1  

e  d  e  r  l  a  n  d  s       d  v  i  e  s  b  u  r  e  a  u      v  o  o  r       i  s  i  c  o  m  a  n  a  g  e  m  e  n  t    

Masterclass Risnet

regels of dialoog

RISNET Risicomanagement , 25 september 2012  

Robert ‘t Hart

directeur Nederlands Adviesbureau Risicomanagement  

ADVIES – TRAINING & COACHING – NARIS® software  

Totaal  leverancier  voor  RM  Ona4ankelijke  en  prak8sche  aanpak  om  

zelfstandig  RM  te  verankeren    

2  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

 Nederlands  Adviesbureau  voor  Risicomanagement  

Onze klanten

3  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

4  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

BLOGGER r.hart@risicomanagement.nl

X X

Charisma

Creativiteit

Betrokken bij strategische

management planning

5  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

Uit onderzoek blijkt….

PROGRAMMA  

6  

INLEIDING    Cultuur  Raamwerk  Proces    Wat  nu?            

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

 

Inleiding    

7  

..  

RISNET

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

8  

 RISICOMANAGEMENT  

is een houding… men is zich bewust van risico’s en het belang van de beheersing ervan. Men communiceert open over risico’s, spreekt elkaar er op aan, maakt er afspraken over.

STELLING  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

9

I S O 31000

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

9  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

•  Risicomanagement = risicoverantwoording, •  Weg-delegeren •  Teveel gericht op operationele risico’s •  Lijstjes als verplicht nummer. •  Frustratie door automatische positionering

bij control/ financiën, •  Positionering als nieuw blokje control, als

managementverantwoordelijkheid die ‘er bij’ komt.

10  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

En hoe werkt het in de praktijk?

•  Vertrouwen –  is de verwachting dat mensen/organisaties ons niet in de steek

laten, ook al is dat mogelijk

•  Vertrouwensbreuk –  ontstaat iedere keer dat de verwachting dat een risico zich niet

zal voordoen onterecht blijkt •  Vertrouwenssprong

–  wagen mensen wanneer al een substantieel deel van de onzekerheden en risico's is afgedekt

Vertrouwen en risicomanagement

11  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

12  

Cultuur

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

13  

 

STERKE  RISICOCULTUUR   MEDEWERKERS…

ü  Begrijpen waar de organisatie voor staat ü  Kennen de grenzen waar zij rekening mee dienen te houden ü  Kunnen open praten over welke risico’s genomen dienen te

worden om de strategische doelstellingen te halen ü  Bezitten lerend vermogen door effectieve reflectie ü  Pakken verantwoordelijkheid melding te maken van risico’s die

de organisatie bedreigen

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

Kunnen we de wereld managen?

•  Goede keuze en omstandigheden waren goed

•  Slechte keuze maar door omstandigheden goed afgelopen

•  Goede keuze slechte omstandigheden

•  Slechte keuze, en slechte omstandigheden

14  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

•  Verdoezelen fouten •  Afstraffen fouten •  Angst door fouten •  Fouten niet zien •  Misplaatste arrogantie •  Persoonlijk falen

•  Praten over fouten •  Leren van fouten •  Risico nemen •  Zoeken naar oorzaken •  Open voor reflectie •  Fouten horen erbij

15  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

POSITIEVE FOUTENCULTUUR

NEGATIEVE FOUTENCULTUUR

Proud to be fout!

16  N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

Wat kunnen wij leren van High reliability Organizations?

1.  Actief gericht op verstoringen 2.  Terughoudendheid tot simplificeren 3.  Gevoeligheid voor de uitvoering

(machinekamer) 4.  Inbouwen van " veerkracht" of te wel

aanpassingsvermogen 5.  Respect voor expertise (kennis

boven hiërarchie)

17  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

 

Raamwerk        

18  

..  

RISNET

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

Mandaat en draagvlak

Raamwerk voor het managen van risico`s

- Begrip van de organisatie en haar omgeving (intern en extern).

-  Het vaststellen van risicomanagementbeleid.

-  Integratie van risicomanagementbeleid in het organisatieproces.

-  Vaststellen en effectueren van verantwoording.

-  Toewijzen van hulpbronnen.

-  Vaststellen van interne en externe communicatie en rapportagemechanismen.

Implementatie van risicomanagement

-  Vaststellen plan voor implementatie

-  Toepassen van het raamwerk

-  Toepassen van het proces

Monitoren en analyseren van het raamwerk

Continu herzien van het raamwerk

19  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

ISO31000 GEEN verplicht nummer!!…

20  

ROLLEN  DE BUITENWERELD VRAAGT OM VERANTWOORDING

WIE DOET NU WAT? …

                           PROJECTLEIDER                                                                                              BESTUURDER                                                                                    TOEZICHTHOUDER                                                                      CONTROL/STAF                                                                                      MANAGER                                                                                MEDEWERKER  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

Taken en verantwoordelijkheden Cultuur Strategie &

Beleid RM Proces Beheersing

Toezichthouder Wordt er open over risico’s gesproken?

Is een risk appetite vastgesteld?

Hoe is het RM proces aantoonbaar?

Hoe worden beheersmaatregell opgevolgd?

Bestuur Wordt in iedere beslissing het risicoaspect meegenomen?

Kent iedereen het kader?

Wie zijn betrokken bij het vaststellen van de risico’s?

Wie is verantwoordelijk?

Management Welke risico’s heb je meegenomen?

Past het binnen het kader?

Wie zijn betrokken bij het vaststellen?

Wie is verantwoordelijk?

Control / Staf Volledigheid? Volledigheid? Volledigheid? Kennisdeling? Projectleider Is iedereen

betrokken? Projectkader? Staat het op de

agenda? Wie is verantwoordelijk

Medewerkers Kennis & kunde Kennis & kunde

Kennis & kunde

Kennis & kunde

21  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

22

RISICO  BEWUSTZIJN  

mate  van  besef  van  het  bestaan  en    realiteit  van  risico’s  en  de  omgeving  

Bestuurs- en organisatie cultuur is bepalend voor de wijze waarop met risico’s wordt omgegaan.

 TONE  AT  THE  TOP      beleving  woord  en  daad.      Voorbeeldgedrag  van  bestuurders  en  management  is  van  essen5eel  belang  

voor  cultuur  en  risicobewustzijn.    

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t 22

 

W    A    A    R    O    N    D    E    R  

23  

De risicoanalyse zorgt ervoor dat inhoudelijke gedeelte van risicomanagment op gang komt.

RISICO  ANALYSE  

 PROCESSEN  ANALYSE  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

24  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

Wat zou jij doen?

Is het een nep analyse ? •  Is de risicodefinitie helder geformuleerd?

•  kans en impact, vertaald in financiële termen? •  Is er aan ieder risico relevante

achtergrondinformatie gekoppeld? •  Is er sprake van een risico-

identificatiestructuur •  Zijn er per activiteit ten minste tien risico’s

geïnventariseerd? •  Kan er op gestuurd worden?

25  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

Proces van de analyse

•  Is er gestart met een heldere doelstelling en definitie van de gewenste output van de analyse?

•  Was de definitie duidelijk voor de direct betrokkenen? •  Was er sprake van een veilige omgeving waarin

iedereen open over risico’s kon praten? •  Sluit de analyse aan bij de context? •  Verschillende Specialismes betrokken? •  Doorlooptijd reëel? •  Reflectiemomenten

26  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

27  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

 

Aan  de  slag  !    

28  

..  

RISNET

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

29  

Stap  naar  de  BESTUUR(der)

1.  Verantwoordelijk  voor  realisa8e  doelstellingen  en  strategie  

2.  Verantwoordelijk  voor  beheersing  van  risico´s  

3.  Rapporteert  aan  toezichthouders  over  risico´s  

4.  Bespreekt  opzet  en  werking  interne  risicobeheersings-­‐  en  controlesystemen    

SPONSOR  ÉN  AANJAGER  –  visie,  strategie  en  spelregels  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

Vertrouwen krijg je door over onzekerheden te communiceren!!

Incidenten eisen en vastleggen

30  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

–  Creëer bewustzijn van kwetsbaarheid en daardoor alertheid medewerkers

–  Heldere grens acceptabel (90% schuldloos) -niet acceptabel gedrag (10%)

–  Management trainen adequate en consequente reactie

–  Herformuleer doelen naar fouten die niet mogen optreden

–  Zorg voor foutvriendelijke leercultuur –  Definieer incident en bespreek ze als ze

optreden –  Incident = goed nieuws , Geen nieuws =

slecht nieuws

31  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

Zorg voor veiligheid

Keep it simple!

Vandaag

Eerder project

Jan 2015 Project X

klaar conform

doelstelling

32  

N e d e r l a n d s A d v i e s b u r e a u v o o r R i s i c o m a n a g e m e n t

 

PAUZE  

33  

De meeste organisaties beschikken over een risico-overzicht, maar het vastleggen van risico’s is wezenlijk iets ander dan er echt iets aan doen…. MCMANUS