Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de...

40
NR. 06 04 MEI 2019 Master passend meesterschap voor inclusieve leraar Taalvaardigheid door inspreken radiocommercials Tweedeling scholen door dure reisjes en chromebooks

Transcript of Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de...

Page 1: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

NR. 12 02 JUL 2016NR. 06 04 MEI 2019

Master passend meesterschap voor inclusieve leraar

Taalvaardigheid door inspreken

radiocommercials

Tweedeling scholen door dure reisjes en chromebooks

Page 2: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,
Page 3: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

inhoud

4 De meisjes8 Column Loek Schueler13 Column Esther Singer 20 Vraag antwoord21 Werk en recht25 Column Vera Koppenrade29 Agenda29 Brieven30 Berichten36 Cursussen39 Contact CNV Onderwijs

14 ‘Zo kunnen we beter omgaan met verschillen’ ’ Master passend meesterschap voor inclusieve leraar

16 ‘Leraar daar was baas, president en generaal’ Gevluchte Syriër Ismaîl Mamo: ‘Dynamiek onderwijs hier heel anders’

18 Meer passie en teambuilding, minder werkdruk Uit Japan overgewaaide Lesson Study wint aan populariteit

22 Als leraar moet je er iets mee. Maar wat? Lesprogramma terrorisme snel aan te passen aan actualiteit

26 ‘Uw eten nóg lekkerder en nóg frisser!’ Maken radiocommercials verhoogt taalvaardigheid leerlingen

32 Ondanks zorgen over lerarentekort Inspectie ziet lichtpuntjes in Nederlands onderwijs

34 ‘Het gaat erom dat mensen je zien zitten’ Speciale aanpak Haags roc biedt uitvallers nieuwe kansen

‘ Dit bedrag is ons totale vakantie-budget’Tweedeling onderwijs door dure schoolreisjes

18

32

rubrieken

03030303 Colo

fon

Schooljournaal is een uitgave van CNV Onderwijs, onderdeel van CNV Connectief Oplage: 55.000 exemplaren Redactieadres Postbus 2510, 3500 GM Utrecht, tel. 030 751 10 03 E-mail [email protected] Website www.cnvonderwijs.nl/schooljournaal LinkedIn www.cnvonderwijs.nl/linkedinHoofdredacteur Loek Schueler Redactie Edwin van Baarle, Jacqueline Bot (eindred.), Ciska de Graaff (eindred.), Anouk van der Graaf, Peter Magnée (eindred.) Secretariaat Jobien Goldberg Medewerkers Ruud van Diemen, Marjolein Hammink, Vera Koppenrade, Susan van Raamt, Esther Singer. Omslagfoto Henriëtte Guest Vormgeving & productie: FIZZ | Digital Agency & Ten Brink Uitgevers Abonnementen € 150,– per jaar. Personeels- en zakenadvertenties Opgeven bij Recent t.a.v. Ray Aronds ([email protected]), Postbus 17229 1001 JE Amsterdam, tel. 020 330 89 98. Personeelsadvertenties kunnen worden opgegeven tot uiterlijk dinsdag 14.30 uur. Prijzen vanaf € 106,- excl. BTW.

Page 4: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

de meisjes

04

Page 5: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Elfduizend meisjes tussen 10 en 15 jaar deden op 11 april mee aan Girlsday. Opzet van dit jaarlijkse evenement is dat bedrijven en technische afdelin-gen van organisaties en instellingen jonge vrouwen nadrukkelijk laten weten dat zij van harte welkom zijn in de technologie. Dit jaar waren er zo’n 350 adressen om uit te kiezen. Zoals de watersector tijdens de kick-off in de Rotterdamse Van Nelle-fabriek. Te midden van dijkspecialisten mochten de meisjes op rivierstroomtafels geulen en kades aanleggen en een dijkdoorbraak simuleren.

Girlsday

Foto: Arie Kievit

050505

Foto: Arie KievitFoto: Arie Kievit

Page 6: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Aanvraag Lerarenbeurs 2018-2019

(…)De Citotoets laat niet zien wat jij ons het afgelopen jaar hebt laten zien. De Cito laat niet zien dat je andere kinde-ren kunt helpen als dat nodig is. De Cito laat niet zien dat je beter voor jezelf hebt leren opkomen. De Citotoets laat niet zien hoe creatief, sportief, muzikaal en enthousiast je bent. En de Citotoets laat ook niet zien hoe leuk, grappig, zorgzaam, behulpzaam en attent jij bent. Dus laat zien wat je kan, doe je best, wees trots op jezelf en onthoud: er zijn vele manieren om een slim en goed mens te zijn!(…) Het is een deel van de tekst uit de brief die Anne Maguire en Marjan van Dijk, leerkrachten van basisschool De Voorhof in Vianen, meegaven aan hun leerlingen voor-afgaand aan de Centrale Eindtoets (zoals de Citotoets tegenwoordig officieel heet), die halverwege vorige maand werd afgenomen. Hoewel de druk minder groot is dan

voorheen – het advies voor het voortgezet onderwijs is al op zak -, blijft het een gewichtig gebeuren voor zowel leerling als school. De beide juffen wilden aangeven dat ze ongeacht de uitslag trots waren op ‘hun toppers’ uit groep 8. Maguire, adjunct-directeur van de school, in het AD: ‘We merkten dat de kinderen zenuwachtig waren. Met de brief die thuis moest worden voorgelezen, wilden we wat van de druk wegnemen.’ Zelf heeft ze dit jaar voor het eerst groep 8 onder haar hoede en ervaren hoe groot de spanning rond de Eindtoets nog altijd is. ‘Ik heb een soortgelijke brief een paar jaar geleden voorbij zien komen op Facebook. Het greep me toen echt aan en ik dacht: als ik een keer een groep 8 krijg, dan is dit de boodschap die ik ze wil meegeven.’

Met de Lerarenbeurs kunnen bevoegde leraren van primair onderwijs tot hbo hun deskundigheid ver-groten of zich (verder) specialiseren. Ze ontvangen een financiële tegemoetkoming voor collegegeld en studie- en reiskosten. Het schoolbestuur kan subsidie krijgen om de leraar studieverlof te geven en een vervanger aan te stellen. De leraar kan de beurs gebruiken voor een master- of bachelorstu-

die, een postinitiële master, of een premaster- of schakelprogramma. Ook leraren zonder vast con-tract kunnen aanspraak maken op de Lerarenbeurs. Zo worden ook invallers in staat gesteld zich verder te ontwikkelen en hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. De beurs is aan te vragen tot en met 30 juni. Meer info en aanvragen via www.duo.nl/lerarenbeurs.

juffen nemen druk Eindtoets weg met bemoedigende brief

Marjan van Dijk en Anne Maguire (rechts).

nieuwsFoto: R

icardo Smit

06

Page 7: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

DUIZEND WATERTAPS OP SCHOOLPLEINEN Door heel Nederland worden in de komende twee jaar zo’n duizend nieuwe watertappunten aangelegd. Met de watertaps, die ook na schooltijd beschikbaar zijn voor de buurt, hoopt verantwoordelijk staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS) een stap vooruit te zetten in het terugdringen van overgewicht. Schoolpleinen worden ook na schooltijd gebruikt om te spelen en te sporten. Met een watertap wordt het volgens hem voor spelende kinderen aantrekkelijker om daar water te drinken en dan snel door te voetballen, in plaats van naar de supermarkt te gaan voor een blikje fris. Basisscho-len die een waterkraantje willen aanleggen, krijgen driekwart van de kosten vergoed. Voor het initiatief stelt de bewindsman in totaal €2 miljoen beschikbaar.

Bonden en PO-Raad willen minder lesuren basisscholenEr moet onderzoek komen naar verlaging van de urennorm in het primair onderwijs. CNV Onderwijs, de andere bonden en werkgeversorganisatie PO-Raad willen hierover met het ministerie van Onderwijs in gesprek, schrijven ze in een brief aan minister Arie Slob. De bon-den spraken al tijdens de cao-onderhandelingen met de PO-Raad af om vermindering van het aantal lesuren en de effecten daarvan onder de loep te nemen. In Neder-land staan leraren in vergelijking met andere landen veel lesuren voor de klas, is het ziekteverzuim hoog en het aantal burn-outs aanzienlijk. Door iets aan de urennorm te doen, hopen de bonden dat leraren minder werkdruk ervaren en meer tijd hebben voor bijvoorbeeld lesvoorbe-reiding en professionalisering. Belangrijk is wel dat een verlaging geen invloed mag hebben op de kwaliteit van het onderwijs.Alle scholen moeten zich in Nederland aan het vastge-

stelde aantal uren houden. Leerlingen in het basis- en speciaal onderwijs moeten minimaal 7520 uur onderwijs krijgen In de brief wijzen de bonden en de PO-Raad het ministerie erop dat er in het buitenland veel minder les wordt gegeven. In het onderzoek moet bekeken worden wat het verschil is tussen de urennorm in Nederland en die in andere landen, of een verlaging mogelijk is en welke effecten dit heeft op bijvoorbeeld de werkdruk. De partijen willen graag met het ministerie in gesprek om verder na te denken over de opzet van het onderzoek. Volgens minister Slob is ‘de huidige onderwijstijd niet in beton gegoten, maar er zijn goede redenen waarom we het zo georganiseerd hebben.’ Hij wil niet selectief shop-pen in de aanpak in andere landen. ‘Finland presteert om heel veel redenen goed, maar je kunt niet zomaar één element daaruit lichten en hier toepassen en verwachten dat dit hetzelfde effect heeft.’

Stichting van het Onderwijs tegen nieuwe bezuinigingen ‘Wij willen u met klem oproepen nieuwe bezuinigingen in het onderwijs te voorkomen en te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de ingevoerde “doelmatig-heidskorting” te schrappen.’ Dat schrijft de Stichting van het Onderwijs (overlegplatform voor bonden, werkgevers, overheid en relevante andere onderwijs-organisaties) aan minister Ingrid van Engelshoven in aanloop naar de Voorjaarsnota 2019, een tussentijds overzicht van de uitvoering van de rijksbegroting. Eerder heeft het kabinet bij monde van minister Wopke Hoek-stra (Financiën) aangegeven ‘doelmatigheidskortingen’ niet te kunnen uitsluiten en ook de huidige korting te willen handhaven. In het licht van de huidige situatie in het onderwijs, stelt de SvhO, is heroverweging van dit standpunt noodzakelijk. Ze waarschuwt dat het in de begrotingssystematiek nu zo werkt dat hogere leerling-

en studentenaantallen dan geraamd als vanzelf leiden tot bezuinigingen op de begroting van het ministerie van Onderwijs. ‘Het onderwijs staat voor een aantal cruciale uitdagingen. Zo stelt de toenemende vraag naar flexibel onderwijs andere eisen aan (het ontwerp van) het onderwijs. Ook zijn er zorgen of in de nabije toekomst voldoende leraren beschikbaar zijn om kwalitatief goed onderwijs te verzorgen. De druk op de medewerkers in het onderwijs, van primair tot hoger onderwijs, is hoog en dit kan leiden tot zorgen over de kwaliteit. Werkge-vers- en werknemersorganisaties delen deze zorg en werken daarom hard om de aantrekkelijkheid van wer-ken in het onderwijs te bevorderen. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, zijn investeringen nodig. Deze investeringen zijn niet alleen goed voor de onderwijssec-tor, maar ook essentieel voor de kenniseconomie.’

07070707

Page 8: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

08

10

Curriculumde voorzitter

Het lerarentekort zal het niet oplossen, maar alle beetjes helpen. Dat is het idee achter de pilot met hoogopgeleide statushouders die onlangs van start ging op acht Amster-damse basisscholen. Terwijl tien uit Syrië en Irak gevluchte leraren al meedraaien in een klas, volgen ze tijdens deze stage van drie maanden ook intensieve taal- en onderwijs-trainingen. Zo worden ze klaargestoomd om uiteindelijk als zelfstandig leraar aan de slag te gaan. Los van de bijdrage aan het lerarentekort, mag de diversiteit in schoolteams ook wel wat groter, volgens de initiatiefnemers.Voor de pilot werken de Stichting Westelijke Tuinsteden, dat zestien openbare scholen in Amsterdam Nieuw-West onder haar hoede heeft, en Het Schoolbureau, dat zich richt op werving, selectie en begeleiding van mensen die het onderwijs in willen, samen. De financiering komt voor een deel voor rekening van de gemeente Amsterdam.Het lesgeven is, zo is de verwachting, niet het probleem. Sommige vluchtelingen hebben een lesbevoegdheid die ook in Nederland erkend is. Grootste struikelblok vormt de taal, waarvan het niveau door onderdompeling in het Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen, of als onderwijsassis-tent. Ook verder studeren aan een lerarenopleiding is een mogelijkheid.

‘Iedere jongere verdient de best mogelijke hulp als hij of zij in de put zit. Het is cruciaal dat depressieve klachten snel herkend worden en dat het normaal wordt om erover te praten.’ Dat zei staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS) bij de presentatie van de wegwijzer Rondom Jong. De handleiding moet de hulp en voorlichting aan jongeren verbeteren die kampen met depressieve klachten. Uit onderzoek blijkt dat dertien tot achttienjarigen met een depressie of depressieve gevoelens wel over hun situatie willen praten, maar de overgrote meerderheid vindt het lastig om zelf het gesprek te beginnen. Tegelijkertijd vinden de professionals die deze groep dagelijks of regelmatig ziet, zoals leraren en de jeugdgezondheidszorg, het lastig om hulp en ondersteuning goed in te vullen en op elkaar te laten aansluiten. De wegwijzer leert ze depressies beter herkennen en elkaar sneller te vinden bij klachten van jongeren. Blokhuis roept alle leerkrachten en hulpverleners op de methode te gebruiken, die is gemaakt door de GGD, GHOR Nederland, het Trimbos-instituut en het Nederlands Centrum Jeugdge-zondheid. Het is te bestellen op de website van het Trimbos Instituut, www.trimbos.nl.

Proef Amsterdamse basis-scholen met vluchtelingen tegen lerarentekort

Wegwijzer moet depressie op scholen bespreekbaar maken

08

Binnenkort worden de bouwstenen voor het curricu-lum voor primair en voortgezet onderwijs aangeboden aan de politiek. Een paar jaar geleden was er grote kritiek op het traject Onderwijs 2032 onder leiding van Paul Schnabel. Daarin werd gesproken over kennis en vaardigheden die leerlingen moesten opdoen met het oog op de (toekomstige) ontwikkelingen in de samen-leving. Veel leraren voelden zich niet betrokken of herkenden zich niet in het advies. Terwijl zij juist heel graag een stevige rol willen in het proces. Dit moest anders. Een aanpak waarin gesproken wordt over wat leerlingen moeten leren, kan niet zonder leraren worden uitgevoerd. Zij moesten in positie worden gebracht.Het afgelopen jaar spraken leraren en schoolleiders in primair en voortgezet onderwijs uitvoerig over negen leergebieden. In verschillende feedbackrondes reageerden zij en andere betrokkenen hierop. Maar ook experts waren op veel verschillende momenten betrokken bij dit proces. Een mooi voorbeeld van vertrouwen in de professional. Sinds begin deze maand liggen er ‘bouwstenen’ voor de negen leergebieden. Ook daarop kunnen leraren reageren, voordat de poli-tiek iets erover gaat zeggen. Maak daarvan gebruik, zou ik zeggen!Onlangs werd de Staat van het Onderwijs gepresen-teerd. Daarin roept de Inspectie op om keuzes te maken. Een terechte opgave. Niet meer alles op ons bordje. Dat is waar iedereen in het onderwijs al tijden naar snakt. Politiek, laat ons ons met rust en geef ons (daarmee) de ruimte om eigen keuzes te maken. Ik ben trots op alle leraren en schoolleiders, scholen en teams die de afgelopen maanden hebben meegedacht over de bouwstenen in curriculum.nu. Een uniek proces met alle vertrouwen in de professionals, waarin het onderwijs zelf aan zet was. In een later stadium buigt de politiek zich erover. Ik vertrouw erop dat zij dan consistent is en zich schaart achter dit proces van onderop, met de leraar in de hoofdrol. CNV Onderwijs blijft aandacht vragen voor de allerbelangrijkste voor-waarden: geef tijd, ruimte en geld om dit proces ook in de scholen te (blijven) doorlopen.

Foto

: Kje

ll P

oste

ma

Ik ben trots op alle leraren en schoolleiders, scholen en teams die de afgelopen maanden hebben meegedacht over de bouwstenen in curriculum.nu. Een uniek proces met alle vertrouwen in de professionals, waarin het onderwijs zelf aan zet was. In een later stadium buigt de politiek zich erover. Ik vertrouw erop dat zij dan consistent is en zich schaart achter dit proces van onderop, met de leraar in de hoofdrol. CNV Onderwijs blijft aandacht vragen voor de allerbelangrijkste voor-

dit proces ook in de

Foto

: Kje

ll P

oste

ma

Loek SchuelerVoorzitter CNV

Onderwijs

Page 9: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Congres ‘Lesgeven aan kleuters’Alles wat je moet weten als je gaat lesgeven in groep 1/2

Dinsdag 24 september 2019

Werken zonder methode, ruimte creëren voor spel en beweging en volop differentiëren: lesgeven aan kleuters vraagt specifieke vaardigheden van jou als leerkracht.Zeker als je komend schooljaar voor het eerst (sinds lange tijd) voor groep 1/2 staat. Hoe begeleid je kleuters in hun spel? Met welke activiteiten stimuleer je ontluikende gecijferdheid en beginnende geletterdheid? En hoe realiseer je een uitdagende speel- en leeromgeving?

Start goed voorbereid in jouw kleuterklas!

Congres ‘Lesgeven in groep 3’En alles wat daarbij komt kijken

Dinsdag 10 september 2019

Als leerkracht van groep 3 heb je specifieke kennis en vaardigheden nodig om leerlingen te leren lezen en schrijven én om een sterke basis te leggen voor de volgende leerjaren. Zeker als je komend schooljaar voor het eerst (sinds lange tijd) voor groep 3 staat. Hoe houd je rekening met de verschillen in tempo en rijping? En hoe bied je de lesstof in groep 3 creatief en ondersteund door bewegen aan?

Bied je leerlingen in groep 3 de begeleiding die ze nodig hebben!

www.medilexonderwijs.nl/kleuters www.medilexonderwijs.nl/groep3

www.medilexonderwijs.nl

ONTDEK HET PROGRAMMA OP ONZE WEBSITE

ONTDEK HET PROGRAMMA OP ONZE WEBSITE

Speciaal voor:Leerkrachten die voor het eerst (sinds lange tijd) in groep 1/2 lesgeven

Speciaal voor:Leerkrachten die voor het eerst (sinds lange tijd) in groep 3 lesgeven

94% raadt aan!Wegens succes herhaald!

Geef jij volgend schooljaar les in een nieuwe groep?Zorg dan dat jij goed voorbereid van start gaat!

Page 10: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Steeds meer gezinnen hebben moeite het toenemende aantal schoolreisjes te betalen. Bovendien worden de tripjes duurder en de bestemmingen exotischer. Daardoor groeit de groep achterblijvers, wat afbreuk doet aan het idee dat op school iedereen gelijk is. ‘Nu sommige scholen ouders verplichten tot de aanschaf van dure laptops, dreigt behalve sociale ongelijkheid ook een digitale tweedeling te ontstaan‘, waarschuwt Gaby van den Biggelaar, directeur Leergeld Nederland.

Dure schoolreisjes leiden tot tweedeling op scholen

‘Welke tiener is niet blij met een paar daagjes Barcelona?’

primair/voortgezet onderwijs

10

Page 11: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Londen of Praag. Dat waren destijds, zo’n 25 jaar geleden alweer, de opties voor de school-reisjes op mijn middelbare school. Althans, zo leek het. Want terwijl onder het gros van

de 4 havo- en 5 vwo-scholieren een hevige discussie losbarstte over welke bestemming nu het coolste was - Praag vond ik, want verder weg en goedkoper bier - bleek er nog een derde kamp te zijn. Een groepje van misschien twee of drie leerlingen dat zich tijdens deze soms hoogoplopende welles-nietesspelletjes opvallend afzijdig hield.Pas later leerde ik waarom. Zij hoefden niet te specu-leren over mogelijke verre oorden, omdat ze toch al wisten waar hún reis naartoe zou gaan. Omdat hun ouders de vrijwillige bijdrage voor noch Londen, noch Praag konden ophoesten, waren ze verplicht dan maar een weekje op school te blijven voor een ‘alternatief lesrooster’. Lees: een beetje stom voor zich uitstaren en oude lesstof herkauwen in een zo goed als leeg lokaal.

EXTRA HYPOTHEEKMooie verhalen hadden ze in ieder geval niet toen de rest van de klas terugkeerde van hun weekje beesten in het buitenland. Want ja, naast de geijkte excursies en museumbezoekjes stond die trip natuurlijk vooral in het teken van wie met wie had gezoend en over hoe die ene leraar Duits het tijdens de laatste avond wel erg bont had gemaakt in de kroeg. Véél belangrijker dan het geweeklaag van een paar achterblijvers, die de rest van het jaar toch een beetje als de buitenbeen-tjes van de klas golden.Oneerlijk? Veel ouders vinden van wel. Zo fulmi-neerde een vader, woedend over een peperdure zesweekse schoolreis van €4.000,- voor leerlingen van het Picasso Lyceum Zoetermeer, onlangs nog in een landelijk dagblad: ‘Hiervoor zou ik bijna een extra hypotheek moeten afsluiten. Dit bedrag is ons totale vakantiebudget!’

VERSCHUIVING HULPVRAGENEn zo zijn er meer ouders die aan de bel trekken, weet Gaby van den Biggelaar, directeur Leergeld Neder-land. Haar organisatie, die gezinnen met een krappe portemonnee ondersteunt om leerlingen alsnog ‘mee te laten doen’ aan binnen- en buitenschoolse activi-teiten, ziet het aantal financiële hulpvragen de laatste jaren flink stijgen; van 35.000 aanvragen in 2011 naar 103.620 in 2017. Een opmerkelijke toename. Maar opvallender nog is de verschuiving in de aard van de hulpvragen. Voorheen beperkten deze zich vooral tot hulp bij de aanschaf van schoolspullen, zoals een tweedehands fiets om mee naar school te kunnen of een bijdrage in de contributie van een sport- of

‘New York, China, Peru: je ziet tegenwoordig de meest exotische bestemmingen voorbijkomen’

hobbyclub. Maar de laatste jaren zijn schoolreisjes, of liever gezegd de vrijwillige ouderbijdrage waaruit deze bekostigd worden, ook een hot topic geworden. Niet zo gek ook, want scholen lijken momenteel verzand in een ‘race to the bottom’ om zo vaak en ver mogelijk op reis te gaan, stelt ze.

NEE VERKOPEN‘New York, China, Peru; je ziet tegenwoordig de meest exotische bestemmingen voorbijkomen’, zegt Van den Biggelaar. ‘Laatst nog hoorde ik een moeder verzuchten dat haar dochter, amper terug van wintersport met school, alweer haar koffers kon pakken voor een paar daagjes Barcelona.’ Hartstikke leuk natuurlijk, want geen tiener die je daar niet blij mee maakt. Maar tijdens de huisbezoeken die zo’n honderd lokale Leergeldstichtingen afleggen, samen

actief in ruim 270 gemeenten, ziet ze ook de ‘struggles’ van de ouders. ‘Dergelijke tripjes vergen het uiterste van gezinnen die toch al moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen. Steeds vaker moeten zij hun kroost nee verkopen. En dat zijn tegenwoordig niet alleen huishoudens op bijstandsniveau. Volgens het Nibud komen ook gezinnen met een modaal inkomen maandelijks al gauw honderden euro’s tekort.’

FLINTERDUNToegegeven, leerlingen hóeven in principe niet mee op reis. Volgens de wet is onderwijs in Nederland im-mers gratis, en mag je als school geen niet-studiege-relateerde zaken voorschrijven die extra geld kosten. Scholen stellen hun reizen dus niet verplicht. Maar dat argument van vrijwilligheid vindt de stichting flinterdun. ‘Wat de reis zelf betreft, is het simpel: als je niet betaalt, mag je niet mee. Maar hoe vrijblijvend is zoiets? Veel scholen koppelen toetsen en opdrachten aan hun reizen, wat op z’n minst de illusie wekt dat ze deel uitmaken van het lesprogramma. In dat geval zou je kunnen zeggen dat scholen in overtreding zijn, omdat ze, al dan niet bewust, leerlingen buiten sluiten. En dan ook nog eens juist die groep die vaak toch al aan de zijlijn staat. Want vergeet niet: in Ne-derland leeft één op de negen kinderen in armoede. Deze kinderen moeten om financiële redenen al veel dingen missen die voor hun leeftijdsgenootjes heel normaal zijn.’ 11111111

primair/voortgezet onderwijs

Page 12: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Tekst: Ilja Post Foto: Miriam van der Hoek, Wilbert van Woensel

12

KAMERVRAGENNog los van de discussie of dit wettelijk of niet is, is er ook nog het morele aspect, stelt Van den Biggelaar. ‘Want wíl jij die school zijn die tweedeling creëert door het ene kind boven het andere te plaatsen? Wij zijn voor gelijke kansen voor iedereen op school. Als er selecte gezelschappen ontstaan, doe je afbreuk aan het idee van samen naar school gaan. Ons standpunt is dat schoolreisjes moeten bijdragen aan de onder-linge verbinding van álle leerlingen, niet alleen van kinderen van ouders met geld.’Blij is Leergeld Nederland dan ook dat Onderwijs-minister Slob nu in ieder geval erként dat er een probleem ligt. In een reactie op Kamervragen over de mogelijke onderwijsongelijkheid die ontstaat naar aanleiding van dure schoolreisjes, zoals die van het Picasso Lyceum in Zoetermeer, reageerde hij dat het niet betalen van de vrijwillige ouderbijdrage nooit mag leiden tot uitsluiting.

SCHOOLBIBLIOTHEEKDat is volgens Van den Biggelaar al meer dan de toenmalige staatssecretaris van Onderwijs, Sander Dekker, destijds over de kwestie kwijt wilde. ‘Zolang scholen achterblijvers maar een alternatief boden, vond hij het verder wel goed. Onzin natuurlijk, want dat “alternatief” komt er in de praktijk vaak op neer dat deze leerlingen in de schoolbibliotheek worden geparkeerd.’ Bovendien, zolang de overheid geen potje creëert om te garanderen dat ook deze buiten-staanders mee op reis kunnen, hebben scholen ook zelf de verantwoordelijkheid om deze tweedeling tegen te gaan, vindt ze. ‘Bijvoorbeeld door elkaar niet

langer te beconcurreren op dure schoolreisjes, zoals een aantal schoolbesturen in Friesland en in het zui-den van het land onlangs hebben afgesproken.’

DURE CHROMEBOOKSLeergeld Nederland is er volgens haar niet om gaten op te vullen die het onderwijs zelf laat vallen. Zo draagt de stichting niet bij aan “funreisjes” zonder noemenswaardige leeractiviteiten, zoals wintersport of een reisje naar een ontwikkelingsland. ‘De reactie van scholen is meestal: maar het is goed voor het groepsgevoel. Dat is natuurlijk zo, maar als dat je doel is, hoef je echt niet zo ver weg te gaan.’ Na jaren van lobbyen bij scholen en schoolbesturen begint die boodschap nu langzaam door te dringen. ‘Waar scholen ons zes jaar geleden nog zeiden: waar bemoei je je mee?, zijn er nu die het fi jn vinden dat we de discussie aanzwengelen. Al zijn er ook die ouders nog steeds klakkeloos naar onze website verwijzen alsof we een soort veredeld reisbureau zijn. En is het ene probleem nog niet opgelost, dient zich alweer een nieuwe, nog grotere uitdaging aan: de digitalisering.’ Ook daar gaan scholen heel verschillend mee om, weet Van den Biggelaar. ‘Er zijn er die zelf laptops regelen om uit te delen aan hun leerlingen. Maar er zijn er ook die de aanschaf van dure Chromebooks verplicht stellen, en dan vaak ook nog bij een bepaal-de leverancier. Met andere woorden, naast sociale ongelijkheid dreigt nu ook een digitale tweedeling te ontstaan. Een slechte zaak. Als er één plek is waar gelijke kansen voor iedereen centraal moet staan, is het de school wel.’

Page 13: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

columnEsther Singer

OuderportaalHeel veel basisscholen zijn de afgelopen jaren overge-stapt op een digitaal communicatiemiddel voor ouders. Ofwel: het ouderportaal. Sommige scholen publiceren zelfs de behaalde cijfers van een dictee of topotoets erin. Het ouderportaal wordt gebruikt om een oproep te doen aan de ouders van de hele groep: ‘Wie kan er rijden naar de excursie?’ Geen gehannes meer met gekopieerde briefjes mee naar huis geven, die soms al vergeten of kwijtgeraakt waren voor ze überhaupt de school uit waren. Ook het inschrijven voor de tienminu-tengesprekken, en zelfs het doorgeven van absenties kan hiermee gebeuren.

Allemaal ideaal natuurlijk, al zijn er ook wat nadelen te benoemen. Want met de invoering van het ouderpor-taal is de grens tussen werk en privé wel een stuk dun-ner geworden. Als je als leraar de ouderportaal-app dan wel je werkmail op je telefoon hebt, dan kun je ook ‘s avonds en in het weekend 24/7 bezig zijn met

‘schoolzaken’. Of je dit bezwaarlijk vindt, is uiteraard persoonlijk. Ik heb zelf bewust gekozen om parttime te werken. Ik streef er dan ook naar om in mijn vrije tijd zo min mogelijk met m’n werk bezig te zijn.

Het is fijn als er richtlijnen zijn voor de omgang met deze digitale communicatiemiddelen. Zo is er op de school waar ik werk afgesproken dat ‘we’ - de leer-krachten - alleen onder werktijd reageren. Dus niet voor 7.45 uur en niet na 17.15 uur of in het weekend. En iedereen dient zich hier ook aan te houden, want anders heb je kans dat ouders hun beklag gaan doen over dat leerkracht A ‘s avonds wel reageert en leerkracht B niet.

Wat me in ieder geval geen goed idee lijkt, is het hebben van een groeps-whatsapp met alle ouders van de klas bij elkaar. En dan met name de variant waarbij iedereen naar hartenlust kan reageren. Natuurlijk zullen er gevallen zijn waarbij dit wonderbaarlijk genoeg wél succesvol is. Maar iedereen kent wel voor-beelden van groepsapps die bol staan van de onzinnige en nutteloze berichten. En die niet zelden discussies, gekibbel en uiteindelijk zelfs ruzies onderling teweegbrengen. Vaak eindigend met de kennisgeving dat deelnemer X ‘de groep heeft verlaten’...

Met de ouderportaal-app ben je algauw 24/7 met schoolzaken bezig

13

Foto

: Sop

hie

Terl

uin

Esther Singer (27),vaste flexmedewerker,

Pancratiusschool, Oosterblokker.

Page 14: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Klassen bestaan tegenwoordig uit leerlingen met allerlei verschillende achtergronden en mogelijkheden. De nieuwe masteropleiding Passend Meesterschap wil leraren uit het primair en voortgezet onderwijs helpen bij het op waarde schatten van dit gegeven. Alles draait daarbij om een inclusieve mindset.

Nieuwe master

leidt op tot inclusieve

leraar

primair/voortgezet onderwijs

14

Page 15: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Het klaslokaal is tegenwoordig gevuld met leerlingen in alle soorten en maten. Het gekaderde onderwijs uit de vorige eeuw heeft plaatsgemaakt voor veelzijdigheid.

Dat vraagt om een andere benadering, om inclusieve leraren. ‘Zij kunnen de verschillen en de diversiteit in de klas zien, benutten en waarderen’, legt Sophie Verhoeven uit, opleidingscoördinator en docent bij de master Passend Meesterschap aan Hogeschool De Kempel in Helmond. ‘Deze leraren kijken goed naar de kinderen, geven hen een stem tijdens de les en hebben een onderzoekende houding.’ In de reguliere onderwijsbachelor is er ook aan-dacht voor dit onderwerp, zegt Verhoeven. ‘Maar je merkt dat leraren soms vooral bezig zijn met hun technische en didactische vaardigheden, of de manier waarop ze voor de klas staan.’ Ze vindt dat de master een goede toevoeging kan zijn, maar wel na een paar jaar voor de klas te hebben gestaan. ‘Dan kan je vanuit jouw dagelijkse praktijk en routines met deze master een verdiepingsslag maken op de pedagogische en didactische vaardigheden. Zo kun je tegemoet komen aan de verschillen die je opmerkt in de klas.’

MEER VERDIEPING ZOEKENDe master is in september 2018 begonnen met tien deelnemers uit verschillende takken van het primair en speciaal (voortgezet) onderwijs. Zij volgen twee jaar lang onderwijs dat uit vier elementen bestaat. Het eerste halfjaar draait om de visie van de leer-kracht, het tweede halfjaar om wie jij bent in jouw klas. Het derde deel gaat over de samenwerking met anderen, zoals ouders, collega’s en betrokkenen. Het vierde deel is het schrijven van een masterthesis. Tijdens de hele opleiding wordt er praktijkonderzoek gedaan.Ook Imke Houben begon in september aan de master. Na het krijgen van twee kinderen en een uitstap naar een functie als intern begeleider, kwam ze weer voor de klas te staan op de Nieuweschool in Panningen. ‘Ik had behoefte aan meer verdieping en miste voeding over de nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs. Dus ging ik op zoek naar iets om me daarin te verdiepen.’ Samen met de directeur van haar school kwam ze de master tegen. ‘Ik werd getriggerd door het feit dat je handreikingen krijgt en vervolgens zelf je weg erin gaat zoeken.’ KRITISCHE BLIK EN HOUDINGDe master draait om een inclusieve leerkracht zijn, legt Houben uit. ‘Er is veel interactie met de groep deelnemers. Zo leer je jezelf kennen als leraar en als persoon, krijg je beter inzicht in je overtuigingen en leer je kritisch te zijn.’ Elk halfjaar worden door de cursisten met enkele ‘critical friends’ opdrachten

besproken, ideeën uitgewisseld en feedback bespro-ken. Daarnaast stelt elke deelnemer leerintenties op om mee aan de slag te gaan. Houben: ‘Ik vind het leerproces erg waardevol, we kunnen elkaar goed aanvullen.’ Opleidingscoördinator Verhoeven weet dat voor veel leraren iedereen ertoe doet. ‘Maar ze vinden het soms lastig vinden om daar daadwerkelijk handen en voeten aan te geven. Daarom staan we hier extra bij stil. Hoe geef ik een stem aan de kinderen? Hoe geef ik ze invloed? Luister ik wel naar ze?’ Deelne-mers krijgen niet het antwoord op deze vragen, be-nadrukt ze. ‘We geloven ook niet dat er één antwoord is. We geven ze handvatten waarmee ze een kritische blik en houding ontwikkelen, en perspectieven. Zo hopen we die inclusieve mindset te bereiken.’De leraren moeten uiteindelijk tegemoetkomen aan de verschillen in onze maatschappij, legt ze uit. ‘De diversiteit moet benut worden, het is een gemiste kans om dat niet te doen. En kinderen kunnen ook veel van en met elkaar leren.’ DIVERSITEIT OMARMENHouben denkt dat het een zoektocht is om de diversiteit in de klas te omarmen. ‘Bij ons op school is het onderwijs zo vormgegeven dat we het aan de kinderen aanpassen, niet andersom. Zo gaan niet alle scholen ermee om, dat zie ik ook bij andere deel-nemers in de master.’ Op de Nieuweschool wordt het onderwijs anders vormgegeven, waardoor er minder moeite is met de onderlinge verschillen van kin-deren. Zo biedt de school een werkplaats en maat-werkgroepen, waar kinderen meer met hun handen kunnen werken en vaardigheden ontwikkelen.‘We hopen dat leraren blijven kijken naar wat ze nog meer kunnen leren. Je bent niet per se klaar na het hbo, dat willen we stimuleren’, zegt Verhoeven. Haar wens is dat de master de komende jaren aan bekend-heid wint en dat meer leraren op zoek zullen gaan naar verdieping. Houben kan zich daar in vinden. ‘Ik heb mijn voelsprieten helemaal aangezet. Ik wil blijven leren, met mensen uit het vakgebied spreken, andere scholen bezoeken. Ik doe momenteel litera-tuuronderzoek naar positief onderwijs, daar wil ik mijn thesis ook over gaan schrijven.’ Ze hoopt vooral ook dat ze daardoor blijft openstaan voor vernieu-wing. ‘Het onderwijs moet zich blijven aanpassen zodat alle kinderen op een goede manier bediend worden. Daar zet ik me voor in.’

De master Passend Meesterschap wordt aange-boden door Radiant Lerarenopleidingen (een samen-werkingsverband van negen categorale lerarenop-leidingen) in Helmond (Hogeschool de Kempel) en in Utrecht (Marnix Academie). Meer informatie is te vinden op www.kempel.nl/mpm.

Imke Houben: ‘Op de Nieuwe-school wordt het onderwijs zo vormgegeven dat er minder moeite is met de onderlinge verschillen van kinderen.’

Tekst: Meike Bergwerff Foto: Jan Paul Kuitprimair/voortgezet onderwijs

15151515

Page 16: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Ismaîl Mamo: ‘Voor mij is het belangrijk te laten zien waarom ik hier ben, waarom ik gevlucht ben.’

Tekst: Judith Hellemons Foto: Miriam van der Hoek

Tien keer spelen op tien scholen. Dat is wat Ismaîl Mamo (23) de komende tijd gaat doen in Vlaardingen. Samen met regisseur Bosse Beckers maakte de gevluchte Syriër een theatervoorstelling over de drie jaar die hij inmiddels in Nederland is.

Theaterstuk voor scholen overstijgt vluchtelingenverhaal

‘Ismaîls verhaal is voorbeeld hoe je conflicten oplost’

primair/voortgezet onderwijs en mbo

16

Page 17: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Naast de Nederlandse taal en cultuur was ook toneel geheel nieuw voor Ismaîl Mamo. In het Syrische plaatsje waar hij vandaan komt, staat er überhaupt geen

theater. In Nederland ontdekte hij hoe leuk acteren is en ging er vol enthousiasme mee door. Tijdens een Rotterdams jongerentheaterfestival vorig jaar ontmoetten regisseur Bosse Beckers en Mamo elkaar. Toen medewerkers van de creatieve ont-moetingsplaats Kade40 een samenwerking tussen de twee voorstelden, hoefden beiden niet lang na te denken: het plan voor een theatervoorstelling was al snel geboren! De repetities zijn inmiddels in volle gang. Vanaf mei gaan ze de scholen langs. Het onderwijs in Nederland kent grote verschillen met dat van zijn geboorteland, vertelt Mamo. ‘Het gaat er hier een stuk fijner en gemakkelijker aan toe. Er zijn allerlei niveaus waarop je kunt instro-men en de dynamiek is heel anders. In Nederland mag je bijvoorbeeld water drinken in de klas. In Syrië was dat heel anders. De leraar is de baas, de president, de generaal.’ De Syrische kinderen in de klas beschrijft hij als soldaten. Want de docent bepaalt daar wat je moet doen. ‘Het is er heel strikt. Je mag geen telefoon gebruiken. Je hebt als leerling niet de vrijheid om alles te zeggen wat je wil.’ Als Koerdische Syriër had hij het op school niet mak-kelijk. ‘Koerdisch spreken mocht niet. Dan werd je gestraft.’ Geslagen worden als straf was voor Mamo een dagelijks risico. ‘Ik weet nog wel die keer dat ik Franse les had. De leraar kwam elke keer een kwar-tier te laat. Ik liep naar de lerarenkamer en vroeg waar hij bleef. Vanwege deze vraag werd er flink naar me geschreeuwd en werd ik bijna geslagen.’

ZACHTERE AANPAK BETERIsmaîl vindt het idee dat slaan zou helpen om orde te houden maar raar. ‘Als je in Nederland iets niet geleerd hebt, dan is dat aan jou. Dan slaag je niet voor het vak. Als ik in Syrië een les niet geleerd had, dan moest ik die alsnog leren. Anders kreeg ik straf. De zachtere aanpak is beter.’Met de theatervoorstelling tonen regisseur Beckers en Mamo aan leerlingen van groep 8 en de onder-bouw van het voortgezet onderwijs hoe om te gaan met bepaalde situaties. Het theaterstuk bestaat uit een half uur aan monoloog, waarna de kinderen zelf mee doen. Mamo vertelt tijdens zijn monoloog over dingen die hij heeft meegemaakt. Zo beschrijft

hij een situatie in de trein met een conducteur. ‘Ik speel dan bijvoorbeeld de conducteur in dat verhaal. Een kind speelt mij. Daardoor krijgt hij of zij inzicht hoe een probleem opgelost kan worden.’ Beckers vult aan: ‘Het gebruik van Ismaîls verhaal is eigenlijk een handvat om te laten zien hoe je conflicten tot een goed einde brengt. Zo kunnen kinderen leren hoe zij met situaties omgaan. Het is een levensles waar iedereen wat aan heeft.’

NEGATIEVE BEELDEN OMBUIGENHet groeiproces van kinderen rond hun twaalfde jaar; daar ongeveer kun je de wijze waarop Mamo de afgelopen drie jaar heeft doorgebracht in Ne-derland mee vergelijken. ‘Op die leeftijd beginnen ze bijna of zijn ze al begonnen aan een nieuwe school. Ze groeien van kind langzaam uit naar pu-ber. Bij Ismaîl is dit proces van volwassenwording en groei ook gaande geweest. Verder proberen we leerlingen bij te brengen dat een open benadering van een probleem effectief kan zijn.’ De regisseur betoogt dat dit theaterstuk het vluchtelingenver-haal overstijgt. ‘Het gaat daar ver aan voorbij. Het gaat over hoe kinderen in hun schoenen staan. Hoe ze tegenslagen oplossen.’ Mamo zelf wil naast het stimuleren van oplossingsgerichtheid ook een andere boodschap meegeven. ‘Voor mij is het belangrijk te laten zien waarom ik hier ben, waarom ik gevlucht ben. Het beeld dat kinderen en jongeren daarvan hebben, wordt vaak gevormd door sociale media. Via het stuk wil ik een duide-lijkere inkijk schetsen en de eventuele negatieve gedachtes en beelden ombuigen.’

ACTEURSOPLEIDINGHet duo Beckers en Mamo is met hun theatervoor-stelling op zoek naar meer begrip en bewustzijn. De laatste hoopt dat zijn verhaal een inspiratiebron zal zijn voor het jonge publiek. ‘Ik wil meegeven dat als je iets wil en je werkt hard, het ook lukt.’ Van hard werken is hij trouwens niet vies. Hij gooide zich vol in het toneelleven in Rotterdam en is nu aangenomen bij de ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten. Binnenkort begint hij aan de acteursop-leiding. Hoewel hij de taal al goed spreekt is hij nu bezig om zijn Nederlands te verbeteren. Hoopvol: ‘Het is keihard werken om een steeds betere acteur te worden, maar het resultaat tot nu blijkt al goed genoeg.’

Tekst: Judith Hellemons Foto: Miriam van der Hoek

17171717

‘Ismaîls verhaal is voorbeeld hoe je conflicten oplost’

primair/voortgezet onderwijs en mbo

Page 18: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Tekst: Rhijja Jansen Foto: Henriëtte Guest primair onderwijs

Hij zal de opmerking van een leerling na een les rekenen-wiskunde nooit vergeten: ‘Dit vind ik nog leuker dan gymnastiek!’ Rekenen-wiskunde is

niet direct de meest favoriete bezigheid van kin-deren, maar we hadden de les zó goed opgezet met de Lesson Study-methode dat leerlingen én leraar er veel plezier aan beleefden, vertelt Henk Logtenberg. Hij is sinds 1980 werkzaam in het onderwijs als leerkracht, docent, opleider en adviseur. De laatste jaren heeft hij zich gespeci-aliseerd in Lesson Study en geeft hij docenten hierin les in het Marnix Onderwijscentrum van pabo Marnix Academie in Utrecht.Met deze onderwijsmethode, ruim een eeuw geleden ontwikkeld in Japan, bereiden leraren samen een les voor. Vervolgens wordt deze les door een van de leraren in een klas getoetst aan de praktijk. Dit wordt live geobserveerd door de andere leraren, zodat ze kunnen zien hoe de leer-lingen de lesstof opnemen en reageren op de les. Daarna wordt de les gezamenlijk nabesproken en eventueel aangepast. De methode is sectorbreed door leraren te gebruiken en geschikt voor het voorbereiden van lessen voor vrijwel alle vakken.

SAMEN ONDERZOEKEN ‘Lesson study begint steeds populairder te wor-den in het Nederlandse onderwijs’, weet Logten-berg. Zelf kwam hij hier vijftien jaar geleden mee in aanraking, toen hij er een artikel over las. ‘Het intrigeerde me meteen. Vooral het aspect om sámen te onderzoeken hoe je een les het beste kunt aankleden, sprak me aan.’ Hij volgde in 2009

Het is een onderwijsmethode die steeds populairder wordt in Nederland. Dat verbaast Lesson Study-expert Henk

Logtenberg niet: ‘Leraren hervinden weer de passie voor hun vak. En het is goed

tegen de werkdruk.’

‘Meer passie, minder werkdruk’

Lesson Study-methode zorgt voor teambuilding

de opleiding tot docent Lesson Study in Amerika, waar de methode inmiddels zeer populair is.De opleiding die Logtenberg leraren geeft, duurt twee jaar. Meestal gaat het om een groepje van zo’n zes leraren. Drie keer per jaar is er een Les-son Study-ronde (voorbereiding-uitvoering-na-bespreking). ‘Ik laat de leraren zelf bepalen wie de les gaat geven. Sommigen willen dan het liefst onder de tafel gaan liggen en vinden het veel te eng als anderen meekijken. Anderen hebben meer lef en vinden het interessant om mee te maken. Het is belangrijk om te weten dat we niet de skills van de leraar gaan beoordelen, maar puur bekijken of de les die we samen bedacht hebben, aanslaat bij de leerlingen. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, die door één van hen wordt uitgevoerd.’

CREATIEF MET BLOKJESVolgens Logtenberg zorgt de bundeling van creativiteit en expertise voor prachtige lessen. ‘Zo hadden we laatst een les meetkunde in groep 4 van de Jan van Nassauschool in Den Haag. Dit deden we aan de hand van blokjes. Eerst moes-ten de kinderen daarmee bouwen, vervolgens moesten ze dit op een plattegrond tekenen, met een voor-, achter-, zij- en bovenaanzicht. Je merkte dat ze het spannend vonden om de verborgen blokjes te ontdekken. Ook mochten ze hun eigen creaties maken, zoals een piramide. Dat is een van de creatieve ideeën die tevoor-schijn komen als je met meerdere mensen van tevoren over een les brainstormt. Overigens is het niet zo dat de les vervolgens altijd precies zo gegeven wordt, het is de bedoeling dat de leraren zich de manier van denken en voorbereiden eigen maken.’

MINDER WERKDRUKVolgens Logtenberg is er een groeiende behoefte 18

Page 19: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Tekst: Rhijja Jansen Foto: Henriëtte Guest

aan Lesson Study. ‘De tijd dat de leraar koning was in zijn eigen klas, is aan het veranderen. Leraren durven hun autonomie meer los te laten en zijn ontvankelijker om meer met anderen samen te werken. Dat vinden ze meestal ook fi jn: onderwijsprocessen worden ingewikkelder en er is meer gemeenschappelijke denkkracht nodig om problemen op te lossen en keuzes te maken. Ik merk dat het hen een gevoel van solidariteit geeft als ze samen de schouders eronder zetten, in plaats van dat ze in hun uppie met een les worstelen.’ Hij is er ook van overtuigd dat Lesson Study bijdraagt aan het verminderen van werk-druk. ‘Door samen de lessen te bedenken en op te slaan in een Cloud, borg je de kennis. Je ziet ook dat ze met deze methode hun passie voor het vak hervinden.’

VEILIGE LEEROMGEVING Logtenberg benadrukt dat Lesson Study niet op elke school direct kan worden aangeboden. ‘De belangrijkste voorwaarde is dat er een veilig leerklimaat voor de leraar is. En dat is niet overal zo. Ik heb een school wel eens geadviseerd om eerst een jaar aan teambuilding te doen. Is er vrijheid op een school? Durven mensen open met elkaar te praten? Hoe wordt er gecommu-niceerd? Vinden ze het erg als er een foutje gemaakt wordt? Als deze zaken niet op orde zijn, is het waarschijnlijk nog te vroeg om aan Lesson

Study te denken. Als dat veilige leerklimaat er wél is, zullen zowel leraren als leerlingen de vruchten plukken van de methode. Want uit onderzoek

van onder andere de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat leraren door het teamleren didactische en pedagogische kennis en inzichten ontwik-kelen. Daarnaast vinden ze het prettig om erva-ringen met collega’s te kunnen delen, krijgen ze meer inzicht in het denken van hun leerlingen en ervaren ze meer werkplezier. De lessen hebben ook een positief eff ect op het begrijpen van de leerstof voor leerlingen: uit onderzoek naar 643 professionaliseringsmethodieken komt Lesson Study als tweede uit de bus als meest eff ectieve methode.’ Maar Henk Logtenberg heeft deze onderzoeken niet nodig om te weten dat het werkt. Het en-thousiasme van de leraren én leerlingen vertelt hem genoeg. ‘Als je die twinkeling in hun ogen ziet, dan weet ik weer dat ik de mooiste baan heb die er is.’

Leraren op de Jan van Nassauschool observeren hoe de afgesproken les in de praktijk uitpakt.

19191919

‘De tijd dat de leraar koning was in zijn eigen klas, is aan het veranderen’

primair onderwijs

Page 20: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Vraag antwoord

weet dat zij en Hedwig samen goed door een deur kunnen. Fricties tussen casemanager en het zieke personeels-lid zijn immers niet bevorderlijk voor een optimale re-integratie. Vooral bij klachten van psychische aard is een goede relatie cruciaal. Een spoedig herstel waar werkgever én werknemer zich voor inzetten; daar gaat het om. Hedwig is nog nooit langdurig ziek geweest en is onbekend met deze situatie. Gelukkig is ze lid van de bond. Daar kan ze met al haar vragen over ziekteverlof en re-integratie

terecht. De juridisch adviseur van CNV Onderwijs met wie ze intussen contact gezocht heeft, geeft haar uitleg over de verplichtingen die zij en de werkgever hebben in het kader van de re-inte-gratie. Hij vertelt dat ze in het eerste ziektejaar altijd 100 procent loon blijft houden, maar dat daarna een korting kan plaatsvinden. Hij wijst haar op de Rechtspositiegids (gratis voor leden te downloaden: onderwijs.cnvconnectief.nl/juridisch-advies/werksituaties/rechtspositiegids), waar hoofdstuk 18 geheel is gewijd aan ziekteverlof en

arbeidsongeschiktheid in het onder-wijs. Hij raadt haar ook aan gebruik te maken van een coach voor extra ondersteuning bij haar re-integratie via CNV Connectief (kijk op www.cnvacademie.nl/training/coaching).

ARBEIDSTHERAPEUTISCHStukje bij beetje vindt Hedwig de weg naar herstel. Omdat ze zeker weet dat haar toekomst in het onderwijs ligt, is haar re-integratie gericht op terugkeer in het eigen werk. Dit wordt re-inte-gratie in het eerste spoor genoemd.

Er is een plan van aanpak opgesteld waarin als einddoel is gesteld dat zij weer terugkeert in de eigen functie. De re-integratie start met aangepast werk op school op arbeidstherapeuti-sche basis. Met haar directeur spreekt zij af dat ze leerlingen individueel zal gaan begeleiden. Maar inmiddels loopt haar ziekteverlof al twaalf maanden en Hedwig ontvangt een brief van haar werkgever waarin een korting van 30 procent op haar fulltime salaris aangekondigd wordt. Hoe zit dat? Ze was na haar revalidatie toch hersteld

Hedwig heeft haar sporen verdiend in het voortgezet onderwijs. Zij is al vele jaren fulltime werkzaam als lerares Frans op een scholengemeenschap. Lesgeven is haar grote passie. Op 1 maart 2017 is ze uitgevallen omdat ze betrokken raakte bij een verkeers-ongeval, waarbij ze met haar fiets ernstig ten val kwam. De docente moest langdurig revalideren, maar dat verliep gelukkig voorspoedig. Ze kon de fysieke problemen goed de baas, daarin gesteund door een kundige bedrijfsarts die een passend re-integratieplan opstelde. Maar een poos na haar revalidatie blijkt het toch lastig om haar geliefde vak weer als vanouds op te pakken. Relatieproble-men spelen Hedwig parten en zij krijgt psychische klachten. Op enig moment geeft zij aan haar directeur aan ‘het niet langer te trekken’. Al twee weken na haar volledige herstel, valt ze opnieuw uit. De kracht om er weer helemaal voor te gaan, ontbreekt. Ze raakt in een diepe dip.

CASEMANAGER Tijdens haar uitval wordt ze regelmatig opgeroepen door de bedrijfsarts. De werkgever wijst een casemanager aan die namens de school de contacten met haar zal onderhouden. Haar directeur is zo verstandig om zeer bewust iemand te kiezen waarvan hij

een plan van aanpak is opgesteld met als einddoel terugkeer in de eigen functie

20

Wat gebeurt er met mijn loon bijziekte?

Page 21: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Werk & Recht

ONDERZOEK VERLAGING URENNORM PODe vakbonden en de PO-raad willen met de minister in gesprek over een onderzoek naar verlaging van de urennorm in het primair onderwijs. Tijdens de cao-onderhandelingen is afgesproken om deze verlaging en de effecten daarvan onder de loep te nemen. In Nederland staan leraren in vergelijking met andere landen veel lesuren voor de klas en zien we tegelijk dat ziekteverzuim en het aantal burn-outs hoog zijn. CNV Onderwijs wil bekijken of we iets aan de urennorm kunnen doen, zodat leraren minder werkdruk ervaren en meer tijd hebben voor bijvoorbeeld lesvoorbereiding en professiona-lisering. Belangrijk is wel dat een verlaging geen nadelige invloed mag hebben op de kwaliteit van het onderwijs. Het onderzoek moet uitwijzen wat het verschil is tussen de urennorm in Nederland en die in andere landen, of een verlaging mogelijk is en welke effecten dit heeft op onder meer de werkdruk.

SUBSIDIE SCHOOLLEIDERS INNOVATIE Het ministerie van OCW stelt voor de tweede keer persoonsgebonden beurzen beschikbaar voor

voor een periode van twee weken? Haar juridisch adviseur legt haar uit dat er pas een nieuw ziekteverlof gaat lopen als een werknemer haar taken ten min-ste vier weken daadwerkelijk volledig heeft hervat. Dat is bij Hedwig niet het geval. De salariskorting van 30 procent na twaalf maanden ziekteverlof is dus correct. Na zes weken staat Hedwig nog niet voor de groep, maar zij doet wel aangepast werk voor twintig uur per week. Haar salaris wordt echter nog steeds gekort met 30 procent.

RE-INTEGRATIETRAJECTOpnieuw belt zij met haar juridisch

adviseur van de bond. Deze geeft aan dat arbeidstherapeutisch werk maximaal zes weken is toegestaan. De werkzaamheden moeten deel uitmaken van een opbouwend re-in-tegratietraject, er moet te allen tijde begeleiding aanwezig zijn en de zieke werknemer moet op elk moment weg kunnen gaan. Hedwig verricht haar werkzaamheden al langer dan zes weken en zij kan zeker niet op elk moment weg. Haar adviseur geeft aan dat ze over de twintig uur per week aangepast werk aanspraak heeft op 100 procent salaris. Het gaat nu niet langer om arbeidstherapeutisch werk

maar om zogenaamde ‘wenselijk geachte arbeid’. Het feit dat ze nog niet voor de groep staat, is hiervoor niet relevant. De juridisch adviseur brengt de onterechte salariskorting onder de aandacht van haar directeur. De salariskorting over de 20 uur wordt teruggedraaid en Hedwig is korte tijd daarna weer volledig hersteld. Vanaf dat moment heeft ze haar volledige loon weer terug.

schoolleiders die hun innovatieplannen op school ten uitvoer wil brengen. Het Schoolleiders Innovatie Ontwikkelfonds (SIOF) is in 2018 geïntroduceerd als een tijdelijke aanjaagsubsidie, bedoeld om schoolleiders innovaties op hun school in gang te laten zetten. Er zijn dit keer twee typen beurzen. Een algemene beurs voor alle soorten innovaties met een subsidiebedrag van maximaal €10.000,-. En een specifiek gericht op de aanpak van het lerarentekort door het anders organiseren van het onderwijs. Voor deze beurs is maximaal €15.000,- beschikbaar. Meer informatie is te vinden op www.nro.nl. Daar kan ook de aanvraag worden inge-diend, vanaf donderdag 9 mei om 9 uur. Toekenning vindt plaats op volgorde van binnenkomst tot het subsidieplafond is bereikt.

NIEUWE CAO GAO GEREEDDe tekst van de nieuwe cao Groep Arbeidsvoor-waarden Onderwijsadviesbureaus (GAO) is klaar en te vinden op https://onderwijs.cnvconnectief.nl/jouw-werk ->onderwijssector -> overige-sectoren -> cao-tekst-odv.

Blijf op de hoogte van het laatste nieuws over Werk en Recht

21212121

Page 22: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Na de gebeurtenis in Utrecht

Lessen over terrorisme nemen angst weg bij leerlingen

primair/voortgezet onderwijs en mbo

22

Page 23: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Een terroristische aanslag heeft grote maat-schappelijke impact, ook op de leerlingen in de klas. Vanaf groep zes kijken veel kin-deren al naar het Jeugdjournaal en krijgen

ze mee wat er in de wereld gebeurt. Als leraar moet je er dus iets mee. Maar wat? ‘Na de gebeurtenis in Utrecht moesten wij uren binnen blijven met de kinderen’, vertelt Remco van de Peut, leraar groep 7/8 van basisschool De Regen-boog in Utrecht. ‘Twee dagen waren de leerlingen ermee bezig. Daarna gingen de meesten weer over tot de orde van de dag. Maar toen we twee weken later vroegen wie er nog dagelijks aan dacht, staken toch zeven van de 28 kinderen hun hand op. Vooral kinderen die mensen kenden die erbij betrokken waren.’ De vraag aan de leerlingen werd gesteld tijdens de terrorismeles Ter Info. ‘Hoe cru ook, de les kwam als geroepen’, zegt Van de Peut. ‘We hadden die al voor de aanslag ingepland. Het is nu eenmaal een groot maatschappelijke onderwerp waar we aan-dacht aan willen besteden.’

VAN ALLE TIJDENTer Info is een gastles van 25 minuten die gegeven wordt door studenten van de lerarenopleiding voor geschiedenis van de Universtiteit in Utrecht. Daarnaast is het een website met ‘hapklare brokken informatie’ over terrorisme voor leraren. De lessen en website zijn samengesteld door het interdiscipli-naire team van pedagogen, historici, sociale weten-schappers, studenten informatica en islam-deskun-digen van de Universiteit Utrecht, onder aanvoering van terrorisme-expert en hoogleraar geschiedenis Beatrice de Graaf. ‘Het idee voor dit programma kwam omdat Beatri-ce steeds meer aanvragen krijgt om op scholen te komen spreken. Dat kan ze niet meer allemaal zelf doen’, vertelt Nikki Sterkenburg, projectleider van Ter Info. ‘Bovendien hebben we zoveel weten-schappelijke kennis over terrorisme, dat het ons goed leek om er een lespakket over te ontwikkelen. Met name om terrorisme in een breder, historisch perspectief te plaatsen en te laten zien dat het van alle tijden is.’ Het is gratis beschikbaar, vanaf groep 6 op de basis-school tot en met 6vwo en het vierde jaar van het

Terrorisme is een groot maatschappelijke onderwerp dat niet buiten de klas blijft. Leerlingen kunnen bang zijn of juist polariseren en sterke meningen ontwikkelen. Hoe ga je daar als leraar mee om? Het lesprogramma en de website Ter Info van terrorisme-expert Beatrice de Graaf brengt de actuele wetenschappelijke kennis naar de scholen.

mbo. Het project is betaald door onder andere de gemeente Utrecht en vanuit de Spinozapremie van De Graaf.

ANGST WEGNEMENHet doel van de lessen is ten eerste om angst bij leerlingen weg te nemen. Na een aanslag zoals in Bataclan in Parijs, of in Utrecht, kunnen zij het idee krijgen dat iemand zomaar in het wilde weg kan beginnen met schieten. ‘Dat is precies wat terroris-ten willen’, legt Sterkenburg uit. ‘Beatrice de Graaf noemt terrorisme niet voor niets “het theater van de angst”. Angst zaaien en maatschappelijke impact is een van de voornaamste redenen om een terroris-tische aanslag te plegen. Die angst kunnen we voor een deel weghalen door te laten zien hoe weinig het voorkomt, en dat de kans dat je slachtoffer wordt heel klein is.’ Het helpt ook om terrorisme in historisch perspec-tief te zien. Het is van alle tijden, staat op de website van Ter Info. Vanaf 1880 tot nu waren er vier golven van terrorisme: het anarchistisch terrorisme (1880-1920), het antikoloniaal terrorisme (1920-1960), het nieuw linkse terrorisme (1960-1989) en het religieus terrorisme (vanaf 1979). ‘Democratische staten hebben eerder met dit bijltje gehakt en weten wat ze moeten doen; ze gaan er niet aan ten gronde.’

BINNEN 24 UURMoeten alle scholen nu gelijk een gastles over terrorisme aanvragen? ‘Nee, dat is niet per se nodig’, zegt Sterkenburg. ‘Op de website staat ook veel materiaal, daar kunnen leerkrachten al veel mee. De informatie is gemaakt door deskundigen, ver-taald naar leesbare teksten, met verwijzingen naar wetenschappelijke artikelen, zodat je kan zien waar het vandaan komt.’ De gastlessen en website worden voortdurend doorontwikkeld. Op dit moment wordt gewerkt aan een programma van zes lessen dat na de gastles gegeven kan worden. Het programma is zo gemaakt dat als er een aanslag plaatsvindt, scholen binnen 24 tot 72 uur informatie en een lesprogramma kunnen starten. Het schietincident in Utrecht was de eerste keer dat dit nodig was. Dat gebeurde op maandag 18 maart. Diezelfde avond lag er een lesprogramma klaar

Beatrice de Graaf tijdens een Ter In-fo-gastles over terrorisme.

primair/voortgezet onderwijs en mbo

23232323

Page 24: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Tekst: Sterre ten Houte de Lange Foto’s: Universiteit Utrecht, Ruud Besseling

24

en is er naar alle scholen in Utrecht een lesbrief verstuurd. In die lesbrief staan allerlei aanwijzingen voor leraren, van puntsgewijze do’s en dont’s bij het bespreken van de gebeurtenis, tot en met een hele lesopzet zodat leraren direct de dag erop geordend hierover met de klas konden spreken. Een van de adviezen is bijvoorbeeld om met de klas na te gaan wat de feiten zijn. Wat is er echt gebeurd? Welke bronnen zijn betrouwbaar? Wat is het verschil tussen informatie van het Journaal en informatie van social media? Ook benadrukken de makers van Ter Info dat het belangrijk is om stereotypen te relativeren. Omdat we momenteel in de ‘religieuze terroristische golf’ zitten, worden aanslagen al snel in verband gebracht met de islam. Aangeraden wordt om in de klas te benadrukken dat niet alle terroristen mos-lims zijn en dat niet alle moslims terroristen zijn. En dat het verwerpelijk is om de islam en geweld met elkaar te associëren. ‘Hier helpt ook dat historisch kader bij’, verduidelijkt Sterkenburg. ‘Daardoor kan je terrorisme in een breder perspectief bekijken en ook laten zien aan leerlingen dat het niet altijd religieuze terroristen zijn en waren. Zo voorkom je dat het alleen maar over jihadisme gaat.’

POLARISATIE‘Je móet het erover hebben’, vindt Bjorn Wansink, universitair docent aan de Universiteit Utrecht. Hij heeft de pedagogische lijn van Ter Info opgesteld. ‘Als je er niet over praat, kan het gaan broeien en ontsporen tot een confl ict. Leerlingen kunnen door de informatie die ze krijgen vanuit allerlei hoeken zeer verschillende opvattingen hebben over wat er is gebeurd. Je moet hen als leraar helpen om die informatie goed te bekijken, zonder hun mening te veroordelen.’ Volgens hem is de lesmethode niet bedoeld tegen

radicalisering. ‘Daar zijn andere programma’s voor. We willen angst bij leerlingen wegnemen, maar ook polarisatie in de klas te voorkomen. De houding van de leraar speelt dan ook een belangrijke rol bij het goed verlopen van de les. Ga daarom eerst bij jezelf te rade wat je weet over wat er is gebeurd. Wat weet je van de verschillende perspectieven van het onderwerp? Wat vind je er eigenlijk van? Hoe voel je je erbij? Welke emoties spelen er bij je op?’ Tijdens het gesprek in de klas raadt Wansink aan om oordeelloos te blijven. ‘De docent is er om het gesprek te faciliteren. Luister naar de leerlingen en probeer achterliggende bezorgdheid te achterhalen, maar geef ook grenzen aan zodra ze doorslaan in ongewenste uitspraken.’

VANAF GROEP 6Er is bewust voor gekozen om al in groep 6 van de basisschool te beginnen met Ter Info. Van de Peut: ‘Het klinkt jong, maar we merkten dat leerlingen ook op die leeftijd al heel veel meekrijgen over wat er plaatsvindt in de wereld.’ Hij zag het bij groep 6 van zijn eigen school. ‘Ze zijn er mee bezig. En als ze ermee bezig zijn moet je het erover hebben. Je kunt het niet wegpoetsen door te zeggen dat er niks aan de hand is.’ Zelf was hij heel blij met de les. ‘Het werkte heel geruststellend voor de leerlingen. Ik heb het idee dat ze door de lessen meer grip hebben gekregen op wat terrorisme is en waar het vandaan komt. En dat het van alle tijden was.’ Hij heeft ook veel geleerd. ‘Die terroristische golven, daar was ik zelf niet opgekomen. De gastdocent vertelde dat zelfs Willem van Oranje, onze nationale held, destijds door de Spanjaarden werd gezien als terrorist. Een gewaagde uitspraak die zelfs voor mij nieuw was.’

Voor meer informatie: [email protected]

Les over terroris-me op basisschool

De Regenboog vlak na de aan-slag in Utrecht.

Page 25: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

columnVera Koppenrade

Ongemakkelijk‘Kijk, een peuk! En nog een. Daar ook nog eentje. En daar… nog een peuk… en nog een.’ Toen ik samen met mijn zoon naar school liep, wees hij ze allemaal met zijn voet aan. Het was de dag na het grote afvalverzamelinitiatief van zijn school. Een mooi, idealistisch streven. Ik zou dat van harte moeten toejuichen, maar het geeft me een ongemakkelijk gevoel.

Toen ik ging verhuizen van Utrecht naar Amersfoort was dat omdat ik mijn kind niet in de stad wilde zien opgroeien. In de flat waar we toen woonden, waren al een aantal politie-in-vallen geweest. Onder ons werd letterlijk gedeald, in de portieken sliepen zwervers en het stonk er naar urine. Dat portiek heb ik meerdere keren lopen schrobben, waarna het kort daarna steevast weer bingo was. In Amersfoort werd ik verliefd op een huis in een wijk waar een Pas op!-bord stond met een moedereend met kuikens. Ja, hier wilde ik wonen! Het gezapige, dat trok mij wel aan.

Misschien was het een vlucht, want ik heb steeds meer het gevoel dat ik het opgegeven heb. Er is namelijk wel

een basis nodig voor je idealisme. Anders ben je een Don Quichot. Dat ik dit zo voel, komt omdat ik net een van mijn leerlingen ben kwijtgeraakt door juridische regels. Verloren aan de GGZ, die eigenlijk ook niets met hem aan kan. Ik merk dat het me niet in de koude kleren gaat zitten. Eigenlijk is niet zo vreemd dat er een lerarentekort is op ‘zwarte’ scholen. Het heeft met de locatie te maken, met de doelgroep en in hoeverre je denkt je eigen idealen te realiseren. Anders is het een gebed zon-der einde. Een grote vuilverzamelactie in hartje Utrecht of Amsterdam zou wel eens heel wat andere dingen kunnen opleveren.

Hoewel het gezapige steeds meer mijn leven binnenzeilt, kan ik niet anders dan toezien en vertrouwen hebben in de eigen kracht van cliënten en leerlingen waar ik mee werk, terwijl ik mezelf in bescherming neem. Dat gezapige onthecht me op sommige momenten, en ik moet bekennen dat dat ongemakkelijke gevoel van mij daarmee te maken heeft. Onbegonnen werk gaat er dan door me heen, terwijl ik naar mijn zoontje kijk en tegelijkertijd geniet van het idealisme van zijn juf.

Er is een basis nodig voor je idealisme, anders ben je een Don Quichot

Foto

: Rub

en S

chip

per

25

Vera Koppenrade

is 39 jaar, psycholoog, en heeft een eigen

bureau voor studie-begeleiding in Amersfoort.

Page 26: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

‘Wilt u honderd jaar terug in het verleden of juist honderd jaar verder? Dan is het tijdreishorloge écht iets voor u. Koop het nú!’ Leerlingen uit groep 4 van kindcentrum De Kiezel zitten enthousiast achter de microfoon in de mobiele studio van Tjeerd van den Elsen. Tijdens zijn Radiorakkerslessen nemen zij hun eigen commercial op, die ze zelf hebben geschreven.

Stralend en met een hoofd dat bijna verdwijnt in de grote koptelefoons spre-ken de kinderen hun reclame in.

Radiocommercials maken als taalles

primair onderwijs

26

Page 27: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Tjeerd van den Elsen begon ooit als leer-kracht. In zijn schoolvakanties deed hij een radio-opleiding bij Veronica, daarna free- lancete hij voor Omroep Brabant en Efteling

Kids Radio. ‘Op een gegeven moment dacht ik: hoe tof zou het zijn om radio te maken mét kinderen, in plaats van alleen maar over?’ Zo ontstond Radiorakkers, een mobiele studio met radiolessen voor uitblinkers in groep 4, en alle leerlingen vanaf groep 5 tot en met het eind van het mbo. ‘De eerste les die ik deed was een live-radioblog van de eerste Koningsspelen, op basisschool De Sporckt in Tilburg. Niet lang daarna realiseerde ik op basisschool De Vijf Hoeven, ook in Tilburg, een ra-diostudio. Daar maken kinderen inmiddels wekelijks een radio-uitzending. Dit als vast onderdeel van het taalonderwijs.’

DERTIG SECONDENVandaag geeft hij zijn les aan de zogeheten uitdagers uit groep 4 van kindcentrum De Kiezel in Best. Het gaat om leerlingen die wel een extra opdracht kunnen gebruiken. ‘Radiocommercials zijn kort en pakkend’, begint Van den Elsen de les. ‘Ik zal een voorbeeld geven. Deze aardbeien zijn nu te koop voor €3,99. Wie kan daar een kortere, pakkendere tekst van maken?’ De handen schieten de lucht in. Bas krijgt de beurt en scandeert als een ware radio-maker enthousiast: ‘Aardbeien, nú €3,99!’ De leerlingen gaan even later in groepjes uiteen. De afgelopen twee weken werkten ze aan de teksten van hun reclameboodschappen. Vandaag leggen ze er de laatste hand aan. ‘Het moet dertig seconden zijn’, weet Maria, die al driftig aan het schrijven en weer uitgummen is. Met haar twee klasgenoten schaaft ze aan de aanprijzingen van ‘koele koelkasten’. ‘Uw eten nóg lekkerder en nóg frisser!’

PANNENKOEKENMUZIEKIn de eerdere lessen liet Van den Elsen de leerlingen ervaren wat het verschil is tussen een televisiecom-mercial en een radiocommercial, aan de hand van een reclame over fruitdrank Cool Best. ‘De kracht van de tv-commercial verdwijnt als je er alleen naar luistert’, leerde hij de leerlingen. ‘Daarom moet een radiocommercial van A tot Z duidelijk zijn, wil je de luisteraar overtuigen.’ Ook het spelen met het woord en de klank cool/koel is blijven hangen bij het groep-je van Maria en hun koele/coole koelkasten. ‘Wie had de pannenkoekenreclame?’ vraagt Van den Elsen ondertussen. ‘Kom even luisteren naar jullie muziekje.’ Hij heeft aan alle groepjes gevraagd wat voor muziek ze onder hun reclame wilden en dat voor hen uitgezocht. De verzoeken lopen van vrolijk, via spannend naar de letterlijke vraag om ‘pannen-koekenmuziek’.

WOORDENSCHATDe pilot met deze drie lessen is ingekocht door Marie-Josée Couwenbergh. De ‘I-Coach’ van de school. Zij zorgt voor de digitale innovatie en heeft de uitdagers onder haar hoede. Toen Van den El-sen naar De Kiezel mailde over zijn Radiorakkers-programma was Couwenbergh direct enthousiast. Vanwege de extra gelden en tijd voor de uitdagers is er ook ruimte om hiermee te experimenteren. ‘Ik doe dit expres met de leerlingen uit groep 4’, vertelt ze. ‘Je zou denken dat het programma alleen geschikt is voor de bovenbouw, maar ook de onderbouw kan hier goed mee uit de voeten. Zeker als je die uitdagers bij elkaar zet, dan loopt dat.’ Tijdens de lessen ontwikkelen de leerlingen tege-lijkertijd taalvaardigheid én 21ste-eeuwse skills. Digitale geletterdheid en Mediawijsheid komen hier beiden praktisch aan bod, vertelt Van den El-sen. ‘Ze gaan snappen wat reclame precies is. Hoe dat werkt; verleiden met taal. Wat is werkelijkheid en wat is fantasie? Ze leren teksten begrijpen, kritisch luisteren, duidelijk spreken. We worstelen al decennia met het aanleren van een woorden-schat, maar we steken dat vooral in via lezen en schrijven. Voor een grotere woordenschat heb je al je zintuigen nodig. Als je lezen en schrijven combineert met luisteren en spreken is het veel meer in balans.’

DURFTwintig minuten voor het einde van de les zijn de meeste teksten klaar en komen de leerlingen samen. ‘Eerst gaan we oefenen,’ dirigeert Van den Elsen. ‘Luister goed of je nog tips kan geven.’ Daan moet iets enthousiaster spreken, volgens zijn klas-genoot Tim. En Anne krijgt het advies om langza-mer te praten, zodat het beter te verstaan is. Dan mogen de leerlingen écht aan de slag. Met een stralend gezicht en een hoofd dat bijna verdwijnt in de grote koptelefoons spreken alle vijftien uitda-gers hun reclame in één, twee of drie takes in. Dat alles met de durf die kinderen eigen is. Die durft hoopt Van den Elsen ook te zien bij leerkrachten. ‘We zeggen tegen kinderen dat ze alles moeten uitproberen, maar zelf zijn we terug-houdend als het gaat om nieuwe dingen en tech-niek. Als je dit wil doen, raad ik je aan om groots te denken en klein te beginnen. Je kan niks fout doen. Je hoeft niet gelijk ingewikkelde apparatuur te hebben. Met een simpel opnameapparaatje, of zelfs een telefoon, kun je al experimenteren met radiomaken.’ Na de meivakantie gaat De Kiezel in ieder geval door met de pilot. Dan gaan ze in drie lessen een hoorspel maken. ‘Neem daarom alle-maal een fragment mee uit je lievelingsboek.’

Tekst: Sterre ten Houte de Lange Foto: Angeline Swinkels primair onderwijs

27272727

Page 28: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

?? Tekst: Auteur Foto: Fotograaf

Page 29: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

?? Tekst: Auteur Foto: Fotograaf

ingezonden

VOOR ALLE LEDENLimburgDonderdag 16 mei, 16.45-20.30 uur, inloop 16.30 uur. ZMLK school, St Jan Baptist, Schoolstraat 81, Kerkrade. Netwerkbijeenkomst met workshops: Timemanagement; Privacy gaat iedereen aan; Zo zit dat met je pensioen; Vitaal blijven werken. Kan het generatiepact daaraan bijdragen?; Normalisering ambtenarenstatus; Regisseur van je eigen leven.

SENIORENRayon ’s Hertogenbosch-TilburgDinsdag 14 mei, 14-16 uur. De Helftheuvel, Helftheuvelpassage 115, ‘s Hertogenbosch. Ledenbij-eenkomst. Het Wilhelmus en de geschiedenis van de Nederlanden. Info: 0418516561.

Rayon Nijmegen-Maas-WaalWoensdag 15 mei, 10.25-15.30 uur. (inloop 10 uur) Zalencentrum Onder de Toren, Sint Maartenstraat 34, Elst. Ledenbijeenkomst. Ons Pensi-oen door Patrick Fey; Excursie rond Onder de Toren/Kerk Museum. Info: 0243977937.

Rayon Noord-Oost BrabantWoensdag 15 mei, 13.30-16 uur. Museum voor Religieuze Kunst, Veghelsedijk 25, Uden. Ledenbij-eenkomst. Lezing over Religieu-ze kunst, museumbezoek. Info: 0485382830.

Rayon AchterhoekDonderdag 16 mei, 14-16.30 uur. (inloop 13.30 uur) De Luifel, Dorps-straat 11, Ruurlo. Ledenbijeen-komst. Ons Pensioen door Patrick Fey. Info: 0315328163

Rayon FlevolandDinsdag 21 mei, 13.30-16.30 uur. Inloop 13 uur. Ontmoetingskerk, Schor 4, Lelystad. Ledenbijeen-komst. Vitaal ouder worden; Pensi-oenen. Info: 0321701308

INVALLERSWoensdag 15 mei, 17-20.15 uur, CNV kantoor, Tiberdreef 4, Utrecht. Netwerkbijeenkomst: Gedragspro-blemen.

PRIMAIR ONDERWIJSWoensdag 22 mei, 16.25-20.30 uur. Inloop 16.15 uur. De Wittenhorst, Lindenlaantje 1A, Halsteren. Ledenbijeenkomst, 2 workshops: Werkverdelingsplan; Werkdruk en cao PO door Myriam Biekens; Pen-sioenen door Fred Lardinois.

In de agenda staan activiteiten van

CNV Onderwijs. Bijeenkomsten worden maximaal twee

keer vermeld. Aanleveren agendapunten via

[email protected]

29292929

Wilt u uw mening geven?

U kunt een brief van maximaal 200 woorden mailen naar

[email protected]. De redactie behoudt zich het recht voor om inzendingen

niet te plaatsen of in te korten.

Aandacht voor het reken-/wiskundeonderwijs PO juich ik toe. Helaas bevat het artikel Eerst de basis onder de knie en veel oefenen in Schooljournaal 5 mijns inziens onjuistheden en maakt het een karikatuur van het realistisch rekenen. Er wordt gesteld dat de rekenprestaties van Nederlandse basisschoolleerlingen volgens TIMMS 2015 een dieptepunt hebben bereikt. Dit klopt niet. Volgens TIMMS 2015 doen wij het, internationaal gezien, erg goed met onze zwakste leerlingen. Bij de sterkste leerlingen is wel verbetering nodig. Verder stelt Marcel Schmeier dat in methoden volgens de realistische rekendidactiek altijd sommen in ver-haaltjes worden verpakt. Dit is onjuist. Hij maakt

de vergelijking met de toptennisser die eindeloos oefent op de fore- en backhand. Maar wanneer je deze training niet kunt toepassen in een wedstrijd-je, schiet je je doel voorbij. Met rekenen lijkt mij dit niet anders. De geleerde basis kunnen toepassen biedt verdieping en versteviging. Ik ben het met de auteur eens dat de leerkracht bij dit alles een zeer belangrijke rol speelt. Dit was in 2009 al de conclu-sie in het onderzoek Rekenonderwijs op de basis-school van de KNAW. Dus laten we ophouden met polariseren en met elkaar proberen het rekenon-derwijs in Nederland (nog) beter te maken.

Marjolein Fekkes, Franeker

Karikatuur

vereniging

Page 30: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

berichten

Bzzz in het bos is een zoek-en-vindboek voor jonge kinderen, met illustraties van stof. Bedenker is Janet Bolton, een Britse textielkunstenares die met behulp van de meest simpele technieken schilderijtjes maakt van lapjes en restjes stof. Het verhaal gaat over een kleine bij die haar vriendjes en haar nest kwijt is. Tij-dens haar zoektocht komt de bij allerlei bewoners van het bos tegen die haar steeds proberen te helpen. Het boekje, met een speelse en rijmende tekst van Naomi Tieman, is uitgevoerd met kartonnen pagina’s en een verstevigde cover. Achterin zit een uitklappagina met een quilt waarop kinderen hun favoriete dieren nog-maals kunnen aanwijzen. Uitgever is Hélène Lesger Books, prijs €9,95, ISBN 9789082683660

Zoek- en vindboek met illustraties van stof

Stichting School & Veiligheid heeft een checklist omgaan met calamiteiten in het onderwijs ontwik-keld. Als een calamiteit op of rond een school plaats-vindt, is het immers belangrijk dat iedereen binnen de school weet hoe hij moet handelen. De checklist, in de vorm van een waaier, biedt een overzicht van de belangrijkste dingen waaraan moet worden gedacht als de nood aan de man is. Zoals de belangrijkste aandachtspunten per fase van een calamiteit, het

hoe en wat van het crisisteam, het verschil tussen een incident en calamiteit, specifieke tips voor

verschillende situaties die kunnen leiden tot een calamiteit. De checklist is te

bestellen via de website www.schoolenveiligheid.nl.

Checklist calami-teiten op school

30

Congres ‘Rouw op je dak’

medilexonderwijs.nl/rouw

DatumDinsdag 1 oktober 2019

Speciaal voor• Leerkrachten/docenten• Intern begeleiders/ zorgmedewerkers• Schoolmaatschappelijk werkersuit het po, vo en mbo

ONTDEK HET PROGRAMMA OP

ONZE WEBSITE

Omgaan met verlies bij kinderen en jongeren

Het verlies van een dierbare is van grote invloed op de schoolprestaties van kinderen en jongeren. Hoe help je leerlingen in contact te komen met hun verlieservaring? En op welke manier besteed je aandacht aan rouw op school?

Bied rouwende leerlingen de ondersteuning die zij nodig hebben!

Iedere deelnemer ontvangt het boek

“De rouwende school”

Page 31: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Congres over omgang met leerlingen Ken je mij? Wie ken je dan? is de titel van het con-gres op 22 mei in De Reehorst in Ede over omgang met leerlingen. Onderwijs is meer dan het verzenden van kennis van leraar naar leerlingen. Goed onder-wijs vraagt ook pedagogische tact. Maar je kunt pas echt lesgeven, als je echt verbonden bent met je leerlingen. Want onderwijs, dat is een contactsport. Een spel van geven en ontvangen, een uitwisseling van zien en gezien worden. Een leerling is ook meer dan je ziet, een uniek verhaal, van worstelingen en verlangens, van voor- en tegenspoed en van hoop en vrees. Leraren die meer zien dan het eigen beeld van een leerling, ontdekken dat je pas goed kennis kunt delen als je weet hoe je kennis kunt máken. Misschien ben je dan later in de herinnering de leraar die het verschil maakte. Pedagoog en onderwijsbegeleider Marcel van Herpen en caba-retier en ex-leraar Peter Heerschop leggen op dit middagsymposium op humoristisch wijze uit hoe je leerlingen kunt leren kennen door jezelf te laten zien. Inschrijven kan via www.congres-content.nl.

Praten met leerlingen over sociale media MediJA Praat is een set van 54 kaarten met vragen voor wie met leerlingen in gesprek wil gaan over (sociale) media. De invloed van de media in het dagelijks leven wordt steeds groter en is bijna niet meer weg te denken. Aan leraren de taak om leerlingen (po, vo en mbo) te vertellen hoe zij met media kunnen omgaan. Net zoals in het dagelijks leven, doen jongeren ook online positieve en negatieve ervaringen op. Het is belangrijk om over deze online gebeurtenissen te praten. Want juist als het normaal is om hierover te vertel-len, zullen zij eerder hun negatieve ervaringen delen, en niet wachten tot hun ouders er zelf achter komen of tot de situatie uit de hand is gelopen. Daarnaast is het interessant om van leerlingen te horen hoe zij denken. Uitgever: Pica, prijs: €14,959, ISBN 9789492525444.

Congres over trauma-sensitief werkenZowel onderwijs als hulpverlening hebben te maken met kinderen en jongeren die ingrijpende ervaringen hebben mee-gemaakt en daar dagelijks schadelijke gevolgen van onder-vinden. Na de succesvolle eerste editie over traumasensitief werken is er op 6 juni in Utrecht een tweede congres op basis van de nieuwste inzichten. Hoe herken je psychotrauma bij kinderen en jeugdigen en wat is de relatie met hechting? Wat weten we van ‘hoogsensitief werken’ bij trauma en PTSS? Wat is bekend over traumasensitief opvoeden binnen de gezins- of groepscontext? Na het ochtendprogramma volgen in de middag twee verdiepingsrondes, waarin onder andere wordt ingegaan op traumasensitief opvoeden van pleegkinderen en traumasensitief werken met niet-westerse mensen. Meer informatie en inschrijven: www.congresburo.com/sensitief.

Jongeren willen les over mentale gezondheidAcht op de tien jongeren vindt dat les over mentale gezondheid standaard in het lespakket van middelbare scholen moet komen. Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel onder ruim 2.100 jonge mensen tussen de 16 en 34 jaar. Momenteel zijn middelbare scholen vrij in hoe ze aandacht besteden aan mentale gezondheid binnen hun curriculum. Uit de peiling blijkt dat 85 procent van de ondervraagden op de middelbare school geen les heeft gehad hierover. Deelnemers geven vooral aan dat lessen over mentale gezondheid zorgen voor meer kennis en begrip. Jongeren met psychische klachten geven

daarnaast aan dat zo’n les zou hebben geholpen om hun problemen eerder te herkennen en bespreekbaar te maken. Ruim de helft (55 procent) van de respondenten met psychische klachten ervaart het nu als een taboe om erover te praten. Deelnemers aan het onderzoek werd ook gevraagd of ze het afgelopen jaar, in hun dagelijks functioneren, langere tijd te maken hebben gehad met psychische klachten. Tweederde (67 procent) geeft aan last te hebben gehad van stress. Daarnaast worden ook somberheid (53 procent), slaapproblemen (45 procent), eenzaamheid (41 procent), angsten (35 procent) en depressieve gevoelens (32 procent) genoemd.

31313131

Wie kenje dan?Ken je

mij?Symposium

Reehorst in Ede13.00 uur – 16.30 uur

22 mei 2019Sprekers:

Peter Heerschop en Marcel van Herpen

Page 32: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

alle sectoren

Volgens de Onderwijsinspectie zijn in het primair onderwijs de verschillen in het eindadvies weer kleiner geworden. Vergelijkbare leerlingen krijgen vaker een

vergelijkbaar advies. Ook constateert de Inspectie in haar jaarverslag dat in de onderbouw van het voortgezet onderwijs meer leerlingen opklimmen naar een hoger niveau. Vooral kinderen van laagop-geleide ouders onderscheiden zich positief. In het hoger onderwijs vallen studenten met een migra-tie-achtergrond minder vaak uit dan voorgaande jaren. Het verschil tussen leerlingen met hoog- en laagopgeleide ouders wordt daarmee weer kleiner dan de afgelopen jaren. Toch maakt de Inspectie zich nog wel zorgen over de kansen van ‘kwetsbare leerlingen en studenten’. Het aantal thuiszitters bleef weliswaar gelijk, maar nog lang niet alle leerlingen en studenten met een beperking hebben een pas-sende plek in het onderwijs.

NOOD LERARENTEKORT HOOGVooral in de Randstad is het toenemende lerarente-kort zeer zichtbaar. Een pijnlijke constatering hierbij is dat scholen met veel kwetsbare zorgleerlingen de grootste personeelstekorten hebben. De nood op

Na jaren van toenemende kansenongelijkheid en dalende schoolprestaties benadrukt de Onderwijsinspectie dat het Nederlandse onderwijs het op veel gebieden best

goed doet. Er is hard gewerkt om alle leerlingen en studenten gelijke kansen te bieden, staat in de Staat van het Onderwijs. En met resultaat. Ook blijken we één van

de meest vooruitstrevende landen als het om vernieuwen gaat. Minpunt blijft het lerarentekort. Vooral op scholen

met veel zorgleerlingen.

Ondanks zorgen over lerarentekort

Inspectie ziet lichtpuntjes

in Nederlands onderwijs

deze scholen is soms zo hoog dat vaker onbevoegden voor de klas worden gezet, wat nadelig is voor de kansengelijkheid tussen leerlingen. Leraren met een universitair diploma werken vaker op scholen met veel kinderen van hoogopgeleide ouders, constateert de Inspectie, die er duidelijk over is dat de onderwijs-kwaliteit valt of staat met bekwame leraren. Zorgelijk is volgens de dienst daarom de toegenomen inzet van onbevoegde leraren door het lerarentekort. Het gebrek aan gekwalificeerd personeel verhoogt ook de werkdruk en daarmee de uitval en uitstroom van personeel. Dit zijn duidelijke redenen om het tij snel te willen keren.

VAK AANTREKKELIJKER MAKEN Aantrekkelijk werkgeverschap en strategisch HR-be-leid zijn cruciaal om te zorgen dat mensen goed en prettig hun werk kunnen doen en het vak weer aantrekkelijk wordt, meent de Inspectie. Werkgevers zijn te veel gefocust op het oplossen van de dagelijkse problemen. Zij zouden verder moeten kijken dan de korte termijn om de problemen van het personeelste-kort echt aan te pakken. Werkgevers worden opgeroe-pen bewuster om te gaan met de teamsamenstelling en ook in de regio samen te werken. Een andere sug-32

Page 33: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Tekst: Daniëlle Ooteman/Femke Kolsteren Foto’s: Wilbert van Woenselalle sectoren

gestie is te onderzoeken of de mogelijkheden die in andere landen worden benut ook in Nederland het overwegen waard zijn. Bijvoorbeeld door promotie en salarisgroei te koppelen aan professi-onaliseringactiviteiten en het bereikte competentie-niveau.

ZORGEN OM HAVO De schoolprestaties laten volgens de Inspectie vrijwel hetzelfde beeld zien als voorgaande jaren: we presteren nog steeds best goed, maar blijven wel gestaag dalen ten opzichte van andere landen. Dat komt vooral doordat we steeds minder hoogpresteerders hebben en meer laagpresteerders. Met name de havo viel op in negatieve zin. Het sla-gingspercentage ligt daar

lager dan bij de rest van het voortgezet onderwijs. Ook kent de havo meer zittenblijvers. Gebrek aan studievaardigheden en motivatie worden daarbij als voornaamste oorzaken genoemd.

WAARDE VERNIEUWINGEN?Steeds meer scholen vernieuwen hun onderwijs. Nederland is daarmee wereldwijd zelfs een van de voortrekkers. Dat is positief, benadrukt de Inspectie, want de maatschappij waar onze leerlingen straks in gaan werken, verandert ook in hoog tempo. De vernieuwing zorgt ook voor meer keuzevrijheid voor leerlingen en studenten. Het aantal scholen met een bijzonder concept of profiel groeit, net als het aantal leerlingen dat voor deze scholen kiest. Meer dan de helft van de vwo-scholen en iets minder dan de helft van de havo-scholen heeft een bijzonder concept of profiel. In het vmbo ligt dat percentage een stuk lager. Toch zijn op dit punt nog wel wat slagen te maken, want het is vaak onduidelijk of de vernieuwing ook echt beter onderwijs oplevert en wat überhaupt doel en reden ervan is. Scholen zouden na het inzetten van de verandering meer moeten evalueren, om ver-volgens met elkaar te delen wat het effect is. Zo hoeft niet steeds opnieuw het wiel te worden uitgevonden.

KEUZES MAKENHet hele onderwijsstelsel moet gezamenlijke doelen stellen, met duidelijke ijkpunten, stelt de Inspectie. Ze acht het nodig dat er keuzes worden gemaakt die helpen om ontwikkelin-gen en vernieuwingen te kunnen toetsen en het onderwijs toekomstbestendig te maken. De ijkpunten zijn niet alleen nodig op cognitief vlak, maar ook voor non-cognitieve vaardigheden zoals probleemlossend vermogen en sociale aspecten. Alle onderwijssectoren moeten de vastgestelde referentieniveaus voor taal en rekenen per leerling of student volgen en waar nodig ingrijpen om hen op niveau te brengen. Volgens de Inspectie moet de overheid zorgen voor duidelijke ijkpunten op het curriculum, zodat leraren, schoolleiders en besturen hun leerlingen voldoende kennis en vaardigheden kunnen mee-geven. Daarnaast moeten overheid en werkgevers zorgen voor ijkpunten op strategisch personeels-beleid: hoe wordt kwaliteit van personeel geborgd? Wie stuurt op het onderwijs van de toekomst? Daar is visie voor nodig en een transparante koers, die richting kan geven bij oplossingen voor bijvoor-beeld krimp en lerarentekort.

Op de website www.onderwijsinspectie.nl is het complete rapport de Staat van het Onderwijs met alle informatie terug te vinden.

De Onderwijsinspectie is positief dat in de onderbouw van het voortgezet onderwijs meer leerlingen opklim-men naar een hoger niveau.

Complimenten ‘De Inspectie constateert dat het goed gaat met het Neder-landse onderwijs. Dit ondanks de grote tekorten aan leraren en schoolleiders. Dat is een groot compliment aan iedereen die in het onderwijs werkt’, vindt Loek Schueler, voorzitter van CNV Onderwijs. ‘Zorgelijk is dat scholen met de meest kwetsbare leerlingen de grootste personeelstekorten hebben. De Inspectie is er helder over dat onderwijskwaliteit valt of staat met be-kwame leraren. De toename van onbevoegde leraren door het lerarentekort is dan ook onacceptabel.’ Ze is blij dat de Inspectie vaststelt dat goed onderwijs iets is dat je samen maakt. ‘Dat zeggen wij al jaren. De rol van de overheid is om duidelijk aan te geven wat de taak van het onderwijs is en dit ook af te bakenen. Het is aan het onderwijs zelf om hier invulling aan te geven. De oproep is duidelijk. Overheid: focus en kies. Onderwijs: doe alles met een duidelijk doel, leer van wat je doet en deel je ervarin-gen. ‘Maar’, waarschuwt Schueler, ‘het mag niet leiden tot meer administratieve rompslomp.’

33333333

Page 34: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

In een speciaal lesprogramma geeft Saloum Darboe (45)

jongeren tussen de 16 en 27 jaar, die op geen andere school terecht

kunnen, nieuwe kansen in het onderwijs. ‘De clou is dat je contact maakt en leerlingen niet direct laat

vallen als het niet gaat.’

Speciaal lesprogramma biedt jongeren nieuwe kansen

‘Het gaat erom dat mensen je zien zitten’

voortgezet onderwijs/mbo

34

Wat is er bereikt?Tussen 2012 en 2018 zijn 708 studenten in het voortraject geplaatst. Van hen zijn er 520 (73 procent) doorgestroomd naar een opleiding, 61 studenten zijn naar werk (4 procent) of zorgtrajecten (5 procent) begeleid en 127 (18 procent) hebben het programma niet afgemaakt. De percentages zijn gebaseerd op basis van datagemiddelden van 2012 tot en met 2018.

Saloum Darboe: ‘Structuur, transparantie, voorspelbaarheid

en grenzen stellen zijn belangrijk voor deze jongeren.’

Page 35: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Als alle onderwijstrajecten de revue hebben gepasseerd, maar niet hebben geleid tot een diploma, krijgen leerlingen van In-Gang, onderdeel van Roc Mondriaan

in Den Haag, alsnog een kans zich te ontwikkelen. Met een programma van gemiddeld dertien weken worden risicojongeren voorbereid op een opleiding. Wanneer dat niet lukt, probeert Darboe de leerling naar een baan of een zorgtraject te begeleiden.In een filmpje op de site van het AD zegt oud-leerling Amrid dat hij op een andere manier heeft geleerd om zich aan zijn schooltaken te zetten. Dankzij het inzicht dat Darboe hem heeft gegeven, weet hij wat hij in de toekomst wil.

SCRUMBOARDIn-Gang is het voortraject voor entreeonderwijs in het mbo en het voortgezet algemeen volwassenen onderwijs (vavo). Hier komen jongeren uit andere Roc Mondriaan-opleidingen die dreigen uit te vallen en jongeren van buiten de school om weer aanslui-ting met het onderwijs te krijgen.In het theorielokaal aan de Zuidlarenstraat, gevestigd in een monumentaal pand in een naoorlogse Haagse buitenwijk, praat Darboe vol passie over zijn werk. Het binnenraam van het lokaal fungeert als een ‘scrumboard’. Links een verticale rij met taken en rechts in horizontale rijen de vorderingen van de leerlingen. Zo is het overzichtelijk wat zij nog moe-ten doen en waarmee ze bezig zijn. De eerste taak bestaat uit spullen opbergen in het kluisje en de dag beginnen. ‘Fouad moet bijvoorbeeld nog rekenen en Nederlands doen’, wijst hij aan.

COUCHSURFENDarboe doceert, is coach en instroomcoördinator van In-Gang. Als docent heeft hij contact met de leer-lingen. Momenteel zijn er drie groepen. Elke groep bestaat uit vijftien tot maximaal achttien leerlingen. Als coach begeleidt hij de individuele ontwikkeling van leerlingen en onderhoudt hij contacten met de ouders. ‘Partners in crime’ noemt hij ze gekscherend. ‘Je móet hun medewerking hebben, anders is alles wat je op school geeft, voor niets.’ In de hoedanigheid van instroomcoördinator onderhoudt hij contact met onder meer verwijzers, de hulpverlening en de gemeenten in de regio Haaglanden.De meeste leerlingen kampen met psychosociale problematiek. ‘Dat komt tot uiting in de houding van de jongeren. Noem een maatschappelijk probleem en het komt voor. Sommige leerlingen dreigen uit huis te worden gezet door hun ouders. Anderen hebben geen thuis. Niet dat ze dakloos zijn, maar ze couchsurfen, slapen telkens bij iemand anders. Ook is er loverboyproblematiek en bezwijken leerlingen

onder prestatiedruk.’ Darboes doel is deze jongeren perspectief te bieden.

STUDIESUCCESBij de methodiek is studiesucces het uitgangspunt. Op een velletje papier tekent de docent met potlood het succesmodel, waarin drie factoren een rol spe-len. Het gaat om capaciteit, leefgebieden en school-vaardigheden. Darboe legt uit: ‘Een leerling krijgt tl-advies en gaat naar de mavo. Als de omstandig-heden veranderen, bijvoorbeeld doordat een ouder overlijdt, kan een leerling anders presteren. Maar de capaciteit van een leerling moet aansluiten op het schoolniveau. Ten tweede: Hoe zijn de relaties met ouders, vrienden of een partner? Speelt verslaving een rol? Hoe is het met zijn gezondheid? Het leef-gebied is van invloed op de focus op de studie. Als jij overdag niet weet waar je ’s avonds slaapt, heb je wel wat anders aan je hoofd dan school. Ook spelen sociale vaardigheden een rol: het gedrag in de klas, op tijd komen, het accepteren van autoriteit.’ De nadruk van het programma ligt op het bijstellen van de school- en sociale vaardigheden en het om-gaan met de omstandigheden. Na het traject volgen drie maanden nazorg. Bij uitval kan een leerling terugkeren.

KWETSBAARHEID Waar zijn eigen motivatie vandaan komt om met deze leerlingen – beslist geen brave ja-knikkers - te werken? ‘Deze jongeren kennen allemaal een verle-den met teleurstellingen. De drive om hen kansen te bieden komt uit mezelf. Ik heb die kansen gekregen, die gun ik anderen ook. Ik kom uit Gambia. Drie jaar was ik toen mijn Nederlandse ouders mij adopteerden. Ik heb tegenslagen gekend, maar heb wel support gekregen van mijn omgeving. Het gaat erom dat mensen je zien zitten en vertrouwen.’Dat is precies hoe hij een groep motiveert. Het lukt hem, omdat hij authentiek is en blijft. Daarnaast toont hij zijn kwetsbaarheid. Darboe zit in een rolstoel en kan alleen zijn linkerarm gebruiken. Hij heeft het erover met zijn leerlingen. ‘Structuur, transparantie, voorspelbaarheid en grenzen stellen – met compassie – zijn belangrijk voor deze jongeren.’Lukt iets niet in een keer, dan probeer je het nog een keer is zijn motto. ‘Natuurlijk ga je niet eindeloos door,’ relativeert hij. ‘Het kan zijn dat iemand nog niet aan school toe is. Dan kan hij later terugkomen.’Darboe is bereid verder te gaan dan het systeem ver-langt. ’Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Dit roc geeft daarvoor ook de ruimte. Het is een instelling met hart voor kwetsbare jongeren.’

Tekst: Evelyne Lammerding Foto: Henriëtte Guestvoortgezet onderwijs/mbo

35353535

Page 36: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

(G)MR ActiviteitenplanHet activiteitenplan is met de invoering van de Wet versterking bestuurskracht een belangrijk document geworden voor elke (G)MR. De bekostiging van de medezeggenschap door het bevoegd gezag loopt via de legitimering en verantwoording van de kosten in het activiteitenplan. Maar het activiteitenplan is meer. In het document kan de MR verwoorden wat voor MR het wil zijn (missie & visie), welke doelstellingen hij nastreeft, taakverdeling binnen de raad, rooster van aftreden en de jaarplanning (gekoppeld aan de jaarplanning van de school). Met dit document is de MR steeds beter in staat om als zelfstandig orgaan te functioneren. Een orgaan dat zelf de regie voert over haar agenda. Met een goed activiteitenplan volgt de MR de ontwikkeling van de school en houdt zij zijn kennis vast.CNV Academie helpt met de opzet van het activitei-tenplan. In een dagdeel gaat de trainer samen met de MR aan de slag om het activiteitenplan concreet vorm

te geven. De MR beschikt na afloop over een digitaal basisplan dat vervolgens door de MR zelf wordt uitgewerkt tot een conceptplan. Op dat concept geeft de trainer vervolgens nog feedback waarna de MR beschikt over een compleet activiteitenplan.

(G)MR Partnerschap Met een MR Partnerschap krijgt een MR of GMR een jaar lang voorlichting, ondersteuning en advies. De (G)MR krijgt daarvoor onder andere een vaste con-tactpersoon om telefonisch of per mail rechtstreeks vragen aan te stellen. De vaste contactpersoon kan ook andere deskundigen binnen het CNV inschakelen. Groot voordeel is dat de vaste contactpersoon, als Partner van de MR, de situatie kent en een vertrouwd gezicht wordt. Het Partnerschap kan ingaan op elke gewenste kalenderdatum en duurt een jaar.

Meer weten of direct aanvragen?Mail naar [email protected] of bel 030 751 17 47. Kijk op www.cnvacademie.nl voor meer (G)MR-trainingen van CNV Academie.

CNV Academie staat de (G)MR bij met het activiteitenplan en het Partnerschap

36

Foto: Wilbert van W

oensel

Page 37: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Seminar

LESGEVEN OVERWOII EN DE HOLOCAUST

Van 27 december 2019 tot 5 januari 2020 organiseert CIDI in samenwerking met de International School for Holocaust Studies van Yad Vashem in Jeruzalem een seminar voor docenten middelbaar onderwijs die les geven over de Sjoa en WOII.

Geïnteresseerd?Bel voor meer informatie met CIDI: 070-364 68 62.Kijk op http://holocausteducatie.nl of www.cidi.nl

AANMELDEN/INSCHRIJVEN KAN TOT 7 OKTOBER 2019.

FOTO: DIEDERIK SCHIEBERGEN | PUBL

O en A organiseert in het schooljaar 2018/2019 korte op de praktijk gerichte cursussen Zo Leer Je Kinderen Lezen en Spellen (ZLKLS). De cursussen worden alle gegeven in Utrecht. Informatie en inschrijvingsformulier te vinden op:

www.orthopedagogiek.org

Zo leer je kinderen lezen en spellen, basiscursus

09-10-2018 en 20-11-2018€ 360,00

Zo leer je kinderen lezen en spellen, basiscursus

11-10-2018 en 22-11-2018€ 360,00

Zo leer je kinderen lezen en spellen en fonemisch

bewustzijn in de doorgaande lijn 2-3

02-11-2018 € 125,00

Zo leer je kinderen lezen en spellen, voortgezet

24-01-2019 € 195,00

Stichting ter bevordering van Ortho-Agogische

Activiteiten (Stichting O en A)

Zo leer je kinderen lezen en spellen

docent: drs. José Schraven

Voor meer informatie en inschrijven ga naar www.orthopedagogiek.org

90x130mm.indd 1 13-04-18 13:31

O en A organiseert in het schooljaar 2019/2020 korte op de praktijk gerichte cursussen Zo Leer Je Kinderen Lezen en Spellen (ZLKLS). De cursussen worden alle gegeven in Utrecht. Informatie en inschrijvingsformulier te vinden op:

www.orthopedagogiek.org

Zo leer je kinderen lezen en spellen, basiscursus

01-10-2019 en 12-11-2019 € 360,00

Zo leer je kinderen lezen en spellen

docent: drs. José Schraven

Voor meer informatie en inschrijvenga naar www.orthopedagogiek.org

Zo leer je kinderen lezen en spellen en fonemisch

bewustzijn in de doorgaande lijn 2-3

01-11-2019 € 125,00

Zo leer je kinderen lezen en spellen, basiscursus

03-10-2019 en 14-11-2019 € 360,00

Zo leer je kinderen lezen en spellen, voortgezet

23-01-2020 € 195,00

SMS GROEIEN NAAR 4333€ 3,00 PER BERICHT (EXCL. TELEFOONKOSTEN)

Alle kinderen willen groeien.

Ook kinderen met een handicap.

FOT

O: B

EY

ON

D B

OR

DE

RS

Page 38: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

Kleine advertenties

Te huur:

Te huur:

Noord-Portugal, 45 min. ten noorden van Porto: het fraaie stadje Viana do Castelo. 2000 Jaar historie, brede zandstranden, wandelen, golven, fietsen, sur-fen, heerlijk eten, onthaasten. Aan de rand van de bebouwde kom, in een beschermd natuurgebied, verhuren wij onze moderne villa met groot zwembad en 3 ruime kamers. Info: 06 1394 7099, www.casajp.nl.

Op Ameland, de fiets- en wandeldiamant, comfortabele stacaravan (met tv-wifi-magnetron- zwemabonnement en 2 fietsen). Op fraaie locatie; aantrekkelijke arrangementen. Info: 0592 340184, email: [email protected]. Zie ook: www.campingroosdunen-verhuurchalets- particulieren-324.

VerschijningsschemaSCHOOLJOURNAAL

38

Leden van CNV Onderwijs kunnen een kleine annonce plaatsen, die voor een bedrag (€ 25,-) wordt gepubliceerd. Het aanbieden van huizen (uitgezonderd vakantiewoningen), auto’s, boten en commerciële activiteiten hoort in deze advertenties niet thuis, evenmin als het werven of aan bieden van personeel. Uw korte advertentietekst (max. 55 woorden) kunt u toesturen aan de redactie Schooljournaal, t.a.v. Jobien Goldberg, Postbus 2510, 3500 GM Utrecht. Adverteer ders dienen 1 week voorafgaande aan de verschijningsdatum € 25,- over te maken op IBAN: NL16RABO0301844755, t.n.v. CNV Connectief/Utrecht, o.v.v. annonce en naam adverteerder. Na ontvangst wordt de annonce zo snel mogelijk geplaatst. De redactie is niet aansprakelijk voor de kwaliteit van de aangeboden vakantieverblijven. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden annonces te wijzigen of in te korten.

nr. 7 25 mei

nr. 8 15 juni

nr. 9 06 juli

nr. 10 07 september

nr. 11 28 september

nr. 12 19 oktober

nr. 13 09 november

nr. 14 30 november

nr. 15 21 december

Voor vertrouwen, veiligheid, rust en wederzijds respect

• Preventief en curatief• Gratis volgsysteem• Verbetert welbevinden

in de klas

Zie voor alle trainingen en modules onze website

Kanjertraining

(036) 548 94 05 [email protected]

De voordelen op een rij• Direct en gericht contact met een grote,

geïnteresseerde doelgroep• Primair en voortgezet onderwijs, mbo en hbo• Driewekelijkse verschijning op adres• Adverteren in Schooljournaal kunt u goed

combineren met CNV Bondsbytes E-nieuwsbrief. Oplage ruim 11.700 exemplaren

Kijk voor verschijningsdata, formaten en tarieven op www.cnvo.nl/adverteren

oplage:55.000

Adverteer in Schooljournaal!

Ècht iets bereiken in het onderwijs?

Neem contact op met Ray Aronds van Bureau Recent

T. 020 330 89 98 - E. [email protected]

GRATIS GRAVEREN - GÉÉN VERZENDKOSTEN - WWW.PENGRAVEREN.NL - 0297-200 200

AFSCHEID VAN GROEP 8...• Parker Jotter balpen met

geschenkdoos, in diverse kleuren

• Steel Pulse balpenmet etui

Parker Jotter balpen met geschenkdoos, in diverse geschenkdoos, in diverse geschenkdoos, in diverse

vanaf €7,95

vanaf €10,50

Page 39: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

CNV Onderwijs is dé vakvereniging die opkomt voor het welzijn en de belangen van (oud-)onderwijspersoneel. Wij zijn jouw partner in school op het gebied van beroeps inhoud, individuele (rechts)bijstand en collectieve belangenbehartiging. CNV Onderwijs is onderdeel van CNV Connectief en aangesloten bij CNV Vakcentrale.

matie uit Schooljournaal of Rechtspositie-gids, of van brochures en folders, zoals over verlofregelingen, ziekte en prepensioen.

LEDENVOORDELENLeden van CNV Onderwijs profiteren van lagere premies en kortingen.ZorgverzekeringOHRA, 026 400 40 40, coll. nr. 3725www.ohracollectief.nl/cnvo3725VGZ, 0900 07 50, coll. nr. 5008500RevalidatieoordDennenheuvel, 035 646 04 64

ALGEMEENCNV OnderwijsTiberdreef 4, 3561 GG UtrechtPostbus 2510, 3500 GM [email protected], www.cnvonderwijs.nl030 751 10 03. Bereikbaar op werkdagen tussen 8 en 18 uurBestuur (vereniging)Loek Schueler, voorzitter CNV Onderwijs, bestuurslid CNV Connectief,[email protected] [email protected], 030 751 10 [email protected], 030 751 10 [email protected]

DIENSTVERLENINGRechtshulp Werk en [email protected], 030 751 10 03; vertrouwenspersonen 030 751 10 01Rechtshulp PrivéARAG, 033 434 23 42AcademieCNV Academie verzorgt trainingen, advies-trajecten en partnerschappen voor teams, (G)MR’en en OR’en. [email protected] 751 17 47, www.cnvacademie.nlDownload de app: CNV MR gids (PO en VO)Starters en [email protected], 030 751 10 06Directieadvies leden CNV [email protected], 030 751 10 [email protected], 030 751 10 03Sociaal FondsHet Sociaal Fonds helpt waar mogelijk leden en/of hun gezinsleden met (finan ciële) problemen: A. van Vliet, Paddestoelenlaan 51, 3903 GE [email protected] 36 19 33 76B.g.g. voor dringende zaken: Dhr. B. Gersen, 040 213 03 09CNV Onderwijs [email protected], 030 751 17 85Www.hetonderwijsplein.nlTe raadplegen en downloaden (leden)infor-

Sectorgroepsbesturen Stuurgroepen

PASSEND ONDERWIJS AnneMarie Bruurmijn-De Louw0416 33 31 [email protected]

COMMISSIE DIVERSITEITMargriet [email protected] NETWERK BIJEENKOMSTENElly den [email protected]

Thema-/werkgroepen

adres & telefoonnummers

www.hetonderwijsplein.nl www.facebook.com/cnvonderwijs Twitter: @cnvonderwijs Linkedin: www.cnvonderwijs.nl/linkedin

PRIMAIR ONDERWIJS Dhr. H. de Vries06 44 42 25 [email protected]

VOORTGEZET ONDERWIJSDhr. R. Mudde06 42 98 65 [email protected]

MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJSDhr. T.P.E. Opgenoord046 449 34 [email protected]

HOGER ONDERWIJSLeo Douwes06 83 57 38 [email protected]

ONDERWIJS DIENSTVERLENINGDhr. R. Vrieling06 12 99 09 [email protected]

SCHOOLLEIDERS Dhr. R.J. Bovee020 647 68 [email protected]

SENIOREN ONDERWIJS Koos Wijkhuijs-Geschiere06 22 30 68 [email protected]

GROEN ONDERWIJS Dhr. H. Moorlag06 37 26 04 [email protected]

ONDERWIJSONDERSTEUNERS Dhr. E.L. Kühne06 28 58 83 [email protected]

JONG Dhr. B. Audenaerd06 41 45 11 [email protected]

ANDERS ACTIEVENMevr. K. Frugte [email protected]

Page 40: Master passend - CNV Onderwijs...Nederlands moet worden verhoogd. De bedenkers hopen dat de deelnemers aan de pilot na afloop van het traject als zij-instromer aan de slag kunnen,

IONDER

WIJS

We houden van het onderwijs en zijn trots op ons werk, waarmee we de basis leggen voor onze samenleving. Om ons vak te kunnen blijven uitoefenen, hebben we ruimte, vertrouwen en waardering nodig. Het vak moet snel weer aantrekkelijker worden.

www.samenvoorgoedonderwijs.nl

Stop met (nieuwe) regels die ons veel tijd en energie kosten

Zorg voor betere carrièremogelijkheden

Investeer in voldoende personeel om goed onderwijs te kunnen geven

IONDER

WIJS