makro - pegem.net İktisat matb… · P Makro İktisat % 25 P Para BankaKredi % 10 P Uluslararası...
Transcript of makro - pegem.net İktisat matb… · P Makro İktisat % 25 P Para BankaKredi % 10 P Uluslararası...
2014
kpsskpss ve kurum
sınavları için
özgün konular ve
özgün sorulardan oluşan
tek kitap
makro iktisat
Müfettişlik
Uzmanlık
Denetmenlik
Banka Sınavları
Kontrolörlük
Kaymakamlık
Hakimlik
dilek erdoğan kurumlu
Dilek ERDOĞAN KURUMLU
KPSS MAKRO İKTİSAT
ISBN 978-605-364-552-8
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.
“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”
3. Baskı: Eylül 2013, Ankara
Yayın-Proje Yönetmeni: Selcan ArslanDizgi-Grafik Tasarım: Cemal İnceoğlu
Türkçe Redaksiyon: Bahar SarımehmetoğluKapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A
Yenimahalle/ANKARA(0312-394 55 90)
Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
E-ileti: [email protected]
SUNU
Değerli adaylar;
Toplumda en değerli beşeri sermayemiz olan sizler, yıllarca girdiğiniz sınavlardan sonra yeni bir
sınavla daha karşı karşıyasınız. Devlet kurumlarına atanmak, özellikle uzman ve müfettiş olabilmek
için önce KPSS barajını geçmeli ve o sınavlara KPSS Alan Bilgisi'nden alacağınız puanlarla başvu-
ru hakkı elde etmelisiniz. Zor bir süreçle karşı karşıyasınız fakat bu sürecin sonunda elde edeceğiniz
mevkileri düşünürseniz bu güçlüklere çok daha rahat katlanabilirsiniz.
Bu çok önemli olan süreçte, Alan Bilgisi'nde biliyoruz ki hepinizin en büyük korkularından biri
"iktisat". Analizleri, formülleri, yorumları... İktisatda her gün yeni birşey keşfeder; engin bir denizde
istediğiniz kadar açılabilirsiniz! Fakat bizim amacımız bu denizde sizi kaybetmek değil güvenli bir
yolla sonuca ulaştırmaktır. Bu amaçla hazırlanan kitabımızda size en pratik ve en kolay test yöntem-
leriyle iktisadı öğretmek ve her şeyden önemlisi korkulan değil sevilen bir iktisat dersi sunmak hedef-
lenmiştir. Ayrıca sadece KPSS soruları değil, kurumların müfettişlik ve uzmanlık sınav soruları da
dikkate alınarak KPSS sonrası da kütüphanenizde bulunması gereken bir kitaba dönüştürülmüştür.
KPSS Alan İktisat'ta konu dağılımı;
P Mikro İktisat % 30
P Makro İktisat % 25
P Para Banka-Kredi % 10
P Uluslararası iktisat % 10
P Büyüme ve Kalkınma % 10
P Türkiye Ekonomisi % 10
P İktisadi Doktrinler Tarihi % 5 oranında yer almaktadır.
Kitapla ilgili öneri, eleştiri ya da takdirinizi [email protected] aracılığıyla bizimle paylaşmanızı ister, hepinize başarılar dilerim. Ayrıca kitaplarımın oluşmasında emeği geçen herkese sonsuz teşekkür ederim.
Dilek ERDOĞAN KURUMLU
İÇİNDEKİLER
Makro İktisada Giriş1. BÖLÜM
KLASİK VE KEYNESYEN YAKLAŞIM ...................................................................3
Makro Ekonominin Performans Göstergeleri .....................................................4
Makro Ekonomik Amaç ve Araçlar .....................................................................5
MAKRO İKTİSATTA TEMEL KAVRAMLAR ............................................................5
Fiyat Endeksleri .................................................................................................5
Nominal ve Reel GSYİH ....................................................................................6
MİLLİ GELİR HESAPLAMALARI ............................................................................7
GSMH ve GSYİH ...............................................................................................7
GSYİH Hesaplama Yöntemleri ..........................................................................7
Potansiyel GSMH ...............................................................................................8
Önemli Özdeşlikler ...........................................................................................10
Makro Ekonomik Kuramların Karşılaştırılması .................................................11
TEST-1 KURUM SORULARI ................................................................................12
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ..........................................................16
TEST-2 .................................................................................................................20
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ...........................................................................................23
Basit Keynesyen Model ve Milli Geliri Belirleyen Faktörler2. BÖLÜM
TÜKETİM HARCAMALARI VE TÜKETİM FONKSİYONU ...................................29
Tüketim Fonksiyonu .........................................................................................29
Tüketim ve Gelir Arasındaki İlişki .....................................................................30
Tüketim Teorileri ...............................................................................................31
TASARRUF VE TASARRUF FONKSİYONU ........................................................33
Tasarruf Fonksiyonu .........................................................................................33
Marjinal ve Ortalama Tasarruf Eğilimi ..............................................................34
Marjinal ve Ortalama Tüketim Eğilimi ..............................................................34
YATIRIM VE YATIRIM FONKSİYONLARI ............................................................37
Yatırım Fonksiyonu ..........................................................................................37
Sermayenin Marjinal Verimliliği ........................................................................38
Tobin'in q Teorisi...............................................................................................39
Kredi Tayınlaması ............................................................................................40
KAMU HARCAMALARI ........................................................................................42
NET İHRACAT ......................................................................................................42
TEST-1 KURUM SORULARI ................................................................................45
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ..........................................................49
TEST-2 .................................................................................................................53
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ...........................................................................................56
viPEGEM AKADEMİ
Denge Milli Gelir Düzeyinin Belirlenmesi ve Çarpan Analizi3. BÖLÜM
KEYNESYEN TOPLAM HARCAMALAR YAKLAŞIMI ......................................... 63
TASARRUF-YATIRIM EŞİTLİĞİ YÖNTEMİ ......................................................... 66
Sızıntılar .......................................................................................................... 66
Enjeksiyonlar ................................................................................................... 66
DENGE MİLLİ GELİR DÜZEYİNİN DEĞİŞMESİ VE ÇARPAN ANALİZİ ............ 67
Çarpan Analizi ................................................................................................. 67
Deflasyonist ve Enflasyonist Açık ................................................................... 69
Otomatik Stabilizatörler ................................................................................... 70
Hızlandıran Prensibi ........................................................................................ 70
Ricardo-Barro Hipotezi .................................................................................... 71
Çarpan Sürecinde Aşamalar ........................................................................... 72
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................... 74
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ......................................................... 78
TEST-2 ................................................................................................................ 82
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .......................................................................................... 85
4. BÖLÜM Paranın Makro Ekonomideki Rolü
PARA ................................................................................................................... 91
Para Çeşitleri ve Benzerleri ............................................................................ 91
Paranın Evrimi ................................................................................................ 91
Paranın İşlevleri ve Özellikleri ......................................................................... 91
KAYDİ PARA ....................................................................................................... 92
PARA ARZI .......................................................................................................... 93
Para Arzı Tanımları ......................................................................................... 93
PARA TALEBİ ...................................................................................................... 94
Klasik Para Talebi ........................................................................................... 94
Keynesci Para Talebi ...................................................................................... 95
Modern Miktar Kuramı .................................................................................... 95
PARA PİYASASINDA DENGE ............................................................................ 96
Para Talebinin Faiz Esnekliği .......................................................................... 97
Para Talebinin Faiz Esnekliğinde Düşünceler ................................................. 97
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................... 98
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ....................................................... 100
TEST-2 .............................................................................................................. 102
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ........................................................................................ 104
vii PEGEM AKADEMİ
IS-LM Analizi5. BÖLÜM
MAL PİYASASINDA DENGE (IS EĞRİSİ) .........................................................109
IS Eğrisi .........................................................................................................109
IS Eğrisinde Kaymalar ..................................................................................110
IS Eğrisinin Denklemi ve Eğimi .....................................................................111
PARA PİYASASINDA DENGE (LM EĞRİSİ) .....................................................113
LM Eğrisi .......................................................................................................113
LM Eğrisinde Kaymalar .................................................................................114
LM Eğrisinin Eğimi ........................................................................................114
MAL VE PARA PİYASALARININ BİRLİKTE DENGESİ .....................................115
Dengesizlikler ve Dengesizliklerin Giderilmesi ..............................................116
IS-LM Modelinde Dört Uç Durum ..................................................................117
PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİĞİ ...........................................117
Keynesyen Bölge ..........................................................................................117
Ara Bölge ......................................................................................................118
Klasik Bölge ..................................................................................................119
TEST-1 KURUM SORULARI .............................................................................120
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ .......................................................123
TEST-2 KURUM SORULARI VE DİĞERLERİ...................................................128
TEST-2 KURUM SORULARI VE DİĞERLERİNİN ÇÖZÜMLERİ ......................131
6. BÖLÜM Toplam Talep-Toplam Arz Analizi
TOPLAM TALEP EĞRİSİ (AD) ......................................................................... 137
Toplam Talep Eğrisinin Negatif Eğimli Olma Nedenleri ................................ 138
Toplam Talep Eğrisinin Eğimi ....................................................................... 139
Toplam Talep Eğrisinin Kayması .................................................................. 139
Talep Yönetimi Politikaları Olarak Maliye ve Para Politikaları ...................... 140
TOPLAM ARZ EĞRİSİ (AS) ............................................................................. 142
Keynesyen Toplam Arz Modeli ..................................................................... 143
Klasik Toplam Arz Modeli ............................................................................. 143
Monetarist Toplam Arz Eğrisi ....................................................................... 143
Pozitif Eğimli Toplam Arz Eğrisi ................................................................... 144
Yeni Klasik Toplam Arz Modeli ..................................................................... 145
Neo Keynesyen Toplam Arz Modeli ............................................................. 146
Reel Konjonktür Toplam Arz Modeli ............................................................. 146
PARA VE MALİYE POLİTİKALARI .................................................................... 146
Keynesyen Bölge .......................................................................................... 146
Ara Bölge ...................................................................................................... 147
Klasik Bölge .................................................................................................. 147
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................. 148
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ....................................................... 153
TEST-2 .............................................................................................................. 159
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ........................................................................................ 162
viiiPEGEM AKADEMİ
Açık Ekonomi (IS-LM-BP Analizi)7. BÖLÜM
ÖDEMELER BİLANÇOSU................................................................................167
DÖVİZ KURU VE DÖVİZ KURU SİSTEMLERİ ................................................168
Sabit Döviz Kuru Sistemi .............................................................................169
Esnek Döviz Kuru Sistemi ............................................................................169
MARSHALL-LERNER KOŞULU VE J EĞRİSİ .................................................170
ÖDEMELER BİLANÇOSU DENGESİ ..............................................................172
BP Eğrisinin Kayması ve Eğimi ....................................................................172
Açık Ekonomide IS ve LM Eğrisi ..................................................................173
MUNDELL-FLEMİNG MODELİNDE POLİTİKALARIN ETKİNLİĞİ ...........................174
Tam Sermaye Hareketliliğinde Para Politikaları ...........................................174
Tam Sermaye Hareketliliğinde Maliye Politikaları ........................................176
Tam Sermaye Hareketsizliğinde Maliye Politikaları .....................................177
Tam Sermaye Hareketsizliğinde Para Politikaları ........................................178
Kısmî Sermaye Hareketliliğinde Maliye Politikaları ......................................179
Kısmî Sermaye Hareketliliğinde Para Politikaları .........................................181
Sonuç ...........................................................................................................182
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................183
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ......................................................185
TEST-2 .............................................................................................................188
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .......................................................................................190
Enflasyon ve İşsizlik8. BÖLÜM
ENFLASYON ....................................................................................................195
Enflasyon Türleri ve Maliyetleri ....................................................................196
Para ve Enflasyon İlişkisi .............................................................................197
Senyoraj ve Enflasyon Vergisi .....................................................................198
Para İkamesi ................................................................................................198
Enflasyon ve Vergi .......................................................................................199
Laffer Eğrisi ..................................................................................................199
İŞSİZLİKLE İLGİLİ BAZI GÖSTERGELER VE TAM İSTİHDAM ......................200
İşsizlik Oranı ................................................................................................200
İşsizlik Türleri ...............................................................................................201
Doğal İşsizlik Oranı ......................................................................................203
Beveridge Eğrisi ...........................................................................................204
ENFLASYON VE İŞSİZLİK ARASINDAKİ İLİŞKİ .............................................205
Philips Eğrisi ................................................................................................205
Histerezis Hipotezi .......................................................................................208
Okun Yasası .................................................................................................209
PHILIPS EĞRİSİ ANALİZİNE İKTİSAT OKULLARININ BAKIŞI .......................209
YAŞAMDAN ......................................................................................................210
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................211
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ......................................................215
TEST-2 .............................................................................................................220
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .......................................................................................222
ix PEGEM AKADEMİ
Bütçe Açıkları ve Bütçe Politikası9. BÖLÜM
BÜTÇE VE BÜTÇE AÇIĞI ................................................................................227
Fiili Bütçe Açığı ............................................................................................227
Birincil Bütçe Dengesi ..................................................................................228
Birincil Açık ..................................................................................................228
Operasyonel Açık .........................................................................................228
BÜTÇE AÇIĞININ FİNANSMANI İLE İLGİLİ YAKLAŞIMLAR ..........................230
Klasikler .......................................................................................................230
Neo-Klasikler ................................................................................................230
Ricardocu Eş değerlik Teoremi (İyimser Görüş) ..........................................230
İÇ BORÇLANMA KAYNAKLARI .......................................................................230
Devletin İç Borçlanma Senetleri ...................................................................231
Türkiye'de Bütçe Açığı Politikasından Kurtulmayı Engelleyen Sorunlar.........231
YAŞAMDAN ......................................................................................................232
TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................233
TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ......................................................235
TEST-2 .............................................................................................................237
TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .......................................................................................238
KURUM SORULARI..........................................................................................239
İDARİ YARGI HAKİMLİĞİ 2006/2008/2010 .....................................................241
KAYMAKAMLIK 2006/2007/2008/2009/2010/2011/2012 ................................243
SAYIŞTAY 2006/2007/2008/2011/2012 ...........................................................252
ZİRAAT BANKASI 2007/2008 .........................................................................263
HALK BANKASI 2008/2009.............................................................................266
MALİ EMLAK UZMANLIK - DENETMENLİK 2008/2009/2011/ ........................269
MALİ HİZMETLER VE DEVLET MALLARI UZMANLIĞI 2008/2010/2011 ...........................................................................271
KARMA KURUM SORULARI ...........................................................................274
CEVAP ANAHTARLARI ....................................................................................284
OKULLARIN BAKIŞ AÇILARI VE TABLOLAR .................................................285
KAYNAKÇA ......................................................................................................290
1 PEGEM AKADEMİ
MAKRO İKTİSADA GİRİŞ
Ø � MAKRO EKONOMİNİN ARAÇ VE AMAÇLARI
Ø � MAKRO EKONOMİDE TEMEL KAVRAMLAR
Ø MİLLİ GELİR HESAPLAMALARI
“Güçlük, yeni düşünceleri anlamakta değil, insan ruhunun her köşesine dal budak sarmış olan ve içimizden çoğunun aynı formasyonu almış bulunduğu eski düşüncelerden kurtulabilmektir.”
J. M. KEYNES
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2
2
1
1
2
-
3
-
-
20132
Çıkmış Soru Ağacı
BÜYÜK BUNALIM (1929-1939)
Amerika Birleşik Devletleri 27 Ekim 1929 tarihinden önce birçok depresyon atlatmış olsa da hiçbiri Wall Street’i
vuran “Kara Perşembe” kadar şiddetli ve uzun olmamıştı. Başlangıçta ekonomistler ve liderler bunu küçük bir
kaza belki de piyasaların kendini ayarlaması olarak görüyorlardı. Ne olursa olsun bu durum, ulusun Birinci Dünya
Savaşı’ndan sonra yaşadığı durgunluktan daha kötü olamazdı.
Ancak kısa bir süre içinde rakamlar iyimserleri haksız çıkarttı. Depresyon hızla kötüleşiyordu. 1933 baharında
Roosevelt başkanlık yemini ederken işsizlerin sayısı 8 milyondan 15 milyona çıkmış (kabaca tarım dışı iş
gücünün üçte biri) ve GSMH 103,8 milyar dolardan 55 milyar dolara düşmüştü. Roosevelt resmen göreve
başladığı gün Missippi’deki çiftliklerin yüzde kırkı açık arttırmadaydı. Ekonomik bunalım dünya çapında
yaşanmasına karşın Almanya dışında hiçbir ülkede işsizlik oranları bu kadar yüksek düzeye ulaşmamıştı.
Bütün bunlardan en çok etkilenen yoksullardı. 1932 yılında Harlem’de işsizlik oranı yüzde 50 iken 1935’te siyahlar
tarafından sahip olunan ya da yönetilen mülkiyetin oranı yüzde 5’e düşmüştü. ABD’nin orta bölgelerindeki çiftçiler
ekonomik dalgalanmaların yanı sıra bir de toz fırtınaları yüzünden çok daha zor durumdaydılar. Okullar azalan
ödenekler yüzünden hem okul saatlerini hem de eğitim yılını azaltmak zorunda kaldılar.
Krizin genişliği ve derinliği Büyük Bunalımı doğurdu. Kimse krize karşı en iyi çarenin ne olduğunu bilmiyor-
du. Başkan Roosevelt devlet yardımının iyilikten çok zarar getireceğine inanıyor, işsizlere ve evsizlere yapılacak
yardımın yerel yönetimler ve hayır kuruluşları tarafından sağlanması gerektiğini düşünüyordu. 1931 yılına gelin-
diğinde, kimi eyaletler yerel topluluklara yardımda bulunmaya başlamışlardı. Roosevelt ve New York Valisi, Harry
Hopkins ve Frances Perkins ile çalışarak doğrudan iş yardımı programı başlattılar. Bu program çok az kişiye yar-
dımcı olabildi. 1932 yılına kadar işsiz ailelerin yalnızca dörtte biri herhangi bir yardım alabilmiştir. 1,5’i yardımlara
ayrılmış ve kişi başına düşen ortalama yardım miktarı 1.67 dolar olmuştu. Yardım çabalarının asıl yükünü çeken
vatandaşlarsa iflas tehlikesinin eşiğindeydiler. 1932 yılında Cook County (Chicago) itfaiyecileri, polisleri ve zaten
sekiz aydır maaşlarını alamayan öğretmenleri işten çıkarttı. Evsiz kampları bütün ülkede görülmeye başlanmıştı.
Bunalımın zarar verdiği kişilerde öfkeden çok şaşkınlık vardı. Çoğu işsiz kaldıktan sonra ümitsizliğe kapılıp utanç
içinde yaşamaya başladılar. İntihar oranı 100.000 kişide 14’ten 17’ye yükselmişti. Yapılan protestolar yerel düzey-
deydi: “Çiftlik tatilleri”: Çiftçiler birbirlerinin mallarını açık arttırmalarda satın almıyorlar, komşularının haczedilen
mallarının geri dönmesini sağlıyorlar ve açlık yürüyüşleri yapıyorlardı.
Protestolara karşı direniş de sıklıkla şiddete dönüşüyordu. Dearborn açlık yürüyüşünde tankların ve makinalı
tüfeklerin eşliğinde 1000 asker bulunurken dört gösterici de vurularak öldürülmüştü.
Roosevelt, sonunda sorunlara tepeden bakmayı bıraktı ve Amerikan ekonomisini düzeltmek, işsizlik yüzün-
den sıkıntı çekenlere yardımcı olmak ve sistemi bir daha böylesi büyük krizlerin yaşanmaması için yeniden ya-
pılandırmak üzere, federal düzeyde fonlarla beslenen bir dizi programı uygulamaya koydu. Ancak, New Deal,
GSMH’nın 1929 yılı düzeyine geri dönmesini sağlamış, bankacılık ve refah alanlarında temel reformları berabe-
rinde getirmişse de Roosevelt, bunalımın sonuna kadar, bütçe açıkları verilmesini kabul etmemiştir. Ne zaman
ki federal devlet, İkinci Dünya Savaşı yüzünden halkı karneye bağladı, savunma sanayiinde altı milyon kişiye iş
verdi, altı milyon kişiyi de askere aldı, büyük bütçe açıkları vermeye başladı Büyük Bunalım o zaman gerçekten
sona erdi.
Kaynaklar: Leuchtenburg, William E. Frannklin D. Roosevelt and the New Deal, 1932-1940. New York: Harper Torchbooks, 1963.
McElvaine, Robert S. The Great Deppression: America, 1929-1941. New York: Times Books, 1993.
“Okuma Parçası”
1. BÖLÜM MAKRO İKTİSADA GİRİŞ
Makro İktisat: Ekonominin bir bütün olarak iniş ve çıkışları ile ilgilenen iktisat dalıdır.
Klasik iktisatçılar iktisadı bilim haline getirenlerdir ve öncüsü A. Smith’dir. “1776
Ulusların zenginliği”. Mikro temelli analizler “Laissez Faire Laissez Passe” Bıra-
kınız yapsınlar, bırakınız geçsinler (görünmez el) düşüncesi piyasaların müda-
hale olmadan kendi kendine dengeye geleceğini savunur. Fakat 1929’da başlayan
ve yıllarca süren Büyük Buhran, Klasik Liberal görüşe büyük bir darbe vurmuş,
Keynesyen devrimi ortaya çıkaran önemli bir olgu olmuştur. “1936’da yazılan
“Para, Faiz ve İstihdamın Genel Teorisi” adlı J.M. Keynes’e ait eser makro
ekonomiyi bir bilim dalı haline getirir. İlk etkilerin II. Dünya Savaşı sonrası görül-
düğü 1950’lerden 1970’li yıllara kadar süren bu dönem Keynes’in Altın Çağı’dır.
Klasiklerde fiyat ve ikame etkisine dayalı mikro bakış yerini Keynes’in gelir etki-
sine dayalı makro bakışa bırakır.
KLASİK YAKLAŞIM KEYNESYEN YAKLAŞIM
ü Tam istihdam, Tam Rekabet ü Eksik İstihdam, Eksik Rekabet
ü Ücret ve fi yatlar tam esnektir. ü Esnek değil (yapışkan - rijittir.)
ü İktisadi analizin temel zaman birimi, uzun dönemdir.
ü İktisadi analizin temel zaman birikimi, kısa dönemdir.
ü Devlet müdahalesi gereksizdir. ü Devlet müdahalesi şarttır.
ü İstihdam düzeyini ücret ve fi yatlar be-lirler. “Her arz kendi talebini yaratır.” (Say kanunu)
ü Üretim ve istihdamı belirleyen toplam talep’tir. Say kanunu geçersizdir, ak-sine talep arzı belirler.
ü Klasikler arz yanlıdır. ü Keynesyenler talep yanlıdır.
ü Para Politikası geçerlidir.
Tarafsız Maliye savunulur.ü Maliye Politikası etkilidir. Genişle-
tici maliye politikası savunulur.
ü Para nötr (yansız-peçe-tül)’dür. Para bir servet biçimi değildir. Spekülatif amaçlı para talep edilmez. Miktar ku-ramı geçerlidir. Para sadece fi yatlar genel düzeyini etkiler. Reel ve parasal büyüme arasında ilişki söz konusu değil-dir. (Dikotomi varsayımı)
ü Para nötr değildir. (Yansız değildir.)Parasal büyüklüklerdeki artışlar faizle-ri düşürür; yatırımlar, üretim ve gelir artar. Para arzındaki artışlar faiz aracılığıyla reel üretimi etkiler.
ü Yatırımlar her zaman tasararrufl ara eşittir. (I = S) Denge faiz oranı burada belirlenir. (Reel faiz oranı geçerlidir.)
ü (I ≠ S) Tüketim ve tasarruf harcana-bilir gelir tarafından belirlenir yatı-rımlar ise faiz veya sermayenin marji-nal verimliliğinden etkilenir. Ms=Md olan yerde nominal faiz oranı geçer-lidir.
ü Emek Değer Teorisine dayanır. ü Marjinal Yaklaşım esastır.
ü Emek talebi ve arzı reel ücrete bağlıdır.ü Emek talebi reel ücrete, emek arzı no-
minal ücrete bağlıdır.
Ekonomi derslerinde Alfred Marshall ve Edgeworth gibi meşhur iktisatçıların öğrencisi olmuştur. Başlangıçta Keynes, hocası Alfred Marshall’ın etkisi altında kalan neo-klasik bir ekonomist idi. Ona göre Marshall, yüz seneden beri gelen en büyük iktisatçıdır. Ekonomiye denge ilkesini getirmiştir. Zaman öğesini teoriye sokmuştur. Bu iki husus Keynes’in de düşüncelerine esas olmuştur. 1930 Dünya Ekonomik Krizi, Keynes’i krizle mücadele için birçok teklifte bulunmaya sevk etmiş, 1933 te «The Means to Prosperity», 1935 te «A Self-Adjusting Economic System» isimli makalelerini ve nihayet 1936’da kendisine ekonomi doktrinleri tarihindeki ününü sağlayan «General Theory of Employment, Interest and Money» adlı yapıtını yayımlamıştır.
J. MAYNARD KEYNES (1883 -1946)
4PEGEM AKADEMİ
TALEP VE ARZ YANLI İKTİSADİ GELENEKLER
TALEP YANLI OLANLAR ARZ YANLI OLANLAR
ü Ortodoks Keynescilik (Neo Klasik,
Keynesci Sentez)
ü Klasikler
ü Post Keynesyenler ü Yeni Klasikler
ü Yeni Keynesyenler ü Reel Konjoktür Yaklaşımı
ü Alman Tarihçi Okulu ü Avusturya Okulu
ü Marksist İktisat ü Neo Klasikler
ü Monetaristler
Monetarist (Parasalcı) Yaklaşım
ü 1960’lı yıllarda dikkat çeken parasalcı yaklaşımın öncüsü M. Friedman’dır.
ü Para arzının önemine dikkat çeken bir yaklaşımdır.
ü Ekonomideki istikrarsızlıkların nedeni para arzındaki düzensiz dalgalanmalar-dır. Bunlara göre Keynesyen politikalar kısa dönemde gelirde artış sağlayabilir fakat uzun dönemde mutlaka fiyatları arttırır (enflasyon).
ü Sürekli Gelir hipotezi geçerlidir.
ü Doğal işsizlik oranı vurgulanır.
ü Borçlanma özel sektörden olursa faizler artar,”dışlama etkisi” oluşur.
ü Enflasyon her zaman her yerde parasal bir olgudur.
ü Sıkı para politikası enflasyonla mücadelede esastır.
ü Para arzı artışı büyüme ve enflasyona göre sağlanmalıdır. (Sabit parasal artış).
ü Monetaristlere göre büyük buhranın nedeni de yanlış daraltıcı para politikalarıdır.
ü Ekonomide sabit parasal artış kuralını vurgulayan Monetaristler, kâr beklenti-siyle yatırımlarını artıran firmaların yarattığı gelir artışı durumunda herhangi bir müdahalede bulunulmaması gerektiğini düşünürler.
ü Emek arzı beklenen reel ücretin artan fonksiyonudur.
Makro Ekonominin Performans Göstergeleri
ü Enflasyon oranı (P2 − P
1 / P
1 x 100)
ü İşsizlik oranı (İş gücü − çalışan / iş gücü x 100)ü Büyüme oranı (Y
2 − Y
1 / Y
1 x 100)
K A K
K A
-K A K
K A
K
K A
MO AR
K A
K A K
K A
ARZ
K A
K
K A
1776
“Ulusların
1929BüyükBuhran
1960 1970 1980
2014
Nobel ödüllü ABD vatandaşı olan iktisatçının ünlü eseri “Paranın Miktar Teorisi Üzerine Çalışmalar”dır. Bu eseri 1976 yılında yayımlanmıştır. Neo-Liberal düşüncenin günümüzdeki temsilcisi olan Friedman, ABD’de Ulusal Ekonomi Araştırmaları Bürosu (NBER)’e girmiş ve burada ünlü iktisatçı Simon Kuznets ile birlikte çalışmıştır. Önceleri Keynezyen görüş çizgisinde olan iktisatçı, sonradan Chicago Üniversitesindeki çalışmasıyla bu düşünceden ayrılmıştır. M. Friedman’ın ekonomik liberalizmi, ABD’de R. Reagon’a, İngiltere’de M.Thatcher’a ve ülkemizde T. Özal’a model olmuştur.
M. FRİEDMAN ( -)(1912-2006)
5 PEGEM AKADEMİ
MAKRO EKONOMİK AMAÇ VE HEDEFLER MAKRO EKONOMİK POLİTİKALAR (ARAÇLAR)
ü Fiyat istikrarıü Para Politikası
(Para arzı, Merkez Bankası, faiz oranı ...)
ü Tam istihdamü Maliye Politikası
(Kamu harcamaları, vergiler ...)
ü Dengeli büyüme ü Gelirler Politikası (Ücret ve fi yatlar)
ü Gelir dağılımında adalet
ü Ödemeler bilançosunda denge
MAKRO İKTİSATTA TEMEL KAVRAMLAR
ü İstihdam oranı = Çalışan / İş gücü
ü İşgücüne Katılma oranı = İş gücü / Aktif Nüfus (15-64 yaş arası)
ü Bağımlılık oranı = Nüfus – Çalışan / Çalışan
ü İşsizlik oranı = İş gücü – Çalışan / İş gücü x 100
ü Enflasyon: Hane halkının en fazla tükettiği mal ve hizmet sepetinin fiyatının yükselmesidir. Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artıştır.
ü Deflasyon: Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli azalışlardır.
ü Dezenflasyon: Fiyatlar genel düzeyindeki artış hızının azalmasıdır.
ü Fiyat Endeksleri: Enflasyon oranını ölçmek için kullanılır.
ü Fiyat Endeksi: Belli bir yıldaki fiyat düzeyinin, baz alınan yılın fiyat düzeyine göre ölçümüdür. Baz alınan yılın fiyat endeksi 100 birim olarak ele alınır.
ü Laspeyres Fiyat Endeksi: Temel yıl ağırlıklı, sabit sepete dayalı fiyat endeksi-dir. Baz alınan yılın üretim miktarının cari yılda da sabit kaldığı varsayıldığı için statiktir. Ekonomideki reel büyümeyi gerçekçi bir şekilde yansıtmaz.
ü Paasche Fiyat Endeksi: Cari yıl ağırlıklı, değişken sepete dayalı fiyat endek-sidir. Cari yıldaki üretimde meydana gelen değişimi gösterdiği için ekonomideki reel büyümeyi daha gerçekci şekilde yansıtır.
ü Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE): Belirli bir dönemde, ithal mallar dahil tüketicile-rin satın aldıkları belli mal ve hizmetlerin fiyatları göz önüne alınarak bulunan de-ğerdir. TÜFE’de ağırlıklar her bir mal için baz yılında yapılan harcama miktarına göre belirlenir. TÜİK tarafından TÜFE ve ÜFE’nin hesaplanmasında kullanılan son temel yıl 2003’tür.
ü Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE): Belli bir sepete dayandığından temel yıl ağırlıklı fiyat endeksidir. Bu sepet, genelde üreticilerin almış oldukları ham maddelerden ve üretimde kullanılan belli başlı girdilerden oluşturulur.
ü GSYİH deflatörü: Bir ülkede yıllık enflasyon oranının gerçeğe en yakın olarak saptanmasını sağlayan endekstir. GSYİH deflatörünün hesaplanmasında “Paasche endeksi” kullanılır.
Zımnî de" atör = 100Nominal GSYİH
Reel GSYİH
Laspeyres“Sabit mal sepetine dayanır.”
2008 2003 2008 2003
2003 2003 2003 2003
Px Qx Py Qy100
Px Qx Py Qy
⋅ + ⋅= ⋅
⋅ + ⋅2003TÜFE
Paasche“Değişken mal sepetine dayanır.”
2008 2008 2008 2008
2003 2008 2003 2008
Px Qx Py Qy100
Px Qx Py Qy
⋅ + ⋅= ⋅
⋅ + ⋅GSMH Deflatörü
Fiyat Endeksleri
Yukarıdaki fotografta yer alan insanlar, ABD’de yaşanan büyük bunalım yıllarında işsizlere verilen yemek yardı-mından yararlanan insanlardır. Fotoğraftaki kişilerin içinde bulundukları güç şartlar ve daha da önemlisi çaresizlik ve umutsuzluk yüzlerinden okuna-biliyor. 1929 yılında başlayan Büyük Bunalım’ın nedenleri ise hâlâ tartışılmaktadır. 1929’da ABD’de ortaya çıkan krizin baş-langıcı Kara Çarşamba adıyla bilinen borsadaki çöküş olarak kabul edilir.
1929 krizinin nedenleri:
ü Keynes’te efektif talep yetersizliğidir.
ü Klasikler’de reel ücretler-in yüksek olmasıdır.
ü Say Yasasında potansiyel GSMH’deki azalmadır.
ü Monetaristler’de para arzının zamanında ve yeterince arttırılamamasıdır.
6PEGEM AKADEMİ
Deflatör ve TÜFE arasındaki farklar:
ü Tüfe tüketim mallarını; deflatör tüketim, yatırım ve kamu mallarını kapsar.
ü Tüfe ithal malları kapsar; deflatör ülkede üretilen malların değerini ölçer, ithal
malları kapsamaz.
ü Yıllık enflasyon oranının gerçeğe en yakın saptanmasını sağlayan endeks zımnî
deflatördür. Çünkü Tüfe’de sepet yıllık değişmezken (Laspeyres), deflatörde se-
pet yıllık olarak değişir (Paasche).
GSYİH
Nominal GSYİH Reel GSYİH
Herhangi bir dönemde üretilen toplam çıktıyı temel alan bir yılın fiyatlarıyla ölçülendir.
Çıktının üretildiği dönemde geçerli fiyatlarla hesaplanandır.
Yıl Nominal GSMH Fiyat Endeksi
1 550 140
2 560 135
3 576 120
4 586 117
Yukarıdaki verilerin elde edildiği bir ekonomide, 3. yılın Reel GSMH’sı kaçtır?
A) 428 B) 480 C) 512 D) 576 E) 69
Nominal ve Reel GSYİH’den hareket edilerek elde edilen yılık enflasyon oranı GSYİH def-latörü ile ifade edilir. Bununla TÜFE’nin hesaplanması arasında fark yoktur. Sadece fiyat artışının hesaplanmasında baz alınan mal ve hizmet sepetleri yönünden farklılıklar vardır.
Fiyat endeksi3yıl
Reel GSYİH3yıl
120
. 100
. 100
. 100
480’dir.
Nominal GSYİH3yıl
576
Reel GSYİH3yıl
Reel GSYİH3yıl
576120
=
=
==
Cevap B
ü Nominal milli gelir; enflasyondan arındırılmamış cari fiyatlarla hesaplanan milli gelirdir.
ü Reel milli gelir; enflasyondan arındırılmış sabit fiyatlarla hesaplanan milli gelirdir.
HOCA NOTU
100F.ENominal GSYİH
Reel GSYİH=
Temel gıda maddeleri ve do-laylı vergilerdeki değişiklikler gibi fiyat değişikliklerine yol açan birtakım unsurlar TÜFE kapsamında izlenen sepetten çıkarılırsa, ulaşılan enflasyon daha dar kapsamlı olan çekirdek enflasyon olur. Amaç, fiyatlardaki değişimleri sürekli kılan unsurları tespit etmek ve daha gerçekçi enflasyon hedeflemesi yapabilmektedir. Ülkemizde Özel İmalat Sanayî Fiyat Endeksi, çekirdek enflasyon olarak adlandırılır.
7 PEGEM AKADEMİ
1992 yılında nominal GSMH ¨ 6039 milyar ve GSMH zımnî deflatörü 1,21
ise reel GSMH yaklaşık olarak kaç milyar ¨’dir?
A) 1268 B) 4991 C) 5739 D) 6039 E) 7307
GSMH deflatörü = . 100Nominal GSYİH
Reel GSYİH
Reel GSYİH= 4990,9
≅ 4991
1,21 . 100= 6039Reel GSYİH
Cevap B
MİLLİ GELİR HESAPLAMALARI
GSMH: Belli bir dönemde ülke vatandaşları tarafından üretilen nihaî mal ve hiz-metlerin piyasa değeridir.
GSYİH: Belli bir dönemde genellikle bir yıl içinde, bir ülke sınırları içerisinde üretilen nihaî mal ve hizmetlerin parasal değeridir.
GSMH hesaplanırken nihaî malların piyasa değeri ya da katma değerlerin toplamı alınır. Ara mallar dahil edilmez. Ayrıca;
ü Öz tüketim
ü İkinci el satışlar
ü Finansal işlemler
ü Kayıt dışı ekonomi
ü Çevre kirliliği
ü Kalite
ü İş saatleri de dahil edilmez.
GSMH (Y)HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Üretim Yöntemi Gelir YöntemiHarcama Yöntemi
Y = Ücret + Rant + Kar + Faiz + Dolaylı vergiler + Amortis-manlar + Net dış faktör gelirleri
Y = C + I + G + (X - M)
Katma Değer: Bir malın üretiminin her aşamasında o malın değerine yapılan katkıdır.
GSMH ( ) ( )1 1 2 2P Q P Q= ⋅ + ⋅
ü Tüketim Harcamaları (C): Ev halkı tarafından dayanıklı ve dayanıksız tüm nihai
mal ve hizmetler için yapılan harcamalardır.
ü Yatırım harcamaları (I): Özel sektör kapsamındaki firmaların üretim - inşaat,
makine - teçhizat için, stoklar için ve örneğin ev halkının konut alımı için yaptığı
sabit yatırımları kapsar.
ü Brüt Yatırım: Sabit Yatırım + Stok Yatırım’dır.
Stok Değişken:
Bir zaman boyutuna bağlı olmadan ifade edilebilen değişkendir.
Akım Değişken:
Bir zaman boyutuna bağlı olarak ifade edilen değişkendir.
GSMH dönemsel olarak (bir zaman boyutuna bağlı olarak) ifade edildiği için akım değişkendir.
Üretim yöntemiyle GSYİH’nin hesaplanmasın-da iki yöntem vardır. İlki, ekonomide üretilen nihai mal ve hizmetlerin kıymetlerinin toplanması; ikincisi katma değer yöntemidir. Bir yıl içerisinde üretilen nihai mal ve hizmetlerin miktarının piyasa bedeliyle çarpıl-ması, üretim yöntemiyle gelir hesaplanmasında nihai malların toplam değerlerinin hesaplanması yöntemi kul-lanılmaktadır. Katma Değer ise her üretim aşamasında üretim değerindeki artışdır. Katma değerlerin toplamı nihai malın parekende satış değerine eşittir. Bir malın ara mal mı nihai mal mı olduğunun saptanmasın-daki güçlüklerin aşılması için GSYİH’nin hesaplan-masında katma değerlerin toplanması yöntemi tercih edilmektedir.
Ülkemizde 2005-2009 yılları arasında GSYİH’yi oluşturan harcamalar içinde en büyük pay özel tüketim harcamalarıdır.
İkinci sırada özel yatırım harcamaları ve kamu harcamaları yer almak almaktadır.Ayrıca Keynes’e göe toplam harcamaların en az değişkenlik gösteren unsuru tüketim harcamalarıdır.
HOCA NOTU
8PEGEM AKADEMİ
ü Kamu harcamaları (G): Kamu kurum ve kuruluşlarının eğitim, sağlık ve savun-
ma gibi alanlarda satın aldığı mal ve hizmet alımlarıyla kamu personeline yapı-
lan ödemeleri kapsar. Devletin sosyal amaçlı yaptığı sübvansiyon ve transferleri
de kapsar fakat bunlar cari yıl içinde üretilen mal ve hizmetlerin satın alınması
karşılığı ödenmediği için GSYİH’nin hesabına dahil edilmez.
ü İhracat (X), İthalat (M): Bir ülkenin başka ülkeye yaptığı ihracat GSYİH dahil
edilir. İthalat ise ithalatın yapıldığı ülkenin GSYİH’sine dahil edildiği için, ihracatı
yapan ülkenin GSYİH’sinden çıkarılır. Yani milli gelir hesaplanırken ithalatı oluş-
turan yurt içi harcamalar GSYİH’ye dahil edilmez. İhracat ve ithalat arasındaki
fark ise net ihracattır. (NX)
Bir ekonomideki nihai satışlar, tüketim harcamaları, sabit yatırım harcama-ları, kamu harcamaları ve net ihracatın toplamından oluşur.
ü Nihai satışlar = C + I + G +NX
Buna göre ekonomideki stok yatrımları, GSYİH ile nihai satışlar arasındaki farka eşittir.
Is = GSYİH - Nihai satışlar
ü GSYİH > Nihai satışlar ise;
" firmaların stok yatırımları artar. O yıl üretilen nihai malların bir kısmı sa-tılmıştır.
ü GSYİH < Nihai satışlar ise;
" firmaların stok yatırımları azalır. Ekonomide o yıl üretilen mallardan daha
fazla satılmıştır.
Potansiyel GSMH: Bir ekonomideki tüm üretim faktörlerinin üretime koşulduğu
yani tam istihdam düzeyindeki üretimi ifade eder. Enflasyonist ve deflasyonist açı-
ğın belirlenmesinde potansiyel GSMH düzeyi baz alınır.
Cari GSMH < Potansiyel GSMH → Deflasyonist Açık
Cari GSMH > Potansiyel GSMH → Enflasyonist Açık
Ekonomi potansiyel GSMH düzeyindeyken oluşan açık ya da fazla yapısal açık ya
da fazlayı gösterir.
GSYİH Açığı = Potansiyel çıktı − Cari (fiili) çıktı
GSMH = GSYİH + NFG (Yurt dışındaki vatandaşların ve yurt içindeki yabancıların geliri)
SMH = GSMH − Amortismanlar
MG = SMH – Dolaylı Vergiler
KG = MG − Dağıtılmayan Kârlar − S.G.K. − Kurumlar Vergisi + Transfer ödemeleri + Sübvansiyonlar + Kamu Borçlanma Faizleri
HG = KG − Kişisel Vergiler (Dolaysız Vergiler)
Net dış alem faktör gelirleri: Dış alemden gelen faktör gelirleri – Dış aleme giden
faktör gelirleridir.
NFG = Ülke vatandaşlarının yurt dışı kazançları - Yabancıların yurt içi kazançları
GSMH = GSYİH + NFG
NFG negatif ise;
GSMH < GSYİH
NFG pozitif ise;
GSMH > GSYİH
NFG sıfır ise;
GSMH = GSYİH
GSMH: GSYİH + NFG
SMH = GSMH – Amortismanlar
MG = SMH – Dolaylı Vergiler
KG = MG – DK – SGK – Kurumlar Vergisi + Transfer Ödemeleri
HG = KG – Kişisel Vergiler
HOCA NOTU
GSYİH – =Amortisman SYİH
YİHSYİH – =DolaylıVergiler
YİH MHNFG+ =
GSYİHAçığı
= –Potansiyel
Çıktı
CariÇıktı
CariGSMH
> =Potansiyel
GSMH
Enflasyonist
Açık
CariGSMH
< =Potansiyel
GSMH
Deflasyonist
Açık
Ekonomi potansiyel GSMH düzeyindeyken oluşan açık ya da fazla yapısal açık ya da fazlayı gösterir.
9 PEGEM AKADEMİ
Dış Alem Faktör Gelirleri: İlgili ülkenin vatandaşları tarafından ülke dışında üre-
tilen değerlerdir.
Dış Alem Faktör Giderleri: İlgili ülkenin vatandaşı olmayanların ürettiği değerler-
dir.
GSMH=Yerleşik vatandaşlar tarafından üretilen değerler + Dış alem faktör gelirleri
GSYİH=Yerleşik vatandaşlar tarafından üretilen değerler + Dış alem faktör giderleri
Dış alem faktör gelirleri > Dış alem faktör giderleri → GSMH > GSYİH
Dış alem faktör gelirleri < Dış alem faktör giderleri → GSMH < GSYİH
Net Yatırım = Gayrisafi Yatırım – Amortismanlar
Bir ülkenin üretim kapasitesindeki artış, net yatırımları artırır; üretim kapasitesindeki
azalış ise net yatırımları azaltır.
Amortismanlar > Gayrisafi Yatırım ise:
Net yatırımlar negatiftir; toplam sermaye stoğu azalır.
Amortismanlar < Gayrisafi Yatırım ise:
Net yatırımlar pozitiftir; toplam sermaye stoğu artar.
KPSS
Gayrisafi yurt içi hasıla = 3000
Dış alemden net faktör gelirleri = 200
Gayrisafi yatırım = 500
Net yatırım = 400
Dolaylı vergiler = 400
olan bir ekonomide millî gelir kaçtır?
A) 2300 B) 2500 C) 2700 D) 2900 E) 3100
GSMH = GSYİH + NFG
=3000+200
= 3200
Net Yatırım = GS yatırım - Amortismanlar
400 = 500 − Amortismanlar
Amortismanlar = 100
SMH = GSMH − Amortismanlar
=3200 − 100
= 3100
MG = SMH − Dolaylı vergiler
=3100 − 400
= 2700
Cevap C
NFG = Dış alem faktör gelirleri – Dış alem faktör giderleri
GSMH > GSYİH = Dış alem faktör gelirleri > Dış alem faktör giderleri
GSMH < GSYİH = Dış alem faktör gelirleri < Dış alem faktör giderleri
HOCA NOTU
Net Yatırım = GSyatırım – Amortisman
ü GSyatırım>Amortisman:
Net yatırım pozitiftir. Toplam sermaye stoğu artar.
ü Amortisman>GS yatırım:
Net yatırım negatiftir. Toplam sermaye stoğu azalır.
Dağıtılmayan kârlar kamu geliri değildir. İşletmeler genellikle yeni yatırımlarını finanse et-mek için dağıtılmayan kârlarını kullanırlar.
10PEGEM AKADEMİ
ÖNEMLİ ÖZDEŞLİKLER
¶ Devletin olmadığı bir ekonomide:
ve
S Y C I Y C
+ + ⇒
↓ ↓
= − = −
Y = C S Y = C I I = S
¶ Devletin olduğu bir ekonomide:
+ +Y = C I G
¶ Devletin olduğu dışa açık bir ekonomide:
( )Y = C + I + G + NX
¶ Harcanabilir gelir:
d R
R
ve
C Y S Y T T S
Y Y T T S I G NX
+ − +
= − = + − −
= + − − + + +
− + − +
d R d
R
Y = Y T T Y = C S
S I = (G T T) NX
¶ Sızıntılar = Enjeksiyonlar
R
R
S T M I G X T
S I (G T T) NX
+ + = + + +
− = + − +
Özel sektör dengesi
Bütçe dengesi
Dış ticaret dengesi
→ → →
¶ T − (G + TR) → Bütçe fazlası → T > G → Negatif
(G + TR) − T → Bütçe açığı → G > T → Pozitif
¶ Denk bütçede:
(T = G) ve (I = S)’dir.
¶ (X − M) → NX → Pozitifse → Dış ticaret fazlası (X > M)
(X − M) → NX → Negatifse → Dış ticaret açığı (X < M)
¶ GSYİH’da değişik bakış açıları:
D R
R
C I G NX Y (T T )
C I G NX C S (T T )
+ + + = + −
+ + + = + + −
¶ Vergi gelirleri = G + Bütçe fazlası
¶ Harcanabilir kişisel gelir = GSMH − Toplam kamu gelirleri
Özel tasarruflar = Harcanabilir kişisel gelir − Özel tüketim harcamaları
Kamu tasarrufları = Kamu gelirleri – Kamu harcamaları
Ulusal tasarruflar = Özel tasarruflar + Kamu tasarrufları
Sızıntılar:
ü Tasarruf (S)
ü Vergi (T)
ü İthalat (M)
Enjeksiyonlar:
ü Yatırım (I)
ü Kamu harcaması (G)
ü İhracat (X)
11 PEGEM AKADEMİ
makro ekonomİk kuramların karşılaştırılması
KONU
KLASİK KEYNESYEN MONETARİST
Ekonominin Dengesi Uzun vadede tam istihdamda dengede
Doğal olarak tam istihdamın altın-da dengesiz
Uzun vadede tam istihdamda dengede
Fiyat-Ücret Esnekliği Evet Hayır Evet
Paranın Dolaşım Hızı İstikrarlı İstikrarsız Tahmin edilebilir
Enfl asyon Nedeni Aşırı para arzı Aşırı toplam talep
Aşırı para arzı
İşsizliğin Nedenleri Kısa vade fi yat ve ücret ayarla-ması
Yetersiz toplam talep
Kısa vade fi yat ve ücret ayarlaması
Para Politikasının Etkisi
Toplam talep ve fi yatları değiştirir.
Yatırımı ve gerçek GSYİH’yi etkileyen faiz oranlarını değiş-tirir.
Toplam talep ve fi yatları değiş-tirir.
Maliye Politikasının Etkisi
Zorunlu değil toplam talebi değiştirir.
Harcama çarpanı Dışlama etkisi nedeniyle etkisiz
Kaynak: Irvin B. TUCKER, Makroekonomiks for Today, Second Edition, South-Western College Publishing, Newyork 1999, s.384
Yap yap nereye kadar.Yaptığım iş GSYH’da
katılmıyooo...Kayıt dışımıyım beeen....
* “Herkes için iktisat” JIM STANFORD
12PEGEM AKADEMİ
1. Nominal milli gelir nedir? (1993 Kaymakamlık)
A) Vasıtalı vergilerin dahil olduğu gelirdir.
B) Amortismanın çıkarılmadığı gelirdir.
C) Enflasyon oranının düşülmediği gelirdir.
D) Doğrudan vergilerin düşülmediği gelirdir.
E) Enflasyondan arındırılmış gelirdir.
2. Aşağıdakilerden hangisiyle milli gelir hesap-lanamaz? (1999 Kaymakamlık)
A) 1 yıl içindeki toplam harcamalarla
B) Üretim faktörlerine ödenen ücret toplamıyla
C) 1 yıl içindeki parasal alışverişlerin toplam değeriyle
D) 1 yıl içinde üretilen nihaî mal ve hizmetlerin miktarının piyasa bedeliyle çarpılmasıyla
3. Ağırlıklı bir fiyat endeksi olan tüketici fiyat endeksinde (TÜFE) ağırlıklar aşağıdakilerden hangisine göre belirlenir? (2000 Kym. ve 2009 KİK)
A) Herhangi bir malın baz yılında satın alınan miktarına göre
B) Herhangi bir malın baz yılındaki fiyatına göre
C) Herhangi bir malın verilen yılda satın alınan miktarına göre
D) Herhangi bir mal için verilen yılda yapılan harcama miktarına göre
E) Herhangi bir mal için baz yılında yapılan harcama miktarına göre
4. Aşağıdakilerden hangisi gayrisafi milli hasıla (GSMH) ile gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) arasındaki ilişkiyi gösterir? (2001 KPSS)
A) GSMH = GSYİH + Net dış krediler
B) GSMH = GSYİH + Net turizm geliri
C) GSMH = GSYİH + Net dış doğrudan yatırım
D) GSMH = GSYİH + Net dış sermaye girişi
E) GSMH = GSYİH + Net dış faktör geliri
5. Aşağıdakilerden hangisi GayriSafi Millî Hasıla (GSMH) tanımı içinde yer alırken GayriSa-fi Yurt içi Hasıla (GSYİH) tanımı içinde yer almaz? (2003 KPSS)
A) Konut için yapılan yatırım harcamaları
B) Ülke vatandaşı müteahhitlerin yurt dışından gönderdiği gelirler
C) Yabancıların ülkede yaptığı yatırım harca-maları
D) Askeri amaçla yapılan kamu harcamaları
E) Kamu kesiminin yaptığı sağlık harcamaları
6. Gelir (Y)=1200, tüketim (C)=500, yatırım (I)=400, devlet harcamaları (G) = 100 olan dışa açık bir ekonomide net ihracat miktarı kaçtır? (2003 KPSS)
A) 300 B) 270 C) 220 D) 200 E) 100
7. Net ulusal gelir aşağıdakilerden hangisine eşittir? (2003 Sayıştay)
A) GSMH - Yatırımlar
B) GSMH - Harcanabilir gelir
C) GSMH - Amortismanlar
D) GSMH - Vergiler
E) GSMH - Safi millî hasıla
8. Makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi her zaman doğrudur? (2004 KPSS)
A) Gayrısafi millî hasıla, gayrisafi yurt içi hasıla-dan büyüktür
B) Gayrisafi millî hasıla, gayrisafi yurt içi hasıla-dan küçüktür.
C) Millî gelir, gayrisafi millî hasıla değerine eşittir.
D) Milli gelir, tüketim ve yatırımın toplamına eşittir.
E) Harcanabilir gelir, tüketim ve tassarrufun toplamına eşittir.
TEST - 1 KURUM SORULARI
13 PEGEM AKADEMİ
9.
Yıl Genel Fiyat Düzeyi
2001 150
2002 130
2003 110
Yukarıdaki tabloya göre genel fiyat düzeyi 2003 yılında nasıl değişmiştir? (2005 KPSS)
A) %8 artmıştır.
B) %9,2 artmıştır.
C) %8,5 azalmıştır.
D) %11,5 azalmıştır.
E) %15,3 azalmıştır.
10. Gayrisafi millî hasılanının (GSMH) tanımı aşa-ğıdakilerden hangisidir? (2005 İdari Yar. Hak.)
A) Bir ekonomide ülke sınırları içinde üretilen tüm nihaî ve ara mallar ile hizmetlerin para-sal değeridir.
B) Bir ekonomide üretilen tüm nihaî ve ara mallar ile hizmetlerin reel değeridir.
C) Bir ekonomide ülke vatandaşları tarafından üretilen tüm nihaî mal ve hizmetlerin enflas-yondan arındırılmış değeridir.
D) Bir ekonomide ülke vatandaşları tarafından üretilen tüm nihaî mallar ile hizmetlerin parasal değeridir.
E) Bir ekonomide ülke vatandaşları tarafından üretilen tüm nihaî mallar ile hizmetlerin reel değeridir.
11. Aşağıdakilerden hangisinde yer alan değerler toplandığında, milli gelir hesaplamalarında karşılaşılan çifte sayım sorunu ortaya çıkar? (2006 Sayıştay)
A) Otomobil ve otomobil lastiği sektörlerinde yaratılan katma değerler
B) Yatırım harcamaları ile hükümet harcamaları
C) Un üretimi ve fırıncılık sektörlerinde üretilen çıktı değerleri
D) Ekonomide ücretlerle sermaye geliri değer-leri
E) Tüketicilerin ekmek üzerine yaptıkları harca-ma ile buğday üreticilerinin katma değerleri
12. Devlet harcamalarının olmadığı kapalı bir eko-nomide tüketim fonksiyonu C = 150+0,9Y ise planlanmış yatırımlar 50 birimden 75 birime çıktığında yeni denge milli gelir düzeyi (Y) kaç olur? (2006 Kaymakamlık)
A) 4000 B) 3000 C) 2500
D) 2250 E) 2000
13. Kapalı bir ekonomide tüketim harcamaları 1000, tasarruflar 100 ve kamu harcamaları 300 birimdir. Denk bütçe varsayımı altında bu eko-nomideki GSYİH kaç birimdir? (2006 KPSS)
A) 800 B) 1100 C) 1200
D) 1300 E) 1400
14. Hükümet harcamalarının GSYİH içerisindeki payı azaldığında, aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşme olasılığı en fazladır? (2007 KPSS)
A) Yalnızca tüketimin GSYİH içindeki payının düşmesi
B) Yalnızca net ihracatın GSYİH içindeki payının düşmesi
C) Yalnızca yatırımların GSYİH içindeki payının düşmesi
D) Yatırımların ve tüketimin GSYİH içindeki payının düşmesi
E) Yatırımların ve net ihracatın GSYİH içindeki paylarının değişmemesi
14PEGEM AKADEMİ
18. Bir ekonomide GSYİH değerine ulaşmak için tüketim, sabit yatırım, hükümet alımları ve net ihracatın toplamına aşağıdakilerden hangisi-nin eklenmesi gerekir? (2008 Tar. ve K. Unv. Değ.)
A) Tasarruf
B) İthalat
C) Konut Yatırımı
D) Stok yatırımlarındaki değişme
19. Milli gelir hesaplanırken ihracat ve ithalat ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi dik-kate alınmalıdır? (2009 Kamu İhale Kurumu)
A) İhracat, yurt içinde üretilen ürünlere yurt içindeki hane halkları, firmalar ve hükümetin talebini gösterir.
B) İthalat yapan her ülke ticaret açığı verir.
C) İthalat yurt içi çıktının bir parçasıdır.
D) İthalatı oluşturan yurt içi harcamalar, GSYİH kapsamına dahil edilmez.
E) İhracatı oluşturan harcamalar, GSYİH kap-samına dahil edilmez.
20. Gelir, yatırım ve tasarruf değişkenlerinin tür-leri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? (2008 Kaymakamlık)
Gelir Yatırım Tasarruf
A) Stok Stok Stok
B) Stok Akım Akım
C) Akım Akım Akım
D) Akım Stok Akım
E) Akım Stok Stok
15. Say Yasası göz önünde bulundurulduğunda, 1929 Ekonomik Bunalımı'nın temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? (2008 KPSS)
A) Hatalı kur politikalarının uygulanması
B) Hatalı maliye politikalarının uygulanması
C) Toplam talepteki azalma
D) Potansiyel gayrisafi yurt içi hasıladaki azalma
E) İşsizlik oranlarında hızlı artış
16. Bir ekonomideki toplam sermaye stoğu aşağı-daki durumların hangisinde azalır? (2008 KPSS)
A) Tüketim yatırımı aştığında
B) Amortismanlar gayrisafi yatırımdan büyük olduğunda
C) Net yatırım sıfır olduğunda
D) Amortismanlar net yatırımdan büyük oldu-ğunda
E) Hükümetin mal ve hizmet harcamaları, top-ladığı vergilerden fazla olduğunda
17. Sadece ekmek ve su tüketen bir ailede baz yılı olarak kabul edilen 2007’de su için ¨ 40, ekmek için ¨ 25 harcama yapılmıştır. Baz yılında su ¨
4, ekmek ise ¨ 5’tir. 2008 yılında su fiyatı ¨ 4, ekmek fiyatı ise ¨ 6 olarak gerçekleşmiştir.
Bu verilere göre söz konusu aile için 2008 yılı enflasyon oranı yüzde kaçtır? (2008 Vakıfbank Uzm.)
A) 7,7 B) 10 C) 20
D) 25 E) 50
15 PEGEM AKADEMİ
1. C 2. C 3. E 4. E 5. B 6. D 7. C 8. E 9. E 10. D 11. C 12. D 13. E 14. D 15. D 16. B 17. A 18. D 19. D 20. C 21. C 22. A 23. E 24. E 25. C
21. Yapısal açık ya da fazla aşağıdakilerden han-gisini gösterir? (2010 KPSS)
A) Gerçekleşen devlet harcaması ile gerçekle-şen devlet gelirleri arasındaki farkı
B) İzlenen bütçe politikası sonucu ortaya çıkan ulusal borçtaki değişme miktarını
C) Ekonomi potansiyel GSYİH düzeyinde ol-saydı ortaya çıkacak olan açık ya da fazlayı
D) Gerçekleşen bütçe açığı ya da fazlası ile sermaye iyileştirme harcamaları arasındaki farkı
E) Potansiyel GSYİH düzeyindeki bütçe açığı ya da fazlası ile gerçekleşen bütçe açığı ya da fazlası arasındaki farkı
22. Gayrisafi millî hasıla (GSMH) zımnî deflatörü aşağıdakilerden hangisine eşittir? (2010 KPSS)
A) (Nominal GSMH / Reel GSMH) x 100
B) (Reel GSMH / Nominal GSMH) x 100
C) (Reel GSMH büyümesi / Nominal GSMH büyümesi) x 100
D) (Nominal GSMH büyümesi / Reel GSMH büyümesi) x 100
E) (Reel GSMH x Nominal GSMH) x 100
23. Aşağıdakilerden hangisi bir akım değişken-dir? (2010 KPPS)
A) Servet
B) Sermaye
C) Toplam istihdam
D) Dolaşımdaki bozuk para
E) Gayrisafi millî hasıla
24. Sadece A ve B malları üretilen bir ekonomide 2010 ve 2011 yıllarındaki fiyatlar ve üretim mik-tarları aşağıdaki tabloda verilmiştir: (2013 KPSS)
2010 2011
Üretim miktarı
Fiyat Üretim miktarı
Fiyat
A 200 10 150 20
B 100 50 120 40
Buna göre;
I. 2011 yılında nominal GSYH artmıştır.
II. 2011 yılında reel GSYH artmıştır.
III. 2011 yılı GSYH deflatörü 1'den büyüktür.
ifadelerinden hangileri doğrudur? (2010, baz yıldır.)
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
25. Aşağıdakilerden hangisi bir stok değişken-dir? (2013 KPSS)
A) Gelir B) Harcama
C) Sermaye miktarı D) Yatırım
E) Bütçe açığı
16PEGEM AKADEMİ
1. Bir ülkede belirli bir yılda üretilen nihai mal ve hizmet-lerin o yılın piyasa fiyatları cinsinden toplam değerini ifade eden GSYİH, parasal (nominal = cari = nakdi) değeri ifade eder.
Nominal millî gelir, enflasyon oranının düşülmedi-ği cari fiyatlarla hesaplanan millî geliri ifade ederken reel millî gelir, enflasyondan arındırılmış sabit fiyat-larla hesaplanan millî geliri ifade eder.
Cevap C
2. A seçeneği: 1 yıl içindeki toplam harcamalarla har-cama yöntemiyle milli gelir hesaplanmaktadır.
B seçeneği: üretim faktörlerine ödenen ücret topla-mıyla, gelir yöntemiyle millî gelir hesaplanmaktadır.
D seçeneği: 1 yıl içinde üretilen nihai mal ve hiz-metlerin miktarının piyasa bedeliyle çarpılması so-nucu, üretim yöntemiyle milli gelir hesaplanmaktadır. Üretim yöntemiyle GSYİH’nin hesaplanmasında iki yöntem vardır. İlki, ekonomide üretilen nihai mal ve hizmetlerin kıymetlerinin toplanması; ikincisi katma değer yöntemidir. Bir yıl içerisinde üretilen nihai mal ve hizmetlerin miktarının piyasa bedeliyle çarpılması, üretim yöntemiyle gelir hesaplanmasın-da nihai malların toplam değerlerinin hesaplanması yöntemi kullanılmaktadır. Katma değer ise; her üre-tim aşamasında üretim değerindeki artıştır. Katma değerlerin toplamı nihai malın parekende satış değerine eşittir. Bir malın ara mal mı, nihai mal mı olduğunun saptanmasındaki güçlüklerin aşılması için GSYİH’nin hesaplanmasında katma değerlerin toplanması yöntemi tercih edilmektedir.
1 yıl içindeki parasal alışverişlerin toplam değeriyle milli gelir hesaplanamaz. “Parasal alışveriş” ifade-si içine sadece nihai mallar değil ara mallar da dahil olur. Oysa milli gelir hesabında sadece, nihai mallar göz önüne alınır.
Cevap C
3. TÜFE’de ağırlıkların saptanmasında her mal için baz yılında yapılan harcama miktarı esas alınmaktadır. TÜFE ve ÜFE hesaplanmasında kullanılan son te-mel yıl 2003’tür.
Cevap E
4. GSMH; bir ülkenin vatandaşları tarafından belirli bir dönemde gerek ülkede gerekse diğer ülkelerde üretilen, nihaî mal ve hizmetlerin toplam parasal de-ğerine eşittir.
Dış âlem net faktör gelirleri (NFG) = Dış âlemden gelen faktör gelirleri − Dış âleme giden faktör ge-lirleri
GSYİH = GSMH − Net Faktör Gelirleri
GSMH = GSYİH + Net Faktör Gelirleri
Cevap E
5. GSMH = GSYİH + Net Dış Faktör Gelirleri
Net Faktör Gelirleri: Ülke vatandaşlarının diğer ülkelerden getirdikleri faktör gelirleri ile o ülkede fa-aliyette bulunan yabancı ülke vatandaşlarının ülke-lerine götürdükleri faktör gelirleri arasındaki farktır.
GSYİH’ye ülke vatandaşlarının diğer ülkelerde elde ettiği ve ülkelerine getirdikleri faktör gelirleri girmez. Örneğin: emek geliri olarak futbolcu, işçi ve sanat-çıların yabancı ülkede elde ettiği gelirler, sermaye gelirleri, girişimci geliri olarak yabancı ülkedeki mü-teahhitlik hizmetleri ...
Cevap B
6. Y = C + I + G (X−M)
NX
1200 = 500 + 400 + 100 + NX
NX=200'dür.
Cevap D
7. Gayrisafi “net olmayan - ham” millî gelir, üreti-len mal ve hizmetlerin üretimi sırasında kullanılan üretim faktörlerinin uğradığı aşınma - yıpranma (amortisman) göz önüne alınmadan hesaplanan değerdir.
GSMH’den o yılki aşınma ve yıpranma payı çıkarıl-dığında SMH (safi millî hasıla) “net milli gelir” elde edilir.
Yani SMH = GSMH – Amortismanlar'dır.
Cevap C
TEST - 1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ
17 PEGEM AKADEMİ
8. GSMH, GSYİH’den büyük ya da küçük olabilir. Bu durum net faktör gelirlerinin değerine bağlıdır.
NFG pozitifse → GSMH > GSYİH
NFG negatifse → GSYİH > GSMH
Harcanabilir gelir (Yd) ise tüketim ve tasarrufun toplamına eşittir.
Yd = C + S
Cevap E
9. 2002’ye göre 2003’te 20 birimlik fiyatlardaki gerile-meyi hesaplamak için 2003 fiyatlar genel düzeyinden 2002’yi çıkarıp 2002 fiyatlar genel düzeyine oranla-mak gerekir.
Enflasyon oranı = . 100
. 100=
= −15,3
=
P2 – P
1
110-130
P2003
– P2002
P1
130
P2002
oranında azalmıştır.
Cevap E
10. GSMH: Bir ülkenin vatandaşları tarafından belirli bir dönemde gerek söz konusu ülkede gerekse diğer ülkelerde üretilen nihai mal ve hizmetlerin parasal değeridir.
GSYİH: Bir ekonomide ülke sınırları içinde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin parasal değeridir.
Cevap Dr.
11. Katma değer yönteminde çifte sayımı önlemek için her malın üretiminde çeşitli üretim kademelerindeki katma değerlerin toplamı alınarak milli gelir hesap-lanır.
C seçeneğinde un üretimi ve fırıncılık sektöründe yaratılan katma değerler ifadesi yer alsaydı çifte sa-yım söz konusu olmazdı fakat üretilen çıktı değerle-rinin toplanmasından söz edildiği için çifte sayım söz konusudur.
Cevap C
12. Devletin olmadığı kapalı bir ekonomide Y = C + I’dır.
Soruda yatırımlar 50 birimden 75 birime yükseldiğin-de yeni denge milli gelir düzeyi sorulduğu için yatırımları 75 almak gerekir.
Y 150 0,9Y 75
Y 0,9Y 150 75
0,1Y 225
= + +
− = +
=
Y = C + I
Y = 2250
Cevap D
13. Denk Bütçe varken kamu harcamaları vergilere eşit (T = G) ve tasarruflar yatırımlara eşittir. (I = S)
Çünkü
Y = C + I + G ve Y = C + S + T
C + I + G = C + S + T
I + G = S + T ⇒ I = S ve T = G'dir.
GSYİH (Y) = C + I + G
=1000 + 100 + 300
GSYİH = 1400
Cevap E
14. Hükümet harcamalarında meydana gelen bir azalış hem tüketim hem de yatırım harcamalarının azalma-sına neden olur.
Cevap D
15. Say Yasasına göre 1929 Ekonomik Bunalımı'nın temel nedeni, potansiyel gayrisafi yurt içi hasıladaki azalmadır.
Cevap D
16. Net Yatırım = Gayri Safi Yatırım - Amortismanlar
Bir ülkenin üretim kapasitesindeki artış net yatırımlar-daki artış, üretim kapasitesindeki azalış ise net yatı-rımlardaki azalıştır.
Amortismanlar > GayriSafi Yatırım → Net Yatırımlar (-)
GayriSafi Yatırım > Amortismanlar → Net Yatırımlar (+)
Net Yatırımların negatif olduğu durumda toplam sermaye stoğu azalır.
Net Yatırımların pozitif olduğu durumda toplam ser-maye stoğu artar.
Cevap B
18PEGEM AKADEMİ
17.
TÜFE = •100Temel yıldaki mal sepetinin cari yıldaki değeriBelirli bir mal sepetinin temel yıldaki değeri
TÜFE = •1002007 yılındaki mal sepetinin 2008 yılındaki değeriMal sepetinin temel yıl değeri (2007)
Mal sepetinin temel yıl değeri (2007)
= suya ödeme + ekmeğe ödeme
= 40 + 25
= 65
2007'de → 40/4 =10 birim su
2007'de → 25/5 =5 birim ekmek alınmıştır.
2007 yılındaki mal sepetinin2008 yılındaki değeri
10 4 40
5 6 30
40 30 70
⇒ ⋅ =
⋅ =
⇒ + =
TÜFE70
10065107,69
= ⋅
=
Baz yılındaki (2007) fiyat endeksi 100 iken cari yılda (2008) 107,7'e yükseldiğine göre fiyatlar %7,7 oranında yükselmiştir.
Cevap A
18. GSYİH = C + I + G + (X − M)
Tüketim Harcamaları (C): Ev halkı tarafından daya-nıklı ve dayanıksız tüm nihai mal ve hizmetler için yapılan harcamalardır.
Yatırım harcamaları (I): Özel sektör kapsamındaki firmaların üretim - inşaat, makine - teçhizat için, stok-lar için ve örneğin ev halkının konut alımı için yaptığı harcamaları kapsar.
Kamu harcamaları (G): Kamu kurum ve kuruluşla-rının eğitim, sağlık ve savunma gibi alanlarda satın aldığı mal ve hizmet alımlarıyla kamu personeline yapılan ödemeleri kapsar. Devletin sosyal amaçlı yaptığı sübvansiyon ve transferleri de kapsar fakat bunlar cari yıl içinde üretilen mal ve hizmetlerin satın alınması karşılığı ödenmediği için GSYİH’nın hesabı-na dahil edilmez.
İhracat (X), İthalat (M): Bir ülkenin başka ülkeye yaptığı ihracat GSYİH’ye dahil edilir. İthalat ise itha-latın yapıldığı ülkenin GSYİH’sine dahil edildiği için, ihracatı yapan ülkenin GSYİH’sinden çıkarılır. İhracat ve ithalat arasındaki fark ise net ihracattır. (NX)
Cevap D
19. İthalat (M): Ülke vatandaşlarının diğer ülkelerde üretilen mal ve hizmetlere olan harcamalarıdır ve ithalatın yapıldığı ülkenin GSYİH'na dahil edilir.
Dolayısıyla ithalatı oluşturan yurt içi harcamalar, ihracatı yapan ülkenin GSYİH'sinden çıkarıldığı için GSYİH kapsamına dahil edilmez.
Cevap D
20. Stok Değişken: Bir zaman boyutuna bağlı olmadan ifade edilebilen değişkendir. Servet, sermaye, para stoğu gibi...
Akım Değişken: Bir zaman boyuna bağlı olarak ifade edilen değişkendir.
Gelir, yatırım, tasarruf, tüketim gibi değişkenler akım değişkendir.
Cevap C
21. Bir ekonomide yapısal açık ya da fazla kavramı eko-nominin potansiyel GSMH'si ile ilgilidir.
Potansiyel GSMH: Bir ülkede tüm kaynaklar kulla-nıldığında tam istihdam düzeyinde elde edilen hasıla düzeyidir. Bu düzeyde ortaya çıkan açık ya da fazla-ya yapısal açık veya fazla adı verilir.
Cevap C
22. • 100GSYİH zımnî deflatörü = Nominal GSYİH
Reel GSYİHCevap A
23. GayriSafi Millî Hasıla dönemsel olarak belli bir za-man boyutuna bağlı olarak ifade ediliği için akım de-ğişkendir.
Cevap E
19 PEGEM AKADEMİ
24. 2010 yılında Nominal GSYH:
Y2010 = (PA • Q
A) + (P
B • Q
B)
Y2010 = (200 • 10) + (100 • 50)
Y2010 = 2.000 + 5.000
Y2010 = 7.000
Soruda 2010 yılı baz yıl olarak verildiği için sabit fi-yatlarla hesaplanan 2010 yılı Reel GSYH'de aynı he-sapta 7.000'dir.
2011 yılında Nominal GSYH:
Y2011 = (PA • Q
A) + (P
B • Q
B)
Y2011 = (150 • 20) + (120 • 40)
Y2011 = 7.800
2011 yılında reel GSYH'yi hesaplamak için 2011 yılındaki üretimi 2010 yılının fiyatları ile çarpmak gerekir. (Baz yıl bu yıl olduğu için)
Reel GSYH2011 = (PA
2010 • QA
2011) + (PB
2010 • QB
2011)
Reel GSYH2011 = (10 • 150) + (50 • 120)
Reel GSYH2011 = 7.500
2011 GSYH deflatörü:
F.E =
F.E =
F.E =
7.800100
100 = 1041,04
7.500 ⋅
Nominal GSYH2011
Reel GSYH2011
⋅Sonuç olarak:
2011'de nominal GSYH (7.000'den 7.800'e) artmıştır.
2011'de reel GSYH (7.000'den 7.500'e) artmıştır.
2011 GSYH (1,04) 1'den büyüktür.
Cevap E
25. Belirli bir zaman aralığı içerisinde ölçülebilen değişkenler akım değişken; belirli bir an itibariyle ölçülebilen değişken stok değişkendir.
Akım ve Stok değişkenler
ü GSMHü Harcanabilir gelirü Kişisel gelirü Ücret, maaşü Millî gelirü Tüketimü Yatırımü Tasarrufü İhracatü İthalatü G, T, TRü Bütçe açığıü Ödemeler bilançosuü Cari işlemler hesabıü Faizü X, M, NX
ü Para arzı stokuü Servetü Sermayeü İş gücü stokuü Ulusal borçüAmortisman
Cevap C