1

De Maretak

Marnixring Land van Loon – Nieuw Eyck De Maretak – september 2015 Verslag van de bijeenkomst van 15 september 2015 Guy Willems (verslaggever a.i.) Gastspreker: Dolf Wieërs – Taal en architectuur

Aanwezige leden: Paul Janssen, Jos Nicolaes, Dirk Slaets, Loek Theelen, Jean Vandeweert, Willy Van Pol,

Frieda Gijsen, Guy Willems, Nico Stassen, William Erven, Eric Rutten, Dirk Flipkens Verontschuldigd: Ton Alsemgeest, Lode Clijsters, Jean Swagten Aanwezige kandidaatleden: Eric Nijsten, Ton Kavelaars. Aanwezige partners: Marianne Hendrikx, Lizy Meuris, Else Wieërs, Liliane Hoogmartens, Lutgart Maasen,

Mariëtte Ramsak, Willy Jans.

Verwelkoming

Met het traditionele welkomstdrankje kwam de bijeenkomst van 15 september op gang. Velen hadden vakantie-verhalen uit te wisselen, anderen werden welkom geheten na lange afwezigheid, naar de gezondheidstoestand van sommigen werd geïnformeerd. Ook de spreker van vanavond begaf zich onder de aanwezigen.

2

Woord van de protocolmeester

Jos Nicolaes opende op zijn typische degelijke manier de bijeenkomst.

Wie zich van zijn inleiding niet alles meer herinnert, kan de integrale tekst hier nog eens nalezen.

Taal en architectuur

Een tijdje geleden stuurde Lo ons een mailtje, waarin hij herinnerde aan de samenkomst van deze avond. Hij deed dat wel op een bijzondere manier. In de be-roemde driehoek van de Britse wis- en natuurkundige Roger Penrose plaatste hij onze geëerde gast van van-avond: Dolf Wieërs.

Deze driehoek is een optische illusie en een onmoge-lijke figuur, wat wil zeggen dat door middel van be-drieglijke schaduw- en perspectiefwerking een ruim-telijke figuur wordt gesuggereerd die niet realiseer-baar is.

Van de drie hoofdstromingen in de kunst – schil-der-, beeldhouw- en bouwkunst – is deze laat-ste, de architectuur de enige die echt ruimte schept.

De schilderkunst is per definitie de kunst die zich weerspiegelt op een plat vlak: een houten paneel of doek. Het is eeuwenlang in de schilderkunst een probleem geweest om de zichtbare werkelijkheid uit te beelden omdat men de derde dimensie, de diepte, niet kon weergeven. Tot en zelfs met de Vlaamse Pri-mitieven (Van Eyck) werd de ruimte gesuggereerd zoals het kind in de lagere school het nog steeds doet. Voorwerpen die verder weg staan van ons worden hoger op het blad gete-kend. Pas vanaf de Renaissance (15de eeuw) werd het

perspectief op punt gesteld. Zo werd er dus ruimte gesuggereerd in het schilderij. Maar het was en is nog steeds een plat vlak.

Ook in de beeldhouwkunst zien we een evolutie met betrekking tot de ruimte. Zo veronderstellen de eer-ste beeldhouwwerken nog een plat vlak waartegen ze geplaatst worden. Zoals bv. vele romaanse heiligen-beelden, die zelfs aan de rugzijde niet bewerkt zijn omdat ze toch tegen een muur of in een nis geplaatst worden.

Geleidelijk aan ontwikkelde zich ook de beeld-houwkunst tot een zelfstandige kunst, niet meer

in dienst van de bouwkunst. Het beeld komt vrij te staan in de ruimte. Denk maar eens aan al

de beelden op pleinen en andere open ruim-ten. Het beeld staat weliswaar in de

ruimte, maar het schept geen ruimte.

Dat doet alleen de bouwkunst: ruimte creëren!

Maar ook de bouwkunst kende uiteraard een hele ontwikke-

ling met allerlei vormen en stijlen voortkomende uit ver-schillende motieven van bijv.

religieuze aard (het huis van God, de kerk, zo volmaakt mo-

gelijk te maken) of uit praktische overwegingen (hoe de druk van een stenen gewelf opvangen), e.d.

3

De titel van de lezing ‘De taal en de architectuur’ deed me terugdenken aan ons bezoek dit jaar aan de Itali-aanse stad Ravenna, een parel van een stadje, een beetje weggedommeld maar wereldberoemd om-wille van zijn mozaïeken. Wanneer je ooit in de buurt komt, absoluut bezoeken!

De naakte buitenkant van de kerken aldaar staat in schrille tegenstelling met het inwendige. Dit inwen-dige is een en al verrukking. Ik heb het dan over de prachtige mozaïeken.

Maar ook deze kerken, eens met gelovigen gevuld, staan er nu verlaten bij. Een beschouwing omtrent dit

probleem las ik in een boekje over Ravenna waarin gerefereerd werd aan een bepaalde Bijbelscène. Op een bepaald ogenblik zijn de leerlingen druk bezig de leer van Jezus uit te leggen aan omstaanders, dit tot grote ergernis van een aantal farizeeërs. Zij gingen naar Jezus en drongen bij Hem er op aan dat hij zijn apostelen het zwijgen zou opleggen. Maar Jezus ant-woordde hen: “Wanneer zij zwijgen, zullen de stenen spreken in hun plaats!”.

Blijkbaar zei Jezus het al: stenen, dus ook de architec-tuur, kunnen spreken en hebben dus een eigen taal! Welke taal dat is, weet ik niet, maar we hebben in ie-der geval een tolk bij de hand: onze gast Dolf Wieërs.

Het menu

Het niet te onderschatten belangrijke deel van de avond.

Getomateerde vissoep

Lamsfilet met lamsjus, ratatouille, verse seizoensgroenten en aardappelgratin

Snoekbaars met tagliatelle, vissersaus en verse seizoensgroenten

Lekkernijen van de Chef

4

Mededelingen van de voorzitter

Dolf Wieërs

Paul Janssen heet de spreker van vanavond welkom.

Uitreiking Prijs Marnixring Limburg

Datum: zondag 15 november 2015 om 14.30 uur Locatie: Zaal Concordia – De Zoemerik (Markt) – 3740 Bilzen Genomineerden: Stijn Moekaars: Bilzen – schrijver, dichter, muzikant

Sandra Maes: Maasmechelen – dichter, journalist, woordkunstenares Wim Lemmens: Maaseik – boek over het standbeeld van Jan en Hubert Van Eyck

Prijsuitreiking: Frieda Brepoels Welkomstwoord: Bert Smeets Presentatie: Willy Van Pol Slotwoord: Paul Janssen Laudaties: geregeld met betrokkenen

Paul Janssen en Jean Vandeweert trekken zich terug uit deze werkgroep. Kandidaten mogen zich melden.

Poëzieboek Zo dichtte Van Eyck

De uitgave zit in de laatste fase. Guy Willems licht het verloop van de redactie van het boek toe. Na de lezing en evaluatie van de laatste versie gaat het boek maandag 21 september in druk. Datum voor het voorstellen van het boek dient nog bepaald te worden. Paul vraagt Jan Verleysen om aanwezig te zijn en het boek voor te stellen.

Programma 2016

Het programma wordt voorbereid door het bestuur. Tijdens de besloten vergadering wordt hieraan gewerkt. Suggesties voor sprekers zijn welkom.

Kerstfeest 2015

Datum: 12 december 2015 – details volgen Locatie: La Fille d’Oscar – Korpsestraat 84 – 3540 Herk-de-Stad – http://www.lafilledoscar.be/

Data

za 19 september 2015: Algemene vergadering Gent (Paul Janssen – wordt graag vervangen – Bert Smeets?) di 22 september 2015: Samenkomst afvaardigingen van ANV, Marnixringen Land van Loon – Nieuw Eyck

en Herckenrode met professor Dorothea van Zyl van de universiteit van Stellen- bosch, winnaar van de Visser-Neerlandiaprijs 2014 info op http://www.anv.nl/wp-content/uploads/2014/03/Laudatio-Dorothea-van-Zyl-door-Jan-Volleberg.pdf

di 17 november 2015: Verkiezingen nieuw bestuur zo 18 oktober 2015: Uitreiking Marnixring Erepenning 2015 aan Cyriel Moeyaert (in Mechelen)

info op: http://www.marnixring.org/nl/marnixring-erepenning-2015

5

Dolf Wieërs: Taal en architectuur

Met deze bekende zin begon Dolf Wieërs zijn voordracht over Taal en architectuur.

Er zijn legio spreekwoorden, gezegdes en ci-taten die verwijzen naar de architectuur. Aan de hand van een alfabetische overzicht volgde een boeiende voordracht waarin telkens woorden die met architectuur te maken hebben werden verklaard en geïl-lustreerd met talrijke afbeeldingen en foto’s. Met spreekwoorden en gezegdes in het Afrikaans (Wie in ’n glashuis woon, moenie met klippe gooi nie.) en het Maaslands (Wae in ein glazeren hows woeënt, mot met gein stein goeeje.) werd de voordracht beëindigd.

Als toemaatje werden de bekende architecten Pierre Kroll, Frieda Brepoels, Karl Van Camp, Zjef Van Uytsel vermeld en een aantal Afrikaanse termen uit de architectuur.

Ten slotte vroeg Dolf aandacht voor het project van Isabelle Brink-DeSmul, een Vlaams meisje uit Brussel dat in 4 plakkerskampen rond Plettenberg werkt.

Ze heeft deelprojekten rond peetouderschap, leesmoeders en computerlokalen en een winkeltje.

Informatie op http://www.borninafrica.org/.

Om te eindigen zong Dolf het eerste vers uit Die Stem van Suid-Afrika, een van de twee liederen waaruit het volkslied van Zuid-Afrika is samengesteld.

6

Paul Janssen bedankte Dolf Wieërs voor de interessante benadering van de architectuur. Dat gebeurde met het gebruikelijke geschenk. Het bedrag dat de spreker normaal krijgt voor zijn voordracht wordt overgemaakt aan het project Born in Africa.

Programma 2015

17 januari Nieuwjaarsreceptie 19 februari Krokusuitstap naar ‘s HERTOGENBOSCH 22 maart Dag van de vriendschap MAASEIK 21 april Wim Lemmens: Een geschiedenis rond een monument 19 mei Jan Vaes: Het Graafschap Loon 16 juni Joke Bos: Dementie 8-9 augustus Zomeruitstap naar MONS 15 september Dolf Wieërs: Taal en architectuur 20 oktober Besloten vergadering 15 november Uitreiking Prijs Marnixring Limburg 17 november Verkiezingen 12 december Kerstfeest Herk-de-Stad