(MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER)nadindam.loei.police.go.th/... ·...
-
Upload
nguyendieu -
Category
Documents
-
view
215 -
download
0
Transcript of (MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER)nadindam.loei.police.go.th/... ·...
ชอหนงสอ คมอศนยวกฤตสขภาพจต
(MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS
CENTER)
บรรณาธการ นายแพทยศรศกดธตดลกรตน
จดพมพโดย สถาบนกลยาณราชนครนทร
ISBN 978-974-296-687-4
พมพครงท 3 กนยายน2552
จำนวนพมพ 1,000เลม
พมพท บรษทบยอนดพบลสชงจำกด
สาสนจาก อธบดกรมสขภาพจต
กรมสขภาพจตไดตระหนกถงสภาพสงคมของประชาชนชาว
ไทยทกำลงเผชญอยในขณะน ซงมการเปลยนแปลงดานความสมพนธ
ทงในครอบครวและชมชน เนองจากสภาพสงคมและเศรษฐกจบบรดตว
ทกคนมความเรงรบในการทำกจกรรมตางๆ พอแมตองทำงานหนก
โอกาสทจะดแลลกหรอครอบครวนอยลง จากสภาพปจจบนทำให
คนไทยเกดความเครยดไดงาย ประกอบกบสถานการณความไมสงบใน
3จงหวดชายแดนใตและกรณการเกดภยพบตจากสนามทำใหคนไทย
ไดรบผลกระทบอยางมาก กรมสขภาพจตมนโยบายใหหนวยงานใน
สงกดจดตงศนยวกฤตสขภาพจตขนโดยเรมตงแตปงบประมาณ2547
และในป 2552 ไดขยายเครอขายในการปฏบตงานอยางเปนรปธรรม
เพอใหบรการประชาชนไดอยางทวถงทงประเทศ ทำใหประชาชนท
ประสบปญหาตาง ๆ ในชวต หรอเกดความเครยดทางอารมณ และ
จตใจ สามารถเขารบการปรกษา ขอคำแนะนำไดสะดวก เปนทพงของ
ประชาชนไดเปนอยางด
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTERก
โครงการวกฤตสขภาพจตจะขยายและพฒนาศกยภาพการให
ความร คำแนะนำ คำปรกษา แนวทางการดำเนนชวตของประชาชน
อยางตอเนอง เพอใหประชาชนทประสบปญหาดานจตใจมทางแกไขและ
พบแนวทางการดำเนนชวตอยางสงบสข มกำลงใจ รวมพฒนา
ประเทศชาตใหเจรญกาวหนาตอไป
(นายแพทยชาตรบานชน)
อธบดกรมสขภาพจต
กนยายน2552
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTERข
คำนำ
สถาบนกลยาณราชนครนทร ในฐานะไดรบมอบหมายจากกรม
สขภาพจตในการขยายผลการจดตงศนยวกฤตสขภาพจต (Mental
Health Crisis Center) และขยายเครอขายไปยงหนวยงานตาง ๆ เรม
ตงแตป 2540 จนนบถงปงบประมาณ 2552 ไดครอบคลมมากขน
โดยมงหวงเพอความปลอดภยในชวต และทรพยสนของสงคมเปนหลก
รวมถงไดพฒนาศกยภาพความสามารถของบคลากร เพอกอใหเกด
ความมนใจในการนำความรไปใชเปนแนวทางในการใหความชวยเหลอ
บคคลทอยในภาวะวกฤตดวยสนตวธ
การจดทำคมอเลมนเปนการจดพมพครงท 3 โดยการปรบปรง
เพมเตมเนอหาภยพบตและการชวยเหลอเบองตนใหกบผทเกยวของกบ
งานดานวกฤตสขภาพจตและผทสนใจ เพอใหสอดคลองและประยกตใช
กบสภาพปญหาทเปลยนแปลงไปในปจจบน แตแนวทางยงคงเนนการ
ใหความรวมมอชวยเหลอกนดวยแนวคดพนฐานทวาไมมใครอยากให
เกดภาวะวกฤตโดยเฉพาะกบตนเอง รวมถงชมชน แตเมอเกดขนแลว
การรวมมอกนในการใหความชวยเหลอของทกฝายอยางถกตองและ
เหมาะสมยอมเปนสงทดกวาการสญเสยอยางแนนอน
(นายแพทยศรศกดธตดลกรตน)
ผอำนวยการสถาบนกลยาณราชนครนทร
กนยายน2552
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTERค
สารบญ
หนา
สาสนจากอธบดกรมสขภาพจต ก
คำนำ ค
สารบญ ง
บทท1 ความเปนมาของศนยวกฤตสขภาพจต 1
บทท2 ความรเบองตนเกยวกบสขภาพจตภยพบต 7
(BasicsofDisasterMentalHealth)
และการปฐมพยาบาลดานจตใจ
บทท3 การใหบรการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต 15
บทท4 หลกการเจรจาตอรองและการเจรจาตอรอง 31
กบบคคลประเภทตางๆ
บทท5 ความเครยดและการบรหารจดการ 55
บทท6 แนวทางการปฏบตของเจาหนาทศนยวกฤตสขภาพจต 71
กรณมปญหาสขภาพจตจากภยพบต
บรรณานกรม 83
ภาคผนวก 85
l แบบประเมนและวเคราะหความเครยดดวยตนเอง 87
l แบบประเมนภาวะซมเศรา2Q,9Q 90
l แบบประเมนการฆาตวตาย8Q 92
l หมายเลขโทรศพทหนวยงานทใหคำปรกษาดานสขภาพจต 94
l หมายเลขโทรศพทฉกเฉน 96
คณะทำงาน 97
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTERง
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER3
บทท 1 ความเปนมาของศนยวกฤตสขภาพจต
ดวยความตระหนกถงสถานการณไมสงบในสงคมทมแนวโนมจะ
เกดขนทงจากภาวะปญหาเศรษฐกจสงคมในปพ.ศ.2540กรมสขภาพจต
คาดการวาจะพบภาวะปญหาสขภาพจตทอาจจะเกดตามมามากขนได
จงไดมการสนบสนนใหบคลากรของโรงพยาบาลนตจตเวชซงเปนองคกร
ทรบผดชอบการดแลผปวยจตเวชคด มการทำงาน ประสานงานรวมกบ
หนวยงานตำรวจ และยตธรรม ไดเขารวมอบรมหลกสตร “จตวทยาท
เกยวกบการเจรจาตอรองในการจบตวประกน” และไดเขารวมใหคำ
ปรกษาการฝกภาคปฏบตกบสำนกงานตำรวจแหงชาตตอเนองมา
1 ตลาคม 2542 เกดเหตการณนกศกษาพมาบกยดสถานทต
พมาประจำประเทศไทย
24-25 มกราคม 2543 มกลมกระเหรยงกอตอารม บกยด
โรงพยาบาลราชบร
ประมาณตนเดอนพฤศจกายน 2544 นสตสาวป 1 ถกผทม
อาการทางจตหวาดระแวงจากการใชยาบาจจบเปนตวประกนและถก
แทงจากดานหลงทะลปอดและเสยชวตในทสด
จากสถานการณวกฤตหลายครงทเกดขน กรมสขภาพจตโดย
ทานอธบดในขณะนนคอนายแพทยปราชญบณยวงศวโรจนมนโยบาย
ใหนายแพทยเกยรตภม วงศรจต ผอำนวยการโรงพยาบาลนตจตเวช
ดำเนนการจดตงศนยวกฤตสขภาพจต(MentalHealthCrisisCenter:
MCC)ขนและไดเรมดำเนนงานตงแตวนท3ธนวาคม2544เปนตนมา
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER4
การดำเนนงานในระยะแรกอาจเนนในการใหความรอบรม
บคลากรของกรมสขภาพจตและหนวยงานของสำนกปลดกระทรวง
สาธารณสขใหมความรเกยวกบการเจรจาตอรอง และผลกดนใหเกด
ศนยวกฤตสขภาพจตในทกโรงพยาบาลของกรมสขภาพจตตามนโยบาย
ของกรมสขภาพจต และกระตนใหเกดงานบรการดานวกฤตสขภาพจต
ในโรงพยาบาลของสำนกปลดกระทรวงสาธารณสข
ตอมามสถานการณภยพบตทางธรรมชาตทรนแรงในหลายพนท
ของประเทศไทย เชน เหตการณนำทวม ดนถลมทจงหวดอตรดตถ
เหตการณคลนยกษสนามแถบจงหวดชายฝงทะเลอนดามน ซงผลกระทบ
จากเหตการณดงกลาวนอกจากกอใหเกดความสญเสยทงดานชวต
ทรพยสน เปนจำนวนมหาศาลแลวนน สงหนงทไมสามารถปฏเสธได
เลยวามความสำคญและตองการการชวยเหลอเรงดวนพอ ๆ กน คอ
ปญหาดานสขภาพจตทเกดหลงจากเหตการณดงกลาวซงอาจเรยกไดวา
เปนภาวะ“วกฤตสขภาพจต”
จากการเรยนรผานการปฏบตงานจรงในภาคสนาม และ
นโยบายของกรมสขภาพจต ทางทมงานวกฤตไดมโอกาสรวมเปนคณะ
ทำงานในการจดทำแนวปฏบตการชวยเหลอทางดานจตใจจากผลกระทบ
ของภยพบต ทงระดบประเทศ ระดบกรมสขภาพจต ระดบหนวยงาน
สาธารณสข และในสถานการณความรนแรงทางชายแดนใต ไดมโอกาส
รวมเปนคณะทำงานในการจดทำแนวปฏบตการเยยวยาจตใจจาก
สถานการณฯ เปนหนวยงานหลกรวมกบโรงพยาบาลจตเวชสงขลา
ราชนครนทร สำนกพฒนาสขภาพจต ศนยสขภาพจตท 15 ในการ
วางแผนระบบการเยยวยาดานจตใจ ตามนโยบายของกรมสขภาพจต
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER5
โดยทานอธบด นายแพทยหมอมหลวงสมชาย จกรพนธ และทาน
รองอธบด นายแพทยวชระ เพงจนทร มตวแทนนกจตวทยาคลนก
ใหการชวยเหลอดแลนกจตวทยานองใหมทลงปฏบตงานในโรงพยาบาล
ชมชนของ 3 จงหวดชายแดนใต และรวมกบโรงพยาบาลศนย
สำนกงานสาธารณสขจงหวดของทง3จงหวดในการอบรมความรวาง
ระบบการบรการจตเวช และศนยเยยวยาใหบรการชวยเหลอดานจตใจ
แกผประสบภาวะวกฤตทงผใหญและเดก โดยมแพทยหญงเบญจพร
ปญญายงเปนทปรกษา
ปจจบนหลงจากทกรมสขภาพจตมการแบงหนวยงานรบผดชอบ
งานวกฤตสขภาพจตใหสอดคลองกบสถานการณ เขตพนทรบผดชอบ
และสะดวกตอการปฏบตงานและการพฒนาองคความร และระบบการ
ใหบรการ สถาบนกลยาณราชนครนทรไดรบมอบหมายใหดแลงาน
วกฤตสขภาพจตในสวนกลางและภาพรวมโดยงานวกฤตสขภาพจตถอ
เปนวสยทศนทสำคญอกดานหนงของสถาบนฯ และในอนาคตจะมการ
พฒนาเพอเปนศนยความเปนเลศดานวกฤตสขภาพจต(MentalHealth
CrisisExcellenceCenter)ตอไป
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER9
บทท 2 ความรเบองตนเกยวกบสขภาพจตภยพบต
(Basics of Disaster Mental Health)
และการปฐมพยาบาลดานจตใจ
ภยพบต คออะไร ภยพบต คอเหตการณท
l ทำใหเกดการสญเสยชวต
l ทำใหเกดความเสยหายอยางใหญหลวง
l สรางความยงยากในการดำเนนชวตตามปกตของชมชนหรอ
ของประเทศชาต
l ตองการความชวยเหลอโดยความรวมมอจากหนวยงาน
จำนวนมากเพอใหกลบฟนสสภาพปกต
l ประเภทของภาวะวกฤต
u เกดจากภยธรรมชาตเชนวาตภยและคลนยกษสนาม
การเกดไฟปาแผนดนไหว
u เกดจากการกระทำของมนษยเชน
o การเกดสงครามเชนสงครามโลกครงท1และ2
o การกอการรายเชนเหตการณ11กนยายน(การ
กอการรายตกWorldtrade)เหตการณความไมสงบชายแดนใต
o การวางระเบดเชนการใชระเบดนวเคลยร
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER10
ระยะของภาวะวกฤต 1) ระยะกอนเกดภาวะวกฤต (Pre-Crisis stage)
ในระยะน บคคลสามารถดำรงอยในสมดล และสามารถอย
กบสงแวดลอมของเขา โดยการใชวธการแกปญหาทเขาถนด และตราบ
ใดทวธการแกปญหานนๆไดผลภาวะวกฤตกไมเกดขน
2) ระยะวกฤต (Crisis stage)แบงยอยเปน4ระยะ
ระยะท 1 เปนระยะทมเหตการณคกคามหรอปญหาเกดขน
โดยบคคลรบรวาเปนสงคกคามตอตวเขา ตอภาพพจนของเขาหรอตอ
เปาหมายในชวตของเขา เขาใชวธการแกปญหาทถนด แตไมไดผลใน
การทจะจดการกบปญหาทำใหเขาตองเผชญกบปญหาซงเขาแกไขไมได
และณจดนเปนจดเรมตนของการเสยสมดล
ระยะท 2 เมอวธการแกปญหาของบคคลนนใชไมไดผล กอ
ใหเกดความเครยดทมากขน ทำใหบคคลนนเขาสภาวะทออนไหว ใช
ทกษะการแกไขปญหาในภาวะฉกเฉน เชน การลองผดลองถก หากยง
ไมไดผลทำใหเขารสกผดหวงและไรประสทธภาพ
ระยะท 3 จะมปจจยกระตนซงนบวาเปนฟางเสนสดทาย ท
ทำใหบคคลซงอยในภาวะออนไหวแลวนนเขาสภาวะวกฤต
ระยะท 4 เปนภาวะวกฤต มความตงเครยดมากขน จนถง
ระดบทรบตอไปไมไหว นบเปนจดแตกหกทำใหบคคลนนไมสามารถ
แกไขปญหาได
3) ระยะหลงเกดภาวะวกฤต (Post-Crisis stage)
โดยธรรมชาตสามารถปรบตวไดเองภายใน 6-8 สปดาห
บคคลอาจจะไปพบผรกษาเพอขอความชวยเหลอหรออาจจดการกบ
ปญหาดวยตนเองตอไปเมอระดบความกงวลและความเครยดลดลงซง
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER11
ตรงจดนถาบคคลนนสามารถกลบสสมดลไดเอง บคคลนนจะมทกษะใน
การแกไขปญหาทดกวาหรอเทากบระยะกอนเกดภาวะวกฤต แตถา
บคคลนนยงคงแกปญหาอยางผดวธจะกอใหเกดพยาธสภาพทางจตเวช
หรอความสามารถในการทำหนาทในเชงสงคมลดลง
ผทไดรบผลกระทบทางดานจตใจจากภยพบต ผสญเสยหมายถง
l ผทสญเสยญาตหรอบคคลอนเปนทรก
l ผสญเสยทรพยสน เชน บาน รานคา ไรสวน อาชพ
เปนตน
ผอยในเหตการณ หมายถง บคคลซงเปนผกระทำ หรอเปน
ผถกกระทำรวมถงอยในเหตการณซงไมใชผกระทำและผถกกระทำ
ผเหนเหตการณ หมายถง บคคลผเหนเหตการณ อาจโดย
ตงใจหรอไมตงใจ
l ประเภทเหนเหตการณปจจบนซงหนา
l ประเภทเหนเหตการณผานสอเชนโทรทศนหนงสอพมพ
ผบาดเจบหมายถงบคคลซงไดรบบาดเจบทางกาย
ประชาชนทวไปหมายถงบคคลในพนทหรอบคคลทวไปทได
รบผลกระทบทางดานจตใจ จากสถานการณ อาจจะไดรบจากการได
เหนไดยนหรอจากคำบอกเลาหรอรบรผานสอตางๆ
ทมผใหการชวยเหลอ หมายถง เจาหนาทของรฐ เชน ทหาร
ตำรวจครบคลากรสาธารณสขพระ/ผนำศาสนา/ผนำทองถนองคกร
เอกชนมลนธหนวยบรรเทาสาธารณภย
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER12
การปฐมพยาบาลดานจตใจ
การปฐมพยาบาลดานจตใจ คอการใหความชวยเหลอแกผไดรบผลกระทบจากสถานการณ
ความรนแรงเชนผสญเสยผไดรบบาดเจบผทรอดชวตทกเพศทกวย
ไมเลอกชนชน ศาสนา โดยการเขาไปใหความชวยเหลอ ใหกำลงใจ
ปลอบโยนเพอใหผประสบเหตมความรสกทดขน
หลกการของการปฐมพยาบาลดานจตใจ วตถประสงค เพอลดความตงเครยดทเกดขน ประเมนความ
ตองการเรงดวน และสงเสรมความสามารถในการปรบตวตอภาวะวกฤต
ทเกดขนใหกลบสภาวะปกตไดเรวทสด
เวลาใหบรการ ใหการชวยเหลอดานจตใจแบบประคบประคอง
ทนทหลงเกดเหตการณ
สถานทใหบรการ บรเวณทมผปฏบตงานดานสขภาพจต ไม
ควรเปนบรเวณทเกดเหตและตองเปนสถานททปลอดภย
วธการปฐมพยาบาลดานจตใจ l พดคยเพอสรางความสมพนธ ใหเกยรต โดยไมละเมดความ
เปนสวนตว
l ทำใหผไดรบผลกระทบ รสกปลอดภย เชอมน เกดความ
สะดวกทงรางกายและจตใจ
l ชวยใหผไดรบผลกระทบอารมณสงบและรสกผอนคลาย
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER13
l ชวยใหผไดรบผลกระทบสามารถบอกความตองการเรงดวน
l ใหขอมลและใหความชวยเหลอทปฏบตได
l ชวยประสานตดตอสมาชกในครอบครว เพอน เพอนบาน
และความชวยเหลอในชมชนไดอยางเรวทสด
l ชวยใหผไดรบผลกระทบมความเขมแขงทางจตใจ
l ใหขอมลทชวยใหผไดรบผลกระทบคลายความเครยดลง
l ชวยประสานใหผไดรบผลกระทบสามารถเขาถงความ
ชวยเหลอจากหนวยบรการอนๆไดอยางสะดวก
คณลกษณะของผปฐมพยาบาลดานจตใจ l มสขภาพจตด ทาทสงบ สภาพ ไมสบสน ใสใจใหความ
ชวยเหลอ
l เขาพบและเขาถงไดงาย
l รกษาความลบตามความเหมาะสม
l ทำงานตามทไดรบมอบหมาย
l สงตออยางเหมาะสม เมอตองการความเชยวชาญอนหรอ
เมอผประสบภยรองขอ
l มความรและไวตอปจจยความหลากหลายดานวฒนธรรม
l ใสใจดแลตนเองและรกษาสขภาพใหแขงแรงอยเสมอ
ขอพงระวง l ไมดวนสรปเกยวกบเหตการณทเกดขน
l ไมใชทกคนทผานเหตการณรายแรงตองเกดบาดแผลทางใจ
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER14
l ปฏกรยาทางจตใจตอเหตการณเปนสงปกต ไมใชโรคหรอ
อาการ
l ตระหนกถงศกยภาพในการปรบตวของแตละบคคล และวถ
ชมชน
l ไมพดถามถงรายละเอยดของเหตการณ
l ไมใหขอมลทไมแนใจหรอคาดเดาเอาเอง
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER17
บทท 3 การใหบรการปรกษาทางโทรศพทในภาวะ
วกฤตสขภาพจต
ความหมายของการใหบรการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต
สขภาพจต เปนกระบวนการใหความชวยเหลอผทอยในภาวะวกฤตหรอผท
กอเหตโดยผานทางโทรศพท เชน พยายามจะฆาตวตายโดยมอาวธใน
ขณะทโทรศพทมาปรกษา เพอใหผทอยในภาวะวกฤตหรอผกอเหตได
รบความชวยเหลออยางรวดเรว ทนททนใด เกดความรสกผอนคลาย
ปรบเปลยนหรอหยดความคดและพฤตกรรมทจะเปนอนตรายตอตนเอง
ในขณะนน หรอใหคำปรกษาแนะนำใหขอมล ตลอดจนเปนผประสาน
งานในกรณทผพบเหนเหตการณโทรศพทแจงใหทราบ
หลกการเฉพาะของการใหการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต
สขภาพจต 1.เปนการชวยเหลอทางดานจตใจ อารมณ ความรสก ความ
คดและพฤตกรรมทอยในภาวะวกฤตของผทกอเหต โดยเนนการระบาย
ความรสก การปรบเปลยนหรอหยดพฤตกรรมทกำลงอยในภาวะวกฤต
ในขณะนน
2.เนนสมพนธภาพทดระหวางผใหการปรกษากบผทอยใน
ภาวะวกฤตเพอใหเกดความไววางใจ เปนมตร ยอมรบและกลาเปดเผย
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER18
ตนเอง ยอมรบความชวยเหลอเพอนำไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมท
เปนอนตรายตอตนเอง
3.เนนปจจบน คอ ใหความสำคญกบสงทปรากฏในปจจบน
เชน นำเสยง อารมณ ความรสก คำพด ทไดยนทางโทรศพท รวมทง
พฤตกรรมทบงบอกถงภาวะอนตรายในขณะนน
4.เนนผรบบรการเปนศนยกลาง โดยยอมรบผทอยในภาวะ
วกฤตอยางไมมเงอนไข ไมวาบคคลนนจะเปนใคร มสภาพเปนอยางไร
เนนการมเจตคตทดและการเหนคณคาของความเปนมนษย
5.มทกษะเฉพาะ ซงผใหบรการปรกษาทางโทรศพทจำเปน
ตองมความรความสามารถในการใชทกษะตาง ๆ ในการชวยเหลอผท
อยในภาวะวกฤตเชนทกษะการถามเพอใหไดขอมลทกษะการสะทอน
ความรสกเพอลดความตงเครยด เขาใจในอารมณความรสกของผทอย
ในภาวะวกฤตและทำใหผทอยในภาวะวกฤตเกดความรสกวามคนเขาใจ
เหนใจตนเองฯลฯ
ทกษะพนฐานในการใหบรการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต ทกษะทสำคญในการใหการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต
นน สงสำคญทจะทำใหบรการสำเรจลลวงไปไดดวยด คอ การใชทกษะ
และเทคนคทเหมาะสมและถกตองอยางมประสทธภาพ
การใชทกษะในการชวยเหลอผทอยในภาวะวกฤตทสำคญมดงน
ขนตอนเรมตนทสำคญของการใหการปรกษาทางโทรศพท คอ
การฟงตองใชสมาธตดตามเรองราวอยางใกลชดตงใจฟงเรองราวหรอ
ปญหาทผทอยในภาวะวกฤตพดออกมา รวมทงอารมณความรสกท
แสดงออกมาใหไดยน
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER19
แนวทางการใชการฟง คอ
1.ฟงอยางตงใจฟง โดยการวเคราะหความหมายทพดโดย
วเคราะหจากเนอหานำเสยงจงหวะความเรวในการพดอารมณความ
รสกของผรบบรการ
2.ไมโตแยงไมแยงพดฟงไปเรอยๆ
3.สะกดกลนอารมณ ไมแสดงความรสกทไมพอใจ หงดหงด
ตอคำพดหรอคำพดของผรบบรการ
4.ไมควรเงยบเปนเวลานาน ควรมการตอบรบหรอโตตอบซง
กนและกน
การพดโตตอบกบผทอยในภาวะวกฤตในระหวางการสนทนาซง
ควรใชนำเสยงทเปนธรรมชาต ไมดดเสยง หรอพดเสยงดงหรอหวนเกน
ไปไมควรใชคำพดทคลมเครอและควรใชภาษางายๆหลกเลยงคำพด
ขมขเสยดสแทงใจ
นอกจากนกมทกษะอนๆทจำเปนเชน
ทกษะการถาม
เปนทกษะทใชในการหาขอมล ควรใชคำถามปลายเปด เชน
ใครอะไรทไหนอยางไรเพอกระตนใหผทอยในภาวะวกฤตขยายความ
ในสงทคลมเครอ เพอจะไดรบรปญหาความรสก ความคด ความ
ตองการของผรบบรการ หลกเลยงการถามทเรมตนคำวา “ทำไม”
เพราะจะทำใหรสกวาถกจบผดหรอถกสอบสวน
ทกษะการทวนความ
เปนการพดซำประโยคหรอขอความทผทอยในภาวะวกฤตเพง
พดผานไปเปนประโยคบอกเลาโดยไมมการเปลยนแปลงในแงของ
เนอหาและความรสกของผทอยในภาวะวกฤตทแสดงออกมา เพอใหเกด
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER20
การสำรวจ รบร และเขาใจความคดของตนเอง และรบรวาผใหการ
ปรกษาตงใจฟงเรองราวของตนเอง
ทกษะการสะทอนความรสก
เปนทกษะทผใหบรการปรกษาใชเพอใหขอมลยอนกลบดาน
ความรสกของผทอยในภาวะวกฤต เพอใหเกดการผอนคลายความรสก
ผใหการปรกษาจะสงเกตความรสกของผทอยในภาวะวกฤตไดจาก
นำเสยง จงหวะ การพด ความดงของสยง ตลอดจนเนอหาทเลา
ผใหการปรกษาสามารถสะทอนความรสกไดดวยคำพดเปนประโยค
บอกเลาเชน“คณรสกเสยใจกบสงทเกดขน”เปนตน
การสรปความ
เปนการกลาวสรปทบทวนสาระหลายๆ สวนรวมกนเพอใหเหน
ภาพรวมของปญหาทงในแงของประเดนทพดคยกนและความรสกทเกดขน
ทกษะการใหกำลงใจ
เปนการพดใหกำลงใจผทอยในภาวะวกฤต โดยการดงศกยภาพ
ซงเปนความสามารถความดทแสดงถงคณคาของเขาขนมาชนชมซงจะ
ทำใหผรบบรการมองเหนคณคาของตนเองและมกำลงใจเกดขนพรอมท
จะตอสกบปญหาทเกดขนตอไป
ทกษะการพจารณาทางเลอก
เปนทกษะทใชในการวางแผนแกไขปญหาโดยเนนใหผทอยใน
ภาวะวกฤตไดพจารณาทางเลอกในการแกไขปญหาดวยตนเอง รจก
วเคราะหขอดขอเสยของการแกไขปญหา เชน ผทอยในภาวะวกฤต
พจารณาผลด ผลเสยของการฆาตวตาย เปนตน เพอใหมโอกาส
ไตรตรองดวยเหตผล ไดสำรวจวธแกปญหาตามความเหมาะสมและ
ศกยภาพของผทอยในภาวะวกฤต
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER21
คณลกษณะของผใหการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤตทด การใหบรการปรกษาทางโทรศพทเพอชวยเหลอผทอยในภาวะ
วกฤตจะประสบความสำเรจ และมประสทธภาพไดนน ผใหการปรกษา
ควรมลกษณะดงน
1.การมสต สามารถควบคมอารมณและแสดงอารมณได
เหมาะสม
2.มเจตคตทดและมความจรงใจในการใหความชวยเหลอผอน
3.เปนคนมองโลกในแงด
4.มทาทเปนมตร มความสภาพ และรจกใชนำเสยงทนมนวล
ใชคำพดทเหมาะสม
5.มความพรอมทงทางดานรางกายและจตใจในการใหบรการ
ปรกษา เปนผรบฟงทด ตงใจสนทนากบผทอยในภาวะวกฤตตลอดเวลา
ของการใหบรการปรกษา
6.มความไวตอการรบรความรสกของผอนโดยมลกษณะชาง
สงเกต
7.มความสามารถในการวเคราะหปญหา
8.มความรความสามารถในการใชทกษะทเหมาะสมในการให
บรการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต
9.มความรความเชยวชาญในการแกปญหาสขภาพจตในภาวะ
วกฤต
10.มความอดทนสง
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER22
ลกษณะของกลมเปาหมายของการใหการปรกษาทางโทรศพทใน
ภาวะวกฤตสขภาพจต กลมเปาหมายแบงออกเปน 2 กลม คอ
1.ผทอยในภาวะวกฤต หรอผทกอเหตเองเปนผทโทรศพทมา
ปรกษาดวยตนเอง
2.ผพบเหนเหตการณซงอาจจะเปนญาตคนใกลชดคนทวไป
หรอตำรวจผไดรบการแจงเหตเปนตน
กระบวนการใหการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤตสขภาพจต กรณผทอยในภาวะวกฤตโทรศพทมาปรกษา มขนตอนการ
ดำเนนงานดงน
1. ขนเตรยมความพรอมโดยเตรยมทงดานผทใหการปรกษา
และดานสงแวดลอม
1.1ดานผ ใหการปรกษา ตองตงสตใหด มสมาธ รจก
ควบคมตนเอง ไมแสดงความตกใจกบเหตการณทไดรบทราบ มความ
พรอมทจะใหความชวยเหลอดวยความจรงใจ มความรดานเจรจาตอรอง
รวมทงการใชทกษะตาง ๆ สามารถแกไขปญหาเฉพาะหนา และ
สามารถประสานกบหนวยงานทเกยวของได
1.2ดานส งแวดลอม เชน วสด อปกรณ สมดบนทก
โทรศพทตดตอภายใน หมายเลขโทรศพทของเครอขายใหความ
ชวยเหลอ
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER23
2. ขนรวบรวมขอมล
2.1การสรางสมพนธภาพ
l การพดแนะนำตนเองหนวยงานบทบาทการรกษา
ความลบ
l การเปดประเดนโดยการใชทกษะการสะทอนความ
รสกการใชคำถามปลายเปดเชน“คณคงกำลงเสยใจมอะไรเกดขนกบ
คณคะพอจะเลาใหฟงไดไหมดฉนยนดทจะชวยเหลอคณ”
2.2การสำรวจหารายละเอยด ขอมล โดยการใชทกษะ
ตางๆเชนทกษะการฟงการถามปลายเปดการทวนความเพอใหได
ขอมลเกยวกบผกอเหตทอยในภาวะวกฤตใหไดมากทสดเชน
l สถานการณขณะนนเปนอยางไร
lผกอเหตทำอะไรอย
lสถานการณทอยเปนอยางไร
lความคดวธการจะฆาตวตายในขณะนน
lสภาพของผกอเหตขณะนนเปนอยางไร
3. การประเมนสถานการณของผทอยในภาวะวกฤต เชน
l ระดบของความรนแรงของสถานการณทกำลงเกดขน
เชนผกอเหตมความตงใจจะฆาตวตายสง
l วธการทจะฆาตวตายขณะนนเชนกำลงถอปนอยในมอ
หรอกำลงยนอยรมหนาตางเปนตน
l ประวตทางการเกดอบตการณ เชนการเคยฆาตวตายมา
กอนความถของการพยายามฆาตวตาย
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER24
4. การใหความชวยเหลอโดยการเจรจาตอรองเบองตน
ผใหการปรกษาทางโทรศพทตองพยายามเจรจาตอรอง
เบองตนเพอชวยเหลอผทอยในภาวะวกฤตโดยเรงดวนดงนคอ
l พดเพอถวงเวลาใหมากทสด โดยการใชคำถามใหมาก
ทสด เชน การถามเรองราวของเหตการณทเกดขน ความตองการของ
ผกอเหตเปนอยางไร
l พดใหกำลงใจ เพอขจดความคดเรองการฆาตวตายโดย
การพดใหตระหนกถงคณคาของตนเองการคนหาศกยภาพ เชนความ
ดความสามารถของตนเองเพอชวยลดความรสกไรคาไมมความหวงใน
ชวต
l พดตอรองใหคดถงความผกพนสงยดเหนยวทมอทธพล
ตอตวเขา เชน พดถงพอแม ภรรยา ลกตวอยาง เชน “ถาพอหรอ
แมคณรวาคณกำลงทำอยางนทานจะรสกอยางไร”
l การพดโนมนาวใหรสกวาชวตยงมหวง ยงมคนทรกและ
หวงใย
l พดตอรองใหวางอาวธ(หากผกอเหตมอาวธอยในมอ)
l ประเมนสภาวะอารมณ ความรสก และพฤตกรรมของ
ผทอยในภาวะวกฤตเปนระยะในระหวางการเจรจาตอรอง
l การสรปประเดนปญหาและความตองการของผทอยใน
ภาวะวกฤต
l ขอหมายเลขโทรศพทหรอทอยของผทอยในภาวะวกฤต
เพอการตดตามประเมนผล
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER25
5. การประสานงาน
กรณทมการเจรจาตอรองเบองตน และจาการประเมน
สถานการณหากยงพบวาผทอยในภาวะวกฤตยงไมอยในสภาพท
ปลอดภยผใหการปรกษาจะตองดำเนนการโดย
l ประสานงานภายในหนวยงาน โดยการแจงทมจตเวช
ฉกเฉนหรอแพทยเวรทราบเบองตน
l ประสานหนวยงานภายนอก เชน สถานตำรวจในพนท
เกดเหตโรงพยาบาลใกลเคยงมลนธตางๆเปนตนเพอชวยเหลอผกอ
เหตทอยในภาวะวกฤตตอไป
6. การบนทกการดำเนนงาน
เมอการใหการปรกษายตลง ผใหการปรกษาจะตองบนทก
รายละเอยดของขอมลของผทอยในภาวะวกฤตโดยละเอยด รวมทงการ
ใหความชวยเหลอ ตลอดจนการวางแผนการตดตามกรณเปนผทมความ
เสยงตอการเกดภาวะอนตรายตอตนเอง
กรณผพบเหนเหตการณโทรศพทแจงใหทราบ มขนตอนการ
ดำเนนงานดงน 1. ขนเตรยมความพรอม
l ดานผใหการปรกษา ตองมสต รบฟงเรองทไดรบแจง
อยางตงใจมความสามารถในการประสานงานการบนทกการรายงาน
l ดานสงแวดลอม ตองเตรยมวสด อปกรณ โทรศพท
ตดตอภายใน สมดบนทก หมายเลขโทรศพทของหนวยงานทเปน
เครอขายใหความชวยเหลอ
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER26
2. ขนรวบรวมขอมล
ผใหการปรกษาจะตองรวบรวมขอมลของสถานการณวกฤต
ทเกดขนโดยละเอยดดงน
l สถานการณเกดอะไรขนกบใครทไหนอยางไร
l ระยะเวลาทเกดเหตการณนานเทาไร ใครเปนผเหน
เหตการณ
l ผทอยในเหตการณมใครบาง
l มผใหความชวยเหลอหรอไม อยางไร เชน มเจาหนาท
ตำรวจไปถงทเกดเหตหรอยงผลของการใหความชวยเหลอเปนอยางไร
l ชอผแจงเหตการณหรอหนวยงาน ทอย และหมายเลข
โทรศพทเพอตดตามเหตการณอยางตอเนองเปนระยะ
3. การประเมนสถานการณทเกดขน
ผใหการปรกษาจะตองประเมนสถานการณทเกดขนโดยการ
วเคราะหจากขอมลทไดจากผพบเหนเหตการณเชน
l เกดเหตอะไรขน เชนกรณคนพยายามฆาตวตายกรณ
คนเมายาบาจบผอนเปนตวประกน กรณคนโรคจตกอเหตคลมคลง
พยายามทำรายรางกายเปนตน
l ระดบความรนแรงของเหตการณทเกดขนเชนผกอเหต
มอาวธปน/มดจบเดกเปนตวประกน
4. การประสานงาน
ผใหการปรกษาจะตองประสานขอมลกบหนวยงานทงภายใน
และภายนอกดงน
l ประสานหนวยงานภายนอก เชน สถานตำรวจในพนท
เกดเหตโรงพยาบาลใกลเคยงมลนธตางๆเปนตน
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER27
l ประสานงานหนวยงานภายใน เชน ทมจตเวชฉกเฉน
แพทยเวร ผอำนวยการ เปนตน ซงหากหนวยงานภายนอกขอทม
สนบสนนออกไปใหความชวยเหลอ ผใหการปรกษาตองรายงานให
ผอำนวยการหรอผบงคบบญชาทราบ
5. การบนทกการดำเนนงาน
ผใหการปรกษาจะตองบนทกรายละเอยดของขอมลทไดรบ
แจง และการดำเนนงานประสานงานตามเหตการณทเกดขนเปนระยะใน
สมดบนทกการใหการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER28
ผงการใหบรการปรกษาปญหาวกฤตสขภาพจตทางโทรศพท
รบแจง/รบบรการ
วกฤตสขภาพจต
จดการได บนทก
แพทยเวร
ในเวลาราชการ
รายงานหวหนาศนยMCC
รายงานผอ./รกษาการ
ออกปฏบตงาน
สรปผลการปฏบตงานและ
รายงานผบงคบบญชา
ตองออกปฏบตงานฯ
ใหบรการปรกษาวกฤตสขภาพจต
-ประสานเครอขายMCCในพนทรบผดชอบ
บนทก
NO
NO
NO NO
YES
YES
YES
YES
บรการปรกษาปญหาสขภาพจต
พยาบาลตรวจการ/เวร1323
- ประสานMOBILETEAM- แจงผอำนวยการ/รกษาการ-ประสานพนท
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER29
การใหบรการปรกษาปญหาวกฤตสขภาพจตทางโทรศพท ขนตอนปฏบต
1.ผทอยเวรบรการใหการปรกษาทางโทรศพท ไดรบแจงเหต
หรอใหบรการ
2.ประเมนวาเปนวกฤตสขภาพจตหรอไม
l ถา“ไม”(No)ใหบรการปรกษาปญหาสขภาพจตปกต
และบนทกขอมลตามแบบฟอรม
l ถา “ใช” (Yes) เปนวกฤตสขภาพจต ใหประเมนวา
สามารถจดการไดหรอไม
l ถา “ได” (Yes) กใหบรการปรกษาปญหาวกฤต
สขภาพจตทางโทรศพท ตามความรและทกษะทไดอบรมมา และบนทก
ในสมดบรการวกฤตสขภาพจต
l ถา“ไมได”(No)ใหพจารณาวาในเวลาราชการหรอไม
3.กรณในเวลาราชการ ประสาน หวหนา MCC/เจาหนาท
MCCเพอรายงานผอำนวยการ/รกษาการ
กรณนอกเวลาราชการ ใหประสานกบพยาบาลเวรตรวจการ
/เวร1323เพอรายงานแพทยเวรรายงานผอำนวยการ/รกษาการ
4.รายงานผอำนวยการ/ผแทน/แพทยเวร เพอประเมน
สถานการณในการออกใหความชวยเหลอหรอไม
l ถา “ไม” (No) คอ ไมออกปฏบตงาน ใหประสาน
เครอขาย MCC ในพนทรบผดชอบดำเนนการ สรปผลการปฏบตงาน/
บนทก
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER30
l ถา “ใช” (Yes) คอตองออกปฏบตงาน ซงเปนพนท
รบผดชอบของหนวยงาน MCC/ผอยเวรโทรศพท1323 ประสาน
Mobile Team แจงผอำนวยการ/รกษาการอนมตออกปฏบตงาน
ประสานรถพยาบาลประสานพนท
5.ออกปฏบตงาน
6.สรปผลการปฏบตงานและรายงานผบงคบบญชา
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER33
บทท 4 หลกการเจรจาตอรองและการเจรจาตอรองกบ
บคคลประเภทตาง ๆ
การเจรจาตอรองกบการแกไขภาวะวกฤตสขภาพจต เนองจากปจจบนผกอเหตวกฤตมกมใชอาชญากรมออาชพแต
เปนบคคลทวไปทมปญหาวกฤตสขภาพจต การเจรจาตอรองจงมความ
สำคญในการแกไขวกฤตสขภาพจต การแกไขปญหาดวยการใชกำลง
เพยงอยางเดยวอาจทำใหสญเสยแกทรพยสน และชวตของผทไมได
เกยวของ
การเจรจาตอรอง ถอไดวาเปนอกกลยทธวธหนงทมประสทธภาพ
สงหากทำไดถกตองจะลดความเสยงและเกดความปลอดภยแกทกชวต
ในบางสถานการณ เชน คนรายมอาวธระเบดรายแรง การเจรจาตอรอง
เปนทางเลอกตนๆ ทสามารถแกไขไดดกวาวธอนๆและการเจรจาตอ
รอง ไมไดหมายถง การสอสารเพยงอยางเดยว แตยงรวมถง
องคประกอบอนๆอกเชนการบรหารเหตการณการเตรยมยทธวธการ
ประสานงานและอนๆ การเจรจาตอรอง มใชเพยงวธการเพอยต
เหตการณวกฤตเทานน แตคอ วธการบำบด และปองกน ไมใหผกอ
เหตเลอกวธการดงกลาวในการแกปญหาในอนาคตอก
ความสำเรจ ของการเจรจาตอรอง ไมใหเกดจากทมเจรจาตอ
รองเพยงอยางเดยวแตรวมไปถงคอผลงานของฝายอนๆ เชนยทธวธ
(ทแมไมไดมโอกาสใช) ทเปนปจจยทำใหผกอเหตยอมยตเหตการณ
ความรนแรง
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER34
ความลมเหลว ของการเจรจาตอรองไมด หากการเจรจาตอ
รองไดกระทำบนพนฐานของหลกการทถกตอง ประสบการณทมากพอ
การประสานงานทสอดรบกนแต ความผดพลาดอนเปนเหตสดวสยอน
เกดขนได ดงนน การทำงานดานการเจรจาตอรองทกครง ตองคำนงถง
ความจรงจง ความรวดเรว การใชไหวพรบ เพราะเหตการณวกฤตครง
ตอไปอาจเปนสถานการณททมเจรจาอาจไมเคยเจอมากอนกเปนได
การเจรจาตอรองเปนศาสตร และศลป ทอาศยหลกการและ
การประยกตใหเหมาะสมกบสถานการณ ตางๆ ไมมวธปฏบตทตายตว
ขนกบองคประกอบตางๆ ทผมสวนรวมทกคนตองชวยกนดวยความถก
ตองและจรงใจ
การเจรจาตอรอง คอ การสอสารความคดระหวางบคคล
โดยอาศยการสรางสมพนธภาพทดอนจะนำไปสขอตกลงรวมกนใน
ปญหาความขดแยงตางๆ ดงนนการเจรจาตอรองจงตองอาศยปจจย
หลกดงน
1.การมทกษะในการตงใจฟง(ActiveListeningSkill)
2.การรวบรวมและวเคราะหขอมล
3.การคนปญหาตางๆ
4.การระดมหาทางเลอกตางๆรวมกน
5.การสรางสมพนธภาพ
6.การหาขอยตอนกอใหเกดประโยชนแกทกฝาย
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER35
คณสมบตของผททำการเจรจาตอรอง 1.มจตใจสขมเยอกเยน
2.มจตใจทอยากชวยเหลอใหเหตการณคลคลายปลอดภยทกฝาย
3.มทกษะในการตงใจฟงมสมาธตดตามเรองราวไดด
4.เปนผทใหเกยรตบคคลอนใจกวางพยายามจะเขาใจบคคลอน
5.มแนวความคดทเปนเหตเปนผล ไมใชอารมณในการแกไข
ปญหา
6.มความคดสรางสรรค
7.มความรความเขาใจในเรองราวของปญหา
8.ไมยดแตตนเอง สามารถเขาประสานงานไดด ยอมรบความ
คดเหนของบคคลอน
9.มหนาทและความรบผดชอบเกยวกบการเจรจา
10.มความรความสามารถและประสบการณดานการเจรจา
ใครคอผททำการเจรจาตอรองทถกตองตามกฎหมาย 1.ตำรวจ
2.เจาหนาทของรฐทกฎหมายกำหนดใหมอำนาจ/หนาทเพอ
ความสงบเรยบรอย
3.บคคลทเจาหนาทของรฐเชญรวมเปนทม/เปนทปรกษา
เนองจากมความรความสามารถ
4.บคคลทสามทเจาหนาทของรฐพจารณาแลวเหนวา มเหต
ปจจยทดมความรและทกษะพอสมควร อาจสามารถทจะชวยใหการ
เจรจาเปนผลสำเรจ ทงนยงตองอยภายใตการดแลของเจาหนาทอย
บคคลทสามนอาจไดแก ญาตมตร ผบงคบบญชา เพอนรวมงาน ผท
ทำงานดานสอสารมวลชนฯลฯ
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER36
เทคนคในการเจรจาเบองตน 1.ผเจรจาตองสามารถควบคมตนเองใหไดกอน เนองจากหาก
ไมสามารถควบคมตนเองไดกไมสามารถควบคมสถานการณได
2.ผเจรจาควรแนะนำตวเองแบบไมเปนทางการ เชน “ผม
ผกองสมเกยรต อยโรงพกเตาปน มอะไรใหผมชวยไหม ผมอยากชวย
คณ”เพอสรางสมพนธภาพกบผกอเหต
3.เสยงของผเจรจารวมทงกรยาการแสดงออกถงความจรงใจ
ไมเสแสรงดถกคกคามขมขซงมความสำคญอยางยง
4.อยาพดทาทายผกอเหตเพราะจะเปนการยวยและทำใหเกด
ความไมไววางใจตวผเจรจา
ทกษะสำคญในการเจรจาตอรอง ทกษะการฟงอยางตงใจ (Active Listening Skill) เปนทกษะ
ทใชไดผลในการเจรจาตอรองเพอแกไขเหตวกฤต การฟงอยางตงใจ
เปนการรวบรวมขอมลดวยการฟง และสงเกตทาทตางๆ ทแสดงออก
มาระหวางการเจรจาโดยฟงใหไดทงเนอหาความคดและอารมณความ
รสกเพอนำไปสการชวยเหลอใหบคคลออกจากสถานการณวกฤต
1. พดซำเพยงคำพดสดทาย หรอขอความสำคญนนๆ
ตวอยาง ผกอเหต:“ผมทำงานมาตงหลายปรบผดชอบ
ทกอยางแตกลบไลผมออกเงนเดอน
กไมใหมนโกงผม”
ผเจรจา : “เขาโกงคณ”
ตวอยาง ผกอเหต : “เรากำลงไมสบายอยและถกไลออก
จากงาน”
ผเจรจา : “ถกออกจากงาน”
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER37
ใชเทคนคนเมอเรมตนเจรจา หรอใชเมอผเจรจาไมรจะพด
คยถามอะไร และเปนการลดการเปนปฏปกษระหวางผกอเหตกบ
ผเจรจา
2. การตอบรบดวยคำพดสนๆ หรอถอยคำทแสดงใหรวาผ
เจรจากำลงตดตามเรองราวของผกอเหตอยวาผกอเหตกำลงพดอะไร
เชนครบใชผมเขาใจผมเหนดวย
3. คำถามปลายเปด เพอกระตนใหผกอเหตไดพด ไดระบาย
ทำใหผเจรจาเขาใจในความคด และอารมณความรสกของผกอเหตมาก
ขนเชนคำถามวาอะไรเมอไรอยางไรทไหน
ตวอยาง ผกอเหต : “ผมไมไดทำผมไมไดเอาไปเขา
หาเรองผม”(พดดวยอารมณโกรธ)
ผเจรจา : “คณชวยอธบายใหผมเขาใจหนอยวา
เรองทเกดขนเปนอยางไร”
หรอ “ผมยงไมคอยเขาใจเรองทคณพดเมอ
สกครชวยอธบายใหผมเขาใจหนอย
ไดไหมวามอะไรเกดขนกบคณหรอ
เรองราวเปนอยางไรครบ”
4. พดทวนซำคำพดของผกอเหต โดยไมเปลยนแปลง
ความหมายในสงทผกอเหตพด
ตวอยาง ผกอเหต : “ผมเบอทำงานมาตงหลายปไมเหนม
อะไรดขนเลย”
ผเจรจา : “คณเบอทำงานมาหลายปแตไมอะไร
ดขน”
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER38
ตวอยาง ผกอเหต : “ผมตกงานเมยกมาทงไปผมไมม
เงนไมมเพอนไมรจะอยไปเพออะไร
ผเจรจา : “คณตกงานภรรยากไปจากคณและ
ไมมใครทจะอยกบคณคณจงไมแนใจ
วาจะมชวตอยตอไปเพออะไร
เทคนคนผเจรจาไมเพยงแตฟงเทานน ยงเขาใจเนอหาวา
ผกอเหตพดอะไร
5. การสะทอนความรสก ใชเทคนคนในเวลาทผกอเหตแสดง
อารมณความรสกใดๆ ออกมาทงทางคำพด หรอทาท ผเจรจาแสดง
ความเขาใจในตวผกอเหต โดยการพดถงอารมณความรสกทผกอเหต
แสดงออกมานนยอนกลบไปสผกอเหตอกครง ซงจะทำใหผกอเหตได
สำรวจตวเองและเขาใจอารมณความรสกของตนเองมากขนอกทงผกอ
เหตยงรบรไดวาผเจรจาตงใจฟงและจรงใจทจะชวยเหลอ
ตวอยาง ผกอเหต : (เอาปนจตวประกน) “ผมไมพอใจท
เขาไลผมออกจากงาน อยากจะรนก
วาถาเขาเหนลกของเขาอยในสภาพ
อยางนเขาจะรสกอยางไรบาง”
ผเจรจา :คณโกรธทเจานายไลคณออกจากงาน
และคณตองการทจะแกแคนเขา”
ผกอเหตอาจคดดวยเหตผลและตอบกลบวาเหนดวย หรอขยาย
ความตอเชน“ใชผมโกรธแตผมกไมตองการทำใหใครเดอดรอน”
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER39
6. การใชสรรพนาม ใช สรรพนามแทนตวเอง“ฉน”
“ผม”“ดฉน”
ไมใช - ฝายเรา
- ฝายคณ
- ตำรวจ
7. การเงยบหรอวาหยดโตตอบชวขณะ เปนการเจรจาโดยท
ผเจรจาไมมการเอยวาจาใดๆ ในระหวางนนอยางมจดหมาย เพอเปด
โอกาสใหผกอเหตไดใชความคดเพอทระบายหรอพดตอไปได หากผกอ
เหตเงยบนานเกนไปผเจรจาสามารถนำเทคนคอนๆมาใชได เชนการ
สะทอนความรสก การถาม การพดคยทวนประโยคสดทายทผกอเหต
เพงพดไป
ตวอยาง “ลองเลาเพมเตมซครบวาเรองเปนอยางไร”(การถาม)
“เมอสกครคณบอกวาภรรยาของคณ
ไมนาพดอยางนเลย”(พดทวนประโยคสดทาย)
8. สรปความ เปนการสรปเรองทมการเจรจากนทงผเจรจา
ดวยคำพดของผเจรจาเองเชนผมขอสรปเพอใหแนใจสงทคณพดมาถก
ตอง หรอผกอเหตอาจกำลงสบสน พดหลายเรองปะปนกนและเรองราว
อาจไมตอเนองผเจรจาอาจสรปประเดนสำคญใหผกอเหตเขาใจ
ทง 8 เทคนคท เปนองคประกอบของการฟงอยางตงใจน
ผเจรจาสามารถนำไปปรบใชไดตามความเหมาะสมและเมอใชไดอยางม
ประสทธภาพจะสามารถนำไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมของผกอเหตได
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER40
การเจรจาตอรองกบบคคลประเภทตาง ๆ
ผทำการเจรจาตอรองตางเคยมประสบการณกบการสมภาษณ
หรอการใหการปรกษาสงนจะเปนตนทนทำใหมวจารณญาณและทำการ
วเคราะหผกอเหตไดอยางรวดเรว และมประสทธภาพ ผกอเหตแตละ
รายอาจมเหตผลทแตกตางกนผทำการเจรจาตอรองจะตองฟง ประเมน
พรอมทงนำประสบการณกอนๆ มาประยกตใหเขากบสถานการณใหม
ไมวาจะเปนดานเทคนคการสอสาร(communication techniques)หรอ
ดานยทธวธการผนแปรเหตการณ(desfusingstrategies)
ความสามารถทรวดเรวและแนนอนในการทจะระบประเภทของ
ผกอเหตมความสำคญอยางมากกบการยตเหตการณวกฤต ขอสำคญท
จำเปนตองทำความเขาใจ คอ บคคลผกอเหตนนตองการเรยกความ
สนใจใหแกตนเองและ/หรอตอขอเรยกรองของตนเอง มหลกเกณฑสองขอ
ทมกจะถกนำมาใชในการชวยระบยทธวธทเหมาะสมในการตอรองกบ
ผกอเหตแตละประเภท คอการระบตวประกน (indentification of
hostages) และบญชรายการขอเรยกรอง (list of demands) ขอควร
วนจฉยถามในระหวางการเจรจาตอรองควรเนนถงประเดนเหลาน คอ
ตวประกนเปนเพยงเบยหมากรกทไมมความเกยวของกบประเดนขอ
เรยกรองนนมเหตผลหรอไมมเหตผล
การทผททำการเจรจาตอรองสามารถระบลกษณะของบคคล
ประเภทตาง ๆ ได เชน เปนกลมบคคลผพยายามทำรายตวเอง หรอ
กลมผมความผดปกตทางจต เปนตน ทำใหวางแนวทางในการเจรจาได
ลวงหนา อยางไรกตามไมไดหมายความวาผทำการเจรจาจะตอง
สามารถระบถงการวนจฉยโรคได เชน เปนโรคซมเศราหรอโรคจต
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER41
เปนตนสงทควรคำนงไวเสมอคอบคคลดงกลาวอยในภาวะวกฤตอกทง
ในบคคลคนหนงอาจมหลายภาวะรวมกนไมวาจะเปนภาวะตดสารเสพตด
ภาวะทำรายตนเองและภาวะวกฤต ตอจากนไปจะเปนแนวทางคราวๆ
ของการเจรจาตอรองกบบคคลประเภทตางๆ เพอใหเหนถงลกษณะ
เฉพาะตวบคคล ซงผทำการเจรจากควรตระหนกไวอกเชนกนวา แม
บคคลในกลมประเภทเดยวกนอาจมความแตกตางกนในรายละเอยดนบ
วาการทำงานดานนเปนทงศาสตรและศลปตองทำดวยหวใจและความ
เขาใจอยางแทจรง
พวกบคคลในสภาวะวกฤต (People in Crisis) คำนยาม (Description)
คนบางคนทพบวาตวเองตกอยในสภาพของการเปนผจบ
ตวประกน(hostagetakers)โดยทวไปแลวมกจะเปนคนปกตธรรมดาท
ไมเคยมพนฐานเปนโรควกลจรต หรอผดปกตแตอยางใดและกเปนไป
ไดทเขาเพยงแคมพฤตกรรมสนองตอบ(reacting)ตอโซของเหตการณ
ทผนแปรชวตเขาอยางรนแรง ตวอยางของเหตการณทเปลยนแปลง
สถานภาพของบคคล เชน การเปลยนแปลงทางการเงนปญหาสวนตว
หรอครอบครว บคคลผนนมกจะรสกวาตวเองเปลาเปลยวปราศจากการ
เกอกลหรอมหนทางเลอกทางอน
l อาการทสอแสดงประกอบดวย : ความกระวนกระวายเพม
สง (increased anxiety) รสกหมดหวงและหมดหนทางชวยเหลอ
(hopelessnessandhelplessness)
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER42
l รสกหมดทางควบคมซงมกจะรวมไปกบความเขาใจแตในแง
แคบ ๆ กบปญหากบตนเองและทางแกปญหาอนอาจจะเปนไปได
(possiblesolutions)
l ตวประกนของคนพวกนอาจจะเปนสมาชกในครอบครวเพอน
รวมงานเกาๆ หรอปจจบนหรอเปนคนแปลกหนา บางทเขากจะใช
ตนเองเปนตวประกนแตเพยงผเดยว
l คำเรยกรองของพวกนมกจะมเหตผล (rational) และ
ประกอบไปดวยการขอกลบไปทำงานหรอขอลทางหนหรอขอสงอนพอ
จะเปนไปได
ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)
l อนญาตใหผจบตวประกนระบายความเคยดแคน ซงจะเปด
โอกาสใหเจาหนาทรวบรวมขอมลไดเพมขน อนจะทำใหวางแผนหา
ลทางยทธวธโตตอบใหไดดขน
l ใชวธการกระทำสองสะทอน (reflection) อนเปนเทคนคท
พสจนในคลนกแลววาไมคกคาม(non–threateningtechnique)วธน
เปนเครองมอทมประโยชนมากตอการสอสารระหวางผจบตวประกน
(hostagetaker)และผเจรจาตอรองเอาตวประกน(hostagenegotiator)
l ใชเหตการณจากอดตทผจบตวประกนเคยใชแกปญหา
ตางๆในชวตมาเปนฐานของการเจรจาในคราวตอไป
l เสรมสรางการสนทนาโตตอบระหวางผจบตวประกน และ
ผเจรจาตอรองเอาตวประกนใหเปนไปอยางมเหตผล(rational)
l บอกเนนกบผจบตวประกนวามผอน เหมอนกนทเขาก
ประสบกบปญหาแบบนและปญหาอยางนมทางแกไขได
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER43
l ใหความเหนอกเหนใจแกผจบตวประกนเพอใหเกดความ
เขาใจ(insight)ถงสาเหตทจงใจเขาใหกอเหตการณนขน
l ขยายจดศนยรวม (focus) ของสถานการณในขณะนนให
กวางขน ดวยการเสนอทางเลอก (options) รวมกนไปกบผจบ
ตวประกน
l ยอมใชเวลาเพอมองหา(indentify)ปญหาอนเปนตวสาระท
กอใหเกดการจงใจ (motivational) และทจะชวยเสนอแนะแงมมอนของ
ขอวกฤต
l มงทำงานเพอจดมงหมายในระยะสน (short term goals)
แตวาเปนจดมงหมายทแทจรง (realistic) ซงเกยวของสามารถทำได
เขาใจไดและเปนทนาเชอถอของทกกลมทเกยวของในการตอรอง
l ผเจรจาตอรองทไมใชตำรวจ(non–police)จะมความหมาย
นอยมากเนองจากขาดการอบรมทางการรกษากฎหมาย
พวกอาชญากร – ตอตานสงคม (Criminals – Antisocial
Personalities) คำนยาม (Description)
โดยทวไปคนพวกนตกอยในภาวะอาชญากร และสนหนทางจง
ไดจบตวประกนเพอชวยการหลบหน คนพวกนมกชอบอยตวคนเดยว
หรอพรอมทจะหกหลงพวกเดยวกน
l คนพวกนเปนพวกหลงตวเอง (egocentric) ชอบเอาปญหา
ของตนเองไปโทษคนอนและชอบหาขอแกตวใหกบความผดของตนเอง
ในความคดของพวกเขาเขาไมเคยทำความผดเลยเขามความเชอวาคน
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER44
อนพรอมทจะกลาวโทษเขาวาบกรกทง ๆ มใชมการละเมดกฎหมายท
สมเหตผลแตอยางใด
l คนพวกนมกจะมประวตอาชญากรทยดยาวยอนไปถงสมย
เปนวยรน เขามกจะคลองและพรอมเสมอทจะแกตววาทำไมตนเองถงได
ตกมาอยในสถานการณลำบากแบบนและสาเหตของขออางมกจะเปน
เพราะความผดของผอนเสมอ ตวเขาใชได โอเค แตคนอนทงโลกเปนผ
กาวพลาดเอง
l ตวประกนของคนพวกนจะเปนคนแปลกหนาผซงบงเอญมา
อยผดทผดเวลา
l ขอเรยกรองของผจบตวประกนประเภทนโดยปกตมกจะ
เรยกขอเงนและยานพาหนะจากสถานทเกดเหตหรอไมกเปนขอเรยกรอง
อนทมเหตผลเปนไปได(realisticrequests)
ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (negotiation guidelines)
l ควรคำนงเสมอถงความหลงตวเองของคนพวกน (their
egocentricity)
l คอยทำใหคนพวกนวนวายอยกบการตดสนใจเลอกลทาง
เลอกตางๆ(making-options)
l ทำใหเขาเหนอยหนาย ดวยการแนะใหเขาเปลยนแปลง
แกไขขอตดสนใจแตละขอทเขาเลอก
l รกษาใหขอเจรจาตอรองอยในแนวความเปนจรงสมเหต
สมผล
l พงจำไวเสมอวาคนพวกนมแรงกระตนไว(impulsiveness)
l หลอกลอความหลงตวเอง (ego) ของคนพวกนดวยคำพด
ยกยอปอปน(positivestatement)
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER45
l ผเจรจาตอรองทไมใชตำรวจ(non–police)จะมความหมาย
นอยมาก
l หวานลอมเขาวาการปลอยตวประกนนนจะใหผลประโยชน
ตอตวเขา
พวกอาชญากร – ผไมสมประกอบ (Inadequate/Borderline
Personalities) คำนยาม (Description)
โดยสวนมากแลวคนประเภทนมกจะไมเกยวพนกบกรณอาญา
ทมกจะทำแผนไมดและไมสำเรจ คนผนมกจะเปนผวางแผนและกระทำ
การลกตวประกนแตเพยงผเดยว
l คนผนเปนสมาชกทไมประสบความสำเรจในสงคม
l เขามประสบการณในรปแบบททำลายตวเองมาตลอดชวต
(Self–defeatingexperiences)
l เขาเปนผดอยความสำเรจ (under – achiever) ผซงม
ประวตทมกจะชอบทำกลบตาลปตรความสำเรจ ใด ๆ ใหเปนแงในทแย
ลงกวาเดม
l บางครงคนผนกจะบอกเลกและหยดการกระทำโดยไมมการ
บอกกลาวลวงหนา
l สถานการณทมแรงกดดน (stressful) แมเพยงเลกนอยกจะ
ทำใหคนผนกลวและกเปนการงายมากทเขามกจะสบสน (flustered)
และอดอนผดหวง(frustrated)กบกจกรรมธรรมดาๆ
l คนอนๆมกจะมความรสกสงสารตอคนผนและมกถกลวงใช
(manipulated)ใหชวยทำแมแตกจกรรมพนๆใหกบเขา
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER46
l คนผนมความเขาใจตวเองนอย(lowself–concept)และ
มกจะรสกลำบากใจกบผทเปนเจาหนาททมอำนาจเหนอ (authority
figures)
l ตวประกนของพวกทม borderline personalities เหลานมก
เปนผซงบงเอญมาอยผดทผดเวลา อยางไรกตามเพราะเหตทวาคนพวก
นมประวตทมกจะทำอะไรผด ๆ เสมอ เขาจงใหตวประกนกลายเปน
ผชวยของเขาไป ตวประกนจะรสกเวทนาสงสารเขา และพยายามชวย
ใหเขาหลดจากสถานการณลำบาก
l ขอเรยกรองของคนพวกนมกจะคลองจองกบการทเปนจรง
(realityfactor)และทเกยวเนองกบอสรภาพ(conceptoffreedom)
ขอแนะแนวจากการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)
l พงจำไวถงความออนไหว หลงตวเองของคนพวกน (their
fragileego)
l อยาผลกดน (over – stress) เขามากเกนไปในการทจะให
เขาคดขอตดสนใจทยงยาก(complexdecision–makingscenarios)
l ในระหวางการเจรจาใหแสดงการยอมรบ (acceptance)
โดยไมมการตเตยน
l ใหเตรยมการคาดหวงไววาตวประกนอาจจะมปฏกรยา
โตตอบรนแรงแบบ Stockholm Syndrome และใหคดผสมผสานปจจย
ขอนไวในระหวางกระบวนการตอรอง
l การฆาตวตายอยางจงใจหรออบตเหตนนเปนไปไดมาก
l เพราะความทผจบตวประกนมความคดบดเบยวไมตรง
ความจรง (skewed sense of reality) เขากมโอกาสทจะไมเขาใจถง
ความจรงจง(seriousness)ของสถานการณทเขาไดกอขน
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER47
l ใหคาดหวงไววาตวประกนจะเขามามบทบาทในกระบวนการ
ตอรองอยาใชผตอรองเจรจาจากภายนอก(outsidenegotiators)
พวกบคคลทสตวปลาส (Psychotic People) คำนยาม (Description)
คนทสตวปลาส จะประสบกบอาการทจตไมสมประกอบอยาง
รนแรง เขามกจะเปนผทหลดจากความเปนจรง (out of touch with
reality)และมจตทไมมนคงเขามกจะเปนคนสนโดษ(loners)
l อาการโดยทว ๆ ไปสวนใหญของคนพวกน คออาการจต
หลอน(hallucinations)และเขาใจผดๆ(delusions)เขามความคดวา
อาการหลอนเหลานเปนความจรง แลวพฤตกรรมของเขากจะถกจงใจ
จากอาการหลอนเหลานน
l ตวประกนของคนพวกน โดยมากจะเปนคนแปลกหนา หรอ
วาเปนคนทมสวนอยในระบบความเชอทผดเพยนของเขา
l ขอเรยกรองของคนพวกน มกจะพสดาร (bizarre)อนเนอง
มาจากความรสกกดดนทเขามอยหรอจากความเชอทตามรบกวนเขา ให
คาดหมายไววาจะไดยนจากคนเพวกน ประเภทคำพดแบบทวา “ปด
สวทซไฟพระจนทรและโลกกำลงจะถงซงกาลอวสาน”
ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)
l อยาคาดหวงวาจะสรางสมพนธภาพทมนคงกบคนพวกน
l ใหฟงผจบตวประกนวา พดวาอะไร ถงแมวาคำพดนนจะฟง
ดพสดารกตาม
l รกษาทาทของตวคณและอยาพยายามคดโตเถยงกบคน
พวกน
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER48
l ใหความรสกเหนใจ(besensitive)ตอความกงวลของเขา
l อนโลมใหเขามโอกาสไดระบายความในใจตวเอง (express
themselves)
l หลกเลยงการใหผเจรจาตอรองทไมใชตำรวจ(non-police)
พวกบคคลทมใจหดห (Depressed People) คำนยาม (Description)
คนทมใจหดหจะเปนคนทมความรสกจนตรอกมาก ซงโดย
ธรรมดาแลวจะเปนคนทมความเฉลยวฉลาดเหนอคนทว ๆ ไป และเขา
ไดจบตวประกนเพอพยายามบบบงคบใหตำรวจฆาตวเขาเอง ชวง
ขอบเขตของความหดหนน เรมจากระดบธรรมดา (normal) ไปจนถง
ระดบวปลาส (psychotic) และเปนปฏกรยาอาการตอบสนองความ
กดดนทเปนจรง(real)หรอทคดเอาเอง(imagined)
l คนพวกนประสบทกขจากความรสกหมดหวง (hopelessness)
รสกหมดทางชวยเหลอตวเอง (helplessness) ไมสามารถจะแกไขหรอ
เอาชนะเหนอความรสกสญเสยของเขาไปได
l ตวประกนอาจเปนสมาชกในครอบครวหรอคนแปลกหนา
l เงอนไขขอเรยกรองของเขามกจะเลอนราง(vague)และเขา
อาจจะขอใหตำรวจถอนตวออกไป บอยครงทเดยวทเขาจะเปลยนขอ
เงอนไขเมอขอตกลงใกลจวนจะสำเรจแลว
ขอแนะนำการเจรจาตอรอง - ทบทวน : (Negotiation
guidelines – review)
l คำตอบจะมาอยางลาชาฉะนนเตรยมตวรอ
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER49
l รบการโตตอบ (discussion)ของคณใหอยในอนาคตอนใกล
นไมใชอาทตยหนา
l ถามกนวาเขาคดจะฆาตวตายหรอเปลา
l ใหระวงความกระเตองขน (improvement) อยางกระทนหน
ซงไมเกยวของกบการเจรจา
l เตรยมพรอมทจะยำใหความมนใจ(reassurances)
l เพอนและญาตอาจจะกอใหเกดความเพมหรอละเมดความ
รสกสนไร(worthlessness)และความรสกสำนกผด(guilt)
พวกนกโทษ (Prisoners) คำนยาม (Description)
พวกนกโทษทยดจบเอาตวประกนนน อาจเปนคนทเปนภย
อยางมหนตเพราะเขาคดวาเขามขอมลทจะสญเสยนอยมากหรอไมม
อะไรทจะสญเสยเลย
l นกโทษทจบตวประกนอาจยดตวประกนเพราะเหตวาแผน
หลบหนคกของเขาลมเหลว
l ตวประกนของพวกเขามกจะเปนพนกงานหรอไมกเพอน
รวมคก มนอาจจะเปนการยากทจะกำหนดวาใครเปนคนจบตวประกน
และใครเปนตวประกน
l ขอสำคญอยทการตความ วาเงอนไขขอเรยกรองนนไดรบ
การไตรตรองมาดแลวหรอไม และกำหนดจดประสงคแตแรก (original
intent)
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER50
ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)
l เชคใหแนใจวาคณพดกบตวหวหนา
l ตวหวหนาอาจมพนนสยตอตานสงคม (ยอนไปดหวขอพวก
อาชญากร – ตอตานสงคม (Criminals antisocial personalities
guidelines)
l พจารณาใช ทฤษฎแบงแยกและยดครอง (divide and
conquertheory)
l ใชผเจรจาตอรองตวประกนทนกโทษไมรจก
l ใหระวงผเจรจาตอรองตวประกนทไมใชเจาหนาทรกษา
กฎหมาย
พวกผกอการราย การเมอง/ศาสนา (Political/Religious
Terrorists) คำนยาม (Description)
อนทจรงแลวผกอการรายการเมอง/ศาสนานนอาจจะเปนโจร
ผขโมยอาวธซงตดกบ (trapped armed robbers) รจกหาคำถามท
เหมาะสมซงจะชวยระบใหกระจางถง สาเหต เงอนไข ตวประกน และ
เหตผลททำใหผกอการรายกอสถานการณนขนคณจะตองทำใหแนใจวา
คณตอรองกบหวหนาของผจบตวประกน
l อะไรทเปนขอผลกดนอยเบองหลงคนกลมน และจะสามารถ
สบประวตไดหรอไม
l ตวประกน มความสมพนธเกยวของกบสาเหตหรอเงอนไข
ของผจบตวประกนหรอไม
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER51
l เอาใจใส บนทกเงอนไขขอตอรองใหแจมชด แลวพจารณาด
วาขอเรยกรองมความสมควร (logical) หรอมความเกยวของกบสาเหต
หรอไม
ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)
l อยายอมใหผกอการพดขม (intimidated) โดยวาทศลป
การเมอง(Politicalrhetoric)
l ถามคำถามทชวยทำใหเขาใจถงสาเหตไดกระจางขน
l ความชวยเหลอจากผเชยวชาญอยเพยงแคยกโทรศพทถาม
เทานน
l พดกบผจบตวประกนใหหลายคนทสดเทาทจะมากได แลว
ประยกตใช(apply)ทฤษฎแบงแยกและยดครอง(divideandconquer
theory)
l เลนแงกบเงอนไขทเกนควรเพอถวงเวลา
l การเปดเผยสอมวลชน media อาจจะเปนแรงกระตนท
สำคญมาก
l เตอนผกอการรายวาจดประสงคของเขานนไดถกรบทราบ
แลว ฉะนนการรนแรง (violence) ตาง ๆ จะเปนการเปลาประโยชน
counterproductive
l พงจำไววาการยนดสละชพนนตางกนกบพรอมทจะสละชพ
l การใชผเจรจาตอรองทไมใชตำรวจ (non – police) อาจ
เปนการตานความสำเรจ(counter–productive)
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER52
พวกคลมคลงจากยาบา คำนยาม (Description)
คนทมอาการคลมคล งจากยาบามกเกดจากการใชสาร
แอมเฟตามนมากกวาปกต ประกอบกบการมรางกายทออนเพลยจาก
การอดนอน หรอมภาวะตงเครยดทางดานจตใจ อาการจะไมแนนอน
แกวงไป–มาไมสามารถทำนายทศทางไดเลย
l อาการโดยทว ๆ ไปคอมอาการเคลอนไหวเรวกวาคนปกต
พดเรวประสาทหลอนแบบหวาดระแวงความคดแตกแยกจนทำใหเกด
อาการอาละวาดได พฤตกรรมรนแรงถกจงใจจากอาการหลอนและ
หวาดระแวงความรนแรงมกเกดจากแรงกระตนภายนอกไมไดวางแผน
มากอนอาจมระดบความรนแรงสงแบบคาดไมถงทเดยว
l ตวประกนมกเปนคนแปลกหนา ไมไดมความมงหมายทจะ
ทำราย แตเปนไปเพอปองกนตวเองมใหคนอนเขามายง อยางไรกตาม
ไมควรไววางใจ เพราะความรนแรงอาจเกดขนได ถามแรงกระตน
ภายนอก
l ขอเรยกรองของคนพวกน มกจะสอดคลองกบแนวความคด
หวาดระแวงทมอย โดยหวงผลเพอความปลอดภยของตนเอง แตกควร
ระวงอนตรายทอาจจะเกดขนจากการปองกนตวเอง
ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)
l อยาพยายามจดการปญหาโดยลำพง ขอใหเจาหนาทเรยก
ทมงานมาชวยโดยดวนทสด
l เวลายงผานไป ผกอการยงสงบลง ถาไมมสงกระตนจาก
ภายนอก
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER53
l รกษาระยะหางเพอความปลอดภย
l แบมอและชใหเหนเพอใหเขาลดความระแวง
l เคลอนไหวชาๆเพอไมใหไปเสรมอาการภาพหลอน
l พดชาๆดวยโทนเสยงตำ(หแววเปนเสยงสง)
l อยาคาดหวงวาจะสรางสมพนธภาพทมนคง
l ใหความรสกเหนใจตอความกงวลของเขา
l ใหฟงแมอาจดพสดารเพอใหไดระบาย
l อยาพยายามโตเถยงหรอคดคานอาการหลอน
l ใหพดสอดคลองกบความคดหลงผดและอาการหลอน
l อยาลมสอสารกบตวประกนดวย
หมายเหต:เตรยมหาโอกาสยตเหตการณกรณมความพรอม
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER57
บทท 5 ความเครยดและการบรหารจดการ
ความเครยด คออะไร ความเครยดเปนเรองของรางกายและจตใจ ทเกดจากการตนตว
เตรยมรบกบสถานการณใดสถานการณหนง ซงเราคดวาไมนาพอใจ
เปนเรองทหนกหนาสาหสเกนกำลงทรพยากรทเรามอย หรอเกนความ
สามารถของเราทจะแกไขไดทำใหรสกหนกใจเปนทกขและพลอยทำให
เกดอาการผดปกตทางรางกายและพฤตกรรมตามไปดวย ความเครยด
นนเปนเรองทมกนทกคน จะมากหรอนอยขนอยกบสภาพปญหา การ
คดและการประเมนสถานการณของแตละคน ถาเราคดวาเปนปญหาท
เกดขนไมรายแรง เรากจะรสกเครยดนอยหรอแมเรารสกวาปญหานน
รายแรงแตพอรบมอไหว เรากจะไมเครยดมาก แตถาเรามองวาปญหา
นนใหญ แกไมไหว และไมมใครชวยเราได เรากจะเครยด ความเครยด
ในระดบทพอด จะชวยกระตนใหเรามพลง มความกระตอรอรนในการ
ตอสชวต ชวยผลกดนใหเราเอาชนะปญหาและอปสรรคตาง ๆ ไดดขน
แตเมอใดความเครยดมากเกนไปจนเราควบคมไมได เมอนนแหละทเรา
จะตองมาผอนคลายความเครยด
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER58
ความเครยดเกดจากอะไร สาเหตของความเครยดเกดจาก
1. สภาพปญหาทเกดขนในชวต เชน ปญหาการเงน ปญหา
การงาน ปญหาครอบครว ปญหาการเรยน ปญหาสขภาพ ปญหา
มลพษปญหารถตดปญหานำทวมปญหาฝนแลงปญหาความขดแยง
ระหวางบคคล ฯลฯ ปญหาเหลานจะเปนตวกระตนใหคนเราเกด
ความเครยดขนมาได
2. การคดและการประเมนสถานการณของบคคล เราจะ
สงเกตไดวาคนทมองโลกในแงด มอารมณขน ใจเยน จะมความเครยด
นอยกวาคนทมองโลกในแงราย เอาจรงจงกบชวต และใจรอนนอกจาก
นคนทรสกวาตวเองมคนคอยใหการชวยเหลอเมอมปญหา เชน ม
คสมรส มพอแม ญาต พนอง มเพอนสนททรกใคร และไววางใจกนได
กจะมความเครยดนอยกวาคนทอยโดดเดยวตามลำพง
ความเครยดมกไมไดเกดจากสาเหตใดเพยงสาเหตเดยว แตมก
จะเกดจากทงสองสาเหตประกอบกน คอมปญหาเปนตวกระตนและม
ความคดการประเมนสถานการณ เปนตวอยางบงบอกวาจะเครยดมาก
นอยแคไหน
การสำรวจความเครยดของตนเอง ความเครยดจะสงใหเกดความผดปกตทางรางกาย จตใจและ
พฤตกรรมดงน
1. ความผดปกตทางรางกาย ไดแกปวดศรษะบอยๆความ
ดนโลหตสงนอนไมหลบหรองวงนอนตลอดเวลาออนเพลยกลามเนอ
ตงตว สงผลใหเกดอาการปวดเมอยกลามเนอ ปวดหลง ปวดตนคอ
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER59
ทองเสยหรอทองผกบอย ๆ เปนแผลในกระเพาะอาหาร และยงปรากฏ
อาการมการหลงกรดในกระเพาะอาหารมาก สงผลใหเกดทองอด
ทองเฟอ อาหารไมยอย ใจสน หวใจเตนแรง หายใจไมอม เปนหวดไม
สบายบอยๆฯลฯ
2. ความผดปกตทางจตใจ ไดแก วตกกงวล คดมาก ไมม
สมาธ ในการเรยนหรอทำงาน หงดหงด โมโหงาย โดยไรเหตผล นอน
ฝนราย จตใจออนแอ หรอวาวน หาทางออกไมได ในทสดจะหนไปพง
สารเสพตดดมสราเบอหนายซมเศราทอแทและสนหวงในชวตได
3. ความผดปกตทางพฤตกรรมทพบบอยไดแกสบบหรดม
สรามากขน ใชสารเสพตด ใชยานอนหลบ จจบน ชวนทะเลาะ มเรอง
ขดแยงกบผอนบอย ดงผม กดเลบ ผดลกผดนง เงยบขรม เกบตว
เปนตน
การจดการความเครยด แนวทางในการจดการความเครยดมดงน
1. หมนสงเกตความผดปกตทางรางกายจตใจและพฤตกรรม
ทเกดอาจใชแบบประเมนและวเคราะหความเครยดดวยตนเอง
2. เมอรตววาเครยดจากปญหาใด ใหพยายามแกปญหานนให
โดยเรว
3. การปองกน หลงจากทราบสาเหตแลว การปองกน
ความเครยดจะเปนวธทไมใหเกดความเครยดซงมวธการตางๆดงน
3.1การวางแผน เมอเกดปญหาหรอความเครยดพยายาม
ตงสตและใชปญญาหาทางแกไข
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER60
3.2การสอสาร จะชวยลดความขดแยงใชเหตผลในการ
สอสาร
3.3เมอเกดปญหาใหควบคมสตหายใจเขา-ออกลกๆ
4. การแกไข แมวาเราไมสามารถจะหลกเลยงความเครยดได
แตเราสามารถลดโรคทเกดจากความเครยดไดโดยการ
4.1ปรกษาเพอน ครอบครว หรอเพอนรวมงาน จะชวยให
เรามองปญหาในแงมมอนๆ
4.2อยาซมเศรา เมอมโรคประจำตวหรอประสบความ
ผดหวง ทานอาจจะหมดกำลงใจ ซมเศรา ความซมเศราจะทำใหทาน
ประสบกบความทกขยากและทำใหอาการเจบปวดเพมมากขน
4.3บรหารเวลาใหเหมาะสมจดลำดบความสำคญของงาน
5. ยอมรบความจรง
5.1ยอมรบความจรงวา ทานสามารถเปลยนแปลงตนเองได
แตทานไมสามารถเปลยนแปลงคนอนได เพราะหากทานไมสำเรจทานก
จะเกดความเครยด
5.2ยอมรบความจรงวาทกคนไมมใครสมบรณแบบ ตองม
ขอบกพรองยอมรบขอบกพรองนนๆ
5.3สรางอารมณขนใหกบตนเอง โดยเฉพาะเมอเกดเวลา
เครยด
5.4ใหนกวาทานสามารถเรยนรบางส งบางอยางจาก
เหตการณทกอยาง
6. หลกเลยง
6.1หลกเลยงความเครยดเลกนอย
6.2หลกเลยงหรออยหางบคคลททำใหทานเครยด
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER61
6.3หลกเลยงการรบผดชอบทมากเกนไป
6.4เมอมความเครยดใหหยดงานสกพกหนงและหลกหน
จากสถานการณททำใหคณเครยด
6.5หลกเลยงการถกเถยงประเดนทหลกเลยงไมไดหรอ
ประเดนทหาขอสรปไมได
7. การปรบเปลยน
7.1ปรบเปลยนความคด มองโลกในแงด ทกปญหาม
ทางออกเปลยนวกฤตเปนโอกาส
7.2ปรบเปลยนพฤตกรรม รจกปฏเสธในสวนทไมใชความ
รบผดชอบของตนเองลดความรบรอน
7.3ปรบเปลยนความรสกของตนเอง หดสรางอารมณขนใน
ภาวะเครยดยอมรบคำตำหน
8.เรยนรการปรบเปลยนความคดจากแงลบใหเปนแงบวก
9.ผอนคลายความเครยดดวยวธทคนเคย
10.ใชเทคนคเฉพาะในการคลายเครยด
เทคนคเฉพาะในการคลายเครยด 1.การผอนคลายกลามเนอ
2.การฝกหายใจ
3.การทำสมาธ
4.การจนตนาการ
5.การคลายเครยดจากใจสกาย
6.การนวดคลายเครยด
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER62
แตละวธมรายละเอยดแตกตางกนออกไป ไมจำเปนตองฝกทง
6 วธกได เพยงเลอกวธใดวธหนงทคณชอบ สะดวก ทำแลวทำใหคณ
คลายเครยดไดดเทานนกพอ
เมอฝกคลายเครยดไปไดสกระยะหนง คณจะรสกไดวาตวคณม
การเปลยนแปลงไปในทางทดขนเชนใจเยนลงสบายใจขนสขภาพดขน
ความจำดขน สมาธดขน การเรยนหรอการทำงานดขน ความสมพนธ
กบคนรอบขางดขนฯลฯ
เทคนคการคลายเครยดแตละวธมรายละเอยดดงน
1. การผอนคลายกลามเนอ
หลกการ ความเครยดมผลทำใหกลามเนอหดตว การฝกการ
คลายกลามเนอจะชวยใหอาการหดเกรงของกลามเนอลดลง
วธการฝก
1.มอและแขนขวาโดยกำมอเกรงแขนแลวคลาย
2.มอและแขนซายโดยทำเชนเดยวกน
3.หนาผากโดยเลกควสงแลวคลายขมวดควแลวคลาย
4.ตาแกมจมกโดยหลบตาแนนยนจมกแลวคลาย
5.ขากรรไกร ลน รมฝปาก โดยกดฟน ใชลนดนเพดานปาก
แลวคลาย
6.คอ โดยกมหนาใหคางจดคอแลวคลาย เงยหนาจนสดแลว
คลาย
7.อก ไหล และหลง โดยหายใจเขาลก ๆ กลนไวแลวคลาย
ยกไหลสงแลวคลาย
8.หนาทองและกนโดยแขมวทองแลวคลายขมบกนแลวคลาย
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER63
9.เทาและขาขวา โดยเหยยดขา งอนวแลวคลาย เหยยดขา
กระดกปลายเทาแลวคลาย
10.เทาและขาซายโดยทำเชนเดยวกน
2. การฝกการหายใจ
หลกการ การฝกการหายใจชา ๆ ลก ๆ โดยใชกลามเนอ
กระบงลมบรเวณทองจะชวยใหรางกายไดอากาศเขาสปอดมากขนเพม
ปรมาณออกซเจนในเลอดและยงชวยเพมความแขงแรงของกลามเนอ
หนาทองและลำไสดวยการฝกการหายใจอยางถกวธ
วธการฝก
นงในทาทสบายหลบตา เอามอประสานไวบรเวณทองคอยๆ
หายใจเขาพรอม ๆ กบนบ 1 ถง 4 เปนจงหวะชา ๆ 1......2.......
3.......4ใหมอรสกวาทองพองออก
กลนหายใจเอาไวชวครนบ1ถง4เปนจงหวะชาๆเชนเดยว
กบเมอหายใจเขาคอยๆผอนลมหายใจออกโดยนบ1ถง8อยางชาๆ
1....2....3....4.....5....6.....7......8..... พยายามไลลมหายใจออกมาให
หมดสงเกตวาหนาทองแฟบลง
ทำซำอกโดยหายใจเขาชาๆแลวหายใจออกโดยชวงทหายใจ
ออกหายใจเขาออกใหนานกวาชวงหายใจเขา
ขอแนะนำ
การฝกการหายใจควรทำตดตอกนประมาณ4-5ครงควรฝก
ทกครงทรสกเครยด รสกโกรธ รสกไมสบายใจ หรอฝกทกครงทนกได
ทกครงทหายใจเขาออก ใหรสกไดวาผลกดนความเครยดออกมาดวยจน
หมดเหลอไวแตรสกโลงสบายเทานน
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER64
ในแตละวนควรฝกการหายใจทถกวธใหไดประมาณ 40 ครง
แตไมจำเปนตองทำตดตอคราวเดยวกน
3. การทำสมาธ
หลกการของการทำสมาธ คอการเอาใจไปจดจอกบสงใดสง
หนงเพยงอยางเดยว ซงในทนจะใชการนบลมหายใจเปนหลก และยต
การคดเรองอนๆอยางสนเชง
หากฝกสมาธเปนประจำทำใหจตใจเบกบานอารมณเยนสมอง
แจมใสและคนใกลชดรสกถงความเปลยนแปลงในทางทดนไดอยาง
ชดเจน
วธการฝก
ขนท 1
นงในทาทสบาย จะเปนการนงขดสมาธ นงพบเพยบ หรอนอน
กไดในกรณทเปนผปวย
หลบตาหายใจเขาหายใจออกชาๆ
เรมนบลมหายใจเขาออกดงน
หายใจเขานบ1หายใจออกนบ1
หายใจเขานบ2หายใจออกนบ2
นบไปเรอยๆจนถง5
แลวเรมนบ1ใหม
นบจนถง6แลวเรมนบ1ใหม
นบจนถง7แลวเรมนบ1ใหม
นบจนถง8แลวเรมนบ1ใหม
นบจนถง9แลวเรมนบ1ใหม
นบจนถง10
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER65
ครบ10ถอเปน1รอบ
แลวเรม1-5ใหม
ดงตวอยางตอไปน
1.1 2.23.34.4 5.5
1.1 2.23.34.4 5.5 6.6
1.1 2.23.34.4 5.5 6.6 7.7
1.1 2.23.34.4 5.5 6.6 7.7 8.8
1.1 2.23.34.4 5.5 6.6 7.7 8.89.9
1.1 2.23.34.4 5.5 6.6 7.7 8.8 9.9 10.10
1.1 2.23.34.4 5.5
ฯลฯ
ในการฝกครงแรก ๆ อาจยงไมมสมาธพอ ทำใหนบเลข
ผดพลาดหรอบางทอาจจะแทรกเขามาทำใหลมนบเปนบางชวงถอเปน
เรองปกต
ตอไปใหพยายามตงสตใหม เมอมความคดอนแทรกเขามากให
รบร แลวปลอยใหผานไปไมเกบมาคดตอ ในทสดกจะสามารถนบเลขได
อยางตอเนองและไมผดพลาดเพราะมสมาธ
ขนท 2
เมอจตใจสงบมากขนใหเรมนบเลขแบบเรวขนไปอกคอ
หายใจเขานบ1หายใจออกนบ2
หายใจเขานบ3หายใจออกนบ4
หายใจเขานบ5
หายใจออกนบ1ใหมจนถง6,7,8,9,10ตามลำดบดงน
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER66
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5 6
1 2 3 4 5 6 7
1 2 3 4 5 6 7 8
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 2 3 4 5
ฯลฯ
ขนท 3
เมอนบลมหายใจไดเรวและไมผดพลาด แสดงวาจตใจสงบมาก
แลวคราวนใหใชสตรบรลมหายใจเขาออกเพยงอยางเดยวไมตองนบเลข
อกและไมคดเรองใดๆทงสนมแตความสงบเทานน
4. การจนตนาการ
หลกการ การใชจนตนาการ เปนกลวธอยางหนงทจะเบยงเบน
ความสนใจจากสถานการณอนเครงเครยดในปจจบน ไปสประสบการณ
เดมในอดตทเคยทำใหจตใจสงบและเปนสขมากอน การยอนระลกถง
ประสบการณทสงบสขในอดตจะชวยใหจตใจผอนคลายละวางจาก
ความเครยดไดระยะหนง
วธการฝก
เลอกสถานททสงบ เปนสวนตว ปลอดจากการรบกวนของผอน
นงในทาทสบายทมพนกพงศรษะดวยจะเปนการดมาก หลบตาลง เรม
จนตนาการถงเหตการณทสงบสขในอดตเชน
การนงดพระอาทตยตก
การดำนำชมธรรมชาต
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER67
การเดนชมสวนดอกไม
การนงตกปลารมตลง
เมอจนตนาการจนจตใจสงบ และเพลดเพลนแลวใหบอกสงด ๆ
กบตวเองวา
ฉนเปนคนด
ฉนเปนคนเกง
ฉนไมหวนกลวตออปสรรคใดๆ
นบ 1...2...3...แลวคอย ๆ ลมตาขนคงความรสกสงบเอาไว
พรอมทจะตอสกบอปสรรคในชวตตอไป
5. การคลายเครยดจากใจสกาย
หลกการ การคลายเครยดจากใจสกาย เปนเทคนคทผฝก
สามารถผอนคลายไดโดยการใชใจสงหรอบอกกบตวเองดวยคำพดงาย ๆ
แตจะไมไดผลถงการผอนคลายในระดบจตใตสำนก
การฝกปฏบต
นงในทาทสบายหลบตา
หายใจเขา หายใจออกชา ๆ ใชกลามเนอกระบงลมชวยในการ
หายใจ เวลาหายใจเขาจะรสกวาทองพองออก สวนเวลาหายใจออกจะ
รสกวาทองแฟบ
หายใจไปเรอยๆจนรสกผอนคลาย
จากนนใหจนตนาการถงอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย โดย
บอกอวยวะซำๆกน3ครงตามลำดบดงน
1.แขนขวาของฉนหนก....................ๆ....................ๆ
2.แขนซายของฉนหนก....................ๆ....................ๆ
3.ขาขวาของฉนหนก....................ๆ....................ๆ
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER68
4.ขาซายของฉนหนก....................ๆ....................ๆ
5.คอและไหลของฉนหนก....................ๆ....................ๆ
6.แขนขวาของฉนอน....................ๆ....................ๆ
7.แขนซายของฉนอน....................ๆ....................ๆ
8.ขาขวาของฉนอน...................ๆ....................ๆ
9.ขาซายของฉนอน....................ๆ....................ๆ
10.คอและไหลของฉนอน....................ๆ....................ๆ
11.หวใจของฉนเตนอยางสงบและสมำเสมอ............ๆ...........ๆ
12.ฉนหายใจไดอยางสงบและสมำเสมอ.................ๆ..............ๆ
13.ทองของฉนอนและสงบ................ๆ.....................ๆ
14.หนาผากของฉนสบายและสงบ.................ๆ.................ๆ
เมอทำครบแลว ใหคอย ๆ ลมตา ขยบแขนขาใหสบายและคง
ความรสกสดชนไวพรอมทจะทำกจกรรมตางๆตอไป
6. การนวดคลายเครยด
หลกการ ความเครยดเปนสาเหตทำใหกลามเนอหดเกรงเลอด
ไหลเวยนไมสะดวก ปวดตนคอ ปวดหลง เปนตน การนวดจะชวย
ผอนคลายกลามเนอ กระตนการไหลเวยนของโลหต ทำใหรสก
ปลอดโปรงสบายตวหายเครยดและลดอาการเจบปวดตางๆลง
หลกการนวด
1.การกด ใหใชปลายนวทถนด ไดแก นวหวแมมอ นวชหรอ
นวกลาง
2.ในทนการนวดจะใชการกดและการปลอยเปนสวนใหญ โดย
ใชเวลากดแตละครงประมาณ10วนาทและใชเวลาปลอยนานกวาเวลากด
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER69
3.การกดใหคอยๆ เพมแรงทละนอยและเวลาปลอยใหคอยๆ
ปลอย
4.แตละจดควรนวดซำประมาณ3-5ครง
จดทนวดมดงน
1.จดกลางระหวางควใชปลายนวชหรอนวกลางกด
2.จดใตหวควใชปลายนวชหรอนวกลางกด3-5ครง
3.จดของกระดกทายทอย จดกลางใชนวหวแมมอกด 3-5
ครง จดสองจดดานขาง ใชวธประสานมอบรเวณทายทอยแลวใชนว
หวแมมอทงสองขางกดจดสองจดพรอมๆกน3-5ครง
4.บรเวณตนคอประสานมอบรเวณทายทอยใชนวหวแมมอ2
ขางกดตามแนวสองขางของกระดกตนคอ โดยกดไลจากตนผมลงมาถง
บรเวณบา3-5ครง
5.บรเวณบาใชปลายนวมอขวาบบไหลซายไลจากบาเขาหา
ตนคอ ใชปลายนวมอซายบบไหลขวาไลจากบาเขาหาตนคอ ทำซำ
3-5ครง
6.บรเวณบาดานหนา ใชนวหวแมมอขวากดจดใตกระดก
ไหปลารา จดบนแขน และจดเหนอรกแรของบาซายใชนวหวแมมอซาย
กดจดเดยวกนทบาขวาทำซำ3-5ครง
7.บรเวณบาดานหลง ใชนวทถนดของมอขวาออมไปกดจดบน
และจดกลางของกระดกสะบกแลวจดรกแรดานหลงของบาซาย ใชนวท
ถนดของมอซายกดจดเดยวกนทบาขวาทำซำ3-5ครง
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER73
บทท 6 แนวทางการปฏบตของเจาหนาทศนยวกฤตสขภาพจต
กรณมปญหาสขภาพจตจากภยพบต
ความหมายและประเภทของภยพบต ความหมาย
เหตการณทกอใหเกดการเสยสมดลอยางรนแรงของสงแวดลอม
ความเปนอยและการดำเนนชวตจะเกดขนทงกายจตใจและสงคมของผ
ประสบภย
ประเภทแบงเปน2ประเภทคอ
1)ภยพบตท เกดขนจากธรรมชาต เชน วาตภย อทกภย
แผนดนไหวฯลฯ
2)ภยพบตทเกดขนจากฝมอมนษยเชนอคคภยอบตเหตฯลฯ
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER74
ผลกระทบตอภยพบต 1. ผลกระทบตอบคคล
l ดานกายภาพ เชนการบาดเจบจากภยพบตการสญเสย
อวยวะ ซงเมอเกดขนจะจดเปนความตองการพนฐานทตองไดรบความ
ชวยเหลอ
l ดานจตใจ เชนความคดความรสกและพฤตกรรมซง
ขนอยกบพนฐานเดมของแตละคน
u ความคด/ความรสกเชนสบสนตนตระหนกโทษ
โชคชะตาหมดหวง
u พฤตกรรมเชนการส(Fight)โกรธเอะอะกาวราว
ทำลาย การถอยหน (Withdraw) หวาดกลว ใชอาการเจบปวยบงหนา
คอยพงพาผอนการเยนชา(Freeze)ตะลงงนเศราซมสนหวงตำหน
ตวเองปลอยตวตามยถากรรม
l ดานสงคมเศรษฐกจ เชน การตกงาน การไรทอย
อาศยการสญเสยทรพยสน
2. ผลกระทบตอครอบครว
l ดานจตใจ เชนความรสกทเกดจากสมาชกในครอบครว
ไดรบการบาดเจบเสยชวตหรอสญหาย
l ดานสงคมเศรษฐกจ เชน การสญเสยรายได การ
เผชญกบปญหาเศรษฐกจ การตองเปลยนวถการดำเนนชวตประจำวน
การตองอพยพยายถนทอย
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER75
3. ผลกระทบตอชมชน
l โครงสรางชมชน ขนอยกบพนฐานเดมของชมชน เชน
ชมชนทเขมแขง คนในชมชนจะชวยเหลอซงกนและกนความสมพนธใน
ชมชนจะกระชบแนน แตถาชมชนออนแอจะเกดความระสำระสายและ
การเอาตวรอด
l สงแวดลอมเกดความเสยหายความหายนะ
การใหความชวยเหลอผประสบภย การชวยเหลอ ณ จดเกดเหต จะแบงเปน2ลกษณะ
1.การใหความชวยเหลอของทมควบคมสถานการณณจดเกด
เหตเปนกลมททำหนาทคอยกนเขตและปองกนมใหผทไมเกยวของกบ
การชวยเหลอเขาไปในบรเวณทอาจเกดอนตราย เปนหนวยประสานงาน
และสงการในพนทรวมทงตองคอยตอบคำถามและใหขอมลแกญาตของ
ผประสบภยดวย
2.การใหความชวยเหลอของทมปฏบตการใหความชวยเหลอ
ซงเปนกลมทตองคนหาและชวยเหลอผประสบภยออกมาจากจดเกดเหต
มาสงหนวยแพทยหรออาจจะนำผประสบภยไปสงโรงพยาบาล
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER76
แนวทางการใหความชวยเหลอดานจตใจทควรปฏบตใน
เบองตน
ไดแก
- การสรางสมพนธภาพและความไววางใจ
- การใหเวลา/รบฟง
- การใหกำลงใจ/การอยเปนเพอน
- การตอบคำถามและใหขอมลแกผประสบภย/ญาต/ประชาชน
ทวไป
วธการทชวยใหผประสบภยสงบลง 1.แสดงความเขาใจยอมรบโดยคำพดนำเสยงสหนา
“ผมเขาใจวาคณตกใจมากแคไหน”
“ผมนกภาพออกเลยวาอะไรทำใหคณเสยใจไดขนาดน”
2. ทำตวใหสงบมนคงการเขาหาอยางมนคงไมตนตระหนกตาม
จะเปนแบบอยางใหผประสบภยเหนและเชอมนในผชวยเหลอ
3.ปลอบใจ
“ผมเชอวาคณแกปญหาได”
“เจาหนาทรถพยาบาลรวธทจะชวยคณ”
“มหลายคนเคยผานเหตการณแบบนเชนเดยวกนกบคณ”
“ผมเคยชวยผประสบภยกรณคลายคณ”
4.กระตนใหพดระบายอารมณความรสกหรอเปลยนหวขอ
สนทนา
5.ใชอารมณขนจะชวยผประสบภยเครงเครยดนอยลงและรบร
วาผชวยเหลอควบคมอารมณและสถานการณได
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER77
6.การพดซำหรอตะโกนดงๆ จะใชในกรณผประสบภยอยใน
ภาวะโกรธมาก กงวลมาก ซมเศรามาก สบสนมาก จนจมอยกบความ
รสกของตนเอง
7.การใชผาผกมด จำเปนในรายทมพฤตกรรมกาวราว รนแรง
ขาดสต
8.การใชบคคลทประสบภยทสนท/เปนทเชอถอชวย เชน ใน
การทมความเสยงสงตอการฆาตวตาย มผประสบภยหลายคนกลว
เจาหนาทหรอใชเมอทง7ขอแรกไมไดผล
การสงตอ ผใหการชวยเหลอมโอกาสพบผทมปญหาสขภาพจตในระดบ
รนแรงไดทกระยะของภยพบต ผประสบภยบางรายอาจไดรบความ
ชวยเหลอทางจตใจแบบประคบประคองโดยการใหกำลงใจ การดแล
เอาใจใสเบองตน หากสภาพจตใจไมดขนและอาจเปนอนตรายตอตนเอง
และผอนจำเปนตองรบนำสงโรงพยาบาลตอไป
อาการแสดงทควรสงตอ 1.วตกกงวลหวาดกลวสดขดชอค
2.งนงงสบสนอยไมนงเพอ
3.โกรธแคนรนแรงจนไมสามารถควบคมตนเองได
4.ซมเฉยไมพด
5.อารมณเศรารนแรงคดอยากตาย
6.แสดงอาการทางจตเฉยบพลน เชน พดมาก วนวาย
คลมคลงอาละวาด
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER78
เกณฑการวนจฉยความสบสนอนเกดจากความกดดนภายหลง
เหตการณ 1.มการหวนระลกถงสถานการณกดดนทกอใหเกดการทกข
ทรมานอยางเดนชดเชนฝนถงเหตการณนนซำๆกนหลายครง
2.มการเฉอยชาในการตอบสนองหรอถดถอยหลกหนออกจาก
โลกภายนอกพฤตกรรมทแสดงออกมดงน
l การลดความสนใจในกจกรรมทสำคญบางอยางเหนไดชด
l มความรสกอยากแยกตวเองออกหางจากผอนหรอแสดง
กรยาหางเหนตอบคคลอน
3.ความรสกและเกดพฤตกรรมอนๆ อยางนอย 2 อาการทไม
เคยปรากฏออกมากอนทจะประสบภยพบตเชน
l มอาการระวงระไวเกนกวาเหต (hyperalertness) หรอ
อาการสะดงตกใจในลกษณะทเกนจรง
l มความรสกผดทมชวตรอด ในขณะทคนอนตองประสบ
ภยพบต
l ความจำเสอมหรอมสมาธอยางขาดๆเกนๆ
l มอาการหลบไมสนท/สะดง/ฝนราย
l มการหลกเลยงกจกรรมทกระตนใหหวนรำลกถง
เหตการณทประสบเชนไมกลาไปดสถานทเกดเหต
l เกดอาการรนแรงเมอประสบเหตการณทเปนเครองหมาย
แสดงความเจบปวดหรอเหตการณทเคยนำความเจบปวดมาให
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER79
ผงไหลเมอเกดเหตการณวกฤตสขภาพจต/ภยพบต (MCC:
Flow Chart)
รบแจงเหตการณวกฤต
วกฤตเรงดวนระดบ1
ในเวลาราชการรายงานเวรตรวจการ/แจงเวรโทรศพท1323
แพทยเวร
-ประสานทมMCCในพนทรบผดชอบ
รายงานผอ./รกษาการ
วกฤตระดบ2
รายงานหวหนาศนยMCC/1323
รายงานผอ./รกษาการ
ออกปฏบตงานฯ
สรปผลการปฏบตงานและรายงานผบงคบบญชา
ออกปฏบตงาน
- ประสานMOBILETEAM- แจงผอำนวยการ/รกษาการ ออกคำสง- ประสานพนท
-ประสาน MOBILE TEAM -ประชมทม-ประสานพนท
ออกปฏบตงานตามสถานการณ
NO
NO
NO
YES
YES
YES
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER80
ขนตอนการปฏบตงานเมอเกดเหตการณวกฤตสขภาพจต/
ภยพบต 1.เมอเกดเหตการณวกฤต
พจารณาวาเปนวกฤตสขภาพจต (Mental Health Crisis : MCC)
เรงดวนระดบ 1 หรอไม
หมายเหต
l ความรนแรงระดบ 1 (ออกปฏบตงานทนทไมเกน 30
นาท):หมายถงลกษณะพฤตกรรม/เหตการณภาวะวกฤตสขภาพจตท
เกดขนในลกษณะดงตอไปน
1. ภาวะวกฤตฉกเฉนทอาจทำใหเกดความสญเสยหรอได
รบอนตรายถงแกชวต เชน บคคลทกำลงจะทำรายตนเอง เหตการณจ
ตวประกน พฤตกรรมกาวราวรนแรงอาละวาด ถออาวธ โดยเหตการณ
นนผเกยวของไดจดการแลวระดบหนงแตสถานการณยงไมคลคลาย
2. เหตการณทมคำสงจากกรมสขภาพจต/ผบงคบบญชา
มอบหมายใหดำเนนการอยางเรงดวน
l ความรนแรงระดบ 2 (ออกปฏบตงานภายใน 1-3 วน)
: หมายถงลกษณะพฤตกรรม/เหตการณภาวะวกฤตสขภาพจตทม
ลกษณะดงตอไปน
1. เหตการณทสรางความตนตระหนกแกสาธารณชน เชน
กรณผปวยจตเวชทำรายผอนถงแกชวต
2. ผประสบภยพบตรนแรงหรอเหตการณหายนะโดยอาจ
เกดจากธรรมชาตหรอการกระทำของมนษยเชนนำทวมแผนดนไหว
คลนยกษตกถลมไฟไหมโรคระบาดเปนตน
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER81
3. วกฤตสขภาพจตทสมพนธกบความเชอ หรอวฒนธรรม
ของชมชน เชน การเปนลมในชวงเวลาเดยวกนหลายคนจากความเชอ
วามผปอบ (อปทานหม) การไหลตายของคนหลายคนอยางตอเนองใน
ชมชนเดยวกน
4. เหตการณอนทสามารถรอได หรอรอการสงการจาก
ผบรหาร
2. ถาไมใช(No)หมายถงเปนเรงดวนระดบ2แจงMCC
เพอ
2.1 รายงานผอำนวยการ/รกษาการ
2.2 ประสานMobileTeam
2.3 ประชมทม
2.4 ประสานพนท
2.5 ออกปฏบตงานตามสถานการณ
2.6 สรปผลการปฏบตงานและรายงานผบงคบบญชา
3. ถาใช(Yes)ใหพจารณาตอวาในเวลาราชการหรอไม
3.1 ถาไม (No) ผรบผดชอบรายงานเวรตรวจการ/
แจงเวรโทรศพท1323
l รายงานแพทยเวร
l แพทยเวรรายงานผอำนวยการ/รกษาการ วา
ตองออกปฏบตงานหรอไม(ขนตอนตามFlow)
3.2 ถาใช (yes) ในเวลาราชการ ใหรายงานหวหนา
ศนยMCC/MCC/เวรโทรศพท1323
l รายงานผอำนวยการ/รกษาการ
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER82
4. พจารณาวาตองออกปฏบตงานนอกสถานทหรอไม
4.1 กรณไม (No) คอไมออกปฏบตงาน ไมไดอยใน
พนททรบผดชอบของหนวยงาน ใหประสานเครอขาย MCC ในพนท
รบผดชอบดำเนนการตอไปสรปผลการปฏบตงาน/บนทก
4.2 กรณ ใช (Yes) คอตองออกปฏบตงาน ซงเปน
พนทรบผดชอบของหนวยงานโดยMCCปฏบตดงน
l ประสานMobileTeam/รถ
l แจงผอำนวยการ/รกษาการ เพอขออนมตออก
ปฏบตงาน
l ประสานพนท/ตำรวจ/หนวยงานทเกยวของ
5. ออกปฏบตงาน
6. สรปผลการปฏบตงานและรายงานผบงคบบญชา
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER83
บรรณานกรม
กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. คมอคลายเครยด (2543)
กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหง
ประเทศไทย.
กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. คมอการใหการปรกษาทาง
โทรศพท . (2544) กรงเทพมหานคร : โรงพมพ
ไอเดยสแควร.
กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข (2547). คมอการใหความ
ชวยเหลอทางจตใจแกผประสบภยพบต. พมพครงท 2.
กรงเทพมหานคร.
กองการรกษาความปลอดภยดานการทต กระทรวงการตางประเทศแหง
สหรฐอเมรกา.คมอสำหรบผเขารบการอบรมเรอง การ
เจรจาตอรองเกยวกบตวประกน.
กองบญชาการตำรวจนครบาล สำนกงานตำรวจแหงชาต. (2544)
แนวทางปฏบต เบองตนในการแกไขวกฤตการณ
ตวประกน และไมมตวประกน. กรงเทพมหานคร :
กองบญชาการตำรวจนครบาล
ทศนาบญทอง และบญทพย สรธรงศร. (2545)การสงเสรมสขภาพ
จตและการปองกนการเจบปวยทางจต. กรงเทพมหานคร
:โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.
ประยรอำมฤต.การบรหารวกฤตการณเกดเหตวกฤต. (2541).
กรงเทพมหานคร:กองบญชาการตำรวจนครบาล.
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER84
โรงพยาบาลสวนปรง. เอกสารเผยแพรแนวทางการปฏบตงาน
สขภาพจตเคลอนท กรณ : ภยพบต. 2547.เชยงใหม.
สถาบนกลยาณราชนครนทร. เอกสารเผยแพรเรองเครอขายศนย
วกฤตสขภาพจต. 2545.กรงเทพมหานคร.
สถาบนกลยาณราชนครทร.คมอศนยวกฤตสขภาพจต.2548.พมพ
ครงท2.กรงเทพมหานคร:โรงพมพครสภาลาดพราว.
สถาบนกลยาณราชนครนทร.แนวปฏบตการชวยเหลอในสถานการณ
วกฤตสขภาพจต สำหรบสถาบนกลยาณราชนครนทร.
2552.กรงเทพมหานคร
CrisisNegotiationUnit.2000.Crisis Negotiation Course Quantico
: FBI Academy.
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER87
แบบประเมนและวเคราะหความเครยดดวยตนเอง ในระยะ 2 เดอนทผานมาทานมอาการ พฤตกรรมหรอความ
รสกตอไปนมากนอยเพยงใด
โปรดเขยนเครองหมาย “X” ลงในชองแสดงระดบอาการทเกด
ขนกบตวทานตามความเปนจรงมากทสด
อาการ พฤตกรรมหรอความรสก
ระดบอาการ
ไมเคย
เลย
เปน
ครงคราว
เปน
บอยๆ
เปน
ประจำ
1. นอนไมหลบเพราะคดมากหรอกงวล 2.รสกหงดหงดรำคาญใจ 3.ทำอะไรไมไดเลย เพราะประสาท
ตงเครยด 4.มความวนวายใจ 5.ไมอยากพบปะผคน 6.ปวดหวขางเดยวหรอปวดบรเวณ
ขมบทงสองขาง 7.รสกไมมความสขและเศราหมอง 8.รสกหมดหวงในชวต 9.รสกชวตตนเองไมมคณคา10.กระวนกระวายอยตลอดเวลา11.รสกวาตนเองไมมสมาธ12.รสกเพลยจนไมมแรงจะทำอะไร13.รสกเบอหนายไมอยากทำอะไร14.มอาการหวใจเตนแรง15.เสยงสน ปากสน หรอมอสน เวลา
ไมพอใจ 16.รสกกลวผดพลาดในการทำสงตางๆ 17.ปวดหรอเกรงกลามเนอบร เวณ
ทายทอยหลงหรอไหล18.ตนเตนงายกบเหตการณทไมคนเคย 19.มนงงหรอเวยนศรษะ20.ความสขทางเพศลดลง
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER88
การใหคะแนน เมอคณตอบแบบประเมนครบทง 20 ขอแลวใหคณใหคะแนน
แตละขอดงน
ถาคณตอบวา ไมเคยเลย 0 คะแนน
เปนครงคราว 1 คะแนน
เปนบอยๆ 2 คะแนน
เปนประจำ 3 คะแนน
จากนนใหรวมคะแนนทง 20 ขอเขาดวยกน คะแนนทไดจะอย
ระหวาง0-60คะแนนซงแตละชวงคะแนนมความหมายดงนคอ
0-5 คะแนน แสดงวา เครยดนอยกวาปกต
6-17 คะแนน แสดงวา เครยดในระดบปกต
18-25 คะแนน แสดงวา เครยดสงกวาปกตเลกนอย
26-29 คะแนน แสดงวา เครยดสงกวาปกตปานกลาง
30-60 คะแนน แสดงวา เครยดสงกวาปกตมาก
คำอธบายคะแนน 0-5 คะแนน คณมความเครยดนอยกวาปกต อาจเปนเพราะ
คณมชวตทเรยบงาย ไมจำเปนตองตอสดนรนในการดำเนนชวตสก
เทาใดนก ชวตไมคอยมเรองใหตองตนเตน และคณเองกไมคอย
กระตอรอรน
6-17คะแนน คณมความเครยดในระดบปกต นนคอคณ
สามารถจดการกบความเครยดทเกดขนในชวตประจำวนไดด และ
สามารถปรบตวปรบใจใหเขากบสถานการณตางๆ ไดอยางถกตอง
เหมาะสมคณควรพยายามคงระดบความเครยดในระดบนตอไปใหนานๆ
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER89
18-25คะแนน คณมความเครยดสงกวาระดบปกตเลกนอย
แสดงวาคณอาจกำล งมปญหาบางอยางททำให ไมสบายใจอย
ความเครยดในระดบน อาจทำใหมความผดปกตทางรางกาย จตใจและ
พฤตกรรมเลกนอยพอทนไดและเมอไดพกผอนหยอนใจบางกจะรสกด
ขนเอง
26-29คะแนน คณมความเครยดสงกวาระดบปกตปานกลาง
แสดงวาคณอาจกำลงมปญหาบางอยางในชวตทคณยงหาทางแกไขไม
ได อาจทำใหมความผดปกตทางรางกาย จตใจและพฤตกรรมอยางเหน
ไดชดและแมคณจะพกผอนหยอนใจแลว กยงอาจจะไมหายเครยดตอง
ฝกเทคนคเฉพาะในการคลายเครยดจงจะชวยได
30-60คะแนน คณมความเครยดสงกวาระดบปกตมากคณ
อาจกำลงเผชญภาวะวกฤตในชวต หรอไม คณกไดสะสมความเครยด
เอาไวมากจนเกนไปเปนเวลานาน ทำใหมอาการเจบปวยทรนแรงหรอ
เรอรงความเครยดในระดบนนอกจากจะตองฝกเทคนคการคลายเครยด
แลวควรไปพบแพทยเพอขอคำปรกษาตอไปดวยจงจะเปนการด
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER90
แบบคดกรองโรคซมเศราดวย 2 คำถาม (2Q) ชอ.สกล............................................................................อาย.........................
โปรดกาเครองหมาย“3”ในชองทตรงกบคำตอบของผรบบรการ
คำถาม เครองมอการคดกรองโรคซมเศราดวย 2Q ม ไมม
1 ใน 2 สปดาหทผานมารวมวนน “ทานรสก หดห เศรา หรอ
ทอแทสนหวงหรอไม”
2 ใน 2 สปดาหทผานมารวมวนน “ทานรสก เบอ ทำอะไรกไม
เพลดเพลนหรอไม”
แบบประเมนโรคซมเศราดวย 9 คำถาม (9Q)
ลำดบ ใน 2 สปดาหทผานมารวมวนน ทานมอาการ
เหลานบอยแคไหน
ไมม
เลย
เปน
บาง
วน
เปน
บอย
เปน
ทกวน
1 เบอไมสนใจทำอะไร
2 ไมสบายใจซมเศราทอแท
3 หลบยาก/หลบๆตนๆ/หลบมากไป
4 เหนอยงาย/ไมคอยมแรง
5 เบออาหาร/กนมากเกนไป
6 รสกไมดกบตวเอง คดวา ตวเองลมเหลว/ทำใหตนเอง/ครอบครวผดหวง
7 สมาธไมดเวลาทำอะไร เชน ดโทรทศน ฟงวทย/ทำงานทตองใชความตงใจ
8 พดชา ทำอะไรชาลง จนคนอนสงเกตเหนได/กระสบกระสายไมสามารถอยนงไดเหมอนทเคยเปน
9 คดวารายตนเอง/คดวาถาตายไปคงจะด
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER91
การแปลผล 2Q และดำเนนการตอไป ถาคำตอบ“ไมม”ทง2คำถามถอวา“ปกต”ไมเปนโรคซมเศรา
ถาคำตอบ“ม”ขอใดขอหนงหรอทง2ขอ(มอาการใดๆใน
คำถาม1และ2)หมายถง“เปนผมความเสยง” หรอ “มแนวโนม
ทจะเปนโรคซมเศรา” ใหแจงผลและแนะนำความรเรองโรคซมเศรา
แลวใหประเมนดวย แบบประเมนโรคซมเศราดวย 9Q เพอใหการดแล
ชวยเหลอตอไป
การแปลผล 9Q และดำเนนการตอไป การคดคะแนน
ไมมเลย = 0คะแนน
เปนบางวน(1-7วน) = 1คะแนน
เปนบอย(>7วน) = 2คะแนน
เปนทกวน = 3คะแนน
ถาคดคะแนน 7-12 การแปลผล เปนโรคซมเศราระดบนอย
(MajorDepression,mild)
คะแนน 13-18การแปลผล เปนโรคซมเศราระดบปานกลาง
(MajorDepression,moderate)
คะแนน >19 การแปลผล เปนโรคซมเศราระดบรนแรง
(MajorDepression,severe)
*กรณทประเมน 9Q แลวมคะแนน >7 ใหทำแบบประเมน
การฆาตวตาย 8Q*
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER92
แบบประเมนการฆาตวตาย 8 คำถาม (8Q)
ลำดบ ระยะเวลา แบบประเมนการฆาตวตาย 8Q ไมม ม
1 ชวง1ด.ทผานมา คดอยากตาย/คดวาตายไปจะดกวา
2 ชวง1ด.ทผานมา อยากทำรายตนเอง/ทำใหตนเองบาดเจบ
3 ชวง1ด.ทผานมา
คดเกยวกบการฆาตวตาย(ถาตอบวาคดใหถามตอ)
ทานสามารถควบคมความอยากฆาตวตายททานคด
อยนนไดหรอไม/บอกไดไหมวาคงจะไมทำตามความ
คดนนในขณะน
4 ชวง1ด.ทผานมา มแผนการทจะฆาตวตาย
5 ชวง1ด.ทผานมา ไดเตรยมการทจะทำรายตนเอง/เตรยมการจะฆาตวตายโดยตงใจวาจะใหตายจรงๆ
6 ชวง1ด.ทผานมา ไดทำใหตนเองบาดเจบแตไมตงใจทจะทำใหเสยชวต
7 ชวง1ด.ทผานมา ไดพยายามฆาตวตายโดยคาดหวง/ตงใจทจะใหตาย
8 ตลอดชวตทผานมา ทานเคยพยายามฆาตวตาย
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER93
การแปลผล 8Q และดำเนนการตอไป การคดคะแนน
ขอ1 = 1คะแนน
ขอ2 = 2คะแนน
ขอ3 = 6คะแนนและ8คะแนน
ขอ4 = 8คะแนน
ขอ5 = 9คะแนน
ขอ6 = 4คะแนน
ขอ7 = 10คะแนน
ขอ8 = 4คะแนน
ถาคดคะแนน 1-8 การแปลผล มแนวโนมทจะฆาตวตาย
ในปจจบนนอย
คะแนน 9-16การแปลผล มแนวโนมทจะฆาตวตาย
ในปจจบนปานกลาง
คะแนน ≥>17 การแปลผล มแนวโนมทจะฆาตวตาย
ในปจจบนสง
**กรณทประเมน 8Q แลวมคะแนน >17 ใหสงตอโรงพยาบาล
จตเวช**
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER94
หมายเลขโทรศพทหนวยงานทใหคำปรกษาดานสขภาพจต
หนวยงาน หมายเลขโทรศพท จงหวด
1.สถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา
0-2437-7061
(ในเวลาราชการ)
0-2439-0392
(นอกเวลาราชการ)
กรงเทพมหานคร
2.สถาบนราชานกล 0-2245-4696 กรงเทพมหานคร
3.สถาบนกลยาณราชนครนทร 0-2889-9191 กรงเทพมหานคร
4.สถาบนสขภาพจตเดกและวยรน
ราชนครนทร0-2245-7835 กรงเทพมหานคร
5.โรงพยาบาลศรธญญา 0-2526-3342 นนทบร
6.โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ 0-2394-1846 สมทรปราการ
7.โรงพยาบาลสวนปรง 0-5327-6750 เชยงใหม
8.สถาบนพฒนาการเดกราชนครนทร 0-5389-0245 เชยงใหม
9.โรงพยาบาลจตเวชนครพนมราชนครนทร 0-4251-3259 นครพนม
10.โรงพยาบาลจตเวชขอนแกน
ราชนครนทร0-4322-5103 ขอนแกน
11.โรงพยาบาลจตเวชนครราชสมา
ราชนครนทร0-4434-2677 นครราชสมา
12.โรงพยาบาลพระศรมหาโพธ 0-4531-2550 อบลราชธาน
13.โรงพยาบาลจตเวชเลยราชนครนทร 0-4286-1532ตอ119 เลย
14.โรงพยาบาลจตเวชสระแกว
ราชนครนทร0-3724-3144 สระแกว
15.โรงพยาบาลสวนสราญรมย 0-7731-2991 สราษฎรธาน
16.โรงพยาบาลจตเวชสงขลา
ราชนครนทร0-7430-7124 สงขลา
17.โรงพยาบาลจตเวชนครสวรรค
ราชนครนทร0-5626-7280 นครสวรรค
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER95
หนวยงาน หมายเลขโทรศพท จงหวด
18.โรงพยาบาล/สถาบนสงกดกรม
สขภาพจต1323(โทรฟร) ทวประเทศ
19.สายดวนกใจ(โรงพยาบาลวชระ) 0-2668-7080 กรงเทพมหานคร
20.สายดวนกใจ(โรงพยาบาลเจรญกรง
ประชารกษ)0-2292-1852 กรงเทพมหานคร
21.สมาคมสมารตนสแหงประเทศไทย 0-2249-9977 กรงเทพมหานคร
22.สมาคมสมารตนสแหงประเทศไทย 0-5322-5977-8 เชยงใหม
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER96
หมายเลขโทรศพทฉกเฉน
สถานท หมายเลขโทรศพท
1.แจงเหตดวนเหตราย 191
2.ศนยนเรนทร(รบแจงเจบปวยฉกเฉน) 1669
3.กองปราบปราม 195
4.ศนยดบเพลงศรอยธยา 199
5.ศนยวทยกรงธน 0-2445-0088
6.ศนยวทยรามา 0-2246-0999
7.ตำรวจทางหลวง 1193
8.สถานวทยจส.100 0-2119-1518,
0-2255-1133-6
9.สถานวทยรวมดวยชวยกน 1677
10.มลนธรวมกตญญ 0-2249-4677,
0-2249-6620
11.มลนธปอเตกตง 0-2226-4455,
0-2226-4448
12.ศนยรองทกขกรงเทพมหานคร 1555
13.ศนยสงกลบและรถพยาบาลกรมตำรวจ 0-2255-1133-6
14.ศนยการประสานงานฉกเฉน24ชวโมง
(อาคเนยประกนภย)
0-2267-7777
15.เวบไซตศนยวกฤตสขภาพจตสถาบน
กลยาณราชนครนทร
www.galyainstitute.com/crisis
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER97
คณะทำงาน จดพมพครงท 1
นายแพทยประภาส อครานนท
นางวลล ธรรมโกสทธ
นางสาวราณ ฉายนท
นายยทธ แกวควรชม
นางวยณ ชางมง
นางสาววงษเดอน สายสวรรณ
นายณฐวฒ อรนทร
นางจนทรพมพ ศรเสวกร
นางสาวภาวน บตรแสน
นางอบลรตน ประทป
นายสรพล พอคาชาง
นางสาวกนกพร ขนทรง
จดพมพครงท 2
นายแพทยศรศกด ธตดลกรตน
นายแพทยประภาส อครานนท
นางวลล ธรรมโกสทธ
นางสาวราณ ฉายนท
นางสาวสาลกา โควบญงาม
นางยพน ตมโหมด
นางสาวชนดา ชาฎโกฏ
นางสาวสลนดา จนทรเสนา
นางสาวภาวณ บตรแสน
คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER98
จดพมพครงท 3
นายแพทยศรศกด ธตดลกรตน
แพทยหญงเบญจพร ปญญายง
แพทยหญงรชนกร เอยมผอง
นางยพน ตมโหมด
นางสาวสลนดา จนทรเสนา
นางอบลรตน ประทป
นางกาญจนา สามคคนนท