Materialenboek

Hout – dia 3 t/m 26 Leer – dia 27 t/m 41 Stof – dia 42 t/m 55

Hout

Doorsnede van hout

Spinthout • Gesloten cellen • Inhoudsstoffen • Meestal lichter van kleur

Kernhout • Open cellen • Geconcerveerd • Meestal donkerder van kleur

Zaagmethode’s

-Kwartiers of radiaal gezaagd -Dosse of tangetiaal gezaagd -Half kwartiers (rift)

Wist je dat? Dat de zaagmethode van het hout de tekening van de ringen bepaald. Iedere zaagmethode heeft zijn eigen tekening.

Naaldhout

• Vuren

• Grenen

• Dennen

Loofhout • Eiken • essen • beuken • berken • esdoorn • populieren • Kersen • Noten • Mahonie en teak

Eigenschappen van hout

• Gewicht

• Sterkte

• Hardheid

• Elasticiteit

• Duurzaamheid

• Tekening

• Kleur

• De mate waarin het werkt

De hardheid van het hout heeft te maken met de opbouw van de vezels en hun onderlinge structuur. Hard hout heeft meer celwandmateriaal dan zacht hout en is daardoor harder. Doordat zacht hout minder celwandmateriaal heeft kunnen de cellen makkelijker worden ingedrukt. Zacht hout vervormt of deukt dan ook sneller in dan hard hout.

Werken is het zwellen (bij vochtopname) en krimpen (bij vochtafgifte) van hout. Dit komt op het volgende neer: hout probeert zijn vochtgehalte in evenwicht te brengen met het vochtgehalte van lucht. Hoe vochtiger de omgeving des te meer water het hout opneemt. Dit noemt men zwellen. Omgekeerd krimpt hout juist als het vocht afstaat in een droge omgeving.

• De natuurlijke duurzaamheid is de weerstand van hout tegen biologische aantasting.

• Hout kan aangetast worden door een aantal verschillende groepen organismen. De belangrijkste zijn:

• 1. schimmels, (rotten van hout)

• 2. insecten (boktor, houtworm, termieten)

• 3. bacteriën

• 4. mariene organismen (paalworm, boormosselen)

Duurzaamheid

Houtsoort Duurzaamheid

Grenen +/- klasse 3

Vuren - klasse 4

Amerikaans eiken wit + klasse 2

Amerikaans eiken rood + klasse 2

Amerikaans kersen +/- klasse 3

Amerikaans noten +/- klasse 3

Beuken -- klasse 5

Berken -- klasse 5

Afrikaans mahonie + klasse 2

Wengé + klasse 2

Duurzaamheidsklasses

Kleur Elke soort hout heeft zijn eigen kleur. Ook bij hout van dezelfde soort kan de kleur verschillen, zo is het kernhout van een boom vaker donkerder van kleur dan het spinthout. Hout dat gevormd is in het voorjaar is lichter van kleur dan hout dat gevormd is in de zomer.

De prijs Naast dat de kwaliteit belangrijk is speelt de beschikbaarheid ook een rol. Laag- en middensegment worden de houtsoorten grenen, berken en beuken gebruikt. Hogere prijsklasse: eiken, kersen en noten Duurste prijsklasse: mahonie en wengé

Het FSC (Forest!Stewardship!Council) geeft haar keurmerk aan hout dat komt uit verantwoord beheerde bossen. In deze bossen kapt men alleen selectief, zodat er geen kaalslag plaats vindt, wat tot onherstelbare natuurschade leidt. Naast het bosbeheer controleert het keurmerk ook het transport, de verwerking en de handel, om te voor-komen dat het hout wordt vermengd met ander fout hout.

Grenen

is de meest gebruikte naaldhoutsoort. Het komt van de grove den. De kleur van het hout is geelachtig rood met roodbruine strepen. De jaarringen zijn duidelijk zichtbaar.

Het is een wat zachtere, maar sterke en vrij duurzame houtsoort. Voor naaldhout heeft het een middelmatig gewicht . Grenen is gemakkelijk te drogen en werk na droging middelmatig. Grenen wordt vaak toegepast in tafels en kasten die blank blijven.

Vuren is na grenen het meest gebruikte naaldhout. Het is geelwit van kleur. Het heeft minder opvallende jaarringen dan grenen. Het is ongeveer 20% lichter in gewicht als grenen.

Het is een zachte maar sterke houtsoort Het is elastischer dan grenen Vuren is snel en goed te drogen maar trekt wel snel krom. Vuren wordt gebruikt voor plaatmateriaal, fineer en in goedkope meeneem-meubelen. En ramen, trappen, lijstwerk en schuttingen.

Eiken

is een erg decoratieve loofhoutsoort. Het is één van de meest gebruikte houtsoorten en kent veel varianten. Het hout is lichtbruin tot geel goudachtig van kleur.

Eiken is een harde, sterke en middelzware houtsoort. Als het hout gedroogd is, werkt het nog maar weinig. Eiken is minder elastisch dan vuren en ongeveer even elastisch als grenen. Eiken wordt vooral toegepast in meubelen, speelgoed, parketvloeren, deuren, ramen

Kersen is een decoratieve loofhoutsoort. De kleur van het hout is geelbruin tot roodachtig. Het is een sterke en elastische houtsoort die in hardheid en gewicht kan variëren. Europees kersen is iets zwaarder dan Amerikaans kersen en heeft een gewicht tussen dat van mahonie en noten.

Kersen is middelmatig duurzaam. Europees kersen is moeilijk te verkrijgen en wordt gebruikt voor de duurdere meubelen. Toepassingen: meubelindustrie, mesheften, schotels, sieraden en stoelen

Noten is een van de fraaiste loofhoutsoorten. Het komt van de walnootboom uit Europe en Noord-Amerika. Europees noten is grijsbruin met bijna zwarte strepen. Het is meestal afwisselender van kleur. Amerikaans noten is egaal donker puperbruin.

Noten heeft een iets lichter gewicht dan beuken. Noten droogt langzaam en de duurzaamheid is matig Toepassing: Kostbare meubelen, beeldhouwwerk, geweerkolven

Beuken

is een loofhoutsoort. De kleur van het hout is witachtig tot lichtbruin van kleur met donkerbruine streepjes. Beuken is sterk, vrij hard, elastisch, matig zwaar en niet erg duurzaam.

Beuken is makkelijk te drogen. Uitstekend hout om onder stoom gebogen te worden. Als het gestoomd is, krijgt het een wat roze kleur. Toepassingen: meubelen, trappen, speelgoed, schoolbanken, broodplanken e.d.

Berken is een loofhoutsoort. Het is een sterkte, harde houtsoort met een glanzende, geelachtige witte kleur. Het hout is ongeveer even zwaar als noten. Berken is echter niet duurzaam.

Berken wordt vooral verwerkt in triplex en multiplex. Massief berken wordt vaak gebruikt voor meubelen, meetlatten en speelgoed

Mahonie is een zeer decoratieve loofhoutsoort uit de tropen. We maken onderscheid tussen Afrikaans mahonie en Amerikaans mahonie. De kleur varieert van geelbruin tot roodbruin en het hout is mooi gestreept.

Het is een sterke, zachte, vrij lichte houtsoort. Na het drogen werkt het hout zeer weinig Mahonie is duurzaam. Mahonie wordt vaak als fineerlaag gebruikt, meubelen uit de wat duurdere prijsklasse worden van mahonie gemaakt.

Wengé is een loofhoutsoort uit de tropen. De kleur van het hout is bruinzwart en is een harde houtsoort. Wengé wordt en gebruikt als massief hout voor meubels en als fineer toegepast.

Wengé is een harde houtsoort die zich toch goed laat zagen, draaien en frezen. Wengé moet langzaam gedroogd worden om vervorming te voorkomen. Voor versieringen en decoraties is het zeer voornaam. Verder geschikt voor binnen- en buitenbetimmering. Parket en beeldhouwwerk en snijwerk.

Essen in een loofhoutsoort die aan de noordkant van de evenaar groeit. De kleur van het hout is geelwit tot bruinachtig. Het is vrij sterk en hard. De voornaamste eigenschap is taaiheid. Essen is verkrijgbaar in zowel massief al fineer en wordt soms verwerkt tot triplex

De voornaamste eigenschap van essen is taaiheid. Vochtig hout in aanraking met ijzer wordt zwart. Stelen voor gereedschap, Turntoestellen, sportartikellen als ski’s en roeiriemen, spanten van boten en weefgetouwen

Esdoorn is houtsoort die zowel in Europa als Noord -Amerika groeit. Esdoorn is een zijdeachtige glanzende witgele houtsoort. Esdoorn is een vrij zachte houtsoort maar wel sterk en vast.

Esdoorn is goed te bewerken. Zwart gekookt wordt het als vervanger van ebben gebruikt. Esdoorn wordt toegepast in fijne meubelen, schaakspellen, hockeysticks, lepels, borstels, hakken van schoenen, muziekinstrumenten Esdoorn is niet geschikt voor buitenwerk.

Fineer Fineer is heel dun hout, van gelijkmatige dikte. Deze dikte kan variëren van +/- 0,6 mm tot enkele millimeters. De bekendste drie soorten zijn: Gezaagd fineer is de oudste vorm van fineer, waarbij fineer eerst met de hand en later machinaal werd gezaagd.

Leer

De dierenhuid Een dierenhuid bestaat uit drie lagen. De opperhuid en het onderhuidsbindweefsel verdwijnen tijdens de eerste bewerkingen van de dierenhuid. Wat overblijft is de lederhuid

De lederhuid bestaat ook weer uit twee lagen de nerflaag en de reticulaarlaag. De nerflaag bepaalt het uiterlijk van het leer. Hoe dikker de nerflaag, hoe slijtvaster het leer is.

-Het diersoort -De leeftijd -Het geslacht -Het deel van de huid -De leefomstandigheden van het dier

Invloeden op leer

Runderen 80% Schapen (kleinere afmeting, drogere leersoort) Varkens (dunne nerflaag daarom kwetsbaar)

De huid verandert naarmate een dier ouder wordt De vezelstructuur en nerf worden grover. De porien van een jong dier zijn dichter Jonge huid is minder sterk en gevoeliger voor beschadigingen

Vrouwelijke dieren hebben over het algemeen een fijnere huid dan mannelijke dieren. Runderen die worden gehouden voor de melkproductie hebben een uitgerekte huid die van mindere kwaliteit is

De rug, het midden- en het achterste-gedeelte geven de beste stukken leer. De kop en de poten worden meestal niet gebruikt.

Verkrijgen van ruw leer tot meubelleer Verkrijgen van ruwe huid 1.Slachten 2.Villen 3.conserveren

Looijen

De voorbehandeling Weken Ontharen Ontvlezen Reinigen Splitten

De plantaardige looiing (tijdrovende en kostbare methode) Chroomlooiing (leer wordt soepeler, veerkrachtiger en sterker)

Afwerkingen van leer

Aniline verfstoffen dringen door en door in het leer Daarna wordt het gedroogd waardoor het stug wordt. Door het te ‘walken’ (machinaal kneden van het leer) wordt het weer soepel

Het finishen bestaat uit: Het aanbrengen van een verflaag en/of Het aanbrengen van een beschermlaag en/of Het aanbrengen van een kunstmatige print.

Het verkrijgen van een egale kleur; Een mat of glanzend uiterlijk; Het laten verdwijnen van nerffouten; Het verminderen van wateropnemend vermogen; Het beschermen tegen vuil; Het beschermen tegen verkleuring door zonlicht.

De meest voorkomende soorten nerfleer zijn: Volnerf 30% Aniline leer Semi-aniline leer Tuigleer Geschuurd 70% Nubuck leer Gedekverfd leer

Aniline leer is door en door geverfd leer dat meestal is voorzien van een lichte beschermlaag. Wordt gemaakt van de beste huiden met nauwelijks beschadigingen. Het voelt natuurlijk en soepel aan. Is de duurste leersoort 5% van het leer is geschikt voor analine leer.

Door een extra bewerking van anline leer kunnen verschillende soorten worden geproduceerd. Olied anilineleer Waxed anilineleer (krijgt het een antieke oude uitstraling)

Nubuck leer Wordt ook wel geschuurd leer genoemd. Is anilineleer waarvan de toplaag wordt opgeschuurd. Waardoor het oppervlak fluweelzacht aanvoelt. Is een kwetsbare en kostbare leersoort

Semi - anilineleer Door een extra laag van transparante pigmentkleurstof is het leer iets egaler. Dit leer is daarom iets beter bestand tegen slijtage e.d. Is een leer met een natuurlijke uitstraling en gebruiksgemak. Is leer uit de middenklasse.

Beschermd leer Deze leer is door en door geverfd en voorzien van een dekkende verflaag en fixeerlaag. Dit leer is de minst kwetsbare leersoort, Oogt minder natuurlijk, is minder soepel, onderhoud is noodzakelijk anders gaat de beschermlaag barsten.

Tuigleer Tuigleer is meestal gelooid met plantaardige looistoffen. Dit leer is stugger en zwaarder. Tuigleer heef een naturel effect. Is zeer gevoelig voor licht. Het heeft een stuffe en stoere uitstraling

Splitleer Deze leer is niet van de nerflaag gemaakt maar van de splitlagen. Is minder sterk, daardoor niet geschikt voor zittende of dragende oppervlaken. Heeft een minder natuurlijke uitstraling is goedkoper en gemakkelijk in gebruik door afdeklagen.

Baycast Dit is een materiaal wat bestaat uit een kunststoffolie dat op een ledere drager (splitleer) is aangebracht. Hierdoor is het wel een gedeeltelijk lederen product.

Herwonnen leer Is leder wat gemaakt is van leerresten. Bij het verwerken van meubelleer blijven allerlei resten over. Deze resten worden verzameld en fijngemalen tot zogenaamde leerverzels, vermengd met een bindminddel en vervolgens verwerkt tot een ‘huid’.

Alcantara Is een hoogwaardige meubelstof vervaardigd uit micro-fibers samengesteld uit polyester en polyurethaan. Alcantara heeft een fluweelzacht uiterlijk en lijkt op nubuck leer.

Immitatie leer Leatherlook of lederlook. (Skai) Het materiaal bestaat uit kunststoffolie dat op een drager van textiel is verlijmd. Imitatieleer is sterk, soepel en voelt soms aan als echt leer. Is goedkoper dan echt leer.

Nadelen van leer

Verkleuring Kleurverschil

Plooien Oneffenheden

Voordelen van leer

Onderhoudsgemak Termperatuur van leer

Onderhoudt van leer Af en toe afstoffen en afnemen met een schone, vochtige doek (gebruik geen leidingwater maar gedistilleerd water) Gebruik dezelfde doek of zeem voor het onderhoud en gebruik die niet ergens anders voor (i.v.m. Reinigingsmiddelen) Gebruik nooit chemische reinigingsmiddelen als verdunners, aceton of groene zeep. Nubuck leer moet regelmatig worden afgeborsteld of gezogen.

Stof

Katoenplant (zaadpluis) Plantaardig

-Veel voorhande en daarom goedkoop -Sterk -Slijtvast -Goede vochtopname -Kreukgevoelig -Blends.

Katoen is een zachte, eencellige vezel, die uit de opperhuid (epidermis) van de zaden van de katoenplant (Gossypium) groeit. De vezels worden doorgaans tot draden gesponnen en als zodanig gebruikt om zacht, luchtdoorlatend textiel van te maken.

Linnen Plantaardig

-Bast van katoenplant of vezelvlas -Sterker dan katoen -Bewerking tot vezel - duurder -Grof en onregelmatig -Dus plaatselijk kwetsbaar -Meubelstof - blends -Dus ook meer slijtvast en -Kreukgevoeliger -Lagere vochtopname (verven).

Linnen is een soort textiel dat gemaakt wordt uit vlas. Na het trekken (oogsten) wordt het vlas gedroogd.

Wol Dierlijk Schaap (eiwit, geschubt) -Meest elastisch (kreukherstellend, zacht) -Veel vochtopname (transpiratie, verven) -Vuilafstotend (lanoline) -Prijzig -Trage droging -Vervilt (oorzaak zijn de schubben) -Ge-eulaniseerd? -Blends

Wol bestaat uit zachte, dunne haren van de vacht van sommige dieren. Mensen gebruiken wol (meestal afkomstig van schapen) voor kleding, dekens en dergelijke. De meeste wol wordt geproduceerd in Australië, China en Nieuw-Zeeland.

Mohair Dierlijk -Velours -Haar van oudere angorageit (geen schubben) -Schaars kostbaar -Vervilt en kroest niet -Sterker, zachter,gladder, -glanzender dan wol.

De Angorageiten, en vooral de jongere, hebben zijde-achtig glanzend haar dat wordt gebruikt voor de meer luxueuze weefsels. Er worden jassen, truien, sjaals, mutsen, vesten, kostuums en luxe dekens uit vervaardigd. Ook tapijten worden met behulp van deze stof geproduceerd.

Zijde Dierlijk

-Cocon zijderups -Zeer dunne vezels/garens -Enige natuurlijke Filamentgaren -Fijn en kwetsbaar -Warm, zacht, glanzend, -Soepel -Kreukherstellend -Afbraak door UV licht -Transpiratie!

Zijde is een natuurlijke substantie die wordt afgescheiden door bepaalde insecten en stolt bij contact met de lucht. Het bekendst voor haar productie is de zijderups (Bombyx mori), ze behoort tot de orde van de Lepidoptera of schubvleugeligen. Er zijn ook bepaaldespinnen die geschikt zijn voor de zijdeteelt.

Viscose Half synthetisch -Natuurlijke grondstof (o.a. hout) -Eenvoudige chemische behandeling (cellulosestroop) -Extrusie van dit halffabrikaat -Minder kreukherstellend dan katoen/linnen -Minder sterk -Minder vochtopname -Zeer brandbaar -Hogere glans (kunstzijde) -Lichtechter.

Polyamide Vol synthetisch

-Niet geschikt als pooldraad

-Elektrisch isolerend -Sterk en slijtvast -Goedkoop -Toepassing als toevoeging in blend.

Een polyamide is een molecuul dat bestaat uit een keten van monomeren van het type amide. Een polyamide kan een alifatische (acyclische) structuur hebben, maar kan ook gevormd worden uit arylverbindingen. Wol en zijde zijn natuurlijke polyamiden. Daarnaast bestaan er talloze kunststoffen van polyamide, zoals nylon en aramide. Synthetische amiden worden doorgaans gesynthetiseerd uit een carbonzuur of carbonzuurchloride en een organisch diamine.

Polypropeen Vol synthetisch -Goedkoop -Minder statisch -Minder duurzaam -Slijtvast -Geen vochtopname.

Polypropeen lijkt op polyetheen en is ook net zo goedkoop, maar het is veel sterker. In het dagelijks leven komen we het tegen in de vorm van plastic flessen (bijvoorbeeld jerrycans, maar nietNederlandse statiegeldflessen), tapijten, plastic meubelen, kleine open zeilbootjes en in veel auto-onderdelen. Andere toepassingen zijn pijpen, filtermateriaal, en plastic producten die een hogere kwaliteit vereisen dan zijn voorganger polyetheen kan bieden.

Polyester Vol synthetisch -Lijkt op Polyacryl -Thermoharde (i.p.v. thermoplast) -Sterk -Meest kreukherstellend.

Voor textiele toepassingen wordt thermoplastische polyester gebruikt. De korrels van dit materiaal worden in een spinmachine gesmolten en gevormd tot filamenten. Dit filamentgaren kan men gebruiken om te weven, breien enz. Ook kunnen de filamenten tot vezels gehakt en dan bijvoorbeeld vermengd met katoen tot een vezelgaren gesponnen worden.

Polyvinylchloride Vol synthetisch

-Vlamdovend -Sterke warmtekrimp -Goed reinigbaar -Goede prijs–kwaliteit verhouding -Veel voorkomend.

Na de Tweede Wereldoorlog heeft het gebruik van pvc een grote vlucht genomen in het dagelijks leven. Bekende toepassingsvoorbeelden van pvc in het huishouden zijn buizen voor elektrische bedrading, behang (vinylbehang) en vloerbedekking zoals zeil. Ook wordt het wel toegepast in beschermende kleding, zoals chemische pakken en regenkleding.

Spinnen ezelgaren spinnen is het ineendraaien van losse vezels tot draad. Een oude benaming voor dit ineendraaien is twijnen. Van de vezels zijn een aantal geschikt, zoals wol, vlas en katoen. De losse vezels van deze materialen zijn nog niet geschikt om mee te weven,naaien, breien, haken of touw te slaan. Ze moeten daarom eerst tot bruikbare draden verwerkt worden.

Het spinnen is erop gebaseerd dat door het in elkaar draaien van de losse vezels, er een langere en sterkere draad kan ontstaan. Dit kan gebeuren met verschillende hulpmiddelen. De allereenvoudigste manier is met de vingers, maar daarmee ontstaat een onregelmatige draad. Bovendien gaat het spinnen dan erg langzaam. Hoewel spinnen tegenwoordig veelal mechanisch gebeurt in een spinnerij, is het proces niet wezenlijk anders dan het spinnen met de hand.

Platte weefsels

-Platbinding (1:1) -Keperbinding (1:2) -Satijnbinding (1:4) -Kruisingen geven sterkte -1:4 - veel draden - prijzig

Poolweefsels -Naast ketting en inslag extra draad -Pletten snel -Epinglé (gesloten pool) -Velours (open pool) -V-pool -W-pool -Chenille (pool van reepjes los weefsel)