WOON ZORG

CENTRUMMURI-GRIES

Gwen Verlinden 2Ma Arch aADMasterproef 2015 Docent Klaas Goris Mentor Marcelo Blasco

OBSERVATIE EN ONDERZOEK Site? Bolzano, Bozen Muri-Gries Site woonzorgcentrum

Woonzorgcentrum? De drie hoekpunten van het woonzorgcentrum

ARCHITECTURAAL CONCEPT

Oud en nieuw! Behouden versus afbreken Een respectvolle, nieuwe ingreep

Dorp! Woonzorgcentrum = dorp Programma De straat en het plein Publiek, privaat, semi Introvert en extravert

UITWERKING

Architecturale uitwerking Van programma naar plan De verblijfskamer

Structureel concept Ingreep op het bestaande Zwaar versus licht

Bouwtechnisch concept Verwarming en koeling Ventilatie Energetisch concept Bezonning BEO veld Nachtelijke koeling Materialisatie Vertrekken vanuit het bestaande

?

!

=

OBSERVATIE EN ONDERZOEK Site? Bolzano, Bozen Muri-Gries Site woonzorgcentrum

Woonzorgcentrum? De drie hoekpunten van het woonzorgcentrum

ARCHITECTURAAL CONCEPT

Oud en nieuw! Behouden versus afbreken Een respectvolle, nieuwe ingreep

Dorp! Woonzorgcentrum = dorp Programma De straat en het plein Publiek, privaat, semi Introvert en extravert

UITWERKING

Architecturale uitwerking Van programma naar plan - 10 De verblijfskamer - 20

Structureel concept Ingreep op het bestaande - 24 Zwaar versus licht - 28

Bouwtechnisch concept Verwarming en koeling - 32 Ventilatie - 32 Energetisch concept Bezonning - 34 BEO veld - 36 Nachtelijke koeling - 36 Materialisatie Vertrekken vanuit het bestaande - 38

?

!

=

=UITWERKING

De vertaling naar een realiseerbaar project

10

Architecturale uitwerking

11

In de kelder van het oude gedeelte zijn de warmwaterbaden voorzien. Het onthaal, de kleedkamers en de opbergruimte van de termen zijn op de site voorzien op het gelijkvloers van het oude gebouw langs de nieuwe, overdekte buitenruimte. Daar zijn de termen toegankelijk via een trap en lift. Ook vanuit het woonzorgcentrum en de ondergrondse parking zijn de termen rechtstreeks bereikbaar.

De eventhal is gelegen onder de oude hangar. Dit centrale plein heeft de mogelijkheid te worden uitgebreid tijdens bijzondere activiteiten doordat het 19de eeuwse gebouw ter hoogte van de verlaging in het maaiveld is voorzien als foyer, sanitair blok en opbergruimte.

De mini-boerderij met schapen en kippen ligt tussen de kinderopvang en het woonzorgcentrum. Er worden bomen voorzien om voldoende schaduw te werpen, alsook banken tegen de muur die de perseelsgrens afbakend. Deze banken kijken uit op de noordelijk gelegen bergflank. Het terras van het café is geïnstalleerd op het meest bezonde plein, alsook de betonnen, sculpturale bank die het punt op de site markeert als rustpunt. Op dit punt komt het zicht op de Guncina tot zijn recht en maakt de bergflank deel uit van de onderdanige architectuur.

De alledaagse functies, zoals de bakker, het kapsalon en de krantenwinkel, zijn gesitueerd op de gelijkvloers langs de straat.

Van programma naar plan

12

1

2

3

4

termen

laad -en losplaats

ondergrondse parking

opslagruimte en technische instalaties

Architecturale uitwerking

13

1

2

3

4

planniveau +11:1000

14

5

6

7

8

kapsalon

krantenwinkel

bakker

dokterspraktijk

9

10

11

12

13

14

15

16

onthaal woonzorgcentrum

administratie woonzorgcentrum

keuken woonzorgcentrum

restaurant

bar

onthaal, kleedruimtes, berging van de termen

foyer en opbergruimte eventhal

kinderopvang

17 binnentuin met kloostergang

18

19

kippen en schapen

eventhal

20 publieke straat

21 rustpunt met monument

Architecturale uitwerking

15

5

6 7 89

1011

12

13

14

15

16

17 18

192021

planniveau 01:1000niveau van de gemeenschap

16

24

25

26

27

22

23

kamers woonzorgcentrum

gemeenschappelijk atelier

serviceflats

verpleegpost serviceflats

gemeenschappelijke ruimte serviceflats

verpleegpost woonzorgcentrum

Architecturale uitwerking

17

24

2424

25 26

26

27

22

23

planniveau +11:1000niveau van de woonzorg

18

Architecturale uitwerking

Conceptschets plein met flexibele wanden

19

Flexibele wanden en hun verschillende uitbreingszones1:500niveau van de gemeenschap

20

Extraverte kamers1:1000niveau van de woonzorg

Architecturale uitwerking

De verblijfskamer

21

Introverte kamers1:1000niveau van de woonzorg

22

Extraverte verblijfskamer in het woonzorgcentrum voor twee personen aan de straatkant

plan 1:200

Extraverte verblijfskamer in het woonzorgcentrum voor één persoon

aan de straatkant

plan 1:200

Introverte verblijfskamer in het woonzorgcentrum voor één persoon

weg van de straatkant

plan 1:200

Architecturale uitwerking

23

24

Analoog met de opbouw van het 19e eeuwse deel is de combinatie van een massief onderstel en een licht dakgebinte toegepast in het nieuwe gebouw. Het gelijkvloers en het eerste niveau zijn gebouwd met ter plaatse gestort beton. Op deze manier is de constructie op dezelfde manier verankerd met de site. Op het gelijkvloers ondersteunen betonnen wanden en rechthoekige kolommen de zware tongewelven die de eerste verdiepingsvloer vormen. De verhoudingen van het structurele grid is gebaseerd op die van het bewaarde gebouw. De nieuwe tongewelven zijn even breed als hun voorgangers.Op de eerste verdieping van de nieuwbouw dragen de kolommen en de wanden van de sanitaire cellen de tweede verdiepingsvloer. Op het dak hecht zich een lichte stalen draagstructuur aan de betonnen elementen. Dit communiceert met eenzelfde constructie onder het oude, pannendak aan de overkant.

Zwaar versus licht

Structureel concept

Snede 1serviceflats en termen in 19de eeuws gedeelte1:500

25

Snede 1nieuwbouw woonzorgcentrum1:500

26

Snede 2serviceflats en termen 1:500

Structureel concept

27

Snede 2nieuwbouw woonzorgcentrum1:500

28

Bij de ingreep op de bestaande 19de eeuwse constructie was het zaak de huidige situatie zo weinig mogelijk te verstoren. Door gebruik te maken van een lichte stalen structuur zijn serviceflats aangebracht in het gebouw zonder extra te moeten funderen. Op deze manier blijft ook de waardevolle kelder met kruisgewelven bewaard, wat een prachtige ruimte vormt voor de termen. Om het bijkomende gewicht te dragen zijn de houten spanten waartussen de volumes zijn opgehangen, ontdubbeld. Zo zijn zij verstevigd met nieuwe, houten balken, maar blijft de traditionele, esthetische opzet bewaard.Op twee plaatsen is de verdiepingsvloer verdwenen om een hoge ruimte te creëren waarin men de oude spanten en de nok van het dak ziet. Dit is gebeurd zowel boven het onthaal van de termen als boven een deel van de foyer.

Structureel concept

Ingreep op het bestaande

29

Conceptschets inbreng volumes serviceflats in 19de eeuws gedeelte

30

Axonometrie serviceflats in 19de eeuws gebouw

Structureel concept

31

Oud pannendak is bewaard

Introductie nieuwe volumes voor de serviceflats

Oude kelder voor de termen is bewaard

Axonometrie serviceflats in 19de eeuws gebouw

32

Bouwtechnisch concept

Snede 1serviceflats en termen in 19de eeuws gedeelte1:100

33

Verwarming en koeling In het project zijn drie verschillende kringen voorzien om te verwarmen of te koelen. Er is een kring voor de nieuwbouw, een kring voor de serviceflats in het oude gedeelte en een kring voor de kelder.

Het verwarmen en koelen in de nieuwbouw gebeurt door middel van water in buizen die worden verwerkt in de vloer en het plafond. Het koude water stroomt in de winter door de leidingen in het plafond zodat het de warme, opgestegen lucht afkoelt. Deze buizen zijn mee in het beton gestort tijdens de constructie van het gebouw. In de zomer wordt de vloer verwarmd met een klassiek vloerverwarmingssysteem.

De termen in de oude kelder zijn verwarmd door lucht. De ventilatielucht wordt door een luchtgroep gestuurd waar zij wordt opgewarmd, ontvochtigd en ververst. De ventilatiekanalen zijn verwerkt in het zand gelegd boven de stenen welfsels. Dit zand wordt van de welfsels verwijderd en na het plaatsen van de plenums er opnieuw opgegooid. Op een paar plaatsen in de kelder wordt er een rooster voorzien ter grootte van een steen uit het kruisgewelf. Via deze openingen wordt de lucht toegevoerd en afgevoerd.

leidingen met lucht

leidingen met water

Ventilatie Zowel het woonzorgcentrum als de serviceflats zijn op een natuurlijke manier geventileerd. Enkel de natte cellen, het sanitair en de grootkeuken worden mechanisch afgevoerd. Hierdoor wordt het eenvoudige karakter van de gebouwen niet teniet gedaan.

34

BezonningDe terrassen, de zonwering en de openingen van het woonzorgcentrum zijn zo gepositioneerd dat er tijdens de

zomer weinig lichttoetreding is, terwijl deze in de winter wordt gemaximaliseerd.

Energetisch concept

20°

61°

35°

1 augustus 2020 om 12u

1 november 2020 om 12u

1 januari 2020 om 12u

35

zontoetreding tijdens de zomer

zontoetreding tijdens de winter

zontoetreding tijdens tussenseizoen

36

BEO veldAan de hand van een BEO veld (boorgat energieopslag) wordt het water in de leidingen voorverwarmd in de winter, of

indien nodig voorgekoeld in de zomer, tot 13°C.

Energetisch concept

Nachtelijke koelingIn het ontwerp is gebruik gemaakt van dwarse ventilatie om tijdens zomernachten de zware betonnen structuur te

kunnen afkoelen.

37

Dwarsventilatie kamers tijdens zomernacht

Dwarsventilatie atrium tijdens zomernacht met koele waterpartij

38

Vertrekken vanuit het bestaande De reeds aanwezige materialisatie op de site, is ook het uitgangspunt voor de afwerking van de nieuwbouw.

In navolging van de terra cotta dakpannen uit de 19e eeuw is er op het dak van het nieuwe deel gebruikt gemaakt van zonwering met een soortgelijke tactiliteit. Dit weerspiegelt in de roodbruine terra cotta afwerking van de vloeren op het eerste verdiep van het woonzorgcentrum en het dak. Op het gelijkvloers zijn de tongewelven bekleed met terra cotta tegels in visgraad motief. Anderzijds is de vloer van de gelijkvloers bekleed met een gladde, witte epoxy vloer. Op deze manier wordt het licht dieper het gebouw in getrokken en ontstaat er een krachtige dualiteit tussen vloer en plafond.De wanden zijn wit gekalkt, zowel in het interieur als aan de buitenzijde van het gebouw. De witte kleur zorgt voor een minder snelle opwarming tijdens de zomermaanden.

De afwerking van de volumes die zijn geïntroduceerd in het oude gedeelte zijn op een andere manier benaderd. Hier komt de architectuur los van traditie en is een moderne materialisatie toegepast. De onderzijde van de cellen is bekleed met messing. Hierdoor wordt de ruimte onder de zwevende cellen gevuld met warm, goudkleurig licht en vormen de opgehangen cellen een romantische aanwezigheid in het 19e eeuwse gebouw. Ze pretenderen niet beter te zijn dan hun drager.

Materialisatie

Terra cotta

Egaal/sculpturaal

Modern/traditioneel

39

A. B.

40

Materialisatie

A. geglazuurde terra cotta tegels in visgraad motief vloeren eerste verdieping zorgcentrum tongewelven plafond gelijkvloers zorgcentrumB. witte, expoxy gietvloer vloeren gelijkvloers zorgcentrumC. wit gekalkte betonwand binnenwanden zorgcentrumD. blauwgroene, geglazuurde, keramische tegels vijver in de binnentuin zorgcentrumE. messing exterieur serviceflatsF. betonnen wand met blootgesteld aggregaat exterieur woonzorgcentrumG. westerse zwepenboom (schaduwboom) beplanting mini-boerderij en zuidpleinH. sinaasappelboom beplanting mini-boerderij, binnenplein, dakterras I. witte bloesem fruitboom bebloeseming op de site tijdens de lente

41

A. B. C.

D. E. F.

G. H. I.