Makroekonomia - Ligjerata 5

8/10/2019 Makroekonomia - Ligjerata 5

1/12

SHPENZIMET DHE

TE ARDHURAT

Ligjerata 5

HYRJE Modelet makroekonomike (klasike dhe kejnsiane)

shpjegojn ekuilibrin makroekonomik si dhe faktort q prcaktojn at

Modeli Klasik:

GDP aktual prcaktohet nga produkti potencial

si n periudha afatshkurtra ashtu edhe n periudhaafatgjata.

Manipulimi nga qeveria me elementet e shpenzimeveagregate ndryshon, jo produktin aktual, por vetm mimet.

Modeli Kejnsian:

Mundsia e ndikimit n produktin aktual me an t ndikimitn shpenzimet agregate nga qeveria:

Kjo ligjerate i kushtohet pikepamjes kejnsiane te ndikimit teshpenzimeve ne te ardhurat

Dy modele kryesore: te ardhura-shpenzime (konsum plusinvestime), kursim-investime, dhe multiplikatori


2/12

SHPENZIMET AGREAGATE DHE GDPREAL: INVESTIMET DHE KURSIMI

Supozimet:

1. Pagat dhe mimet supozohen fikse: prodhuesit do t prgjigjen

me sasin e prodhuar por jo edhe me ndryshimin e mimeve

2. Abstrahohet nga tregu i parave

3. Konsumi (C) dhe kursimet (S) jan t lidhura pozitivisht me t

ardhurat dhe pr thjeshtsi kto lidhje supozohen si lineare

4. Investimet (I) dhe shpenzimet qeveritare (G) supozohen t

pavarura (nga t ardhurat)

5. Taksat t pavarura nga variablat ekonomik

6. Eksportet jan autonome, ndrsa importet t varura nga t

ardhurat

7. Abstrahohet rritja ekonomike modeli operon vetm n

periudha afatshkurtra.

SHPENZIMET AGREAGATE DHE GDPREAL: INVESTIMET DHE KURSIMI

Sipas modelit t ardhuratshpenzimet, ekuilibrimakroekonomik arrihet kur:

P E = Y E = A E PE = shpenzimet e palnifikuara YE = te ardhurat e planifikuara

AE = shpenzimet faktike.Shpenzimet agregate faktike pr mallra dhe shrbime jan

gjihtmon t barabarta me t ardhurat agregate faktike tfaktorve t produmit

Pra: PE = AE = GDP real

Por ka raste kur kto nuk barazohen

Pra shpenzimet faktike nuk jan t barabarta me shpenzimet eplanifikuara

Ndryshimi i inventarve t firmave


3/12

PERCAKTIMI I GDP ME MENYREN TE ARDHURA-SHPENZIME

N kt figur: PE = C + I

sht hjekur nga G dhe NX

Vija 45o shrben prkrahasimin e saj me GDPreal

N t majt t Q*, PE>AEGDP rritet drejt Q*

N t djatht t A*, PE>AEGDP bie drejt Q*

Ekuilibri ne piken E eshte Iqendrueshem

PERCAKTIMI I GDP ME MENYRENKURSIM-INVESTIME

Analiza bhet edhe sipas modelit kursim-investime(apo withdrawals-injections)

AD jepet si: AD=C+I+G+X-Im

AS ose t ardh. tot. t planifikuara: Y=C+S+TA

N ekuilibr:AD = Y

C + I + G + X-Im = C + S + TA

dhe

I + G + X = S + TA + Im(HYRJET) = (DALJET)


4/12

PERCAKTIMI I GDP SE EKUILIBRIT NE MENYREN I=S

Barazimi I=S shprej njekondite te ekuilibritmakroekonomikafatshkurter ne kushtet esupozuara me siper.

Nse lm mnjan G, X,Im, dhe TA

Nn kushtet e tillabarazimi me heret do tmerr formn:I = S Ekuilibri

q* - eshte niveli ku S teplanifikuara jane te

barabarta me I teplanifikuara.

Nganjeher, S faktike Ste planifikuara, dhe Ifaktike I te planifikuara

Nganjeher, parashikimetapo pritjet nuk realizohen

Supozojm q q1 > q* S>I Rritje e padshiruar e inventarve Paksohet prodhimi

Inventari eliminohet vetem ateher kur prodhimikthehet ne nivelin q* te ekuilibrit.

Nje proces simetrik do te ndothte nese TP do te ishtene te majte te nivelit q* te ekuilibrit.

MULTIPLIKATORI I SHPENZIMEVE

Prkufizimi:Nj ndryshim fillestar n shpenzimet autonome tplanifikuara shkakton nj varg ndryshimesh, tshumzuar tek produkti i prgjithshm i ekuilibrit.

Numri q luan rolin e shumzuesit t efektit fillestar quhetMULTIPLIKATOR (s).

Multiplikatori mund t llogaritet si raport i ndryshimit nGDP real me ndryshimin e shpenzimeve t pavarura:

Ndryshimi n GDP real (Y)MULTIPLIKATORI (s) = ----------------------------------------------------

Ndryshimi n shp. e pavarura (A)


5/12


Ndryshimi n GDP real (Y)MULTIPLIKATORI (s) = ----------------------------------------------------

Ndryshimi n shp. e pavarura (A)

s =

MULTIPLIKATORI I SHPENZIMEVE T supozojm se firmat rrisin shpenzimet e tyre pr investime pr 1 mil Gjithashtu supozojm se MPC=2/3 (definimi i MPC)

far do t ndodh? Investimet rrisin GDP pr 1 mil dhe kto jan t hyra pr prodhuesit e

makinave, t cilt i konsumojn sipas MPC........._____________________________________________________1 x 1 milion = 1.00 milion 2/3 x 1 milion = 0.66 milion

(2/3)2

x 1 milion = 0.44 milion (2/3)3 x 1 milion = 0.29 milion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .

_____________________________________________________1/(1-2/3) x 1 milion = 3 milion ________________ _______________________________________ ____________________________________ _____________

Multiplikatori (s) = 1/(1-MPC)

Pasi 1-MPC=MPS, ather mund t shkruajm s=1/MPS

GDP = 1/(1-MPC) x I = 1/MPS x I


6/12


Supozojme: GDP nekuilibr sht 45 mil

Investimet rriten nga 10n 11 mil , pra rritenme 1 mil

Pika AE = I Pika AE = GDP

= MPS,

Supozojme qe MPS =1/5 Supozojme qe

MPC=4/5=0.8

Sipas formuls:GDP=1/(1-MPC) x I== 1/(1-0.8)x 1 mil==5 x 1 mil=5 mil

Pra, GDP e ekuilibrit pas rritjes se I do te jete: GDP2 = GDP1+ GDP = 45mil+5mil=50mil.

GDP=1/MPS x I =

x 1mil = 5mil


Multiplikatori mund t veproi edhe n drejtim negativ

Nj rnie n shpenzime e zvoglon GDP real n mnyr t vazhdueshme

Duhet dalluar: multiplikatorin e plot:

efekti i plot n GDP real nga rritja e shpenzimeve derisa efektetsekondare t jen t paprfillshme

Multiplikatori i periudhs:

Efekti parcial n GDP real gjat nj periudhe t caktuar si rezultati rritjes s shpenzimeve

Ky dallim sht i rndsishm pr politikbrje Efektet brenda 6 muajsh t nj politike fiskale ekspansionite maten

me shumn e cikleve t shpenzimeve sekondare q ndodhin gjat asajperiudhe

Sa m e shkurtr periudha kohore, aq m i vogl efekti n GDP real


7/12

MILTIPLIKATORET E POLITIKES FISKALE

Politika fiskale konsiston n shpenzimet qeveritarepr mallra dhe shrbime: G, TA, TR TA =taksat, TR=pagesat transferuese

Vini re: G=>GDP, porTA=>GDP

Perfshirja ne analize te politikes fiskale kerkon qe: Shpenzimet e planifikuara: PE = C + I + G

Prfshirja n analiz e G, nnkuton ndryshim i YD, pasi Gvijn nga taksat Shtrohet nevoja e vlersimit t efektit neto.

PERFSHIRJA E SHPENZIMEVE QEVERITARE

G => zhvendoselart lakoren neC+I+G

Efekti i kesaj rritjete G, eshte i njejteme efektin e rritjesse I.

Shembull ndertimi i nje rrugedhe efektimultiplikativ i sajne GDP.

Multiplikatori i shpenzimeve qeveritare na tregon se sa rritetGDP si rezultat i rritjes me nje njesi monetare te G-se.


8/12

MILTIPLIKATORI I SHPENZIMEVE QEVERITARE - SHEMBULL

Shembull: G rritet me 100 mil Euro, MPC=4/5=0.8 Sg=1/(1-MPC)

Sg=1/(1-0.8)=1/0.2=5 GDP rritet pr 5x100=500 mil Euro

Sg = mund te veproj ne te

dy menyrat pra edhe mund te ulet. Shembull: ulja e G ne

disa shtete teeurozones si rezultat iborxhit kombetar

MULTIPLIKATORI I TAKSAVE

Taksat ndryshojn t ardhurat e disponueshme

Multiplikatori i taksave ndryshon n dy pikpamje ngamultiplikatori i shpenzimeve:

1. shpreh lidhje negative n mes t ndryshimit ttaksave dhe ndryshimit n GNP

2. sht m i vogl se multiplikatori i shpenzimeve.Shkaku qndron tek efekti fillestar i ndryshimitt taksave n shpenzimet pr konsum pra edhen GDP

Efektet sekondare: nuk ka ndryshime t theksuara dhen prgjithsi mund t flasim pr efekte t njjtasekondare si n rastin e multiplikatorit t taksave dheat t shpenzimeve


9/12


Si shprehet St?

St = M P C x Se = MPC x 1 / (1-MPC)=MPC/(1-MPC)

St < Se

Shemull:

TA=-30 mil, MPC=2/3, G=.Gjeni GDP?

YD= -TA=-(-30)=30 milGDP=St x YDSt=MPC/(1-MPC)=(2/3)/(1-2/3)=2

GDP= 2 x 30 mil=60 mil

Cili eshte efekti neto i politikes fiskale?

Krahasohet efekti i rritjes se G me efektin e ndryshimit te TA:

N rast se rritja e G prballohet me rritje t G, efekti neto sht:

sb= sg-st = 1/(1-MPC)MPC/(1-MPC) = (1-MPC)/(1-MPC) = 1


Multiplikatori varet nga MPC MPC => efekti i ndryshimit ne G apo I ne GDP

Por, rritja e MPC e zvogelon MPS, qe shpie ne zvogelimin e I

pasi I varen nga S, pra I=S

Pra, MPC e rrit GDP drejtperdrejt, por e zvogelongjithashtu ate permes zvogelimit te MPS

Rritja e MPS => rritjen e S => rritjen e I = rritjen eGDP

Por, nderhyn efekti i kundert permes pakesimit te konsumit,prandaj GDP do te ulet


10/12

PARADOKSI I KURSIMIT

Ne kete model Ijane te pavaruaranga te ardhurat (Y)

cili do te ishte efektii rritjes se MPS neGDP?

pasi I janekonstante, kemi

efekt negativ

paradoksi i kursimit

MULTIPLIKATORI I EKONOMIS S HAPUR

Vendet jan t lidhura n mes vete prmes Ex dheIm

Shpenzimet e brendshme:

PE = C + I + G

Pasi ju shtohet Ex dhe Im fitojm Shpenzimet eprgjithshme t planifikuara:T P E = C + I + G + N X


11/12

MULTIPLIKATORI I EKONOMIS S HAPUR

Ekuilibri arrihet n piknE ku TPE pret vijn 45shkall

N pikprerjen e PE(C+I+G) dhe TPE(C+I+G+NX),eksporti=importin

N t majt t ksaj pikeX>Im (zgjrim ek.)

N t djatht t ksaj pikeX


12/12

Makroekonomia - Ligjerata 5

Documents

Transcript of Makroekonomia - Ligjerata 5