Mededelingenblad van KNNV afdeling Gouda en omstreken ... · Zondag 26 febr. (9.00-12.00)...

Mededelingenblad van KNNV afdeling Gouda en omstrekenNummer 2012 - 1

2

Blad en afdeling

De Natuurvriend is het mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV), Vereniging voor Veldbiologie, afdeling Gouda en omstreken. Het blad verschijnt drie maal per jaar: in januari, mei en september.

De KNNV afdeling maakt zich sterk voor natuurstudie, natuurbehoud en natuurbeheer in de Goudse regio. Activiteiten zijn onder meer excursies, lezingen en natuur-werkdagen. Er zijn vijf werkgroepen actief.

Website: http://www.knnv.nl/gouda

E-mail adres: [email protected]

ContributieGewone leden: € 32,00Huisgenootleden (zonder Natuurvriend en Natura): € 16,00Bankrekening 3980717 t.n.v. KNNV afd. Gouda e.o. te Gouda.

Opzeggen lidmaatschap: vóór 1 november bij de ledenadministratie.

Adreswijzigingen e.d. doorgeven aan de ledenadministratie.

Kopij volgende nummerKopij duidelijk getypt of per e-mail (zonder opmaak) voor resp. 15 april, 15 augustus en 15 december zenden aan: Goof H.Overbeek, Beringlaan 122803 GA Gouda; e-mail: [email protected]

BestuurVoorzitter (waarnemend) en natuurhis-torisch secretarisJan Uilenbroek, Klaverveld 17 2742 GH Waddinxveen. [email protected] [email protected]

Secretaris Antoon v.d. Ark,Vijverlaan 72742 ZK Waddinxveen, 0182 [email protected]

LedenadministratieSari Bestebreurtje, Lage Gouwe 1122801 LK Gouda, [email protected]

PenningmeesterEmka Kröschel, Jan Campertlaan 242741 AB Waddinxveen [email protected]

Algemeen bestuurslidRies van Vliet, Zoutmansweg 362811 ET Reeuwijk. [email protected]

Redactie De NatuurvriendGoof H. Overbeek, Beringlaan 122803 GA Gouda. [email protected]

Coördinatoren WerkgroepenPlantenwerkgroepAafke ten Kate, Westhoef 762804SR Gouda [email protected]

Vlinderwerkgroep Huig Bouter, Begoniastraat 72821 TL Stolwijk. [email protected]

Vogelwerkgroepvacant

WeidevogelwerkgroepRies van Vliet, Zoutmansweg 362811 ET Reeuwijk. [email protected]

NatuurbeschermingswerkgroepHenk v.d. Weijden, Bodegraafse-straatweg 91, 2805 GL Gouda, 0182-538446. [email protected]

ZoetwaterbiologieGerard Tijsseling, Von Suttnerstraat 482806 HE Gouda. [email protected]

KNNV AfdeliNG GoudA e.o

3 DE NATUURVRIEND 2012 - 1

INHOUD

1 Mededelingen bestuur 3 Mededelingen, Algemen ledenvergadering, Cursus “Vogels zien en herkennen”, Midweek, naar zuidoost Drenthe, Ledenadministratie, promotie Laurens Sparrius2 Nieuws van de werkgroepen 9 Vogelwerkgroep, Plantenwerkgroep, Zoetwaterbiologie, Natuurbeschermingswerkgroep, Weidevogelwerkgroep.3 De natuur is goud waard 154 Jubileumcongres “van waarnemen naar natuurbeschermen” 16 5 Natuurbeleid in Zuid Holland, wat staat ons de komende jaren te wachten 176 Uit de goudse natuur 22 Redding van een Roodkeelduiker 7 Verslagen 23 Strandexcursie naar de Langevelderslag, Lezing van mevr. José Vos over “invasieve exoten”8 Boekbespreking, Rivierkreeften 299 Andere verenigingen 30 Heemtuin Goudse Hout, IVN IJssel en Gouwe, Weerclub Gouda10 Activiteitenprogramma zomer 2011 33

MEDEDElINgEN bEsTUUR

Terugkijkend was het afgelopen jaar redelijk succesvol. De vogelcursus was overtekend. Lezingen en excursies werden goed bezocht. Een top-per was de excursie naar de vleermuizenkolonie bij de Coenecoopbrug in Waddinxveen. Er is een nieuwe werkgroep zoetwaterbiologie opge-richt en op het congres ter gelegenheid van het 110-jarig bestaan van de KNNV mocht de afdeling een flitspresentatie houden. Ook dit jaar hopen we weer interessante dingen te organiseren. In deze Natuurvriend vindt u een aankondiging voor drie cursussen: een vogelcursus en een cursus waterbiologie, georganiseerd door de nieuwe werkgroep. Daarnaast or-ganiseert de plantenwerkgroep samen met het IVN weer een cursus wilde planten determineren. Verder een aankondiging voor een midweek in juni naar het hoogveengebied ten oosten van Emmen.

4KNNV AFDElINg gOUDA E.O

AlgEMENE lEDENVERgADERINgwoensdag 8 februari 20.00 uur

natuurcentrum aan het Heempad De stukken worden u per e-mail toegestuurd. Prefereert u toezending op papier, dan kunt u die aanvragen bij de secretaris. Ze worden u dan per post toegestuurd. Hier-onder de agenda voor de vergadering.

Agenda 1 opening 2 vaststellen agenda 3 notulen algemene ledenvergadering 9 febr. 2011 4 mededelingen 5 jaarverslag secretaris 6 jaarverslag natuurhistorisch secretaris 7 jaarverslag publiciteit 8 jaarverslag penningmeester 9 verslag kascommissie 10 decharge bestuur 11 begroting 2012 12 verhoging contributie 2013 13 benoeming nieuwe kascommissie 14 jaarplan 2012 15 rondvraag 16 sluiting

Uw aanwezigheid wordt ten zeerste op prijs gesteld. Na afloop van de vergadering zal Gerard Tijsseling een aantal filmpjes laten zien.


Het rumoer rond de nieuwe natuurwet zal u niet ontgaan zijn. Deze nieu-we wet vervangt de boswet, de natuurbeschermingswet en de Flora en Faunawet. In het algemeen komt het erop neer dat veel planten en dieren alsmede veel natuurgebieden hun beschermde status verliezen. Evenals vele andere natuurverenigingen heeft ook de KNNV zijn bezwaren geuit tegen het ontwerp Natuurwet. Onze werkgroep Natuurbescherming zet zich in voor de natuur in onze regio. In dit nummer is er aandacht voor de juridische procedures die de werkgroep voert tegen peilverlaging in de polders rond Reeuwijk. Zoals gebruikelijk vindt u achterin deze Natuur-vriend het lezingen- en excursieprogramma. Noteer de data vast in uw agenda. Wij wijzen u erop dat een aantal bestuursleden aan vervanging toe zijn. Laat ons weten als u belangstelling heeft of iemand kent die geschikt is voor een bestuursfunctie. Tot ziens op de ledenvergadering van 8 februari.

Cursus “Vogels zien en herkennen”

Omdat we vorig jaar een aantal mensen moesten teleurstellen organi-seren we in 2012 weer een vogelcursus voor beginnende vogelaars. De cursus bestaat uit 4 theorieavonden (van 20.00 uur tot 22.00 uur) De data zijn: woensdag 15 februari, met een introductie in de vogelwereld;woensdag 14 maart over vogeltrek;woensdag 4 april over weide- en moerasvogels en woensdag 18 april over vogelherkenning.

Op de aansluitende zaterdagochtenden zijn er excursies (van 9.00 tot 12.00 uur) in de buurt van Gouda. De theorieavonden worden gegeven door Jan Westgeest van de KNNV afd. Leiden. De excursies staan onder leiding van leden van onze eigen vogelwerkgroep (Johan van Wichen, Nel Kempers en George de Vries). De kosten voor deze cursus zijn voor leden van KNNV, IVN en medewerkers van de Heemtuin € 30,-- en € 45,-- voor niet-leden. Voor deze cursus kunt u zich opgeven bij Jan Uilenbroek, tel 0182-618037, email: [email protected].


Bargerveen, foto Goof

Toegang Borkener Paradies, foto Goof


Midweek naar zuidoost Drenthe

Ook dit jaar organiseren we weer een midweek. De keus is dit jaar gevallen op het gebied van Zuidoost Drenthe, Oost Groningen en eventueel het aangrenzende deel van Duitsland. Hier kunnen we een bezoek brengen aan het Bargerveen, een groot hoogveengebied aan weerszijden van de grens met Duitsland, en diverse beekdalen met hooi- en graslanden die botanisch interessant zijn, zoals het Schoonerbeekerdiep, de Ruiten Aa en (verderweg) de Drentse Aa. Voorts is er het Mantigerzand, een stuifzanden heidegebied met unieke jeneverbesstruwelen. Ook een bezoek aan het Borkener Paradies behoort tot de mogelijkheden. De midweek is van 11 juni tot 15 juni. We verblijven in een nieuw bungalowpark, genaamd Sandur, van Center Parcs. Het is gelegen ten zuiden van Emmen. We hebben de beschikking over twee 6-persoonsbungalows. De bungalows hebben een zitkamer met keuken, badkamer, toilet en 3 slaapkamers met elk 2 eenpersoons bedden. De kosten bedragen 70,- euro per persoon exclusief reiskosten en maaltijden. Opgave na overmaking van 70,- euro op giro 1258942 t.n.v. J.Uilenbroek, Waddinxveen met vermelding midweek.

leden administratie

Nieuwe ledenFrits van der Laan, Gouda

We heten hem van harte welkom in de afdeling.

OpzeggingenDe volgende leden hebben hun lidmaatschap opgezegd:Lars Nijenhuis, Els Bucker, Wouter Slob, Nils Rutjes, Ineke Smit de Jong, Steef Slooff, Arie van der Hee, Ben de Bruijn en Piekie Albrecht.


Promotie laurens sparrius

Op 21 Oktober j.l. is Laurens Sparrius, lid van onze afdeling, aan de Universiteit van Amsterdam gepromoveerd op het proefschrift: “Inland dunes in the Netherlands: soil, vegetation, nitrogen deposition and inva-sive species”. Het proefschrift is vormt de weerslag van een onderzoek naar maatregelen voor het herstel en beheer van stuifzanden bij een ver-hoogde stikstofdepositie oprukkend invasief mos. De Noordwest-Europese zandverstuivingen zijn ontstaan door te inten-sief (agrarisch) grondgebruik zoals overbegrazing en het gebruik van heideplaggen voor het bemesten van akkers. Vanwege de bijzondere planten en dieren en de cultuurhistorische achtergrond zijn veel van deze stuifzandgebieden nu Europees beschermd. De mooiste en grootste van West-Europa vinden we in Nederland. Zandverstuivingen verdwijnen echter zonder gericht beheer. Hoewel ze lijken op woestijnen, groeien ze in ons klimaat langzaam dicht met bos. In een landelijk onderzoek dat in de afgelopen vijf jaar is uitgevoerd in acht zandverstuivingen, bleek dat het oppervlak aan kaal, stuivend zand sinds 1950 is gehalveerd. Ook bleek dat stikstof uit de landbouw het dicht-groeien versnelt. In provincies met weinig luchtvervuiling, zoals Friesland en Drenthe, blijken zandverstuivingen stabieler dan op de Veluwe, waar meer intensieve veehouderij is. Verder neemt door stikstof de kwaliteit van de begroeiing van stuifzandgebieden af en verdwijnt de oorspron-kelijke korstmossenbegroeiing met bedreigde soorten als IJslands mos, Hamerblaadje en Gebogen rendiermos. In plaats hiervan komen dikke tapijten van het invasieve mos Grijs kronkelsteeltje. Ook grassen breiden sterk uit ten koste van de korstmossen. Het verdwijnen van zandverstuivingen kan worden tegengegaan door het verminderen van de stikstofdepositie, het uitbreiden van zandverstuivin-gen door naaldbos te kappen en het verwijderen van jonge bomen in stuifzanden. Dit soort maatregelen zijn in de afgelopen twintig jaar regel-matig uitgevoerd en hebben het natuurlijke verlies van stuifzandopper-vlak kunnen compenseren. Is er minder ruimte voor beheermaatregelen dan zullen stuifzanden op termijn verdwijnen. Zonder enig beheer is het kale, stuivende zand al in 2035 verdwenen en rest aan het einde van deze eeuw slechts nog bos.

Jan Uilenbroek en Goof Overbeek waren bij de plechtigheid aanwezig. Tekst op basis van persbericht van de BLWG (mossenwerkgroep).


NIEUws VAN DE wERKgROEPEN

Vogelwerkgroep

De vogelwerkgroep nieuwe stijl heeft de lijn van de vorige werkgroep weer opgepakt. In het Gouwe bos bij Waddinvxeen zijn de nestkasten nagekeken. Tevens vindt in het Gouwe bos en Voorofsche polder door een viertal personen o.l.v. Cock Scheeuwe weer de midmaand-wintertel-lingen van Sovon plaats. Een 20-tal personen hadden na de vogelcursus in 2011 laten weten dat ze geïnteresseerd waren in extra excursies. Voor deze groep zijn afgelo-pen jaar een aantal extra excursies georganiseerd. Deze zijn d.m.v. een Nieuwsbrief per email gecommuniceerd. Ofschoon daar afgelopen jaar weinig gebruik van is gemaakt hebben we naast de afdelingsexcursies ook dit voorjaar voor deze groep een tweetal extra excursies georgani-seerd. Ook als u niet op de verzendlijst staat, kunt u uiteraard meegaan en als u wilt zetten we u op de rondzendlijst.De extra werkgroepexcursies zijn:Zondag 26 febr. (9.00-12.00) StarrevaartplasZondag 15 april (9.00-12.00) De Groene JonkerNamens de vogelwerkgroep Jan Uilenbroek

Nestkastcontrole Gouwebos 2011Tot de activiteiten van de oude vogelwerkgroep hoorde ook het ophangen, controleren en schoonmaken van nestkasten in het Gouwebos. Dit is dit jaar voortgezet.Op donderdag 10-11-2011 hebben wij de nestkasten in het Gouwebos schoongemaakt en gecontroleerd. Door het hakwerk van de grote bonte specht hebben wij twee koolmeeskasten moeten vervangen.In het oostelijk deel van het bos hangen 11 nestkasten:

5 koolmeeskasten;•5 pimpelmeeskasten;•1 bosuilkast.•

De koolmeeskasten waren allen bezet, van de pimpelmeeskasten was er één niet bezet. In dit deel hebben wij twee koolmeeskasten vervangen, de bosuilkast is ook aan vervanging toe. Er zit een gat in de bodem en de ophanging is ook erg slecht.In het westelijk deel van het bos hangen 12 kasten:


6 koolmeeskasten;•5 pimpelmeeskasten;•1 torenvalkkast•

De koolmeeskasten waren allen bezet, bij de pimpelmezen was er één niet bezet. In dit deel hebben wij één kool-en één pimpelmeeskast erbij gehangen. Hier moet in 2012 een koolmeeskast vervangen worden. De bosuil heeft dit jaar vijf jongen grootgebracht. De torenvalk wilde niet achterblijven met eveneens vijf jongen.

Huig Bouter, Johan van Wichen, Jaap Kais

Plantenwerkgroep

Nu het inventarisatieseizoen voorbij is, verandert de groep de activiteiten. We hebben aan een ‘bessentabel in wording’ gewerkt, aan de hand van takken met bessen, de naam zoeken. Het was een eye-opener om zo meer tijd te nemen om naar bessen te kijken, erg mooi. De geplande boswandeling viel op een zeer regenachtige dag, zodat zelfs wij afhaakten.Bij het bezoek aan de Hortus Leiden viel weer veel te ontdekken, de onbekend prachtige vormen die bloemen/planten kunnen aannemen op andere delen van deze aardbol. Ook werd er gewezen op een aantal bijzondere interacties tussen plant en dier.


Floron district Zuid-Holland-Zuid maakt een doorstart. De eerste bijeen-komst is in Rotterdam geweest. Diverse mensen van de plantenwerkgroep zijn naar de landelijke “Variadag” geweest, die Floron samen met de Botanische Vereniging in Leiden hield. In januari gaan we nog naar het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam en in februari gaan we aan de slag met een knoppentabel.In juni organiseert de plantenwerkgroep in samenwerking met IVN IJssel en Gouwe een cursus als vervolg op de drie beginnerscursussen ‘wilde planten determineren’, van de afgelopen jaren. De nadruk zal liggen op het leren gebruiken van de “Veldgids Nederlandse Flora” van Henk Eggelte. De cursus wordt weer gegeven door Adrie Spruit en wel op: De cursus is weer een combinatie van theorie en veel praktijk. Nadere gegevens volgen later, maar geïnteresseerden kunnen alvast de data in hun agenda zetten. Doel van de cursus is om met meer gemak de Eg-gelte te gebruiken voor het determineren van soorten en gelijktijdig meer soorten te leren herkennenDe data zijn: 2 ,16 en 30 juni 2012, van 9.30-12.30 uur. De locatie is dit keer het Heempad bij de Bloemendaalse weg. .Aanmelden uiterlijk 25 mei bij Aafke ten Kate of via:[email protected], het maximaal aantal deelnemers is 10Kosten: € 13,- voor leden IVN, KNNV en NIVON en € 15,- voor andere deelnemers (kosten zijn voor het gebruik van het Infocentrum aan het Heempad)Ben je geïnteresseerd om een keer met de werkgroep mee te gaan, mail of bel voor tijd en plaats van vertrek. Ook als je geïnteresseerd bent in de cursus kun je dit doorgeven, zodat ik jullie dan op de hoogte kan houden, als er nog details veranderen.Contactpersoon plantenwerkgroep: Aafke ten Kate, tel: 0182-537776;e-mail: [email protected]

werkgroep zoetwaterbiologie

Cursus waterbiologieDe werkgroep zoetwaterbiologie organiseert in het voorjaar een cursus over het waterleven uit onze eigen omgeving. De cursus bestaat uit vier theorieavonden (van 20.00 uur tot 22.00 uur) op woensdag 2 mei over waterkwaliteit, woensdag 23 mei over waterbeestjes, woensdag 6 juni over zoeterwatermolusken en woensdag 20 juni over waterplanten. Op


zaterdag 9 juni en zaterdag 23 juni is er een korte slootexcursie (van 9.00 uur tot 12.00 uur). De avond over waterkwaliteit wordt gegeven door Goof Overbeek, de avond over waterbeestjes door Gerard Tijsseling. Hij behandelt waterdieren van ééncellige pantoffeldiertejs tot kikkers en salamanders met videopresentaties. De avond over weekdieren wordt gegeven door Antoon van der Ark. Voor de pauze zal hij de slakken en mosselen behandelen die in onze sloten voorkomen. Na de pauze is er gelegenheid enkele zoetwatermollusken op naam te brengen. De avond over waterplanten wordt gegeven door Jan Uilenbroek. Voor de pauze behandeling van verschillende waterplanten, na de pauze kunnen met behulp van een zoekkaart enkele waterplanten op naam worden gebracht. De cursusavonden worden gegeven in het Natuurcentrum aan het Heempad. De kosten zijn € 30,-- voor leden van de KNNV, IVN en Heemtuin en € 45,-- voor niet-leden. In de prijs zijn een handleiding en zoekkaarten inbegrepen. U kunt zich voor deze cursus opgeven bij Jan Uilenbroek, tel 0182-618037, email: [email protected].

Natuurbeschermingswerkgroep

Juridische proceduresZoals wij al eerder verteld hebben, maakt de Natuurbeschermingswerk-groep bezwaar tegen peilverlaging in de polders rond Reeuwijk. Wij vin-den dat bij de voorgenomen peilverlaging door het Hoogheemraadschap Rijnland rekening moet worden gehouden met de Flora- en faunawet. Immers in deze sloten komt de Bittervoorn en Krabbenscheer voor. Krab-benscheer is de waardplant voor de Groene glazenmaker. Zowel de Bit-tervoorn als de Groene glazenmaker zijn beschermt op grond van de Flora- en faunawet.Het blijkt om twee peilbesluiten te gaan. In 2004 werden door het Water-schap Wilck en Wiericke (later opgegaan in het Hoogheemraadschap Rijnland) twee peilbesluiten genomen:

peilbesluit Reeuwijk en Sluipwijk, dit omvat polders ten noorden van •Reeuwijk; en peilbesluit Driebruggen, dit betreft de polders Abessinië en Zuidzij-•derpolder, polders gelegen ten noorden van de Reeuwijkse plassen.

Deze peilbesluiten werden in juni 2005 door de Provincie goedgekeurd. In de peilbesluiten is besloten om het waterpeil in vier stappen met 30 cm te verlagen. Dit zal leiden tot interne eutrofiëring, dat wil zeggen het veen komt met zuurstof in aanraking, wordt afgebroken en de voedingsstoffen


(waaronder sulfiet) komen in het water en daar kan Krabbenscheer niet tegen. Daarmee verdwijnt ook de Groene glazenmaker. Eerst is bij Rijnland bezwaar gemaakt tegen deze peilverlaging. Toen dat geen succes had, is het ministerie van LNV gevraagd erop toe te zien dat het Waterschap de Flora- en Faunawet toepast. Toen ook dat geen succes had, is een beroep gedaan op de rechter. Begin 2011 kon ik u vertellen dat de rechtbank ons bezwaar gegrond had verklaard dat bij de peilverlaging geen rekening was gehouden met de Flora en Faunawet. Het Waterschap moet nu aantonen dat peilverlaging geen nadelig effect heeft op Krabbenscheer. Daarmee is echter aan alle procedures geen einde gekomen. Het bleek dat de uitspraak van 2010 uitsluitend het peilbesluit van Reeuwijk en Sluipwijk betrof. De polders Abessinië en Zuidzijderpolder werden van deze beslissing uitgesloten. Daartegen zijn we wat betreft de polder Abessinië in hoger beroep gegaan. Dat hoger beroep werd echter door de Raad van State afgewezen. Wat de Zuidzijderpolder betreft werd een nieuw verzoek ingediend bij EL&I (voorheen LNV) om het Waterschap te vragen rekening te houden met de Flora- en Faunawet (een zgn. handhavingsverzoek) omdat uit nieuwe gegevens bleek dat de Groene glazenmaker er veel talrijker voorkwam dan eerder was aangenomen. Aangezien dat verzoek werd afgewezen is een beroep gedaan op de rechter. In een uitspraak van 10 nov. 2011 werd ook dit beroep ongegrond verklaart ondanks het feit dat de krabbenscheervegetaties aantoonbaar waren achteruitgegaan.Over bovenstaande procedure hebben we tijdens het jubileumcongres op 1 oktober in Utrecht getiteld “Van Waarnemingen naar Natuurbescherming” verslag gedaan door een flitspresentatie te geven en een poster te presenteren (zie verslag van het congres, elders in dit blad). Als u meer wilt weten over eutrofiëring van veen kom dan naar de lezing van Boudewijn Ridder op 22 februari over waterkwaliteit van de Reeuwijkse plassen. Als u wilt weten hoe een groene glazenmaker eruit ziet kom dan naar de presentatie van de libelleninventarisatie. Wilt u meer weten van het waterleven volg dan de cursus zoetwaterbiologie, die we in mei en juni organiseren. En wilt u meedoen met het beschermen van natuur, wordt dan lid van de natuurbeschermingswerkgroep.

Natuurbeschermingswerkgroep


weidevogelwerkgroep

In De Naruurvriend van 2011-3 werd gereageerd op een artikel van deze werkgroep.1e reactie: maaien voor eind juni is lang niet altijd gunstig voor de weidevogels. Dit laten tijdstip van maaien in 2011 werd grotendeels veroorzaakt door de natte weersomstandigheden (het is elk jaar weer anders).2e reactie: de grasgroei:van percelen moet niet al te groot zijn. Deze opmerking is juist. Bij Nico van Leeuwen (een van onze boeren) wordt een perceel grasland gehuurd van derden. Dit wordt schraalland genoemd. Het perceel heeft een aantal jaren geen agrarische bestemming gehad en er is weinig of geen bemesting toegediend. Mede hierdoor is de grasgroei niet te groot. Op verzoek van onze werkgroep is dit perceel in augustus 2011 voor het eerst gemaaid (het was ideaal kuiken land).3e reactie: het zoeken en markeren van legsels . Landschapsbeheer Zuid Holland hecht grote waarden aan het invoeren van de gegevens over gevonden nesten, uitkomstresultaten en nestbescherming. Onderzoek heeft aangetoond dat het bezoeken van nesten kan leiden tot verhoging van predatie. Dit speelt vooral als er sprake is van de aanwezigheid van grondpredatoren (Vos en Hermelijn enz.). Deze dieren komen niet voor op onze percelen aan de Parallelweg (kan dus niet leiden tot verhoging van de predatie). Landschapsbeheer Zuid-Holland adviseert om alleen nesten te zoeken als ze mogelijk te maken krijgen met agrarische werkzaamheden. Het opsporen en markeren van legsels door de werkgroep, wordt vooral gedaan op mais-percelen, waar steeds werkzaamheden worden uigevoerd.Overgenomen uit: Tijdschrift Vrijwilligers, Jaarverslag 2011 van Aletta v/d Zijden. Tekst bewerkt door Ries van Vliet.Het nieuwe weidevogelseizoen begint op woensdag 29 februari 2012. Dan is het de provinciale jaaravond weidevogelbescherming. Adres: Zalen centrum De Brug Dunantlaan 1 Reeuwijk. Aanvang 20.00 uur. Toegang en koffie zijn gratis. Voor meer informatie: Ries van Vliet. Tel. 0182-392154; emaill adres: [email protected]

Vlinder werkgroep

De vlinderwerkgroep is kennelijk bezig met een winterslaap. Er is geen nieuws van ze ontvangen.


DE NATUUR Is gOUD wAARD

Prachtige landschappen, insecten, vogels of wilde planten…Als lid van de KNNV geniet je daar van. Natuurstudie is een boeiende en heel zinvolle vrijetijdsbesteding, waar je je hele leven mee bezig kunt zijn.Maar… niet iedereen is zich bewust van de waarde van de natuur. Gelukkig stoppen enthousiaste KNNV’ers heel veel tijd in het uitvoeren van tellingen, inventarisaties en vooral het rapporteren daarover in de vorm van wandelgids, verslag of dvd. En dat allemaal om de medemens te wijzen op het belang van de natuur.De Stichting Fondsen van de KNNV wil deze activiteiten dan ook graag financieel ondersteunen. Jaarlijks worden er door de Stichting subsidies verstrekt om afdelingsprojecten te verwezenlijken zoals een gids over stadsparken of een dvd over stadsnatuur.Maar… de middelen van de Stichting zijn beperkt. Graag zien wij ons vermogen groeien om nog meer KNNV-werk dankzij onze financiële steun mogelijk te maken. Zou je eens na willen denken over de mogelijkheid van een financiële bijdrage in de vorm van een eenmalige donatie of een periodieke gift?Wat kunt u doen?Kort gezegd: donateur worden van onze Stichting door een gift over te maken op rekeningnr. 498 328 988 t.n.v. Stichting Fondsen van de KNNV. De Stichting heeft een ANBI-status.Maar er zijn meer mogelijkheden om onze Stichting te steunen. Het Stichtingsbestuur geeft op verzoek graag nadere informatie. Informeer eens bij de secretaris of andere bestuursleden (Hein van Bohemen, Jelle Schuurmans, Chris Ankersmit, Ina Marbus-Hotho).

Stichting Fondsen KNNVsecr. Geoske Sanders, tel. 0318-417234 of email:[email protected]. 498 328 988 t.n.v. Stichting Fondsen van de KNNV te Best.


JUbIlEUMCONgREs “Van waarnemen naar natuur-

beschermen”

Ter gelegenheid van het 110-jarig bestaan van de landelijke KNNV en het 15-jarig bestaan van de VOFF werd op 1 oktober in Utrecht een congres georganiseerd. De VOFF (Vereniging Onderzoek Flora en Fauna) is de overkoepelende organisatie van een tiental gegevens verzamelende organisaties zoals FLORON, RAVON, SOVON, Vlinderstichting etc. Het congres had als onderwerp “Van waarnemen naar natuurbeschermen”.In de ochtend waren een aantal voordrachten en in de middag workshops met praktische adviezen hoe de natuur te beschermen. In de pauze was er gelegenheid de stands van alle aanwezige VOFF organisaties te bezoeken.

Posterpresentatie van H. v.d.Weijden op het jubileumcongres “van waar-nemen naar natuurbeschermen”. Foto: J. Uilenbroek


Omdat onze afdeling zich de laatste jaren sterk profileert op het gebied van natuurbescherming werden we gevraagd een korte presentatie te geven. De voorzitter van onze natuurbeschermingswerkgroep, Henk van der Weijden, hield een flitspresentatie over onze acties tegen peilverlaging in de polders rond Reeuwijk. Ook waren we aanwezig met een poster over dit onderwerp. Tenslotte werd een van de workshops geleid door de milieuadvocaat die voor ons de juridische procedures begeleid. In dit congres kwam naar voren dat planmatig en systematisch waarnemen en goede documentatie van de gegevens van essentieel belang zijn bij acties om soorten of leefgebieden te beschermen. Dus doe mee aan inventarisaties. Drie werkgroepen van onze afdeling zijn in dit opzicht actief: de plantenwerkgroep met inventarisatie van een km hok, de vogelwerkgroep met midmaandwintertellingen in het Gouwe Bos en de Vlinderwerkgroep met inventarisatie van nachtvlinders.

Jan Uilenbroek

NATUURbElEID IN ZUID HOllAND, wAT sTAAT ONs DE

KOMENDE JAREN TE wACHTEN

Onder deze titel woonde ik namens de KNNV Gouda e.o. een thema-avond bij van de Zuid Hollandse Milieufederatie in Den Haag op 13 december j.l. Op dat moment was de staatsecretaris van Landbouw van het Ministerie van ELI in onderhandeling over de overdracht van bevoegdheden en taken aan de provincies in het kader van de decentralisatie van het natuurbeleid en. Het was op dat moment al duidelijk dat de Provincie Noord Brabant niet akkoord was gegaan met het onderhandelingsakkoord. Op het natuurbudget wordt namelijk geweldig bezuinigd. Maar of dat de gemiddelde Nederlander nu echt aangaat ??Is het erg, dat er dieren uitsterven? Deze vraag stelde Albert Aartsen (ZHL). Wie heeft er last van dat de Panda uitsterft; de Panda zelf niet, en de mensen kunnen toch best genoegen nemen met een bijna levensechte plastic Panda. Deze benadering, gelanceerd door filosoof Bas Haring maakt een karikatuur van het rentmeesterschap.Het ZHL is het niet met Bas Haring eens en vindt het stoppen van de achteruitgang van de biodiversiteit en duurzaamheid wel degelijk belangrijk. Dat geldt ook voor veel wetenschappers (o.a. Paul Opdam, WUR) en het Planbureau van de Leefomgeving (PBL).


Verklaring afkortingen en begrippen bij artike”Natuurbeleid in Zuid Hollandl

In het artikel “Natuurbeleid in Zuid Holland, wat staat ons de komen-de jaren te verwachten” staan een aantal begrippen en afkortingen die hier onder verklaard worden:bbR Bergboerenregeling. Europese regeling om boeren die werken

op gronden met natuurlijke handicaps een tegemoetkoming te geven. In Nederland wordt die o.a. toegekend voor gronden met een hoge grondwaterstand.

EHs De EHS is een netwerk van grote en kleine natuurgebieden en hun onderlinge verbindingdzones. De natuur (plant en dier) heeft hier voorrang en wordt beschermd. Daarmee wordt voor-komen dat natuurgebieden geïsoleerd komen te liggen en dieren en planten uitsterven en dat de natuurgebieden zo hun waarde verliezen. De EHS kan worden gezien als de ruggen-graat van de Nederlandse natuur.

ElI Ministerie van economische zaken, landbouw en innovatie. Is ook verantwoordelijk voor het natuurbeleid en natuurbescher-ming. Het vroegere ministerie van LNV is hierin opgegaan.

Ilg Investeringsbudget Landelijk Gebied. De bundeling van de verschillende rijksbudgetten, die zijn bedoeld voor aankoop, inrichting en beheer van het landelijke gebied.

IPO Interprovinciaal overleg. Samenwerkingsverband tussen pro-vincies om invulling van beleid onderling af te stemmen.

lNV Ministerie van landbouw, natuur en visserij. Is nu opgegaan in het ministerie van ELI.

Pbl Planbureau voor de leefomgeving. Adviesorgaan voor de Rijksoverheid voor strategische beleidsanalyses op het gebied van milieu, natuur en ruimte.

Rods Recreatie om de stad. Subsidieregeling om de inrichting van groene gebieden rond de stad ten behoeve van (extensieve) recreatie te bevorderen.

sbb Staatsbosbeheer.wUR Wageningen University & Research centre.ZHl Stichting het Zuid-Hollands Landschap, een particuliere ter-

reinbeherende organisatie die natuurterreinen in Zuid Holland


De twee hoofdargumenten voor biodiversiteit zijn de volgende:de intrensieke waarde van natuur: dieren en planten hebben ook •recht om te leven op deze aarde (kwestie van beschaving);het nut voor de mens, de zogenaamde ecosysteemdiensten: •medicijnen, goed water, schone lucht door natuur.

De EHS heeft een sterke wetenschappelijke basis. Gebieden zijn te versnipperd voor diverse soorten, waardoor diverse inheemse soorten te kleine leefgebieden hebben en uitsterven. Door gebieden te verbinden tot ee netwerk, kunnen voor meer soorten duurzame omstandigheden ontstaan. De EHS heeft ook daadwerkeijk succes, zoals o.a. blijkt uit het boek van het Nationaal groenfonds. De EHS is dan ook de verzekering voor de biodiversiteit, ook bij grotere dynamiek en calamiteiten zoals de klimaatverandering.Wat houden de bezuinigingsplannen in van het kabinet. Danny Eysackers van de Milieufederatie deed daarover een boekje open.

72 % bezuinigingen op het natuurbudget door het kabinet;•50% bezuinigingen op het ILG-budget (investeringen landelijk gebied, •waaronder natuur);overheveling Nationale parken en Nationale landschappen naar de •provincies;verkleining totaal nagestreefde oppervlakte EHS van 750.000 ha naar •600.000, inclusief herijking van de locaties;afschaffing robuuste verbindingenszone’s tussen kerngebieden voor •de natuur;afschaffing Rijksbijdragen voor Natuur rond de stad (RODS);•bescherming van groot aantal soorten via de Flora en Fauna wet •vervalt (ca.2/3), uitgezonderd de europees beschermde soorten (ca. 1/3);overheveling natuurtaken naar agrariërs voor kostenbesparing;•Van de 190 beschermde natuurmonomenten in Nederland verliezen •117 hun status, zgn. omdat ze N2000 gebied worden.

Dat was serieus schrikken, een doemscnario voor ieder die de natuur een warm hart toedraagt en de natuur voor het nageslacht wil behouden. Voor het beheer van bestaande natuur is 250 miljoen euro nodig (algemeen erkend door Planburo voor de Leefomgeving). Het kabinet verlaagt de bijdrage aan de provincies met 150 miljoen tot 100 miljoen over vier jaar. Dat betekent voor 12 provincies gemiddeld 8,5 miljoen per provincie in vier jaar. Dat komt dus neer op 2,1 miljoen per jaar per provincie.


De verschonende woorden van de staatsecreatis waren, dat we nu niet op vergroting van oppervlakte mikken maar op méér natuurkwaliteit op een beperkter gebied. Voor die kwaliteit is echter een goed beheer nodig en daarvoor stelt hij, zoals blijkt, geen geld beschikbaar. Voor kwaliteit zijn ook verbindingszone’s tussen natuurgebieden nodig om uitsterven te voorkomen; die robuuste verbindingszoné’s worden echter afgeschaft, dus daarvan komt niet veel terecht. Bovendien wil de staatsecretaris het natuurbeheer meer door boeren laten uitvoeren om het goedkoper te maken. Onderzoek heeft echter uitgewezen, dat de resultaten van agrarisch natuurbeheer veel lager zijn dan die van het beheer door deskundige beheersorganisaties. Toch heeft het IPO (Inter Provinciaal Overleg) dit akkoord met het Rijk gesloten. Provincies hebben er al snel oren naar als er extra taken op hun bordje worden geschoven. Ze zijn dan minder afhankelijk van het rijk en het verhoogt hun overlevingskans. Ze menen even deskundig te zijn als het Rijk, wat wel kan kloppen, want de brain-drain op het gebied van natuur is sinds de verzelfstandiging van het SBB bij het vroegere ministerie van LNV al groot en dat wordt alleen maar groter. Dat het Rijk niet meer de eindverantwoordelijkheid draagt, dat blijft een heikel punt. Wie gaat de boetes betalen als de Europese doelen niet meer gehaald worden. De provincies hebben in het onderhandelingsakkoord

Protest in de Satenzaal


juist dezer dagen bereikt, dat het Rijk verantwoordelijk blijft voor boetes vanuit Europa, zowel voor het bereiken van de Natura 2000-doelen als overige doelen. De risico’s lijken zo voor de provincies afgedekt, maar het betekent uiteraard ook, dat zij zich minder verantwoordelijk hoeven te voelen voor het voldoende bereiken van afdoende resultaat.Hoe wil de provincie Zuid-Holland het natuurbeleid nu gestalte gaan geven met de beperkte middelen die ze heeft. Daarover gaf Peter Verbon uitleg:

herijking EHS in samenwerking met en inspraak van onder andere •natuurorganisaties;grond verkoop van zogenaamde ‘overbodige natuurgrond’ naarv de •herijkte EHS, het zogenaamde ‘grond voor grond principe’;voortzetting weidevogelbeleid met Europees geld;•uit eigen middelen toch blijven inzetten voor de RODS;•planologische bescherming van de oorspronkelijke EHS, zodat de •draad later weer kan worden opgepakt.

In de discussie die volgde, werd door de aanwezigen kritiek geuit over de financiële inzet van de provincie voor de RODS in plaats van de EHS. Voor de EHS blijft dan alleen het ‘grond voor grond principe’ over en daarmee laat de provincie de EHS vallen, want de verkoop van natuurgrond voor nieuwe grondaankopen kan alleen met kapitaalverlies, met andere woorden met een slecht herijkingsresultaat, plaatsvinden. Verder wil de provincie gaan inzetten op particulier of agrarisch natuurbeheer met europees geld. Maar Europa geeft alleen geld, als de landen zelf de helft bijleggen. Maar daarover is nog niets toegezegd en zijn nog zeer recent zaken (bergboerenregeling) teruggedraaid.Door het Planburo voor de Leefomgeving is erop gewezen dat de investeringen in agrarisch natuurbeheer een slecht resultaat opleveren en op middenlange termijn (na 15 jaar) reeds duurder zijn dan na natuuraankoop door een natuurorganisatie. De provincie wil verder de genoemde planologische bescherming ook weer niet zover laten gaan, dat agrariërs daar in hun ontwikkelingen door geremd worden. Dat komt omdat de planologische veiligstelling steeds moeilijker kan worden opgelegd bij een decentraliserende overheid. De conclusie is dat de provincie op ecologisch gebied ongewenste risico’s neemt. De uitvoeringspraktijk is beslist niet duurzaam en beschermt de natuur onvoldoende. Natuurlijk kan de provincie uit eigen budget nog gaten trachten te dichten, maar haar enige belastingbron blijven toch de


opcenten voor de wegenbelasting en die zijn inmiddels vastgesteld. Eén dag later, woonde ik met Geert van Poelgeest van KNNV Delfland de vergadering van Provinciale staten bij, waarin het Bestuursakkoord van Rijk met de Provincie Zuid Holland werd besproken. Dat werd verdedigd door gedeputeerde Han Weber van D66. Vooral de Dierenpartij, de Partij van de Arbeid en Groen Links lieten een fors tegengeluid horen en wezen het bestuursakkoord af. De VVD en de PVV vonden de bezuinigingen voor natuurbeleid stappen in de groene richting. De gedeputeerde kon nauwelijks ontkennen, dat de ruimte voor de provincie om uit eigen middelen wel natuurkwaliteit te behouden, zeer beperkt waren en dat er dus grote verliezen te verwachten waren. De provincie zou zijn best doen om de schade te beperken. De overige partijen en het college van GS gingen slechts akkoord vanuit het oppertunistische standpunt, dat het met nieuwe bezuinigingen alleen nog maar erger kan worden en dat men verwachttte en hoopte, dat dit bestuursakkoord dan tenminste overeind zou blijven bij komende nieuwe bezuinigingen. Voor de toehoorders was het handenwringen bij zo veel loze beloften en onmacht. Dit college valt evenals het kabinet door de mand qua natuurzorg. Er waren voldoende redenen om het akkoord af te wijzen. Toch ging de provincie Zuid-Holland akkoord. Natuurminnend Nederland, let op uw saeck.

H.G. v.d. Weijden

UIT DE gOUDsE NATUUR

Redding van een Roodkeelduiker

Op zaterdag 17 december werd door Gert Vonk van onze vogelwerkgroep op de Surfplas in Reeuwijk een Roodkeelduiker waargenomen. Bij nauwkeurige waarneming bleek echter dat het dier een probleem had. Er zat een hele prop visdraad om zijn bek en vleugels. De vogel kon dus niet eten en ook niet vliegen. Het was duidelijk dat hij ten dode was opgeschreven als er niets gebeurde. Met een geleende boot is zaterdagmiddag nog een poging gedaan het dier te vangen. Hij kon echter met zijn zwemvliezen nog behoorlijk snel wegkomen of hij dook onder water. Door invallende duisternis moest de poging worden gestaakt. Inmiddels was de dierenambulance gebeld. Omdat Gert ook enthousiast windsurfer is, nam hij contact op met de windsurfclub Reeuwijk. Deze stelde een rubberboot met buitenboordmotor beschikbaar. Met behulp


van enige leden van de Surfclub kon het dier zondagmorgen worden gevangen. De dierenambulance constateerde dat er visdraad met een haak in zijn bek en rondom zijn nek en vleugels zat. Haak en draad konden worden verwijderd maar aangezien hij ook een breuk in het eerste gedeelte van zijn snavel had, is hij voor verder herstel opgenomen in Gouda. Op dit youtube filmpje bent u getuige van de vangst http://www.youtube.com/watch?v=78LfdTQHb94.

Jan Uilenbroek

VERslAgEN

strandexcursie naar de langevelderslag

Bij de parkeerplaats aan de Langevelderslag hebben we eerst in een gelegenheid, die 365¼ dagen per jaar open was, koffie gedronken. Vanaf de slag zijn we een heel eind langs het strand richting Zandvoort gelopen en daarna door de duinen naar de parkeerplaats terug gelopen, alles bijeen naar schatting ongeveer 8 kilometer. Het weer was buiig met af en toe zon. Toen we aankwamen was het net laag water geweest en de zee dreef ons tijdens het wandelen stilaan naar de duinkant. Op de heenweg bleef het droog, maar op de terugweg kregen we in de duinen een bui over ons heen. Ondanks de regen was het een geslaagde wandeling, vooral door het weidse vergezicht, de fraaie wolkenpartijen, de afwisselende groentinten van mos, korstmos, struweel en lage plantjes in de duinen en ook door enkele verrassende vondsten.

WierWieren van de Nederlandse kust hechten zich bijna allemaal op rots of iets dat rots kan vervangen. Wat men op het strand vindt, is bijna altijd van de groeiplaatsen losgeslagen. Tijdens de wandeling lag het strand bezaaid met bruine, platte, op smalle riemen gelijkende wieren. Na aandachtige studie van het populaire werkje “Wat vind ik aan het strand ?” van dr. W.J. Prud’homme van Reine (Thieme, Zutphen, zonder jaartal, maar misschien wel 50 jaar oud) en raadplegen van Google, het moderne orakel, meen ik te mogen vermoeden dat het hier gaat om Riemwier. Deze soort groeit niet in Nederland, maar langs de kusten van het Kanaal in Bretagne, Normandië en Zuid-Engeland. Het materiaal wordt door hevige golfslag losgeslagen en met de stroming hierheen gevoerd. In de riemen zitten de voortplantings organen; de riemen zelf zitten op voetjes die meestal achterblijven.


Er lagen verder nog twee grote soorten van wieren, vermoedelijk Blaaswier en Knotswier. Blaaswier heeft platte banden met middenribbel en luchtbellen meestal in paren. De luchtbellen houden de planten onder water rechtop. Blaaswier is een variabele soort; het is de meest voorkomende soort van de Nederlandse kusten; het groeit op hout en steen. De luchtblazen zijn niet helemaal leeg; ze bevatten een spinragachtige vulling. Knotswier heeft lange banden zonder middenribbel en opvallend grote, ongepaarde luchtblazen die breder zijn dan de banden. Deze soort groeit op beschutte plaatsen van havendammen. Ik neem aan, dat de Nederlandse naam op de grote luchtblaas slaat. Ook hier zijn de blazen niet helemaal leeg en bevatten ze een beetje spinragachtig weefsel. De drie genoemde wieren zijn bruinwieren. Met deze wie-ren verbonden waren enkele uit vertakte draden opgebouwde groeisels, waar-van ik niet weet of dat ook wieren zijn.

SchelpenOp het strand lagen voornamelijk Halfgeknotte strandschelp, Amerikaanse zwaardschede en Kokkel. Verder nog één of enkele exemplaren van Mossel, Venusschelp, Tapijtschelp, Strandgaper, Grote strandschelp, Witte boormossel, Oester en misschien ook een Otterschelp. De Strandgaper is een tot 12 cm grote soort. De linkerschelp heeft een horizontaal, lepelvormig uitsteeksel (chondrofoor), een vergroeiing van de cardinale tanden en een ondersteuning van de slotband.

Boven: Riemwier (Himanthalia elongataOnder: Blaaswier of Gewone zeeeik (Fucus vesiculosus) bron: Zeeboek (NJN/KNNV 1989)


Die Oester is vermoedelijk een Japanse oester, een ingevoerde soort die zich tegenwoordig sterk uitbreidt. De Otterschelp is een soort waarvan je vroeger af en toe een losse schelp vond, maar de laatste jaren zie je steeds meer doubletten. Het valt op, dat er geen enkele gastropode (slak) bij is, maar er lagen schelpen van de Afgeknotte strandschelp die ronde boorgaatjes vertoonden. Die gaatjes worden gemaakt door de Tepelhoorn, een zeeslak die in kleine tweekleppigen een gaatje boort en de inhoud eruit zuigt. Er lagen ook (inwendige) schelpen van de Gewone Zeekat (Sepia).

Eendemossel.Ik had van het strand een geheel met mosachtig wier begroeid, zwart kle-renhangertje opgeraapt en achteloos in mijn plastic tas gestoken (ik heb een jut-ersgen in mijn DNA). Thuis ontdekte ik tot mijn verrassing, dat er drie eendemosselen op zaten. Ze hebben een oppervlakkige gelijkenis met tweekleppige weekdieren, maar de Eendemossel

Knotswier (Ascophyllum nodosum),bron: Zeeboek (NJN/KNNV 1989)

Otterschep (Lutraria lutraria),bron: Zeeboek (NJN/KNNV 1989)


(Lepas anatifera) is een rankpootkreeft en behoort tot de klasse van de Eendemossel (Lepas anatifera)

Rode aardbeispinazie (Chenopodium foliosum), Foto: Jan Uilenbroek in 2007 in Meijendel.


Schaaldieren (Crustacea) van de stam der Geleedpotigen (Arthropoda). Ze zijn verwant aan de zeepokken. Het dier komt onder meer in de Noordzee voor en heeft een melkachtig-groene of blauw-witte schaal van twee paar gepaarde kalkstukken en één ongepaard kalkstuk.

Planten.In de zeereep stond uiteraard veel Helm. In de duinen daarachter stonden niet veel herkenbare planten. Opvallend waren de Duindoorbessen, die alreeds aan het verbleken waren. We vonden een takje met rode groeisels die wel iets van aardbeitjes weg hadden. Het bleek Rode aardbeispinazie, (Chenopodium foliosum) een soort die gewoonlijk in het geslacht Ganzevoet wordt ondergebracht. Rode aardbeispinazie is inheems in het Middellandsezeegebied en komt in Nederland voornamelijk in de duinen tussen Noordwijk en Heemskerk voor. De soort werd sinds de Romeinse tijd als groente gekweekt. De omwindselbladen van de bloemen zwellen in de vruchttijd op en worden helderrood, sappig en zoetig. De samengetrokken bloeipluimen vormen dan op mini-aardbeien lijkende, eetbare schijnvruchten. Verder waren korte, verdroogde stengels van Doornappel met opengeklapte zaaddozen herkenbaar, alsmede enkele nog bloeiende soorten: Teunisbloem, Reigersbek, Slangenkruid, Duinviooltje en Grote zandkool.

Antoon van der Ark

lezing van mevr. José Vos over “invasieve exoten” op 16

november 2011.

De lezing werd gehouden in het Natuurinfocentrum aan het Heempad te Gouda. Er waren 18 toehoorders, waaronder iemand van het Platform Stop Invasieve Exoten. Mevr. Vos is lid van het driekoppig Team Invasieve Soorten (TIS) van de nieuwe Voedsel- en warenautoriteit van het Ministerie van ELI. Planten en dieren zijn geen exoten als ze op eigen kracht in het natuurlijk milieu zijn binnengedrongen 1. Vooral in de grote rivieren zitten veel exoten. Invasief zijn exoten slechts als ze zich snel uitbreiden en een bedreiging vormen voor biodiversiteit, volksgezondheid, veiligheid en/of

1 naar mijn mening een onduidelijke definitie; er is vaak een externe kracht werkzaam, zoals verkeer, een verbinding over een waterscheiding, opwarming (AA)


economie. Het team richt zich alleen op invasieve soorten. Leiddraden zijn het Biodiversiteitsverdrag van 1993 en de Beleidsnota van 2007. Het team zelf is in 2009 opgericht en kijkt vooral naar de natuur. Enkele punten uit haar verhaal:

slechts weinige inwijkelingen blijken invasief te zijn of te worden;•vroegtijdig waarnemen is belangrijk. • 2

Mevr. Vos gaf diverse voorbeelden en liet plaatjes zien 3. Haar verhaal sloot aan bij de ervaringen van diverse aanwezigen en lokte met de voorbeelden reacties van het publiek uit, hetgeen tot een levendige discussie leidde. Enkele voorbeelden:

Amerikaanse• rivierkreeft, aan iedereen uit Gouda wel bekend, is de verzamelnaam voor zeven soorten. Een zoekkaart is te vinden op internet bij de Stichting EIS (European Invertebrate Survey). Zie het bestand met plaatjes en ook de boekbespreking hierna. De uitheemse kreeftensoorten droegen de kreeftenpest met zich mee, maar de Europes kreeft was er gevoelig voor en legde het lootje. Je mag de kreeft vangen, klaarmaken en opeten, maar het is misschien verstandig er rekening mee te houden, dat de dieren in sommige soorten van omgeving toxische stoffen, met name giftige metalen, binnen hebben gekregen, zodat je die exemplaren beter niet te vaak kunt eten. Overigens is het loslaten van de kreeften (ook als je ze gevangen hebt) feitelijk strafbaar. De • Grote Waternavel, die onder het Convent Waterplanten valt, is men man en macht bestreden.Jonge loten van de • Japanse duizendknoop zouden eetbaar zijn, Vrijwilligers vóór. Ik heb ze nog niet zo lang geleden vlak bij de brug

2 Naar mijn mening is dat op zich wel juist, maar waarnemen van één of enkele exemplaren is alleen nuttig als uit het buitenland bekend is, dat de soort een potentiëel gevaar is. Verder wordt een nieuwe soort meestal pas ontdekt als ze al een tijdje aanwezig is en niet meer zo erg zeldzaam. Achteraf is soms niet vast te stellen in welk jaar ze voor het eerst is waargenomen, laat staan wanneer ze Nederland heeft bereikt. Daar zijn voorbeelden genoeg van bekend.(AA)

3 De KNNV is in 2010 een samenwerkingsverband aangegaan met het Team Invasieve Soorten (TIS) van LNV om te komen tot een opsporingsnetwerk om het verder oprukken van allerlei exoten die de Nederlandse flora en fauna bedreigen of die lastig zijn of gevaarlijk voor mensen, in beeld te krij-gen. Er is een voorlopige lijst opgesteld met 10 aandachtsoortensoorten. Zie ook De Natuurvriend 2010-2, pag 6-9 en 2010-3, pag. 13-14 (red.)


naar Stolwijkersluis, aan de Stolwijkse kant langs de Gouwe zien staan.Soorten van het geslacht • Ambrosia zijn interessant, omdat het geslacht tot de Asteraceae (Composieten) behoort terwijl de bloemen die indruk niet geven. Het geslacht staat nogal in de aandacht, niet vanwege de bloemen, maar vanwege de hooikoorts die het bij veel mensen opwekt. Het gaat vooral om Alsemambrosia (Ambrosia artemisiifolia) en in minder mate om Driedelige ambrosia (A. trifida). Zandambrosia (A. psilostachya) is erg zeldzaam; die zou ik laten staan.

Antoon van der Ark

bOEKbEsPREKINg

RivierkreeftenIn de Natuurvriend heb ik al eerder aandacht besteed aan de serie entomologische tabellen die door EIS en de Nederlandse Entomologi-sche Vereniging wordt uit-gegeven. Als deel 6 in deze serie is nu een boekje over rivierkreeften verschenen. Het bevat determinatietabel-len voor alle tien soorten die uit Nederland bekend zijn plus enkele soorten die in de handel omgaan of al in omringende landen zijn ge-signaleerd. Van tien soorten worden verspreidingskaarten gegeven met de verspreiding voor en na 2000.Rivierkreeften zijn opval-lende, goed herkenbare dieren, die zich steeds meer laten zien. Hoewel er van oorsprong maar één soort


in Nederland voorkomt, is het aantal soorten in ons land, net als in de rest van Europa, de laatste 10 jaar sterk toegenomen. Sommige soorten zijn eigenlijk niet te missen omdat ze niet alleen in het water leven maar zich, vooral aan het eind van de zomer, ook over land verspreiden. Het boekje beschrijft niet alleen de soorten met veel foto’s en tekeningen maar geeft ook veel informatie over de biologie.Veel mensen zijn niet blij met de opmars van de exotische (veelal uit Amerika afkomstige) rivierkreeften. Maar ik ben het eens met Bas vd Wal die in het voorwoord schrijft: “Het Nederlandse water krijgt wat het verdient. De fysieke aantasting van de oorspronkelijke watersystemen en de belasting van deze systemen met voedingsstoffen heeft een waar walhalla gecreëerd voor menig rivier-kreeft. De komst van nieuwe kreeftensoorten is vooral een gevolg van de aantasting en in veel mindere mater een oorzaak daarvan.”Van harte aanbevolenBram Koese & Menno Soes 2011; De Nederlandse rivierkreeften. Ento-mologische tabellen 6. Uitgave NEV / NCB Naturalis / EIS Nederland. ISSN 1875-760X; prijs: € 12,50Goof

ANDERE VERENIgINgEN

Heemtuin goudse Hout

Op de heemtuin kunnen mensen die actief bezig willen zijn in de natuur iedere zatermiddag terecht om mee te werken aan het onderhoud van het gebied van de heemtuin. In de winter ligt de nadruk op het werk in het griend. In de zomerperiode wordt er ook op woensdagavonden gewerkt. Dan is er veel aandacht voor o.a. de kruidenvakken. Iedereen die hiermee kennis wil maken, is van harte welkom op de tuin. Daarnaast worden er ieder kwartaal excursies georganiseerd. Deelname is gratis.Zondag 15 april Voorjaarsexcursie 14.00 uur op de Heemtuin:Zondag 3 juni Waterbeestjesexcursie in samenwerking met IVN,

start om 14.00 uur bij de Wielerbaan. Vooral ook ge-schikt voor kinderen.

Zondag 10 juni Open dag vanaf 12.00 uurMeer informatie is te vinden op de website van de Heemtuin Goudse Hout: www.heemtuingoudsehout.nl


IVN IJssel en gouwe

23 mei ‘s avonds Vaarexcursie Reeuwijkse plassen6 juni ‘s avonds Vaarexcursie Reeuwijkse plassenOpgave is noodzakelijk.

Cursus Wilde planten...wat kun je er mee?In deze korte cursus, verzorgd door Frans Kingma, staan het gebruik van wilde planten die je overal in je omgeving algemeen voorkomen centraal. Aan bod komen behalve de naamgeving, ecologisch belang, historie en magie, gebruik als voeding, geneesmiddel, cosmetisch product, verfstof. Ook giftige planten komen aan bod. Er wordt ingegaan op esthetische kanten, o.a. op het maken van bloemenkaarten, herbaria etc. De cursus is praktijk gericht. Aangezien een deel van de avond zich buiten afspeelt starten we vroeg. De cursus wordt gegeven op:

Woensdag 18 april, 19.00-21.30;•Woensdag 25 april, 19.00-21.30.•

De cursus wordt gegeven in het Streekmuseum Oudheidkamer Reeuwijk, Oudeweg 3. U kunt zich tot uiterlijk 11 april aanmelden op: [email protected] kosten bedragen € 5,00 voor IVN- en KNNV- leden/donateurs en € 7,50 voor overige deelnemers.

Cursus determineren met de EggelteDeze cursus wordt georganiseerd in samenwerking met o.a. de planten-werkgroep van de KNNV. Zie voor meer informatie bij de plantenwerk-groep.

Activiteiten werkgroep Vrijwillig Landschapsbeheer (VLB)De VLB heeft de volgende werkdagen:28 januari Bosje Nieuwdorperweg, geriefhout zagen en beschoeien.

Verzamelen: 9.00 uur Nieuwdorperweg/A 12;11 februari Eiland in de Gravenkoop, ruigt maaien, afruimen, hakhout

zagen, beschoeien Verzamelen: 9.00 uur ’s-Gravenbroekse-weg/Zoetendijk;

3 maart Erf boerderij Nieuwdorperweg, knotwilgen knotten en tak-kenbossen maken. 9.00 uur, Nieuwdorperweg/A 12.

Informatie: Boudewijn Ridder (telefoon: 0182 531065) b.v.k. op vrijdag-avond voorafgaande aan de werkdag


weerclub gouda

In Gouda is sinds 1991 een weerclub actief. Deze “Weerclub Gouda” is een onderdeel van de Kinderboerderij ‘De Goudse Hofsteden’. Hij be-staat uit enthousiaste weeramateurs, die weergegevens verzamelen en hun kennis graag willen delen. De club beschikt over twee automatische weerstations, die het weer volledig geautomatiseerd registreren. Sinds kort worden deze gegevens ook automatisch naar het internet gestuurd en zijn dus door iedereen, op ieder moment van de dag te bekijken. Ver-der is er natuurlijk ook klassieke apparatuur, zoals barometers, thermo-meters, hygrometers. Dit jaar organiseert de club een weercursus voor iedereen die zich wat meer in het weer willen verdiepen. Wilt u meer begrijpen van de achter-gronden van de weerselementen, de manier waarop die gemeten worden en hoe men weersverwachtingen maakt? Of wilt u meer weten over ex-treme weersituaties en klimaatsverandering?Dan is er goed nieuws. In maart- april 2012 organiseert de Weerclub Gouda op de Kinderboerderij voor de tweede keer een zeer praktische weercursus van 4 avonden.Plaats: Kinderboerderij de Goudse Hofsteden, Bloemendaalseweg 34aTijd: dinsdag: 13, 20, 27 maart en 3 aprilKosten: €25,00 all in.

Programma:Eerste avond: Via veel spectaculaire proeven aangevuld met een theore-tische verdieping m.b.v. een mooie powerpoint presentatie gaat u de na-tuurkundige achtergronden van het weer begrijpen.Tweede avond: U gaat onder goede begeleiding zelf werken met een breed scala aan weersinstrumenten. U krijgt advies over een eventueel zelf in te richten weerstation.Derde avond: Hoe een weersverwachting wordt gemaakt door amateurs en professionals wordt u uitgelegd door onze eigen Weerman en een bij Meteo Consult werkend oud lid.Vierde avond: Extreme weerssituaties worden behandeld door een bij Weer OnLine werkend tweede oud lid en Klimaatdeskundige Geert Jan Oldenborgh van het KNMI bespreekt met ons de klimaatverandering. Aanmelding: Vóór 14 februari 2012 op [email protected]. Via dit mailadres kunt u ook terecht voor vragen over de cursus.


ACTIVITEITENPROgRAMMA VOORJAAR 2012

De excursies maken we meestal per auto. We maken auto’s dan ‘vol’, zodat er met zo weinig mogelijk auto’s gereden wordt. Van de mensen die meerijden wordt een “liftersgeld” gevraagd van € 0,05 per gereden kilometer. Dit bedrag wordt met de bestuurder van de auto verrekend. Wilt u weten of er voldoende auto’s/ meerijdplaatsen zijn, dan kunt u van tevoren contact opnemen met de natuurhistorisch secretaris. Denk aan regenkleding, doelmatig schoeisel en eten drinken. Verdere benodigdhe-den: eventueel verrekijker, flora en/of veldgidsen, loep e.d.. De KNNV is niet aansprakelijk voor ongevallen en beschadiging of verlies van eigendom-men. Voor meer inlichtingen: Jan Uilenbroek, telefoon: 0182 – 61 80 37De lezingen vinden, tenzij anders vermeld, plaats in het INatuurinfocentrum aan het Heempad. Dit is te bereiken vanaf de Ridder van Catsweg. Bij de bloemenkiosk moet u tussen de flats door lopen. De excursies vertrekken meestal vanaf hget parkeerterrein aan de Vossenburghkade.

woensdag 25 januari bijen, belang en achteruitgang Deze lezing wordt gegeven door Maap Groenendijk. Hij zal o.a. ingaan op


het belang van bijen voor de voedselvoorziening en de achteruitgang door verschillende oorzaken. De lezing wordt gegeven in het Natuurcentrum aan het Heempad, aanvang 20.00 uur.woensdag 8 februari Algemene ledenvergadering De algemene ledenvergadering wordt gehouden in het Natuurcentrum aan het Heempad. Aanvang 20.00 uur. De stukken worden u per email toegestuurd. U kunt ze desgewenst ook aanvragen bij de secretaris. Ze worden u dan per post toegestuurd. Na de pauze zal Gerard Tijsseling een aantal videofilms laten zien over waterdieren.woensdag 22 februari waterkwaliteit van de Reeuwijkse Plassen Deze lezing wordt gegeven door Boudewijn Ridder van het IVN IJssel en Gouwe. De Reeuwijkse plassen hebben een slechte waterkwaliteit. Hij zal ingaan op de mogelijke oorzaken, zoals het inlaten van gebiedsvreemd water met veel voedingsstoffen. De lezing wordt gegeven in het Natuurcentrum aan het Heempad. Aanvang 20.00 uur. woensdag 7 maart Fascinatie voor paddenstoelen Deze lezing wordt gegeven door Chiel Noordeloos. Hij heeft zijn hele leven aan paddenstoelen gewerkt en is verbonden aan het Nationaal herbarium in Leiden. De lezing wordt gegeven in het Natuurcentrum aan het Heempad. De lezing begint om 20.00 uur.woensdag 21 maart Namibië, landschappen, flora en fauna Deze lezing wordt gegeven door Paul van Drimmelen, die vorig jaar een reis door Zuidwest Afrika heeft gemaakt. De lezing wordt gegeven in het Natuurcentrum aan het Heempad en begint om 20.00 uur.Zaterdag 31 maart Vogelexcursie naar de polders bij Haastrecht In 2003 heeft de afdeling voor het Zuid-Hollands Landschap daar een uitgebreide inventarisatie van de natuur achter Haastrecht gedaan. Sindsdien is er veel veranderd. Sommige polders zijn plas-dras gemaakt voor steltlopers en watervogels. Vertrek: 9.00 uur parkeerplaats aan de Vossenburchkade. We verwachten om 13.00 uur weer terug te zijn. Zaterdag 21 april Excursie naar de Rhoonse grienden Langs de Oude maas ligt een zoetwater getijdengebied, waar Spindotters en Lenteklokjes voorkomen. We vertrekken om 9.00 uur vanaf de parkeerplaats aan de Vossenburchkade en verwachten om ongeveer 15.00 uur weer terug te zijn. Zondag 6 mei weidevogelexcursie naar de Voorofsche polder Deze polder ligt tussen Waddinxveen en Boskoop. Dankzij goed beheer

de NATuuRBRieNd 2012-135

door het Zuid-Hollands Landschap is het een el dorado voor weidevogels. We vertrekken om 10.00 uur vanaf de parkeerplaats van het NS station Waddinxveen-Noord. De excursie duurt tot ongeveer 12.00 uur. Zaterdag 19 mei Plantenexcursie naar Jac. P. Thijssepark in Amstelveen Deze heemtuin laat verschillende biotopen zien met de bijbehorende planten. Er staan geen bordjes bij, dus een flora meenemen. We vertrekken om 9.00 uur vanaf de parkeerplaats aan de Vossenburchkade in Gouda. We verwachten om ongeveer 17.00 uur weer terug te zijn.Zaterdag 2 juni excursie naar Voorne Rond de Tenellaplas met het bezoekerscentrum van het Zuid-Hollands Landschap is een rijke duinflora te vinden. Ook verwachten we er veel libellen en vlinders. Deze excursie is vorig jaar niet doorgegaan i.v.m. slecht weer. We vertrekken om 9.00 uur vanaf de parkeerplaats aan de Vossenburchkade in Gouda. We verwachten om ongeveer 17.00 uur weer terug te zijn.

Van 11 juni tot 15 juni is er een midweek naar Zuidoost Drenthe (meer informatie elders in deze natuurvriend).

donderdag 21 juni Berken trekken Veerstalblokboezem Zoals ieder jaar helpen we het Zuid-Hollands Landschap met het verwijderen van de berkenopslag. We verzamelen om 19.00 uur bij het toegangshek van de Veerstalblokboezem aan de Gouderakse Tiendweg.

Afzender /ledenadministratieLage Gouwe 1122801 LK Gouda

Mededelingenblad van KNNV afdeling Gouda en omstreken ... · Zondag 26 febr. (9.00-12.00)...

Documents

Transcript of Mededelingenblad van KNNV afdeling Gouda en omstreken ... · Zondag 26 febr. (9.00-12.00)...