Glavna štampana ploča računara.

Nazivi u upotrebi:

Motherboard – matična ploča Mainboard – osnovna ploča Planeboard – ravna ploča

Matična ploča

Osnovne funkcije:

Osnovne funkcionalne

komponente:

Smeštaj komponenti

koje se nalaze u

računaru

Omogućava njihovo

električno i logičko

povezivanje

Priključenje komponenti

koje nisu u računaru

1. BIOS

2. CMOS

3. Baterija

4. Čipovi

5. Magistrale

6. Interni priključci

7. Eksterni priključci

BIOS -Basic Input Output System

Inicira učitavanje operativnog sistema

Omogućava da operativni sistem i korisnički

programi komuniciraju sa komponentama

računara

BIOS program pokreće tzv. power-on self-test

(POST), program za samotestiranje(skup

dijagnostičkih programa).

Za vrijeme 'podizanja' računara (booting) BIOS

izvodi puno programskih zahvata kako bi

pripremio računar za rad.

Za vrijeme 'podizanja' računara BIOS izvodi

sljedeće operacije

prvo utvrđuje radi li ispravno video kartica.

provjerava da li se uključuje računar ili se ponovnom startuje

(reboot). U slučaju reboot-a preskaču se mnoga provjeravanja.

Ako se radi o uključivanju računara, BIOS provjerava RAM

izvodeći čitaj/piši test na svakoj memorijskoj adresi.

Provjerava komunikaciju s tastaturom i mišem. Zatim traži PCI

sabirnicu, pa ako postoji, provjerava sve PCI kartice. Ako BIOS

nađe neku grešku za vrijeme POST-a, onda ispisuje tekst o

greški ili javlja nizom zvučnih upozorenja.

BIOS prikazuje neke detalje o sistemu i to obično uključuje

informaciju o: Procesoru, Disketi, tvrdom disku i o CD/DVD

uređaju, Memoriji, sistemskom datumu, video prikazu

Savremena elektronska tehnologija omogućila je

izradu integrisanih komponenti sa velikim brojem

elektronskih elemenata. Ovakva integrisana

komponenta je poznata pod imenom čip.

Ova tehnologija omogućava da se cio procesor

izradi u vidu čipa koji se zove MIKROPROCESOR.

Mikroprocesor

Procesor definiše tip računara.

Procesor sa donje strane poseduje pinove (tanke

žičice) koji služe za vezu sa matičnom pločom a

na matičnoj ploči se nalazi priključak za

procesor u koji se procesor utakne.

Različiti modeli procesora posjeduju različite

rasporede pinova. Matične ploče se izrađuju

namjenski za određeni model procesora, pa

prema tome i priključak za procesor na matičnoj

ploči mora da odgovara rasporedu pinova tog

procesora.

CPU - Central Processing Unit Centralna

procesorska jedinica

Centralna: zato što je centralno mjesto za obradu

podataka

Procesorska: zato što obrađuje (procesuira) podatke

Jedinica: zato što je to jedan čip (jedinica) koji sadrži

veliki broj tranzistora

Uređaj u računaru u kojem se izvršavaju instrukcije

programa i izvode različite operacije nad podacima zove se

PROCESOR.

Ime je dobio po tome što se u ovom uređaju odvija proces

obrade podataka.

OPERATIVNA

MEMORIJA

PROCESOR

ULAZ IZLAZ

Procesor je osnovni element svakog računara.

Izvršava instrukcije sadržane u programima

Instrukcije i podaci se redom učitavaju iz operativne memorije

U operativnoj memoriji se nalazi program koji se

neposredno izvršava i podaci koji se neposredno

koriste tokom izvršavanja programa.

Kada računar izvršava program, tada se iz memorije

donose jedna po jedna instrukcija u mikroprocesor i

izvršava. Rezultati se iz mikroprocesora vraćaju u

memoriju.

Operacija uzimanja podataka iz memorije je

poznata kao čitanje memorije, a operacija slanja

podataka u memoriju kao upis u memoriju.

Komunikacija mikroprocesora sa drugim uređajima

ostvaruje se posebnim kanalom veza koji zovemo

magistralom (bus).

Magistralom se prenose tri vrste informacija:

Prenos podataka

Prenos adrese

Prenos upravljačkih i kontrolnih signala

Prenos podataka

Prenos podataka se vrši iz mikroprocesora i

u mikroprocesor.

Na ovaj način se obezbjeđuje komunikacija

mikroprocesora sa operativnom i spoljnom

memorijom, kao i sa ulaznim i izlaznim

uređajima.

Ova dvosmjerna magistrala zove se

magistrala podataka (data bus).

Prenos adrese

Prenos adrese iz mikroprocesora i operativnu

memoriju ili neki drugi uređaj. Broj bita u

adresi određuje broj mogućih adresa, koje

čine adresni prostor.

Kanal kojim se prenosi adresa iz

mikroprocesora u memoriju zove se adresna

magistrala (address bus). To je jednosmjerni

kanal od mikroprocesora do memorije ili

drugog uređaja koji se pronalazi uz pomoć

adrese.

ROM RAM

PROCESOR

MAGISTRALA

SLOTOVI

Prenos upravljačkih i kontrolnih signala od mikroprocesora ka uređajima i obrnuto. Broj ovakvih signala može biti različit, od jednog do drugog mikroprocesora i ovo se izražava kao posebna karakteristika mikroprocesora.

Ovaj kanal se zove kontrolna magistrala (control bus)

Najvažnije karakteristike mikroprocesora jeste njegova

brzina. Brzina procesora se definiše generator takta i

iskazuje se u [MHz] megahercima ili [GHz] gigahercima

(tj. Mjeri se u flopovima. Jedan flop znači jednu

matematičku operaciju u sekundi.)

Da bi se izvršila neka instrukcija potrebno je pet taktova:

1. jedan da se učita instrukcija

2. jedan da se dekodira

3. jedan da se učita podatak

4. jedan da se izvrši instrukcija

5. jedan da se upiše razultat

Brzina mikroprocesora se izražava u milionima

instrukcija u sekundi.

Na brzinu utiče i interni keš tj. lokalna memorija

mikroprocesora. Smisao ove memorije jeste da se

premosti veliki jaz između brzine mikroprocesora i

operativne memorije.

Cash/keš memorija procesora

Služi za brzi pristup podacima koje procesor često

koristi

Primarna (L1) – uvijek ugrađena u procesor

Sekundarna (L2) – bila na matičnoj ploči do pojave

Pentium II

Tercijalna (L3)

Kod procesora Itanium postoji i L4

Kapacitet (capacity) - količina podataka koja se može

snimiti. Mjeri se megabajtima (MB)

Vrijeme pristupa (access time) - vrijeme potrebno da

upravljačka jedinica pristupi do memorisanog

podatka na mediju. Mjeri se u milisekundama (ms).

Brzina prenosa (transfer rate) - količina podataka koja

se u jednoj sekundi može prenijeti s medija u glavnu

memoriju i obrnuto. Mjeri se megabajtima u sekundi

(MB/s)

Osnovne karakteristike medija i uređaja za pohranu podataka:

Da bi računar mogao da rješava neke zadatak,

moramo mu saopštiti odgovarajuće programe i

podatke.

Rad računara se sastoji u automatskom prelasku s

jedne operaciju na drugu, sve dok se ne izvrše sve

operacije predviđene programom.

Uređaj u kome se čuvaju programi i podaci zove se

MEMORIJA. Često se kaže da je to operativna ili

unutrašnja memorija računara.