Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

20
5 Spis treści 1 Objawy 1. Ataksja (niezborność) Marek Bodzioch ������������������������������������������������������������ 29 2. Biegunka Jacek Mrukowicz, Piotr Daniel ��������������������������������������������������������������� 30 3. Ból brzucha Justyna Kotynia, Ewa Małecka‑Panas ��������������������������������������������������� 34 4. Bóle głowy Jacek Rożniecki, Marek Bodzioch��������������������������������������������������������� 37 5. Ból w klatce piersiowej Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski �������������������������������� 41 6. Ból ucha Piotr Sawiec ������������������������������������������������������������������������������������� 44 7. Chrypka Wojciech Szczeklik, Filip Mejza ���������������������������������������������������������������� 47 8. Czkawka Jacek Łuczak, Wojciech Leppert �������������������������������������������������������������� 47 9. Czucie, zaburzenia Marek Bodzioch ����������������������������������������������������������������� 48 10. Drgawki Marek Bodzioch ��������������������������������������������������������������������������������� 51 11. Duszność Wojciech Szczeklik, Małgorzata Krajnik, Miłosz Jankowski ������������������������������ 52 12. Dysfagia Justyna Kotynia, Ewa Małecka‑Panas �������������������������������������������������������� 58 13. Dyspepsja Krzysztof Marlicz, Jacek Mrukowicz�������������������������������������������������������� 59 14. Ginekomastia Krzysztof Kula, Jolanta Słowikowska‑Hilczer ���������������������������������������� 60 15. Gorączka o nieznanej przyczynie Piotr Zaborowski, Jacek Mrukowicz �������������������� 61 16. Kaszel Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski ����������������������������������������������������������� 64 17. Kołatanie serca Wojciech Szczeklik, Wiktoria Leśniak ���������������������������������������������� 67 18. Krwiomocz Franciszek Kokot, Robert Drabczyk ������������������������������������������������������� 68 19. Krwioplucie Wojciech Szczeklik, Filip Mejza ���������������������������������������������������������� 69 20. Mocz, zaburzenia oddawania Franciszek Kokot, Robert Drabczyk �������������������������� 70 21. Niedowład i porażenie Marek Bodzioch����������������������������������������������������������� 70 22. Nudności i wymioty Anna Mokrowiecka, Ewa Małecka‑Panas���������������������������������� 72 23. Obrzęki Wojciech Szczeklik, Franciszek Kokot, Łukasz Strzeszyński ��������������������������������� 75 24. Oddychanie, zaburzenia Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski ������������������������������� 76 25. Oponowe objawy Marek Bodzioch ������������������������������������������������������������������ 77 26. Owłosienie, nadmierne patologiczne Jadwiga Słowińska‑Srzednicka ������������������� 78 27. Palce rąk, zniekształcone ����������������������������������������������������������������������������� 80 28. Pragnienie, zwiększone Franciszek Kokot, Robert Drabczyk ����������������������������������� 82 29. Serce, osłuchiwanie Wojciech Szczeklik, Wiktoria Leśniak ��������������������������������������� 83 30. Sinica Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski ������������������������������������������������������������ 88 31. Szmery oddechowe, nieprawidłowe Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski ������������� 89 32. Śledziona, powiększenie Andrzej Hellmann ����������������������������������������������������� 91 33. Świadomość, zaburzona Grażyna Zwolińska, Konstanty Szułdrzyński ������������������������ 92 34. Świąd Małgorzata Krajnik, Robert Drabczyk ������������������������������������������������������������ 93 35. Tętno tętnicze, nieprawidłowe Wojciech Szczeklik, Wiktoria Leśniak ���������������������� 95 36. Wątroba, powiększenie Łukasz Strzeszyński ����������������������������������������������������� 96 37. Węzły chłonne, powiększenie Andrzej Hellmann ��������������������������������������������� 96 38. Wodobrzusze Jacek Juszczyk ��������������������������������������������������������������������������� 97 39. Zaparcie Renata Talar‑Wojnarowska, Ewa Małecka‑Panas, Witold Bartnik ������������������������ 98 40. Zawroty głowy Marek Bodzioch �������������������������������������������������������������������� 101 41. Żółtaczka Jacek Juszczyk ������������������������������������������������������������������������������� 102 42. Żyły szyjne, poszerzenie Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski ����������������������������� 104

description

Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010 - spis treści

Transcript of Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Page 1: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

5

Spis treści

1 Objawy

1. Ataksja (niezborność) Marek Bodzioch ������������������������������������������������������������ 29 2. Biegunka Jacek Mrukowicz, Piotr Daniel ��������������������������������������������������������������� 30 3. Ból brzucha  Justyna Kotynia, Ewa Małecka‑Panas ���������������������������������������������������34 4. Bóle głowy  Jacek Rożniecki, Marek Bodzioch ��������������������������������������������������������� 37 5. Ból w klatce piersiowej  Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski �������������������������������� 41 6. Ból ucha Piotr Sawiec �������������������������������������������������������������������������������������44 7. Chrypka Wojciech Szczeklik, Filip Mejza ���������������������������������������������������������������� 47 8. Czkawka  Jacek Łuczak, Wojciech Leppert �������������������������������������������������������������� 47 9. Czucie, zaburzenia Marek Bodzioch �����������������������������������������������������������������4810. Drgawki Marek Bodzioch ��������������������������������������������������������������������������������� 5111. Duszność  Wojciech Szczeklik, Małgorzata Krajnik, Miłosz Jankowski ������������������������������ 5212. Dysfagia  Justyna Kotynia, Ewa Małecka‑Panas ��������������������������������������������������������5813. Dyspepsja Krzysztof Marlicz, Jacek Mrukowicz �������������������������������������������������������� 5914. Ginekomastia  Krzysztof Kula, Jolanta Słowikowska‑Hilczer ����������������������������������������6015. Gorączka o nieznanej przyczynie Piotr Zaborowski, Jacek Mrukowicz �������������������� 6116. Kaszel  Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski �����������������������������������������������������������6417. Kołatanie serca  Wojciech Szczeklik, Wiktoria Leśniak ���������������������������������������������� 6718. Krwiomocz Franciszek Kokot, Robert Drabczyk �������������������������������������������������������6819. Krwioplucie Wojciech Szczeklik, Filip Mejza ���������������������������������������������������������� 6920. Mocz, zaburzenia oddawania Franciszek Kokot, Robert Drabczyk �������������������������� 7021. Niedowład i porażenie Marek Bodzioch ����������������������������������������������������������� 7022. Nudności i wymioty  Anna Mokrowiecka, Ewa Małecka‑Panas���������������������������������� 7223. Obrzęki  Wojciech Szczeklik, Franciszek Kokot, Łukasz Strzeszyński ��������������������������������� 7524. Oddychanie, zaburzenia  Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski ������������������������������� 7625. Oponowe objawy Marek Bodzioch ������������������������������������������������������������������ 7726. Owłosienie, nadmierne patologiczne  Jadwiga Słowińska‑Srzednicka ������������������� 7827. Palce rąk, zniekształcone �����������������������������������������������������������������������������8028. Pragnienie, zwiększone Franciszek Kokot, Robert Drabczyk �����������������������������������8229. Serce, osłuchiwanie  Wojciech Szczeklik, Wiktoria Leśniak ���������������������������������������8330. Sinica  Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski ������������������������������������������������������������8831. Szmery oddechowe, nieprawidłowe  Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski �������������8932. Śledziona, powiększenie  Andrzej Hellmann ����������������������������������������������������� 9133. Świadomość, zaburzona  Grażyna Zwolińska, Konstanty Szułdrzyński ������������������������ 9234. Świąd  Małgorzata Krajnik, Robert Drabczyk ������������������������������������������������������������ 9335. Tętno tętnicze, nieprawidłowe  Wojciech Szczeklik, Wiktoria Leśniak ���������������������� 9536. Wątroba, powiększenie  Łukasz Strzeszyński �����������������������������������������������������9637. Węzły chłonne, powiększenie  Andrzej Hellmann ���������������������������������������������9638. Wodobrzusze Jacek Juszczyk ��������������������������������������������������������������������������� 9739. Zaparcie  Renata Talar‑Wojnarowska, Ewa Małecka‑Panas, Witold Bartnik ������������������������9840. Zawroty głowy Marek Bodzioch �������������������������������������������������������������������� 10141. Żółtaczka Jacek Juszczyk ������������������������������������������������������������������������������� 10242. Żyły szyjne, poszerzenie  Wojciech Szczeklik, Miłosz Jankowski ����������������������������� 104

Page 2: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

6

2 Chorobyukładukrążenia red. Andrzej Budaj

1. Nagłe zatrzymanie krążenia  Miłosz Jankowski ����������������������������������������������� 106 2. Wstrząs  Miłosz Jankowski ������������������������������������������������������������������������������ 114

2.1. Wstrząs hipowolemiczny �������������������������������������������������������������������� 1182.1.1. Wstrząs krwotoczny������������������������������������������������������������������ 119

2.2. Wstrząs kardiogenny ������������������������������������������������������������������������� 120 3. Profilaktyka chorób sercowo‑naczyniowych

Barbara Cybulska, Longina Kłosiewicz‑Latoszek, Wiktor Szostak ��������������������������������������� 121 4. Dyslipidemie  Barbara Cybulska, Longina Kłosiewicz‑Latoszek, Wiktor Szostak���������������� 124

4.1. Hipercholesterolemia �������������������������������������������������������������������������� 1244.2. Dyslipidemia aterogenna ������������������������������������������������������������������� 1274.3. Zespół chylomikronemii ��������������������������������������������������������������������� 129

5. Choroba niedokrwienna serca  Andrzej Budaj, Tomasz Pasierski, Bronisław Bednarz, Wiktoria Leśniak ����������������������������������������������������������������������� 1295.1. Stabilne zespoły wieńcowe ���������������������������������������������������������������� 131

5.1.1. Dławica piersiowa stabilna ������������������������������������������������������� 1315.1.2. Sercowy zespół X ��������������������������������������������������������������������� 1365.1.3. Dławica związana z mostkami mięśniowymi

nad tętnicami wieńcowymi ������������������������������������������������������ 1375.2. Dławica odmienna (naczynioskurczowa, Prinzmetala) ����������������������� 1375.3. Ostre zespoły wieńcowe �������������������������������������������������������������������� 137

6. Zaburzenia rytmu serca  Maria Trusz‑Gluza, Wiktoria Leśniak ������������������������������� 1556.1. Dodatkowe pobudzenia nadkomorowe ���������������������������������������������� 1646.2. Częstoskurcz nawrotny w węźle przedsionkowo‑komorowym

(częstoskurcz węzłowy nawrotny) ������������������������������������������������������ 1646.3. Zespoły preekscytacji ������������������������������������������������������������������������� 1656.4. Częstoskurcz przedsionkowy�������������������������������������������������������������� 1676.5. Tachyarytmie zatokowe���������������������������������������������������������������������� 1686.6. Migotanie przedsionków �������������������������������������������������������������������� 1696.7. Trzepotanie przedsionków ������������������������������������������������������������������ 1746.8. Łagodne częstoskurcze komorowe ����������������������������������������������������� 1766.9. Komorowe zaburzenia rytmu po zawale serca ����������������������������������� 1786.10. Częstoskurcz komorowy w kardiomiopatii ��������������������������������������� 1796.11. Wrodzony zespół długiego QT ���������������������������������������������������������� 1796.12. Zespół Brugadów ����������������������������������������������������������������������������� 1816.13. Wielokształtny częstoskurcz komorowy zależny od katecholamin ��� 1816.14. Idiopatyczne migotanie komór ��������������������������������������������������������� 1826.15. Nagła śmierć sercowa����������������������������������������������������������������������� 182

7. Zaburzenia automatyzmu i przewodzenia  Maria Trusz‑Gluza, Wiktoria Leśniak  �����1837.1. Dysfunkcja węzła zatokowego ������������������������������������������������������������ 1847.2. Bloki przedsionkowo‑komorowe �������������������������������������������������������� 1857.3. Bloki śródkomorowe ��������������������������������������������������������������������������� 187

8. Wady zastawki aortalnej ��������������������������������������������������������������������������� 1888.1. Zwężenie zastawki aortalnej (lewego ujścia tętniczego)

Marek Konka, Piotr Hoffman  ������������������������������������������������������������������������� 1888.2. Niedomykalność zastawki aortalnej  Piotr Szymański, Piotr Hoffman ����������� 1928.3. Wada złożona zastawki aortalnej  Marek Konka, Piotr Szymański���������������� 194

Page 3: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

7

9. Wady zastawki mitralnej ����������������������������������������������������������������������������� 1959.1. Zwężenie zastawki mitralnej (lewego ujścia żylnego)

Marek Konka, Piotr Hoffman �������������������������������������������������������������������������� 1959.2. Niedomykalność zastawki mitralnej  Piotr Szymański, Piotr Hoffman ����������� 1989.3. Wada złożona zastawki mitralnej  Piotr Szymański, Piotr Hoffman ���������������2009.4. Zespół wypadania płatka zastawki mitralnej  Zbigniew Gąsior, Piotr Pysz �� 202

10. Wady zastawki trójdzielnej  Marek Konka, Piotr Hoffman ����������������������������������� 20310.1. Zwężenie zastawki trójdzielnej ��������������������������������������������������������� 20310.2. Niedomykalność zastawki trójdzielnej ���������������������������������������������204

11. Wady wielozastawkowe  Marek Konka, Piotr Szymański �������������������������������������� 20512. Wrodzone wady serca u dorosłych  Piotr Hoffman ����������������������������������������� 207

12.1. Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej ���������������������������������������� 20712.2. Drożny otwór owalny �����������������������������������������������������������������������20812.3. Ubytek przegrody międzykomorowej �����������������������������������������������20812.4. Przetrwały przewód tętniczy ������������������������������������������������������������20912.5. Zespół Eisenmengera ����������������������������������������������������������������������� 21012.6. Zwężenie drogi odpływu prawej komory ����������������������������������������� 21112.7. Zwężenie drogi odpływu lewej komory �������������������������������������������� 21212.8. Koarktacja aorty ������������������������������������������������������������������������������� 21212.9. Anomalia Ebsteina ��������������������������������������������������������������������������� 213

13. Infekcyjne zapalenie wsierdzia  Janina Stępińska�������������������������������������������� 21414. Gorączka reumatyczna Anetta Undas ����������������������������������������������������������� 22215. Zapalenie mięśnia sercowego  Zofia T. Bilińska, Wiktoria Leśniak ������������������������� 22316. Kardiomiopatie  Jan Wodniecki, Wiktoria Leśniak ������������������������������������������������� 226

16.1. Kardiomiopatia rozstrzeniowa ���������������������������������������������������������� 22616.2. Kardiomiopatia przerostowa ������������������������������������������������������������ 22716.3. Kardiomiopatia restrykcyjna ������������������������������������������������������������ 22916.4. Arytmogenna kardiomiopatia prawokomorowa ������������������������������23016.5. Kardiomiopatie o znanej przyczynie i niesklasyfikowane ����������������� 231

17. Zapalenie osierdzia  Witold Tomkowski, Paweł Kuca �������������������������������������������� 23218. Tamponada serca  Witold Tomkowski, Paweł Kuca����������������������������������������������� 23619. Niewydolność serca ����������������������������������������������������������������������������������� 237

19.1. Przewlekła niewydolność serca Jacek Dubiel,

Andrzej Surdacki, Grzegorz Goncerz ��������������������������������������������������������������� 23819.2. Ostra niewydolność serca  Bronisław Bednarz, 

Andrzej Budaj, Grzegorz Goncerz ����������������������������������������������������������������� 24820. Nadciśnienie tętnicze ��������������������������������������������������������������������������������� 254

20.1. Nadciśnienie tętnicze pierwotne Andrzej Januszewicz,

Aleksander Prejbisz, Grzegorz Goncerz ����������������������������������������������������������� 25520.2. Nadciśnienie naczyniowonerkowe

Andrzej Januszewicz, Aleksander Prejbisz ������������������������������������������������������� 26920.3. Nadciśnienie tętnicze miąższowonerkowe  Andrzej Więcek, Jerzy Chudek ��� 27220.4. Nadciśnienie tętnicze u kobiety w ciąży

Władysław Sułowicz, Tomasz Stompór ����������������������������������������������������������� 27420.4.1. Stan przedrzucawkowy �������������������������������������������������������� 27620.4.2. Rzucawka ���������������������������������������������������������������������������� 277

21. Nadciśnienie płucne  na podst. rozdz. Adama Torbickiego i Marcina Kurzyny ��������������� 278

Page 4: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

8

22. Tętniak aorty  Marzena Frołow, Ewa Tuleja ��������������������������������������������������������� 28223. Rozwarstwienie aorty  Marzena Frołow, Ewa Tuleja �������������������������������������������28424. Choroba Takayasu  Marzena Frołow, Leszek Masłowski ����������������������������������������� 28525. Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic  Marzena Frołow, Leszek Masłowski ��������� 28626. Zakrzepowo‑zarostowe zapalenie naczyń (choroba Buergera)

Marzena Frołow, Leszek Masłowski ������������������������������������������������������������������������ 28727. Niedokrwienie kończyn dolnych  Marzena Frołow, Wojciech Bodzoń �������������������� 289

27.1. Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych ������������������������������������� 28927.2. Ostre niedokrwienie kończyn dolnych ���������������������������������������������� 291

28. Zwężenie tętnic szyjnych  Wojciech Bodzoń, Marzena Frołow ������������������������������� 29329. Udar mózgu  Anna Członkowska, Maciej Niewada �������������������������������������������������29430. Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych  Marzena Frołow, Jan Sznajd ��������300 31. Przewlekła niewydolność żylna  Marzena Frołow, Leszek Masłowski �������������������� 301 32. Zespół żyły głównej górnej  Aleksandra Kotlińska‑Lemieszek, Wojciech Wysocki �������� 30333. Żylna choroba zakrzepowo‑zatorowa ��������������������������������������������������������304

33.1. Zakrzepica żył głębokich  Rafał Niżankowski, Jan Sznajd����������������������������30433.2. Zatorowość płucna  Piotr Pruszczyk, Adam Torbicki ����������������������������������� 31433.3. Profilaktyka pierwotna ŻChZZ  Krystyna Zawilska, Rafał Niżankowski ���������� 321

34. Ogólne zasady leczenia przeciwkrzepliwego Anetta Undas, Krystyna Zawilska ����� 32334.1. Heparyny ������������������������������������������������������������������������������������������ 32334.2. Inhibitory czynnika Xa (fondaparynuks, rywaroksaban) ������������������ 32634.3. Bezpośrednie inhibitory trombiny ���������������������������������������������������� 32734.4. Antagoniści witaminy K ������������������������������������������������������������������� 32734.5. Leczenie przeciwzakrzepowe a anestezja regionalna ���������������������� 334

35. Zaburzenia mikrokrążenia  Marzena Frołow, Leszek Masłowski ����������������������������� 33435.1. Objaw Raynauda ������������������������������������������������������������������������������ 33435.2. Bolesny rumień kończyn (erytromelalgia) ���������������������������������������� 33535.3. Siność siatkowata ���������������������������������������������������������������������������� 335

36. Zapalenie naczyń chłonnych Andrzej Szuba, Ewa Tuleja������������������������������������ 33637. Obrzęk limfatyczny Andrzej Szuba, Ewa Tuleja �������������������������������������������������� 336

3 Chorobyukładuoddechowego  red. Ewa Niżankowska‑Mogilnicka

1. Niewydolność oddechowa  Miłosz Jankowski, Wiesław Królikowski ����������������������� 3381.1. Ostra niewydolność oddechowa ���������������������������������������������������������3401.2. Przewlekła niewydolność oddechowa ����������������������������������������������� 342

2. Nieżyt nosa i zatok przynosowych  Monika Świerczyńska‑Krępa,  Zbigniew Świerczyński ����������������������������������������������������������������������������������������������343

3. Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina) Piotr Sawiec,

Jacek Mrukowicz, Leszek Szenborn ������������������������������������������������������������������������� 345 4. Choroby krtani  Monika Świerczyńska‑Krępa, Zbigniew Świerczyński ��������������������������349

4.1. Zapalenie krtani ���������������������������������������������������������������������������������3494.2. Zaburzenia fonacji ������������������������������������������������������������������������������3494.3. Rak krtani ������������������������������������������������������������������������������������������� 350

5. Ostre zapalenie oskrzeli  Jan Kuś ����������������������������������������������������������������� 350 6. Przewlekła obturacyjna choroba płuc  Władysław Pierzchała, Piotr Gajewski ���������������351 7. Astma  Ewa Niżankowska‑Mogilnicka, Grażyna Bochenek, Piotr Gajewski ������������������������ 358 8. Rozstrzenie oskrzeli Renata Jankowska, Filip Mejza �������������������������������������������� 369

Page 5: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

9

9. Mukowiscydoza  Henryk Mazurek, Filip Mejza ���������������������������������������������������� 37110. Zarostowe zapalenie oskrzelików  Ewa Rowińska‑Zakrzewska, Iwona Bestry ���������� 37311. Zapalenia płuc wywołane przez drobnoustroje  Jan Kuś, Miłosz Jankowski ������� 374

11.1. Pozaszpitalne zapalenie płuc ������������������������������������������������������������ 37411.2. Szpitalne zapalenie płuc �������������������������������������������������������������������38011.3. Zapalenia płuc wywołane przez określony czynnik etiologiczny ������383

11.3.1. Ciężki ostry zespół oddechowy���������������������������������������������38311.3.2. Grypowe zapalenie płuc�������������������������������������������������������38311.3.3. Zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis jiroveci

(pneumocystoza) ������������������������������������������������������������������38311.3.4. Zapalenie płuc wywołane przez Aspergillus

(aspergiloza inwazyjna) ��������������������������������������������������������38411.3.5. Zapalenie płuc wywołane przez Candida �����������������������������38411.3.6. Zapalenia płuc wywołane innymi drobnoustrojami �������������385

12. Choroby śródmiąższowe płuc  Ewa Rowińska‑Zakrzewska,  Iwona Bestry, Kazimierz Marek ������������������������������������������������������������������������������38512.1. Idiopatyczne śródmiąższowe zapalenia płuc ������������������������������������385

12.1.1. Idiopatyczne włóknienie płuc �����������������������������������������������38512.1.2. Wybrane inne postaci idiopatycznego śródmiąższowego

zapalenia płuc ����������������������������������������������������������������������38612.2. Sarkoidoza ��������������������������������������������������������������������������������������� 38712.3. Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych �����������������������������������38912.4. Rozlane krwawienie pęcherzykowe �������������������������������������������������39012.5. Eozynofilie płucne ���������������������������������������������������������������������������� 39112.6. Pylice płuc ���������������������������������������������������������������������������������������� 39212.7. Inne rzadkie śródmiąższowe choroby płuc ��������������������������������������� 393

13. Gruźlica i mykobakteriozy  Iwona Grzelewska‑Rzymowska ����������������������������������39413.1. Gruźlica ���������������������������������������������������������������������������������������������39413.2. Mykobakteriozy �������������������������������������������������������������������������������399

14. Nowotwory płuc  Jacek Jassem, Wojciech Wysocki �����������������������������������������������39914.1. Pierwotne nowotwory płuc ��������������������������������������������������������������39914.2. Przerzuty nowotworowe w płucach �������������������������������������������������404

15. Międzybłoniak opłucnej  Jacek Jassem, Wojciech Wysocki �����������������������������������40516. Obturacyjny bezdech senny  Robert Pływaczewski, Agata Niżankowska‑Jędrzejczyk ���40617. Płyn w jamie opłucnej  Krzysztof Sładek, Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ������409

17.1. Przesięk w jamie opłucnej �����������������������������������������������������������������40917.2. Wysięk w jamie opłucnej ������������������������������������������������������������������409

17.2.1. Wysięk nowotworowy w jamie opłucnej ������������������������������40917.2.2. Wysięk towarzyszący bakteryjnym zapaleniom płuc ����������� 410

17.3. Krwiak opłucnej �������������������������������������������������������������������������������� 41117.4. Wysięk chłonny (chłonkotok) ������������������������������������������������������������ 411

18. Odma opłucnowa  Krzysztof Sładek, Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ������������� 41219. Odma śródpiersiowa  Krzysztof Sładek, Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski �������� 41520. Odma podskórna  Krzysztof Sładek, Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski �������������� 41521. Guzy i torbiele śródpiersia  Krzysztof Sładek, Miłosz Jankowski����������������������������� 41622. Ostre zapalenie śródpiersia  Krzysztof Sładek, Miłosz Jankowski ��������������������������� 41623. Uzależnienie od tytoniu  Dorota Górecka, Małgorzata Bała ���������������������������������� 417

Page 6: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

10

4 Chorobyprzewodupokarmowego red. Witold Bartnik

1. Zaburzenia motoryki przełyku  Renata Talar‑Wojnarowska, Ewa Małecka‑Panas ������� 4231.1. Achalazja �������������������������������������������������������������������������������������������� 4231.2. Rozlany skurcz przełyku ��������������������������������������������������������������������� 4241.3. Bolesne skurcze przełyku ������������������������������������������������������������������� 425

2. Choroba refluksowa przełyku  Renata Talar‑Wojnarowska, Ewa Małecka‑Panas ������� 425 3. Rak przełyku  Anna Mokrowiecka, Ewa Małecka‑Panas, Wojciech Wysocki �������������������� 428 4. Uchyłki przełyku  Ewa Małecka‑Panas ������������������������������������������������������������� 430 5. Zapalenia żołądka Krzysztof Marlicz ���������������������������������������������������������������� 430

5.1. Ostra gastropatia krwotoczna (nadżerkowa) �������������������������������������� 4305.2. Zapalenie żołądka wywołane przez H. pylori ������������������������������������� 4315.3. Autoimmunologiczne zapalenie żołądka �������������������������������������������� 4315.4. Gastropatia żółciowa ������������������������������������������������������������������������� 432

6. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy Witold Bartnik �����������������������������432 7. Zespół Zollingera i Ellisona Witold Bartnik ���������������������������������������������������� 436 8. Rak żołądka Krzysztof Marlicz, Wojciech Wysocki ������������������������������������������������� 437 9. Chłoniaki żołądka Krzysztof Marlicz, Wojciech Wysocki ���������������������������������������� 43810. Celiakia  Hanna Szajewska ������������������������������������������������������������������������������ 43911. Zespół krótkiego jelita Marek Pertkiewicz �������������������������������������������������������44212. Zespół rozrostu bakteryjnego  Hanna Szajewska ��������������������������������������������44313. Enteropatia z utratą białka Jerzy Socha ��������������������������������������������������������44514. Zespół jelita drażliwego Witold Bartnik ��������������������������������������������������������44615. Choroba Hirschsprunga Witold Bartnik ���������������������������������������������������������44816. Uchyłki jelita grubego Witold Bartnik �����������������������������������������������������������44817. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego Witold Bartnik ���������������������������������� 45018. Choroba Leśniowskiego i Crohna Witold Bartnik ������������������������������������������ 45519. Niedokrwienie jelit ������������������������������������������������������������������������������������460

19.1. Ostre niedokrwienie jelit  Marzena Frołow, Jan Ciećkiewicz ������������������������46019.2. Przewlekłe niedokrwienie jelit  Marzena Frołow, Jan Ciećkiewicz ��������������� 46119.3. Niedokrwienne zapalenie jelita grubego Witold Bartnik ���������������������462

20. Mikroskopowe zapalenia jelita grubego Witold Bartnik �������������������������������46321. Polipy jelita grubego Witold Bartnik, Wojciech Wysocki ���������������������������������������463

21.1. Polipy gruczolakowe �������������������������������������������������������������������������46321.2. Zespoły polipowatości rodzinnej ������������������������������������������������������46421.3. Polipy nienowotworowe ������������������������������������������������������������������465

22. Rak jelita grubego Witold Bartnik, Wojciech Wysocki ������������������������������������������46523. Choroby odbytu Witold Bartnik ���������������������������������������������������������������������468

23.1. Ropnie okołoodbytowe ��������������������������������������������������������������������46823.2. Przetoki odbytu ��������������������������������������������������������������������������������46823.3. Guzki krwawnicze (żylaki odbytu) ����������������������������������������������������46923.4. Szczelina odbytu ������������������������������������������������������������������������������ 470

24. Choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego �������������������� 47024.1. Ostra biegunka infekcyjna  Tomasz Mach, Jacek Mrukowicz ����������������������� 470

24.1.1. Biegunka podróżnych ����������������������������������������������������������� 47424.1.2. Biegunka szpitalna ��������������������������������������������������������������� 47624.1.3. Biegunka związana z antybiotykoterapią ����������������������������� 47624.1.4. Zatrucie pokarmowe ������������������������������������������������������������ 477

24.2. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit Witold Bartnik, Jacek Mrukowicz ����������� 477

Page 7: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

11

24.3. Zakażenia przewodu pokarmowego u osób z niedoborem odporności  Tomasz Mach, Jacek Mrukowicz ���������������������������������������������� 479

24.4. Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego

Tomasz Mach, Jacek Mrukowicz �������������������������������������������������������������������48124.4.1. Giardioza ������������������������������������������������������������������������������48124.4.2. Pełzakowica �������������������������������������������������������������������������48324.4.3. Glistnica �������������������������������������������������������������������������������48624.4.4. Owsica ���������������������������������������������������������������������������������48724.4.5. Tasiemczyca �������������������������������������������������������������������������488

25. Ostry brzuch ����������������������������������������������������������������������������������������������48925.1. Niedrożność porażenna jelit  Jan Ciećkiewicz ����������������������������������������49025.2. Niedrożność mechaniczna jelit  Jan Ciećkiewicz ����������������������������������� 49125.3. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego  Jan Ciećkiewicz ������������������� 49325.4. Krwawienie do światła przewodu pokarmowego Witold Bartnik,

Marek Krawczyk, Jan Ciećkiewicz �����������������������������������������������������������������49426. Nadwrażliwość pokarmowa  Zbigniew Bartuzi, Andrea Horvath ���������������������������498

5 Chorobytrzustki red. Witold Bartnik

1. Ostre zapalenie trzustki  Andrzej Dąbrowski, Grażyna Jurkowska, Urszula Wereszczyńska‑Siemiątkowska ��������������������������������������������������������������������502

2. Przewlekłe zapalenie trzustki  Andrzej Dąbrowski, Grażyna Jurkowska, Urszula Wereszczyńska‑Siemiątkowska ��������������������������������������������������������������������508

3. Torbiele trzustki  Andrzej Dąbrowski, Grażyna Jurkowska,  Urszula Wereszczyńska‑Siemiątkowska ���������������������������������������������������������������������511

4. Rak trzustki  Andrzej Dąbrowski, Grażyna Jurkowska,  Urszula Wereszczyńska‑Siemiątkowska, Wojciech Wysocki ��������������������������������������������� 514

6 Chorobypęcherzykażółciowegoidrógżółciowych red. Witold Bartnik

1. Dysfunkcja zwieracza Oddiego  Ewa Małecka‑Panas ��������������������������������������� 517 2. Kamica żółciowa  Anita Gąsiorowska, Ewa Małecka‑Panas ������������������������������������� 519

2.1. Kamica pęcherzyka żółciowego ���������������������������������������������������������� 5192.2. Kamica przewodowa �������������������������������������������������������������������������� 521

3. Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego  Anita Gąsiorowska,  Ewa Małecka‑Panas ������������������������������������������������������������������������������������������� 522

4. Ostre zapalenie dróg żółciowych  Anita Gąsiorowska, Ewa Małecka‑Panas ������������ 523 5. Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych Piotr Milkiewicz ���������� 524 6. Rak pęcherzyka żółciowego  Piotr Daniel, Ewa Małecka‑Panas, Wojciech Wysocki ����� 526 7. Rak dróg żółciowych  Piotr Daniel, Ewa Małecka‑Panas, Wojciech Wysocki ����������������� 527 8. Rak brodawki Vatera  Piotr Daniel, Ewa Małecka‑Panas, Wojciech Wysocki ���������������� 528

7 Chorobywątroby red. Witold Bartnik

1. Ostre wirusowe zapalenie wątroby Jacek Juszczyk, Jacek Mrukowicz ������������������ 5291.1. Ostre WZW typu A ������������������������������������������������������������������������������ 5291.2. Ostre WZW typu B i D ������������������������������������������������������������������������ 531

Page 8: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

12

1.3. Ostre WZW typu C ������������������������������������������������������������������������������ 5341.4. Ostre WZW typu E ������������������������������������������������������������������������������ 536

2. Przewlekłe WZW typu B Jacek Juszczyk, Jacek Mrukowicz ����������������������������������� 537 3. Przewlekłe WZW typu C Jacek Juszczyk, Jacek Mrukowicz �����������������������������������540 4. Polekowe uszkodzenia wątroby  Anna Boroń‑Kaczmarska ��������������������������������543 5. Autoimmunologiczne zapalenie wątroby  Marta Wawrzynowicz‑Syczewska �������������545 6. Pierwotna marskość żółciowa wątroby Piotr Milkiewicz �������������������������������548 7. Ostra porfiria przerywana  Grażyna Biesiada ��������������������������������������������������549 8. Choroba Wilsona  Tomasz Mach �������������������������������������������������������������������� 551 9. Hemochromatoza  Tomasz Mach ������������������������������������������������������������������� 553

9.1. Hemochromatoza pierwotna �������������������������������������������������������������� 5539.2. Syderozy wtórne �������������������������������������������������������������������������������� 554

10. Alkoholowa choroba wątroby  Tomasz Mach ������������������������������������������������ 55411. Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby  Tomasz Mach ����������������� 55612. Marskość wątroby  Marta Wawrzynowicz‑Syczewska ������������������������������������������� 55713. Ostra niewydolność wątroby  Anna Boroń‑Kaczmarska �������������������������������������56414. Zakrzepica żyły wrotnej  Marek Krawczyk, Waldemar Patkowski ���������������������������� 56715. Zakrzepica żył wątrobowych  Marek Krawczyk, Waldemar Patkowski ��������������������56816. Guzy wątroby  Marek Krawczyk, Waldemar Patkowski ������������������������������������������� 569

16.1. Naczyniak krwionośny wątroby �������������������������������������������������������� 56916.2. Ogniskowy rozrost guzkowy ������������������������������������������������������������ 56916.3. Gruczolak wątrobowokomórkowy ��������������������������������������������������� 57116.4. Rak wątrobowokomórkowy ������������������������������������������������������������� 57116.5. Nowotwory wtórne (przerzutowe) ��������������������������������������������������� 572

8 Chorobypodwzgórzaiprzysadki  red. Barbara Jarząb

1. Moczówka prosta  Jolanta Kunert‑Radek, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ���������������������� 574 2. Zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny

Jolanta Kunert‑Radek, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ����������������������������������������������������� 576 3. Niedoczynność przysadki  Wojciech Zgliczyński, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ����������� 577 4. Guzy przysadki  Wojciech Zgliczyński, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ��������������������������� 579

4.1. Guz prolaktynowy ������������������������������������������������������������������������������5804.2. Guz wydzielający hormon wzrostu (akromegalia) ������������������������������5844.3. Choroba Cushinga ������������������������������������������������������������������������������586

9 Chorobytarczycy  red. Barbara Jarząb

1. Niedoczynność tarczycy  Andrzej Lewiński, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ������������������588 2. Nadczynność tarczycy  Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ����������������������� 592

2.1. Choroba Gravesa i Basedowa �������������������������������������������������������������6042.2. Wole guzkowe toksyczne �������������������������������������������������������������������6092.3. Guzek autonomiczny pojedynczy ������������������������������������������������������� 610

3. Zapalenia tarczycy  Andrzej Lewiński, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska �������������������������� 6113.1. Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy

(choroba Hashimoto) �������������������������������������������������������������������������� 6113.2. Inne przewlekłe zapalenia tarczycy ���������������������������������������������������� 6133.3. Podostre zapalenie tarczycy (choroba de Quervaina) ������������������������� 6143.4. Ostre zapalenia tarczycy �������������������������������������������������������������������� 615

Page 9: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

13

4. Wole guzkowe nietoksyczne  Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ������������� 616 5. Rak tarczycy  Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska �������������������������������������� 619

10 Chorobyprzytarczyc red. Franciszek Kokot

1. Niedoczynność przytarczyc Franciszek Kokot, Edward Franek,

Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ��������������������������������������������������������������������������������6231.1. Pierwotna niedoczynność przytarczyc ������������������������������������������������6231.2. Wtórna niedoczynność przytarczyc ���������������������������������������������������� 6241.3. Rzekoma niedoczynność przytarczyc ������������������������������������������������� 624

2. Nadczynność przytarczyc Franciszek Kokot, Edward Franek,

Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska �������������������������������������������������������������������������������� 6252.1. Pierwotna nadczynność przytarczyc ��������������������������������������������������� 6252.2. Wtórna nadczynność przytarczyc ������������������������������������������������������ 6272.3. Trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc ������������������������������������������ 628

11 Chorobynadnerczy  red. Barbara Jarząb

1. Niedoczynność kory nadnerczy  Anna A. Kasperlik‑Załuska, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ��6291.1. Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy (choroba Addisona) ���������� 6291.2. Wtórna niedoczynność kory nadnerczy ���������������������������������������������� 6321.3. Ostra niewydolność kory nadnerczy (przełom nadnerczowy) ������������ 633

2. Zespół Cushinga  Anna A. Kasperlik‑Załuska, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ������������������ 635 3. Hiperaldosteronizm pierwotny (zespół Conna)  Jadwiga Słowińska‑Srzednicka, 

Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ��������������������������������������������������������������������������������640 4. Hipoaldosteronizm  Jadwiga Słowińska‑Srzednicka, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ���������644 5. Przypadkowo wykryty guz nadnercza (incydentaloma)

Anna A. Kasperlik‑Załuska, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska �����������������������������������������������645 6. Rak nadnercza  Anna A. Kasperlik‑Załuska, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ���������������������648 7. Guz chromochłonny  Włodzimierz Januszewicz, Andrzej Januszewicz ������������������������ 650

12 Guzyneuroendokrynneizespoływielogruczołowe red. Barbara Jarząb

1. Guzy neuroendokrynne������������������������������������������������������������������������������ 6531.1. Guzy neuroendokrynne trzustki i przewodu pokarmowego ��������������� 653

1.1.1. Guz insulinowy (insulinoma)  Barbara Krzyżanowska‑Świniarska, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ��������������������������������������������������������������� 653

1.1.2. Inne guzy ���������������������������������������������������������������������������������� 6551.2. Rakowiak  Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ����������������������������������� 656

2. Zespoły wielogruczołowe ��������������������������������������������������������������������������6582.1. Poliendokrynopatie uwarunkowane autoimmunologicznie

Andrzej Lewiński, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska ��������������������������������������������������� 6582.1.1. Autoimmunologiczny zespół niedoczynności

wielogruczołowej typu 1 ���������������������������������������������������������� 6582.1.2. Autoimmunologiczny zespół niedoczynności

wielogruczołowej typu 2 ���������������������������������������������������������� 6582.1.3. Autoimmunologiczny zespół niedoczynności

wielogruczołowej typu 3 ���������������������������������������������������������� 659

Page 10: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

14

2.2. Zespoły mnogich nowotworów układu wydzielania wewnętrznego  Barbara Jarząb, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska �������������������������� 6592.2.1. Zespół gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu 1 ������� 6592.2.2. Zespół gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu 2 �������660

13 Zaburzeniagospodarkiwęglowodanowej Jacek Sieradzki, Ewa Płaczkiewicz‑Jankowska 

1. Cukrzyca ����������������������������������������������������������������������������������������������������662 2. Cukrzyca u kobiet w ciąży �������������������������������������������������������������������������680 3. Ostre powikłania cukrzycy �������������������������������������������������������������������������683

3.1. Kwasica i śpiączka ketonowa �������������������������������������������������������������6833.2. Nieketonowa hiperglikemia hiperosmolalna ��������������������������������������6853.3. Kwasica i śpiączka mleczanowa ���������������������������������������������������������6863.4. Hipoglikemia polekowa ����������������������������������������������������������������������687

4. Przewlekłe powikłania cukrzycy ����������������������������������������������������������������6894.1. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) �������������������������6894.2. Retinopatia cukrzycowa ��������������������������������������������������������������������� 6914.3. Neuropatia cukrzycowa ��������������������������������������������������������������������� 6914.4. Zespół stopy cukrzycowej ������������������������������������������������������������������ 692

5. Zespół metaboliczny ����������������������������������������������������������������������������������694

14 Chorobynerekidrógmoczowych red. Franciszek Kokot

1. Ostra niewydolność nerek (ostre uszkodzenie nerek)  Michał Myśliwiec, Robert Drabczyk ����������������������������������������������������������������������������������������������� 695

2. Przewlekła choroba nerek i przewlekła niewydolność nerek

Michał Myśliwiec, Robert Drabczyk������������������������������������������������������������������������� 701 3. Choroby kłębuszków nerkowych ��������������������������������������������������������������� 708

3.1. Kłębuszkowe zapalenie nerek  Marian Klinger, Ilona Dziemianko,  Krzysztof Kazimierczak, Robert Drabczyk ����������������������������������������������������������� 7103.1.1. Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek

(poinfekcyjne, rozplemowe śródwłośniczkowe) ������������������������ 7123.1.2. Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek

(rozplemowe zewnątrzwłośniczkowe kłębuszkowe zapalenie nerek) ����������������������������������������������������������������������� 713

3.1.3. Mezangialne kłębuszkowe zapalenie nerek ����������������������������� 7153.1.4. Nefropatia IgA �������������������������������������������������������������������������� 7153.1.5. Błoniastorozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek

(mezangialno‑włośniczkowe kłębuszkowe zapalenie nerek) ���� 7163.1.6. Submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek ��������������������� 7173.1.7. Ogniskowe segmentowe stwardnienie kłębuszków nerkowych �� 7183.1.8. Błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek ����������������������������������� 719

3.2. Glomerulopatie nabyte niezapalne  Zbigniew Hruby, Robert Drabczyk ��������� 7203.2.1. Skrobiawica nerek �������������������������������������������������������������������� 7203.2.2. Choroba złogów immunoglobulin monoklonalnych ���������������� 720

3.3. Glomerulopatie wrodzone  Marian Klinger, Robert Drabczyk ������������������������ 7203.3.1. Zespół Alporta �������������������������������������������������������������������������� 7203.3.2. Nefropatia cienkich błon podstawnych ����������������������������������� 7203.3.3. Choroba Fabry’ego ������������������������������������������������������������������ 721

3.4. Zespół nerczycowy  Marian Klinger, Sławomir C. Zmonarski, Robert Drabczyk ������ 721

Page 11: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

15

4. Śródmiąższowe zapalenie nerek  Stanisław Czekalski, Robert Drabczyk ������������������� 7234.1. Ostre śródmiąższowe (cewkowo‑śródmiąższowe) zapalenie nerek ���� 7244.2. Przewlekłe śródmiąższowe (cewkowo‑śródmiąższowe)

zapalenie nerek ���������������������������������������������������������������������������������� 725 5. Tubulopatie Jan Zawadzki, Robert Drabczyk �������������������������������������������������������� 727

5.1. Kwasica cewkowa bliższa ������������������������������������������������������������������� 7275.2. Kwasice cewkowe dalsze ������������������������������������������������������������������� 7285.3. Nerkowa kwasica cewkowa typu 4 ���������������������������������������������������� 7295.4. Moczówka prosta nerkowa ���������������������������������������������������������������� 7295.5. Cystynuria ������������������������������������������������������������������������������������������ 7305.6. Tubulopatie przebiegające z hipokaliemią ����������������������������������������� 7305.7. Zespół Fanconiego ������������������������������������������������������������������������������ 730

6. Kamica nerkowa  Władysław Sułowicz, Tomasz Stompór, Robert Drabczyk ������������������ 731 7. Nefropatia zaporowa  Władysław Sułowicz, Maciej Drożdż, Robert Drabczyk �������������� 736 8. Zakażenia układu moczowego  Jan Duława, Robert Drabczyk ����������������������������� 738

8.1. Niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego ���������������������������������� 7418.2. Nawracające zapalenie pęcherza moczowego u kobiety ������������������� 7428.3. Niepowikłane ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek ���������������������� 7428.4. Powikłane zakażenie układu moczowego ������������������������������������������ 7438.5. Bakteriomocz bezobjawowy �������������������������������������������������������������� 7448.6. Cewnik w pęcherzu moczowym ��������������������������������������������������������� 7448.7. Zakażenie układu moczowego u kobiety w ciąży ������������������������������� 7448.8. Zakażenie układu moczowego u chorego z uszkodzeniem

rdzenia kręgowego ���������������������������������������������������������������������������� 7458.9. Kandyduria ����������������������������������������������������������������������������������������� 7458.10. Niebakteryjne zapalenie pęcherza moczowego ������������������������������� 7458.11. Zapalenie cewki moczowej ��������������������������������������������������������������� 7468.12. Gruźlica układu moczowego ������������������������������������������������������������ 7468.13. Powikłania zakażenia układu moczowego ��������������������������������������� 747

9. Torbiele nerek  Michał Nowicki, Robert Drabczyk ������������������������������������������������� 7499.1. Torbiele proste nerek �������������������������������������������������������������������������� 7499.2. Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek���������������������������������������������� 7499.3. Nabyta torbielowatość nerek ������������������������������������������������������������� 7509.4. Torbielowatość rdzenia nerek������������������������������������������������������������� 7509.5. Gąbczastość rdzenia nerek (nerka gąbczasta) ������������������������������������ 750

10. Rak nerkowokomórkowy  Andrzej Książek, Wojciech Załuska, Wojciech Wysocki ��������� 75011. Rak miedniczki nerkowej i moczowodu  Andrzej Książek, Wojciech Załuska, 

Wojciech Wysocki ��������������������������������������������������������������������������������������������� 75212. Naczyniakomięśniakotłuszczak nerki  Andrzej Książek, 

Wojciech Załuska, Wojciech Wysocki ����������������������������������������������������������������������� 75213. Rak pęcherza moczowego  Andrzej Książek, Wojciech Załuska, Wojciech Wysocki ������� 753

15 Chorobyukładukrwiotwórczego  red. Andrzej Hellmann

1. Niedokrwistości  Maria Podolak‑Dawidziak, Tomasz Sacha ������������������������������������� 7541.1. Niedokrwistość pokrwotoczna ����������������������������������������������������������� 7541.2. Niedokrwistość z niedoboru żelaza ���������������������������������������������������� 7551.3. Niedokrwistość chorób przewlekłych ������������������������������������������������� 7581.4. Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 ����������������������������������������� 759

Page 12: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

16

1.5. Niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego ����������������������������������� 7611.6. Niedokrwistości hemolityczne������������������������������������������������������������ 7621.7. Niedokrwistość aplastyczna ��������������������������������������������������������������� 7651.8. Niedokrwistość aplastyczna czysto erytrocytowa ������������������������������ 7661.9. Niedokrwistość syderoblastyczna ������������������������������������������������������ 767

2. Ostre białaczki szpikowe  Jerzy Hołowiecki ����������������������������������������������������� 767 3. Ostre białaczki limfoblastyczne  Jerzy Hołowiecki������������������������������������������� 770 4. Zespoły mielodysplastyczne  Jadwiga Dwilewicz‑Trojaczek �������������������������������� 773 5. Przewlekła białaczka szpikowa  Andrzej Hellmann, Witold Prejzner, Tomasz Sacha ���� 774 6. Czerwienica prawdziwa  Irena Frydecka, Tomasz Sacha �������������������������������������� 776 7. Nadpłytkowość samoistna  Irena Frydecka, Tomasz Sacha ����������������������������������780 8. Samoistne włóknienie szpiku  Irena Frydecka, Tomasz Sacha ������������������������������ 781 9. Przewlekła białaczka eozynofilowa i eozynofilia idiopatyczna

Andrzej Hellmann, Witold Prejzner, Tomasz Sacha ...........................................................................78310. Mastocytoza  Andrzej Hellmann, Andrzej Mital, Tomasz Sacha ���������������������������������� 78511. Przewlekła białaczka mielomonocytowa

Andrzej Hellmann, Andrzej Mital, Tomasz Sacha ���������������������������������������������������������� 78612. Przewlekła białaczka limfocytowa B‑komórkowa

Tadeusz Robak, Joanna Zdziarska ���������������������������������������������������������������������������78813. Chłoniaki nieziarnicze Krzysztof Warzocha, Joanna Zdziarska �������������������������������� 79114. Chłoniak Hodgkina Janusz Meder, Joanna Zdziarska �������������������������������������������79415. Szpiczak plazmocytowy  Anna Dmoszyńska ���������������������������������������������������� 79716. Niedobory odporności  Jacek Roliński, Tomasz Sacha ������������������������������������������79917. Skazy krwotoczne naczyniowe Krystyna Zawilska ������������������������������������������80218. Skazy krwotoczne płytkowe Krystyna Zawilska ����������������������������������������������803

18.1. Małopłytkowości centralne ��������������������������������������������������������������80418.2. Pierwotna małopłytkowość immunologiczna ����������������������������������80418.3. Małopłytkowości obwodowe �����������������������������������������������������������806

18.3.1. Zakrzepowa plamica małopłytkowa (zespół Moschcowitza) ���80618.3.2. Zespół hemolityczno‑mocznicowy ���������������������������������������808

19. Skazy krwotoczne osoczowe wrodzone  Jerzy Windyga ��������������������������������80919.1. Choroba von Willebranda �����������������������������������������������������������������80919.2. Hemofilia A i hemofilia B (choroba Christmasa) ������������������������������� 810

20. Rozsiane krzepnięcie wewnątrznaczyniowe  Jerzy Windyga �������������������������� 81321. Stany nadkrzepliwości (trombofilie) Anetta Undas ��������������������������������������� 815

16 Chorobyreumatyczne  red. Irena Zimmermann‑Górska

1. Reumatoidalne zapalenie stawów  Anna Filipowicz‑Sosnowska ������������������������� 817 2. Choroba Stilla u dorosłych  Irena Zimmermann‑Górska ��������������������������������������������826 3. Toczeń rumieniowaty układowy  Jacek Musiał, Jan Sznajd �������������������������������� 828 4. Zespół antyfosfolipidowy  Irena Zimmermann‑Górska, Jacek Musiał, Jana Skrzypczak ����� 836 5. Twardzina układowa  Stanisław Sierakowski, Matylda Sierakowska �������������������������838 6. Rozlane zapalenie powięzi z eozynofilią (choroba Shulmana)

Stanisław Sierakowski, Matylda Sierakowska �������������������������������������������������������������843 7. Zapalenie wielomięśniowe i skórno‑mięśniowe

Hanna Chwalińska‑Sadowska, Paweł Mielnik �������������������������������������������������������������845 8. Mieszana choroba tkanki łącznej i zespoły nakładania

Hanna Chwalińska‑Sadowska, Marzena Olesińska �������������������������������������������������������848

Page 13: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

17

9. Układowe zapalenia naczyń  Andrzej Szczeklik, Jacek Musiał, Jan Sznajd ����������������849 9.1. Ziarniniakowatość Wegenera ������������������������������������������������������������� 8519.2. Zespół Churga i Strauss ���������������������������������������������������������������������� 853 9.3. Mikroskopowe zapalenie naczyń ������������������������������������������������������� 8559.4. Choroba Goodpasture’a ��������������������������������������������������������������������� 8559.5. Zapalenie małych naczyń skóry ����������������������������������������������������������8569.6. Plamica Henocha i Schönleina ������������������������������������������������������������8569.7. Zapalenie naczyń związane z samoistną krioglobulinemią mieszaną ���� 8579.8. Guzkowe zapalenie tętnic ������������������������������������������������������������������ 8579.9. Choroba Behçeta ��������������������������������������������������������������������������������858

10. Polimialgia reumatyczna  Irena Zimmermann‑Górska�����������������������������������������������85811. Zespół Sjögrena  Irena Zimmermann‑Górska �������������������������������������������������������86012. Spondyloartropatie ������������������������������������������������������������������������������������862

12.1. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

Irena Zimmermann‑Górska �������������������������������������������������������������������������86212.2. Łuszczycowe zapalenie stawów  Jacek Szechiński ���������������������������������86512.3. Reaktywne zapalenie stawów  Brygida Kwiatkowska �����������������������������86812.4. Zapalenia stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit

Jacek Szechiński �������������������������������������������������������������������������������������� 87113. Choroba zwyrodnieniowa stawów  Leszek Szczepański ����������������������������������� 87314. Infekcyjne (septyczne) zapalenie stawów Mariusz Korkosz ���������������������������� 87815. Dna moczanowa  Irena Zimmermann‑Górska �����������������������������������������������������88016. Chondrokalcynoza (dna rzekoma)  Irena Zimmermann‑Górska ���������������������������88317. Osteoporoza  Witold Tłustochowicz ������������������������������������������������������������������88518. Osteomalacja  Witold Tłustochowicz ����������������������������������������������������������������88919. Choroba Pageta Mariusz Korkosz �������������������������������������������������������������������89020. Martwica jałowa kości Mariusz Korkosz �������������������������������������������������������� 89221. Fibromialgia  Włodzimierz Samborski ���������������������������������������������������������������� 89322. Algodystrofia (choroba Sudecka, odruchowa dystrofia współczulna)

Eugeniusz Józef Kucharz �������������������������������������������������������������������������������������89423. Neuropatie uciskowe nerwów obwodowych  Eugeniusz Józef Kucharz �������������896

23.1. Neuropatie uciskowe kończyny górnej ���������������������������������������������89623.2. Neuropatie uciskowe kończyny dolnej ��������������������������������������������� 897

24. Skrobiawica (amyloidoza)  Anna Filipowicz‑Sosnowska ��������������������������������������89825. Rumień guzowaty  Irena Zimmermann‑Górska ���������������������������������������������������89926. Zapalenie tkanki tłuszczowej (panniculitis)  Irena Zimmermann‑Górska �������������900

17 Chorobyalergiczne red. Marek Kowalski

1. Anafilaksja i wstrząs anafilaktyczny  Jerzy Kruszewski, Miłosz Jankowski �������������902 2. Choroba posurowicza  Barbara Rogala, Agnieszka Padjas ������������������������������������906 3. Alergiczny nieżyt nosa  Barbara Rogala, Monika Świerczyńska‑Krępa, Jan Brożek ��������908 4. Pokrzywka  Wiesław Gliński, Agnieszka Padjas ����������������������������������������������������� 912 5. Obrzęk naczynioruchowy  Roman Nowicki, Agnieszka Padjas ������������������������������� 916

Page 14: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

18

18 Chorobyzakaźne red. Piotr Zaborowski

1. Choroby wirusowe ������������������������������������������������������������������������������������� 9201.1. Grypa  Jacek Mrukowicz, Piotr Sawiec, Andrzej Gładysz �������������������������������������� 9201.2. Choroba przeziębieniowa (przeziębienie)  Piotr Sawiec, Andrzej Gładysz ���� 9261.3. Odra  Piotr Sawiec, Leszek Szenborn������������������������������������������������������������� 9271.4. Świnka (nagminne zapalenie przyusznic)  Bożena Dubiel, Leszek Szenborn ���� 9301.5. Różyczka  Bożena Dubiel, Leszek Szenborn ��������������������������������������������������� 9331.6. Ospa wietrzna  Bożena Dubiel, Ewa Duszczyk ���������������������������������������������� 9351.7. Półpasiec  Bożena Dubiel, Piotr Zaborowski ��������������������������������������������������� 9381.8. Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej Piotr Sawiec, Piotr Zaborowski �������9421.9. Mononukleoza zakaźna  Piotr Sawiec, Magdalena Marczyńska ����������������������9451.10. Choroby wywołane przez parwowirusa B19

Piotr Sawiec, Magdalena Marczyńska �������������������������������������������������������������9481.11. Mięczak zakaźny  Piotr Sawiec, Andrzej Gładysz ����������������������������������������� 951

2. AIDS  Jacek Gąsiorowski, Brygida Knysz, Andrzej Gładysz ������������������������������������������� 952 3. Wybrane choroby bakteryjne ��������������������������������������������������������������������956

3.1. Krztusiec (koklusz)  Bożena Dubiel, Jacek Wysocki ���������������������������������������9563.2. Tężec Bartosz Szetela, Jacek Mrukowicz, Robert Flisiak ��������������������������������������9583.3. Zatrucie toksyną botulinową (botulizm, zatrucie jadem

kiełbasianym) Piotr Sawiec, Robert Flisiak �������������������������������������������������� 961 4. Parazytozy tkanek��������������������������������������������������������������������������������������965

4.1. Toksoplazmoza  Małgorzata Paul, Elżbieta Kacprzak ��������������������������������������9654.2. Włośnica  Karolina Mrówka, Jerzy Stefaniak ��������������������������������������������������9684.3. Wągrzyca (cysticerkoza)  Elżbieta Kacprzak, Małgorzata Paul ������������������������ 9714.4. Bąblowica ������������������������������������������������������������������������������������������ 974

4.4.1. Bąblowica jednojamowa (echinokokoza)  Aleksander Waśniowski,  Jerzy Stefaniak ������������������������������������������������������������������������������� 974

4.4.2. Bąblowica wielojamowa (alweokokoza) Jerzy Stefaniak,

Elżbieta Kacprzak, Aleksander Waśniowski ���������������������������������������������� 975 5. Choroby przenoszone przez kleszcze ��������������������������������������������������������� 977

5.1. Borelioza z Lyme  Robert Flisiak, Jacek Szechiński, Jacek Mrukowicz ������������������� 9775.2. Zapalenie mózgu (środkowoeuropejskie) przenoszone

przez kleszcze Robert Flisiak, Jacek Mrukowicz �������������������������������������������� 981 6. Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego  Witold Przyjałkowski ����������������982

6.1. Zapalenie opon mózgowo‑rdzeniowych ���������������������������������������������9826.2. Zapalenie mózgu ��������������������������������������������������������������������������������9896.3. Zapalenie rdzenia kręgowego ������������������������������������������������������������ 9916.4. Zakażenia ograniczone OUN �������������������������������������������������������������� 992

6.4.1. Ropniak podtwardówkowy ������������������������������������������������������ 9926.4.2. Ropień mózgu �������������������������������������������������������������������������� 993

7. Sepsa i wstrząs septyczny  Andrzej Kübler, Roman Jaeschke, Miłosz Jankowski ����������994 8. Zakażenia związane z cewnikiem donaczyniowym  Tomasz Ozorowski, 

Waleria Hryniewicz �������������������������������������������������������������������������������������������998 9. Postępowanie po ekspozycji na zakażenie wirusowe

przenoszone drogą krwi Jacek Juszczyk ������������������������������������������������������ 100110. Immunoprofilaktyka chorób infekcyjnych u dorosłych

Jacek Wysocki, Jacek Mrukowicz �������������������������������������������������������������������������� 1005

Page 15: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

19

11. Leki przeciwdrobnoustrojowe  Waleria Hryniewicz, Jacek Mrukowicz ������������������ 101911.1. Leki przeciwbakteryjne ������������������������������������������������������������������� 101911.2. Leki przeciwwirusowe �������������������������������������������������������������������� 102511.3. Leki przeciwgrzybicze ��������������������������������������������������������������������� 102611.4. Leki przeciwpierwotniakowe ���������������������������������������������������������� 102711.5. Leki przeciwko robakom płaskim i nicieniom ��������������������������������� 1027

19 Zaburzeniawodno‑elektrolitoweikwasowo‑zasadowe red. Franciszek Kokot

1. Zaburzenia gospodarki wodno‑elektrolitowej

Franciszek Kokot, Edward Franek, Robert Drabczyk ���������������������������������������������������� 10281.1. Stany odwodnienia ��������������������������������������������������������������������������� 1028

1.1.1. Odwodnienie izotoniczne�������������������������������������������������������� 10281.1.2. Odwodnienie hipertoniczne ��������������������������������������������������� 10291.1.3. Odwodnienie hipotoniczne����������������������������������������������������� 1029

1.2. Stany przewodnienia ������������������������������������������������������������������������ 10301.2.1. Przewodnienie izotoniczne ����������������������������������������������������� 10301.2.2. Przewodnienie hipertoniczne ������������������������������������������������� 10301.2.3. Przewodnienie hipotoniczne (zatrucie wodne) ���������������������� 1030

1.3. Zaburzenia gospodarki sodowej ������������������������������������������������������ 10311.3.1. Hiponatremia �������������������������������������������������������������������������� 10311.3.2. Hipernatremia ������������������������������������������������������������������������ 1035

1.4. Zaburzenia gospodarki potasowej ��������������������������������������������������� 10371.4.1. Hipokaliemia �������������������������������������������������������������������������� 10371.4.2. Hiperkaliemia ������������������������������������������������������������������������� 1038

1.5. Zaburzenia gospodarki magnezowej ������������������������������������������������10401.5.1. Hipomagnezemia ��������������������������������������������������������������������10401.5.2. Hipermagnezemia ������������������������������������������������������������������ 1041

1.6. Zaburzenia gospodarki wapniowej �������������������������������������������������� 10421.6.1. Hipokalcemia �������������������������������������������������������������������������� 10421.6.2. Hiperkalcemia ������������������������������������������������������������������������1044

1.7. Zaburzenia gospodarki fosforowej ��������������������������������������������������� 10451.7.1. Hipofosfatemia ����������������������������������������������������������������������� 10451.7.2. Hiperfosfatemia ����������������������������������������������������������������������1046

2. Zaburzenia równowagi kwasowo‑zasadowej

Franciszek Kokot, Edward Franek, Robert Drabczyk ���������������������������������������������������� 10472.1. Kwasica nieoddechowa �������������������������������������������������������������������� 10502.2. Kwasica oddechowa ������������������������������������������������������������������������ 10502.3. Zasadowica nieoddechowa �������������������������������������������������������������� 10512.4. Zasadowica oddechowa ������������������������������������������������������������������ 1051

20 Zatrucia red. Janusz Szajewski

1. Zagadnienia ogólne  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski ������������������������������������ 10531.1. Etiologia najczęstszych objawów w przebiegu ostrych zatruć ���������� 10531.2. Ośrodki ostrych zatruć ���������������������������������������������������������������������� 1055

2. Alkohole  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski, Konstanty Szułdrzyński ������������������������ 10562.1. Alkohol etylowy (etanol) ������������������������������������������������������������������ 1056

Page 16: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

20

2.2. Alkohol metylowy (metanol) ������������������������������������������������������������ 10562.3. Glikol etylenowy ������������������������������������������������������������������������������ 1057

3. Barbiturany  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski, Konstanty Szułdrzyński �������������������� 1058 4. Benzodiazepiny  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski, Konstanty Szułdrzyński ������������� 1059 5. Cyjanki i nitryle  Janusz Szajewski, Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ��������������1060 6. Glikozydy naparstnicy  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski, Konstanty Szułdrzyński ��� 1061 7. Grzyby trujące  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski, Konstanty Szułdrzyński ���������������� 1062

7.1. Muchomor sromotnikowy ����������������������������������������������������������������� 10627.2. Zasłonak rudy ����������������������������������������������������������������������������������� 10637.3. Piestrzenica kasztanowata ���������������������������������������������������������������1064

8. Substancje psychoaktywne  Janusz Szajewski, Konstanty Szułdrzyński,  Miłosz Jankowski ��������������������������������������������������������������������������������������������10648.1. Amfetaminy ��������������������������������������������������������������������������������������10648.2. Fencyklidyna ������������������������������������������������������������������������������������ 10658.3. Grzyby halucynogenne (psylocyna i psylocybina) ���������������������������� 10668.4. Heroina �������������������������������������������������������������������������������������������� 10668.5. Kokaina �������������������������������������������������������������������������������������������� 10668.6. LSD ��������������������������������������������������������������������������������������������������� 10678.7. Marihuana i haszysz (kanabinoidy) ��������������������������������������������������10688.8. Morfina i opium �������������������������������������������������������������������������������1068

9. Paracetamol  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski ����������������������������������������������� 106910. Tlenek węgla (czad)  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski ������������������������������������ 107111. Zespół antycholinergiczny (ostry)  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski, 

Konstanty Szułdrzyński ������������������������������������������������������������������������������������� 107212. Zespół cholinergiczny (ostry)  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski, 

Konstanty Szułdrzyński ������������������������������������������������������������������������������������� 1073

21 Zaburzeniapsychiczne Andrzej Kokoszka

1. Ocena stanu psychicznego ����������������������������������������������������������������������� 1074 2. Tendencje samobójcze ����������������������������������������������������������������������������� 1075 3. Zaburzenia depresyjne ����������������������������������������������������������������������������� 1076 4. Niebezpiecznie zachowujący się pacjent ������������������������������������������������� 1080

4.1. Majaczenie na podłożu somatycznym ���������������������������������������������� 10804.2. Niebezpieczne zachowania inne niż majaczenie ������������������������������ 1081

5. Patologiczny lęk i strach �������������������������������������������������������������������������� 1085 6. Alkoholowy zespół abstynencyjny ����������������������������������������������������������� 1089 7. Hospitalizacja psychiatryczna i środki przymusu bezpośredniego ����������� 1092

7.1. Kierowanie pacjenta na konsultację psychiatryczną lub do szpitala psychiatrycznego ������������������������������������������������������������ 1092

7.2. Stosowanie środków przymusu bezpośredniego ������������������������������ 1093 8. Hospitalizacja psychiatryczna wbrew woli pacjenta �������������������������������� 1094

22 Onkologiaiopiekapaliatywna  red. Maciej Krzakowski i Jacek Łuczak

1. Ból u chorego na nowotwór Małgorzata Krajnik ������������������������������������������ 1096 2. Powikłania leczenia przeciwnowotworowego ����������������������������������������� 1105

2.1. Wynaczynienie cytostatyków Aleksandra Grela‑Wojewoda, Wojciech Wysocki ��� 11052.2. Nudności i wymioty Maciej Krzakowski, Krzysztof Krzemieniecki, Tomasz Sacha��� 1107

Page 17: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

21

2.3. Zapalenie skóry wywołane przez leki hamujące EGFR Krzysztof Krzemieniecki ����������������������������������������������������������������������������� 1108

2.4. Popromienne zapalenie skóry i błon śluzowych Marcin Hetnał, Wojciech Wysocki ����������������������������������������������������������������� 11082.4.1. Popromienne zapalenie skóry �������������������������������������������������11102.4.2. Popromienne zapalenie błony śluzowej jamy ustnej ���������������11102.4.3. Popromienne zapalenie przełyku ��������������������������������������������1111

2.5. Gorączka neutropeniczna Jacek Roliński, Tomasz Sacha ���������������������������11112.6. Zespół rozpadu nowotworu Maciej Krzakowski,

Krzysztof Krzemieniecki, Tomasz Sacha ������������������������������������������������������������1112 3. Sedacja w opiece paliatywnej Jacek Łuczak, Małgorzata Pilarczyk ���������������������1115 4. Agonia Aleksandra Kotlińska‑Lemieszek, Maciej Kluziak, Jacek Łuczak �������������������������1116 5. Zgon Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski, Mariusz Żelichowski ��������������������������1117

5.1. Rozpoznanie śmierci ��������������������������������������������������������������������������11185.2. Stwierdzenie zgonu ���������������������������������������������������������������������������11195.3. Sekcja zwłok��������������������������������������������������������������������������������������1121

23 Pierwszapomocwurazachiinnychstanachnagłych  red. Jan Ciećkiewicz

1. Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach  Jan Ciećkiewicz ��������������������������������������������������������������������������1122

2. Utrata przytomności ���������������������������������������������������������������������������������11242.1. Omdlenia i inne krótkotrwałe utraty przytomności  Piotr Kułakowski ����11242.2. Śpiączka  Miłosz Jankowski, Konstanty Szułdrzyński, Grażyna Zwolińska����������������1128

3. Zadławienie  Jan Ciećkiewicz ������������������������������������������������������������������������ 1130 4. Rana i krwotok pourazowy  Jan Ciećkiewicz �������������������������������������������������1132 5. Rana drążąca klatki piersiowej  Jan Ciećkiewicz ��������������������������������������������1133 6. Złamania kończyn  Jan Ciećkiewicz �������������������������������������������������������������� 1134 7. Amputacja urazowa  Jan Ciećkiewicz �������������������������������������������������������������1135 8. Uraz głowy  Jan Ciećkiewicz ������������������������������������������������������������������������� 1136 9. Upadek z wysokości  Jan Ciećkiewicz ����������������������������������������������������������� 113910. Przygniecenie przez ciężki przedmiot  Jan Ciećkiewicz ��������������������������������� 114011. Wypadek komunikacyjny (drogowy)  Jan Ciećkiewicz ������������������������������������114112. Pożar  Jan Ciećkiewicz ���������������������������������������������������������������������������������� 114213. Wypadek masowy (z dużą liczbą ofiar)  Jan Ciećkiewicz ������������������������������ 114214. Przytopienie  Jan Ciećkiewicz ����������������������������������������������������������������������� 114415. Wypadek nurkowy  Grzegorz Cebula, Jan Ciećkiewicz ���������������������������������������� 114416. Hipotermia  Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski, Jan Ciećkiewicz ������������������������������ 114517. Odmrożenie  Jan Ciećkiewicz �������������������������������������������������������������������������114718. Hipertermia  Jan Ciećkiewicz, Janusz Szajewski, Miłosz Jankowski �����������������������������114719. Oparzenia  Jan Ciećkiewicz ��������������������������������������������������������������������������� 1149

19.1. Oparzenie skóry ������������������������������������������������������������������������������ 114919.2. Oparzenie dróg oddechowych ��������������������������������������������������������115119.3. Oparzenie przełyku �������������������������������������������������������������������������1151

20. Porażenie prądem elektrycznym  Jan Ciećkiewicz �����������������������������������������115221. Rażenie piorunem  Jan Ciećkiewicz ��������������������������������������������������������������� 1153

Page 18: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

22

22. Ugryzienia i użądlenia ����������������������������������������������������������������������������� 115422.1. Ugryzienie przez psa, kota lub inne zwierzę  Jan Ciećkiewicz ������������� 115422.2. Ukąszenie przez żmiję zygzakowatą Janusz Szajewski ����������������������� 115422.3. Użądlenie przez owady Marek Jutel ��������������������������������������������������1155

23. Krwawienie z nosa  Jan Ciećkiewicz ������������������������������������������������������������� 115624. Ciało obce w jamie nosowej  Jan Ciećkiewicz ������������������������������������������������115725. Ciało obce w przewodzie słuchowym  Jan Ciećkiewicz ���������������������������������115926. Obrażenia oczu  Arkadiusz Pogrzebielski ��������������������������������������������������������� 1160

26.1. Ciało obce w oku ���������������������������������������������������������������������������� 116026.2. Oparzenia gałki ocznej ��������������������������������������������������������������������116126.3. Urazy zamknięte gałki ocznej (stłuczenia) �������������������������������������� 116326.4. Erozja (niepełnościenna rana) rogówki ������������������������������������������ 116526.5. Rana spojówki �������������������������������������������������������������������������������� 116526.6. Urazy otwarte gałki ocznej ������������������������������������������������������������ 116526.7. Rany powiek ����������������������������������������������������������������������������������� 1166

24 Zabiegidiagnostyczneilecznicze  red. Miłosz Jankowski 

1. Wstrzyknięcia leków i innych środków  Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ����11671.1. Wstrzyknięcia domięśniowe ������������������������������������������������������������� 11671.2. Wstrzyknięcia podskórne ����������������������������������������������������������������� 11671.3. Wstrzyknięcia dożylne���������������������������������������������������������������������� 1168

2. Przygotowanie pola operacyjnego do drobnych zabiegów

Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ��������������������������������������������������������������� 1169 3. Znieczulenie miejscowe nasiękowe  Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ����� 1169 4. Krótkotrwałe dożylne znieczulenie ogólne  Konstanty Szułdrzyński, 

Miłosz Jankowski ���������������������������������������������������������������������������������������������1170 5. Nakłuwanie i cewnikowanie naczyń krwionośnych

Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ����������������������������������������������������������������11715.1. Pobieranie krwi żylnej obwodowej����������������������������������������������������11715.2. Kaniulacja żył obwodowych ��������������������������������������������������������������11725.3. Pobieranie krwi do gazometrii ����������������������������������������������������������1173

5.3.1. Pobieranie krwi tętniczej ���������������������������������������������������������11745.3.2. Pobieranie arterializowanej krwi włośniczkowej ��������������������1175

6. Wlewy podskórne (hypodermoclysis)  Izabela Bętkowska, Anna Białoń‑Janusz,  Tomasz Grądalski���������������������������������������������������������������������������������������������1175

7. Nakłucie jamy opłucnej (torakocenteza)  Jerzy Soja, Miłosz Jankowski���������������1177 8. Drenaż jamy opłucnej  Krzysztof Sładek, Miłosz Jankowski ����������������������������������1179 9. Nakłucie worka osierdziowego (perikardiocenteza)

Witold Tomkowski, Paweł Kuca ��������������������������������������������������������������������������� 118110. Nakłucie jamy otrzewnej (paracenteza) Jacek Juszczyk ������������������������������� 118211. Nakłucie jamy stawowej (artrocenteza)  Irena Zimmermann‑Górska ���������������� 118312. Nakłucie lędźwiowe   Witold Przyjałkowski, Jacek Mrukowicz ������������������������������ 118413. Cewnikowanie pęcherza moczowego  Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ��� 118714. Wprowadzanie zgłębnika do żołądka  Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski�� 118815. Płukanie żołądka  Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ��������������������������������� 118816. Defibrylacja serca  Maria Trusz‑Gluza, Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ��������� 118917. Kardiowersja elektryczna  Maria Trusz‑Gluza, Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ����1190

Page 19: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

23

18. Przyrządowe udrożnienie dróg oddechowych  Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski ���������������������������������������������������������������������������������������������119118.1. Intubacja dotchawicza ���������������������������������������������������������������������119118.2. Wprowadzanie rurki ustno‑gardłowej ������������������������������������������� 119418.3. Konikotomia (krikotyroidotomia) przezskórna �������������������������������� 1194

19. Drenaż ułożeniowy oskrzeli  Roman Nowobilski, Miłosz Jankowski ���������������������� 119520. Leczenie tlenem  Dorota Górecka, Konstanty Szułdrzyński, Miłosz Jankowski �������������� 119921. Przetaczanie krwi i jej składników oraz produktów

krwiopochodnych  Magdalena Łętowska, Aleksandra Rosiek �������������������������������� 120221.1. Krew pełna konserwowana ������������������������������������������������������������ 120321.2. Koncentraty krwinek czerwonych �������������������������������������������������� 1203

21.2.1. Koncentrat krwinek czerwonych����������������������������������������� 120321.2.2. Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek czerwonych �������� 120621.2.3. Przemywany koncentrat krwinek czerwonych ������������������� 1206

21.3. Koncentraty krwinek płytkowych ��������������������������������������������������� 120621.3.1. KKP otrzymany metodą manualną ������������������������������������� 120621.3.2. KKP otrzymany metodą automatycznej aferezy ����������������� 120621.3.3. Ubogoleukocytarny KKP ���������������������������������������������������� 120721.3.4. Przemywany KKP ��������������������������������������������������������������� 120721.3.5. Rekonstytuowany (uniwersalny) KKP ��������������������������������� 1207

21.4. Koncentrat granulocytarny ������������������������������������������������������������� 120721.5. Napromieniowane składniki krwi ��������������������������������������������������� 120821.6. Osocze i białka osocza ������������������������������������������������������������������� 1208

21.6.1. Osocze świeżo mrożone ����������������������������������������������������� 120821.6.2. Krioprecypitat �������������������������������������������������������������������� 120821.6.3. Albumina ��������������������������������������������������������������������������� 120921.6.4. Immunoglobuliny ��������������������������������������������������������������� 1209

22. Biopsja szpiku  Andrzej Hellmann, Wanda Knopińska‑Posłuszny, Tomasz Sacha ������������ 120923. Biopsja przezskórna opłucnej  Krzysztof Sładek, Miłosz Jankowski �����������������������121324. Biopsja przezskórna płuca  Krzysztof Sładek, Miłosz Jankowski ����������������������������121325. Biopsja nerki  Franciszek Kokot, Edward Franek, Miłosz Jankowski �����������������������������121426. Biopsja przezskórna wątroby  Jacek Juszczyk, Miłosz Jankowski ��������������������������121527. Dekontaminacja powierzchni ciała Janusz Szajewski ����������������������������������� 1216

25 Badaniaczynnościowe

1. Elektrokardiografia  Andrzej Dąbrowski, Wiktoria Leśniak ������������������������������������12171.1. Elektrokardiogram standardowy �������������������������������������������������������12171.2. Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa ����������������������������������������� 12231.3. Elektrokardiogram rejestrowany metodą Holtera ���������������������������� 1225

2. Pomiary ciśnienia tętniczego Andrzej Januszewicz, Aleksander Prejbisz ��������������� 12272.1. Kliniczny (tradycyjny) pomiar ciśnienia tętniczego �������������������������� 12272.2. Samodzielne pomiary ciśnienia tętniczego �������������������������������������� 12282.3. Automatyczne monitorowanie ciśnienia tętniczego ������������������������� 1228

3. Pulsoksymetria  Miłosz Jankowski ����������������������������������������������������������������� 1229 4. Badania czynnościowe układu oddechowego Piotr Boros, Filip Mejza ����������� 1229

4.1. Spirometria podstawowa ����������������������������������������������������������������� 12294.2. Spirometryczna próba rozkurczowa ������������������������������������������������� 1231

Page 20: Mały podręcznik "Choroby wewnętrzne" 2010

Spis treści

24

4.3. Spirometryczna próba prowokacyjna ����������������������������������������������� 12324.4. Pomiar szczytowego przepływu wydechowego ������������������������������ 12324.5. Pletyzmografia ��������������������������������������������������������������������������������� 12334.6. Badanie zdolności dyfuzji gazów w płucach ������������������������������������ 1233

26 Badaniaendoskopowe

1. Bronchoskopia  Krzysztof Sładek, Miłosz Jankowski ��������������������������������������������� 1234 2. Endoskopia przewodu pokarmowego Krzysztof Marlicz ������������������������������ 1235

2.1. Panendoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego (ezofagogastroduodenoskopia) �������������������������������������������������������� 1235

2.2. Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna ������������������������� 12352.3. Endoskopia jelita grubego (rektoskopia, rektosigmoidoskopia,

kolonoskopia) ����������������������������������������������������������������������������������� 1236

27 Badanialaboratoryjne

1. Badania biochemiczne, hematologiczne i koaguologiczne  Bogdan Solnica ���1237 2. Badanie ogólne płynu mózgowo‑rdzeniowego  Witold Przyjałkowski ����������� 1254 3. Badanie ogólne moczu  Bogdan Solnica ������������������������������������������������������� 1255 4. Badania płynu opłucnowego  Jerzy Soja, Miłosz Jankowski ������������������������������ 1256 5. Badania płynu osierdziowego  Witold Tomkowski, Paweł Kuca ������������������������� 1256 6. Badania płynu otrzewnowego (puchlinowego) Jacek Juszczyk ������������������� 1257 7. Badania płynu stawowego  Irena Zimmermann‑Górska ����������������������������������� 1258

28 Diagnostykamikrobiologiczna

1. Diagnostyka zakażeń bakteryjnych Anna Przondo‑Mordarska ������������������������12591.1. Diagnostyka zakażeń drobnoustrojami nietypowymi Katarzyna Pancer ��� 12641.2. Diagnostyka gruźlicy i mykobakterioz Zofia Zwolska ������������������������� 1266

2. Diagnostyka zakażeń wirusowych Anna Przondo‑Mordarska �������������������������1267 3. Diagnostyka zarażeń grzybiczych Barbara Podsiadło, Anna Przondo‑Mordarska ���1271

3.1. Diagnostyka zakażeń Pneumocystis jiroveci Barbara Podsiadło ����������� 1273 4. Diagnostyka zarażeń pasożytniczych Anna Przondo‑Mordarska