Mælingar og stýring ferla
description
Transcript of Mælingar og stýring ferla
![Page 1: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/1.jpg)
Mælingar og stýring ferla
Statistical Process Control (SPC)
Páll JenssonVerkfræðideild Háskóla Íslands
![Page 2: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/2.jpg)
Yfirlit 1. Um mælingar, markmið SPC 2. Skilgreiningar og atriði úr
gæðastjórnun 3. Undirstöðuatriði úr tölfræði 4. “Færni” ferla (Capability) 5. Stýririt, X-R rit (Control Charts) 6. Önnur stýririt, p rit, np rit, c rit, u rit 7. Vöruskoðun (Acceptance Sampling)
![Page 3: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/3.jpg)
Mælingar, hvers vegna
Mælingar segja meira en skoðanir Gæta sín á skynvillum og bábiljum Hlutlægar mælingar betri en
huglægar Huglægar mælingar betri en engar Nákvæmar mælingar betri en
ónákvæmar Ónákvæmar mælingar betri en engar
![Page 4: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/4.jpg)
Mælingar, hvað á að mæla
Verkfæri á borð við bókhald Mælingar gefa viðvaranir Allir mikilvægi þættir mældir Frammistaða gagnvart
viðskiptavinum Dæmi: Afgr.tími, mistök, ánægja,... Afköst, nýting, kostnaður, ...
![Page 5: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/5.jpg)
Gæði
Hve vel fellur afurðin (varan, þjónustan) og eiginleikar hennar að væntingum viðskiptavina
Afköst, virkni, “hæfi”, áreiðanleiki, ending, fagurfræði
![Page 6: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/6.jpg)
Markmið tölfræðilegrar stýringar ferla 1
Minnka breytileika í vörugæðum, ná betri stjórn á ferlunum.
Uppgötva galla eða breytingar í vinnsluferlum strax á staðnum, á öllum stigum vinnsluferlisins og ætti það að skila sér í bættum árangri á aftari stigum.
![Page 7: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/7.jpg)
Markmið tölfræðilegrar stýringar ferla 2 Veita starfsmönnum, með rauntíma
svörun á myndrænu formi, stöðugt og afar sýnilegt aðhald, en sjá þeim jafnframt fyrir þeim upplýsingum sem þeir þurfa til að geta skilað jöfnum og miklum gæðum.
Undirstrika áþreifanlega áhuga stjórnenda á gæðamálum, sem liður í að byggja upp betri gæðavitund (- kúltúr).
![Page 8: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/8.jpg)
Markmið tölfræðilegrar stýringar ferla 3
Meiri rekjanleiki og sannanlegri gæðatrygging (niðurstöður stýririta geymdar með öðrum gæðagögnum).
Skapa betri grundvöll fyrir öflugri umbótavinnu en ella væri völ á.
![Page 9: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/9.jpg)
Umbótaferli Við hliðina á framleiðsluferlum fyrirtækja
er (vonandi) að finna annað ferli, þ.e. umbótaferli. Það ferli þarf gögn sem inntak. Í hvert sinn sem stýririt í framleiðsluferlinu sýnir mælingu utan marka, þá ber ekki að líta á það sem vandamál, heldur sem ábendingu og tækifæri til að greina orsakir galla eða breytileika og koma á umbótum
![Page 10: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/10.jpg)
Gæðakostnaður
Kostn. v/ fyrirbyggjandi aðgerða Þjálfun, skipulagn., hönnun, þróun
Kostn. v/ skoðunar Skoðanir, prófanir, eftirlit
Kostn. v/ galla
![Page 11: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/11.jpg)
Kostnaður vegna galla
Innri kostnaður Endurvinnsla Vinnslustöðvanir Úrkast, nýting
Ytri kostnaður Skilað, leiðréttingar Afslættir, ábyrgð Töpuð viðsk. vild/ sala
![Page 12: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/12.jpg)
Saga SPC Walter Shewhart, Bell Lab 1924, 1931 Síðari heimsstyrjöld, kröfur hersins Military Standard 105 W. Edwards Deming, lærisveinn
Shewharts Japanska gæðabyltingin 1950 - Almenn notkun erlendis s.l. 40 ár Ísland: Notkun mjög lítil ennþá.
![Page 13: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/13.jpg)
Tölfræðileg gæðastjórnun
Stýring vinnsluferla, SPC Vöruskoðun, lotur samþ./hafnað
Móttökuskoðun hráefna Lokaskoðun afurða
![Page 14: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/14.jpg)
Helstu verkfæri SPC
Stýririt, til að stýra ferli Gagnasöfnun
Skoðunarblöð, stöplarit/tíðnirit, önnur rit
Greining gagna Fiskibeinarit (Ishikawa) Pareto rit Fylgnirit, dreifnirit
![Page 15: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/15.jpg)
Notkun verkfæranna, umbótaferli
1. Framkalla vandamál 2. Safna gögnum (skoðunarblöð) 3. Greina gögnin (t.d. Pareto rit) 4. Finna rætur vandans
(fiskibeinarit) 5. Þróa lausn (gæðahópur) 6. Stýra ferlinu (stýririt) -> 1
![Page 16: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/16.jpg)
Undirstöðuatriði úr tölfræði 1:
Hendingar, slembur, tíðnirit, meðalgildi Breytileiki, orsakir breytileika:
1: Hendingar eða 2: Kerfisbundnar orsakir
Mælikvarðar á breytileika: Spönn = hæsta gildi - lægsta gildi í safni Staðalfrávik
Markgildissetning tölfræðinnar
![Page 17: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/17.jpg)
Undirstöðuatriði úr tölfræði 2: Líkindadreifingar:
Normal-dreifing: T.d. vigt eða lengd Tvíkosta-dreifing: T.d. fjöldi gallaðra stykkja Poisson-dreifing: T.d. fjöldi galla í sýni
Mörk: +/- 1 staðalfrávik: 68,3% mælinga milli marka +/- 2 staðalfrávik: 95,5% mælinga milli marka +/- 3 staðalfrávik: 99,7% mælinga milli marka
![Page 18: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/18.jpg)
“Færni” ferla
Sett vikmörk, kröfur (specifications) Mörk ferlisins sjálfs, +/- 3 staðalfrávik Miðlægt ferli: Cp = (UTL - LTL)/(6*S) > 1,33 Annars: CpK=MIN((UTL-X)/(3*S);(X-LTL)/(3*S))
![Page 19: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/19.jpg)
Stýririt
sýna myndrænt rauntíma mælingar á vinnsluferli
sýna einnig stýrimörk, oftast +/- 3 staðalfrávik
aðskilja kerfisbundnar orsakir frá hendingum
sýna oft einnig sett viðmið (specifications)
![Page 20: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/20.jpg)
Hvað er mælt og hve mikið
Mælistærðir Breytur (betra, meira upplýsingagildi) Eiginleikar, hlutfall gallaðra eða fjöldi galla
Mælihópar (subgroups) Markgildissetningin: Lágmark n=4 í hópi Viljum sjá mun milli hópa, ekki innan
Stjórnmörk metin A.m.k. 100 mælingar, t.d. 20 hópa með 5
![Page 21: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/21.jpg)
Yfirlit yfir mest notuðu stýriritin:
X-R rit: Fyrir mæligildi t.d. vigt, lengd, ... X mælir meðalgildi en R spönn (range), oft mæld n=5 gildi (sýni) í hverri lotu.
p rit: Fyrir hlutfall gallaðra af n sýnum, np rit ef sýnafjöldi er breytilegur
c rit: Fyrir fjölda galla í sýni, u rit ef sýnið/einingin er breytileg
![Page 22: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/22.jpg)
Uppsetning stýririta
Fyrir hvern mælihóp (n sýni) er reiknað meðalgildi X og spönn R
Fyrir alla mælihópa er reiknað heildarmeðalgildi Xmeðal meðalspönn Rmeðal
Nota á gögn frá ferli sem er í jafnvægi
![Page 23: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/23.jpg)
Töflur fyrir stýririt Töflugildi eru háð n (fj. sýna í mælihópi) A2 notað til að reikna stjórnmörk X rita D3 og D4 notað fyrir stjórnmörk R rita Ath. einnig töflur fyrir Normal-dreifingu: Z = (gildi - Xmeðal)/Staðalfráviki Normal-töflur => líkur á stærð undir Z
![Page 24: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/24.jpg)
Staðalfrávik S = Staðalfrávik ferlis (stakra mælinga)
S = A2 * Rmeðal * sqrt(n) / 3 Sx = Staðalfrávik meðalgildis X
Sx = S / sqrt(n) eða Sx = A2 * Rmeðal / 3
n = fjöldi mælinga Rmeðal = meðalspönn A2 sjá töflur fyrir stýririt
Ath. vel muninn á S og Sx
![Page 25: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/25.jpg)
X-R rit, stjórnmörk
Stýririt fyrir meðalgildi X ESM-X = Xmeðal + A2 * Rmeðal NSM-X = Xmeðal - A2 * Rmeðal
Stýririt fyrir spönn R ESM-R = D4 * Rmeðal NSM-R = D3 * Rmeðal
![Page 26: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/26.jpg)
Kerfisbundnar orsakir
Púnktur utan stjórnmarka 2 púnktar í röð mjög nálægt
mörkum 7 púnktar í röð yfir (eða undir)
meðalgildi Stöðugur halli (upp eða niður) Sífellt til skiptis undir/yfir meðalgildi
![Page 27: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/27.jpg)
Hlutfall gallaðra, p rit
Sýni í lagi eða ekki, tekin eru n sýni Tvíkosta (Binomial)-dreifing Meðal gallahlutfall (gallatíðni) p Staðalfrávik Sp = sqrt(p*(1-p)/n)
ESM-p = p + 3 * Sp NSM-p = p - 3 * Sp
![Page 28: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/28.jpg)
Fjöldi gallaðra, np rit
Kostur: Fjöldi þægilegri en hlutfall Galli: Sýnastærð n verður að vera
föst Staðalfrávik Snp = sqrt(n*p*(1-p))
ESM-np = n * p + 3 * Snp NSM-np = n * p - 3 * Snp
![Page 29: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/29.jpg)
Fjöldi galla í sýni, c rit
Poisson-dreifing Meðalfjöldi galla c Staðalfrávik Sc = sqrt(c) Sýnastærð verður að vera föst
ESM-c = c + 3 * Sc NSM-c = c - 3 * Sc
![Page 30: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/30.jpg)
Vöruskoðun, lotur samþ./hafnað
Móttökuskoðun hráefna Lokaskoðun afurða Skoðuð n sýni úr lotu af stærð N Ályktað útfrá því um ástand lotunnar Áhætta I (framleiðanda): Hafna góðri
lotu Áhætta II (neytanda): Samþ. slæma
lotu
![Page 31: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/31.jpg)
Samþykktarlíkur (OC curve) AQL = viðunandi gallatíðni (gæðastig) Alfa = Áhætta I, t.d. 5% líkur á höfnun LTPD = óviðunandi gallatíðni Beta = Áhætta II, t.d. 10% líkur á
samþykkt Samþykktartala Ac Hafna ef gallafj. > Ac, samþykkja annars Staðlar, MIL-STD-105D
![Page 32: Mælingar og stýring ferla](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061518/56815144550346895dbf6415/html5/thumbnails/32.jpg)
Útgæði, sýnataka sem sía
p = raunveruleg gallatíðni í lotunni AOQ = Meðal gallafj. sem sleppur í
gegn OC(p) = samþykktarlíkur sem fall
af p AOQ = OC(p) * p