Maddenin Hâlleri · Aşağıda maddenin hâllerine ait özellikler karışık olarak verilmiştir....

• Maddeyi Niteleyen Özellikler• Bazı Maddelere Karşı Neden Dikkatli Olmalıyız?• Maddelerle Çalışırken Uyulması Gereken Kurallar• Maddenin Hâlleri

Maddeyi Tanıyalım

13. Sınıf Fen Bilimleri


Maddeyi Niteleyen Özellikler

Aşağıdaki tabloda bazı maddeler ve maddeleri niteleyen özellikler verilmiştir. Maddelerin sahip olduğu özellikleri “✖” koyarak işaretleyelim.

Maddeler

Sağlam

Kırılgan

Pürüzlü

Pürüzsüz

Esnek

Berk

Sert

Yumuşak

Etkinlik

Etkinlik

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” harfi yazalım.

( ) Beş duyu organımızdan biriyle hissedebildiğimiz varlıklara madde denir.

( ) Bir maddenin sert mi yumuşak mı olduğunu dokunma duyumuzla anlarız.

( ) Pamuk, oyun hamuru ve balon yumuşak maddelerdir.

✖

✖

✖

✖

✖

✖

✖

✖

✖

✖

✖ ✖

✖

✖

✖

✖

✖

✖ ✖ ✖

D

D

D

4 Bilfen Yayıncılık


Aşağıda bazı maddelerin görselleri ve maddenin niteliklerinin belirtil-diği kartlar verilmiştir. Bu kartların hangi maddelere ait olduğunu numa-ralarını yazarak eşleştirelim.

Etkinlik

Pürüzsüz Pürüzlü Yumuşak Kırılgan

Esnek Sert Berk Sağlam

1 2 3 4

5 6 7 8

Tabloda verilen maddelerin özelliklerini örnekteki gibi yazalım.

Maddeler YumuşakSert

EsnekBerk

PürüzlüPürüzsüz

SağlamKırılgan

Çelik tencere Sert Berk Pürüzsüz Sağlam

Asfalt yol

Cam bardak

Sünger

Ağaç kabuğu

Etkinlik

2-3-5-8 1-4-6-7 1-6-7-8

Sert

Sert

Yumuşak

Sert

Berk

Berk

Berk

Berk

Pürüzlü

Pürüzsüz

Pürüzsüz

Pürüzlü

Sağlam

Kırılgan

Sağlam

Kırılgan



Aşağıda görselleri verilen maddeleri hangi özelliklerine göre ayırt edebiliriz? Maddelerin numaralarını uygun kutucuğun içine yazarak gös-terelim.

Etkinlik

1

11

2

7

12

13

3

5

10

4

9

14

86

RENK TAT KOKU

Un

Kolonya

Yeşil üzüm

Süt

Kara üzüm

Gül

Karanfil

Pudra şekeri

Tuz

Şeker

Ayran

Kırmızı biber

Kara biber

Naftalin

4-6-8-9 1-2-3-7-11-14 5-10-12-13


Maddenin Hâlleri

Etkinlik

Etkinlik

Görsellere ait numaraları uygun alanlara yazalım.

Aşağıda maddenin katı hâlini anlatan akrostiş çalışması verilmiştir. Gaz maddeleri anlatan akrostiş çalışmasını da biz tamamlayalım.

.......

....... .......

.......

....... .......

.......

....... .......

Katı

Sıvı

Gaz

Katıdır benim adım.Ağaç, masa, kitabım.Tanırsın beni kolaycaIrak değilim sana

G.................................................................

A..................................................................

Z...................................................................

1

4

7

2

5

8

3

6

9

Yağmur

Süt

Duman

Ağaç

Hava

Kum

Çay

Buhar

Buz

1

3 4

8

2 9

7

5 6


Maddenin Hâlleri

Etkinlik

Katıların belli bir şekli yoktur.

Oksijen ve kar-bondioksit gaz hâlindeki mad-

delerdir.

Balon berktir.

Bulunduğu ortam-da yer kaplayan ve duyu organla-rıyla algılanabilen her şeye madde

denir.

Su doğada en çok bulunan sıvı

maddedir.

Zeytinyağı mad-denin sıvı hâline

örnektir.

Gözümüzle görebildiğimiz

maddelerin hepsi katıdır.

Sirke, ayran, limonata sıvı maddelerdir.

Soluduğumuz hava gaz hâlde bulunan bir mad-

dedir.

Kum sıvı hâlde olan bir madde-

dir.

Maddeler do-ğada üç hâlde

bulunur.

Ağaç kabuğu pürüzsüzdür.

Tüm katıların belirli bir şekli

vardır.

Kâğıt, silgi, ka-lem katı hâlde

bulunan madde-lerdir.

Benzin ve gaz yağı, gaz hâlindeki mad-

delerdir.

Balonun içini dol-duran hava, gaz hâlde bulunan

maddedir.REID

DIAT

AMKZ

UITA

Aşağıdaki tabloda yer alan bilgilerin bazıları doğrudur. Doğru ifa-delerin yer aldığı kutunun harfini, soldan sağa doğru yazarak şifreyi bulalım.

ŞİFRE:


Maddenin Hâlleri

Etkinlik

Aşağıdaki resmi inceleyerek resimde bulunan katı, sıvı ve gaz madde-lerin neler olduğunu bulalım. Maddelerin isimlerini ilgili kutuya yazalım.

KATI SIVI GAZMasa

sandalyesürahibardak

kek

Meyve suyulimonata

Balonun içindeki hava


Kavrama SorularıMaddeyi Tanıyalım

Kelime Sandığım

Kelime sandığında yer alan kelimeleri kullanarak boşlukları tamamlayalım.

koku

kırılgan

esnek

berk

pürüzlü

sert

sağlam

renk

tat

●● Büyük bir kuvvetin etkisiyle sıkıştırılamayan maddelere ........................ madde denir.

●● Dışarıdan bir etki ile bükülerek şekli değişen, kuvvetin etkisi ortadan kalktığında eski şek-line geri dönen maddelere ........................ mad-de denir.

●● Yüzeyi çıkıntılı olan maddelere ........................ madde denir.

●● Küçük bir kuvvetin etkisiyle sıkıştırılabilen maddelere ........................ madde denir.

●● Kuvvet uygulandığında bükülmeyen mad-deler ........................ madde olarak tanımlanır.

●● Kopmaya, kırılmaya ve parçalanmaya karşı dayanıklı olan maddeler, ........................maddelerdir.

●● Kopmaya, kırılmaya ve parçalanmaya kar-şı dayanıklı olmayan maddeler, ........................maddelerdir.

●● Bazı maddelerin kendine özgü ........................ları vardır. Bu maddeleri koklayarak ayırt edebiliriz.

●● Bazı maddeleri ........................lerine bakarak ayırt ederiz. Bunu yaparken duyu organı-mız olan gözü kullanırız.

●● ............................, tuz ve şekeri birbirinden ayır-mamızı sağlayan bir özelliktir.

yumuşak

sert

esnek

pürüzlü

yumuşak

berk

sağlam

kırılgan

koku

renk

Tat


Kavrama SorularıMaddeyi Tanıyalım

Kavram Haritam

Aşağıda verilen kavram haritasını uygun sözcüklerle tamamlayalım.

NİT

ELEY

İCİ Ö

ZELL

İKLE

R

ile

belir

lenir

.

algı

larız

.

üçe

ayrıl

ır.

Duy

u or

ganlar

ı

MA

DDE

Sıvı - Sert - Renk - Katı - Tat - Koku - Gaz - Esnek - Yumuşak - Pürüzlü - Berk - Kırılgan - Pürüzsüz - Sağlam

Pürü

zlü

Kırıl

gan

Sağl

amKo

ku

Sert

Renk Ka

tıSı

vıG

az

Yumuş

akEs

nek

Tat

Pürü

zsüz

Berk


Maddeyi Tanıyalım Kavrama Soruları

1. Aşağıdaki varlıkları niteleyen üçer özellik yazalım.

= ...................................................................................................................................

= .................................................................................................................................

= ..................................................................................................................................

2. Tam olarak ne olduğunu bilmediğimiz maddeleri yemek ya da içmek niçin tehlikelidir? Açıklayalım.

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

3. Maddeler doğada kaç hâlde bulunur? Bulundukları hâllere örnekler vererek açıklayalım.

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

4. Gaz maddelerin varlığını kanıtlayan iki örnek verelim.

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

Soru - Cevap

Sert sağlam pürüzsüz

pürüzlü, sert, berk

kırılgan, pürüzlü, berk

Tam olarak ne olduğunu bilmediğimiz maddeleri yemek ya da içmek sağlığımız

için zararlıdır. Zehirlenmelere yol açabilir.

Katı; belli bir şekilleri vardır. Taş ve kova örnek verilebilir.

Sıvı; belirli şekilleri yoktur. Su ve kolanya örnek verilebilir.

Gaz; gözümüzle göremesek de varlığını hissederiz. Hava ve su buharı örnek

verilebilir.

Toplam içinde hava vardır. Havası alınmış bir top ile şişirilmiş bir topu karşılaş-

tırarak havanın varlığını ispatlayabiliriz ya da elimizi yüzümüze doğru salladığı-

mızda hissettiğimiz serinlik havadan kaynaklanır.


5. Aşağıda maddenin hâllerine ait özellikler karışık olarak verilmiştir. Bu özelliklerin maddenin hangi hâli ile ilgili olduğunu bulalım. Numaralarını ilgili kutunun içine yazalım.

1. Akışkandır.

2. Belirli bir şekli vardır.

3. Konulduğu kabın şeklini alır.

4. Akışkan değildir.

5. Bulunduğu alanı tamamen doldurur.

Katı

Sıvı

Gaz

6. Aşağıdaki tabloda verilen maddelerin özelliklerini “✓“ işareti koyarak belirleyelim.

Madde Pürüzlü Sağlam Esnek Sert Katı Sıvı Gaz

Zımpara Kâğıdı

Süt

Lastik

Su Buharı

Kolonya

Tencere

7. Bireysel ya da grup halinde çalışırken dikkat etmemiz gereken kural-lara iki örnek yazalım.

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................


Karma TestMaddeyi Tanıyalım

1. Yanlış eşleştirilen maddenin bulun-duğu hâl hangisidir?

2. Doğru seçenekteki nitelik, hangi duyu organıyla anlaşılır?

3. Yanlış seçeneklerdeki maddeleri niteleyen bir özellik yazalım.

1. Aşağıda verilen madde ve mad-denin bulunduğu hâl eşleştirme-lerinden hangisi yanlıştır?

MaddeMaddenin

hâli

A) Kolonya SıvıB) Kum KatıC) Süt Katı

2. Maddeleri nitelendirirken duyu organlarımızdan ya-

rarlanırız.

Aşağıdaki nitelendirmelerin hangisinde dokunma duyumuz-dan yararlanmayız?

A) Sert B) Renk

C) Esnek

3. Aşağıdaki madde çiftlerinin han-gisinde, esnek ve berk maddeler birarada verilmiştir?

A)

B)

C)

Sıvı

Gaz

A) Esnek

B) Berk


Maddeyi Tanıyalım Karma Test

4. İşaretlemediğimiz seçeneklerdeki maddeleri hangi duyu organı-mızla ayırt edebiliriz?

5. Doğru seçenekteki maddenin sahip olduğu nitelikleri sıralaya-lım.

6. Yanlış davranışın doğrusunu yazalım.

4. Aşağıdaki maddelerden hangi-sini gözümüz kapalı olduğunda sadece koklayarak tanıyabiliriz?

A) B) C)

5. Aşağıdakilerden hangisi mut-fakta gördüğümüz sıvı madde-lerden biri değildir?

A) Bulaşık deterjanı

B) Bulaşık süngeri

C) İçme suyu

6. Aşağıdaki çocuklardan hangisi laboratuvarda yapılmaması gereken bir davranış söylemiştir?

A) Laboratuvarda tüm araç gereç-leri istediğimiz gibi

kullanabiliriz.

B)Deney sonrası

kullandığımız araç gereçleri yerine kaldırmalıyız.

C)Çalıştığımız ortamı temiz tutmalıyız.

A) Deri

B) Gaz

A) Kokulu

B) Kokusuz

A) Öğretmenimizden izin alarak

araç gereçleri kullanmalıyız.

Maddenin Hâlleri · Aşağıda maddenin hâllerine ait özellikler karışık olarak verilmiştir....

Documents

Transcript of Maddenin Hâlleri · Aşağıda maddenin hâllerine ait özellikler karışık olarak verilmiştir....