malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi...

21
NB iakob gogebaSvilis saxelobis Telavis saxelmwifo universiteti xelnaweris uflebiT malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ganviTarebis problemebi da xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebi specialoba: 08.00.01 - ekonomikis Teoria socialur mecnierebaTa doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad ekonomikaSi warmodgenili disertaciis a v t o r e f e r a t i Telavi 2012

Transcript of malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi...

Page 1: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

NB iakob gogebaSvilis saxelobis Telavis saxelmwifo universiteti

xelnaweris uflebiT

malxaz WaWukaSvili

postsabWouri ekonomikuri sistemis

ganviTarebis problemebi da xalxis interesebis

efeqtiani realizaciis gzebi

specialoba: 08.00.01 - ekonomikis Teoria

socialur mecnierebaTa doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad

ekonomikaSi warmodgenili disertaciis

a v t o r e f e r a t i

Telavi 2012

Page 2: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

2

disertacia Sesrulebulia Niakob gogebaSvilis saxelobis

Telavis saxelmwifo universitetSi

samecniero xelmZRvaneli: alfred kurataSvili _ ekonomikur, filosofiur da iuridiul mecnierebaTa doqtori, profesori

Semfaseblebi: 1. mixeil ToqmaziSvili _ ekonomikur mecnierebaTa doqtori, profesori 2. nana oqruaSvili _ ekonomikur mecnierebaTa doqtori, profesori

disertaciis dacva Sedgeba 2012 wlis 15 maiss 12 saaTze iakob gogebaSvilis saxelobis Telavis saxelmwifo universitetis socialur mecnierebaTa, biznesisa da samarTlis skolis sadisertacio sabWos sxdomaze. misamarTi: 2200, q. Telavi, qarTuli universitetis q. # 1.

disertaciis gacnoba SesaZlebelia Telavis iakob gogebaSvilis saxelobis saxelmwifo universitetis biblioTekaSi.

misamarTi: 2200, q. Telavi, qarTuli universitetis q. # 1.

avtoreferati daigzavna 2012 wlis 11 aprils sadisertacio sabWos mdivani: ekonomikur mecnierebaTa doqtori nana rinkiaSvili

I. sadisertacio naSromis zogadi daxasiaTeba

Page 3: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

3

Temis aqtualoba. postsabWouri saxelmwifoebis gamocdileba

cxadyofs, rom maTi ekonomikuri sistemebis ganviTarebis TiTqmis yvela stadiaze erT-erT umniSvnelovanes problemas warmoadgens xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebis Zieba da am gzebis gamoyeneba yoveli adamianis interesebis dasakmayofileblad.

postsabWouri, anu gardamavali ekonomikuri sistemis ganxilvas gansakuTrebul aqtualobas sZens is faqti, rom sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg masSi Semavali qveynebi iZulebulni gaxdnen mbrZaneblur-administraciuli ekonomikuri sistemidan sabazro ekonomikur sistemaze gadasuliyvnen.

amave dros gansakuTrebul aqtualobas iZens xalxis interesebis realizaciis problemebis kvleva, rogorc ganviTarebul, ise ganviTarebad, kerZod ki, postsabWour qveynebSi.

Temis aqtualoba aseve gamomdinareobs iqidan, rom postsabWouri ekonomikuri sistemis ganviTarebis problemebi ekonomikis Teoriis aspeqtSi naklebad aris Seswavlili, rogorc qarTul, ise ucxour samecniero literaturaSi.

zemoaRniSnuli problema gansakuTrebiT aqtualuria socialurad orientirebuli sabazro ekonomikis Camoyalibebis procesSi, rac uSualod aris dakavSirebuli xalxis interesebis realizaciis problemebTan.

amrigad, sadisertacio Temis aqtualoba araviTar eWvs ar iwvevs. kvlevis ZiriTadi mizani da amocanebi. sadisertacio naSromis kvlevis

ZiriTadi mizania postsabWouri ekonomikuri sistemis ganviTarebis problemebis kvleva da aRniSnul ekonomikur sistemaSi xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebis SemuSaveba.

disertaciaSi dasmuli ZiriTadi miznis realizaciisaTvis

gaTvaliswinebulia kvlevis Semdegi amocanebis gadawyveta: _ ekonomikuri sistemebisa da maTi klasifikaciis Seswavla; _ yofili sabWoTa ekonomikuri sistemis kritikuli politikur-

ekonomikuri analizi; _ ganviTarebuli kapitalizmis ekonomikuri sistemisa da misi

negatiuri mxareebis Seswavla; _ postsabWouri ekonomikuri sistemis arsisa da specifikuri niSnebis

mecnieruli analizi; _ xalxis interesebis realizaciis problemebis kvleva da maTi

klasifikaciis gansazRvra; _ xalxis interesebis realizaciis problemebis analizi

ganviTarebul qveynebSi; _ xalxis interesebis realizaciis problemebis Seswavla

postsabWour ekonomikur sistemaSi; _ postsabWouri ekonomikuri sistemis ganviTarebis ZiriTadi

mimarTulebebis ganxilva; _ xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebis gansazRvra

postsabWouri ekonomikuri urTierTobebis pirobebSi. kvlevis Teoriuli da meTodologiuri safuZvlebi. disertaciaSi

ganxiluli problemebis mecnieruli kvlevis Teoriul da meTodologiur safuZvels warmoadgens rogorc ekonomikuri mecnierebis klasikosTa

Page 4: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

4

fundamenturi gamokvlebebi, ise Tanamedrove gamoCenil qarTvel da ucxoel mecnierTa naSromebi.

klasikosTa naSromebidan sadisertacio kvlevis procesSi gamoyenebul iqna j. keinsis, a. marSalis, d. rikardos, p. samuelsonis, a. smitis da sxvaTa fundamenturi gamokvlevebi.

disertaciaze muSaobis procesSi avtoris mier gamoyenebuli iqna

cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic arian n. menqiu, p. krugmani, p. h. linderti da sxva.

sadisertacio naSromze muSaobisas farTod iqna gamoyenebuli qarTvel mecnierTa naSromebi, romlebSic ganilulia postsabWouri ekonomikuri sistemis ganviTarebis problemebi da mimarTulebebi, da areTve saerTod sazogadoebis socialur-ekonomikuri problemebi.

maTgan ZiriTadad SeiZleba gamoiyos: ramaz abesaZis, anzor abralavas, nanuli arevaZis, evgeni baraTaSvilis, rozeta asaTianis, revaz basarias, Teimuraz beriZis, vaxtang burdulis, givi gamsaxurdias, revaz gvelesianis, revaz gogoxias, mixeil ToqmaziSvilis, revaz kakulias, jemal kaxniaSvilis, irakli kovzanaZis, Aalfred kurataSvilis, anzor kurataSvilis, parmen lemonjavas, giorgi malaSxias, iaSa mesxias, elguja meqvabiSvilis, nana oqruaSvilis, giorgi papavas, vladimer papavas, uSangi samadaSvilis, avTandil silagaZis, karlo Rurwkaias, Temur Sengelias, revaz Sengelias, leo Ciqavas, nodar WiTanavas, mixeil jibutis da sxva mecnierTa naSromebi.

garda amisa, kvlevis procesSi gamoyenebul iqna mocemul problemasTan dakavSirebuli sxvadasxva saerTaSoriso da respublikuri samecniero konferenciis masalebi.

naSromis ZiriTadi Sedegebi da mecnieruli siaxle. sadisertacio

kvlevis miznebisa da amocanebis realizaciis procesSi miRebuli ZiriTadi Sedegebidan SeiZleba gamoiyos Semdegi:

_ arsebuli Teoriuli Sexedulebebisa da praqtikuli masalebis analizis safuZvelze gansazRvrulia ekonomikuri sistemebis saerTo da ganmasxvavebeli niSnebi;

_ gamovlenilia postsabWour ekonomikaSi xalxis interesebis realizaciis problemebi;

_ SemuSavebulia postsabWour ekonomikaSi xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebi.

mecnieruli siaxle. sadisertacio kvlevis ZiriTadi mecnieruli

siaxle SeiZleba Semdegnairad Camoyalibdes: _ dadgenilia, rom dRemde arsebuli ekonomikuri sistemebidan verc

erTi ver akmayofilebs ama Tu im qveynis mosaxleobis yvela fenis moTxovnilebebs.

_ miCneulia, rom Sereuli ekonomika unda ganixilebodes, rogorc calke arsebuli ekonomikuri sistema.

_ dadgenilia, rom kapitalistur qveynebSi ekonomikuri saqmianobis TiToeuli monawilis piradi egoisturi interesebiT moqmedebebis gamo SeuZlebelia resursebis efeqtiani gamoyeneba.

_ dadgenilia, rom ganuaxlebad bunebriv resursebze SezRuduli unda iyos kerZo sakuTreba.

Page 5: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

5

_ dadgenilia, rom garkveul SemTxvevebSi, rodesac amas xalxis interesebi moiTxovs, gamarTlebulia saxelmwifos mxridan calkeuli Sromatevadi dargebis mxardaWera.

_ dadgenilia kerZo sakuTrebis dadebiT mxareebTan erTad misi uaryofiTi mxareebi.

_ gamovlenilia sabazro ekonomikaze gadasvlis procesSi daSvebuli Secdomebi, romelTa ardaSveba xels Seuwyobda Sereuli da amave dros socialurad orientirebuli ekonomikis Camoyalibebas.

_ dadgenilia, rom msoflio meurneobaSi integrirebisas saTanadod gaTvaliswinebuli unda iyos adgilobrivi warmoebis interesebi.

_ dadgenilia, rom qveynis ekonomikis zrda mxolod maSin SeiZleba CaiTvalos efeqtianad, Tu mocemul qveyanaSi adgili aqvs xalxis interesebis realizaciis xarisxobriv zrdas.

_ dadgenilia, rom umuSevrobis problemis gadaWrisaTvis mizanSewonilia saxelmwifos mxridan saWiroebis mixedviT calkeuli sawarmoebisa da meurneobebis subsidireba, romlebic SeZleben damatebiT samuSao adgilebis Seqmnas.

_ gamovlenilia postsabWour qveynebSi xalxis interesebis realizaciis problemebis gamomwvevi mizezebi;

_ SemuSavebulia postsabWour qveynebSi ekonomikuri dualizmis, anu erTi da igive qveyanaSi ekonomikis ganviTarebis sxvadasxva donis arsebobis, rogorc xalxis interesebis efeqtiani realizaciis xelSemSleli problemis daZlevis gzebi;

_ dadgenilia, rom xalxis interesebis efeqtiani realizaciisaTvis, rogorc saerTod, ise, kerZod, postsabWouri ekonomikikuri urTierTobebis pirobebSi unda amovdiodeT profesor alfred kuratraSvilis mier SemuSavebuli da jer kidev 1980 gamoqveynebuli meTodologiuri midgomidan, romlis Tanaxmad WeSmaritad adamianuri sazogadoebis mSeneblobisa da funqcionirebisaTvis yvela gza, forma da meTodi gamarTlebulia, Tu isini emsaxurebian adamianis _ sazogadoebis yoveli wevris _ interesebs, da Tu amave dros gamoricxaven antisocialur movlenebs.

naSromis praqtikuli mniSvneloba. sadisertacio naSromis kvlevis

Sedegebi SeiZleba gamoyenebul iqnes saxelmwifos ekonomikuri ganviTarebis strategiisa da socialuri-ekomomikur politikis mimarTulebebis gansazRvris dros, agreTve Semdgomi mecnieruli kvlevebisa da ekonomikuri disciplinebis swavlebis procesSi. naSromis ZiriTadi daskvnebi da debulebebi SeiZleba gamoyenebul iqnes postsabWouri periodis ekonomikis calkeul dargebSi xalxis interesebis efeqtiani relizaciis gzebis SemuSavebis procesSi.

naSromis aprobacia. sadisertacio naSromis ZiriTadi debulebebi da

daskvnebi aisaxa disertantis mier gamoqveynebul samecniero statiebSi da saerTaSoriso samecniero konferenciaze gakeTebul moxsenebebSi (Tbilisi, 2011 w.).

publikaciebi. sadisertacio kvlevis ZiriTadi Sedegebi asaxulia

avtoris 5 samecniero naSromSi, romlebic gamoqveynda saerTaSoriso recenzirebad da referirebad samecniero JurnalebSi da saerTaSoriso samecniero konferenciis masalebSi.

Page 6: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

6

disertaciis moculoba da struqtura. sadisertacio naSromi Seicavs 119 gverds da Sedgeba Sesavlis, sami Tavisa da daskvnisagan. sadisertacio naSroms Tan erTvis gamoyenebuli literaturis sia.

kvlevis dasaxulma mizanma, amocanebma da problemebis gadawyvetis

logikam ganapiroba disertaciis Semdegi struqtura: Sesavali Tavi I. ekonomikuri sistemebi: maTi saerTo da ganmasxvavebeli niSnebi

1.1. ekonomikuri sistemebi da maTi klasifikacia 1.2. yofili sabWoTa ekonomikuri sistemis kritikuli politikur-ekonomikuri analizi

1.3. ganviTarebuli kapitalizmis ekonomikuri sistema da misi

negatiuri mxareebi 1.4. postsabWouri ekonomikuri sistemis arsi da specifikuri niSnebi

Tavi II. postsabWouri ekonomikuri sistema da xalxis interesebis relizaciis problemebi 2.1. xalxis interesebi da maTi realizaciis problemebi

2.2. xalxis interesebis realizaciis arsebuli mdgomareoba ganviTarebul qveynebSi

2.3. xalxis interesebis realizaciis arsebuli mdgomareoba postsabWour ekonomikur sistemaSi

Tavi III. postsabWouri ekonomikuri sistema da xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebi

3.1. postsabWouri ekonomikuri sistemis ganviTarebis ZiriTadi mimarTulebebi

3.2. xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebi postsabWouri ekonomikuri urTierTobebis pirobebSi

daskvna gamoyenebuli literaturis sia

II . sadisertacio naSromis mokle Sinaarsi

SesavalSi dasabuTebulia sakvlevi Temis aqtualoba, dasaxulia kvlevis

ZiriTadi mizani da amocanebi, gamoyofilia kvlevis Teoriuli da meTodologiuri safuZvlebi, Camoyalibebulia sadisertacio naSromis ZiriTadi Sedegebi da mecnieruli siaxle, gansazRvrulia samecniero naSromis praqtikuli mniSvneloba. mocemulia zogadi informacia naSromis aprobaciis, masTan dakavSirebuli publikaciebis, agreTve disertaciis struqturisa da moculobis Sesaxeb.

Page 7: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

7

pirvel TavSi _ `ekonomikuri sistemebi: maTi saerTo da ganmasxvavebeli niSnebi”, ganxilulia ekonomikuri sistemebi da maTi klasifikacia, agreTve mocemulia yofili sabWoTa ekonomikuri sistemis kritikuli politikur-ekonomikuri analizi.

amave TavSi ganxilulia ganviTarebuli kapitalizmis ekonomikuri sistema da misi negatiuri mxareebi.

garda amisa, pirvel TavSi ganxilulia postsabWouri ekonomikuri sistemis arsi da specifikuri niSnebi.

kerZod, arsebuli Teoriuli Sexedulebebisa da praqtikuli masalebis analizis safuZvelze gansazRvrulia ekonomikuri sistemebis saerTo da ganmasxvavebeli niSnebi.

kvlevis Sedegad dadgenilia, rom dRemde arsebuli ekonomikuri sistemebidan verc erTi ver akmayofilebs ama Tu im qveynis mosaxleobis yvela fenis moTxovnilebebs.

sadisertacio naSromSi aRniSnulia, rom msoflios sxvadasxva qveynebSi dRemde arsebuli ekonomiuri sistemebi, rogorc cnobilia, erTmaneTisgan gansxvavdeba:

a. resursebze sakuTrebis formiT; b. ekonomikuri saqmianobis koordinaciisa da marTvis wesiT. zemoT aRniSnuls, disertantis azriT, SeiZleba daematoT mesame

ganmasxvavebeli niSani: xalxis interesebis realizaciis xarisxi, vinaidan misi miRweva ekonomikuri politikis gareSe SeuZlebelia.

disertants miaCnia, rom kapitalistur qveynebSi ekonomikuri saqmianobis TiToeuli monawilis piradi egoisturi interesebiT moqmedebebis gamo SeuZlebelia resursebis efeqtiani gamoyeneba.

dadgenilia, rom ganuaxlebad bunebriv resursebze SezRuduli unda iyos kerZo sakuTreba.

disertantis mtkicebiT, sabazro ekonomikur sistemaSi xalxis interesebis dasacavad saxelmwifo ufro metad unda Caerios socialuri programebis ganxorcielebaSi.

rac Seexeba yofili sabWoTa kavSiris ekonomikuri sistemis kritikul analizs, rogorc disertanti daskvnis saxiT aRniSnavs, sabWoTa kavSiris kraxi ganapiroba kerZo sakuTrebis SezRudvam, ararentabeluri sawarmoebis arsebobam da ekonomikur saqmianobaSi konkurenciis ararsebobam.

ganviTarebuli kapitalizmis ekonomikuri sistemisa da misi negatiuri mxareebis ganxilvisas, disertanti daskvnis saxiT aRniSnavs Semdegs: SeiZleba iTqvas, rom Tanamedrove kapitalisturi ekonomikuri sistema xasiaTdeba, rogorc dadebiTi, aseve Tanmdevi uTanasworobebiTa da uaryofiTi mxareebiT, rac gamomdinareobs kapitalizmis bunebidan, rameTu kapitalizmi, rogorc profesori alfred kurataSvili aRniSnavs, aris „sazogadoebriv-saxelmwifoebrivi sistema, romelic efuZneba saSualebaTa filosofias _ ekonomikur saSualebaTa TviTmiznis filosofias, da romelic emsaxureba miznis miRwevis saSualebebs, anu ekonomikur saSualebaTa TviTmizans, romlis aSkara magaliTia kapitalizmi (WeSmariti kapitalizmi), sadac batonobs _ kapitali, fuli, bazari“ (kurataSvili alfred. socialuri miznis filosofia. principulad axali mecnieruli mimarTuleba _ WeSmaritad adamianuri sazogadoebisa da saxelmwifos formirebisa da funqcionirebis amosavali Teoriuli safuZveli (monografia qarTul, inglisur da rusul enebze). Tbilisi: saerTaSoriso gamomcemloba “progresi”, 2003, gv. 179).

Page 8: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

8

postsabWouri ekonomikuri sistemis arsisa da specifikuri niSnebis ganxilvisas, disertanti daskvnis saxiT aRniSnavs, rom qveynebi, romlebic Sediodnen yofili sabWoTa kavSiris SemadgenlobaSi, misi daSlis Semdeg aRmoCdnen mZime ekonomikur krizisSi, romlis daZlevac SesaZlebelia, Tu aRebuli iqneba ganviTarebis swori mimarTuleba, romelic gadaiyvans mocemuli qveynebis ekonomikebs Sereul, socialurad orientirebul ekonomikaze.

winaaRmdeg SemTxvevaSi, yovelTvis gamomJRavndeba postsabWouri ekonomikuri sistemis arsi da specifikuri niSnebi, rac ganpirobebulia imiT, rom, rogorc profesori alfred kuratraSvili aRniSnavs, adgili hqonda “fsevdosocializmis Zireul gadatrialebas ukan kapitalizmSi” (kurataSvili alfred. “postkomunisturi” kapitalizmi Tu...?! paata guguSvilis ekonomikis institutis samecniero Sromebis krebuli. III. paata guguSvilis ekonomikis institutis gamomcemloba. Tbilisi, 2010, gv. 45).

meore TavSi _ `postsabWouri ekonomikuri sistema da xalxis interesebis relizaciis problemebi”, ganxilulia iseTi sakiTxebi, rogorebic aris xalxis interesebi da maTi realizaciis problemebi, xalxis interesebis realizaciis arsebuli mdgomareoba ganviTarebul qveynebSi, xalxis interesebis realizaciis arsebuli mdgomareoba postsabWour ekonomikur sistemaSi.

kerZod, sadisertacio naSromSi aRniSnulia, rom xalxis _ yoveli adamianis _ interesebis realizacia nebismieri saxelmwifos mTavar problemas unda warmoadgendes.

amasTan dakavSirebiT, disertants moyavs profesor alfred kurataSvilis Semdegi sityvebi: “WeSmaritad adamianuri sazogadoebisa da saxelmwifos Seqmnisa da efeqtiani funqcionirebisaTvis, da, Sesabamisad, adamianis interesebis _ xalxis interesebis _ realizaciisaTvis principuli mniSvneloba aqvs sazogadoebaSi da saxelmwifoSi kanonis uzenaesobis problemaze Tanamedrove civilizebul msoflioSi tradiciuli da damkvidrebuli Sexedulebebis kritikul analizs, romelic (e.i. kanonis uzenaesobis problema) Tanamedrove mecnierebaSi da Tanamedrove politikaSi faqtobrivad iTvleba gadawyvetilad, romlis (e.i. am problemis gadawyvetis) samarTlianoba TiTqosda eWvs ar eqvemdebareba (?!).

sinamdvileSi ki, Cemi Rrma rwmeniT, rogorc mecnierul kvlevaSi, ise sazogadoebisa da saxelmwifos marTvaSi, Cems mier Seqmnili xalxis interesebis uzenaesobis Teoriidan gamomdinare, aucilebelia vxelmZRvanelobdeT ara kanonis uzenaesobiT, ara saSualebaTa uzenaesobiT, aramed miznis uzenaesobiT _ socialuri miznis uzenaesobiT, adamianis interesebis _ xalxis interesebis _ uzenaesobiT, rac warmoadgens principulad axal mecnierul mimarTulebas filosofiur, iuridiul, politikur da ekonomikur mecnierebebSi, romelic gamomdinareobs Cems mierve Seqmnili strategiuli mecnieruli mimarTulebebidan _ miznis filosofiidan da socialuri miznis filosofiidan (da ara filosofiidan, romelsac me saSualebaTa filosofias vuwodeb), da agreTve romelic gamomdinareobs Cems mier Seqmnili socialur-ekonomikuri kanonebis Teoriidan, socialur-ekonomikuri marTvis Teoriidan da a.S.” (kurataSvili alfred. xalxis interesebis uzenaesobis Teoria. principulad axali mecnieruli mimarTuleba da mmarTvelobiTi samarTlis, WeSmaritad adamianuri sazogadoebis samarTlebrivi sistemisa da mTlianad

Page 9: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

9

socialur-ekonomikur mecnierebaTa sistemaqmnadi Teoria (monografia qarTul, inglisur da rusul enebze). Tbilisi: saerTaSoriso gamomcemloba `progresi~, 2003, gv. 151-153).

xalxis interesebis realizaciis problemebTan dakavSirebiT disertanti midis logikur daskvnamde, rom qveynis ekonomikis zrdas mxolod maSin aqvs efeqti, rodesac mocemul qveyanaSi xalxis interesebis realizaciis xarisxi aris maRali.

aqedan gamomdinare disertants miaCnia, rom ekonomikis efeqtianobis Sefasebis mTavari kriteriumia mosaxleobis cxovrebis xarisxis maRali maCvenebeli, pirovnebis TviTrealizaciis SeuzRudavi SesaZlebloba da socialuri dacvis garantiebi.

mesame TavSi _ `postsabWouri ekonomikuri sistema da xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebi”, ganxilulia postsabWouri ekonomikuri sistemis ganviTarebis ZiriTadi mimarTulebebi, da agreTve xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebi postsabWouri ekonomikuri urTierTobebis pirobebSi.

disertaciis aRniSnul TavSi gakeTebulia daskvna, rom xalxis interesebis efeqtiani realizaciisaTvis, rogorc saerTod, ise, kerZod, postsabWouri ekonomikikuri urTierTobebis pirobebSi unda amovdiodeT profesor alfred kuratraSvilis mier SemuSavebuli da jer kidev 1980 gamoqveynebuli meTodologiuri midgomidan, romlis Tanaxmad WeSmaritad adamianuri sazogadoebis mSeneblobisa da funqcionirebisaTvis yvela gza, forma da meTodi gamarTlebulia, Tu isini emsaxurebian adamianis _ sazogadoebis yoveli wevris _ interesebs, da Tu amave dros gamoricxaven antisocialur movlenebs (Кураташвили Альфред А. Философско-политэкономические миниатюры. Материалы республиканской научной конференции: «Актуальные проблемы теории» (15-16 мая 1980 г.). Тбилиси: «Мецниереба», 1990, с. 93).

postsabWouri ekonomikuri sistemis ganviTarebis problemebisa da xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebis mecnieruli analizis safuZvelze naSromSi gakeTebulia saTanado daskvnebi da mocemulia rekomendaciebi. kerZod:

1. gakeTebulia daskvna, rom ekonomikuri sistemebis Seswavlas didi mniSvneloba eniWeba, vinaidan, dRemde arsebuli ekonomikuri sistemebidan verc erTi ver akmayofilebs ama Tu im qveynis mosaxleobis yvela fenis moTxovnilebebs.

2. gakeTebulia daskvna, rom sabazro ekonomikur sistemaSi xalxis interesebis dasacavad saxelmwifo ufro metad unda Caerios socialuri programebisa da dasaqmebis programebis gansaxorcieleblad.

3. miCneulia, rom Sereuli ekonomika unda ganixilebodes, rogorc calke arsebuli ekonomikuri sistema.

4. dadgenilia, rom kapitalistur qveynebSi ekonomikuri saqmianobis TiToeuli monawilis piradi egoisturi interesebiT moqmedebebis gamo SeuZlebelia resursebis efeqtiani gamoyeneba.

5. gakeTebulia daskvna, rom ganuaxlebad bunebriv resursebze SezRuduli unda iyos kerZo sakuTreba.

6. gakeTebulia daskvna, rom garkveul SemTxvevebSi, rodesac amas xalxis interesebi moiTxovs, gamarTlebulia saxelmwifos mxridan calkeuli Sromatevadi dargebis mxardaWera.

Page 10: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

10

7. gamovlenilia sabazro ekonomikaze gadasvlis procesSi daSvebuli Secdomebi, romelTa ardaSveba xels Seuwyobda Sereuli, socialurad orientirebuli ekonomikis Camoyalibebas.

8. dadgenilia kerZo sakuTrebis dadebiT mxareebTan erTad misi uaryofiTi mxareebi

9. privatizaciasTan, rogorc gardamavali ekonomikis sistemis kanonzomierebasTan dakavSirebiT, aucileblad aris miCneuli privatizacia garkveuli doziT, magram amave dros dauSveblad aris miCneuli, rom saxelmwifom gayidos yvelaferi ganurCevlad misi srategiuli da ekonomikuri mniSvnelobisa.

10. gakeTebulia daskvna, rom sabWoTa kavSiris kraxi ganapiroba kerZo sakuTrebis SezRudvam, ararentabeluri sawarmoebis arsebobam da ekonomikur saqmianobaSi konkurenciis ararsebobam.

11. dadgenilia, rom msoflio meurneobaSi integrirebisas saTanadod gaTvaliswinebuli unda iyos adgilobrivi warmoebis interesebi.

12. gakeTebulia daskvna, rom qveynebi, romlebic Sediodnen yofili sabWoTa kavSiris SemadgenlobaSi, misi daSlis Semdeg aRmoCdnen mZime ekonomikur krizisSi, romlis daZlevac SesaZlebelia, Tu aRebuli iqneba ganviTarebis swori mimarTuleba, romelic gadaiyvans mocemuli qveynebis ekonomikebs Sereul, socialurad orientirebul ekonomikaze.

13. gakeTebulia daskvna, romlis Tanaxmad, imisaTvis, rom moxdes postsabWouri ekonomikis mqone qveynebis normalurad ganviTareba, aucilebelia Tanmimdevruli da qveynis specifikasTan Sesabamisi reformebis gatareba.

14. gakeTebulia daskvna, rom saxelmwifos aqtiuri Carevis gareSe warmoudgenelia postsabWouri qveynebis ekonomikaSi Tavdapirveli stabilurobis miRweva.

15. dadgenilia, rom qveynis ekonomikis zrda mxolod maSin SeiZleba CaiTvalos efeqtianad, Tu mocemul qveyanaSi adgili aqvs xalxis interesebis realizaciis xarisxobriv zrdas.

16. gakeTebulia daskvna, rom socialurad orientirebuli ekonomika aseve mimarTulia xalxis interesebis realizaciis xarisxis asamaRleblad.

17. dadgenilia, rom umuSevrobis problemis gadaWrisaTvis mizanSewonilia saxelmwifos mxridan saWiroebis mixedviT calkeuli sawarmoebisa da meurneobebis subsidireba, romlebic SeZleben damatebiT samuSao adgilebis Seqmnas.

18. gakeTebulia daskvna, rom kapitalisturi ekonomikuri sistema xasiaTdeba, rogorc dadebiTi, aseve Tanmdevi uTanasworobebiTa da uaryofiTi mxareebiT, ris gamoc ganxilul ekonomikur sistemaSi xalxis interesebis realizaciis xarisxi iqneba ufro maRali, Tu sabazro urTierTobaTa TviTregulireba optimalurad iqneba Sexamebuli saxelmwifo regulirebasTan.

19. miCneulia, rom postsabWouri ekonomikis pirobebSi xalxis interesebis dacva unda moxdes Semdegi mimarTulebiT:

_ umuSevrobis problemis gadawyveta; _ samomxmareblo saqonelze SedarebiT stabilurad dabali fasebis

SenarCuneba; _ Semosavlebis diferenciaciis Semcireba; _ investiciebis mozidva; _ Tanabari sastarto pirobebis Seqmna; _ socialuri dacvis myari garantiebi;

Page 11: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

11

_ normaluri ganaTlebis miRebis SesaZlebloba; _ samedicino momsaxurebis xelmisawvdomoba; _ samarTliani institucionaluri polotikis gatareba; _ swori regionaluri politikis gatareba, rom ar moxdes

imavdroulad ganviTarebuli qalaqebisa da CamorCenili soflebis arseboba, anu adgili rom ar hqondes e.w. dualizmis problemas.

20. arsebuli Teoriuli Sexedulebebisa da praqtikuli masalebis analizis safuZvelze gansazRvrulia ekonomikuri sistemebis saerTo da ganmasxvavebeli niSnebi.

21. gamovlenilia postsabWour qveynebSi xalxis interesebis realizaciis problemebis gamomwvevi mizezebi.

22. miCneulia, rom postsabWouri ekonomikuri sistema moicavs transformacias ekonomikis yvela sferoSi.

23. gakeTebulia daskvna, rom postsabWoTa ekonomikisaTvis gansakuTrebiT aucilebelia ucxouri investiciebis mozidva.

24. miCneulia, rom qveynis ekonomikisTvis didi zianis miyeneba SeuZlia e.w. `tvinebis gadinebas~.

25. qveynis ekonomikis warmatebisaTvis gansakuTrebiT mizanSewonilad aris miCneuli adamianur kapitalSi investireba.

26. sadisertacio naSromSi dasmuli problemis siRrmiseuli Seswavlis safuZvelze gakeTebulia fundamentaluri daskvna, rom, rogorc saerTod, ise, kerZod, postsabWouri ekonomikis pirobebSi xalxis interesebis efeqtiani realizaciis gzebis Ziebisas unda amovdiodeT profesor alfred kuratraSvilis mier SemuSavebuli da jer kidev 1980 gamoqveynebuli meTodologiuri midgomidan, romlis Tanaxmad WeSmaritad adamianuri sazogadoebis mSeneblobisa da funqcionirebisaTvis yvela gza, forma da meTodi gamarTlebulia, Tu isini emsaxurebian adamianis _ sazogadoebis yoveli wevris _ Minteresebs, da Tu amave dros gamoricxaven antisocialur movlenebs.

sadisertacio Temaze avtoris mier gamoqveynebulia Semdegi ZiriTadi samecniero Sromebi:

1. ekonomikuri sistemebi da maTi klasifikacia. saerTaSoriso

samecniero Jurnali `ekonomika~, 2011, #1-2. Tbilisi, 2011, gv. 100-104. 2. ganviTarebuli kapitalizmis ekonomikuri sistema da misi negatiuri

mxareebi. saerTaSoriso samecniero Jurnali `ekonomika~, 2011, #3-4. Tbilisi, 2011, gv. 32-35.

3. postsabWouri ekonomikuri sistemis arsi da specifiuri niSnebi. saerTaSoriso samecniero Jurnali `ekonomika~, 2011, #7-8. Tbilisi, 2011, gv. 16-19.

4. yofili sabWoTa ekonomikuri sistemis kritikuli analizi. socialuri samarTlianobis problema da saxelmwifo marTva. saerTaSoriso samecniero konferenciis masalebi (20-21.12.2011). Tbilisi: saerTaSoriso gamomcemloba “progresi”, 2011, gv. 145-149.

5. xalxis interesebi da maTi realizaciis problemebi. socialuri samarTlianobis problema da saxelmwifo marTva. saerTaSoriso samecniero konferenciis masalebi (20-21.12.2011). Tbilisi: saerTaSoriso gamomcemloba “progresi”, 2011, gv. 155-162.

Page 12: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

12

Телавский государственный университет имени Якоба Гогебашвили

На правах рукописи

МАЛХАЗ ЧАЧУКАШВИЛИ

ПРОБЛЕМЫ РАЗВИТИЯ ПОСТСОВЕТСКОЙ

ЭКОНОМИЧЕСКОЙ СИСТЕМЫ И ПУТИ

ЭФФЕКТИВНОЙ РЕАЛИЗАЦИИ ИНТЕРЕСОВ НАРОДА

Специальность: 08.00.01 – Экономическая теория

А В Т О Р Е Ф Е Р А Т

диссертации на соискание академической степени доктора социальных наук

в области экономики

Телави 2012

Page 13: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

13

Диссертация выполнена в Телавском государственном университете

имени Якоба Гогебашвили

Научный руководитель: Альфред Кураташвили – доктор экономических, философских и юридических наук, профессор Официальные оппоненты: 1. Михаил Токмазишвили – доктор экономических наук, профессор

2. Нана Окруашвили – доктор экономических наук, профессор Защита диссертации состоится 15 мая 2012 года в 12 часов на заседании Диссертационного совета Школы социальных наук, бизнеса и права Телавского государственного университета имени Якоба Гогебашвили. Адрес: 2200, г. Телави, ул. Грузинского университета № 1. С диссертацией можно ознакомиться в библиотеке Телавского государственного университета имени Якоба Гогебашвили. Адрес: 2200, г. Телави, ул. Грузинского университета № 1. Автореферат разослан 11 апреля 2012 года Cекретарь Диссертационного совета: доктор экономических наук Нана Ринкиашвили

Page 14: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

14

I. ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ДИССЕРТАЦИОННОЙ РАБОТЫ

Актуальность темы. Опыт постсоветских государств свидетельствует, что почти на каждой стадии развития их экономических систем одной из важнейших проблем представляет собой поиск путей эффективной реализации интересов народа и использование этих путей для удовлетворения интересов каждого человека.

Исследованию постсоветской, т.е. переходной экономической системы особую актуальность придает тот факт, что после развала Советского Союза входящие в него страны стали вынужденными перейти от командно-административной экономической системы к рыночной экономической системе.

В то же время особую актуальность приобретает исследование проблем реализации интересов народа, как в развитых, так и в развивающихся, в частности же, в постсоветских странах.

Актуальность темы вытекает и из того, что проблемы развития постсоветской экономической системы в аспекте экономической теории мало изучены, как в грузинской, так и в зарубежной научной литературе.

Вышеотмеченная проблема особенно актуальна в процессе формирования социально ориентированной рыночной экономики, что непосредственно связано с проблемами реализации интересов народа.

Таким образом, актуальность темы исследования не вызывает никакого сомнения. Основная цель и задачи исследования. Основной целью диссертационного труда

является исследование проблем постсоветской экономической системы и разработка путей эффективной реализации интересов народа в отмеченной экономической системе.

Для реализации поставленной в диссертации основной цели предусмотрено

решение следующих задач исследования: – Изучение экономических систем и их классификации; – Критический политико-экономический анализ бывшей советской экономической

системы; – Изучение экономической системы развитого капитализма и его негативных сторон; – Научный анализ сущности и специфических черт постсоветской экономической

системы; – Исследование проблем реализации интересов народа и определение их

классификации; – Анализ проблем реализации интересов народа в развитых странах; – Изучение проблем реализации интересов народа в постсоветской экономической

системе; – Рассмотрение основных направлений развития постсоветской экономической

системы; – Определение путей эффективной реализации интересов народа в условиях

постсоветских экономических отношений. Теоретические и методологические основы исследования. Теоретико-

методологической основой исследования проблем, обсуждаемых в диссертации, являются как фундаментальные исследования классиков экономической науки, так и труды современных видных грузинских и зарубежных ученых.

Из трудов классиков в процессе диссертационного исследования были использованы фундаментальные исследования Дж. Кейнса, А. Маршалла, Д. Рикардо, П. Самуэльсона, А. Смита и др.

Page 15: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

15

В процессе работы над дессертацией автором были использованы труды таких известных иностранных ученых, какими являются: П. Кругман, П. Линдерт, Гр. Мэнкью и др.

В процессе диссертационного ислледования были широко использованы труды грузинских ученых, в которых рассматриваются проблемы и направления развития постсоветской экономической системы, а также социально-экономические проблемы общества вообще.

Из них в основном можно выделить труды: Рамаза Абесадзе, Анзора Абралава, Розеты Асатиани, Евгения Бараташвили, Нанули Аревадзе, Реваза Басария, Теймураза Беридзе, Вахтанга Бурдули, Гиви Гамсахурдия, Реваза Гвелесиани, Реваза Гогохия, Карло Гурцкая, Михаила Джибути, Реваза Какулия, Джемала Кажниашвили, Ираклия Ковзанадзе, Альфреда Кураташвили, Анзора Кураташвили, Пармена Лемоджава, Георгия Малашхия, Яши Месхия, Элгуджы Меквабишвили, Наны Окруашвили, Георгия Папава, Владимира Папава, Ушанги Самадашвили, Автандила Силагадзе, Михаила Токмазишвили, Темура Шенгелия, Реваза Шенгелия, Лео Чикава, Нодара Читанава и труды других ученых.

Кроме того, в процессе исследования были использованы связанные с данной проблемой материалы разных Международных и Республиканских научных конференций.

Основные результаты исследования и научная новизна. Из основных результатов

полученных в процессе реализации целей и задач диссертационного исследования можно выделить следующее:

– На основе анализа теоретических взглядов и практических материалов определены общие и отличительные черты экономических систем;

– Выявлены проблемы реализации интересов народа в постсоветской экономике; – Разработаны пути эффективной реализации интересов народа в постсоветской

экономике. Научная новизна. Основная научная новизна работы может быть сформулирована

следующим образом: – Установлено, что не одна из существующих доныне экономических систем не

удовлетворяет потребности всех слоев населения той или иной страны; – Установлено, что смешанная экономика должна рассматриваться как отдельно

существующая экономическая система. – Установлено, что в капиталистических странах в результате действия личных

эгоистических интересов каждого участника экономической деятельности невозможно эффективное использование ресурсов.

– Установлено, что должна быть ограничена частная собственность на невозобновляющиеся природные ресурсы.

– Установлено, что в определенных условиях, когда этого требуют интересы народа, оправдана поддержка отдельных трудоемких отраслей со стороны государства.

– Установлены отрицательные стороны частной собственности наряду с ее положительными сторонами.

– Проявлены допущенные ошибки в процессе перехода на рыночную экономику, недопущение которых способствовало бы формированию смешанной и в то же время социально ориентированной экономики.

– Установлено, что при интегрировании в мировую экономику должны быть соответственно учтены интересы местного производства.

– Установлено, что экономический рост в стране можно считать эффективной только в том случае, если в данной стране имеет место качественный рост реализации интересов народа.

Page 16: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

16

– Установлено, что для решения проблемы безработицы целесообразно по мере необходимости субсидирование со стороны государства отдельных предприятий и хозяйств, которые смогут дополнительно создать рабочие места.

– Выявлены причины, вызывающие проблемы реализации интересов народа в постсоветских странах.

– Разработаны пути преодоления экономического дуализма в постсоветских странах, т.е. разработаны пути преодоления существования в одной и той же стране разных уровней экономического развития, как пути решения проблемы, препятствующей эффективной реализации интересов народа.

– Установлено, что для эффективной реализации интересов народа, как вообще, так и, в частности, в условиях постсоветских экономических отношений необходимо исходить из разработанного профессором Альфредом Кураташвили и опубликованного им еще в 1980 году методологического подхода, согласно которому для строительства и эффективного функционирования Истинно человеческого общества все пути, формы и методы оправданы, если они служат интересам человека – интересам каждого члена общества, и если они при этом исключают антисоциальные явления.

Практическое значение труда. Результаты исследования диссертационного труда

могут быть использованы во время определения стратегии экономического развития и направлений социально-экономической политики, а также в процессе дальнейших научных исследований и в преподавании экономических дисциплин. Основные выводы и положения диссертационного труда могут быть использованы в процессе разработки путей эффективной реализации интересов народа в отдельных отраслях экономики.

Апробация труда. Основные положения и выводы диссертационного труда отражены в

опубликованных диссертантом научных статьях и в Докладах на Международных научных конференциях (Тбилиси, 2011 г.).

Публикации. Основные результаты диссертационного исследования отражены в 5

научных трудах автора, которые опубликованы в Международных рецензируемых и реферируемых научных журналах и в Материалах Международных научных конференций.

Объем и структура диссертации. Диссертационная работа включает 119 страниц и

состоит из введения, трех глав и заключения. К диссертационному труду прилагается список использованной литературы.

Намеченная цель, задачи исследования и логика решения проблем обусловили

следующую структуру диссертации:

Введение Глава I. Экономические системы: их общие и отличительные черты

1.1.Экономические системы и их классификация 1.2. Критический политико-экономический анализ бывшей советской

экономической системы 3.3. Экономическая система развитого капитализма и ее негативные стороны 3.4. Сущность и специфические черты постсоветской экономической системы

Глава II. Постсоветская экономическая система и проблемы реализации интересов народа 2.1. Интересы народа и проблемы их реализации

2.2. Существующие проблемы реализации интересов народа в развитых странах

Page 17: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

17

2.3. Существующие проблемы реализации интересов народа в постсоветской экономической системе

Глава III. Постсоветская экономическая система и пути эффективности реализации интересов народа

3.1. Основные направления развития постсоветской экономической системы 3.2. Пути эффективной реализации интересов народа в условиях постсоветских

экономических отношений

Заключение Список использованной литературы

II. КРАТКОЕ СОДЕРЖАНИЕ ДИССЕРТАЦИОННОЙ РАБОТЫ Во введении обоснована актуальность темы исследования, намечены основная цель и

задачи исследования, выделены теоретические и методологические основы исследования, сформулированы основные результаты диссертационного труда и научная новизна, определено практическое значение научного труда. Дана общая информация об апробации работы, о связанных с ней публикациях, а также о структуре и объеме диссертации.

В первой главе – «Экономические системы: их общие и отличительные черты»,

рассматриваются экономические системы и их классификация, а также дается критический политико-экономический анализ бывшей советской экономической системы.

В этой же главе рассматриваются экономическая система развитого капитализма и ее негативные стороны.

Кроме того, в первой главе рассматриваются сущность и специфические черты постсоветской экономической системы.

В частности, на основе анализа теоретических взглядов и практических материалов определены общие и отличительные черты экономических систем.

В результате исследования установлено, что не одна из существующих доныне экономических систем не удовлетворяет потребности всех слоев населения той или иной страны.

В диссертационном труде отмечается, что в разных странах доныне существующие экономические системы, как известно, друг от друга отличаются:

а. Формой собственности на ресурсы; б Способом координации и управления экономической деятельностью;. К вышеотмеченному, по мнению диссертанта, можно добавить третью отличительную

черту: качество реализации интересов народа, так как без экономической политики его достижение невозможно.

Диссертант считает, что в капиталистических странах в результате действия личных эгоистических интересов каждого участника экономической деятельности невозможно эффективное использование ресурсов.

Установлено, что должна быть ограничена частная собственность на невозобновляющиеся природные ресурсы.

По утверждению диссертанта, в рыночной экономической системе для защиты интересов народа государство должно принимать более активное участие в осуществлении социальных программ.

Что касается критического анализа экономической системы бывшего Советского Союза, в связи с этим диссертант приходит к выводу, что крах Советского Союза был обусловлен ограничением частной собственности, существованием нерентабельных производств и отсутствием конкуренции в экономике.

Page 18: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

18

При рассмотрении экономической системы развитого капитализма и ее негативных сторон, диссертант в качестве заключения отмечает следующее: можно сказать, что современная капиталистическая экономическая система характеризуется, как положительная, но, вместе с тем, с сопутствующими отрицательными сторонами, которые вытекают из природы капитализма, ибо капитализм, как отмечает профессор Альфред Кураташвили, это «Общественно-государственная система, которая основывается на философии средств – на философии самоцели экономических средств, и которая служит средствам реализации цели, т. е. которая служит самоцели экономических средств, наглядным примером которого является капитализм (истинный капитализм), где господствуют – капитал, деньги, рынок» (Кураташвили Альфред. Философия социальной цели. Принципиально новое научное направление – исходная теоретическая основа формирования и функционирования истинно человеческого общества и государства (монография на грузинском, английском и русском языках). Тбилиси: Международное издательство «Прогресс», 2003, с. 331).

При рассмотрении сущности и специфических черт постсоветской экономической системы, диссертант в качестве заключения отмечает, что страны, которые входили в состав бывшего Советского Союза, после его развала оказались в тяжелом экономическом кризисе, преодоление которого возможно, если будет выбрано правильное направление развития, которое переведет экономики этих стран на смешанную, социально ориентированную экономику.

В противном случае, всегда будут проявляться сущность и специфические черты постсоветской экономической системы, что обусловлено тем, что, как отмечает профессор Альфред Кураташвили, имел место «коренной переворот псевдосоциализма назад в капитализм» (Кураташвили Альфред. «Посткоммунистический» капитализм или…?! Сборник научных трудов Института экономики Пааты Гугушвили. III. Издательство Института экономики Пааты Гугушвили. Тбилиси, 2010, с. 45).

Во второй главе – «Постсоветская экономическая система и проблемы реализации

интересов народа», рассматриваются такие вопросы, каковыми являются интересы народа и проблемы их реализации, существующие проблемы реализации интересов народа в развитых странах, существующие проблемы реализации интересов народа в постсоветской экономической системе.

В частности, в диссертационном труде отмечается, что реализации интересов народа – реализации интересов каждого человека – должна представлять собой главную проблему любого государства.

В связи с этим, диссертант приводит следующие слова профессора Альфреда Кураташвили: «Для создания и эффективного функционирования истинно человеческого общества и государства, а, соответственно, для реализации интересов человека – для реализации интересов народа – принципиальное значение имеет критический анализ традиционных и устоявшихся взглядов в современном цивилизованном мире по проблеме верховенства закона в обществе и в государстве, которая (т. е. проблема верховенства закона) в современной науке и в современной политике фактически считается решенной, справедливость которого (т. е. справедливость решения этой проблемы) будто бы не подлежит сомнению (?!).

В действительности же, по моему глубокому убеждению, как в научных исследованиях, так и в управлении обществом и государством, исходя из созданной мной теории верховенства интересов народа, необходимо руководствоваться не верховенством закона, не верховенством средств, а верховенством цели – верховенством социальной цели, верховенством интересов человека – верховенством интересов народа, что представляет собой принципиально новое научное направление в области философских, юридических, политических и экономических наук, исходящее из созданных мной же стратегических научных направлений – из философии цели и из философии социальной цели (а не из

Page 19: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

19

философии, называемой мной философией средств), а также исходящее из созданных мной теории социально-экономических законов, теории социально-экономического управления и т.д.» (Кураташвили Альфред. Теория верховенства интересов народа. Принципиально новое научное направление и системообразующая теория управленческого права, правовой системы истинно человеческого общества и социально-экономических наук в целом (монография на грузинском, английском и русском языках). Тбилиси: Международное издательство «Прогресс», 2003, с. 271-272).

В связи с проблемами реализации интересов народа диссертант приходит к логическому выводу, что экономический рост только тогда имеет эффект, когда в данной стране качество реализации интересов народа является высокой.

Исходя из этого, диссертант считает, что главным критерием оценки экономической эффективности является высокий показатель качества жизни населения, неограниченная возможность самореализации личности и гарантии социальной защиты.

В третьей главе – «Постсоветская экономическая система и пути эффективности реализации интересов народа», рассматриваются основные направления развития постсоветской экономической системы, а также пути эффективной реализации интересов народа в условиях постсоветских экономических отношений.

В отмеченной главе диссертации сделан вывод, что для эффективной реализации интересов народа, как вообще, так и, в частности, в условиях постсоветских экономических отношений необходимо исходить из разработанного профессором Альфредом Кураташвили и опубликованного еще в 1980 году методологического подхода, согласно которому для строительства и функционирования истинно человеческого общества все пути, формы и методы оправданы, если они служат интересам человека – интересам каждого члена общества, и если они исключают при этом антисоциальные явления (Кураташвили Альфред А. Философско-политэкономические миниатюры. Материалы республиканской научной конференции: «Актуальные проблемы теории» (15-16 мая 1980 г.). Тбилиси: «Мецниереба», 1990, с. 93).

На основе научного анализа проблем развития постсоветской экономической системы и путей эффективной реализации интересов народа в труде сделаны соответствующие выводы и даны рекомендации. В частности:

1. Сделан вывод, что изучению экономических систем придается большое значение, так как не одна из существующих доныне экономических систем не удовлетворяет потребности всех слоев населения той или иной страны.

2. Сделан вывод, что в рыночной экономической системе для защиты интересов народа государство должно принимать более активное участие в осуществлении социальных программ и программ занятости.

3. Установлено, что смешанная экономика должна рассматриваться как отдельно существующая экономическая система.

4. Установлено, что в капиталистических странах в результате действия личных эгоистических интересов каждого участника экономической деятельности невозможно эффективное использование ресурсов.

5. Установлено, что должна быть ограничена частная собственность на невозобновляющиеся природные ресурсы.

6. Установлено, что в определенных условиях, когда этого требуют интересы народа, оправдана поддержка отдельных трудоемких отраслей со стороны государства.

7. Проявлены допущенные ошибки в процессе перехода на рыночную экономику, недопущение которых способствовало бы формированию смешанной и в то же время социально ориентированной экономики.

8. Установлены отрицательные стороны частной собственности наряду с ее положительными сторонами.

Page 20: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

20

9. В связи с приватизацией, как с закономерностью переходной экономической системы, признано необходимой приватизация в определенной дозе, но в то же время признано недопустимой, чтобы государство продавало все безразлично от его стратегичсеской и экономической значимости.

10. Сделан вывод, что крах Сосетского Союза был обусловлен ограниченностью частной собственности, существованием нерентабельных предприятий и отсутствием конкуренции в экономической деятельности.

11. Установлено, что при интегрировании в мировую экономику должны быть соответственно учтены интересы местного производства.

12. Сделан вывод, что страны, которые входили в состав бывшего Советского Союза, после его развала оказались в тяжелом экономическом кризисе, преодоление которого возможно, если будет выбрано правильное направление развития, которое переведет экономики этих стран на смешанную, социально ориентированную экономику.

13. Сделан вывод, согласно которому, для того, чтобы стало возможным нормальное развитие стран с постсоветской экономикой, необходимо проведение последовательных и соответствующих специфики страны реформ.

14. Сделан вывод, что достижение изначальной стабильности без активного вмешательства государства в экономику постсоветских стран не представляется возможным.

15. Установлено, что экономический рост в стране можно считать эффективной только в том случае, если в данной стране имеет место качественный рост реализации интересов народа.

16. Сделан вывод, что социально ориентированная экономика направлена также на повышение качества реализации интересов народа.

17. Установлено, что для решения проблемы безработицы целесообразно по мере необходимости субсидирование со стороны государства отдельных предприятий и хозяйств, которые смогут дополнительно создать рабочие места.

18. Сделан вывод, что капиталистичекая экономическая система характеризуется, как положительными, так и сопутствующими неровностями и отрицательными сторонами, в виду чего степень реализации интересов народа в данной экономической системе будет более высоким, если саморегулирование рыночных отношений будет оптимально сочетаться с государственным регулированием.

19. Сделан вывод, что в условиях постсоветской экономики защита интересов народа должна осуществляться в следующих напрвлениях:

_ решение проблемы безработицы; _ сохранение относительно стабильных низких цен на потребительские товары; _ уменьшение дифференциации доходов; _ привлечение инвестиций; _ создание равных стартовых условий; _ твердые гарантии социальной защиты; _ возможность получения нормального образования; _ доступность медицинского обслуживания; _ проведение справедливой институциональной политики; _ проведение правильной региональной политики, чтобы не имело место

существование одновременно развитых городов и отсталых сел, т.е., чтобы не имело место проблема так называемого дуализма.

20. На основе анализа теоретических взглядов и практических материалов определены общие и отличительные черты экономических систем.

21. Выявлены причины, вызывающие проблемы реализации интересов народа в постсоветских странах.

22. Сделан вывод, что постсоветская экономическая система охватывает трансформацию во всех сферах экономики.

Page 21: malxaz WaWukaSvili postsabWouri ekonomikuri sistemis ...tesau.edu.ge/failebi/xarisxi uzrunvelyofa/samecniero kvleviti ganyofileba...cnobili ucxoeli mecnierebis naSromebi, rogorebic

21

23. Сделан вывод, что для постсоветской экономики особенно необходимо привлечение иностранных инвестиций.

24. Сделан вывод, что экономике страны может нанести большой ущерб так называемая «утечка мозгов».

25. Для развития экономики страны особенно целесообразным признано инвестирование в человеченский капитал.

26. На основе углубленного изучения поставленных в диссертационном труде проблем сделан фундаментальный вывод, что при поиске путей эффективной реализации интересов народа, как вообще, так и, в частности, в условиях постсоветских экономических отношений необходимо исходить из разработанного профессором Альфредом Кураташвили и опубликованного им еще в 1980 году методологического подхода, согласно которому для строительства и эффективного функционирования Истинно человеческого общества все пути, формы и методы оправданы, если они служат интересам человека – интересам каждого члена общества, и если они при этом исключают антисоциальные явления.

По теме диссертации автором опубликованы следующие основные научные труды:

1. Экономические системы и их классификация. Международный научный журнал «Экономика», 2011, № 1-2. Тбилиси, 2011, с. 100-104.

2. Экономическая система развитого капитализма и ее негативные стороны. Международный научный журнал «Экономика», 2011, № 3-4. Тбилиси, 2011, с. 32-35.

3. Сущность и специфические черты постсоветской экономической системы. Международный научный журнал «Экономика», 2011, № 7-8. Тбилиси, 2011, с. 16-19.

4. Критический анализ бывшей советской экономической системы. ПРОБЛЕМА СОЦИАЛЬНОЙ СПРАВЕДЛИВОСТИ И ГОСУДАРСТВЕННОЕ УПРАВЛЕНИЕ. МАТЕРИАЛЫ МЕЖДУНАРОДНОЙ НАУЧНОЙ КОНФЕРЕНЦИИ (20-21.12.2011). Тбилиси: Международное издательство ”Прогресс”, 2011, с. 145-149.

5. Интересы народа и проблемы их реализации. ПРОБЛЕМА СОЦИАЛЬНОЙ СПРАВЕДЛИВОСТИ И ГОСУДАРСТВЕННОЕ УПРАВЛЕНИЕ. МАТЕРИАЛЫ МЕЖДУНАРОДНОЙ НАУЧНОЙ КОНФЕРЕНЦИИ (20-21.12.2011). Тбилиси: Международное издательство ”Прогресс”, 2011, с. 155-162.