Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne
-
Upload
vujade-ltd -
Category
Business
-
view
1.823 -
download
2
description
Transcript of Machbarkeitsstudie nationaler Innovationspark Biel/Bienne
Nationaler Innovationspark: Machbarkeitsstudie für den Standort Biel/BienneMit einem Statusbericht zur Initiative für eineStiftung Forschung Schweiz
September 2010
Verein Machbarkeit Stiftung Forschung Schweiz
3
Nat
iona
ler
Inno
vatio
nsp
ark:
M
achb
arke
itsst
udie
für
den
S
tand
ort
Bie
l/B
ienn
eM
it ei
nem
Sta
tusb
eric
ht z
ur In
itiat
ive
für
eine
S
tiftu
ng F
ors
chun
g S
chw
eiz
Sep
tem
ber
201
0
Vere
in M
achb
arke
it S
tiftu
ng F
ors
chun
g S
chw
eiz
5
Inha
lt
Vorw
ort
7
Man
agem
ent
Sum
mar
y 8
Nat
iona
ler
Inno
vatio
nsp
ark:
Vis
ion
14
Auf
trag
18
Ko
nzep
tion
des
Nat
iona
len
Inno
vatio
nsp
arks
Bie
l/B
ienn
e 27
Inha
ltlic
he K
onz
eptio
n
27El
emen
te u
nd B
aust
eine
36
Räu
mlic
he E
ntw
ickl
ung
43
Par
kman
agem
ent
58
Rea
lisie
rung
seta
pp
en
60
Fina
nzie
rung
79
Bew
ertu
ng
81
Erfo
lgsf
akto
ren
und
Mac
hbar
keit
82
Do
kum
ente
und
Que
llen
84
Ab
kürz
ung
sver
zeic
hnis
85
Imp
ress
um
86
¬ In
die
Sti
ftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz
soll
der
Bun
d fr
eiw
er-
dend
e od
er b
rach
liege
nde
Lie
gens
chaf
ten
der
Schw
eize
r A
rmee
ein
brin
gen.
Die
Sti
ftun
g nu
tzt d
iese
Are
ale
lang
fris
tig
gew
innb
ring
end
zugu
nste
n vo
n B
ildun
g, F
orsc
hung
und
In
nova
tion
in d
er S
chw
eiz.
Sie
fung
iert
insb
eson
dere
als
T
räge
rin
eine
s na
tion
alen
Inn
ovat
ions
park
s, w
elch
e U
nter
nehm
en u
nd U
nive
rsitä
ten
eine
opt
imal
e Pl
attf
orm
fü
r ih
re F
orsc
hung
s- u
nd I
nnov
a-ti
onsa
ktiv
itäte
n in
der
Sc
hwei
z bi
etet
. E
ine
Mac
hbar
keit
sstu
die
aus
dem
Jahr
200
7 w
eist
nac
h, d
ass
das
Gel
ände
des
heu
te n
och
mili
täri
sch
genu
tzte
n F
lug-
plat
zes
Düb
endo
rf o
ptim
ale
Vor
auss
etzu
ngen
bie
tet,
um
eine
n na
tion
alen
Inn
ovat
ions
park
gew
innb
ring
end
betr
ei-
ben
zu k
önne
n. D
as G
ebie
t ist
hin
sich
tlic
h L
age,
Grö
sse
und
Ver
kehr
sanb
indu
ng s
chw
eizw
eit e
inzi
gart
ig. A
uch
regi
onal
e A
bleg
er d
es n
atio
nale
n In
nova
tion
spar
ks s
ind
denk
bar.
In s
eine
m B
eric
ht v
om 1
4. M
ärz
2008
bew
erte
t der
Bun
des-
rat d
ie Id
ee d
er S
tift
ung
Fors
chun
g Sc
hwei
z un
d ei
nes
nati
onal
en I
nnov
atio
nspa
rks
sehr
pos
itiv
. Nac
h M
einu
ng d
es
Bun
desr
ates
sol
l der
Bun
d de
r St
iftu
ng d
as L
and
in D
üben
-do
rf im
Bau
rech
t zur
Ver
fügu
ng s
telle
n un
d gl
eich
zeit
ig d
ie
Bau
rech
tszi
nsen
erl
asse
n. T
rotz
dem
ver
zich
tet d
er B
und
nich
t auf
ein
en R
etur
n on
Inv
estm
ent:
Aus
der
Ver
mar
ktun
g de
s at
trak
tive
n St
ando
rtes
zu
mar
ktüb
liche
n P
reis
en
erw
irts
chaf
tet d
ie S
tift
ung
mit
tel-
und
lang
fris
tig
Gew
inne
, w
elch
e de
m B
und
und
sein
en F
orsc
hung
sför
dera
gent
uren
(z
.B. S
NF
und
KT
I) z
uflie
ssen
sol
len.
Der
Ver
ein
Mac
hbar
keit
Stif
tung
For
schu
ng S
chw
eiz
peilt
di
e G
ründ
ung
der
Stif
tung
For
schu
ng S
chw
eiz
im V
erla
uf
2014
an.
Bis
zur
Grü
ndun
g de
r St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z tr
eibt
der
Ver
ein
die
Rea
lisie
rung
der
Vis
ion
eine
s na
tio-
nale
n In
nova
tion
spar
ks v
oran
und
übe
rnim
mt e
ine
Dre
h-sc
heib
enfu
nkti
on fü
r al
le n
otw
endi
gen
Ent
wic
klun
gs-
schr
itte
(pol
itis
cher
Ent
sche
idun
gspr
ozes
s, R
aum
plan
ung,
V
erm
arkt
ung
etc.
).
Die
Vis
ion
eine
r S
tiftu
ng
Fors
chun
g S
chw
eiz
und
des
N
atio
nale
n In
nova
tions
par
ks
4
Vors
tand
Ver
ein
Mac
hbar
keit
Stif
tung
Fo
rsch
ung
Sch
wei
zVo
rwo
rt
7
¬ D
ie S
chw
eiz
ist S
pitz
e im
Ent
deck
en v
on n
euem
Wis
sen:
K
aum
ein
and
eres
Lan
d m
elde
t jäh
rlic
h so
vie
le P
aten
te a
n w
ie s
ie. W
enn
es a
ber
um d
ie U
mse
tzun
g de
s ne
uen
Wis
sens
in
kon
kret
e P
rodu
kte
geht
, dan
n fä
llt d
ie S
chw
eiz
zurü
ck.
Die
ser
unte
rkri
tisc
he A
usta
usch
zw
isch
en R
ealw
irts
chaf
t un
d Fo
rsch
ung
ist f
ür d
ie W
isse
nsge
sells
chaf
t Sch
wei
z ei
n la
tent
es P
robl
em: H
eute
und
in Z
ukun
ft s
ind
wir
dar
auf
ange
wie
sen,
aus
uns
eren
Erf
indu
ngen
wir
tsch
aftl
iche
E
rfol
ge in
der
ges
amte
n W
erts
chöp
fung
sket
te z
u ge
neri
e-re
n. Z
udem
bes
teht
ein
e re
ale
Gef
ahr
dari
n, d
ass
in Z
eite
n m
it sc
hlec
hter
Hau
shal
tsla
ge d
ie ö
ffen
tlic
hen
Inve
stit
ione
n in
die
For
schu
ng r
eduz
iert
wer
den.
Wir
müs
sen
desh
alb
Inst
rum
ente
sch
affe
n, w
elch
e di
e Fo
rsch
ungs
fina
nzie
rung
du
rch
die
öffe
ntlic
he H
and
lang
fris
tig
unte
rstü
tzen
.
Ein
nat
iona
ler
Inno
vati
onsp
ark
scha
fft e
ine
Plat
tfor
m fü
r ge
mei
nsam
e Fo
rsch
ungs
- un
d In
nova
tion
sakt
ivitä
ten
von
Schw
eize
r un
d in
tern
atio
nale
n U
nter
nehm
en z
usam
men
mit
den
Uni
vers
itäte
n un
d Fa
chho
chsc
hule
n. D
amit
solle
n zu
m
eine
n m
ehr
inte
rnat
iona
le F
orsc
hung
sarb
eits
plät
ze in
die
Sc
hwei
z ge
holt
wer
den,
zum
and
eren
kön
nen
in e
inem
In
nova
tions
park
ger
ade
auch
die
vie
len
dyna
mis
chen
Sch
wei
zer
KM
Us
eine
Str
uktu
r fü
r di
e K
oope
rati
on m
it H
ochs
chul
in-
stit
uten
find
en. E
in n
atio
nale
r In
nova
tion
spar
k gr
enzt
sic
h da
durc
h w
esen
tlic
h vo
n de
n vi
elen
reg
iona
len
Tec
hnop
arks
ab
, die
vor
alle
m Ju
ngun
tern
ehm
en a
ls G
ründ
erze
ntre
n di
enen
.
Uns
ere
ursp
rüng
liche
Vis
ion
ist d
ie e
ines
nat
iona
len
Inno
va-
tion
spar
ks a
m S
tand
ort D
üben
dorf
: Mit
dem
Are
al d
es
Flu
gpla
tzes
Düb
endo
rf s
teht
ein
e op
tim
al e
rsch
loss
ene,
ri
esig
e L
andr
eser
ve im
Her
zen
des
Wir
tsch
afts
raum
s Z
üric
h zu
r V
erfü
gung
. Die
se V
isio
n ve
rfol
gen
wir
unv
er-
min
dert
wei
ter.
Wir
hab
en a
ber
erka
nnt,
dass
für
die
nati
onal
e V
eran
keru
ng d
es P
roje
ktes
ein
ode
r zw
ei Z
wei
g-st
elle
n in
and
eren
Reg
ione
n de
r Sc
hwei
z si
nnvo
ll si
nd.
Des
halb
rie
fen
wir
daz
u au
f, w
eite
re m
öglic
he S
tand
orte
zu
eval
uier
en. U
nter
and
eren
tra
t die
Vol
ksw
irts
chaf
tdir
ekti
on
des
Kan
tons
Ber
n au
f uns
zu
mit
der
Abs
icht
, die
se E
valu
ati-
on in
eng
er Z
usam
men
arbe
it m
it de
r St
adt B
iel u
nd d
em
Ver
ein
durc
hzuf
ühre
n. Z
iel w
ar e
s, d
ie A
bklä
rung
en
mög
lichs
t eng
an
der
Vor
gabe
der
ers
ten
Mac
hbar
keit
sstu
die
für
Düb
endo
rf z
u ha
lten
und
die
Kon
zept
e fü
r be
ide
Stan
dort
e in
tegr
iere
nd a
ufei
nand
er a
bzus
tim
men
. Unt
er
dies
er P
räm
isse
unt
ersu
cht d
ie v
orlie
gend
e St
udie
die
M
achb
arke
it ei
nes
Nat
iona
len
Inno
vati
onsp
arks
Bie
l/B
ienn
e.
Nac
hdem
wir
in e
iner
ers
ten
Phas
e da
von
ausg
egan
gen
sind
, de
n St
ando
rt a
ls «
Erg
änzu
ng»
zum
Sta
ndor
t Düb
endo
rf z
u be
trac
hten
, hab
en w
ir u
nser
e A
nsic
ht im
Lau
fe d
er A
rbei
ten
revi
dier
t: U
nser
e A
bsic
ht is
t es
nun,
die
Sta
ndor
te D
üben
-do
rf u
nd B
iel/
Bie
nne
als
glei
chw
erti
ge E
lem
ente
unt
er d
em
Dac
h de
r St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z w
eite
r zu
kon
kret
isie
-re
n. D
er E
inbe
zug
von
Bie
l hat
für
die
Idee
des
nat
iona
len
Inno
vati
onsp
arks
zud
em e
inen
pos
itiv
en A
spek
t: W
ähre
nd
in D
üben
dorf
ein
funk
tion
iere
ndes
Inn
ovat
ions
quar
tier
mit
Arb
eite
n, F
reiz
eit u
nd W
ohne
n er
st n
och
gesc
haff
en w
erde
n m
uss,
prä
sent
iert
sich
Bie
l/B
ienn
e sc
hon
heut
e al
s kre
ativ
e St
adt.
Dan
k L
andr
eser
ven
an z
entr
aler
Lag
e ka
nn h
ier
ein
Nuk
leus
für
den
Inno
vati
onsp
ark
schn
ell i
n di
e R
ealit
ät
umge
setz
t wer
den.
Mit
den
erst
en S
chri
tten
am
Sta
ndor
t B
iel/
Bie
nne
könn
en so
mit
wer
tvol
le E
rfah
rung
en g
esam
mel
t w
erde
n, w
elch
e fü
r di
e K
onkr
etis
ieru
ng d
es S
tand
orts
D
üben
dorf
erf
olgs
förd
ernd
sind
.
Im G
egen
zug
biet
et «
Düb
endo
rf»
für
«Bie
l» e
inen
aus
ge-
zeic
hnet
en Z
ugan
g zu
ein
em in
tern
atio
nale
n N
etzw
erk.
Es
ist d
iese
s M
itein
ande
r vo
n lo
kale
n St
ärke
n, d
as a
us d
er Id
ee
eine
s na
tion
alen
Inn
ovat
ions
park
s ei
n E
rfol
gspr
oduk
t m
ache
n so
ll.
6
Vo
rsta
nd
Ve
rein
Ma
chb
ark
eit
Sti
ftu
ng
Fo
rsch
un
g
Sch
we
iz
Pro
f. D
r. Pe
ter G
omez
, Prä
siden
t Sch
wei
zer B
örse
SW
X
Rue
di N
oser
, Unt
erne
hmer
, Nat
iona
lrat
FD
P/Z
H
Dr.
Fritz
Sch
iess
er, P
räsid
ent d
es E
TH
-Rat
es
Dr.
Tho
mas
von
Wal
dkir
ch, P
räsid
ent S
tift
ung
Tec
hnop
ark
Zür
ich
Dr.
Elm
ar W
iede
rin,
Sen
ior P
artn
er u
nd V
erw
altu
ngsr
atsp
räsid
ent
The
Bos
ton
Con
sulti
ng G
roup
(Sch
wei
z)
Mar
tin B
äum
le, U
nter
nehm
er, N
atio
nalr
at G
rünl
iber
ale/
ZH
Fran
z E
berh
ard,
ehm
. Dir
ekto
r des
Am
tes f
ür S
tädt
ebau
der
Sta
dt Z
üric
h
…D
abei
sin
d dr
ei V
orau
sset
zung
en h
erau
sgea
rbei
tet w
orde
n,
die
für
die
Um
setz
ung
des
vorg
esch
lage
nen
Kon
zept
s fü
r ei
nen
Nat
iona
len
Inno
vati
onsp
ark
Bie
l/B
ienn
e in
der
vo
rlie
gend
en M
achb
arke
itss
tudi
e gr
undl
egen
d si
nd:
» D
er E
ntsc
heid
des
Kan
tons
Ber
n, im
Rah
men
der
ge
plan
ten
Kon
zent
rati
on d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
de
n St
ando
rt B
iel z
u er
halte
n un
d m
öglic
hst a
uszu
baue
n.
» E
ine
akti
ve B
etei
ligun
g de
r U
nive
rsitä
t Ber
n un
d de
r In
stit
ute
der
umlie
gend
en K
anto
ne u
nd s
omit
Ein
bezu
g de
r Fo
rsch
ung
als
Erg
änzu
ng z
um S
chw
erpu
nkt
Ent
wic
klun
g/A
nwen
dung
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le.
» D
ie G
ründ
ung
der
Stif
tung
For
schu
ng S
chw
eiz
nach
de
m B
esch
luss
von
Nat
iona
l- u
nd S
tänd
erat
zur
ge-
plan
ten
Tot
alre
visi
on d
es B
unde
sges
etze
s üb
er d
ie
Förd
erun
g de
r Fo
rsch
ung
und
Inno
vati
on (F
IFG
).
Im R
ahm
en d
er S
tudi
e w
ird
davo
n au
sgeg
ange
n, d
ass
dies
e V
orau
sset
zung
en b
is 2
013/
2014
erf
üllt
sind
.
Dam
it er
gebe
n si
ch fü
r de
n N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
k B
iel/
Bie
nne
folg
ende
Ent
wic
klun
gssc
hrit
te:
» St
artp
hase
201
0–20
13
» U
mse
tzun
gsph
ase
2014
–201
8
» B
etri
ebsp
hase
ab
2019
Für
die
Star
tpha
se w
ird
vorg
esch
lage
n, d
ass
der
Ver
ein
Mac
hbar
keit
Stif
tung
For
schu
ng S
chw
eiz
eine
Tas
k Fo
rce
bene
nnt,
die
die
Auf
gabe
hat
, die
Idee
ein
es N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
ks B
iel/
Bie
nne
wei
ter
zu v
erfo
lgen
. Zu
ihre
n w
icht
igst
en A
ufga
ben
gehö
rt d
ie G
ründ
ung
eine
s st
rate
-gi
sche
n Fö
rder
grem
ium
s m
it Pe
rsön
lichk
eite
n au
s W
irt-
scha
ft, W
isse
nsch
aft u
nd V
erw
altu
ng, d
ie M
itarb
eit b
ei d
er
Era
rbei
tung
ein
es M
aste
rpla
ns u
nd d
ie P
fleg
e so
wie
die
St
ärku
ng d
es im
Rah
men
der
Stu
die
aufg
ebau
ten
Net
z-w
erks
.
Die
Fin
anzi
erun
g de
r Pl
attf
orm
Nat
iona
ler
Inno
vati
onsp
ark
Bie
l/B
ienn
e se
tzt e
in g
emei
nsam
es H
ande
ln d
es K
anto
ns
Ber
n un
d de
r St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z al
s de
n T
räge
rn
der
invo
lvie
rten
Ins
titu
tion
en v
orau
s.
Aus
Sic
ht d
er S
tift
ung
Fors
chun
g Sc
hwei
z er
gebe
n si
ch z
wei
E
lem
ente
, der
en F
inan
zier
ung
gesi
cher
t wer
den
mus
s:
a)
Das
Par
kman
agm
ent
b)
Der
Bau
ein
es I
nnov
atio
nsze
ntru
ms
Die
Stu
die
geht
von
ein
er K
ernz
one
(Nuk
leus
) in
unm
itte
l-ba
rer
Näh
e zu
m B
ahnh
of u
nd (d
ie Z
usti
mm
ung
der
SBB
vo
rbeh
alte
n) e
iner
Wer
kzon
e au
f dem
Are
al d
es G
üter
bahn
-ho
fs S
BB
in d
er G
röss
enor
dnun
g vo
n 50
’000
bis
80’
000
m2
mit
telf
rist
ig v
erfü
gbar
er F
läch
e fü
r de
n In
nova
tion
spar
k B
iel a
us. W
eite
re L
andr
eser
ven
steh
en im
Böz
inge
nfel
d-W
est
zur
Ver
fügu
ng. D
ie E
rric
htun
g ei
nes
Inno
vati
onsz
entr
ums
mit
ca. 5
’000
m2 N
utzf
läch
e w
ird
mit
ca. 1
6 M
illio
nen
Fran
ken
Bau
kost
en o
hne
Mie
tera
usba
u ve
rans
chla
gt. F
ür
dies
es S
tart
vorh
aben
sol
l ein
pri
vate
r In
vest
or g
ewon
nen
wer
den.
Die
Fin
anzi
erun
g vo
n w
eite
ren
Kos
ten,
wie
insb
eson
-de
re d
as P
arkm
anag
emen
t, w
ird
als T
eil d
es S
tiftu
ngsz
wec
ks
der S
tiftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z un
ter d
em T
itel I
nnov
atio
ns-
förd
erun
g ve
rsta
nden
und
ent
spre
chen
d fi
nanz
iert
.
Das
in d
iese
r St
udie
ers
tellt
e K
onze
pt fü
r ei
nen
Nat
iona
len
Inno
vati
onsp
ark
Bie
l/B
ienn
e w
eist
ein
e R
eihe
von
Erf
olgs
-fa
ktor
en fü
r da
s V
orha
ben
aus.
Im
Zen
trum
ste
ht d
ie
gem
eins
ame
Am
biti
on d
er S
tift
ung
Fors
chun
g Sc
hwei
z, d
es
Kan
tons
Ber
n, d
er S
tadt
Bie
l, de
r W
irts
chaf
tscl
uste
r un
d de
r pr
ivat
en I
nves
tore
n, d
ie s
ich
am P
ark
bete
ilige
n w
olle
n. I
m
Wei
tere
n si
nd d
as:
Zen
tral
er S
tand
ort
mit
Lan
dres
erve
n
» D
er N
atio
nale
Inn
ovat
ions
park
Bie
l/B
ienn
e br
auch
t die
B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
und
die
Uni
vers
ität B
ern
als
Part
ner
und
Nac
hbar
.
» D
er N
ukle
us d
es I
nnov
atio
nspa
rks
funk
tion
iert
nur
an
eine
m z
entr
alen
Sta
ndor
t.
» D
as A
real
des
Güt
erba
hnho
fs S
BB
und
geg
eben
enfa
lls
das
Are
al B
özin
genf
eld-
Wes
t ste
llen
Lan
dres
erve
n da
r un
d so
llen
mit
telf
rist
ig a
ls W
erkz
one
für
prod
uzie
rend
e B
etri
ebe
und/
oder
der
Erw
eite
rung
der
For
schu
ngs-
und
E
ntw
ickl
ungs
fazi
lität
en d
iene
n.
Kla
re s
trat
egis
che
Aus
rich
tung
» M
ix a
us n
euen
und
eta
blie
rten
Fir
men
.
» B
ekan
nthe
it al
s O
rt, w
o C
olla
bora
tive
Inno
vatio
n ge
lebt
w
ird.
89
Man
agem
ent
Sum
mar
y
¬ D
ie S
chw
eiz
ist S
pitz
e im
Ent
deck
en v
on n
euem
Wis
sen:
K
aum
ein
and
eres
Lan
d m
elde
t jäh
rlic
h so
vie
le P
aten
te a
n w
ie s
ie. A
ber
wen
n es
um
die
Um
setz
ung
des
neue
n W
isse
ns
in k
onkr
ete
Pro
dukt
e ge
ht, d
ann
fällt
die
Sch
wei
z zu
rück
. E
in n
atio
nale
r In
nova
tion
spar
k sc
haff
t ein
e Pl
attf
orm
für
gem
eins
ame
Fors
chun
gs-
und
Inno
vati
onsa
ktiv
itäte
n vo
n Sc
hwei
zer
und
inte
rnat
iona
len
Unt
erne
hmen
sow
ie U
nive
r-si
täte
n un
d Fa
chho
chsc
hule
n. D
ie V
isio
n ei
ner
Stif
tung
Fo
rsch
ung
Schw
eiz
fuss
t auf
der
urs
prün
glic
hen
Idee
, auf
de
m A
real
des
Flu
gpla
tzes
Düb
endo
rf e
inen
nat
iona
len
Inno
vati
onsp
ark
zu e
tabl
iere
n.
Mit
der
vom
Bun
desr
at v
orge
schl
agen
en T
otal
revi
sion
des
B
unde
sges
etze
s zu
r Fö
rder
ung
der
Fors
chun
g un
d In
nova
ti-
on (F
IFG
) sol
l daz
u di
e ge
setz
liche
Gru
ndla
ge g
esch
affe
n w
erde
n. I
n de
r vo
rlie
gend
en S
tudi
e w
ird
die
Idee
, unt
er d
em
Dac
h de
r St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z in
Bie
l ein
en z
wei
ten
Stan
dort
neb
en D
üben
dorf
für
den
nati
onal
en I
nnov
atio
ns-
park
zu
scha
ffen
, auf
ihre
Mac
hbar
keit
gepr
üft.
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bie
nne
stre
bt d
ie
Scha
ffun
g ei
nes
Inno
vati
onsö
kosy
stem
s an
, wel
ches
auf
den
be
steh
ende
n St
ärke
n de
r R
egio
n au
fbau
t und
in s
eine
r R
eife
phas
e ge
sam
tsch
wei
zeri
sche
Aus
stra
hlun
g er
reic
hen
soll.
Mit
dem
Pro
jekt
ent
steh
t die
ein
mal
ige
Cha
nce,
ein
e ga
nzhe
itlic
he I
niti
ativ
e zu
sta
rten
, wel
che
auf d
em h
euti
gen
Zei
tgei
st d
er Z
usam
men
arbe
it au
fbau
t, um
Inn
ovat
ion
und
Wer
te z
u sc
haff
en.
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bie
nne
vers
teht
sic
h
» al
s In
nova
tion
snuk
leus
für
die
Stad
t und
die
Reg
ion
Bie
l,
» al
s M
agne
t für
loka
le u
nd r
egio
nale
Sta
keho
lder
aus
W
irts
chaf
t und
Wis
sens
chaf
t,
» al
s E
lem
ent e
ines
nat
iona
len
und
inte
rnat
iona
len
Inno
vati
onsn
etzw
erks
,
» al
s Brü
cke
zwis
chen
der
Deu
tsch
schw
eiz
und
der
Rom
andi
e.
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bie
nne
best
eht a
us v
ier
Hau
ptel
emen
ten.
Sie
erg
änze
n si
ch g
egen
seit
ig u
nd s
tehe
n in
inte
nsiv
em A
usta
usch
mite
inan
der:
» D
as L
ern-
und
For
schu
ngsz
entr
um b
este
hend
aus
der
B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
und
For
schu
ngsp
roje
kten
der
Uni
vers
ität B
ern
sow
ie v
on w
eite
ren
Inst
itut
en d
er
umlie
gend
en K
anto
ne.
» D
as I
nnov
atio
nsze
ntru
m m
it R
äum
lichk
eite
n fü
r di
e A
nsie
dlun
g vo
n Sp
in-o
ffs
und
Star
t-up
s au
s de
r R
egio
n,
Liv
ing
Lab
s un
d In
nova
tion
szel
len.
» D
as B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
herz
entr
um a
ufba
uend
auf
de
r ge
mei
nsam
en N
utzu
ng d
urch
die
Stu
dent
en u
nd
Doz
ente
n au
s de
m L
ern-
und
For
schu
ngsz
entr
um u
nd
den
Akt
eure
n im
Inn
ovat
ions
zent
rum
.
» D
as P
arkm
anag
emen
t nim
mt d
ie R
olle
der
Koo
rdin
atio
n un
d de
r St
akeh
olde
r-B
etre
uung
wah
r.
Der
Par
k bi
etet
som
it ni
cht a
llein
e A
ngeb
ote
für
Jung
unte
r-ne
hmer
, son
dern
auc
h A
ngeb
ote
für
KM
Us u
nd fü
r G
ross
un-
tern
ehm
en. D
azu
gehö
ren
die
Inno
vatio
nsze
llen
und
die
Liv
ing
Lab
s ode
r au
ch e
in r
asch
er Z
ugan
g zu
Lab
ordi
enst
lei-
stun
gen
inkl
usiv
e ei
ner
kom
pete
nten
Int
erpr
etat
ion
der
Mes
serg
ebni
sse.
Der
nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk v
erst
eht s
ich
also
als
Pla
ttfo
rm, w
elch
e de
n Z
ugan
g zu
aka
dem
isch
em
Wis
sen
und
Fors
chun
gsre
sulta
ten
verb
esse
rt.
Die
Atm
osph
äre
ist d
abei
ein
wes
entl
iche
r E
rfol
gsfa
ktor
. D
iese
r so
gena
nnte
Gro
ove
ist e
in w
eich
er F
akto
r, de
r ni
cht
exak
t gep
lant
und
vor
gege
ben
wer
den
kann
. Er
ents
teht
ei
ners
eits
dur
ch d
ie A
rt u
nd W
eise
, wie
sic
h di
e Pe
rson
en
verh
alte
n un
d w
ie s
ie m
itein
ande
r um
gehe
n. A
nder
seit
s w
ird
der
Gro
ove
best
imm
t dur
ch d
ie M
isch
ung
und
Het
erog
eni-
tät d
er b
etei
ligte
n Pe
rson
en. D
iese
Par
amet
er m
üsse
n du
rch
das
Park
man
agem
ent b
eein
flus
st u
nd g
este
uert
wer
den.
Ein
e B
eson
derh
eit d
es S
tand
orte
s B
iel i
st d
ie I
nteg
rati
on in
ei
ne g
ewac
hsen
e un
d si
ch w
eite
rent
wic
keln
de S
tadt
. Der
V
orsc
hlag
wei
cht d
amit
von
der
Idee
ein
es I
nnov
atio
nspa
rks
auf d
er g
rüne
n W
iese
als
ges
chlo
ssen
es G
evie
rt a
b, in
dem
di
e St
adt B
iel a
ls R
ahm
en fü
r de
n In
nova
tion
spar
k ge
fass
t w
ird.
Auf
grun
d de
r K
lein
räum
igke
it is
t den
noch
die
Näh
e de
r E
lem
ente
des
Inn
ovat
ions
park
s zu
eina
nder
und
dam
it di
e V
orau
sset
zung
für
den
Ged
anke
naus
taus
ch u
nd d
en
Gro
ove
gege
ben.
Im
Rah
men
der
stä
dteb
aulic
hen
Stud
ie
wir
d vo
rges
chla
gen,
die
Ent
wic
klun
g de
s In
nova
tion
spar
ks
am S
tand
ort B
ahnh
of-S
ee z
u st
arte
n un
d (d
ie Z
usti
mm
ung
der
SBB
vor
beha
lten)
Tei
le d
es G
üter
bahn
hofs
SB
B s
owie
da
s B
özin
genf
eld-
Wes
t als
Erw
eite
rung
szon
e ei
nzup
lane
n.
1011
Man
agem
ent
Sum
mar
y
Bre
it a
bges
tütz
te T
räge
rsch
aft
für
die
Am
biti
on u
nd
wei
tes
Net
zwer
k
» A
mbi
tion
getr
agen
dur
ch d
ie S
tiftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z,
den
Kan
ton
Ber
n, d
ie S
tadt
Bie
l, di
e W
irts
chaf
tscl
uste
r un
d di
e pr
ivat
en I
nves
tore
n, d
ie s
ich
am P
ark
bete
ilige
n w
olle
n.
» W
eite
s N
etzw
erk
mit
den
Uni
vers
itäte
n N
euen
burg
, Fr
ibou
rg, E
PFL
, ET
HZ
, EM
PA, d
em C
SEM
, den
um
liege
nden
Fac
hhoc
hsch
ulen
, den
um
liege
nden
T
echn
opar
ks, i
nnoB
E, S
TI,
Fin
anzd
iens
tlei
ster
n, S
NF,
K
TI,
etc
.
Star
kes
Par
kman
agem
ent
» E
ntsc
heid
ungs
frei
heit
und
-kom
pete
nz im
Rah
men
von
vo
rgeg
eben
en Z
iele
n.
» In
telli
gent
e L
ösun
gen
in B
ezug
auf
Stä
dteb
au u
nd
Arc
hite
ktur
.
» G
emei
nsam
er M
aste
rpla
n vo
n St
adt B
iel,
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le, U
nive
rsitä
t Ber
n un
d de
m V
erei
n M
achb
arke
it St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z.
» K
oord
inat
ion
und
Syne
rgie
n m
it de
n an
dere
n St
ando
r-te
n de
s na
tion
alen
Inn
ovat
ions
park
s.
Wie
im B
eric
ht d
arge
stel
lt bi
etet
Bie
l her
vorr
agen
de
wir
tsch
aftl
iche
Vor
auss
etzu
ngen
für
eine
n na
tion
alen
In
nova
tion
spar
k. N
otw
endi
g w
äre
aber
ein
e St
ärku
ng d
es
Stan
dort
s in
Bez
ug a
uf L
ehre
und
For
schu
ng d
urch
die
B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
und
die
Uni
vers
ität B
ern
und
die
Inst
itut
e de
r um
liege
nden
Kan
tone
.
Im R
ahm
en d
er S
tudi
e ha
ben
die
Aut
oren
auf
geze
igt,
dass
» B
iel d
er r
icht
ige
Stan
dort
für
eine
n na
tion
alen
Inn
ova-
tion
spar
k is
t,
» in
Bie
l und
der
Reg
ion
ein
Inte
ress
e an
ein
em s
olch
en
Pro
jekt
bes
teht
und
ein
e fü
r da
s la
ngfr
isti
ge Ü
berl
eben
kr
itis
che
Grö
sse
erre
icht
wer
den
kann
,
» ei
n N
atio
nale
r In
nova
tion
spar
k B
iel/
Bie
nne
das
Pote
nti-
al fü
r ei
ne S
tärk
ung
der
regi
onal
en W
irts
chaf
t hat
und
au
ch a
uf n
atio
nale
r E
bene
ein
en s
ubst
anzi
elle
n B
eitr
ag
zur
Inno
vati
onsf
örde
rung
leis
ten
kann
.
En
mat
ière
de
rech
erch
e et
de
déco
uver
tes s
cien
tifiq
ues,
la
Suis
se e
st à
la p
oint
e: p
eu d
’autr
es p
ays d
épos
ent a
utan
t de
brev
ets q
u’el
le p
ar a
n. L
e bâ
t ble
sse
en r
evan
che
lors
qu’il
s’ag
it de
con
crét
iser
ces
déc
ouve
rtes
pou
r en
tire
r de
s pro
duits
. Un
parc
nat
iona
l d’in
nova
tion
favo
rise
rait
les p
arte
nari
ats p
our
la
rech
erch
e et
l’in
nova
tion
entr
e de
s ent
repr
ises
suis
ses e
t in
tern
atio
nale
s ain
si q
ue d
es u
nive
rsité
s et d
es h
aute
s éco
les
spéc
ialis
ées.
Le
conc
ept d
e la
Fon
datio
n R
eche
rche
Sui
sse
repo
se su
r l’i
dée
initi
ale
d’un
par
c na
tiona
l d’in
nova
tion
étab
li su
r le
site
de
l’aér
odro
me
de D
üben
dorf
.
La
révi
sion
tota
le d
e la
loi f
édér
ale
sur
l’enc
oura
gem
ent d
e la
re
cher
che
et d
e l’i
nnov
atio
n (L
ER
I) p
ropo
sée
par
le C
onse
il fé
déra
l vis
erai
t à c
réer
les
base
s lé
gale
s ap
prop
riée
s po
ur u
n te
l pro
jet.
La
prés
ente
étu
de a
pou
r ob
jet l
’opp
ortu
nité
de
l’ouv
ertu
re à
Bie
nne
d’un
deu
xièm
e si
te p
our
le p
arc
d’in
nova
tion
, en
plus
de
celu
i de
Düb
endo
rf, s
ous
l’égi
de d
e la
Fon
dati
on R
eche
rche
Sui
sse.
Le
parc
nat
iona
l d’in
nova
tion
de
Bie
l/B
ienn
e se
pro
pose
de
crée
r un
éco
syst
ème
favo
rabl
e à
l’inn
ovat
ion,
fond
é su
r le
s at
outs
eff
ecti
fs d
e la
rég
ion
et à
mêm
e de
ray
onne
r da
ns
tout
e la
Sui
sse
dura
nt s
a ph
ase
de m
atur
ité. C
ette
opp
ortu
-ni
té u
niqu
e pe
rmet
de
lanc
er u
ne in
itia
tive
glo
bale
mis
ant
sur
la te
ndan
ce a
ctue
lle à
la c
olla
bora
tion
com
me
sour
ce d
e cr
éati
on d
e va
leur
et d
’inno
vati
on.
Le
parc
nat
iona
l d’in
nova
tion
de
Bie
l/B
ienn
e se
con
çoit
com
me
» un
cen
tre
d’in
nova
tion
pour
la v
ille
et la
rég
ion
de B
ienn
e,
» un
site
att
raya
nt p
our
des
acte
urs
loca
ux e
t rég
iona
ux d
e
l’é
cono
mie
et d
es s
cien
ces,
» un
mai
llon
des
rése
aux
d’in
nova
tion
nat
iona
l et
in
tern
atio
nal,
» un
pon
t ent
re la
Sui
sse
além
aniq
ue e
t la
Rom
andi
e.
Le
parc
nat
iona
l d’in
nova
tion
Bie
l/B
ienn
e s’a
rtic
ule
auto
ur
de q
uatr
e él
émen
ts p
rinc
ipau
x ét
roite
men
t im
briq
ués:
» L
e ce
ntre
d’e
nsei
gnem
ent e
t de
rech
erch
e, c
onst
itué
par
la H
aute
éco
le s
péci
alis
ée b
erno
ise
et le
s pr
ojet
s de
re
cher
ches
men
és p
ar l’
Uni
vers
ité d
e B
erne
et d
’aut
res
inst
itut
s de
s ca
nton
s vo
isin
s.
» L
e ce
ntre
d’in
nova
tion
don
t l’e
spac
e es
t des
tiné
à
l’im
plan
tati
on d
’ent
repr
ises
cré
ées
par
essa
imag
e et
de
star
t ups
de
la r
égio
n, d
e liv
ing
labs
et d
e ce
llule
s
d’in
nova
tion
.
» L
e ce
ntre
de
renc
ontr
e et
d’a
ccue
il de
s vi
site
urs,
con
çu
po
ur ê
tre
part
agé
auss
i bie
n pa
r le
s ét
udia
nts
et le
s
en
seig
nant
s du
cen
tre
d’en
seig
nem
ent e
t de
rech
erch
e
qu
e pa
r le
s ac
teur
s du
cen
tre
d’in
nova
tion
.
» L’
orga
nisa
tion
en
char
ge d
e la
ges
tion
du
parc
pou
r la
coor
dina
tion
et l
’acc
ompa
gnem
ent d
es a
cteu
rs p
rése
nts
sur
le p
arc.
Le
parc
pro
pose
non
seu
lem
ent a
ux je
unes
ent
repr
eneu
rs
mai
s au
ssi a
ux P
ME
et a
ux g
rand
es e
ntre
pris
es l’
accè
s di
rect
no
tam
men
t à d
es c
ellu
les
d’in
nova
tion
, des
livi
ng la
bs o
u en
core
à d
es p
rest
atio
ns d
’ana
lyse
s en
labo
rato
ire
doub
lées
d’
une
inte
rpré
tati
on c
ompé
tent
e de
s ré
sulta
ts m
esur
és. L
e pa
rc n
atio
nal d
’inno
vati
on fa
cilit
e ce
fais
ant l
’acc
ès a
u sa
voir
ac
adém
ique
et a
ux r
ésul
tats
des
rec
herc
hes.
L’at
mos
phèr
e qu
i règ
ne d
ans
le p
arc
repr
ésen
te u
n fa
cteu
r es
sent
iel p
our
son
succ
ès. C
ette
am
bian
ce, u
ne v
aria
ble
par
défi
niti
on m
ouva
nte,
éch
appe
aux
pré
dict
ions
et à
une
pl
anif
icat
ion
exac
te. E
lle n
aît d
u co
mpo
rtem
ent d
es p
er-
sonn
es e
n pr
ésen
ce e
t de
leur
inte
ract
ion.
Elle
dép
end
égal
emen
t du
mél
ange
et d
e l’h
étér
ogén
éité
des
per
sonn
es
conc
erné
es. L
’org
anis
atio
n en
cha
rge
de la
ges
tion
du
parc
do
it, a
utan
t que
fair
e se
peu
t, in
flue
r su
r ce
s pa
ram
ètre
s et
le
s pi
lote
r.
L’un
e de
s pa
rtic
ular
ités
du s
ite d
e B
ienn
e ré
side
dan
s so
n in
tégr
atio
n à
une
ville
déj
à bi
en d
ével
oppé
e et
don
t l’e
xpan
-si
on s
e po
ursu
it. C
ette
pro
posi
tion
s’éc
arte
ce
fais
ant d
e l’i
dée
d’un
par
c d’
inno
vati
on te
lle u
ne e
ncla
ve d
ans
un p
ré
vert
. Les
lim
ites
impo
sées
par
l’es
pace
cho
isi,
en r
appr
ocha
nt
les
diff
éren
ts é
lém
ents
les
uns
des
autr
es, e
ncou
rage
l’é
chan
ge d
’idée
s et
la b
onne
am
bian
ce. L
’étu
de d
’urb
anis
me
prop
ose
le s
ite G
are-
Lac
com
me
poin
t de
dépa
rt d
e la
ré
alis
atio
n du
par
c et
, en
cas
d’ap
prob
atio
n pa
r le
s C
FF,
d’
inté
grer
des
par
ties
de
la g
are
de m
arch
andi
ses
CF
F ai
nsi
que
des
Cha
mps
-de-
Bou
jean
dan
s la
pla
nifi
cati
on e
n vu
e d’
une
exte
nsio
n du
site
.
1213
Tro
is c
ondi
tion
s so
nt in
disp
ensa
bles
à la
con
crét
isat
ion
du
proj
et d
e pa
rc n
atio
nal d
’inno
vati
on B
iel/
Bie
nne
tel q
ue
sugg
éré
dans
la p
rése
nte
étud
e de
fais
abili
té :
» L
a dé
cisio
n du
can
ton
de B
erne
de
cons
erve
r et d
’am
énag
er
le
plu
s po
ssib
le le
site
de
Bie
nne
en v
ue d
u re
grou
pem
ent
de
la H
aute
éco
le s
péci
alis
ée b
erno
ise.
» U
ne p
arti
cipa
tion
act
ive
de l’
Uni
vers
ité d
e B
erne
et d
es
in
stit
uts
des
cant
ons
vois
ins
coup
lée
à l’i
ntég
rati
on d
e la
rech
erch
e à
l’axe
« d
ével
oppe
men
t / a
pplic
atio
n »
adop
té
pa
r la
Hau
te é
cole
spé
cial
isée
ber
nois
e.
» L’
inst
itut
ion
de la
Fon
dati
on R
eche
rche
Sui
sse
d’ap
rès
l’arr
êté
du C
onse
il na
tion
al e
t du
Con
seil
des
Eta
ts à
prop
os d
e la
rév
isio
n to
tale
de
la lo
i féd
éral
e su
r l’e
ncou
-
rage
men
t de
la r
eche
rche
et d
e l’i
nnov
atio
n (L
ER
I).
L’ét
ude
part
du
prin
cipe
que
ces
con
diti
ons
sero
nt m
ises
en
plac
e d’
ici 2
013/
2014
.
Le
parc
nat
iona
l d’in
nova
tion
de
Bie
l/B
ienn
e de
vrai
t par
co
nséq
uent
voi
r le
jour
sel
on le
s ét
apes
sui
vant
es:
» Ph
ase
de la
ncem
ent:
de 2
010
à 20
13
» Ph
ase
de r
éalis
atio
n: d
e 20
14 à
201
8
» Ph
ase
d’ex
ploi
tati
on: à
par
tir
de 2
019
Dur
ant l
a ph
ase
de la
ncem
ent,
l’Ass
ocia
tion
Fais
abili
té d
’une
Fo
ndat
ion
Rec
herc
he S
uiss
e de
vrai
t nom
mer
un
grou
pe d
e tr
avai
l don
t la
mis
sion
sera
it de
con
crét
iser
l’id
ée d
’un
parc
na
tiona
l d’in
nova
tion
à B
iel/
Bie
nne.
Il a
ssum
erai
t pri
ncip
ale-
men
t les
tâch
es d
e cr
éatio
n d’
un c
omité
stra
tégi
que
d’en
cour
a-ge
men
t com
posé
de
pers
onna
lités
issu
es d
e l’é
cono
mie
, des
sc
ienc
es e
t de
l’adm
inis
trat
ion
ains
i que
de
colla
bora
tion
à l’é
labo
ratio
n d’
un p
lan
dire
cteu
r sa
ns o
ublie
r l’e
ntre
tien
et la
co
nsol
idat
ion
du r
ésea
u m
is e
n pl
ace
lors
de
l’étu
de.
Le
fina
ncem
ent d
e la
pla
te-f
orm
e du
par
c d’
inno
vati
on d
e B
iel/
Bie
nne
supp
ose
une
étro
ite c
olla
bora
tion
ent
re le
ca
nton
de
Ber
ne e
t la
Fond
atio
n R
eche
rche
Sui
sse,
en
tant
qu
’aut
orité
s de
tut
elle
des
inst
itut
ions
app
elée
s à
part
icip
er
au p
roje
t.
Du
poin
t de
vue
de la
Fon
dati
on R
eche
rche
Sui
sse,
deu
x él
émen
ts r
equi
èren
t une
gar
anti
e de
fina
ncem
ent:
» la
ges
tion
du
parc
» la
con
stru
ctio
n du
cen
tre
d’in
nova
tion
L’ét
ude
part
de
l’idé
e d’
un p
arc
d’in
nova
tion
à B
ienn
e co
mpo
sé d
’un
cent
re n
évra
lgiq
ue à
pro
xim
ité im
méd
iate
de
la g
are
et d
’une
zon
e de
tra
vail
sur
le s
ite d
e la
gar
e de
m
arch
andi
ses
CF
F do
nt la
sur
face
dis
poni
ble
à m
oyen
term
e av
oisi
nera
it le
s 50
000
à 8
0 00
0 m
2. L
es C
ham
ps-d
e-B
ou-
jean
con
stit
uent
une
rés
erve
de
terr
ain
ulté
rieu
re. L
a co
nstr
ucti
on d
u ce
ntre
d’in
nova
tion
, d’u
ne s
urfa
ce u
tile
d’
envi
ron
5000
m2,
coû
tera
it en
viro
n 16
mill
ions
de
fran
cs,
sans
com
pter
l’am
énag
emen
t à la
cha
rge
du lo
cata
ire.
Ce
proj
et d
e ba
se im
pliq
ue d
e ga
gner
un
inve
stis
seur
pri
vé à
no
tre
caus
e. L
es a
utre
s co
ûts,
tels
que
ceu
x en
gend
rés
par
la
gest
ion
du p
arc,
font
par
tie
inté
gran
te d
u bu
t de
la F
onda
-ti
on R
eche
rche
Sui
sse
sous
son
asp
ect d
’enc
oura
gem
ent d
e l’i
nnov
atio
n et
son
t fin
ancé
s pa
r ce
lle-c
i à c
e m
ême
titr
e.
Le
prog
ram
me
étab
li pa
r la
pré
sent
e ét
ude
pour
un
parc
na
tion
al d
’inno
vati
on B
iel/
Bie
nne
déga
ge u
ne s
érie
de
fact
eurs
de
succ
ès. L
’am
biti
on c
omm
une
à la
Fon
dati
on
Rec
herc
he S
uiss
e, a
u ca
nton
de
Ber
ne, à
la v
ille
de B
ienn
e,
aux
clus
ters
éco
nom
ique
s et
aux
inve
stis
seur
s pr
ivés
in
tére
ssés
à u
ne p
arti
cipa
tion
dan
s le
par
c se
rév
èle
tout
a fa
it ce
ntra
le. L
es a
utre
s at
outs
du
proj
et s
ont :
Un
site
d’im
plan
tati
on c
entr
ale
avec
des
rés
erve
s de
terr
ain
» L
e pa
rc n
atio
nal d
’inno
vati
on B
iel/
Bie
nne
a be
soin
de
la
H
aute
-éco
le s
péci
alis
ée b
erno
ise
et d
e l’U
nive
rsité
de
Ber
ne c
omm
e pa
rten
aire
s et
voi
sins
.
» L
e ce
ntre
név
ralg
ique
du
parc
d’in
nova
tion
dép
loie
ses
acti
vité
s su
r un
site
uni
que.
» L
e si
te d
e la
gar
e de
mar
chan
dise
s C
FF
(en
cas
d’ap
pro
ba
tion
par
les
CF
F) e
t, au
bes
oin,
le s
ite d
es C
ham
ps-d
e-
B
ouje
an o
uest
con
stit
uent
des
rés
erve
s de
terr
ain
sur
lesq
uels
pou
rron
t s’im
plan
ter
à m
oyen
term
e de
s
entr
epri
ses
de p
rodu
ctio
n et
/ou
des
étab
lisse
men
ts
supp
lém
enta
ires
déd
iés à
la re
cher
che
et a
u dé
velo
ppem
ent.
Une
dir
ecti
on s
trat
égiq
ue c
lair
emen
t dé
fini
e
» M
élan
ge e
ntre
ent
repr
ises
nou
velle
s et
ent
repr
ises
ét
ablie
s.
» R
econ
nais
sanc
e en
tant
que
hau
t-lie
u de
l’in
nova
tion
basé
e su
r la
col
labo
rati
on.
Un
proj
et e
t un
rés
eau
éten
du la
rgem
ent
étay
és
» L
e pr
ojet
est
por
té p
ar la
Fon
dati
on R
eche
rche
Sui
sse,
le
ca
nton
de
Ber
ne, l
a vi
lle d
e B
ienn
e, le
s cl
uste
rs é
cono
-
miq
ues
et le
s in
vest
isse
urs
priv
és in
tére
ssés
à u
ne
part
icip
atio
n da
ns le
par
c.
» L
e ré
seau
éte
ndu
com
pte
déjà
les u
nive
rsité
s de
Neu
chât
el
et
Fri
bour
g, l’
EPF
L, l
’EPF
Z, l
’EM
PA, l
e C
SEM
, les
haut
es é
cole
s sp
écia
lisée
s et
les
parc
s te
chno
logi
ques
avoi
sina
nts,
inno
BE
, ST
I, le
s ac
teur
s fi
nanc
iers
, le
FN
S,
la
CT
I, e
tc.
Org
anis
atio
n fo
rte
pour
la g
esti
on d
u pa
rc
» L
iber
té e
t com
péte
nce
en m
atiè
re d
écis
ionn
elle
dan
s le
cadr
e de
s ob
ject
ifs
fixé
s.
» So
luti
ons
inte
llige
ntes
en
mat
ière
d’u
rban
ism
e et
d’
arch
itect
ure.
» Pl
an d
irec
teur
éla
boré
en
com
mun
ent
re la
vill
e de
B
ienn
e, la
Hau
te é
cole
spé
cial
isée
ber
nois
e, l’
Uni
vers
ité
de
Ber
ne e
t l’A
ssoc
iati
on F
aisa
bilit
é d
’une
Fon
dati
on
R
eche
rche
Sui
sse.
» C
oord
inat
ion
et m
ise
à pr
ofit
des
syne
rgie
s av
ec le
s
au
tres
site
s du
par
c na
tion
al d
’inno
vati
on.
Con
firm
ant l
e ra
ppor
t, B
ienn
e of
fre
des c
ondi
tions
éco
no-
miq
ues r
emar
quab
les p
our
un p
arc
natio
nal d
’inno
vatio
n. E
n re
vanc
he, l
e re
nfor
cem
ent d
es c
ompo
sant
es d
e l’e
nsei
gnem
ent
et d
e la
rec
herc
he p
ar la
Hau
te é
cole
ber
nois
e, l’
Uni
vers
ité d
e B
erne
et l
es in
stitu
ts d
es c
anto
ns v
oisi
ns e
st n
éces
sair
e.
L’ét
ude
dém
ontr
e qu
e
» Bi
enne
est
le si
te a
déqu
at p
our u
n pa
rc n
atio
nal d
’inno
vatio
n,
» l’i
ntér
êt p
our
ce p
roje
t est
fort
tant
à B
ienn
e qu
e da
ns la
régi
on e
t que
la ta
ille
crit
ique
pou
r la
via
bilit
é du
pro
jet à
long
term
e pe
ut ê
tre
atte
inte
,
» le
par
c na
tion
al d
’inno
vati
on B
iel/
Bie
nne
est e
n m
esur
e
de
fort
ifie
r l’é
cono
mie
rég
iona
le e
t peu
t app
orte
r un
e
co
ntri
buti
on s
ubst
anti
elle
à l’
enco
urag
emen
t de
l’inn
ova-
tion
au
plan
nat
iona
l.
15
¬ D
er W
isse
ns-
und
Tec
hnol
ogie
tran
sfer
zw
isch
en H
och-
schu
len
und
Wir
tsch
aft w
ird
in d
er S
chw
eiz
bere
its
mit
vers
chie
dene
n In
itia
tive
n ge
förd
ert.
Was
jedo
ch fe
hlt s
ind
Ort
e, a
n de
nen
Schw
eize
r un
d in
tern
atio
nale
n U
nter
neh-
men
zus
amm
en m
it de
n U
nive
rsitä
ten
und
Fach
hoch
schu
len
eine
Pla
ttfo
rm fü
r ih
re g
emei
nsam
en F
orsc
hung
s- u
nd
Inno
vati
onsa
ktiv
itäte
n fi
nden
. Ein
Sch
wei
zer
Inno
vati
ons-
park
mit
inte
rnat
iona
ler
Aus
stra
hlun
g ka
nn g
enau
das
le
iste
n: U
nter
dem
Dac
h de
s na
tion
alen
Inn
ovat
ions
park
s so
ll di
e ge
sam
te W
erts
chöp
fung
sket
te v
on d
er F
orsc
hung
üb
er d
ie in
dust
riel
le F
erti
gung
bis
hin
zur
Anw
endu
ng
abge
deck
t sei
n.
Als
Trä
gers
chaf
t des
nat
iona
len
Inno
vati
onsp
arks
ist e
ine
priv
atre
chtl
iche
Sti
ftun
g an
geda
cht,
die
Stif
tung
For
schu
ng
Schw
eiz.
Der
Ver
ein
Mac
hbar
keit
Stif
tung
For
schu
ng
Schw
eiz
setz
t sic
h fü
r de
ren
Rea
lisie
rung
und
für
Bek
annt
-m
achu
ng d
er V
isio
n ei
nes
nati
onal
en I
nnov
atio
nspa
rks
ein.
B
is z
ur G
ründ
ung
der
defi
niti
ven
Trä
gers
chaf
t übe
rnim
mt
der
Ver
ein
eine
Dre
hsch
eibe
nfun
ktio
n fü
r al
le n
otw
endi
gen
Ent
wic
klun
gssc
hrit
te (p
olit
isch
er E
ntsc
heid
ungs
proz
ess,
R
aum
plan
ung,
Ver
mar
ktun
g et
c.).
Die
Idee
des
nat
iona
len
Inno
vati
onsp
arks
hat
ihre
n U
r-sp
rung
in e
inem
Pos
tula
t der
frei
sinn
ig-d
emok
rati
sche
n Fr
akti
on (N
R R
uedi
Nos
er) v
om M
ärz
2006
. Dar
in w
ird
der
Bun
desr
at a
ufge
ford
ert,
die
Idee
ein
er S
tift
ung
abzu
klär
en,
in w
elch
e ni
cht m
ehr
genu
tzte
s V
olks
verm
ögen
wie
etw
a br
achl
iege
nde
Gru
ndst
ücke
übe
rfüh
rt w
erde
n kö
nnen
. D
urch
die
gew
innb
ring
ende
Um
nutz
ung
der
Lie
gen-
scha
ften
kan
n de
r Fo
rsch
ungs
plat
z Sc
hwei
z in
zw
eifa
cher
H
insi
cht g
estä
rkt w
erde
n: E
rste
ns w
erde
n de
m S
yste
m v
on
Bild
ung,
For
schu
ng u
nd I
nnov
atio
n di
e L
andr
eser
ven
des
Bun
des
zur
Ver
fügu
ng g
este
llt. Z
wei
tens
sol
len
die
lang
fri-
stig
en G
ewin
ne d
er S
tift
ung
über
bes
tehe
nde
Förd
erag
en-
ture
n (z
.B. S
NF
und
KT
I) s
owie
übe
r di
e di
rekt
e Fö
rder
ung
von
Leh
re u
nd F
orsc
hung
an
den
Uni
vers
itäte
n un
d Fa
chho
chsc
hule
n zu
r St
ärku
ng d
er I
nnov
atio
nsfä
higk
eit
beit
rage
n.
Das
Her
zstü
ck d
es n
atio
nale
n In
nova
tion
spar
ks is
t auf
dem
A
real
des
Flu
gpla
tzes
Düb
endo
rf a
nged
acht
. Mit
dem
A
blau
f der
Kon
zess
ion
für
den
Flu
gbet
rieb
und
der
Fre
igab
e du
rch
das
Mili
tär
wir
d da
s A
real
vor
auss
icht
lich
End
e 20
14
für
eine
Um
nutz
ung
zur
Ver
fügu
ng s
tehe
n. D
as A
real
ge
hört
dem
Bun
d un
d kö
nnte
von
die
sem
ein
em n
euen
V
erw
endu
ngsz
wec
k zu
gefü
hrt w
erde
n. D
abei
ist d
as A
real
so
gro
ss, d
ass
für
eine
n In
nova
tion
spar
k m
it in
tern
atio
nale
r A
usst
rahl
ung
nur
gera
de e
in D
ritt
el d
er g
esam
ten
Flä
che
benö
tigt
wür
de. D
ie ü
brig
en z
wei
Dri
ttel
stü
nden
als
st
rate
gisc
he R
eser
ve fü
r kü
nfti
ge G
ener
atio
nen
zur
Ver
fügu
ng u
nd k
önnt
en d
er B
evöl
keru
ng a
ls E
rhol
ungs
-ra
um d
iene
n. D
ie K
onze
ptio
n ei
nes
Inno
vati
onsp
arks
auf
di
esem
Gel
ände
wur
de in
ein
er M
achb
arke
itss
tudi
e im
Se
ptem
ber
2007
um
fass
end
form
ulie
rt u
nd d
er N
achw
eis
erbr
acht
, das
s da
s G
elän
de d
ie V
orau
sset
zung
en fü
r ei
nen
inte
rnat
iona
l erf
olgr
eich
en F
orsc
hung
s- u
nd I
nnov
atio
ns-
stan
dort
erf
üllt.
Ein
nat
iona
ler
Inno
vati
onsp
ark
läss
t sic
h hi
er o
rgan
isat
oris
ch u
nd w
irts
chaf
tlic
h um
setz
en.
Die
Sta
ndor
tgem
eind
en d
es F
lugp
latz
es D
üben
dorf
ste
hen
der
Idee
ein
es I
nnov
atio
nspa
rks
posi
tiv
gege
nübe
r. D
er B
all
auf r
egio
nale
r E
bene
lieg
t der
zeit
beim
Kan
ton
Zür
ich,
w
elch
er d
ie r
aum
plan
eris
chen
Vor
gabe
n de
fini
eren
mus
s.
Der
Kan
ton
führ
t zu
dies
em Z
wec
k T
estp
lanu
ngen
für
das
Are
al d
urch
und
prü
ft d
ie E
inri
chtu
ng v
on S
onde
rzon
en.
Auf
Bun
dese
bene
ist m
it de
r la
ufen
den
Tot
alre
visi
on d
es
Fors
chun
gs-
und
Inno
vati
onsf
örde
rung
sges
etze
s (F
IFG
) die
Sc
haff
ung
der
gese
tzlic
hen
Gru
ndla
gen
init
iiert
.
Im O
ktob
er 2
008
publ
izie
rte
der
Ver
ein
eine
n St
atus
beri
cht
und
eine
Ver
tief
ungs
stud
ie fü
r m
öglic
he T
hem
ensc
hwer
-pu
nkte
ein
es n
atio
nale
n In
nova
tion
spar
ks. D
amal
s w
urde
be
reit
s m
it de
m G
edan
ken
gesp
ielt,
dem
Sta
ndor
t Düb
en-
dorf
min
dest
ens
eine
Zw
eigs
telle
anz
uglie
dern
. Die
Wal
liser
G
emei
nden
Rar
on u
nd T
urtm
ann
nahm
en d
ie Id
ee a
uf u
nd
legt
en im
Juni
200
9 ei
ne M
achb
arke
itss
tudi
e fü
r ei
ne
Zw
eigs
telle
in d
er W
ests
chw
eiz
vor.
Die
se s
ieht
ein
en
Schw
erpu
nkt f
ür E
nerg
ie in
Tur
tman
n un
d ei
nen
für
alpi
nes
Ris
ikom
anag
emen
t in
Rar
on v
or.
Auc
h im
Kan
ton
Ber
n w
urde
die
Mög
lichk
eit f
ür e
inen
St
ando
rt g
eprü
ft u
nd s
chon
bal
d ei
n Fo
kus
auf d
ie S
tadt
Bie
l ge
legt
, ein
e St
adt a
n de
r Sc
hnit
tste
lle z
wis
chen
Deu
tsch
-sc
hwei
z un
d R
oman
die.
Die
vor
liege
nde
Stud
ie fü
r de
n St
ando
rt B
iel/
Bie
nne
wur
de v
on d
er V
olks
wir
tsch
afts
dire
k-ti
on d
es K
anto
ns B
ern
sow
ie d
er S
tadt
Bie
l vor
gesc
hlag
en
und
mit
fina
nzie
rt.
Ein
Kon
zept
– m
ehre
re S
tand
orte
Der
Sta
ndor
t Bie
l/B
ienn
e so
ll im
Ein
klan
g m
it de
m
Ges
amtk
onze
pt d
es n
atio
nale
n In
nova
tions
park
s def
inie
rt u
nd
entw
icke
lt w
erde
n. D
ie v
orlie
gend
e K
onze
ptio
n be
zügl
ich
der
Aus
rich
tung
, Fin
anzi
erun
g un
d de
m P
arkm
anag
emen
t erf
olgt
je
doch
in e
inem
ers
ten
Schr
itt so
, das
s er a
uch
ohne
Bez
ug z
um
Stan
dort
Düb
endo
rf b
este
hen
kann
. Dab
ei e
rgeb
en si
ch
glei
chze
itig
neue
Asp
ekte
, die
wie
deru
m R
ücks
chlü
sse
auf d
ie
Kon
zept
ion
des S
tand
orts
Düb
endo
rf e
rmög
liche
n.
Die
Akt
ivitä
ten
des n
atio
nale
n In
nova
tions
park
s wer
den
räum
lich
an w
enig
en O
rten
kon
zent
rier
t und
in e
inem
N
etzw
erk
von
zwei
ode
r dre
i Sta
ndor
ten
in d
er S
chw
eiz
orga
nisie
rt –
abh
ängi
g da
von,
wo
das e
rfor
derl
iche
Kno
w-h
ow
heut
e be
reits
vor
hand
en is
t. So
kön
nte
zum
Bei
spie
l ein
in
tern
atio
nale
s Med
izin
tech
nik-
Unt
erne
hmen
am
Sta
ndor
t D
üben
dorf
von
ein
er F
orsc
hung
szus
amm
enar
beit
mit
dem
U
nive
rsitä
tssp
ital Z
üric
h pr
ofiti
eren
und
gle
ichz
eitig
für d
ie
Ers
tellu
ng v
on P
roto
type
n de
n Z
ugan
g zu
m F
einm
echa
nik-
Kno
w-h
ow in
der
Reg
ion
Biel
nut
zen.
Auf
gabe
des
Par
kman
agem
ents
an
vers
chie
dene
n St
ando
rten
is
t es,
für a
lle I
nter
esse
ngru
ppen
regi
onal
, nat
iona
l und
in
tern
atio
nal e
ine
Plat
tfor
m fü
r das
Zus
amm
enw
irke
n zu
sc
haff
en. D
as P
roje
kt g
eht d
amit
wei
t übe
r die
bes
tehe
nden
, in
der R
egel
regi
onal
ode
r kan
tona
l fin
anzi
erte
n T
echn
opar
ks a
ls
Grü
nder
zent
ren
für J
ungu
nter
nehm
en h
inau
s – v
ielm
ehr
ergä
nzt e
s die
se A
ktiv
itäte
n au
f nat
iona
ler E
bene
mit
dem
A
nspr
uch,
Sch
wei
zer F
orsc
hung
und
Inn
ovat
ion
inte
rnat
iona
l ei
n pr
ägna
ntes
Ges
icht
zu
gebe
n.
Polit
isch
er P
roze
ss a
uf d
er E
ben
e B
und
15.0
3.06
Po
stul
at «
Grü
ndun
g ei
ner S
tiftu
ng F
orsc
hung
S
chw
eiz»
der
FD
P-Fr
aktio
n. D
er B
unde
srat
wird
be
auft
ragt
, die
Mac
hbar
keit
eine
r Stif
tung
zur
Fe
stig
ung
und
zum
Aus
bau
der K
onku
rren
zfäh
ig-
keit
des
Fors
chun
gs- u
nd In
nova
tions
stan
dort
s S
chw
eiz
zu p
rüfe
n.
19.0
9.07
M
otio
n «E
inric
htun
g ei
nes
Parc
d’in
nova
tion
suis
se»
der F
DP-
Frak
tion.
Der
Bun
desr
at s
oll
beau
ftra
gt w
erde
n, d
ie g
eset
zlic
hen
Gru
ndla
gen
für E
inric
htun
g ei
nes
natio
nale
n In
nova
tions
park
s zu
sch
affe
n.
14.0
3.08
Be
richt
des
Bun
desr
ates
«Zu
r Grü
ndun
g ei
ner
Stif
tung
For
schu
ng S
chw
eiz»
in B
eant
wor
tung
des
Po
stul
ates
vom
15.
03.2
006.
Der
Bun
desr
at b
eurt
eilt
die
Idee
gru
ndsä
tzlic
h po
sitiv
und
zei
gt d
ie
Rahm
enbe
ding
unge
n au
s S
icht
des
Bun
des
auf.
18.0
9.08
Le
gisl
atur
plan
ung
2007
–201
1: Im
Ber
eich
Bild
ung,
Fo
rsch
ung
und
Inno
vatio
n w
ird a
ls M
assn
ahm
e di
e S
chaf
fung
der
ges
etzl
iche
n G
rund
lage
n fü
r ein
e S
tiftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z au
fgef
ührt
.
09.0
3.09
A
nnah
me
der M
otio
n «E
inric
htun
g ei
nes
Parc
d’
inno
vatio
n su
isse
» du
rch
den
Nat
iona
lrat m
it 12
4 zu
60
Stim
men
bei
sie
ben
Enth
altu
ngen
(Be
für-
wor
ter a
us d
er g
anze
n S
chw
eiz,
die
SV
P-Fr
aktio
n le
hnt g
esch
loss
en a
b). A
m 4
. Apr
il 20
09 n
imm
t der
S
tänd
erat
die
Mot
ion
eins
timm
ig a
n.
28.0
2.10
A
bsch
luss
der
Ver
nehm
lass
ung
zur T
otal
revi
sion
de
s Bu
ndes
gese
tzes
übe
r die
För
deru
ng d
er
Fors
chun
g un
d In
nova
tion
(FIF
G).
Mit
dem
neu
ge
scha
ffen
en s
echs
ten
Abs
chni
tt ü
ber e
inen
«S
chw
eize
risch
en In
nova
tions
park
» w
erde
n di
e U
nter
stüt
zung
smög
lichk
eite
n de
s Bu
ndes
er
wei
tert
.
01.0
9.10
Er
gebn
isbe
richt
der
Ver
nehm
lass
ung
über
die
To
talre
visi
on d
es B
unde
sges
etze
s üb
er d
ie
Förd
erun
g de
r For
schu
ng u
nd In
nova
tion
(FIF
G).
Die
Vis
ion
des
nat
iona
len
Inno
vatio
nsp
arks
: Ein
Ko
nzep
t m
it m
ehre
ren
Sta
ndo
rten
Nat
iona
ler
Inno
vatio
nsp
ark
Vis
ion
14
1716
Rüc
kwir
kung
en a
uf d
ie S
tift
ung
Fors
chun
g Sc
hwei
z
Urs
prün
glic
h w
ar g
epla
nt, d
ass d
ie S
tift
ung
die
aus d
en
Lie
gens
chaf
ten
resu
ltier
ende
n E
rträ
ge a
n di
e be
steh
ende
n Fo
rsch
ungs
förd
erun
gsag
entu
ren
(z.B
. SN
F un
d K
TI)
übe
r-fü
hrt.
Dur
ch d
ie Ö
ffnu
ng d
er Id
ee a
uf e
ine
Zah
l von
zus
ätz-
liche
n St
ando
rten
neb
en D
üben
dorf
mus
s der
Sti
ftun
gszw
eck
gege
nübe
r der
bis
heri
gen
Plan
ung
ange
pass
t wer
den.
Kon
kret
so
ll es
mög
lich
sein
, das
s die
Sti
ftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz
ihre
E
inna
hmen
aus
der
Nut
zung
von
Lan
d im
Bes
itzde
r Eid
geno
ssen
scha
ft n
icht
nur
an
die
Förd
erin
stitu
tione
n de
s Bu
ndes
leis
tet,
sond
ern
dam
it au
ch d
ie w
eite
ren
Stan
dort
e be
i de
r Ent
wic
klun
g, d
er I
nnov
atio
nsfö
rder
ung
und
der F
örde
rung
von
Leh
re u
nd F
orsc
hung
im B
erei
ch I
nnov
atio
n un
ters
tütz
t, zu
m B
eisp
iel d
urch
die
Fin
anzi
erun
g de
s Par
kman
agem
ents
. Es
ist j
edoc
h ni
cht v
orge
sehe
n, d
ass d
ie S
tift
ung
als I
nves
tori
n w
eder
in G
ebäu
de n
och
in U
nter
nehm
en (z
.B. S
tart
ups)
auft
ritt
. Sie
ges
talte
t vie
lmeh
r die
Pla
ttfo
rm, a
uf d
er p
riva
te
Inve
stor
en e
inen
Anr
eiz
beko
mm
en, s
ich
an U
nter
nehm
en u
nd
Geb
äude
n fü
r die
Inn
ovat
ions
förd
erun
g zu
bet
eilig
en.
Dem
Man
agem
ent d
er S
tand
orte
des
nat
iona
len
Inno
vati
-on
spar
ks m
uss
desh
alb
im O
rgan
igra
mm
der
Sti
ftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz
spez
iell
Rec
hnun
g ge
trag
en w
erde
n.
����
������� ��
�������
�����������
���������
��������
������
� �
����
����
�����
�����
�����
�������
�
Mitt
elflu
ss a
us d
er S
tiftu
ng F
ors
chun
g S
chw
eiz
Org
an
isa
tio
n S
tift
un
g F
ors
chu
ng
Sch
we
iz
Rev
isio
nsst
elle
Fors
chun
g/
Inno
vatio
n
Bei
träg
e an
Fö
rder
inst
itutio
nen
des
Bun
des
(z.B
. SN
F, K
TI)
Bau
und
Bet
rieb
der
Geb
äud
e:In
vest
ore
n un
d M
iete
r
Pro
mo
tion
natio
nale
r In
nova
tions
par
k
Man
agem
ent
Sta
ndo
rte
natio
nale
r In
nova
tions
par
k
Par
k-
Man
agem
ent
Imm
ob
ilien
-
entw
ickl
ung
und
FM
Ko
mp
eten
z-
zent
rum
Inno
vatio
n
Förd
er-
inst
itutio
nen
des
Bun
des
Bea
uftr
agte
Firm
a/F
irm
en
Par
tner
-
org
anis
atio
nen
Bea
uftr
agte
Firm
a/F
irm
en
Par
tner
-
org
anis
atio
nen
Bea
uftr
agte
Firm
a/F
irm
en
Stif
tung
srat
Ges
chäf
tsfü
hrun
g
Fina
nzau
ssch
uss
Zus
amm
enar
bei
ts-
eben
e
Pa
tro
na
tsko
mit
ee
Gö
nn
erf
oru
m
Re
gio
na
le S
tan
do
rte
Inno
vatio
nsfö
rder
ung
Förd
erun
g L
ehre
und
Fo
rsch
ung
imB
erei
ch In
nova
tion
Beitr
äge
Beitr
äge
Einn
ahm
en a
us
Verg
abe
von
Bau
rech
ten
Man
agem
ent-
eben
e
1819
Au
sga
ng
sla
ge
¬ D
as v
orlie
gend
e K
onze
pt fü
r ei
nen
Nat
iona
len
Inno
vati
-on
spar
k B
iel/
Bie
nne
unte
r de
m D
ach
der
zu g
ründ
ende
n St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z is
t das
Erg
ebni
s ei
ner
inte
n-si
ven
Dis
kuss
ion
zwis
chen
den
Aut
oren
und
den
Auf
trag
ge-
bern
. Aus
gang
spun
kt w
ar e
in p
ersö
nlic
hes
Ges
präc
h zw
isch
en N
atio
nalr
at R
uedi
Nos
er, P
räsi
dent
des
Ver
eins
M
achb
arke
it St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z, u
nd R
egie
rung
s-ra
t And
reas
Ric
kenb
ache
r, V
olks
wir
tsch
afts
dire
ktor
des
K
anto
ns B
ern,
am
23.
Sep
tem
ber
2008
. In
dies
em G
espr
äch
wur
de d
ie M
öglic
hkei
t ein
es S
tand
orts
für
eine
n In
nova
tions
-pa
rk im
Kan
ton
Ber
n er
läut
ert.
In d
er d
arau
s fo
lgen
den
Ein
gabe
der
Vol
ksw
irts
chaf
tsdi
rekt
ion
des
Kan
tons
Ber
n vo
m 1
9. M
ärz
2009
an
den
Ver
ein
wur
de B
iel a
ls S
tand
ort
vorg
esch
lage
n. A
ls G
ründ
e w
urde
n in
sbes
onde
re d
ie D
icht
e vo
n H
igh
Tec
h-U
nter
nehm
en, d
ie N
ähe
zu W
isse
nsch
aft
und
Fors
chun
g un
d di
e du
rch
die
Clu
ster
-Org
anis
atio
nen
etab
liert
e W
TT
-Kul
tur,
die
Zw
eisp
rach
igke
it, d
ie v
erke
hrs-
güns
tige
Lag
e un
d di
e V
erfü
gbar
keit
von
stra
tegi
sche
n L
andr
eser
ven
gena
nnt.
Im n
achf
olge
nd e
rarb
eite
ten
«Ber
icht
üb
er d
ie V
orab
klär
ung
Swis
s Inn
ovat
ion
Park
, Erg
änzu
ngs-
stan
dort
Ber
n» v
om 3
1. Ju
li 20
09 («
Ber
icht
Vor
abkl
ärun
g»)
wir
d di
e M
achb
arke
it fo
lgen
derm
asse
n ei
nges
chät
zt: «
Off
en
ist d
ie R
ealis
ieru
ng e
ines
Cam
pus
durc
h ei
ne Z
usam
men
le-
gung
meh
rere
r Fa
chho
chsc
huls
tand
orte
. Um
das
Zie
l «S
tand
ort f
ür d
ie I
nnov
atio
n» z
u er
reic
hen,
sch
eint
die
E
tabl
ieru
ng e
ines
sol
chen
Cam
pus
eine
Vor
bedi
ngun
g. E
r w
äre
der
regi
onal
e «K
raft
ort»
, de
ssen
Lei
stun
gsfä
higk
eit a
uch
erla
ubt,
mit
dem
nat
iona
len
Inno
vati
onsp
ark
in e
inen
akt
iven
Aus
taus
ch z
u tr
eten
.»
Zen
tral
für
die
Mac
hbar
keit
des
Erg
änzu
ngss
tand
orte
s si
nd
gem
äss
dem
Ber
icht
die
folg
ende
n E
rfol
gsfa
ktor
en:
»
The
Pla
ce to
Be
für
Hoc
hsch
ulab
solv
ente
n: d
er I
nnov
a-
ti
onsp
ark
biet
et in
tere
ssan
te A
rbei
t und
öff
net w
isse
n-
sc
haft
liche
und
wir
tsch
aftl
iche
Kar
rier
en. E
in F
ach-
hoch
schu
l-C
ampu
s un
d di
e A
nsie
dlun
g vo
n un
iver
-
sitä
ren
Fors
chun
gsin
stit
uten
spi
elen
des
halb
ein
e
ents
chei
dend
e R
olle
.
»
Gem
eins
ame
Nut
zung
von
teur
en G
erät
en u
nd e
nt-
sp
rech
ende
Spe
zial
iste
n (M
essu
ng u
nd I
nter
pret
atio
n
de
r E
rgeb
niss
e); I
dee
von
gem
eins
am g
enut
zten
Lab
ors
(inkl
. Fac
hhoc
hsch
ule
oder
alle
nfal
ls d
arin
inte
grie
rt),
even
tuel
l att
rakt
iver
Pla
tz fü
r be
steh
ende
Anb
iete
r vo
n
Fo
rsch
ungs
- un
d E
ntw
ickl
ungs
infr
astr
uktu
r.
»
Clu
ster
-Ori
enti
erun
g (r
egio
nal,
nati
onal
, int
erna
tion
al).
»
Inst
itutio
nalis
iert
e Z
usam
men
arbe
it au
f nat
iona
ler
Ebe
ne.
Kon
zent
rati
on d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
auf
wen
ige
Stan
dort
e
Ein
wic
htig
er I
nput
für
die
vorl
iege
nde
Mac
hbar
keit
sstu
die
sind
die
Bes
treb
unge
n de
r be
rnis
chen
Kan
tons
regi
erun
g,
die
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le lä
nger
fris
tig
auf w
enig
e St
and-
orte
zu
konz
entr
iere
n. D
er R
egie
rung
srat
«an
erke
nnt d
ie
Not
wen
digk
eit u
nd d
ie D
ring
lichk
eit e
iner
Kon
zent
rati
on,
dam
it di
e B
FH
(Ber
ner
Fach
hoch
schu
le) a
uch
in Z
ukun
ft im
W
ettb
ewer
b zw
isch
en d
en S
chw
eize
r Fa
chho
chsc
hule
n um
St
udie
rend
e un
d D
ozie
rend
e be
steh
en k
ann»
.1 Des
halb
w
urde
die
Bau
-, V
erke
hrs-
und
Ene
rgie
dire
ktio
n be
auft
ragt
, in
Zus
amm
enar
beit
mit
der
Erz
iehu
ngsd
irek
tion
und
der
B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
bis
Her
bst 2
010
vers
chie
dene
V
aria
nten
für
eine
Kon
zent
rati
on z
u pr
üfen
.
Die
vor
liege
nde
Mac
hbar
keit
sstu
die
beru
ht in
wes
entl
iche
n T
eile
n da
rauf
, das
s wic
htig
e T
eile
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le
(inkl
. Inn
ovat
ions
man
agem
ent)
in B
iel k
onze
ntri
ert w
erde
n,
ohne
das
s da
bei d
ie K
ompl
exitä
t des
ans
tehe
nden
pol
itisc
hen
Proz
esse
s neg
iert
wer
den
soll.
Die
Aus
wir
kung
en d
er
Ent
sche
idun
gen
bezü
glic
h de
s St
ando
rtes
Bie
l für
die
B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
mit
Blic
k au
f die
Ans
iedl
ung
eine
s na
tion
alen
Inn
ovat
ions
park
s in
Bie
l wer
den
am S
chlu
ss d
es
vorl
iege
nden
Ber
icht
es n
och
einm
al d
isku
tier
t.
1 Med
ienm
itte
ilung
des
Reg
ieru
ngsr
ats
des
Kan
tons
Ber
n vo
m
22.O
kto
ber
20
09
Auf
trag
Ba
ula
nd
rese
rve
n
Grö
sse
E
ige
ntu
m
Sta
tus
1. B
ah
nh
of-
Se
e ca
. 100
’000
m2
ca. 8
0% S
tad
t Bie
l, R
est P
rivat
bes
itz
ca. 5
0% s
ofo
rt b
aure
if
2. G
üte
rba
hn
ho
f SB
B
ca. 5
0’00
0–8
0’00
0 m
2 10
0% S
BB
Entw
ickl
ung
sstr
ateg
ie b
ei S
BB
in P
rüfu
ng1
3. B
özin
ge
nfe
ld-W
est
ca
. 100
’000
m2
100%
Sta
dt B
iel
ca. 5
0% b
aure
if, R
estf
läch
e re
serv
iert
Str
ateg
isch
e La
ndre
serv
en in
der
Sta
dt
Bie
l Q
uelle
: Sta
dt
Bie
l
1 Die
SB
B h
at e
iner
Bep
lanu
ng e
ines
Tei
ls d
es A
real
s zu
ges
timm
t, w
ob
ei d
ie E
rgeb
niss
e ke
iner
lei V
erp
flich
tung
en d
er S
BB
geg
enüb
er D
ritt
en
beg
ründ
en k
önn
en.
21
Be
da
rfsa
bkl
äru
ng
Au
gu
st–D
eze
mb
er
2009
Im Z
eitr
aum
Aug
ust b
is D
ezem
ber
2009
wur
den
22
Inte
rvie
ws
mit
Inte
ress
ente
n un
d m
öglic
hen
Stak
ehol
dern
au
s de
m R
aum
Bie
l und
Ber
n ge
führ
t. Si
e w
urde
n um
ein
e B
eurt
eilu
ng d
es K
onze
pts
gem
äss
dem
«B
eric
ht V
orab
klä-
rung
» ge
bete
n. D
ie n
achf
olge
nde
Zus
amm
enst
ellu
ng v
on
Aus
sage
n en
tsta
mm
t dem
«B
eric
ht B
edar
fsab
klär
ung
&
erst
e Id
een
zur
Gro
bkon
zept
ion
für
das
Pro
jekt
Sw
iss
Inno
vati
on P
ark
Bie
l/B
ienn
e» v
om 2
3. D
ezem
ber
2009
(«
Ber
icht
Bed
arfs
abkl
ärun
g») z
u H
ande
n de
r V
olks
wir
t-sc
haft
sdir
ekti
on d
es K
anto
ns B
ern
und
des
Ver
eins
Mac
h-ba
rkei
t Sti
ftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz.
Für
die
Klä
rung
von
al
lfälli
gen
Det
ails
bes
tehe
n fü
r al
le G
espr
äche
ent
spre
-ch
ende
Akt
enno
tize
n.
Spon
tane
Ges
amtb
eurt
eilu
ng
»
Die
Idee
und
das
Gro
bkon
zept
wer
den
von
den
Stak
ehol
dern
pra
ktis
ch d
urch
weg
s al
s in
tere
ssan
t und
in
di
e ri
chti
ge R
icht
ung
ziel
end
taxi
ert.
»
Der
Inn
ovat
ions
park
mus
s ei
n O
rt s
ein,
wo
Fäh
igke
iten
gebü
ndel
t und
ver
netz
t wer
den
könn
en. D
ie g
egen
seit
ige
Bef
ruch
tung
ist w
icht
ig.
» K
lare
Abg
renz
ung
zwis
chen
den
Sta
ndor
ten
in D
üben
-
dorf
und
Bie
l/B
ienn
e is
t seh
r w
icht
ig. A
ber:
«B
iel»
br
auch
t «D
üben
dorf
».
» B
ei d
er t
hem
atis
chen
Abg
renz
ung
müs
sen
Bra
nche
n/
A
nwen
dung
en im
Zen
trum
ste
hen
und
nich
t Tec
hno-
logi
en. D
as G
ewic
ht m
uss
auf t
echn
isch
e In
nova
tion
gele
gt w
erde
n.
» D
er N
atio
nale
Inn
ovat
ions
park
Bie
l/B
ienn
e m
uss
sich
vom
ET
H-B
erei
ch k
lar
abgr
enze
n. E
in V
orsc
hlag
daz
u
is
t die
Kon
zent
rati
on a
uf P
rodu
ktio
n (M
anuf
actu
ring
).
D
iese
r B
erei
ch is
t in
der
Schw
eiz
nich
t aus
reic
hend
bese
tzt.
» D
er E
inbe
zug
des
Ber
eich
s G
esta
ltun
g un
d K
unst
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le k
önnt
e m
ithe
lfen,
Kre
ativ
itäts
-
pr
ozes
se z
u fö
rder
n.
» T
T-N
ovat
ech,
cre
apol
e, in
node
l, E
PFL
, CSE
M, N
eode
,
Z
eitZ
entr
um u
nd w
eite
re b
este
hend
e Fo
rsch
ungs
- un
d
B
ildun
gsze
ntre
n so
llen
in d
er P
lanu
ng a
ngem
esse
n
be
rück
sich
tigt
wer
den.
» E
in I
nnov
atio
nspa
rk is
t kei
n E
rsat
z fü
r di
e Fö
rder
ung
von
trad
itio
nelle
n B
eruf
en.
» K
eine
kan
tona
le A
bgre
nzun
g; a
uch
die
Bez
iehu
ngen
zu
den
Nac
hbar
kant
onen
und
dem
um
gebe
nden
Aus
land
müs
sen
gepf
legt
wer
den.
» D
ie Z
usam
men
arbe
it zw
isch
en U
nive
rsitä
ten
und
In
dust
rie
mus
s au
sgeb
aut w
erde
n. E
s m
uss
eine
(neu
e)
K
ultu
r en
tste
hen,
die
mit
«Kul
tur
des
Hel
fens
» um
-
schr
iebe
n w
urde
.
» E
inbe
zug
der
Stif
tung
für
tech
nolo
gisc
he I
nnov
atio
n
(S
TI)
prü
fen.
» M
öglic
hkei
t zum
Kau
f der
Gru
ndst
ücke
mus
s ge
prüf
t
wer
den
(Gru
ndsa
tzfr
age
für
Park
und
ein
zeln
e U
nter
-
nehm
en).
» Si
cher
ung
der
Ver
trau
lichk
eit (
Ver
hind
erun
g vo
n
Bet
rieb
sspi
onag
e) is
t not
wen
dig.
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le a
ls N
ukle
us (
BF
H-C
ampu
s)
» D
er N
utze
n de
r K
onze
ntra
tion
wär
e ei
ne g
egen
seit
ige
Bef
ruch
tung
zw
isch
en d
em C
ampu
s de
r B
erne
r
Fach
hoch
schu
le u
nd d
em N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
k
B
iel/
Bie
nne.
» E
s gi
lt de
n G
roov
e de
r H
TL
Bie
l («S
piri
t of B
ienn
e»)
w
iede
rzub
eleb
en.
» D
ie k
riti
sche
Grö
sse
mus
s er
mit
telt
und
ange
stre
bt
w
erde
n, d
amit
die
Infr
astr
uktu
r au
ch z
wec
kmäs
sig
gest
alte
t wer
den
kann
(vom
Lab
or b
is z
ur A
ula)
.
» D
er C
ampu
s de
r B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
und
der
N
atio
nale
Inn
ovat
ions
park
Bie
l/B
ienn
e m
üsse
n an
ein
em
ge
mei
nsam
en S
tand
ort s
ein.
Der
Cam
pus
alle
ine
reic
ht
ni
cht a
ls I
nnov
atio
nspo
ol.
» D
er I
nnov
atio
nspa
rk b
rauc
ht in
tere
ssan
te F
irm
en e
nt-
w
eder
von
Aus
sen
oder
als
Spi
n-of
f aus
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le.
Tes
tpla
ttfo
rmen
» Fü
r U
nter
nehm
en z
ugän
glic
he L
abor
infr
astr
uktu
ren
und
Tes
tanl
agen
für
Meh
rfac
hnut
zung
sin
d in
tere
ssan
t.
» W
icht
ig s
ind
nich
t nur
die
Ger
äte,
son
dern
auc
h di
e
Pers
onen
, wel
che
Mes
sres
ulta
te in
terp
reti
eren
kön
nen.
Die
s set
zt E
rfah
rung
und
Kom
mun
ikat
ions
fähi
gkei
t bzw
.
-ber
eits
chaf
t vor
aus
(«D
iens
tlei
stun
gs-M
enta
lität
»).
» E
vent
uell
best
ehen
de H
emm
schw
elle
n m
üsse
n ge
ziel
t
abge
baut
wer
den:
akt
ives
Mar
keti
ng u
nd t
urnu
smäs
sige
Nac
hfra
ge b
ei U
nter
nehm
en.
» E
ine
zent
rale
Anl
aufs
telle
für
Lab
ordi
enst
leis
tung
en, d
ie
K
onta
kte
verm
itte
lt un
d la
nges
Suc
hen
verm
eide
t,
w
urde
meh
rmal
s ge
ford
ert.
Die
se s
ollte
auc
h üb
er
K
onta
kte
in d
ie ü
brig
e Fo
rsch
ungs
land
scha
ft S
chw
eiz
verf
ügen
.
» D
er N
utze
n fü
r eta
blie
rte
Unt
erne
hmen
ist t
eilw
eise
be-
schr
änkt
, wei
l sic
h di
ese
Firm
en sc
hon
eing
eric
htet
hab
en.
» St
eige
nde
Nac
hfra
ge n
ach
unab
häng
igen
Mes
sung
en.
WT
T-L
eist
unge
n
» R
eine
Ver
mit
tlun
g/V
erne
tzun
g vo
n Pe
rson
en a
us d
er
W
isse
nsch
aft u
nd W
irts
chaf
t ist
nic
ht s
o w
icht
ig,
schl
aue
Leu
te fi
nden
sic
h so
wie
so (ü
ber
Inte
rnet
usw
.).
» D
er S
chut
z de
s ge
isti
gen
Eig
entu
ms
sollt
e m
öglic
hst
ei
nfac
h ge
rege
lt se
in. E
vtl.
Kom
pens
atio
n er
st, w
enn
ein
nach
wei
sbar
er E
rfol
g ei
nget
rete
n is
t.
» A
ngeb
ot v
on S
pezi
alku
rsen
, z.B
. zum
The
ma
P
rodu
ktze
rtif
izie
rung
/-zu
lass
ung,
Rei
nrau
mte
chni
k
et
c., d
ie a
uf d
ie I
nter
esse
n de
r ve
rtre
tene
n C
lust
ers
zuge
schn
itte
n si
nd.
» W
TT
-Ide
e: M
öglic
hkei
t für
Sab
bati
cal/
befr
iste
te
Aus
zeit
vom
Ber
ufsa
lltag
an
der
Fach
hoch
schu
le/
Uni
vers
ität s
chaf
fen.
» A
uch
ein
The
ma:
Übe
rtra
g vo
n E
rfah
rung
auf
nac
h-
fo
lgen
de G
ener
atio
nen.
Spin
-off
-Par
k
» W
eite
res
Ang
ebot
im N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
k B
iel/
Bie
nne:
Pla
tz fü
r Sp
in-o
ffs
und
Jung
unte
rneh
men
.
» D
iesb
ezüg
lich
best
eht e
in B
edar
f nac
h C
oach
ing
und
wei
tere
r pu
nktu
elle
r U
nter
stüt
zung
.
Stan
dort
-Man
agem
ent
» Fü
r di
e E
ntw
ickl
ung
des
Park
s si
nd p
rofe
ssio
nelle
s
M
anag
emen
t, B
rand
ing,
Lea
derf
igur
en u
nd G
roov
e vo
n
en
tsch
eide
nder
Bed
eutu
ng. E
ine
unte
rneh
mer
isch
e
K
ultu
r wir
d ge
ford
ert m
it de
m A
nspr
uch,
Top
Cla
ss z
u se
in.
» Pe
rsön
lichk
eit L
eite
r/in
Sta
ndor
tman
agem
ent:
Er-
fahr
ung
in d
er I
ndus
trie
, Cha
rism
a, D
urch
setz
ungs
-
verm
ögen
und
Aus
daue
r.
» Be
wus
stse
in fü
r die
Sor
gen
und
Nöt
e de
r Jun
gunt
erne
hmer
.
Zie
lgru
ppen
» Fi
rmen
aus
dem
Hig
h T
ech-
Ber
eich
.
» In
nova
tion
szel
len
von
Gro
ssun
tern
ehm
en.
» E
mpf
indl
ichk
eite
n m
üsse
n be
rück
sich
tigt
wer
den:
B
erüh
rung
säng
ste
von
KM
Us
gege
nübe
r gr
osse
n
Firm
en; g
ross
e Fi
rmen
suc
hen
Näh
e zu
Fir
men
mit
glei
cher
Str
uktu
r.
Stan
dort
, räu
mlic
hes
Ang
ebot
» St
ando
rt B
iel i
st a
us S
icht
Ind
ustr
ie u
nd F
irm
en s
ehr
gut
ge
eign
et, w
eil h
ier
eine
Kon
zent
rati
on v
on U
nter
-
nehm
en in
der
Prä
zisi
onst
echn
ik, E
lekt
roni
k, U
hren
,
Mec
hatr
onik
vor
liegt
.
» B
eson
dere
Stä
rke:
zw
ei S
prac
hen
und
vor
alle
m a
uch
zwei
Kul
ture
n, w
elch
e si
ch g
egen
seit
ig e
rgän
zen
und
bere
iche
rn.
» D
ie K
ultu
r vo
n B
iel i
st id
eal f
ür E
ntw
ickl
ungs
proj
ekte
(«N
id lu
gg la
»).
20
22
» E
in I
nnov
atio
nspa
rk k
önnt
e da
zu b
eitr
agen
, das
Im
age
der
Stad
t Bie
l neu
zu
bese
tzen
: kre
ativ
e un
d in
nova
tive
Lös
unge
n, in
telli
gent
es H
andw
erk,
nic
ht m
ehr
«Arb
eite
r-
st
adt»
.
» Fi
rmen
aus
Bie
l set
zen
imm
er w
iede
r W
elts
tand
ards
auf
Geb
iete
n, w
o K
reat
ivitä
t und
Inn
ovat
ions
fähi
gkei
t
ge
ford
ert i
st.
» Sc
haff
ung
eine
s B
ezie
hung
snet
zes
von
Solo
thur
n bi
s in
die
Wes
tsch
wei
z, a
ber
auch
in d
as u
mlie
gend
e A
usla
nd.
» Fa
lls d
er S
tand
ort D
üben
dorf
nic
ht z
usta
nde
kom
mt
od
er d
ie R
ealis
ieru
ng a
ufgr
und
der
notw
endi
gen
po
litis
chen
Pro
zess
e la
nge
daue
rt, b
este
ht d
ie M
öglic
h-
ke
it, in
Bie
l ein
en S
tand
Alo
ne-I
nnov
atio
nspa
rk z
u
scha
ffen
. Die
s er
ford
ert a
ber
zwin
gend
die
Kom
bina
tion
mit
eine
m C
ampu
s de
r B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
.
» E
s gi
bt te
nden
ziel
l ein
en W
ar o
f tal
ents
– a
uch
in B
iel.
Stak
ehol
der,
Rah
men
bedi
ngun
gen
» Po
litik
ein
bind
en, S
tadt
Bie
l mus
s st
ark
zieh
en.
» R
egio
nen
Obe
raar
gau,
Bur
gdor
f und
das
Obe
rlan
d
um
sich
tig
einb
ezie
hen.
Ihn
en m
uss
insb
eson
dere
au
fgez
eigt
wer
den,
war
um e
in Z
usam
men
zug
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le a
n ei
nem
and
eren
Ort
in e
iner
Ges
amt-
bila
nz t
rotz
alle
m V
orte
ile h
aben
kan
n.
Der
in d
iese
m B
eric
ht fo
rmul
iert
e V
orsc
hlag
für
eine
n N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
k B
iel/
Bie
nne
vers
ucht
, die
se
Idee
n w
eitg
ehen
d um
zuse
tzen
.
Ein
be
ttu
ng
in b
est
eh
en
de
In
itia
tive
n
Die
Ini
tiat
ive
für
eine
n N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
k B
iel/
Bie
nne
pass
t gut
in d
ie la
ufen
den
Akt
ivit
äten
zur
Stä
rkun
g de
s A
rc ju
rassi
en, w
ie d
er B
eric
ht d
es K
anto
ns N
euen
burg
zu
r U
mse
tzun
g de
s B
unde
sges
etze
s üb
er R
egio
nalp
olit
ik
von
2008
bis
201
1 au
s de
m Ja
hr 2
007
zeig
t: «M
arqu
ée p
ar
une
fort
e tr
adit
ion
indu
stri
elle
, l’é
cono
mie
de
l’Arc
jura
ssien
a
subi
de
prof
onde
s mut
atio
ns lo
rs d
es v
ingt
der
nièr
es a
nnée
s. In
itia
lem
ent c
onst
itué
d’u
n ré
seau
de
PME
indé
pend
ante
s,
entr
eten
ant d
es r
elat
ions
hor
izon
tale
s de
conc
urre
nce
et d
e co
llabo
rati
on, l
e sy
stèm
e de
pro
duct
ion
a vu
s’im
pose
r da
ns
les a
nnée
s 90
de g
rand
s gro
upes
indu
stri
els,
orc
hest
rant
pa
rfoi
s l’e
nsem
ble
de fi
lière
s de
prod
ucti
on. [
…] D
ès lo
rs se
dé
velo
ppe
dans
la r
égio
n un
tiss
u in
dust
riel
com
posé
d’a
cteu
rs
géné
rate
urs d
e dy
nam
ique
s dis
tinc
tes,
mai
s com
pati
bles
.
D’u
ne p
art,
le te
rrito
ire
est c
onst
itué
d’u
n sy
stèm
e de
PM
E
indé
pend
ante
s se
car
acté
risa
nt p
ar le
ur d
ynam
ism
e, le
ur
espr
it d’
inno
vati
on, l
eur
flex
ibili
té e
t les
rel
atio
ns d
e co
nfia
nce
et d
e ré
cipr
ocité
qu’
elle
s en
tret
ienn
ent.
D’a
utre
pa
rt, e
lles
souf
fren
t d’u
ne fr
agili
té fi
nanc
ière
, de
défi
cien
ces
dans
le m
arke
ting
, la
gest
ion,
la p
lani
fica
tion
de
mêm
e qu
e d’
une
faib
le in
flue
nce
sur
le m
arch
é, d
ues
à la
pré
pond
éran
ce
de la
sou
stra
itanc
e. […
] Les
ent
repr
ises
de
la r
égio
n, fi
liale
s ou
firm
es in
dépe
ndan
tes,
son
t act
ives
dan
s un
e se
ule
étap
e d’
une
chaî
ne d
e va
leur
ajo
utée
nat
iona
lisée
, voi
re in
tern
atio
-na
lisée
: la
prod
ucti
on. A
l’éc
helle
de
l’Arc
jura
ssien
, cet
te
abse
nce
des
fonc
tion
s te
rtia
ires
est
gén
érat
rice
de
fuite
s de
ca
pita
ux e
t con
stit
ue s
on p
oint
faib
le le
plu
s m
arqu
ant.»
1
1 Rép
ubliq
ue e
t ca
nto
n d
e N
euch
âtel
, Dép
arte
men
t d
e l’é
cono
mie
(2
007
). P
rog
ram
me
de
mis
e en
œuv
re d
e la
loi f
édér
ale
sur
la p
olit
ique
ré
gio
nale
po
ur la
pér
iod
e 20
08
–201
1, v
ole
ts in
terc
anto
nal e
t ca
nto
nal.
S. 9
–10.
1 Rép
ubliq
ue e
t ca
nto
n d
e N
euch
âtel
, Dép
arte
men
t d
e l’é
cono
mie
(20
07).
Pro
gra
mm
e d
e m
ise
en œ
uvre
de
la lo
i féd
éral
e su
r la
po
litiq
ue
ré
gio
nale
po
ur la
pér
iod
e 20
08
–201
1, v
ole
ts in
terc
anto
nal e
t ca
nto
nal,
p. 1
2. Ü
ber
setz
ung
dur
ch d
ie A
uto
ren
SW
OT-
An
aly
se f
ür
de
n A
rc ju
rass
ien
Stä
rke
n
Ch
an
cen
» K
om
pet
enz
in P
räzi
sio
nste
chni
k
» Fo
rsch
ung
szen
tren
, die
in d
en s
chw
eize
ri-
sc
hen
und
inte
rnat
iona
len
Net
zwer
ken
ver-
anke
rt s
ind
» Q
ualit
ätsi
mag
e
» Z
ugan
g z
u G
renz
gän
ger
n
» W
isse
ns-
und
Tec
hno
log
ietr
ansf
er a
us d
en
Fors
chun
gsz
entr
en
» D
iens
tleis
tung
sang
ebo
te z
uges
chni
tten
auf
klei
ne U
nter
nehm
en (
Fina
nzb
erei
ch, M
arke
ting
)
» Fe
hlen
de
Pro
jekt
e zu
r P
osi
tioni
erun
g
d
er R
egio
n
» Fe
hlen
de
Die
nstle
istu
ngen
zur
Unt
er-
st
ützu
ng d
er lo
kale
n U
nter
nehm
en
» Im
age
eine
r «A
rbei
terr
egio
n»
(P
rod
uktio
nsst
and
ort
)
» W
egzu
g v
on
Firm
en w
egen
feh
lend
en lo
kale
n
Die
nstle
istu
ngen
» G
renz
situ
atio
n
» K
nap
phe
it an
qua
lifiz
iert
en M
itarb
eite
rn
» Fe
hlen
des
urb
anes
Zen
trum
mit
Aus
stra
hlun
g
Sch
wä
che
n
Ris
ike
n
23
Die
Vol
ksw
irts
chaf
tsdi
rekt
ion
des
Kan
tons
Neu
enbu
rg k
omm
t im
Rah
men
ein
er S
WO
T-A
naly
se fü
r de
n A
rc ju
rassi
en z
u fo
lgen
den
Erg
ebni
ssen
1 :
Ein
Nat
iona
ler
Inno
vati
onsp
ark
Bie
l/B
ienn
e ka
nn n
ach
Mei
nung
der
Aut
oren
ein
en s
tark
en B
eitr
ag z
ur U
mse
tzun
g de
r R
egio
nalp
olit
ik le
iste
n. E
r kö
nnte
Sch
wäc
hen
der
Reg
ion
ausg
leic
hen,
das
hei
sst i
nsbe
sond
ere
das
Fehl
en v
on
Pro
jekt
en z
ur P
osit
ioni
erun
g de
s Arc
jura
ssien
s und
das
Fe
hlen
von
wis
sens
inte
nsiv
en D
iens
tlei
stun
gsan
gebo
ten
für
Unt
erne
hmen
(z.B
. in
den
Ber
eich
en E
ngin
eeri
ng, F
inan
-ze
n, M
arke
ting
, Man
agem
ent).
Ein
Inn
ovat
ions
park
in B
iel
könn
te h
elfe
n, d
ie A
bwan
deru
ng v
on U
nter
nehm
en z
u br
emse
n un
d de
n W
isse
nstr
ansf
er z
wis
chen
For
schu
ng u
nd
Unt
erne
hmen
zu
förd
ern.
Der
nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk
wär
e so
mit
kom
plem
entä
r zu
ber
eits
exi
stie
rend
en r
egio
-na
len
Pro
jekt
en (M
INN
OV
AR
C, I
NT
ER
RE
G I
V A
Fr
ance
-Sui
sse)
. Mit
telf
rist
ig m
üsst
e da
s P
roje
kt e
ines
na
tion
alen
Inn
ovat
ions
park
s in
Bie
l auc
h ei
n in
tegr
aler
B
esta
ndte
il di
eser
bes
tehe
nden
Vor
habe
n w
erde
n.
22
2425
Me
hr
als
ein
Grü
nd
erz
en
tru
m
Die
Bed
arfs
abkl
ärun
g ze
igte
, das
s ei
n T
echn
olog
iepa
rk im
Si
nne
eine
s G
ründ
erze
ntru
ms,
wie
es
heut
e in
der
Sch
wei
z an
vie
len
Ort
en S
tand
ard
ist,
den
Ans
prüc
hen
der
Wir
t-sc
haft
in d
er R
egio
n B
iel n
icht
gen
ügt.
Ein
Nat
iona
ler
Inno
vati
onsp
ark
Bie
l/B
ienn
e m
uss
zwin
gend
Ang
ebot
e fü
r K
MU
s un
d fü
r G
ross
unte
rneh
men
mac
hen.
Daz
u ge
höre
n in
sbes
onde
re I
nnov
atio
nsze
llen
oder
die
Liv
ing
Lab
s, w
ie s
ie
im v
orlie
gend
en B
eric
ht im
Kap
itel z
ur K
onze
ptio
n vo
rges
chla
gen
wer
den,
ode
r au
ch e
in r
asch
er Z
ugan
g zu
L
abor
dien
stle
istu
ngen
inkl
usiv
e ei
ner
kom
pete
nten
In
terp
reta
tion
der
Mes
sres
ulta
te. D
er n
atio
nale
Inn
ovat
i-on
spar
k ve
rste
ht s
ich
som
it al
s Pl
attf
orm
, wel
che
den
Zug
ang
der
Unt
erne
hmen
zu
akad
emis
chem
Wis
sen
und
zu
Fors
chun
gsre
sulta
ten
verb
esse
rt u
nd d
amit
die
Inno
vati
ons-
fähi
gkei
t und
-tä
tigk
eit f
örde
rt.
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bie
nne
ist d
er T
eil
eine
s na
tion
alen
und
inte
rnat
iona
len
Inno
vati
ons-
Öko
sy-
stem
s. E
r ha
t sei
nen
Nuk
leus
in B
iel u
nd b
aut a
uf d
en
Stär
ken
der
regi
onal
en W
irts
chaf
t und
den
Ins
titu
tion
en fü
r L
ehre
und
For
schu
ng a
n de
r B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
und
de
r U
nive
rsitä
t Ber
n au
f. A
ls T
eil d
es I
nnov
atio
ns-Ö
kosy
-st
ems
stüt
zt s
ich
der
Inno
vati
onsp
ark
ab a
uf d
ie r
egio
nale
W
irts
chaf
t mit
eine
m h
ohen
Ant
eil a
n H
igh
Tec
h-Fi
rmen
in
den
Ind
ustr
iebe
reic
hen
Met
alle
rzeu
gung
und
-be
arbe
i-tu
ng, M
asch
inen
bau,
Ele
ktro
nik
und
Prä
zisi
onsm
echa
nik
sow
ie U
hren
. Die
se B
ranc
hen
mac
hen
im in
dust
riel
len
Sekt
or r
und
50 P
roze
nt a
us, s
owoh
l in
Bez
ug a
uf d
ie Z
ahl
der
Bes
chäf
tigt
en a
ls a
uch
hins
icht
lich
der
Arb
eits
stät
ten.
W
icht
ige
Indi
kato
ren
für
die
them
atis
che
Aus
rich
tung
des
St
ando
rts
sind
auc
h di
e be
steh
ende
n W
irts
chaf
tscl
uste
r: d
er
Prä
zisi
ons-
Clu
ster
, der
ICT
-Clu
ster
, der
Ene
rgie
-Clu
ster
un
d de
r M
edic
al-C
lust
er.
Zie
le d
er
vorl
ieg
en
de
n S
tud
ie
Die
vor
liege
nde
Mac
hbar
keit
sstu
die
wur
de v
on d
er V
olks
-w
irts
chaf
tsdi
rekt
ion
des
Kan
tons
Ber
n un
d de
r St
adt B
iel
vorg
esch
lage
n un
d m
itfi
nanz
iert
. Sie
wir
d au
ch w
eite
ren
inte
ress
iert
en K
reis
en z
ur V
erfü
gung
ges
tellt
. Mit
der
Stud
ie w
erde
n fo
lgen
de Z
iele
ver
folg
t:
1.
Aus
arbe
itun
g de
s L
eist
ungs
umfa
ngs
des
Stan
dort
s B
iel/
Bie
nne
für
den
nati
onal
en I
nnov
atio
nspa
rk;
2.
Bes
chre
ibun
g de
r an
gest
rebt
en/m
öglic
hen
Wer
tsch
öp-
fung
und
des
Nut
zens
für d
ie v
ersc
hied
enen
Sta
keho
lder
;
3.
Erm
ittl
ung
der
dazu
not
wen
dige
n In
fras
truk
tur,
inkl
. de
r rä
umlic
hen
Ent
wic
klun
g;
4.
Bes
chre
ibun
g m
öglic
her
Nah
tste
llen
zum
Um
feld
;
5.
Fest
legu
ng d
er O
rgan
isat
ion
des
Park
s, in
kl. A
ufga
ben
und
Pro
fil d
es P
arkm
anag
emen
ts;
6.
Aus
arbe
itun
g ei
nes
Bus
ines
spla
ns, i
nkl.
Mit
telb
edar
f un
d Fi
nanz
ieru
ng;
7.
Auf
zeig
en d
er n
otw
endi
gen
rech
tlic
hen
und
wei
tere
n R
ahm
enbe
ding
en;
8.
Aus
arbe
iten
eine
r R
oadm
ap b
etre
ffen
d K
onkr
etis
ieru
ng
und
Rea
lisie
rung
des
Sta
ndor
ts B
iel/
Bie
nne
für
den
nati
onal
en I
nnov
atio
nspa
rk.
Que
lle: B
FS, 2
00
9 (D
atum
der
Ver
öff
entl
ichu
ng)
Bra
nch
en
stru
ktu
r: «
Wis
sen
sin
ten
sive
» D
ien
stle
istu
ng
en
B
esch
äftig
te u
nd S
tand
ort
quo
tient
, 20
05
An
zah
l Be
sch
äft
igte
(V
ollz
eitä
qui
vale
nte)
85
231
50 0
00
10 0
00
1 0
00
87
Sch
wei
z: 4
16 3
03
Sta
nd
ort
qu
oti
en
t*
> 2,
0 1,
5–1
,9
1,0
–1,4
0,
5–0
,9
> 0,
5
Sch
wei
z: 1
,0*A
ntei
l Bes
chäf
tig
ter
eine
r B
ranc
he a
m
Bes
chäf
tig
tent
ota
l ein
er R
egio
n zu
m
ges
amts
chw
eize
risc
hen
Bes
chäf
tig
ten-
ante
il d
iese
r B
ranc
he a
m B
esch
äfti
gte
n-
tota
l der
Sch
wei
z
Que
lle: B
FS, 2
00
9 (D
atum
der
Ver
öff
entl
ichu
ng),
Ken
nzei
chnu
ng d
es A
rc ju
rass
ien
dur
ch d
ie A
uto
ren
Bra
nch
en
stru
ktu
r: «
Hig
h-T
ech
»-B
ran
che
nB
esch
äftig
te u
nd S
tand
ort
quo
tient
, 20
05
An
zah
l Be
sch
äft
igte
(V
ollz
eitä
qui
vale
nte)
15 4
99
5 0
00
1 0
00
100
1
Sch
wei
z: 1
68
64
6
Sta
nd
ort
qu
oti
en
t3
> 2,
0 1,
5–1
,9
1,0
–1,4
0,
5–0
,9
> 0,
5
Sch
wei
z: 1
,03 A
ntei
l Bes
chäf
tig
ter
eine
r B
ranc
he a
m
Bes
chäf
tig
tent
ota
l ein
er R
egio
n zu
m
ges
amts
chw
eize
risc
hen
Bes
chäf
tig
ten
-an
teil
die
ser
Bra
nche
am
Bes
chäf
tig
ten
-to
tal d
er S
chw
eiz
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bie
nne
stre
bt d
ie
Scha
ffun
g ei
nes
Inno
vati
ons-
Öko
syst
ems
an, w
elch
es a
uf
den
best
ehen
den
Stär
ken
der
Reg
ion
aufb
aut u
nd in
sei
ner
Rei
feph
ase
gesa
mts
chw
eize
risc
he A
usst
rahl
ung
erre
iche
n so
ll. D
er I
nnov
atio
nspa
rk in
Bie
l ist
ein
inte
gral
er B
esta
nd-
teil
des
gesa
mts
chw
eize
risc
hen
Pro
jekt
es fü
r ei
nen
nati
o-na
len
Inno
vati
onsp
ark,
das
hei
sst,
der
Park
in B
iel k
oope
-ri
ert e
ng m
it de
n an
dere
n St
ando
rten
in d
iese
m V
erbu
nd.
Ein
zug
sge
bie
t
Unt
er d
er R
egio
n B
iel/
Bie
nne
wir
d ei
n E
inzu
gsge
biet
ve
rsta
nden
, wel
ches
im W
este
n bi
s m
inde
sten
s Y
verd
on, i
m
Ost
en b
is O
lten
und
im S
üden
bis
Thu
n re
icht
. Im
Nor
den
umfa
sst e
s de
n Ju
rabo
gen.
Mit
dem
Sta
ndor
t in
eine
r C
ité b
iling
ue h
at d
er N
atio
nale
Inn
ovat
ions
park
Bie
l/B
ienn
e di
e C
hanc
e, s
ich
als
Brü
cken
stad
t zw
isch
en d
en S
prac
hkul
-tu
ren
zu p
osit
ioni
eren
. Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk
Bie
l/B
ienn
e ba
ut a
uf d
em W
unsc
h na
ch K
olla
bora
tion
auf
.
Er
über
schr
eite
t des
halb
– z
umin
dest
idee
ll –
alle
geo
gra-
phis
chen
Gre
nzen
. Mit
dem
Pro
jekt
ent
steh
t die
ein
mal
ige
Cha
nce,
ein
e ga
nzhe
itlic
he I
niti
ativ
e zu
sta
rten
, wel
che
auf
dem
heu
tige
n Z
eitg
eist
der
Zus
amm
enar
beit
aufb
aut,
um
Inno
vati
on u
nd W
erte
zu
scha
ffen
.
Ein
nat
iona
ler
Inno
vatio
nspa
rk in
Bie
l gen
erie
rt d
irek
t und
in
dire
kt A
rbei
tspl
ätze
und
förd
ert d
as lo
kale
und
kan
tona
le,
aber
auc
h da
s nat
iona
le W
irts
chaf
tsw
achs
tum
. Zie
l ist
die
na
chha
ltige
Sch
affu
ng v
on A
rbei
tspl
ätze
n. D
er F
okus
lieg
t ha
upts
ächl
ich
auf A
rbei
tspl
ätze
n, w
elch
e du
rch
die
Neu
an-
sied
lung
von
Unt
erne
hmen
und
dur
ch n
eue
Prod
ukte
en
tste
hen.
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bien
ne g
eht
wei
ter
als t
radi
tione
lle T
echn
opar
ks, w
elch
e in
der
Reg
el
als G
ründ
erze
ntre
n fü
r Ju
ngun
tern
ehm
en fu
nktio
nier
en.
Vie
lmeh
r w
ill d
ie I
nstit
utio
n T
eil e
ines
Öko
syst
ems a
us
loka
len,
nat
iona
len
und
inte
rnat
iona
len
Part
nern
und
St
akeh
olde
rn w
erde
n.
27
Konz
eptio
n de
s N
atio
nale
n In
nova
tions
park
s Bi
el/B
ienn
e
Inha
ltlic
he K
onz
eptio
n
��)*
+��*,
�-)�./
�*0�+
1�*2)
�#
!**-�32!-*�+�
1�*2)
�#�
�0�0
*�*0�+�
�*,�
���
./�)
+1�
*2)
�#�
����
���
�$���
�/
$���+
������
��
Der
Nat
iona
le In
nova
tions
par
k B
iel/
Bie
nne
im w
eite
ren
Um
feld
28
In b
ezug
auf
die
Tei
lnah
me
der
Uni
vers
ität B
ern
geht
es d
abei
ni
cht u
m d
ie V
erle
gung
von
Ins
titut
en n
ach
Bie
l. V
ielm
ehr
soll
der
Inno
vatio
nspa
rk d
er O
rt se
in, w
o Fo
rsch
ungs
proj
ekte
in
der
Näh
e zu
r W
irts
chaf
t ang
esie
delt
wer
den
könn
en.
Zud
em b
iete
t der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bien
ne m
it se
inen
Lan
dres
erve
n au
ch d
ie C
hanc
e fü
r ei
ne A
usw
eitu
ng d
er
Fors
chun
gsko
oper
atio
nen
mit
der
Indu
stri
e.
Das
Beg
egnu
ngs-
und
Bes
uche
rzen
trum
: Ein
e w
icht
ige
Funk
tion
in e
inem
nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rk is
t es,
Rau
m
für
Beg
egnu
ngen
zw
isch
en M
ensc
hen
und
zwis
chen
Org
ani-
satio
nen
zu sc
haff
en. D
er B
egri
ff B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
her-
zent
rum
ver
wei
st d
enn
auch
nic
ht a
uf e
in e
inze
lnes
Geb
äude
, so
nder
n um
fass
t vie
lmeh
r ei
ne A
nzah
l von
Fun
ktio
nen,
w
elch
e an
unt
ersc
hied
liche
n St
elle
n lo
kalis
iert
sein
solle
n.
Bau
stei
ne k
önne
n se
in: d
as e
igen
tlic
he V
isito
r C
ente
r, K
onfe
renz
räum
e, W
orks
hop-
Räu
me,
Ber
atun
gszo
ne e
tc.
Im V
isito
r C
ente
r w
ird
der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bie
nne
als I
nstit
utio
n fü
r B
esuc
heri
nnen
und
Bes
uche
r er
lebb
ar g
emac
ht.
Das
Par
kman
agem
ent:
Das
Par
kman
agem
ent n
imm
t die
R
olle
der
Koo
rdin
atio
n un
d de
r St
akeh
olde
r-B
etre
uung
war
. D
ies u
mfa
sst s
owoh
l pra
ktisc
he F
unkt
ione
n vo
r Ort
, zum
Bei
spie
l di
e A
nsie
dlun
g vo
n U
nter
nehm
en im
Inno
vatio
nsze
ntru
m, a
ls
auch
Auf
gabe
n in
der
Ver
netz
ung
mit
der W
irts
chaf
t und
Po
litik
regi
onal
, nat
iona
l und
geg
eben
enfa
lls in
tern
atio
nal.
Zud
em st
ellt
das P
arkm
anag
emen
t die
Int
egra
tion
mit
den
ande
ren
Stan
dort
en d
es n
atio
nale
n In
nova
tions
park
s und
der
St
iftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz
als g
emei
nsam
er T
räge
rsch
aft
sich
er.
Der
Inn
ovat
ions
park
in B
iel k
ann
auf e
iner
rei
chen
vor
han-
dene
n In
nova
tions
subs
tanz
auf
baue
n –
er st
arte
t kei
nesw
egs
bei N
ull.
Bie
l ver
fügt
scho
n he
ute
über
die
vol
lstä
ndig
e In
fras
truk
tur
eine
r au
sser
orde
ntlic
h in
nova
tive
n In
dust
rie-
stad
t, w
elch
e ne
bst d
er U
hren
indu
stri
e au
ch ü
ber
ein
gros
ses
Port
folio
von
Unt
erne
hmen
in d
en B
erei
chen
Prä
zisi
onst
ech-
nik,
Med
izin
alte
chni
k, I
nfor
mat
ions
- un
d T
elek
omm
unik
ati-
onst
echn
ik u
nd C
lean
tech
ver
fügt
. Bie
l hat
in d
er V
erga
ngen
-he
it w
iede
rhol
t sei
ne F
ähig
keit
bew
iese
n, si
ch n
ach
Kri
sen
neu
zu e
rfin
den.
Die
se se
ltene
Fäh
igke
it st
ellt
für
die
Inno
vatio
ns-
täti
gkei
t in
eine
m n
atio
nale
n In
nova
tions
park
ein
en w
ert-
volle
n St
ando
rtfa
ktor
dar
. Wei
ter
soll
nich
t ver
gess
en w
erde
n,
dass
sich
in d
er R
egio
n B
iel s
chon
heu
te d
iver
se a
uf I
nnov
a-tio
n sp
ezia
lisie
rte
Unt
erne
hmen
und
Org
anis
atio
n an
gesi
edel
t ha
ben,
so z
.B. d
ie F
irm
en C
reah
olic
und
Bra
inst
ore
(bei
de in
B
iel),
das
CSE
M (i
n N
euen
burg
) und
die
EM
PA (i
n T
hun)
.
Die
Ber
ner F
achh
ochs
chul
e bi
etet
zud
em sc
hon
heut
e A
usbi
l-du
ngsg
änge
in I
nnov
atio
nsm
anag
emen
t bis
auf M
aste
rstu
fe a
n.
Der
nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk in
Bie
l ver
steh
t sic
h
» al
s In
nova
tion
snuk
leus
für
die
Stad
t und
die
Reg
ion
Bie
l;»
als
Mag
net f
ür lo
kale
und
reg
iona
le S
take
hold
er a
us
W
irts
chaf
t und
Wis
sens
chaf
t;»
als
Mitg
lied
eine
s na
tion
alen
und
inte
rnat
iona
len
In
nova
tion
snet
zwer
kes.
Das
Öko
syst
em d
es I
nnov
atio
nspa
rks
in B
iel s
etzt
sic
h au
s ve
rsch
iede
nen
inei
nand
ergr
eife
nden
Tei
lber
eich
en z
usam
-m
en. K
ern
des
Öko
syst
ems
ist d
er N
atio
nale
Inn
ovat
ions
-pa
rk B
iel/
Bie
nne
im e
nger
en S
inne
. Die
ser
ist e
ng v
erne
tzt
mit
der
Wir
tsch
aft i
n de
r R
egio
n so
wie
mit
der
ganz
en
Schw
eize
r W
irts
chaf
t. In
sbes
onde
re in
den
ber
eits
sta
rk in
de
r R
egio
n ve
rank
erte
n In
dust
rien
(Uhr
en, P
räzi
sion
stec
h-ni
k, M
ediz
inal
tech
nik,
Inf
orm
atio
ns-
und
Tel
ekom
mun
ika-
tion
stec
hnik
, Cle
anT
ech)
wir
d ei
ne g
esam
tsch
wei
zeri
sche
A
usst
rahl
ung
ange
stre
bt.
Hau
pte
lem
en
te
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bien
ne b
este
ht a
us v
ier
Hau
ptel
emen
ten.
Alle
Ber
eich
e er
gänz
en si
ch g
egen
seiti
g un
d st
ehen
in in
tens
ivem
Aus
taus
ch m
itein
ande
r:
» In
nova
tions
zent
rum
»
Ler
n- u
nd F
orsc
hung
szen
trum
» B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
herz
entr
um»
Park
man
agem
ent
Das
Inn
ovat
ions
zent
rum
: Tro
tz d
em B
egri
ff I
nnov
atio
ns-
zent
rum
ist h
ier n
icht
an
ein
Zen
trum
im S
inne
ein
es G
ebäu
des
zu d
enke
n. V
ielm
ehr i
st d
amit
eine
Anz
ahl i
nein
ande
rgre
ifen-
der F
unkt
ione
n ge
mei
nt, w
ie I
nnov
atio
nsze
llen,
Liv
ing
Lab
s od
er e
in S
pin-
off-
Park
, die
spät
er im
Det
ail b
eleu
chte
t wer
den.
D
as I
nnov
atio
nsze
ntru
m is
t dam
it de
r eig
entl
iche
Aus
löse
r von
In
nova
tione
n, d
a es
die
Ans
iedl
ung
von
inno
vati
ven
Unt
erne
h-m
en u
nd P
roje
kten
in d
er fr
ühen
Pha
se e
rmög
licht
. Daz
u ge
hört
neb
en d
er B
erei
tste
llung
von
Räu
men
auc
h di
e O
rgan
i-sa
tion
und
der B
etri
eb d
iese
r Fun
ktio
nen.
Das
Ler
n- u
nd F
orsc
hung
szen
trum
: Die
Ber
ner F
achs
chul
e so
wie
die
Uni
vers
ität B
ern
spie
len
im L
ern-
und
For
schu
ngs-
zent
rum
die
Sch
lüss
elro
lle. E
iner
seits
stel
len
sie
die
Funk
tion
der
Wis
sens
akku
mul
atio
n si
cher
, and
erer
seits
stel
len
sie
wic
htig
e In
fras
truk
ture
lem
ente
zur
Ver
fügu
ng, e
twa
spez
iali-
sier
te L
abor
s, A
ula,
Bib
lioth
ek/M
edia
thek
, Sitz
ungs
- un
d Sc
hulu
ngsr
äum
e. A
uch
als V
eran
stal
ter
von
Vor
träg
en u
nd
Kon
gres
sen
und
als E
rzeu
ger
eine
r at
trak
tive
n C
ampu
s-A
tmos
phär
e tr
agen
die
bei
den
Inst
itutio
nen
zum
«G
roov
e»
des I
nnov
atio
nspa
rks b
ei. N
icht
zul
etzt
geh
en a
us d
en
Fors
chun
gsar
beite
n de
r H
ochs
chul
en a
uch
Spin
-off
s und
Jung
unte
rneh
men
her
vor,
wel
che
sich
im I
nnov
atio
nspa
rk
ansi
edel
n so
llen.
29
��)*
+��*,
�-)�./
�*0�+
1�*2)
�#
!**-�32!-*+�
1�*2)
�#�
$���������
��
���*
2��
�23)
2�$��
!*��
�2-)�
*�
�3#!�!�*�
�2)
��+
�*0�
03�2)
-�
4#��
�*2�
)+�
*�/
#�*�
,!�*�2+
��!�2�
*0�
.���2�)
%�!*,��2)!��
�����
�����
!��� "#$
�%&'�
#�,
2�./�
!.2�
�/)�
*�
$)51
!�!-*
%#3.
/'�
�.��
3*0����
�4�
.��3
*�2�
./�
4�*�2�
4��2�)�
,!�*�2+
��!�2�
*0�
.��#� )3!*+
�2-)��
.)�3
+/-�!.�
4!23�
$���
2$�1/����
1/�
��
�,�
�23,
2�!���
43*2'�
�)*�
,6�
*+
,-)��
�0�0
*�*0�+�
�*,�
���
./�)
+1�
*2)
�#�
������+
.���7�
Der
Inno
vatio
nsp
ark
in B
iel i
st T
eil e
ines
gro
ssen
Net
zwer
ks
�/�
!**-�32!-*+�
1-*��
�0�0
*�*0+
1-*��
$���������
��
�!�!*0�
�3��
�3��
!**-�
1����*�
��)�
�,�
-��!.���
�$!*+
-���
$3)4�
4#��
�!�!2-
)�.�
*2�
)�
�)3�
2�*0�+�
1-*��
�3��
!�!-
2/�4�
#�,
!3�2/
�4�
�2�,�*
+�2!�.
/����
8-/*�*�
�234
�+/-�,
�)�
#02'�
4--),
!+�*32
!-*�
!*�2!+�
2�2��
8-)4�
�/-$�
)--#��
4-*�+
�)�*
1�)-
-#�
3��3�
$)39
!�+
2)3*
+���)�
Vie
le T
eila
ufg
aben
– v
iele
Syn
erg
ien
��)*
+��*,
�-)�./
�*0�+
1�*2)
�#
!**-�32!-*�+
1�*2)
�#�
$���������
���
�./�6
�����!*
*�)
/3�
�,���
!**-�3
2!-*�$3)
4�
3���:��)��*,�!*
!2!3*2�
�-*�!*
*-�32!-*�*
�,3��$3)
4#3*
30�#
�*2
��)
!*,�2
�,!��*�2
18�)
4+$3
)2*�)
�6�
)�,�*
�$3)
4�/!*3�
�
�0�0
*�*0�+�
�*,�
���
./�)
+1�
*2)
�#�
3���:��)��-
*�
�0�0
*�*0�*
�18!�./
�*�
#�*
�./�*
��*,�
-)0
3*!�32
!-*�*
�
Hau
pte
lem
ente
im B
iele
r In
nova
tio
nsö
kosy
stem
*32
!-*3�
�)�
!**-�3
2!-*�$3)
4!��%
!�**��
�-43
���8
!)2�./
3�2��*,�
*�2
18�)
4�
*32
!-*3�
��8!)2�./
3�2��
�*,�*�2
18�)
4�
Nuk
leus
für
das
Bie
ler
Inno
vatio
nsö
kosy
stem
30
basi
ert a
uf d
em A
nsat
z de
r C
olla
bora
tive I
nnov
atio
n vo
n Pe
ter
A. G
loor
: Er
beto
nt d
ie N
otw
endi
gkei
t ein
es st
rate
gisc
hen
Wis
sens
man
agem
ents
und
der
dam
it ve
rbun
dene
gez
ielte
A
ufba
u vo
n W
isse
nsne
tzw
erke
n. D
abei
wer
den
die
Zie
le u
nd
der
Rah
men
(z.B
. die
Reg
eln
der
Geh
eim
haltu
ng, d
er K
reis
de
r m
öglic
hen
Tei
lneh
mer
) dur
ch d
ie in
volv
iert
en W
irt-
scha
ftsp
artn
er fe
stge
legt
. Glo
or b
esch
reib
t die
Bed
eutu
ng d
es
Wis
sens
man
agem
ents
wie
folg
t:
«The
blo
od s
yste
m e
nerg
izes
the
hum
an b
ody,
but
the
hum
an
body
als
o ne
eds t
he n
ervo
us s
yste
m to
stee
r an
d su
perv
ise
its
vita
l fun
ctio
ns. S
imila
rily
, whi
le a
com
pany
’s lif
eblo
od f
low
s th
roug
h its
bus
ines
s pro
cess
es, t
he lo
ng te
rm h
ealth
of t
he
com
pany
dep
ends
in la
rge
part
on
its k
now
ledg
e fl
ow».
1
Die
Bet
onun
g de
r C
olla
bora
tive I
nnov
atio
n in
der
Um
setz
ungs
-ph
ase
von
neue
n T
echn
olog
ien
resu
ltier
t aus
der
Glo
balis
ie-
rung
des
Wis
sens
und
den
neu
en M
öglic
hkei
ten
der
Kom
mu-
nika
tion.
Glo
or o
pera
tiona
lisie
rt d
amit
das K
onze
pt d
er O
pen
Inno
vatio
n au
f Ebe
ne d
er F
orsc
hung
s- u
nd E
ntw
ickl
ungs
team
s.
Der
Gro
ove i
st e
in w
eich
er F
akto
r, de
r nic
ht e
xakt
gep
lant
und
vo
rgeg
eben
wer
den
kann
. Er i
st a
ber s
ehr w
ohl b
eein
fluss
bar.
Die
W
ahl d
er g
eleb
ten
Kul
tur v
erla
ngt d
esha
lb e
inen
bew
usst
en
Ent
sche
id. D
ie A
tmos
phär
e en
tste
ht e
iner
seits
dur
ch d
ie A
rt u
nd
Wei
se, w
ie si
ch d
ie P
erso
nen
verh
alte
n un
d w
ie si
e m
itein
ande
r um
gehe
n. A
nder
seits
wird
der
Gro
ove b
estim
mt d
urch
die
M
ischu
ng u
nd H
eter
ogen
ität d
er b
etei
ligte
n Pe
rson
en. U
m d
en
Gro
ove z
u be
einf
luss
en u
nd z
u fo
rmen
mus
s also
das
Ver
halte
n de
r be
teili
gten
Per
sone
n be
einf
luss
t wer
den
sow
ie d
ie H
eter
ogen
ität
bew
irts
chaf
tet w
erde
n. D
ie w
icht
igst
en E
influ
ssgr
össe
n sin
d:
» de
r C
hara
kter
der
bet
eilig
ten
Pers
onen
;»
dere
n in
divi
duel
le Z
iele
;»
der
Frei
raum
der
Bet
eilig
ten;
» di
e ge
ltend
en R
egel
n;»
die
Anf
angs
bedi
ngun
gen
des S
yste
ms –
die
ers
te
G
ener
atio
n is
t ent
sche
iden
d;»
eine
insp
irie
rend
e U
mge
bung
– m
an m
uss g
erne
im
Inno
vatio
nspa
rk se
in;
1 Pet
er A
. Glo
or,
Sw
arm
Cre
ativ
ity
– C
om
pet
itive
Ad
vant
age
thro
ugh
Co
llab
ora
tive
Inno
vatio
n N
etw
ork
s, N
ew Y
ork
20
06,
S.1
6.
» di
e A
nrei
ze (I
ncen
tives
);»
ein
inte
gral
es A
ngeb
ot v
on k
oste
ngün
stig
en S
uppo
rt-
fu
nktio
nen.
All
dies
e Pa
ram
eter
sind
dur
ch d
as P
arkd
esig
n un
d da
s Pa
rkm
anag
emen
t wes
entl
ich
beei
nflu
ssba
r. Fü
r de
n ge
plan
ten
Inno
vatio
nspa
rk in
Bie
l kön
nte
der
gew
ünsc
hte
Gro
ove w
ie
folg
t pos
tulie
rt w
erde
n:
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bie
nne
....
» ...
. gib
t Kra
ft (P
ower
): D
azu
ist f
ür a
usre
iche
nde
Ruh
e bz
w.
für
Erh
olun
gs-
und
Flan
ierr
äum
e zu
sorg
en. I
deen
müs
sen
ruhe
n un
d sp
äter
wie
der
aufg
enom
men
wer
den
könn
en
(«Id
een-
Gär
tank
»).
» ...
gib
t Sch
ub (P
ush)
: Es i
st w
icht
ig, d
ass I
deen
und
In
form
atio
nen
mög
lichs
t off
en u
nd fr
ei f
liess
en k
önne
n; e
s br
auch
t ein
e gu
te B
alan
ce z
wis
chen
Geh
eim
nisk
räm
erei
un
d of
fene
r In
form
atio
n. E
s ist
kla
r, da
ss e
s ver
trau
liche
In
form
atio
nen
gibt
, wel
che
gesc
hütz
t wer
den
müs
sen.
E
bens
o gi
bt e
s hei
kle
Proj
ektp
hase
n, w
elch
e de
n R
ückz
ug
aus d
er Ö
ffen
tlic
hkei
t erf
orde
rn. D
ie G
ehei
mha
ltung
soll
jedo
ch d
ie A
usna
hme
und
nich
t die
Reg
el se
in.
Zur
of
fene
n K
ultu
r ge
hört
ebe
nfal
ls, d
ass m
an E
rfol
ge
gem
eins
am fe
iert
und
Sto
lz e
ntw
icke
lt, T
eil d
es I
nnov
ati-
onsp
arks
zu
sein
. Daz
u m
üsse
n O
rte
und
Anl
ässe
ge-
scha
ffen
wer
den,
die
stim
ulie
ren.
Sti
chw
orte
daz
u si
nd:
Res
taur
ants
, Caf
eter
ias u
nd G
elat
eria
s; E
vent
s wie
D
ebat
tierc
lubs
und
Fee
dbac
kpod
ien,
Vor
träg
e, K
ongr
esse
un
d N
etw
orki
ng-A
nläs
se; a
ber
auch
ein
«Sc
hwar
zes
Bre
tt»
für
Idee
n od
er d
ie S
uche
von
Ges
innu
ngsg
enos
sen
und
Ges
chäf
tspa
rtne
rn. D
erar
tige
Ele
men
te k
önne
n so
woh
l phy
sisc
h al
s auc
h vi
rtue
ll im
plem
entie
rt se
in, i
m
Idea
lfall
gibt
es b
eide
s. »
... is
t ein
Ort
, wo
man
ger
ne is
t: H
ier
soll
man
sich
woh
l fü
hlen
, es s
oll t
he p
lace
to b
e sei
n. E
ine
erst
klas
sige
Lag
e in
de
r St
adt e
rlei
chte
rt d
ies.
Daz
u ge
hört
abe
r au
ch e
ine
ansp
rech
ende
arc
hite
kton
isch
e G
esta
ltung
(was
nic
ht
zwin
gend
teue
r se
in m
uss,
jedo
ch in
jede
m F
all w
ohl-
über
legt
).
Atm
osp
hä
re («
Gro
ove»
)
Sein
e A
tmos
phär
e is
t ein
wes
entl
iche
r E
rfol
gsfa
ktor
für
eine
n In
nova
tions
stan
dort
. Wen
n de
r Gro
ove s
tim
mt,
verf
ügt d
er
Inno
vatio
nspa
rk ü
ber
eine
hoh
e E
igen
dyna
mik
und
dam
it ei
ne
dem
ents
prec
hend
pos
itive
Wir
kung
auf
die
Res
ulta
te. W
as
dam
it ge
mei
nt is
t, lä
sst s
ich
anha
nd e
iner
Ana
logi
e zu
r M
usik
er
klär
en: O
b K
lass
ik o
der
Jazz
– im
mer
spie
lt ei
n O
rche
ster
ha
rmon
isch
zus
amm
en. D
ie A
rt u
nd W
eise
des
Mus
izie
rens
is
t abe
r ko
mpl
ett u
nter
schi
edlic
h: B
ei d
en k
lass
isch
en
Mus
iker
n w
ird
inte
nsiv
gep
robt
, die
Har
mon
ie w
ird
nach
ge
naue
n V
orga
ben
verf
eine
rt. B
ei d
en Ja
zzm
usik
ern
hing
egen
ge
ht e
s um
Im
prov
isat
ion
und
die
krea
tive
Ges
taltu
ng d
es
Prog
ram
ms.
Bei
de A
rten
von
Mus
ik b
rauc
hen
aber
ein
gut
es
Ver
stän
dnis
der
Mus
ik, D
iszi
plin
und
tech
nisc
hes K
önne
n;
der
Gro
ove i
st a
ber
ganz
unt
ersc
hied
lich.
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bien
ne is
t als
Jazz
band
zu
vers
tehe
n: E
r so
ll in
der
Lag
e se
in, s
chne
ll ne
ue M
usik
er (z
.B.
Star
t-up
s) u
nd I
nstr
umen
te (z
.B. T
echn
olog
ien,
Pro
dukt
e) z
u in
tegr
iere
n un
d zu
förd
ern.
Das
Kon
zept
für
die
Kul
tur
31
Klas
sisc
hes
Orc
hest
er: O
rgan
isat
ion
und
Zusa
mm
ensp
iel a
ls E
rfol
gsfa
ktor
enJa
zz: I
mpr
ovis
atio
n un
d Zu
sam
men
spie
l als
Erf
olgs
fakt
oren
Wis
sens
tran
sfer
als
Ner
vens
yste
m, Q
uelle
: Pet
er A
. Glo
or, 2
006,
S. 1
6 Ko
llabo
rativ
e N
etzw
erke
in d
er U
nter
nehm
ung,
Que
lle: P
eter
Glo
or, 2
006,
S. 4
2
32
Iden
tifi
zier
ung
»
Mitg
liede
r de
s Inn
ovat
ions
park
s tra
gen
eine
n Pe
rson
en-
Bat
ch m
it Fa
rbco
de je
nac
h G
rupp
enzu
gehö
rigk
eit.
Der
V
orna
me
ist g
ross
ges
chri
eben
, so
dass
er
auch
aus
ein
iger
E
ntfe
rnun
g ge
lese
n w
erde
n ka
nn. E
s her
rsch
t das
Pri
nzip
de
s Duz
ens.
»
Der
Bat
ch g
ibt Z
utri
tt z
u de
n öf
fent
liche
n R
äum
en im
In
nova
tions
park
, z.B
. in
eine
zen
tral
e C
afet
eria
ein
es
Geb
äude
s. Z
ur S
tim
ulie
rung
des
info
rmel
len
Aus
taus
ches
kö
nnte
z.B
. für
jede
n B
atch
-Trä
ger
eine
bes
tim
mte
Anz
ahl
Kaf
fees
sub
vent
ioni
ert w
erde
n, so
das
s er
zum
Bes
uch
des
Geb
äude
s mot
ivie
rt w
ird.
Dri
ttnu
tzer
»
Wic
htig
sind
Sitz
ungs
zim
mer
in u
nmitt
elba
rer
Bah
nhof
s-nä
he, d
amit
die
(ext
erne
n) B
esuc
her
auch
für
kurz
e B
espr
echu
ngen
ger
ne n
ach
Bie
l kom
men
.»
Si
tzun
gszi
mm
er w
erde
n gü
nsti
g an
gebo
ten
und
steh
en
auch
ad
hoc
zur
Ver
fügu
ng, s
olan
ge si
chtb
ar is
t, w
er si
ch
mit
wem
triff
t. W
er d
iese
Off
enhe
it ni
cht w
ill, m
uss f
ür
die
Dis
kret
ion
beza
hlen
.»
Im
Vis
itor
Cen
ter
gibt
es I
nfor
mat
ione
n zu
m I
nnov
atio
ns-
park
. Alle
nfal
ls k
önne
n au
ch I
nfor
mat
ions
tafe
ln in
den
St
rass
en d
em I
nnov
atio
nspa
rk e
in G
esic
ht g
eben
(evt
l. au
ch in
tera
ktiv
e).
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bien
ne k
ann
nich
t auf
ei
nen
Schl
ag g
esch
affe
n w
erde
n. E
r wir
d sic
h üb
er v
ersc
hie-
dene
Stu
fen
entw
icke
ln. I
n ei
ner e
rste
n E
ntw
ickl
ungs
phas
e dü
rfte
er n
och
klei
n un
d üb
erbl
ickb
ar se
in u
nd e
ine
eher
fa
mili
äre
Atm
osph
äre
aufw
eise
n. S
päte
r dür
ften
ein
e gr
össe
re
Anz
ahl v
on A
nläs
sen
und
neue
Par
tner
die
Atm
osph
äre
präg
en.
In e
iner
dri
tten
Ent
wic
klun
gsst
ufe
ist z
u er
war
ten,
das
s das
M
anag
emen
t von
An-
und
Aus
siedl
unge
n zu
m p
räge
nden
Fa
ktor
wir
d un
d sic
h ei
n D
ealfl
ow b
etre
ffen
d N
eugr
ündu
ngen
ei
nste
llt. S
o en
tste
ht sc
hlus
send
lich
ein
stab
iles u
nd a
usba
lan-
cier
tes i
nnov
ativ
es u
nd w
irts
chaf
tlic
hes Ö
kosy
stem
. Es i
st
wic
htig
, das
s für
die
ver
schi
eden
en E
ntw
ickl
ungs
stuf
en
unte
rsch
iedl
iche
Reg
eln
gelte
n: D
er G
roov
e ist
als
o ak
tiv
und
dyna
mis
ch z
u pf
lege
n.
Posi
tio
nie
run
g u
nd
Am
bit
ion
Mit
der
Inst
itutio
n de
s nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rks w
erde
n in
de
r Sc
hwei
z ne
ue Ö
kosy
stem
e fü
r di
e In
nova
tion
gesc
haff
en.
Die
Par
ks in
Düb
endo
rf, B
iel/
Bien
ne u
nd a
llfäl
ligen
and
eren
St
ando
rten
solle
n A
nzie
hung
spun
kte
sein
für
neug
ieri
ge
Men
sche
n, w
elch
e in
ein
er e
inm
alig
en A
tmos
phär
e ar
beite
n un
d in
tere
ssan
te P
ersö
nlic
hkei
ten
tref
fen
wol
len.
Die
A
mbi
tion
ist,
mit
den
Park
s ein
e st
arke
Aus
stra
hlun
g zu
er
reic
hen.
Die
Sta
ndor
te k
oope
rier
en e
ng m
itein
ande
r. D
urch
ei
ne A
rt «
WE
F-E
ffekt
» so
ll es
mit
der
Zei
t zum
gut
en T
on in
de
r W
irts
chaf
t geh
ören
, im
nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rk
vert
rete
n zu
sein
. D
er S
tand
ort B
iel/
Bien
ne b
aut a
uf d
en b
este
hend
en S
tärk
en
der
Reg
ion
auf.
Zie
l ist
es,
an d
iese
m S
tand
ort d
ie I
nnov
ati-
onst
ätig
keit
und
-fäh
igke
it de
r in
volv
iert
en F
irm
en z
u st
ärke
n.
Die
them
atis
che
Aus
rich
tung
wir
d pr
imär
auf
die
scho
n be
steh
ende
n in
dust
riel
len
Clu
ster
aus
geri
chte
t:»
Pr
äzis
ions
-Clu
ster
mit
75 M
itglie
dern
(Sta
ndor
t Bie
l, re
gion
al a
usge
rich
tet)
»
ICT
-Clu
ster
mit
meh
r al
s 200
Mitg
liede
rn (S
tand
ort B
ern,
re
gion
al a
usge
rich
tet)
»
Ene
rgie
-Clu
ster
mit
331
Mitg
liede
rn (S
tand
ort B
ern,
ge
sam
tsch
wei
zeri
sch
ausg
eric
htet
)»
M
edic
al-C
lust
er m
it 19
6 M
itglie
dern
(Sta
ndor
t Ber
n,
gesa
mts
chw
eize
risc
h au
sger
icht
et)
Auf
Ebe
ne d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
in B
iel z
eige
n fo
lgen
de B
eisp
iele
aus
der
akt
uelle
n an
gew
andt
en F
orsc
hung
in
halt
liche
Pos
itio
nier
ungs
mög
lichk
eite
n au
f:
Tec
hnol
ogie
am
Men
sche
n»
M
ediz
inte
chni
k»
B
iom
etri
e –
Aut
hent
ifiz
ieru
ng»
C
ompu
ter
Wah
rneh
mun
g un
d V
irtu
elle
Rea
lität
Mob
ile I
nfor
mat
ions
gese
llsch
aft
»
Mob
ile K
omm
unik
atio
nste
chno
logi
en»
IC
T-b
ased
Man
agem
ent
» ...
zie
ht d
ie M
ensc
hen
an: D
er P
ark
posit
ioni
ert s
ich
als
Gas
tgeb
er u
nd z
ieht
nat
iona
le A
nläs
se a
n. D
ank
der
geog
raph
isch
en L
age
zwis
chen
Deu
tsch
schw
eiz
und
Rom
andi
e un
d de
r he
rvor
rage
nden
Ver
kehr
sanb
indu
ng
von
Bie
l ist
es m
öglic
h, z
u V
eran
stal
tung
en T
eiln
ehm
ende
so
woh
l aus
der
deu
tsch
en a
ls a
uch
aus d
er fr
anzö
sisc
hen
Spra
chre
gion
ein
zula
den.
Des
weg
en is
t der
Nat
iona
le
Inno
vatio
nspa
rk B
iel/
Bien
ne n
icht
nur
the p
lace
to b
e, so
nder
n au
ch th
e pla
ce to
go.
» ...
ist i
nspi
rier
end:
Der
Par
k is
t ein
Ort
, der
am
Tag
und
in
der
Nac
ht le
bt, i
n de
m im
mer
etw
as lä
uft.
Anl
ässe
ve
rsch
iede
nste
r A
rt h
aben
in d
iese
m K
onte
xt ih
re
Bed
eutu
ng. A
uch
Kun
st in
ihre
n un
ters
chie
dlic
hste
n Fo
rmen
ist e
inzu
bezi
ehen
. Im
Rah
men
der
Ber
ner
Fa
chho
chsc
hule
gib
t es e
ine
Kun
stho
chsc
hule
, die
daf
ür
berü
cksi
chti
gt w
erde
n kö
nnte
. Kün
stle
r si
nd V
orbi
lder
so
woh
l in
ihre
r K
reat
ivitä
t als
auc
h in
der
Zäh
igke
it, m
it de
r si
e ih
re P
roje
kte
verf
olge
n. A
nläs
se k
önne
n ab
er a
uch
fach
liche
r N
atur
sein
, zum
Bei
spie
l Ref
erat
e, K
ongr
esse
od
er N
etw
orki
ng-P
latt
form
en.
» ...
ist d
iffer
enzi
ert:
Im I
nnov
atio
nspa
rk so
ll es
kei
ne
«Ein
heits
kost
» ge
ben;
es s
oll «
Leb
ensr
äum
e» fü
r un
ters
chie
dlic
he «
Tie
rart
en»
wie
in e
inem
Bio
top
gebe
n.
Cra
zyne
ss un
d ei
ne K
ultu
r de
s «w
ilden
Hau
fens
» so
ll m
it ei
nem
Bus
ines
s-M
inds
et u
nd k
lare
r Fo
kuss
iert
heit
amal
gam
iert
wer
den.
Sel
bsto
rgan
isat
ion
und
form
ale
Stru
ktur
en si
nd d
esha
lb in
ein
Gle
ichg
ewic
ht z
u br
inge
n.
Daz
u ge
hört
zum
Bei
spie
l ein
e gu
te D
urch
mis
chun
g vo
n Ju
nior
s und
Sen
iors
ode
r ei
ne d
urch
mis
chte
Nut
zung
mit
Arb
eit,
Kul
tur
und
Woh
nen.
Re
ge
ln u
nd
Gru
nd
sätz
e
Dre
i Ebe
nen
müs
sen
inte
grie
rend
inei
nand
er g
reife
n: E
rste
ns d
ie
Ebe
ne d
er p
hysis
chen
Um
setz
ung
(Bri
ck a
nd M
orta
r), z
wei
tens
di
e E
bene
der
Akt
ivitä
ten
im In
nova
tions
park
(z. B
. Kon
gres
se,
Eve
nts)
und
dritt
ens d
ie E
bene
der
Info
rmat
ione
n (d
arun
ter
subs
umie
ren
sich
etw
a di
e vo
rhan
dene
n D
aten
, das
Net
zwer
k de
r M
itglie
der,
der A
uftr
itt u
nd d
ie P
räse
nz in
Inte
rnet
und
den
M
edie
n). A
uf d
iese
n dr
ei E
bene
n m
üsse
n R
egel
n ge
lten,
die
au
fein
ande
r abg
estim
mt s
ind.
Bei
spie
lhaf
t sol
len
hier
ein
paa
r m
öglic
he R
egel
n bz
w. G
rund
sätz
e fo
rmul
iert
wer
den:
Subv
enti
onen
»
Stre
nge
Reg
eln:
Was
nic
ht le
bens
fähi
g is
t, w
ird
nich
t kü
nstl
ich
am L
eben
erh
alte
n. S
tart
-ups
solle
n si
ch z
uers
t ei
nen
solid
en F
inan
zpar
tner
suc
hen;
pro
gres
sive
Mie
tzin
-se
n; A
usw
ahlv
erfa
hren
für
Stip
endi
en; V
orte
ile fü
r ei
ne
besc
hrän
kte
Zei
t; Z
wis
chen
resu
ltate
ver
tret
en. A
bwei
-ch
unge
n vo
m S
oll m
üsse
n ze
itnah
kor
rigi
ert w
erde
n.
Aus
sied
lung
»
Zur
Aus
sied
lung
auf
gefo
rder
t wir
d, w
er z
u gr
oss o
der
zu
lang
e da
bei i
st, k
eine
n B
eitr
ag a
n G
emei
nsch
aft l
eist
et
bzw
. zu
sehr
mit
sich
selb
st b
esch
äfti
gt is
t. D
as P
arkm
a-na
gem
ent h
ilft,
eine
n Pl
atz
in e
inem
and
eren
Are
al v
on
Bie
l zu
find
en (z
.B. i
m A
real
Güt
erba
hnho
f SBB
ode
r B
özin
genf
eld-
Wes
t).
Bew
illig
unge
n»
Pr
inzi
p de
s One
Off
ice: A
lle e
rfor
derl
iche
n B
ewill
igun
gen
solle
n ze
ntra
l bei
m P
arkm
anag
emen
t erh
ältl
ich
sein
.»
D
as P
arkm
anag
emen
t dar
f im
Per
imet
er d
es I
nnov
atio
ns-
park
s Son
derb
ewill
igun
gen
erte
ilen,
insb
eson
dere
auc
h fü
r di
e E
rste
llung
von
Pro
toty
pen.
»
D
as P
arkm
anag
emen
t ste
llt d
abei
sich
er, d
ass d
er G
roov
e ni
cht v
on B
ürok
ratie
übe
rwuc
hert
wir
d. A
us d
iese
m
Gru
nd m
uss d
arau
f gea
chte
t wer
den,
das
s die
adm
ini-
stra
tive
n A
bläu
fe lo
gisc
h, sc
hlan
k un
d un
büro
krat
isch
ge
stal
tet w
erde
n.
Rau
man
ordn
ung
»
Kla
re A
ufte
ilung
: Arb
eite
n w
ird
in d
en u
nter
en G
esch
osse
n ge
plan
t, W
ohne
n ob
en.
»
Inne
rhal
b de
s Inn
ovat
ions
park
s gib
t es e
ine
«rei
ne K
onze
pt-
zone
»; d
.h. h
ier w
erde
n nu
r Pro
toty
pen
gefe
rtig
t. E
ine
allfä
llige
Ser
ienf
abri
katio
n w
ird
in a
nder
en E
ntw
ickl
ungs
-ge
biet
en v
on B
iel (
z.B.
Are
al G
üter
bahn
of S
BB o
der
Bözi
ngen
feld
-Wes
t) an
gesie
delt.
Inne
rhal
b de
r Kon
zept
zone
ist
kei
n L
ager
raum
erl
aubt
.»
Fu
ssgä
nger
zone
: Nur
Vel
os u
nd E
lekt
rofa
hrze
uge
sind
ge
stat
tet (
auch
Pro
toty
pen)
.»
E
s wir
d da
rauf
gea
chte
t, da
ss n
ur m
inim
ale
Tra
nspo
rte
nöti
g si
nd.
33
3435
»
Iden
tity
, Sec
urit
y an
d P
riva
cyP
rodu
ktio
nste
chni
k»
L
aser
und
Pho
toni
k»
W
erks
toff
e un
d O
berf
läch
ente
chno
logi
e»
M
echa
tron
ik
Ene
rgie
, Ver
kehr
, Mob
ilit
ät»
E
nerg
ieef
fizi
ente
Per
man
entm
agne
tant
rieb
e»
V
erbr
ennu
ngsm
otor
en u
nd A
bgas
tech
nik
»
Fahr
zeug
sich
erhe
it un
d -m
echa
nik
Erg
änze
nd z
u de
n st
rate
gisc
hen
The
men
schw
erpu
nkte
n so
ll au
ch d
as P
oten
zial
der
reg
iona
len
Bild
ungs
- un
d Fo
rsch
ungs
-in
stit
utio
nen
genu
tzt w
erde
n. S
o be
inha
lten
die
folg
ende
n sp
ezif
isch
en T
hem
enge
biet
e eb
enfa
lls in
tere
ssan
te P
ersp
ek-
tive
n fü
r ei
nen
nati
onal
en I
nnov
atio
nspa
rk:
»
Aut
omob
iltec
hnik
(Ber
ner
Fach
hoch
schu
le) z
usam
men
m
it E
nerg
ie u
nd L
uft-
und
Rau
mfa
hrt
»
Hol
ztec
hnik
(Ber
ner
Fach
hoch
schu
le) z
usam
men
mit
Ene
rgie
Die
Zw
eckm
ässi
gke
it d
er p
rimär
en t
hem
atis
chen
Aus
richt
ung
wird
auc
h d
urch
die
Bra
nche
npo
sitio
nier
ung
der
Reg
ion
Bie
l-S
eela
nd u
nter
stric
hen
Que
lle: B
FS B
etri
ebsz
ählu
ng, U
BS
Wea
lth M
anag
emen
t R
esea
rch
Bra
nch
en
po
siti
on
ieru
ng
de
r R
eg
ion
Bie
l-S
ee
lan
dVe
rgle
ich
der
Bes
chäf
tigte
nant
eile
in d
er R
egio
n m
it C
H
Che
mie
/Pha
rma
Ban
ken
/Ver
sich
erun
gen
Info
rmat
ikd
iens
te
Die
nstl.
für
Unt
ern.
Ener
gie
Imm
ob
ilien
Tele
kom
mun
ikat
ion
Mas
chin
enb
au
Elek
tro
Uhr
enin
dus
trie
Kun
stst
off
eN
ahru
ngsm
ittel
Ges
und
heits
wes
en
Pap
ier/
Verla
g &
Dru
ck
Met
allin
dus
trie
Gro
ssha
ndel
Aut
og
ewer
be
Text
il
Gas
tgew
erb
e
Ho
lz
Bau
gew
erb
e
Det
ailh
and
el
An
teil
Re
gio
n <
Sch
we
iz
An
teil
Re
gio
n >
Sch
we
iz
un
terv
ert
rete
n
gu
t p
osi
tio
nie
rt
üb
erv
ert
rete
n
ho
ch
tie
fWachstumspotenzial
Un
ive
rsit
ät
Ba
sel
ww
w.u
nib
as.
chU
niv
ers
itä
t Fr
eib
urg
ww
w.u
nif
r.ch
Un
ive
rsit
ät
Be
rnw
ww
.un
ibe
.ch
Un
ive
rsit
ät
Ne
uch
âte
lw
ww
.un
ine
.ch
Uni
u. E
PFL
Laus
anne
ww
w. u
nil.c
hw
ww
. ep
fl.ch
Inte
rdis
zip
linär
es In
stitu
t für
Eth
ik u
nd
Men
sche
nrec
hte
http
://w
ww
.uni
fr.c
h/un
i/de
/int
erfa
culta
ire.p
hp
Inte
rfak
ultä
res
Inst
itut f
ür O
st- u
nd O
stm
itte
l-eu
rop
a ht
tp:/
/uni
fr.c
h/i
icee
/de
/
IFF-
Inst
itut f
ür F
amili
enfo
rsch
ung
und
-ber
atun
g ht
tp:/
/ww
w.u
nifr
.ch
/iff
/
iimt i
nter
natio
nal i
nstit
ute
of m
anag
emen
t in
tech
nolo
gy
ww
w.ii
mt.
ch
émaf
, éco
le d
e m
ultim
édia
et d
’art
de
Frib
our
g w
ww
.em
af.c
h
Glio
n In
stitu
t de
haut
es é
tud
es
ww
w.g
lion.
ch
Inst
itut f
ür S
po
rtht
tp:/
/ww
w.u
nifr
.ch
/sp
ort
/de
/ind
ex.p
hp
Wel
trau
mfo
rsch
ung
und
Pla
neto
log
ie (
WP
) w
ww
.phi
m.u
nib
e.ch
AR
TOR
G (
Art
ifici
al O
rgan
Cen
ter f
or
Bio
med
ical
Eng
inee
ring
Res
earc
h)
ww
w.a
rto
rg.u
nib
e.ch
ITI-
Fors
chun
gsi
nstit
ut f
ür D
enta
l- un
d S
kele
ttb
iolo
gie
w
ww
.iti.u
nib
e.ch
Theo
do
re K
och
er In
stitu
t (im
mun
e ce
ll m
igra
tion,
vas
cula
r mo
rpho
gen
esis
) w
ww
.tki
.uni
be.
ch
MEM
Res
earc
h C
ente
r (In
stitu
t Mau
rice
E.
Mül
ler)
– F
ors
chun
gsz
entr
um f
ür o
rtho
päd
isch
e C
hiru
rgie
w
ww
.mem
cent
er.u
nib
e.ch
Ast
rono
mis
ches
Inst
itut
ww
w.a
iub
.uni
be.
ch
Inst
itute
fo
r The
ore
tical
Phy
sics
http
://w
ww
.itp
.uni
be.
ch/
imt-
inst
itut d
e m
icro
tech
niq
ue
ww
w2.
unin
e.ch
/im
t
Inst
itut d
e M
athé
mat
ique
s w
ww
2.un
ine.
ch/m
ath
/pag
e747
3.hm
tl
Inst
itute
fo
r The
ore
tical
Phy
sics
w
ww
.uni
ne.c
h/p
hys/
hom
e.ht
ml
Inst
itut d
e ch
imie
ww
w2.
unin
e.ch
/chi
m/p
age8
927.
htm
l
Inst
itut d
e g
éolo
gie
et d
’hyd
rog
éolo
gie
ww
w2.
unin
e.ch
/Jah
ia/G
eolo
gy/
site
/geo
log
ie/
lang
/fr
Inst
itut d
e b
iolo
gie
ww
w2.
unin
e.ch
/rec
herc
he/p
age2
4526
.htm
l
Neb
en d
er B
ranc
heno
rient
ieru
ng k
önn
en a
uch
aus
den
Stä
rken
der
Ho
chsc
hule
n in
der
Reg
ion
erg
änze
nde
inha
ltlic
he S
chw
erp
unkt
e g
ebild
et w
erd
en.
Que
lle: V
OL
/bec
o, E
ing
abe
an V
erei
n M
SFS
(19
. Mär
z 20
09
)
»
Spor
twis
sens
chaf
ten
(Eid
genö
ssis
che
Hoc
hsch
ule
für
Spor
t Mag
glin
gen
EH
SM) z
usam
men
mit
Life
Sci
ence
s»
A
stro
phys
ik (U
nive
rsitä
t Ber
n) z
usam
men
mit
Luf
t- u
nd
Rau
mfa
hrt
»
Nan
otec
hnol
ogie
(CSE
M, N
euch
âtel
) zus
amm
en m
it M
ediz
inte
chni
kM
it de
r A
usri
chtu
ng d
es B
iele
r In
nova
tion
spar
ks w
ird
eine
si
nnvo
lle E
rgän
zung
des
the
mat
isch
en S
pekt
rum
s fü
r de
n na
tiona
len
Inno
vatio
nspa
rk a
nges
treb
t. Ü
bers
chne
idun
gen
– et
wa
mit
der A
usri
chtu
ng d
es S
tand
orts
Düb
endo
rf in
den
B
erei
chen
Med
izin
, Ene
rgie
, Luf
t- u
nd R
aum
fahr
t – s
ind
erw
ünsc
ht, k
önne
n si
e do
ch w
ertv
olle
Syn
ergi
en f
ür d
ie
Zus
amm
enar
beit
zwis
chen
den
Sta
ndor
ten
scha
ffen
.
Die
Trä
ger
der
Am
biti
onD
ie A
mbi
tion
für
den
Nat
iona
len
Inno
vati
onsp
ark
Bie
l/B
ienn
e er
ford
ert e
ine
brei
te A
bstü
tzun
g in
der
Reg
ion.
D
abei
ste
hen
im V
orde
rgru
nd d
ie S
tift
ung
Fors
chun
g Sc
hwei
z, d
er K
anto
n B
ern,
die
Sta
dt B
iel,
die
Wir
tsch
afts
-cl
uste
r de
s Kan
tons
Ber
n un
d di
e pr
ivat
en I
nves
tore
n, d
ie
sich
am
Par
k be
teili
gen
wol
len.
Dem
nat
iona
len
Cha
rakt
er d
es P
roje
kts v
erpf
licht
et, i
st d
er
Kre
is d
er T
räge
r ni
cht g
esch
loss
en, s
onde
rn o
ffen
für
jede
n in
tere
ssie
rten
Tei
lneh
mer
.
36
Die
Ele
men
te d
es N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
ks B
iel/
Bie
nne
solle
n in
halt
lich/
funk
tion
al u
nd r
äum
lich/
arch
itekt
onis
ch
das o
ben
form
ulie
rte
Inno
vati
onsk
onze
pt w
iede
rspi
egel
n. S
ie
bild
en d
ie P
latt
form
, in
dene
n di
e Id
een
umge
setz
t wer
den.
D
abei
wer
den
folg
ende
Pun
kte
vora
usge
setz
t:»
D
ie K
onze
ntra
tion
wes
entl
iche
r T
eile
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le e
rfol
gt in
Bie
l.»
D
ie U
nive
rsitä
t Ber
n nu
tzt d
en N
atio
nale
n In
nova
tion
s-pa
rk B
iel/
Bie
nne
akti
v zu
r A
nsie
dlun
g vo
n Fo
rsch
ungs
-pr
ojek
ten.
Die
vor
gesc
hlag
ene
Plat
tfor
m fü
r de
n N
atio
nale
n In
nova
ti-
onsp
ark
Bie
l/B
ienn
e um
fass
t dre
i str
uktu
relle
Ele
men
te,
wob
ei d
iese
für
den
Mom
ent r
ein
funk
tion
al u
nd n
icht
rä
umlic
h/ar
chite
kton
isch
zu
vers
tehe
n si
nd:
»
Das
Ler
n- u
nd F
orsc
hung
szen
trum
bes
tehe
nd a
us d
er
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le u
nd T
eile
n de
r U
nive
rsitä
t Ber
n so
wie
von
wei
tere
n In
stit
uten
der
um
liege
nden
Kan
tone
.»
D
as I
nnov
atio
nsze
ntru
m m
it R
äum
lichk
eite
n fü
r di
e A
nsie
dlun
g vo
n Sp
in-o
ffs u
nd S
tart
-ups
aus
der
Reg
ion,
L
ivin
g L
abs u
nd I
nnov
atio
nsze
llen.
»
Das
Beg
egnu
ngs-
und
Bes
uche
rzen
trum
, auf
baue
nd
auf d
er g
emei
nsam
en N
utzu
ng d
urch
die
Stu
dent
en u
nd
Doz
ente
n im
Ler
n- u
nd F
orsc
hung
szen
trum
und
den
A
kteu
ren
im I
nnov
atio
nsze
ntru
m.
Die
Ele
men
te u
nter
der
Lei
tung
der
Dir
ekti
on d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
und
die
Ele
men
te u
nter
der
Lei
tung
des
Pa
rkm
anag
emen
ts s
telle
n ei
n ge
mei
nsam
es G
anze
s dar
: den
N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
k B
iel/
Bie
nne.
Ein
e V
orau
sset
zung
für
die
Dyn
amik
des
Nat
iona
len
Inno
vati
onsp
arks
Bie
l/B
ienn
e is
t die
Ver
fügb
arke
it vo
n L
andr
eser
ven
für
die
Exp
ansi
on. D
abei
sol
lte d
arau
f gea
chte
t w
erde
n, d
ass d
iese
Are
ale
nich
t ein
em u
nmit
telb
aren
V
erw
ertu
ngsd
ruck
unt
erlie
gen
und
som
it di
e M
öglic
hkei
t bi
eten
, auf
Cha
ncen
z.B
. For
m e
iner
Ans
iedl
ung
eine
s eu
ropä
isch
en F
orsc
hung
szen
trum
s ein
es w
eltw
eite
n H
igh-
Tec
h-U
nter
nehm
ens e
tc. z
u w
arte
n. D
er G
üter
bahn
hof S
BB
un
d da
s Böz
inge
nfel
d-W
est s
telle
n fü
r de
n N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
k B
iel/
Bie
nne
solc
he A
real
e da
r.
Das
In
nov
ati
on
sze
ntr
um
Das
Inn
ovat
ions
zent
rum
bes
teht
aus
fünf
Bau
stei
nen.
Die
se
sind
im W
esen
tlic
hen
aus d
er B
edar
fsum
frag
e en
tsta
nden
, in
sbes
onde
re d
ie I
nnov
atio
nsze
llen
und
der
Zug
ang
zu
Lab
ors:
»
Spin
-off
-Par
k: fü
r Sp
in-o
ffs d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
un
d U
nive
rsitä
t Ber
n so
wie
Sta
rt-u
p-Fi
rmen
aus
der
U
mge
bung
von
Bie
l.»
In
nova
tion
szel
len:
für
Pro
jekt
grup
pen
aus m
ittl
eren
und
gr
össe
ren
Unt
erne
hmen
, die
für
eine
n sp
ezif
isch
en
Pro
jekt
auft
rag
tem
porä
r zu
sam
men
gest
ellt
wer
den.
»
Liv
ing
Lab
s: fü
r di
e ge
mei
nsam
e E
rfor
schu
ng d
er
Wir
kung
und
Akz
epta
nz v
on n
euen
Pro
dukt
en, P
roze
ssen
od
er n
euen
Eig
ensc
haft
en in
bes
tehe
nden
Pro
dukt
en u
nd
Pro
zess
en.
»
Zug
ang
zu L
abor
s: fü
r D
ritt
firm
en, z
.B. b
ei d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
ode
r be
i and
eren
Ins
titu
tion
en d
er
Schw
eiz,
ver
mitt
elt d
urch
ein
e ze
ntra
le S
telle
im V
eran
t-w
ortu
ngsb
erei
ch d
es P
arkm
anag
emen
ts.
»
Plat
z fü
r Fi
rmen
: Rau
mre
serv
e fü
r Fi
rmen
, wel
che
die
Näh
e zu
m N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
k su
chen
.
Spin
-off
-Par
kD
ie F
örde
rung
von
Jung
unte
rneh
mer
n is
t ein
e w
icht
ige
Auf
gabe
des
Inn
ovat
ions
park
s in
Bie
l. D
ie Z
ielg
rupp
en s
ind
zum
ein
en S
pin-
offs
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le u
nd d
er
Uni
vers
ität B
ern,
zum
and
eren
Sta
rt-u
p-Fi
rmen
aus
der
R
egio
n. D
ie B
erat
ung
und
Förd
erun
g so
llte
in e
nger
Z
usam
men
arbe
it m
it in
noB
E e
rfol
gen.
Ang
esic
hts d
er b
este
hend
en D
icht
e an
Grü
nder
zent
ren
in
der
Schw
eiz
konz
entr
iert
sic
h da
s Kon
zept
des
Inn
ovat
ions
-pa
rks i
n B
iel a
uf je
ne F
irm
en, d
ie s
ich
aus d
er N
ähe
zu d
en
etab
liert
en F
irm
en d
er R
egio
n, e
ntla
ng d
es Ju
ra-S
üdfu
sses
od
er a
uch
im Ju
ra, e
inen
Vor
teil
vers
prec
hen.
Das
sin
d pr
imär
Fir
men
in d
en B
erei
chen
Uhr
en, P
räzi
sion
stec
hnik
, M
ediz
inal
tech
nik,
Inf
orm
atio
ns-
und
Tel
ekom
mun
ikat
ions
-te
chni
k, C
lean
Tec
h.D
en Ju
ngun
tern
ehm
ern
soll
ein
Ber
atun
gspa
ket a
ngeb
oten
w
erde
n, w
ie e
s heu
te s
chon
bei
inno
BE
Sta
ndar
d is
t:1
1 ww
w.in
nob
e.ch
/de
/ind
ex/p
hp
37
Konz
eptio
n de
s N
atio
nale
n In
nova
tions
park
s Bi
el/B
ienn
e
Elem
ente
und
Bau
stei
ne
������
���������"�(�
)���
�����
!���
������
�+ ��
��
����
�+���
�����������
!**-�32!-*�+�
1�*2)
�#�
�0�0
*�*0�+�
�*,�
���
./�)
+1�
*2)
�#�
�;��+���+$���
��)*
+��*,
�-)�./
�*0�+
1�*2)
�#
Bau
stei
ne d
es In
nova
tio
nsze
ntru
ms
38
Ers
tber
atun
g fü
r G
ründ
er u
nd S
tart
-ups
:»
Fi
rmen
grün
dung
, Rec
htsf
orm
»
Pro
fess
ione
ller
Bus
ines
spla
n»
Fi
nanz
en»
M
arke
ting
konz
ept
»
Spin
-off
-Par
k»
K
ursa
ngeb
ote
»
Star
thilf
en
Inno
vatio
nsbe
ratu
ng fü
r U
nter
nehm
er:
»
Ges
chäf
tspo
tenz
ial u
nd M
arkt
chan
cen
»
Stra
tegi
en u
nd K
onze
pte
»
Inno
vati
on u
nd I
nnov
atio
nsm
anag
emen
t»
Pa
rtne
rsch
afte
n un
d K
onta
kte
»
Org
anis
atio
nsst
rukt
ur u
nd -
proz
esse
»
Neu
e M
ärkt
e»
N
eue
Pro
dukt
e un
d Id
een
Spin
-off
-Par
k
Zie
l, Fu
nktio
n
Förd
erun
g v
on
Jung
unte
rneh
men
: Sp
in-o
ffs
p
rim
är (
aber
nic
ht a
ussc
hlie
sslic
h) a
us d
en
B
erne
r H
och
schu
len,
Sta
rt-u
ps
pri
mär
aus
der
R
egio
n.
Zie
lgru
pp
en
Ab
solv
ente
n au
s d
er R
egio
n, d
ie e
ine
Erfin
dun
g/
Idee
sel
ber
ver
mar
kten
wo
llen.
B
evo
rzug
t im
Ber
eich
Uhr
en, P
räzi
sio
nste
chni
k,
Med
izin
alte
chni
k, In
form
atio
ns-
und
Tel
e-
kom
mun
ikat
ions
tech
nik,
Cle
anTe
ch.
Erfo
lgsf
akto
ren,
D
ie D
iffe
renz
ieru
ng e
rfo
lgt
pri
mär
dur
ch d
as
Dif
fere
nzie
rung
U
mfe
ld/d
ie R
egio
n m
it d
er d
ort
ang
esie
del
ten
In
dus
trie
(N
ähe
zu p
ote
ntie
llen
Kun
den
).
Die
nstle
istu
ngen
, Er
bra
cht
mit
Vort
eil d
urch
inno
BE
ents
pre
chen
d
Unt
erst
ützu
ngs-
d
en e
tab
liert
en P
rog
ram
men
. le
istu
ngen
Fi
nanz
ielle
Unt
erst
ützu
ng d
urch
den
STI
(S
tiftu
ng
für
tech
nolo
gis
che
Inno
vatio
n, B
iel)
im R
ahm
en
der
Fö
rder
krite
rien
.
Grö
ssen
ord
nung
en/
15 S
pin
-off
s, 1
5 re
gio
nale
Sta
rt-u
ps.
K
apaz
itäts
bed
arf
Auf
enth
alt
im S
pin
-off
-Par
k im
Dur
chsc
hnit
t 5
Ja
hre
(2 b
is 3
neu
e S
pin
-off
s je
des
Jah
r).
Im D
urch
schn
itt
vier
Leu
te: P
latz
bed
arf
für
ca.
120
Per
sone
n p
lus
Lab
or/
Wer
ksta
tt.
Anf
ord
erun
gen
an
M
itte
lweg
zw
isch
en R
at –
Erm
unte
rung
–
das
Par
kman
agem
ent
Nei
n-S
agen
-Kö
nnen
.
S
elek
tion
(«sc
höp
feri
sche
Zer
stö
rung
»).
D
rehs
chei
be
zwis
chen
Idee
n un
d K
apita
l.
N
etzw
erk
mit
Bus
ines
s A
ngel
s.
Vers
tänd
nis
für
die
So
rgen
und
Nö
te d
er
Ju
ngun
tern
ehm
er (
«Wär
me»
).
Erfo
lgsm
asss
tab
M
ind
este
ns e
in P
roje
kt im
Ven
ture
-Bus
ines
s-
Pla
n-W
ettb
ewer
b p
ro A
ustr
agun
g.
Min
des
tens
ein
Fin
alis
t im
Ven
ture
-Bus
ines
s-
Pla
n-W
ettb
ewer
b im
Dur
chsc
hnit
t p
ro d
rei
A
ustr
agun
gen
.
75
Pro
zent
der
Sp
in-o
ffs
über
leb
en m
ind
este
ns
fünf
Jah
re (
zum
Ver
gle
ich:
ETH
ca.
90
Pro
zent
).
Inno
vati
onsz
elle
nD
ie Id
ee d
er I
nnov
atio
nsze
llen
ist i
n de
r Bed
arfs
anal
yse
ents
tand
en. H
inte
rgru
nd is
t die
Fes
tste
llung
, das
s grö
sser
e un
d au
ch W
eltf
irm
en d
ie A
usfo
rmul
ieru
ng u
nd E
ntw
ickl
ung
von
krea
tiven
Pro
jekt
en im
mer
wie
der a
n kl
eine
re D
ritt
firm
en
verg
eben
. Im
Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rk B
iel/
Bien
ne so
ll de
shal
b ei
n A
ngeb
ot g
esch
affe
n w
erde
n, w
elch
es F
irm
en
erm
öglic
ht, e
ine
Proj
ektg
rupp
e te
mpo
rär o
der ü
ber e
ine
läng
ere
Zei
t aus
serh
alb
der e
igen
en O
rgan
isat
ion
und
in e
inem
39
krea
tiven
Fre
irau
m z
u et
ablie
ren.
Mot
ivat
ion
für e
in so
lche
s V
orha
ben
solle
n di
e gu
ten
Bed
ingu
ngen
im I
nnov
atio
nspa
rk
sein
. Daz
u ko
mm
t, da
ss B
iel u
nd se
in U
mfe
ld ü
ber a
usge
zeic
h-ne
tes K
now
-how
bei
der
Pro
toty
pene
ntw
ickl
ung
und
im
Prot
otyp
enba
u be
sitzt
. Es i
st a
lso
für b
este
hend
e un
d et
ablie
rte
Firm
en m
öglic
h, h
ier e
in P
roje
kt v
on d
er Id
ee b
is zu
m
funk
tions
fähi
gen
Prot
otyp
en d
urch
zuzi
ehen
.
Inno
vati
onsz
elle
n
Zie
l, Fu
nktio
n
Flex
ible
s R
aum
ang
ebo
t fü
r P
roje
ktg
rup
pen
aus
m
ittle
ren
und
gro
ssen
Unt
erne
hmen
in e
inem
kr
eativ
en U
mfe
ld
Zie
lgru
pp
en
Pro
jekt
gru
pp
en a
us m
ittle
ren
und
gro
ssen
Unt
erne
hmen
, tem
po
rär
zusa
mm
eng
este
llt m
it
eine
m P
roje
ktau
ftra
g
Erfo
lgsf
akto
ren,
U
mfe
ld (
Frei
zeit
/Ber
uf),
Zus
amm
enar
bei
t m
it d
er
Dif
fere
nzie
rung
U
nive
rsitä
t B
ern
od
er d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
(z
.B. s
pez
ielle
s S
emin
ar),
fle
xib
les
Rau
man
geb
ot
fü
r K
onz
epte
ntw
ickl
ung
bis
zur
Her
stel
lung
ein
es
Pro
toty
pen
.
La
bo
rang
ebo
t, M
od
ellb
auer
, Her
stel
lung
vo
n
Pro
toty
pen
vo
r O
rt
Sp
ezie
lle
Unt
erb
ring
ung
smö
glic
hkei
t, D
iskr
etio
n, r
eprä
sen-
A
nfo
rder
ung
en
tati
ve P
räse
ntat
ions
räum
e (f
ür C
EOs,
Kun
den
)
Grö
ssen
ord
nung
en
5 G
rup
pen
à 1
0 P
erso
nen
gle
ichz
eitig
:
P
latz
bed
arf
für
ca. 5
0 Le
ute
Mö
glic
hkei
t für
Inst
alla
tion
von
Lab
ors
, Wer
kstä
tten
Die
nstle
istu
ngen
O
rgan
isat
ion
der
no
twen
dig
en In
fras
truk
tur
erb
rach
t d
urch
das
m
assg
esch
neid
ert
auf
die
Bed
ürfn
isse
der
P
arkm
anag
emen
t
Pro
jekt
gru
pp
en
Anf
ord
erun
gen
an
A
kqui
sitio
n, S
iche
rste
llung
der
Dis
kret
ion,
d
as P
arkm
anag
emen
t b
edür
fnis
ger
echt
e (U
m-)
Ges
taltu
ng d
er R
äum
e
Inno
vatio
nsfö
rder
ung
Mö
glic
hkei
ten
über
öff
entli
che
Förd
erin
stitu
tione
n
(z.B
. KTI
) in
Bet
rach
t zi
ehen
Fina
nzie
rung
sasp
ekte
Mar
ktüb
liche
Mie
te f
ür d
ie R
äum
e, d
afür
kost
eng
ünst
ige
Infr
astr
uktu
r d
urch
Ser
ved
Off
ices
. Grö
sser
e U
mb
aute
n m
üsse
n vo
m
K
und
en b
ezah
lt w
erd
en (
Mie
tera
usb
au).
Erfo
lgsm
asss
tab
A
usla
stun
g d
er K
apaz
itäte
n,
Erre
iche
n d
es U
msa
tzzi
els
Liv
ing
Lab
sL
ivin
g L
abs d
iene
n de
r B
eoba
chtu
ng d
es G
ebra
uchs
von
P
rodu
kten
unt
er R
eal-
Life
-Bed
ingu
ngen
. Dab
ei g
eht e
s um
da
s dir
ekte
Beo
bach
ten,
wie
Pro
dukt
e un
d D
iens
tlei
stun
gen
und
ihre
Fun
ktio
nen
benu
tzt w
erde
n. I
n de
r M
öglic
hkei
t, Fe
hlm
anip
ulat
ione
n fr
üh z
u er
kenn
en u
nd d
urch
Pro
dukt
än-
deru
ngen
ode
r L
ernp
roze
sse
nach
prüf
bar
zu k
orri
gier
en u
nd
Pote
ntia
le z
u er
kenn
en li
egt d
ie S
tärk
e di
eses
Ans
atze
s.
Vor
auss
etzu
ng fü
r ei
n L
ivin
g L
ab is
t die
Sch
affu
ng e
ines
en
tspr
eche
nden
Um
feld
es d
urch
ein
e In
tere
ssen
gem
eins
chaf
t vo
n Fi
rmen
und
Hoc
hsch
ulen
.1 D
ie E
tabl
ieru
ng u
nd d
er B
etri
eb e
ines
Liv
ing
Lab
s ist
kei
ne
Neu
heit.
In
der
Schw
eiz
gibt
es s
chon
ein
e R
eihe
sol
cher
Z
entr
en. D
er S
tand
ort d
es N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
ks
Bie
l/B
ienn
e in
ein
er S
tadt
mit
eine
r du
rchm
isch
ten
Bev
ölke
-ru
ng m
acht
die
sen
Ged
anke
n ab
er h
ocha
ttra
ktiv
.
1 «A
Liv
ing
Lab
is a
use
r-ce
ntre
d o
pen
inno
vatio
n ec
osy
stem
, oft
en
op
erat
ing
in a
ter
rito
rial
co
ntex
t (e
.g. c
ity,
ag
glo
mer
atio
n, r
egio
n),
inte
gra
ting
co
ncur
rent
res
earc
h an
d in
nova
tion
pro
cess
es w
ithin
a
Pub
lic-P
riva
te-P
eop
le p
artn
ersh
ip. I
t is
bas
ed o
n a
syst
emat
ic u
ser
co-c
reat
ion
app
roac
h in
teg
ratin
g r
esea
rch
and
inno
vatio
n p
roce
sses
th
roug
h th
e ex
plo
ratio
n, e
xper
imen
tatio
n an
d e
valu
atio
n o
f in
nova
tive
id
eas,
sce
nari
os,
co
ncep
ts a
nd r
elat
ed t
echn
olo
gic
al a
rtef
acts
in r
eal
life
use
case
s in
volv
ing
use
r co
mm
uniti
es n
ot
onl
y as
ob
serv
ed
sub
ject
s b
ut a
lso
as
bei
ng a
so
urce
of
crea
tion.
Thi
s ap
pro
ach
allo
ws
to c
onc
urre
ntly
co
nsid
er, a
t th
e ea
rlie
r st
age
of
R&
D, b
oth
the
glo
bal
p
erfo
rman
ce o
f a
pro
duc
t o
r se
rvic
e th
roug
h al
l ele
men
ts o
f th
e p
rod
uct
life
-cyc
le f
rom
des
ign
up t
o r
ecyc
ling
… a
nd it
s p
ote
ntia
l ad
op
tion
by
user
s. U
ser
cent
red
res
earc
h m
etho
ds,
suc
h as
Act
ion
rese
arch
, Co
mm
unit
y in
form
atic
s, C
ont
extu
al d
esig
n, U
ser-
cent
ered
d
esig
n, P
artic
ipat
ory
des
ign,
Em
pat
hic
des
ign,
Em
otio
nal D
esig
n, a
nd
oth
er U
sab
ility
met
hod
s, a
lread
y ex
ist
but
fai
l to
suf
fici
entl
y em
po
wer
us
ers
for
co-c
reat
ing
into
op
en d
evel
op
men
t en
viro
nmen
ts. M
ore
re
cent
ly, t
he W
eb 2
.0 h
as d
emo
nstr
ated
the
po
siti
ve im
pac
t o
f in
volv
ing
use
r co
mm
uniti
es in
New
Pro
duc
t D
evel
op
men
t (N
PD
) su
ch
as M
ass
Co
llab
ora
tio
n p
roje
cts
(e.g
. Wik
iped
ia, C
row
dso
urci
ng,
Wis
do
m o
f C
row
ds)
in c
olle
ctiv
ely
crea
ting
new
co
nten
ts a
nd
app
licat
ions
. A L
ivin
g L
ab is
no
t si
mila
r to
a T
estb
ed a
s it
s p
hilo
sop
hy
is t
o t
urn
user
s, f
rom
bei
ng t
rad
itio
nally
co
nsid
ered
as
ob
serv
ed
sub
ject
s fo
r te
stin
g m
od
ules
ag
ains
t re
qui
rem
ents
, int
o v
alue
cre
atio
n in
co
ntri
but
ing
to
the
co
-cre
atio
n an
d e
xplo
ratio
n o
f em
erg
ing
idea
s,
bre
akth
roug
h sc
enar
ios,
inno
vati
ve c
onc
epts
and
rel
ated
art
efac
ts.
Hen
ce, a
Liv
ing
Lab
rat
her
cons
titut
es a
n ex
per
ient
ial e
nviro
nmen
t,
whi
ch c
oul
d b
e co
mp
ared
to
the
co
ncep
t o
f E
xper
ient
ial l
earn
ing
, w
here
use
rs a
re im
mer
ged
in a
cre
ativ
e so
cial
sp
ace
for
des
igni
ng a
nd
exp
erie
ncin
g t
heir
ow
n fu
ture
. Liv
ing
Lab
s co
uld
als
o b
e us
ed b
y p
olic
y m
aker
s an
d u
sers
/citi
zens
fo
r d
esig
ning
, exp
lori
ng, e
xper
ienc
ing
and
re
finin
g n
ew p
olic
ies
and
reg
ulat
ions
in r
eal-
life
scen
ario
s fo
r ev
alua
ting
the
ir p
ote
ntia
l im
pac
ts b
efo
re t
heir
imp
lem
enta
tions
.»
(Que
lle: h
ttp
://e
n.w
ikip
edia
.org
/wik
i/Li
ving
_lab
; la
st m
od
ifie
d o
n 9
July
201
0 at
14
:25)
.
4041
Zus
amm
en m
it de
r B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
wur
den
drei
Id
een
für
ein
Liv
ing
Lab
ent
wic
kelt:
»
Reh
abili
tati
onst
echn
ik, z
.B. m
it de
r E
idge
nöss
isch
en
H
ochs
chul
e fü
r Sp
ort M
aggl
inge
n E
HSM
(bis
her
noch
nich
t in
dies
er S
ache
kon
takt
iert
)»
M
an/M
achi
ne-I
nter
face
»
Mob
ile C
omm
unic
atio
nN
ach
dem
Bes
chlu
ss ü
ber
die
Err
icht
ung
eine
s nat
iona
len
Inno
vati
onsp
arks
in B
iel s
olle
n da
s Par
kman
agem
ent u
nd d
ie
Lei
tung
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le e
in e
ntsp
rech
ende
s P
roje
kt fo
rmul
iere
n. D
ie U
nter
stüt
zung
dur
ch d
ie lo
kale
In
dust
rie
resp
. die
Ind
ustr
ie-C
lust
er s
owie
and
ere
Leh
r- u
nd
Fors
chun
gsan
stal
ten
aus d
er R
egio
n is
t dab
ei e
ine
Vor
auss
et-
zung
.
Liv
ing
Lab
s
Zie
l, Fu
nktio
n
Erfo
rsch
ung
der
Wir
kung
und
Akz
epta
nz v
on
ne
uen
Pro
duk
ten,
Pro
zess
en o
der
neu
en
Ei
gen
scha
ften
vo
n b
este
hend
en P
rod
ukte
n un
d
Pro
zess
en
Zie
lgru
pp
en
Firm
en im
Rah
men
der
Pro
duk
tent
wic
klun
g,
z.B
. in
der
Pro
toty
pen
pha
se
Erfo
lgsf
akto
ren,
M
ög
lichk
eit
eine
r w
irkl
ichk
eits
nahe
n S
tud
ie d
es
Dif
fere
nzie
rung
U
mg
ang
s m
it ne
uen
Pro
duk
ten
mit
Inte
rakt
ion
al
ler
Bet
eilig
ten
am In
nova
tions
pro
zess
(Öko
syst
em)
Sp
ezie
lle
Ko
nzep
t m
uss
auf
die
Bed
ürfn
isse
der
loka
len
Anf
ord
erun
gen
In
dus
trie
ab
ges
tim
mt
wer
den
Grö
ssen
ord
nung
en
No
ch o
ffen
Die
nstl
eist
ung
en
Ang
ebo
t un
d U
nter
halt
des
Liv
ing
Lab
s, e
vtl.
er
bra
cht
dur
ch d
as
zusa
mm
en m
it ex
tern
en P
artn
ern
Par
kman
agem
ent
Anf
ord
erun
gen
an
A
ktiv
e Ve
rmar
ktun
g d
es L
ivin
g L
abs
das
Par
kman
agem
ent
Inno
vatio
nsfö
rder
ung
Im
Rah
men
der
jew
eilig
en P
roje
kte
zu b
eant
rage
n
Fina
nzie
rung
sasp
ekte
N
och
off
en
Erfo
lgsm
asss
tab
N
och
off
en
Die
Ein
rich
tung
ein
es L
ivin
g L
abs g
ehör
t zur
Str
ateg
ie d
es
Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rks B
iel/
Bien
ne, d
ie d
arau
f abz
ielt,
ei
n A
ngeb
ot z
u sc
haff
en, d
as ü
ber
die
typi
sche
För
deru
ng v
on
Star
t-up
-Unt
erne
hmen
hin
ausg
eht u
nd a
uch
grös
sere
n Fi
rmen
ein
en A
nrei
z gi
bt, a
n de
n A
ktiv
itäte
n zu
par
tizi
pier
en.
Zug
ang
zu L
abor
dien
stle
istu
ngen
Ein
wic
htig
es E
rgeb
nis d
er B
edar
fsum
frag
e w
ar, d
ass v
iele
Fi
rmen
ein
en sc
hnel
len,
eff
izie
nten
Zug
ang
zur
Lab
orin
fra-
stru
ktur
an
den
Hoc
hsch
ulen
wün
sche
n. D
er B
edar
f um
fass
t da
bei n
icht
nur
die
Era
rbei
tung
von
Mes
sdat
en, s
onde
rn a
uch
dere
n qu
alif
izie
rte
Aus
wer
tung
.V
on e
inem
solc
hen
Ang
ebot
pro
fitie
ren
auch
die
Hoc
hsch
ulen
se
lbst
meh
rfac
h: S
ie la
sten
ihre
Ger
äte
bess
er a
us, k
önne
n D
ritt
mitt
el g
ener
iere
n un
d de
n M
itarb
eite
rn u
nd S
tude
nten
ei
nen
dire
kten
Kon
takt
mit
der
Prax
is e
rmög
liche
n. D
iens
tlei-
stun
gsau
fträ
ge k
önne
n zu
dem
der
Aus
gang
spun
kt fü
r gr
össe
re F
orsc
hung
spro
jekt
e se
in.
Unt
er d
er F
eder
führ
ung
des P
arkm
anag
emen
ts so
ll ei
ne S
telle
et
ablie
rt w
erde
n, d
ie a
ls V
erm
ittle
rin
für
die
Die
nstle
istu
ngs-
auft
räge
auf
tritt
. Dur
ch d
ie S
chaf
fung
ein
er so
lche
n Z
en-
tral
stel
le w
erde
n ko
nzen
trie
rt E
rfah
rung
en in
Bez
ug a
uf d
ie
Abw
ickl
ung
solc
her A
uftr
äge
aufg
ebau
t. G
leic
hzei
tig h
at d
iese
St
elle
die
Auf
gabe
, die
Ver
mitt
lung
stät
igke
it ni
cht a
llein
auf
die
B
erne
r Hoc
hsch
ulen
zu
besc
hrän
ken,
sond
ern
sukz
essi
ve e
in
schw
eizw
eite
s Net
zwer
k un
d A
ngeb
ot z
u et
ablie
ren.
Pla
tz f
ür F
irm
enE
ine
Lan
dres
erve
soll
es je
nen
Firm
en, w
elch
e di
e N
ähe
zum
In
nova
tions
park
suc
hen,
erm
öglic
hen,
ihre
n H
aupt
sitz
oder
ei
ne T
ocht
erge
sells
chaf
t in
Bie
l ode
r de
r R
egio
n au
fzub
auen
. A
ls A
real
e st
ehen
daf
ür T
eile
des
Güt
erba
hnho
fs S
BB u
nd d
es
Böz
inge
nfel
d-W
est z
u V
erfü
gung
.
Da
s Le
rn-
un
d F
ors
chu
ng
sze
ntr
um
Das
Ler
nzen
trum
um
fass
t die
Geb
äude
der
Ber
ner
Fach
hoch
-sc
hule
und
Ber
eich
e de
r U
nive
rsitä
t Ber
n na
ch d
er R
ealis
ie-
rung
der
vom
Kan
ton
Ber
n an
gest
rebt
en K
onze
ntra
tion
der
Fach
hoch
schu
le. E
s ste
llt d
ie g
röss
te S
truk
tur
inne
rhal
b de
s In
nova
tions
park
s in
Bie
l dar
.
Das
Ler
n- u
nd F
orsc
hung
szen
trum
stel
lt w
icht
ige
Infr
astr
uk-
ture
lem
ente
vor
Ort
zur
Ver
fügu
ng, w
ie sp
ezia
lisie
rte
Lab
ors,
Sitz
ungs
- un
d Sc
hulu
ngsr
äum
e, sp
ezia
lisie
rte
Bib
lioth
eken
et
c.
Da
s B
eg
eg
nu
ng
s- u
nd
Be
such
erz
en
tru
m
Das
Beg
egnu
ngs-
und
Bes
uche
rzen
trum
kan
n al
s Ker
n de
s N
atio
nale
n In
nova
tions
park
s Bie
l/Bi
enne
bet
rach
tet w
erde
n.
Es i
st d
er T
reff
punk
t sow
ohl d
er B
ewoh
ner
(inkl
. den
St
uden
ten
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le) a
ls a
uch
regi
onal
er,
natio
nale
r un
d in
tern
atio
nale
r B
esuc
her.
Gle
ichz
eiti
g so
llen
hier
die
Dir
ektio
n de
r B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
und
das
Pa
rkm
anag
emen
t ihr
e Bü
ros h
aben
. Das
Beg
egnu
ngs-
und
B
esuc
herz
entr
um le
bt d
ie D
ynam
ik d
es I
nnov
atio
nspa
rks
und
gest
alte
t den
Gro
ove w
esen
tlic
h m
it. S
eine
Bau
stei
ne si
nd
desh
alb
meh
r al
s Pla
ttfo
rmen
zu
vers
tehe
n, a
uf d
enen
imm
er
wie
der
neue
Per
form
ance
s ini
tiie
rt w
erde
n kö
nnen
:
»
Zen
tral
bere
ich
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le: E
r is
t der
gr
össt
e T
eil m
it R
äum
en fü
r di
e D
irek
tion
und
die
Ver
wal
tung
, der
zen
tral
en B
iblio
thek
, den
Arb
eits
be-
reic
hen
der
Stud
iere
nden
, der
Aul
a, d
er M
ensa
und
der
C
afet
eria
, Ges
chäf
te, S
tudi
en-/
Kar
rier
eber
atun
g,
Stud
ente
norg
anis
atio
nen
etc.
»
Zen
tral
bere
ich
des N
atio
nale
n In
nova
tions
park
s Bie
l/B
ienn
e: in
sbes
onde
re m
it de
m S
itz d
es P
arkm
anag
emen
ts»
K
ultu
rplä
tze:
z.B
. Pro
jekt
gale
rie,
Spo
rtan
gebo
te, I
nnov
a-tio
nste
rras
se e
tc.
1�����������
���
���+���
���������
��+
������
�$�
��+
�������
��
4�����;�<� �
,�������
3����
���������
3��
����+
����
����
����
����
����
���+
��������
�=�
3���
��+
-������������
��;�����
�=�
#�
��=�.�
�7����
�����
+������=�
4�����+�
��������
�������>��
.����
���������
��
��.�����������+
������
��
8����������� �
+����
���
��4�
����
��
��=�
�������
��
���
��������
���
�������
��
�!2��������
���������+
���
�?�
0���<���+
���
��=�
����� ������
����
�-������
"��������+
��������(�
4�����
+�<��
�
0������
����
"��� �������
���������
����
������
�����
)���������(�
��
��
!�����
������+
����=�����
�+���
��������+
�����
��2�������+
���������
4�����
��+
������
8����
������
0����
��-����+
!���
�������
!���
������
�+������
$��@��+
0������
4���
�����+
��<���
4������+
$�������������
����
�����<�
���%�����
��
�;�������
���
�;���������+
��
4���
������
+;�
���
0��
;���+
�����
��+
������
0���<���
Bau
stei
ne d
es B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
herz
entr
ums
42
¬ E
ine
Bes
onde
rhei
t des
Sta
ndor
tes B
iel f
ür e
inen
nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rk is
t die
Int
egra
tion
in e
ine
gew
achs
ene
und
sich
wei
tere
ntw
icke
lnde
Sta
dt, d
as h
eiss
t in
Stru
ktur
en v
on
best
ehen
den,
sich
änd
ernd
en u
nd n
euen
phy
sisc
hen
Net
zwer
-ke
n. D
er V
orsc
hlag
wei
cht d
amit
von
der I
dee
eine
s Inn
ovat
i-on
spar
ks a
uf d
er g
rüne
n W
iese
als
gesc
hlos
sene
s Gev
iert
ab,
in
dem
die
Sta
dt B
iel a
ls R
ahm
en fü
r den
Inn
ovat
ions
park
ge
fass
t wir
d. A
ufgr
und
der K
lein
räum
igke
it is
t den
noch
die
N
ähe
der E
lem
ente
des
Inn
ovat
ions
park
s und
dam
it di
e V
orau
sset
zung
für d
en G
edan
kena
usta
usch
und
den
Gro
ove
gege
ben.
Der
Sta
ndor
t Bie
l mus
s des
halb
als
eige
ntlic
her
Glü
cksf
all g
ewer
tet w
erde
n. D
ie fo
lgen
de st
ädte
baul
iche
Stu
die
für d
en S
tand
ort B
iel z
eigt
, wie
sich
die
räum
liche
n St
rukt
uren
von
Stad
t, Bi
ldun
g, F
orsc
hung
und
Wir
tsch
aft ü
ber i
hre
Prog
ram
me
ergä
nzen
. Dam
it kö
nnen
für d
en N
atio
nale
n In
nova
tions
park
Bie
l/Bi
enne
Syn
ergi
en m
it de
r Um
gebu
ng
aufg
ebau
t und
die
Pla
nung
akt
iv m
it de
m b
este
hend
en ö
ffen
t-lic
hen
Rau
mne
tzw
erk
und
sein
en P
rogr
amm
en v
erkn
üpft
w
erde
n. D
er N
atio
nale
Inn
ovat
ions
park
Bie
l/Bi
enne
kan
n da
mit
zu e
inem
Erf
olgs
prod
ukt d
er S
tadt
entw
ickl
ung
wer
den.
D
urch
sein
en A
ufba
u un
d se
ine
Ver
netz
ung
soll
der I
nnov
atio
ns-
park
auf
ver
schi
eden
en M
asss
tabs
eben
en a
ls Bi
ndeg
lied
zwisc
hen
Baus
tein
en u
nd A
kteu
ren
der S
tadt
Bie
l fun
ktio
nier
en. D
as
Bege
gnun
gs- u
nd B
esuc
herz
entr
um, d
as In
nova
tions
zent
rum
un
d da
s Ler
n- u
nd F
orsc
hung
szen
trum
sind
ein
gebe
ttet
in d
ie
Inno
vatio
nsst
adt,
die
Inno
vatio
nsla
ndsc
haft
und
die
Wir
tsch
aft.
43A
ufb
au u
nd V
erne
tzun
g d
er E
lem
ente
des
Nat
iona
len
Inno
vatio
nsp
arks
Bie
l/B
ienn
e
Konz
eptio
n de
s N
atio
nale
n In
nova
tions
park
s Bi
el/B
ienn
e
Räu
mlic
he E
ntw
ickl
ung
Inn
ovat
ion
sze
ntr
um
Sp
in-o
ff-P
ark
Inno
vatio
nsze
llen
Livi
ng L
abs
Pla
tz f
ür F
irmen
Be
ge
gn
un
gs-
un
d
Be
such
erz
en
tru
m
Tota
l Hau
ptn
utzu
ngs-
flä
chen
Lern
- un
d
Fors
chu
ngsz
ent
rum
Ber
ner F
achh
och
schu
le
Uni
vers
ität B
ern
Zwis
chen
nutz
ung
en in
b
este
hend
en G
ebäu
de
ca. 5
.000
m2
ca. 5
.000
m2
ca. 2
00 m
2
ca. 1
0.20
0 m
2
No
ch o
ffen
ca. 5
.000
m2
ca. 2
5.00
0 m
2 1
ca. 2
0.00
0 m
2
ca. 5
0.00
0 m
2
No
ch o
ffen
Prag
mat
isch
erS
tart
nac
h 1
Jahr
Sta
rt s
mal
l nac
h8
Jahr
enTh
ink
BIG
nac
h10
–20
Jahr
enB
aust
eine
Zu
sam
me
nfa
ssu
ng
: Flä
che
nb
ed
arf
Auf
grun
d de
r vo
rang
egan
gene
n Ü
berl
egun
gen
erge
ben
sich
fo
lgen
de g
esch
ätzt
e Fl
äche
nbed
arfe
(Hau
ptnu
tzun
gsfl
äche
n):
1 Die
Pla
tzre
serv
en in
Bie
l las
sen
eine
n g
röss
eren
Aus
bau
auf
jed
en F
all z
u.
4445
Stä
dte
ba
ulic
he
An
aly
se Q
ualit
ativ
: Net
zwer
k R
egio
n –
Stad
t Bie
lD
ie L
age
der
Stad
t Bie
l ist
ein
stra
tegi
sche
r V
orte
il. S
ie li
egt
mit
der
Bah
n au
f hal
ber
Stre
cke
zwis
chen
Zür
ich
und
Gen
f. E
xist
iere
nde
Net
zwer
ke d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
, von
Fi
rmen
- un
d K
reat
iv-C
lust
ern
bild
en in
der
Reg
ion
Bie
l und
in
der
Sta
dt se
lbst
ein
en v
ielv
ersp
rech
ende
n st
rukt
urel
len
Näh
rbod
en fü
r w
eite
re E
ntw
ickl
unge
n.
Die
Sta
dt B
iel b
esitz
t ein
e V
ielz
ahl v
on Q
ualit
äten
und
K
atal
ysat
oren
, die
ein
en id
eale
n N
ährb
oden
als
Gru
ndla
ge fü
r ei
ne E
ntw
ickl
ungs
stra
tegi
e bi
lden
. Daz
u ge
höre
n au
ch
pote
nzie
lle E
ntw
ickl
ungs
fläc
hen
wie
das
Geb
iet B
ahnh
of-S
ee,
der
Güt
erba
hnho
f SBB
und
das
Böz
inge
nfel
d-W
est.
Qua
ntit
ativ
: Mas
sstä
blic
hkei
t, V
ergl
eich
mit
bes
tehe
ndem
Qua
ntit
ativ
: Grö
ssen
verg
leic
hD
ie w
icht
igst
en z
usam
men
häng
ende
n E
ntw
ickl
ungs
mög
lich-
keite
n im
Zen
trum
von
Bie
l bie
ten
das G
ebie
t Bah
nhof
-See
so
wie
das
Are
al d
es G
üter
bahn
hofs
SBB
. Um
die
Grö
sse
dies
er E
ntw
ickl
ungs
area
le e
inor
dnen
zu
könn
en, w
erde
n si
e m
it zw
ei b
este
hend
en U
nive
rsitä
tsca
mpu
s ver
glic
hen.
Die
he
ute
best
ehen
den
Geb
äude
der
ET
H S
cien
ce C
ity
in Z
üric
h kö
nnte
n vo
llstä
ndig
auf
dem
Geb
iet B
ahnh
of-S
ee e
ntw
icke
lt w
erde
n. D
as A
real
des
Güt
erba
hnho
fs S
BB k
önnt
e de
n ko
mpl
ette
n Sc
ienc
e Pa
rk v
on A
mst
erda
m a
ufne
hmen
. Die
ser
einf
ache
Ver
glei
ch z
eigt
ledi
glic
h ei
ne G
röss
enor
dnun
g au
f un
d ne
gier
t jeg
liche
qua
litat
iven
Ver
glei
che.
Er
verd
eutl
icht
, w
elch
e R
elev
anz
Plan
unge
n au
f die
sen
Are
alen
für
die
Stad
tent
wic
klun
g vo
n B
iel h
aben
wer
den.
Ent
wic
klun
gsar
eale
in B
iel
Bah
nhof
-See
Ges
amtf
läch
e:
ca. 2
00’0
00 m
2
– da
von
bepl
anba
r:
ca. 1
00’0
00 m
2
Güt
erba
hnho
f SBB
Are
al 1
Ges
amtf
läch
e:
ca. 1
80’0
00 m
2
– da
von
bepl
anba
r:
ca. 5
0–80
’000
m2
Are
al 2
Ges
amtf
läch
e:
ca. 1
20’0
00 m
2
Ver
glei
chsf
läch
enE
TH
Sci
ence
Cit
y Z
üric
hC
ampu
s Flä
che:
32
0’66
2m2
BG
F:
200’
000m
2
BG
F zu
sätz
lich
gepl
ant:
<
145’
000m
2
Scie
nce
Park
Am
ster
dam
Cam
pus F
läch
e:
700'
000
m2
BG
F:
75'0
00 m
2
BG
F zu
sätz
lich
gepl
ant:
420’
000
m2
Reg
ion
Bie
l/B
ienn
e: L
age
und
Anb
ind
ung
Blic
k üb
er d
as e
hem
alig
e Fe
ldsc
hlö
ssch
en-A
real
süd
lich
des
Bah
n-
hofs
. Im
Hin
terg
rund
das
Co
op
Cen
ter
Bah
nho
f in
den
ehe
mal
igen
G
M-M
ont
ageh
alle
n
Blic
k üb
er d
ie G
leis
e d
es A
real
s am
SB
B R
ang
ier-
und
Güt
erb
ahnh
of
zur
Jura
stra
sse
Blic
k üb
er d
as n
och
unb
ebau
te B
özi
ngen
feld
, im
Hin
terg
rund
die
A
uto
bah
n A
16
Verg
leic
h C
amp
usty
pen
und
Are
alflä
chen
in B
iel (
Co
llag
e)
46
Scha
tzka
rte
des
Bie
ler
Stad
tzen
trum
sE
ine
deta
illie
rte
«Sch
atzk
arte
» vi
sual
isie
rt d
ie in
der
Be-
stan
dsan
alys
e he
raus
gear
beite
ten
Qua
lität
en u
nd K
atal
ysa-
tore
n de
s Bie
ler
Stad
tzen
trum
s. V
ielv
ersp
rech
end
sind
dab
ei
die
hohe
Dic
hte
und
die
gros
se Z
ahl a
n ak
tive
n B
esta
ndte
ilen
des ö
ffen
tlic
hen
Rau
mne
tzw
erke
s, di
e gr
afis
ch in
der
Scha
tzka
rte
herv
orge
hobe
n si
nd. S
ie v
erfü
gen
über
ein
e na
hezu
per
fekt
e E
rsch
liess
ung
und
gros
se E
ntw
ickl
ungs
rese
r-ve
n un
d bi
lden
ein
e id
eale
Gru
ndla
ge fü
r ei
ne E
ntw
ickl
ungs
-st
rate
gie.
Pot
enzi
elle
Ent
wic
klun
gsar
eale
lieg
en q
uasi
im
«Epi
zent
rum
» de
s öff
entl
iche
n V
erke
hrs u
nd si
nd m
it de
m
Vel
o in
nerh
alb
von
fünf
Min
uten
err
eich
bar.
Bes
tehe
nde
und
zukü
nfti
ge P
lanu
ng
Die
zuk
ünft
igen
Pla
nung
en d
er S
tadt
entw
ickl
ung
Bie
l sol
len
in d
er E
ntw
ickl
ungs
stra
tegi
e d
es I
nnov
atio
nspa
rks i
nteg
rier
t se
in, u
m so
mög
lichs
t gro
sse
Syne
rgie
n zu
erz
euge
n. B
ei-
spie
le fü
r ge
plan
te P
roje
kte
sind
die
Stu
die
Agg
lola
c, d
ie
Plan
unge
n R
egio
tram
, Aut
obah
n A
5, A
16, T
6.1
1 Sie
he d
azu
«Ein
e S
tad
t b
rich
t au
f –
Wie
Bie
l sic
h am
eig
enen
Sch
op
f au
s d
em S
ump
f zi
eht»
, in
Bei
lag
e zu
Ho
chp
arte
rre
Nr.
3/2
010
47P
lanu
ng R
egio
tram
Stu
die
«A
gg
lola
c»: P
ersp
ekti
ve
Pla
nung
Aut
ob
ahnv
erb
ind
ung
: Sta
dtt
unne
l mit
Po
rt.
«Sch
atzk
arte
» d
es Z
entr
ums
in B
iel:
Po
tent
iale
und
Kat
alys
ato
ren
48
Bei
spie
l 2: B
ahnh
of-S
eeD
as G
ebie
t süd
lich
des B
ahnh
ofs i
st c
hara
kter
isie
rt d
urch
gr
osse
stru
ktur
elle
Mas
ssta
bsun
ters
chie
de. E
s ist
das
Ver
bin-
dung
sgeb
iet z
wis
chen
dem
Sta
dtze
ntru
m u
nd d
em S
ee.
Mom
enta
n do
min
iert
ein
Mix
aus
Par
kier
ungs
fläc
hen,
gr
ossm
asss
täbl
iche
n G
ewer
benu
tzun
gen
und
Woh
nare
alen
, B
rach
fläc
hen
und
einz
elne
n W
ohng
ebäu
den
den
Stad
trau
m.
Der
Gro
sste
il de
r Pa
rzel
len
und
Are
ale
ist u
nter
Wer
t gen
utzt
. E
rste
neu
e Id
een
für
Übe
rbau
unge
n un
d Fr
eira
umge
stal
-tu
ngen
zei
gen
teilw
eise
auf
, wel
ches
Ent
wic
klun
gspo
tent
ial
dies
es G
ebie
t bes
itzt.
Folg
ende
Fak
tore
n ze
ichn
en d
as A
real
Bah
nhof
-See
und
sein
e Po
sitio
n im
Sta
dtko
ntex
t aus
:»
gr
osse
Zen
tral
ität m
it SB
B-B
ahnh
of u
nd (d
en g
epla
nten
) R
egio
tram
-Hal
test
elle
n;»
be
steh
ende
s sta
rkes
Fre
irau
mne
tz b
ildet
räu
mlic
he
Ver
knüp
fung
zum
Sta
dtze
ntru
m b
zw. z
um S
ee;
»
unm
ittel
bare
Näh
e zu
m p
oten
ziel
len
Stan
dort
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le;
»
ein
sich
erg
änze
nder
Nut
zung
smix
ist b
erei
ts v
orha
nden
, z.
B. B
ahnh
of, R
esta
uran
ts, G
ewer
be, L
äden
, Woh
nen,
K
ultu
r;»
gr
osse
Var
ianz
an
Geb
äude
typo
logi
en, M
asss
täbe
n,
Prog
ram
men
;»
gr
osse
Anz
ahl F
reif
läch
en/B
rach
en z
ur Z
wis
chen
nutz
ung;
»
«Agg
lola
c»-E
ntw
ickl
ung
als e
in p
oten
tiell
zent
rale
r M
otor
für
die
Stad
tent
wic
klun
g;»
gr
osse
Ber
eich
e de
s Lan
des i
n Be
sitz
von
Kan
ton
und
Stad
t;»
ku
rz-
bis m
ittel
fris
tige
r E
ntw
ickl
ungs
hori
zont
;»
A
real
grös
se: c
a. 3
30’0
00 m
2 .
Mö
glic
he
Sta
nd
ort
e u
nd
Po
ten
zia
le
Bei
spie
l 1: D
as S
chny
der-
Are
al
Das
Sch
nyde
r-A
real
zum
Bei
spie
l cha
rakt
erisi
ert s
ich
durc
h ei
ne
gros
se V
aria
nz a
n G
ebäu
dety
polo
gien
, ver
schi
eden
alte
und
neu
e G
ebäu
de so
wie
ein
e ho
he A
usse
nrau
mqu
alitä
t. D
as A
real
bes
itzt
unte
rsch
iedl
iche
Tra
nsfo
rmat
ions
-/A
usba
uzus
tänd
e (d
.h.
vers
chie
dene
Mie
tniv
eaus
) und
kan
n da
durc
h ei
n w
eite
s Spe
k-tr
um a
n In
tere
ssen
ten
abde
cken
. Aus
den
nic
ht k
onku
rren
zie-
rend
en P
rogr
amm
en a
uf d
em g
leic
hen
Are
al e
ntst
ehen
Syn
ergi
en
für a
lle. D
as M
ietp
reisn
ivea
u ist
gru
ndsä
tzlic
h eh
er ti
ef.
Folg
ende
Fak
tore
n ze
ichn
en d
as S
chny
der-
Are
al u
nd se
ine
Posit
i-on
im S
tadt
kont
ext a
us:
»
gros
se Z
entr
alitä
t;»
da
s bes
tehe
nde
inta
kte
Frei
raum
netz
stär
kt d
ie r
äum
liche
V
erkn
üpfu
ng;
»
die
Syne
rgie
n m
it be
steh
ende
r U
mge
bung
kön
nen
auch
di
e U
mge
bung
lang
fris
tig
wei
ter
aufw
erte
n;»
de
r gen
ius l
oci d
es e
hem
alig
en G
ewer
bear
eal i
st a
usge
präg
t;»
er
gänz
ende
r N
utzu
ngsm
ix is
t auf
dem
Are
al u
nd in
der
N
ähe
bere
its v
orha
nden
, z.B
. Kon
gres
shau
s, R
esta
uran
ts,
Gew
erbe
, Läd
en, W
ohne
n;»
pr
ägna
nte
Bes
tand
s- u
nd N
euba
ustr
uktu
ren
vorh
ande
n (A
real
grös
se: c
a. 1
3’00
0m2 ).
Are
al B
ahnh
of-
See
: Luf
tbild
Are
al B
ahnh
of-
See
: Dir
ekte
Um
geb
ung
Are
al B
ahnh
of-
See
: Blic
k üb
er d
en R
ob
ert-
Wal
ser-
Pla
tz R
icht
ung
Gle
ise
und
Unt
erfü
h-ru
ng z
um H
aup
tbah
nho
f
Ind
ustr
ie u
nd L
ager
halle
n in
der
Do
kto
r-S
chne
ider
-Str
asse
, im
Hin
terg
rund
das
S
chlo
ss N
idau
Sch
nyd
er-A
real
: Hof
situ
atio
n m
it g
emei
nsch
aftli
ch g
enut
ztem
grü
nem
Pla
tzS
chny
der
-Are
al: S
ituat
ion
Inne
nrau
m
Sch
nyd
er-A
real
: Dir
ekte
Um
geb
ung
49
5051
Bei
spie
l 4: A
real
Güt
erba
hnho
f SB
BD
as A
real
des
Güt
erba
hnho
fs d
er S
BB is
t ein
e m
ittel
- bis
lang
frist
ige
Lan
dres
erve
der
Sta
dten
twic
klun
g. A
uch
die
Ent
wic
klun
g di
eses
Are
als s
ollte
auf
den
bes
tehe
nden
Str
uktu
ren
aufb
auen
und
ver
such
en, e
s sch
rittw
eise
in d
ie sc
hritt
wei
se
Ent
wic
klun
g zu
inte
grie
ren,
um
mög
lichs
t gro
sse
Syne
rgie
n zu
er
zeug
en b
ei d
er V
erw
ebun
g de
s Are
als m
it de
r Sta
dtst
rukt
ur.
Neu
e E
ntw
ickl
unge
n so
llten
gen
erel
l aus
Alli
anze
n zw
ische
n al
ten
und
neue
n Ba
ufel
dern
bes
tehe
n. E
bens
o kö
nnte
n gr
oss
mas
sstä
blic
he u
nd k
lein
mas
sstä
blic
he E
ntw
ickl
unge
n A
llian
zen
bild
en. M
it Vo
rtei
l wir
d ei
ne st
ädte
baul
iche
Ent
wic
klun
g de
s A
real
s an
den
Rän
dern
beg
onne
n.
Folg
ende
Fak
tore
n ze
ichn
en d
as A
real
Güt
erba
hnho
f SBB
und
se
ine
Posit
ion
im S
tadt
kont
ext a
us:
»
gros
se Z
entr
alitä
t, au
ch d
urch
(den
gep
lant
en) d
irek
ten
Tra
man
schl
uss;
»
gros
se L
andr
eser
ven
mit
unte
rsch
iedl
iche
m E
ntw
ick-
lung
shor
izon
t, ku
rz-
bis l
angf
rist
ig;
»
eine
Ent
wic
klun
g de
s Are
als k
ann
Syne
rgie
n au
fbau
en m
it de
n um
gebe
nden
Qua
rtie
ren
und
dadu
rch
auch
die
se
nach
halti
g au
fwer
ten;
»
be
stim
mte
Ber
eich
e de
s Are
als k
önne
n pa
ralle
l zur
w
eite
rlau
fend
en S
BB-N
utzu
ng e
ntw
icke
lt w
erde
n;
»
Are
algr
össe
: ca.
180
’000
m2 (
Are
al 1
).
Bei
spie
l 3: M
ülle
r-A
real
Ähn
lich
wie
das
Sch
nyde
r-A
real
bes
itzt d
as B
eisp
iel M
ülle
r-A
real
ein
e gr
osse
Var
ianz
an
best
ehen
den
Geb
äude
typo
logi
en,
eine
pot
enzi
ell h
ohe
Aus
senr
aum
qual
ität s
owie
ver
schi
eden
e al
te u
nd n
eue
Geb
äude
.E
in g
ross
er V
orte
il de
s Mül
ler-
Are
als g
egen
über
dem
Sch
nyde
r-A
real
ist d
ie z
entr
ale
und
perf
ekt e
rsch
loss
ene
Lag
e. T
rans
for-
mat
ione
n un
d ei
ne A
ufw
ertu
ng d
er G
ebäu
desu
bsta
nz u
nd d
er
Frei
fläc
hen
fand
en n
och
nich
t sta
tt. D
adur
ch b
esitz
t das
Are
al
unte
rsch
iedl
iche
, ehe
r tie
fe T
rans
form
atio
ns-/
Aus
bauz
ustä
nde,
d.
h. g
erin
ge M
ietn
ivea
us w
ären
mög
lich
und
könn
en d
adur
ch
ein
wei
tes S
pekt
rum
an
Inte
ress
ente
n ab
deck
en. D
as M
ülle
r-A
real
hat
ein
Are
alfl
äche
von
ca.
15’
000m
2 .
Mül
ler-
Are
al: M
useu
m
Mül
ler-
Are
al:
Dire
kte
Um
geb
ung
Mül
ler-
Are
al v
on
der
Län
dte
stra
sse
aus
Are
al G
üter
bah
nho
f S
BB
: Dire
kte
Um
geb
ung
Auf
dem
Are
al G
üter
bah
nho
f S
BB
Zuf
ahrt
zum
Are
al G
üter
bah
nho
f S
BB
Hal
len
auf
dem
Are
al G
üter
bah
nho
f S
BB
5253
Stä
dte
bau
lich
es
En
twu
rfss
zen
ari
o
Die
Gru
ndla
ge e
ines
Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rks B
iel/
Bie
nne
form
t ein
star
kes ö
ffen
tlic
hes F
reir
aum
netz
, das
ein
en
Näh
rbod
en fü
r ei
ne V
ielfa
lt vo
n A
ktiv
itäte
n bi
ldet
und
übe
r da
s der
Par
k m
it de
r U
mge
bung
ver
bund
en is
t. Z
udem
sind
ei
ne g
ute
Ver
sorg
ungs
infr
astr
uktu
r un
d ei
ne g
ute
Ers
chlie
s-su
ng w
icht
ig. J
e he
tero
gene
r di
e N
utzu
ngsm
isch
ung
von
prim
ären
und
seku
ndär
en N
utzu
ngen
und
je d
icht
er d
as N
etz-
wer
k is
t, de
sto
attr
akti
ver
wir
d de
r In
nova
tions
park
als
Q
uart
ier
für
sein
e B
enut
zer
wer
den.
Ein
gut
funk
tioni
eren
der
Inno
vatio
nspa
rk is
t ein
Iden
tität
strä
ger
und
bünd
elt ü
ber
eine
st
arke
Vis
ion
viel
e In
tere
ssen
und
den
Ein
satz
von
Res
sour
-ce
n. G
leic
hzei
tig
ist e
r au
ch e
in so
lider
Mot
or fü
r ei
ne
nach
halti
ge u
nd k
onti
nuie
rlic
he S
tadt
-Wei
tere
ntw
ickl
ung.
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bien
ne b
esitz
t ein
e st
rate
gisc
he M
isch
ung
aus v
ersc
hied
en g
ross
en G
ewer
beei
n-he
iten
und
Typ
olog
ien,
die
mög
lichs
t fle
xibe
l und
schn
ell a
uf
kurz
fris
tige
Ent
wic
klun
gen
und
Cha
ncen
rea
gier
en k
önne
n.
Gle
ichz
eiti
g bi
ldet
ein
e ho
he D
icht
e an
inno
vatio
nsna
hen
und
inno
vatio
nsfö
rder
nden
Akt
ivitä
ten
eine
akt
ive
Ver
netz
ung
unte
r de
n A
kteu
ren
und
mit
der
Um
gebu
ng. D
er P
ark
verk
örpe
rt d
ie Id
ee d
er V
erne
tzun
g du
rch
sein
phy
sisc
hes
Net
zwer
k. P
rogr
amm
atis
ch sc
hläg
t ein
Inn
ovat
ions
park
die
B
rück
e zw
isch
en S
tadt
, Bild
ung,
For
schu
ng u
nd W
irts
chaf
t.
Das
öff
entl
iche
Rau
mne
tzw
erk
Das
bes
tehe
nde
öffe
ntlic
he R
aum
netz
wer
k vo
n B
iel u
nd d
ie
exis
tiere
nden
bzw
. neu
en a
ktiv
en E
lem
ente
dar
in b
ilden
ein
en
star
ken
Näh
rbod
en u
nd m
öglic
he K
atal
ysat
oren
für
wei
tere
E
ntw
ickl
unge
n. W
elch
e E
lem
ente
inne
rhal
b de
r St
adts
truk
tur
von
Bie
l abe
r gi
lt es
gez
ielt
für
eine
pos
itive
Ent
wic
klun
g de
s In
nova
tions
park
s zu
akti
vier
en?
Den
grö
sste
n st
rate
gisc
hen
Wer
t hab
en S
chni
ttst
elle
n un
d V
erbi
ndun
gen:
die
Ver
kehr
s-an
bind
ung,
Kno
tenp
unkt
e un
d di
e L
ands
chaf
t. K
onkr
et
gem
eint
sind
hie
r T
rott
oirs
, Plä
tze,
Pro
men
aden
, Auf
enth
alts
- un
d B
egeg
nung
szon
en; B
ahn-
und
Tra
mne
tz; C
lust
er u
nd
verb
inde
nde
öffe
ntlic
he P
rogr
amm
e; G
rün-
und
Fre
iräu
me,
U
ferz
onen
und
pot
enzi
elle
Flä
chen
für
Zw
isch
ennu
tzun
gen.
Bew
ertu
ng d
er S
tand
orte
Wie
mus
s der
idea
le S
tand
ort f
ür d
en N
atio
nale
n In
nova
tions
-pa
rk B
iel/
Bien
ne b
esch
affe
n se
in?
Wo
mus
s er
liege
n?
Ver
lang
t er
nach
ein
em e
inzi
gen
Stan
dort
ode
r is
t ein
N
etzw
erk
von
Stan
dort
en m
it ge
nüge
nd k
riti
sche
r M
asse
de
nkba
r? F
ür d
ie S
tand
ortw
ahl b
ildet
ein
e A
usw
ahl v
on
stad
träu
mlic
hen,
stra
tegi
sche
n un
d pr
ogra
mm
atis
chen
K
rite
rien
die
Ent
sche
idun
gsgr
undl
age.
Gru
ndsä
tzlic
h br
auch
en so
woh
l der
Nat
iona
le I
nnov
atio
ns-
park
Bie
l/Bi
enne
als
auc
h ei
n St
ando
rt d
er B
erne
r Fa
chho
ch-
schu
le d
ie u
nmitt
elba
re N
ähe
zum
Bah
nhof
Bie
l. D
ie
Zen
tral
ität i
st e
in e
ntsc
heid
ende
r St
ando
rtvo
rtei
l. E
in
inne
rstä
dtis
cher
Inn
ovat
ions
park
hat
gro
sse
Att
rakt
ivitä
t, er
mög
licht
ein
e gu
te O
rien
tieru
ng u
nd d
ie A
nbin
dung
an
den
best
ehen
den,
mei
st b
eleb
ten
öffe
ntlic
hen
Rau
m. G
leic
hzei
tig
ist e
r ei
n ko
nsta
nter
Ent
wic
klun
gsm
otor
und
Kat
alys
ator
für
die
Urb
anitä
t im
Sta
dtze
ntru
m. E
in h
arm
onis
cher
Aus
taus
ch
zwis
chen
Sta
dt, F
achh
ochs
chul
e un
d In
nova
tions
park
kan
n si
ch e
ntw
icke
ln.
Das
Pro
jekt
Inn
ovat
ions
park
kön
nte
mit
verh
ältn
ism
ässi
g w
enig
Res
sour
cen
star
ten,
da
viel
Inf
rast
rukt
ur sc
hon
vorh
ande
n is
t bzw
. nur
akt
ivie
rt w
erde
n m
uss.
Um
nutz
unge
n vo
n G
ewer
befl
äche
n un
d In
dust
rieg
ebäu
den
biet
en si
ch a
n un
d m
ache
n de
n A
usba
u im
Lau
fe d
er Z
eit m
öglic
h un
d si
nnvo
ll. V
orge
schl
agen
wir
d da
her,
mit
der
Ent
wic
klun
g de
s N
atio
nale
n In
nova
tions
park
s Bie
l/Bi
enne
am
Sta
ndor
t B
ahnh
of-S
ee z
u st
arte
n. A
ls L
andr
eser
ve u
nd E
rwei
teru
ngs-
zone
die
nen
Tei
le d
es G
üter
bahn
hofs
SBB
sow
ie d
es B
özin
-ge
nfel
d-W
est.
Bei
bei
den
Stan
dort
en k
ann
sich
auc
h di
e U
mge
bung
mite
ntw
icke
ln, d
.h. e
s wer
den
lang
fris
tig
Syne
r-gi
en g
esch
affe
n.
Kri
teri
en f
ür S
tand
ort
wah
l des
Nat
iona
len
Inno
vatio
nsp
arks
Bie
l/B
ienn
e
Sta
dtr
äu
mli
ch
Str
ate
gis
ch
Pro
gra
mm
ati
sc
h
Anb
ind
ung
an
das
bes
tehe
nde
öff
entl
iche
Fre
ira
um
ne
tzef
fekt
ive,
dire
kte,
öff
entli
che
Ve
rke
hrs
an
bin
du
ng
zum
Zen
trum
Näh
e zu
sp
ezif
isch
en
Pro
gra
mm
clu
ste
rn d
es
Bes
tand
es
ku
rz-
bis
la
ng
fris
tig
e
Entw
ickl
ung
en m
ög
lich
Um
nu
tzu
ng
en
in
bes
tehe
nden
Geb
äud
en /
Gew
erb
ehal
len
unm
itte
lbar
e N
ähe
zum
Ba
hn
ho
f S
BB
Vorh
and
ense
in v
on
Po
tenz
iale
n
auch
in e
iner
zuk
ünft
igen
Tra
ns
form
ati
on
der
Um
geb
ung
Land
rese
rven
mit
unte
rsch
ied
liche
n
En
twic
klu
ng
sh
ori
zon
ten
die
Um
ge
bu
ng
des
Sta
ndo
rtes
so
ll si
ch
lang
fris
tig m
itent
wic
keln
könn
en
So
zia
le B
efru
chtu
ngsk
raft
der
Um
geb
ung
sehr
gut
e
Ersc
hlie
ssun
g
mit
MIV
Näh
e S
tad
tze
ntr
um
und
mö
glic
her
Aus
taus
ch z
wis
chen
Sta
dt,
Inno
vatio
nsp
ark
und
Fach
hoch
schu
le
unm
itte
lbar
e N
ähe
zum
Sta
ndo
rt d
er B
ern
er
Fa
ch
ho
ch
sc
hu
le
Urb
ane
Nu
tzu
ng
sm
isc
hu
ng
ber
eits
im B
esta
nd v
orh
and
en
rad
ikal
e N
utzu
ngs-
und
Ma
ss
sta
bs
mis
ch
un
g
mö
glic
h
Akt
ivie
rend
e El
emen
te im
öff
entli
chen
Rau
mne
tzw
erk
(bes
tehe
nde,
akt
ivie
rte
und
neue
Str
uktu
ren
der
Sta
dt B
iel)
5455
Mas
sstä
blic
he E
ino
rdnu
ng d
es In
nova
tions
zent
rum
sR
äum
liche
/stä
dte
bau
liche
Bau
stei
ne e
ines
Inno
vati
ons
zent
rum
s
Das
Inn
ovat
ions
zent
rum
Der
Nat
iona
le I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bien
ne is
t Tei
l ein
er
Inno
vatio
nsst
adt u
nd e
iner
Inn
ovat
ions
land
scha
ft. M
it an
dere
n W
orte
n: E
r is
t ein
inne
rstä
dtis
cher
, pro
sper
iere
nder
, in
stet
igem
Wan
del b
efin
dlic
her
und
prog
ram
mat
isch
star
k du
rchm
isch
ter
Stad
ttei
l. D
abei
pro
fitie
rt e
r vo
n de
n vi
elfä
l-ti
gen
Bes
tand
sstr
uktu
ren
und
-pro
gram
men
. Die
ser
Näh
rbo-
den
wir
d st
rate
gisc
h du
rch
die
neue
n Pr
ogra
mm
e un
d
Ele
men
te d
es I
nnov
atio
nsze
ntru
ms a
nger
eich
ert,
um si
ch
lang
fris
tig
wei
tere
ntw
icke
ln z
u kö
nnen
.D
ie B
aust
eine
des
Inn
ovat
ions
zent
rum
s sin
d di
e Pr
ogra
mm
e de
s Par
kman
agem
ents
, der
Ber
ner F
achh
ochs
chul
e un
d de
r U
nive
rsitä
t Ber
n, d
ie M
ehrf
achn
utzu
ngen
von
Inn
ovat
ions
-ze
ntru
ms,
Fach
hoch
schu
le u
nd S
tadt
, sow
ie b
este
hend
e un
d an
gren
zend
e Q
uart
iere
und
das
öff
entl
iche
Rau
mne
tzw
erk.
5657
Que
lle: E
PFL
, RLC
Mas
sstä
blic
he E
ino
rdnu
ng d
es B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
herz
entr
ums
Bau
stei
ne d
es B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
herz
entr
ums
Que
lle: M
od
ell S
cien
ce-P
ark,
KC
AP
Mas
sstä
blic
he E
ino
rdnu
ng d
es L
ern-
und
Fo
rsch
ung
szen
trum
sB
aust
eine
des
Ler
n- u
nd F
ors
chun
gsz
entr
ums
Das
Ler
n- u
nd F
orsc
hung
szen
trum
Das
Ler
n- u
nd F
orsc
hung
szen
trum
setz
t sic
h rä
umlic
h au
s ei
nem
Clu
ster
von
Geb
äude
n zu
sam
men
, die
idea
lerw
eise
du
rch
das ö
ffen
tlic
he R
aum
netz
wer
k ve
rbun
den
sind
. W
ähre
nd se
iner
Ent
wic
klun
gssc
hritt
e so
ll er
wac
hsen
und
si
ch v
erdi
chte
n kö
nnen
. Das
Ler
n- u
nd F
orsc
hung
szen
trum
be
find
et si
ch o
ptim
aler
wei
se in
der
Näh
e de
r B
erne
r Fa
ch-
hoch
schu
le im
Are
al B
ahnh
of-S
ee.
D
as B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
herz
entr
umD
as B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
herz
entr
um is
t ein
Kno
tenp
unkt
im
öff
entl
iche
n R
aum
netz
wer
k; e
s ist
ein
«L
euch
ttur
m-P
ro-
jekt
». P
rogr
amm
atis
ch u
mfa
sst d
as B
egeg
nung
s- u
nd
Bes
uche
rzen
trum
die
öff
entl
ichk
eits
wir
ksam
en Z
entr
albe
-re
iche
der
Fac
hhoc
hsch
ule
und
des I
nnov
ati-
onsp
arks
sow
ie
dive
rse
Kul
tura
ngeb
ote.
Ein
schö
nes B
eisp
iel
für
eine
n äh
nlic
hen
Prog
ram
m-M
ix is
t das
Rol
ex L
earn
ing
Cen
ter
der
EPF
L L
ausa
nne.
Ent
lang
der
Ent
wic
klun
gssc
hritt
e so
ll da
s Beg
egnu
ngs-
und
B
esuc
herz
entr
um w
achs
en u
nd si
ch v
erdi
chte
n kö
nnen
. Es
mus
s opt
imal
erw
eise
in d
er N
ähe
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le
vorz
ugsw
eise
im A
real
Bah
nhof
-See
pos
ition
iert
wer
den.
58
Akq
uisit
ion:
»
Akt
ive
Akq
uisit
ion
von
Firm
en in
der
Reg
ion,
nat
iona
l un
d in
tern
atio
nal.
»
Pfle
ge d
es I
mag
es u
nd d
es B
ekan
nthe
itsgr
ades
(z.B
. mit
Pub
likat
ione
n, P
R u
nd E
vent
s, W
ebse
ite),
Nut
zen
von
nie-
ders
chw
ellig
en K
onta
kten
zu
pote
ntie
llen
Inte
ress
ente
n (z
.B. d
urch
das
Anb
iete
n vo
n Si
tzun
gszi
mm
ern)
.B
etre
uung
und
Ber
atun
g:»
A
ussi
edel
n vo
n Fi
rmen
(z.B
. wen
n si
e zu
gro
ss w
erde
n,
wen
n si
e zu
lang
e da
ble
iben
(evt
l. ze
itlic
h pr
ogre
ssiv
e M
ietz
inse
n), w
enn
sie
zuw
enig
inno
vati
v si
nd o
der
die
gese
tzte
n Z
iele
nic
ht e
rrei
chen
), U
nter
stüt
zung
bei
der
U
msi
edel
ung
inne
rhal
b de
r St
adt u
nd d
er R
egio
n.»
Fö
rder
n de
r In
nova
tions
akti
vitä
ten
der
ange
sied
elte
n Fi
rmen
, Ber
atun
g vo
n Ju
ngun
tern
ehm
en, a
ktiv
e A
kqui
si-
tion
von
Spon
sore
n.»
E
ntsc
heid
inst
anz
für
Förd
erm
assn
ahm
en, z
um B
eisp
iel
betr
effe
nd S
ubve
ntio
nen
(in F
orm
von
Gel
dern
, Flä
chen
od
er K
now
how
) ode
r au
ch B
ewill
igun
gsin
stan
z fü
r Pr
otot
ypen
und
Son
derg
eneh
mig
unge
n au
f dem
Are
al.
Stra
tegi
sche
Auf
gabe
n»
M
anag
emen
t Off
ice
aufb
auen
und
Sup
port
-Org
anis
ati-
onen
ans
iede
ln.
»
Eng
e A
bsti
mm
ung
der
Akt
ivitä
ten
mit
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le u
nd d
er U
nive
rsitä
t Ber
n.»
K
oord
inat
ion
mit
der
Lei
tung
der
Sti
ftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz
und
den
ande
ren
Park
man
agem
ents
mit
Blic
k au
f V
erm
eidu
ng v
on D
oppe
lspu
rigk
eite
n un
d de
r Id
enti
fika
ti-
on u
nd R
ealis
ieru
ng v
on S
yner
gien
zw
isch
en d
en n
atio
-na
len
Inno
vatio
nspa
rks.
»
Akt
iver
Ein
bezu
g vo
n Fo
rsch
ungs
- un
d E
ntw
ickl
ungs
or-
gani
satio
nen
der
Reg
ion.
»
Faci
lity
Man
agem
ent o
rgan
isie
ren
und
Tar
ife fe
stle
gen.
»
Um
setz
en d
es M
aste
rpla
nes i
m P
erim
eter
der
Rau
men
t-w
ickl
ung.
»
One
Off
ice-
Prin
zip
für
Bew
illig
unge
n un
d B
ehör
den-
kont
akte
.»
A
ktiv
es st
euer
n du
rch
die
vers
chie
dene
n E
ntw
ickl
ungs
-ph
asen
übe
r di
e Z
eit.
»
Pfle
ge u
nd W
eite
rent
wic
klun
g de
s Net
zwer
ks r
und
um
den
Inno
vatio
nspa
rk.
«Wei
che»
Auf
gabe
n»
G
esta
lten
und
Auf
rech
terh
alte
n de
r A
tmos
phär
e (G
roov
e);
Fest
lege
n un
d pe
riod
isch
es Ü
berp
rüfe
n de
r di
esbe
züg-
liche
n Sp
ielr
egel
n.
»
Akt
ive
Förd
erun
g de
r K
unst
: Rau
m sc
haff
en fü
r kü
nstle
-ri
sche
Akt
ivitä
ten
(und
der
en E
rgeb
niss
e, z
.B. S
kulp
ture
n).
»
Übe
rwac
hen
und
rege
ln d
er o
ptim
alen
Mis
chun
g vo
n ju
ngen
«W
ilden
» vs
. gel
asse
nen
Seni
ors;
unre
ifen
(«gr
ünen
») v
s. re
ifen
umse
tzun
gsna
hen
Inno
vatio
nsid
een;
ex
istie
rend
en F
irm
en v
s. St
art-
ups e
tc. Z
iel i
st e
in «
Biot
op»,
in
dem
sich
unt
ersc
hied
liche
Per
spek
tive
n ge
gens
eiti
g be
fruc
hten
und
bee
infl
usse
n.»
K
omm
unik
atio
n un
d K
oord
inat
ion
mit
der
regi
onal
en,
natio
nale
n un
d au
ch in
tern
atio
nale
n W
irts
chaf
t und
Po
litik
, ink
lusi
ve d
er Z
usam
men
arbe
it m
it an
dere
n In
nova
tions
förd
eror
gani
satio
nen
(z.B
. KT
I und
SN
F).
¬ D
as M
anag
emen
t des
Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rks B
iel/
Bie
nne
stel
lt ei
ne S
chlü
ssel
funk
tion
für
den
Erf
olg
dar:
Es
geht
in e
inem
Inn
ovat
ions
park
imm
er w
iede
r da
rum
, lab
ile
Gle
ichg
ewic
hte
zu fi
nden
und
zu
halte
n. E
in (p
ro-)
akti
ves
Park
man
agem
ent i
st d
esha
lb u
nerl
ässl
ich.
Vor
auss
etzu
ng d
azu
ist,
dass
das
Par
kman
agem
ent ü
ber
genü
gend
Han
dlun
gssp
iel-
raum
ver
fügt
, um
akt
iv g
esta
lten
zu k
önne
n. D
as P
arkm
a-na
gem
ent m
uss w
eitg
ehen
d al
s una
bhän
gige
Ins
tanz
agi
eren
kö
nnen
. Daz
u br
auch
t es e
ine
Trä
gers
chaf
t, di
e de
m P
arkm
a-na
gem
ent d
en R
ücke
n st
ärkt
. Und
selb
stve
rstä
ndlic
h si
nd in
di
esem
Rah
men
kla
re V
orga
ben
im S
inne
von
Anf
orde
rung
en
bzw
. Rah
men
bedi
ngun
gen
zu m
ache
n un
d ei
nzuh
alte
n (z
.B.
betr
effe
nd W
irts
chaf
tlic
hkei
t des
Par
ks).
Das
labi
le G
leic
hgew
icht
, wel
ches
ein
Par
kman
agem
ent
gest
alte
n m
uss,
kann
ver
sinn
bild
licht
wer
den
mit
dem
Pri
nzip
de
s «G
ärtn
ers»
: Er
jäte
t, pf
legt
, för
dert
und
ord
net,
das h
eiss
t er
bes
tim
mt d
ie R
egel
n un
d gr
eift
wen
n nö
tig
korr
igie
rend
ei
n. W
achs
en u
nd G
edei
hen
müs
sen
die
Pfla
nzen
, das
hei
sst
die
Unt
erne
hmen
und
Inn
ovat
ions
proj
ekte
, abe
r se
lber
. G
ener
ell s
oll s
ich
das L
eben
im P
ark
mög
lichs
t fre
i ent
wic
keln
kö
nnen
; das
Par
kman
agem
ent g
esta
ltet n
ur d
ort,
wo
es n
ötig
od
er si
nnvo
ll is
t.
Han
dlun
gsm
axim
enA
ls H
andl
ungs
max
imen
wer
den
Wer
thal
tung
en u
nd V
orau
s-se
tzun
gen
beze
ichn
et, w
elch
e de
n tä
glic
hen
oper
ativ
en
Akt
ivitä
ten
als G
rund
lage
die
nen.
Für
das
Man
agem
ent d
es
Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rks B
iel/
Bien
ne so
llten
die
fol-
gend
en H
andl
ungs
max
imen
pos
tulie
rt w
erde
n:»
D
as P
arkm
anag
emen
t set
zt d
en R
ahm
en, b
esti
mm
t die
R
egel
n, d
efin
iert
die
Eck
date
n.»
D
as P
arkm
anag
emen
t mus
s una
bhän
gig
hand
eln
und
über
ge
nüge
nd F
reir
aum
ver
füge
n, d
amit
das G
leic
hgew
icht
im
Inno
vatio
nspa
rk st
abil
geha
lten
wer
den
kann
.»
D
as P
arkm
anag
emen
t stü
tzt s
ich
auf e
ine
star
ke T
räge
r-sc
haft
ab,
wel
che
sich
nich
t ins
ope
rativ
e G
esch
äft e
inm
ischt
.»
D
as P
arkm
anag
emen
t ist
vor
Ort
ang
esie
delt
und
dire
kt
kont
aktie
rbar
. Es a
rbei
tet e
ng m
it w
eite
ren
Supp
ort-
Org
a-ni
satio
nen
zusa
mm
en.
»
Das
Par
kman
agem
ent f
örde
rt I
nspi
ratio
n un
d ei
ne
krea
tive
Atm
osph
äre
(Gro
ove),
zum
Bei
spie
l auc
h du
rch
die
Org
anis
atio
n vo
n A
nläs
sen,
wie
die
akt
ive
Förd
erun
g vo
n K
unst
.»
D
as P
arkm
anag
emen
t mac
ht n
icht
alle
s sel
ber
– so
nder
n m
acht
alle
s mög
lich.
In
erst
er L
inie
gilt
es d
ie I
niti
ativ
e de
r B
etei
ligte
n zu
förd
ern.
Pfl
icht
enhe
ftD
as P
flic
hten
heft
stel
lt di
e vo
m P
arkm
anag
emen
t im
op
erat
iven
Bet
rieb
zu
erfü
llend
en A
ufga
ben
und
Akt
ivitä
ten
dar.
Bas
iere
nd a
uf d
en g
enan
nten
Han
dlun
gsm
axim
en k
önne
n gr
ob d
ie fo
lgen
den
Auf
gabe
n id
enti
fizi
ert w
erde
n:O
pera
tive
Auf
gabe
n:»
T
äglic
her
oper
ativ
er B
etri
eb.
»
Ver
wal
ten
der
Lie
gens
chaf
ten
und
best
imm
en v
on M
iete
n un
d T
arife
n al
s wic
htig
e St
euer
ungs
grös
sen
für
die
An-
und
Aus
sied
lung
von
Pro
jekt
en u
nd U
nter
nehm
en
(wob
ei d
as e
igen
tlic
he F
acili
ty M
anag
emen
t an
spez
iali-
sier
te D
iens
tleis
ter
verg
eben
wer
den
soll)
.»
V
ertr
äge
mit
Serv
ice-
Anb
iete
rn (z
.B. g
ezie
ltes A
nsie
deln
vo
n R
esta
urat
ions
betr
iebe
n).
»
Schr
ittw
eise
r A
ufba
u un
d Pf
lege
der
IT
-Inf
rast
rukt
ur.
»
Auf
baue
n, st
imul
iere
n un
d ve
rwal
ten
des V
eran
stal
tung
s-pr
ogra
mm
s.
59
Konz
eptio
n de
s N
atio
nale
n In
nova
tions
park
s Bi
el/B
ienn
e
Park
man
agem
ent
����<�������
������������
����
����
,������
������ ������
�������
�8���������
0�������
A�
8������������
B<��A�
�������
��'�
8���������
���
�A�
,�������
��;�
���
�����
������
������
������<�����
������
!����������
,��
���#�����
������������
�����
��
#�����
Das
Par
kman
agem
ent i
st w
ie e
in G
ärtn
er, d
er p
flegt
und
ord
net.
60
Die
Roa
dm
ap
¬ D
ie R
oadm
ap fü
r de
n N
atio
nale
n In
nova
tions
park
Bie
l/B
ienn
e be
ding
t ein
e R
eihe
von
Ann
ahm
en b
etre
ffen
d da
s T
imin
g de
r E
ntsc
heid
unge
n üb
er d
ie K
onze
ntra
tion
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le u
nd d
ie G
ründ
ung
der
Stift
ung
Fors
chun
g Sc
hwei
z fü
r di
e Fo
rmul
ieru
ng d
er R
ealis
ieru
ngse
-ta
ppen
vor
aus.
Die
Eck
punk
te d
er P
lanu
ng si
nd in
der
unt
en
folg
ende
n T
abel
le z
usam
men
gest
ellt.
Die
Akt
eure
Die
Eta
blie
rung
des
Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rks B
iel/
Bien
ne
setz
t ein
e en
ge P
artn
ersc
haft
von
ver
schi
eden
en A
kteu
ren
vora
us:
Akt
eu
re
B
esc
hre
ibu
ng
de
r R
olle
Akt
eu
re
Be
sch
reib
un
g d
er
Ro
lle
Kan
ton
Ber
n Tr
äger
der
Ber
ner F
achh
och
schu
le u
nd d
er
Uni
vers
ität B
ern
und
som
it M
itträ
ger
des
N
atio
nale
n In
nova
tions
par
ks B
iel/
Bie
nne;
en
tsch
eid
et ü
ber
die
zuk
ünft
igen
Sta
ndo
rte
der
Ber
ner F
achh
och
schu
le; u
nter
stüt
zt a
ktiv
die
Sch
affu
ng d
es N
atio
nale
n In
nova
tions
par
ks B
iel/
Bie
nne
als
Pro
jekt
im G
esam
tinte
ress
e d
es
Kan
tons
und
der
Reg
ion.
Sta
dt B
iel
Er
arb
eitu
ng e
ines
Mas
terp
lans
, der
die
Ent
wic
klun
g
d
es In
nova
tions
par
ks a
n at
trak
tiven
Sta
ndo
rten
im
S
tad
tgeb
iet m
ög
lich
mac
ht; a
ktiv
e U
nter
stüt
zung
bei
der
Eta
blie
rung
des
Inno
vatio
nsp
arks
.
Stif
tung
Fo
rsch
ung
M
itträ
ger
und
Mitb
etre
iber
des
Nat
iona
len
Sch
wei
z
In
nova
tions
par
ks B
iel/
Bie
nne;
Sic
hers
tellu
ng u
nd
W
ahru
ng d
er Id
ee d
es n
atio
nale
n In
nova
tions
-
par
ks in
Bez
ug a
uf Q
ualit
ät u
nd A
mb
itio
n (ü
ber
alle
Sta
ndo
rte
hinw
eg);
Iden
tifik
atio
n un
d R
ealis
ieru
ng
vo
n S
yner
gie
n zw
isch
en d
en lo
kale
n S
tand
ort
en;
er
nenn
t und
fina
nzie
rt d
as lo
kale
Par
kman
agem
ent;
bet
reib
t das
Inno
vatio
nsze
ntru
m.
Par
kman
agem
ent
Ist d
as d
ynam
isch
e Z
entr
um d
es In
nova
tions
par
ks;
G
esch
äfts
leitu
ng m
it d
er F
ähig
keit
zur P
rom
otio
n
un
d W
eite
rent
wic
klun
g d
es G
roo
ves;
bie
tet
Die
nstle
istu
ngen
im B
erei
ch In
fras
truk
tur,
IT u
nd
an
der
er S
ervi
ces
an (
z.B
. gem
eins
ame
Dat
enp
latt
-
form
en, A
usse
nauf
tritt
, Fö
rder
ung
der
Do
nato
ren-
/
Sp
ons
ore
n-C
om
mun
ity,
Par
tner
man
agem
ent)
;
leite
t das
Inno
vatio
nsze
ntru
m u
nd o
rgan
isie
rt
Ev
ents
; ist
Ans
pre
chp
artn
er f
ür In
vest
ore
n; p
fleg
t
das
Net
zwer
k, v
ertr
itt d
en S
tand
ort
in d
er S
tiftu
ng
Fo
rsch
ung
Sch
wei
z.
Ber
ner
M
itbet
reib
er d
es N
atio
nale
n In
nova
tions
par
ks
Fach
hoch
schu
le,
Bie
l/B
ienn
e; T
eiln
ahm
e un
d G
esta
ltung
der
U
nive
rsitä
t Ber
n
Akt
ivitä
ten
im In
nova
tions
par
k so
wo
hl im
Rah
men
der
Leh
re a
ls a
uch
der
Fo
rsch
ung
; Fö
rder
ung
von
Sp
in-o
ffs;
Fö
rder
ung
von
Fors
chun
gs-
und
En
twic
klun
gsp
artn
ersc
haft
en m
it d
er In
dus
trie
.
Loka
le In
dus
trie
, M
itträ
ger
der
reg
iona
len
Am
biti
on;
Mita
rbei
t in
Clu
ster
-
stra
teg
isch
en G
rem
ien;
Mitg
esta
ltung
und
O
rgan
isat
ione
n
Teiln
ahm
e an
den
Ver
anst
altu
ngen
; Nut
zung
der
Ang
ebo
te (
z.B
. Lab
ord
iens
tleis
tung
en);
Unt
erst
üt-
zu
ng d
er Id
ee a
ls In
vest
ore
n o
der
dur
ch
Sp
ons
orin
g un
d D
ona
tione
n.
Priv
ate
Inve
sto
ren
Fina
nzie
rung
vo
n U
nter
nehm
en (
z.B
. Sta
rtup
s) u
nd
G
ebäu
den
im P
ark.
Die
Att
rakt
ivitä
t des
Par
ks f
ür
In
vest
ore
n is
t ein
zen
tral
es E
rfo
lgsk
riter
ium
für
das
Vorh
aben
.
Konz
eptio
n de
s N
atio
nale
n In
nova
tions
park
s Bi
el/B
ienn
e
Vors
chla
g fü
r d
ieR
ealis
ieru
ngse
tap
pen
61
Ph
ase
nJa
hr
Be
rne
r Fa
chh
och
sch
ule
N
ati
on
ale
r In
nov
ati
on
spa
rk
Bie
l/B
ien
ne
Pha
se
1
Pha
se
2
Pha
se
3
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2018
2025
Mac
hbar
keits
stud
ie li
egt v
or
Et
ablie
rung
ein
es s
trat
egis
chen
Fö
rder
-g
rem
ium
s fü
r d
en S
tand
ort
Bie
l/B
ienn
e:
Die
Akt
eure
unt
erst
ütze
n d
ie Id
ee a
ktiv
.
Grü
ndun
g e
iner
Tas
k Fo
rce
: Akt
ivitä
ten
zum
The
ma
Inno
vatio
n; r
egio
nale
Fi
rmen
beg
inne
n, ih
re P
lanu
ngen
an
der
ne
uen
Idee
zu
orie
ntie
ren.
Bes
chlu
ss d
er e
igen
öss
isch
en R
äte
über
die
To
talre
visi
on
des
Fo
rsch
ung
s-
und
Inno
vatio
nsfö
rder
ung
sges
etze
s (F
IFG
)
Sta
ndo
rten
tsch
eid
Reg
ieru
ngsr
at
Kan
ton
Ber
n
Sta
ndo
rten
tsch
eid
Gro
sser
Rat
des
K
anto
ns B
ern
Funk
tione
ller M
aste
rpla
n (B
edür
fnis
se B
erne
r Fac
hho
chsc
hule
, Uni
vers
ität
Ber
n,
Inno
vatio
nsp
ark,
Sta
dt
Bie
l)
Form
elle
r M
aste
rpla
n
Ab
schl
uss
Stä
dte
bau
liche
r W
ettb
ewer
b
Bau
beg
inn
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le
Einw
eihu
ng B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
Um
bau
vo
n b
este
hend
en B
aute
n
Einw
eihu
ng z
wei
te E
tap
pe
Einw
eihu
ng e
rste
Eta
pp
e N
eub
aute
n
Beg
inn
Neu
bau
ten
Für d
ie R
oadm
ap fü
r den
Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rk B
iel/
Bie
nne
wur
den
folg
ende
Eck
punk
te a
uf d
er Z
eita
chse
ang
enom
men
:
61
Grü
ndun
g d
er S
tiftu
ng F
ors
chun
g
Sch
wei
z
Stä
dte
bau
liche
Ent
wic
klun
g: S
tatu
s Q
uo
Die
Ent
wic
klun
gsph
asen
Das
Zie
l ist
es,
sofo
rt n
ach
dem
(pos
itive
n) E
ntsc
heid
dur
ch
die
Auf
trag
gebe
r de
r M
achb
arke
itsst
udie
, d.h
. die
Vol
ksw
irt-
scha
ftsd
irek
tion
des K
anto
ns B
ern
und
den
Ver
ein
Mac
hbar
-ke
it St
iftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz,
mit
der
konk
rete
n Pl
anun
g de
s Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rks B
iel/
Bien
ne u
nd m
it er
sten
A
ktiv
itäte
n zu
beg
inne
n.D
adur
ch e
rgeb
en si
ch d
rei g
robe
Ent
wic
klun
gsph
asen
:P
hase
1: 2
010–
2013
(S
tart
phas
e)P
hase
2: 2
014–
2018
(U
mse
tzun
gsph
ase)
Pha
se 3
: ab
2019
(Bet
rieb
spha
se)
Zus
amm
en m
it de
r Bes
chre
ibun
g di
eser
Pha
sen
wir
d au
ch e
in
Vor
schl
ag fü
r die
gle
ichz
eitig
e st
ädte
baul
iche
Ent
wic
klun
g de
r St
adt B
iel g
emac
ht (a
usge
hend
vom
Sta
tus Q
uo im
Jahr
201
0).
Die
Sta
rtph
ase
(201
0–20
13)
Die
Sta
rtph
ase
ist g
eken
nzei
chne
t dur
ch fo
lgen
de H
aupt
akti
-vi
täte
n:»
Sc
haff
ung
eine
r T
ask
Forc
e du
rch
den
Ver
ein
Mac
hbar
keit
Stift
ung
Fors
chun
g Sc
hwei
z, d
ie w
ähre
nd d
er S
tart
phas
e al
s Par
kman
agem
ent f
ungi
ert
»
Grü
ndun
g ei
nes s
trat
egis
chen
För
derg
rem
ium
s für
den
N
atio
nale
n In
nova
tions
park
Bie
l/Bi
enne
mit
Pers
önlic
h-ke
iten
aus W
irts
chaf
t, W
isse
nsch
aft u
nd V
erw
altu
ng»
E
rste
llung
ein
es fu
nktio
nelle
n M
aste
rpla
ns u
nter
E
inbe
zug
der
Sadt
Bie
l, de
r B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
, der
U
nive
rsitä
t Ber
n un
d de
r St
iftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz
(res
p. d
es V
erei
ns M
achb
arke
it St
iftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz)
»
Fest
legu
ng d
es S
tand
orts
für
den
erst
en N
ukle
us fü
r de
n In
nova
tions
park
und
Auf
nahm
e de
r A
ktiv
itäte
n de
s Pa
rkm
anag
emen
ts
»
Mita
rbei
t bei
der
Ers
tellu
ng e
ines
form
elle
n M
aste
rpla
ns
für
den
Stan
dort
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le
Folg
ende
Akt
ivitä
ten
solle
n du
rch
eine
zu
beze
ichn
ende
Tas
k Fo
rce
im R
ahm
en d
er S
tart
phas
e ge
plan
t und
real
isie
rt w
erde
n:20
10:
»
Sich
erst
ellu
ng d
er M
edie
nprä
senz
»
Fest
legu
ng S
tand
ort d
es e
rste
n N
ukle
us fü
r de
n In
nova
-tio
nspa
rk20
11:
»
Mita
rbei
t bei
der
Era
rbei
tung
des
funk
tione
llen
Mas
terp
lans
»
Eve
nts n
ach
Bie
l bri
ngen
, z.B
. Sta
rtup
Cam
p Sw
itzer
land
, St
artU
p W
eeke
nd»
W
eite
re A
ktiv
itäte
n m
it In
dust
rie-
Clu
ster
(zu
defi
nier
en)
»
Kon
zept
Liv
ing
Lab
era
rbei
ten
(zus
amm
en m
it B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
, Uni
vers
ität B
ern
und
Clu
ster
-Org
anis
a-tio
nen)
»
Star
t Pro
mot
ion
der
Inno
vatio
nsze
llen
»
Star
t Ver
mitt
lung
sste
lle fü
r L
abor
dien
stle
istu
ngen
(zu
Beg
inn
prim
är in
Zus
amm
enar
beit
mit
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le u
nd d
er U
nive
rsitä
t Ber
n)20
12:
»
Mita
rbei
t bei
der
Era
rbei
tung
des
form
elle
n M
aste
rpla
ns»
E
rste
Inn
ovat
ions
zelle
in B
iel
2013
:»
E
rste
s Liv
ing
Lab
in B
etri
eb
Die
Um
setz
ungs
phas
e (2
014–
2018
)D
ie U
mse
tzun
gsph
ase
ist g
eken
nzei
chne
t dur
ch fo
lgen
de
Hau
ptak
tivi
täte
n:»
B
au v
on G
ebäu
den
oder
Um
bau
best
ehen
der
Geb
äude
»
Para
llel d
azu
müs
sen
die
Akt
ivtit
äten
zur
Inn
ovat
ions
för-
deru
ng u
nd P
rom
otio
n de
r Id
ee d
es N
atio
nale
n In
nova
ti-
onsp
arks
Bie
l/Bi
enne
wei
terg
efüh
rt w
erde
n.»
Z
udem
gilt
es,
die
posit
iven
und
neg
ativ
en E
rfah
rung
en
aus d
en e
inze
lnen
Sch
ritt
en la
ufen
d zu
ana
lysi
eren
und
Sc
hlus
sfol
geru
ngen
für
die
Aus
rich
tung
bes
tehe
nder
und
ne
uer
Akt
ivitä
ten
zu z
iehe
n. S
owoh
l die
Sta
rtph
ase
als
auch
die
Um
setz
ungs
phas
e m
üsse
n al
s Ler
npha
se fü
r da
s Pa
rkm
anag
emen
t bet
rach
tet w
erde
n.»
A
m E
nde
dies
er P
hase
bes
tehe
n de
r Sta
ndor
t der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le m
it de
m B
esuc
her-
und
Beg
egnu
ngsz
en-
trum
sow
ie d
as In
nova
tions
zent
rum
in d
er N
ähe
zuei
nand
er
und
zum
Bah
nhof
Bie
l/Bi
enne
.
Die
Bet
rieb
spha
se (a
b 20
19)
Plan
mäs
sig
soll
der
volle
Bet
rieb
des
Inn
ovat
ions
park
s ab
2019
er
folg
en. I
n de
r B
etri
ebsp
hase
steh
en fo
lgen
de A
ufga
ben
im
Vor
derg
rund
: »
W
eite
rent
wic
klun
g de
r be
steh
ende
n Id
een
und
Kon
zept
e»
E
rwei
teru
ng, z
.B. a
uf d
em A
real
des
Güt
erba
hnho
fs S
BB
und/
oder
auf
dem
Böz
inge
nfel
d-W
est
6263
6465
Die
stä
dte
ba
ulic
he
En
twic
klu
ng
Star
tpha
se 2
010-
2013
: Nuk
leus
im N
etzw
erk
Das
ers
te E
ntw
ickl
ungs
ziel
des
Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rks
Bie
l/Bi
enne
ist d
ie B
ildun
g ei
nes p
hysi
sche
n K
note
npun
ktes
(N
ukle
us) i
m N
etzw
erk
der
best
ehen
den
Firm
en u
nd H
och-
schu
len.
Ein
tem
porä
rer
erst
er N
ukle
us b
einh
alte
t vor
alle
m
Man
agem
ent-
Funk
tione
n.
Prog
ram
mat
ische
und
räu
mlic
he S
ituat
ion
in P
hase
1Fü
r de
n er
sten
Kno
tenp
unkt
im R
ahm
en d
es P
arkm
anag
e-m
ents
wär
e de
r be
steh
ende
akt
ive
Kre
ativ
-Clu
ster
im
Schn
yder
-Are
al a
ls e
xem
plar
isch
er S
tand
ort i
deal
. Die
ses
ehem
alig
e G
ewer
bear
eal m
itten
im Z
entr
um v
on B
iel i
st
durc
h se
ine
Stru
ktur
und
sein
e B
esta
ndsn
utzu
ngen
ein
idea
ler
Näh
rbod
en fü
r ei
nen
tem
porä
ren
Nuk
leus
. Hie
r ka
nn d
as
Park
man
agem
ent u
nmitt
elba
r vo
m b
este
hend
en N
etzw
erk
und
der
aktu
elle
n A
tmos
phär
e im
Sch
nyde
r-A
real
pro
fitie
ren.
Str
uktu
r der
Ent
wic
klun
g in
Pha
se 1
Pro
gra
mm
atis
che
und
räum
liche
Situ
atio
n in
Pha
se 1
66
Um
setz
ungs
phas
e 20
14-2
018
Phas
e 2a:
Inno
vatio
nspa
rk a
uf d
em A
real
Bah
nhof
-See
D
ie E
ntw
ickl
ung
des I
nnov
atio
nspa
rks m
it L
ern-
und
Fo
rsch
ungs
zent
rum
und
Beg
egnu
ngs-
und
Bes
uche
rzen
trum
so
llte
schn
ell a
n ei
nem
idea
len
Stan
dort
star
ten
könn
en. D
as
Are
al B
ahnh
of-S
ee w
äre
eine
exz
elle
nte
Cha
nce.
Tra
gend
e Sä
ulen
des
neu
en S
tadt
quar
tiers
kön
nen
das I
nnov
atio
nsze
n-tr
um u
nd d
er S
tand
ort d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
wer
den.
D
ie B
esta
ndss
ituat
ion
legt
ein
e lo
gisc
he E
ntw
ickl
ung
in
vers
chie
dene
n E
tapp
en n
ahe.
Mit
best
imm
ten
Ele
men
ten
könn
te so
fort
beg
onne
n w
erde
n, z
um B
eisp
iel m
it te
mpo
räre
n A
ktiv
ieru
ngen
der
Fre
iflä
chen
und
Geb
äude
zwis
chen
nut-
zung
en a
uf d
em A
real
.D
ie st
ädte
baul
iche
n E
ckpf
eile
r de
s Nat
iona
len
Inno
vatio
ns-
park
s Bie
l/Bi
enne
sind
das
schr
ittw
eise
Ent
wic
keln
des
In
nova
tions
zent
rum
s am
Bah
nhof
und
das
Sch
affe
n ei
nes
zusa
mm
enhä
ngen
den
und
akti
vier
ten
öffe
ntlic
hen
Rau
mne
tz-
wer
kes (
mit
Ver
bind
ung
zum
Was
ser)
sow
ie d
ie Z
wis
chen
nut-
zung
sstr
ateg
ien
zur
Akt
ivie
rung
von
tem
porä
r fr
eien
Flä
chen
un
d G
ebäu
den
im Z
entr
um v
on B
iel.
Wic
htig
e B
esta
ndte
ile d
er E
ntw
ickl
ung
in P
hase
2a
sind
unt
er
ande
rem
:»
Z
wis
chen
nutz
ungs
konz
ept f
ür z
eitw
eise
frei
e Pa
rzel
len
und
Geb
äude
; »
ku
rzfr
isti
ge E
ntw
ickl
ung
des B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
her-
zent
rum
s als
«L
euch
ttur
m»
für
den
Inno
vatio
nspa
rk;
»
Ver
netz
ung
des z
entr
alen
öff
entl
iche
n R
aum
es (G
rün-
raum
-, St
rass
en-
und
Weg
enet
z) m
it de
n ne
uen
und
best
ehen
den
Prog
ram
men
und
Bau
feld
ern;
»
eine
Fus
sgän
ger-
Ach
se B
ahnh
ofst
rass
e–M
arce
lin C
hipo
t St
rass
e m
it V
erbi
ndun
gen
zum
Mül
ler-
Are
al a
ls R
ückg
rat
der
Ent
wic
klun
g;»
qu
alita
tiv
hohe
Aus
gest
altu
ng u
nd a
ktiv
e Pr
ogra
mm
ie-
rung
der
Erd
gesc
hoss
-Zon
en;
»
Aus
bau
der
Syne
rgie
n m
it de
m S
tand
ort d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
; »
T
ypol
ogie
n ei
nes u
rban
en I
nnen
stad
tqua
rtie
rs a
ls
Ref
eren
z fü
r G
ebäu
de.
Phas
e 2b:
Inno
vatio
nsze
ntru
m M
ülle
r-A
real
(E
xem
plar
isch)
Als
Aus
gang
spun
kt fü
r ei
n In
nova
tions
zent
rum
wir
d ex
epm
-pl
aris
ch e
in S
tand
ort i
m G
ewer
bear
eal M
ülle
r vo
rges
chla
gen.
D
as M
ülle
r-A
real
ist i
n vi
elen
Asp
ekte
n de
m S
chny
der-
Are
al
ähnl
ich,
alle
rdin
gs is
t es n
och
nich
t um
genu
tzt u
nd v
iel b
esse
r er
schl
osse
n. H
ier k
önnt
e au
ch d
as B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
her-
zent
rum
als
Leu
chtt
urm
für
den
Inno
vatio
nspa
rk e
ntst
ehen
. G
leic
hzei
tig
könn
en b
este
hend
e G
ewer
beba
uten
mit
gute
n N
utzu
ngsk
ondi
tione
n fü
r St
art-
ups,
Wer
kstä
tten
ode
r K
MU
s di
e A
nsie
delu
ng im
Net
zwer
k de
s Inn
ovat
ions
park
s erl
eich
-te
rn. P
aral
lel s
ollte
n Z
wis
chen
nutz
ungs
- un
d B
ewir
tsch
af-
tung
skon
zept
e fü
r di
e Fr
ei-
und
Bra
chfl
äche
n de
s Are
als
Bah
nhof
-See
ent
wic
kelt
wer
den.
67D
as B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
herz
entr
um a
ktiv
iert
das
öff
entli
che
Frei
raum
netz
Str
uktu
r der
Ent
wic
klun
g in
Pha
se 2
Räu
mlic
he A
ktiv
ieru
ngen
und
Inte
rven
tione
n in
Pha
se 2
a
68
Bet
rieb
spha
se a
b 20
19Ph
ase 3
a: V
erdi
chtu
ng u
nd E
rwei
teru
ngIm
dri
tten
Ent
wic
klun
gssc
hritt
wer
den
prim
är d
ie E
ckpf
eile
r de
s Inn
ovat
ions
zent
rum
s sch
ritt
wei
se w
eite
rent
wic
kelt.
Die
s be
inha
ltet d
ie w
eite
re V
erdi
chtu
ng d
es g
esam
ten
Qua
rtie
rs,
Ver
volls
tänd
igun
g de
s öff
entl
iche
n R
aum
netz
wer
kes m
it V
erbi
ndun
g zu
m W
asse
r so
wie
die
Zw
isch
ennu
tzun
gsst
rate
-gi
en z
ur A
ktiv
ieru
ng v
on te
mpo
rär f
reie
n Fl
äche
n un
d G
ebäu
-de
n im
Sta
dtze
ntru
m.
Akt
ivie
rung
en u
nd In
terv
entio
nen
in P
hase
3a
»
Prog
ram
mat
isch
e un
d ba
ulic
he V
erdi
chtu
ng d
es A
real
s B
ahnh
of-S
ee u
nd I
nteg
ratio
n de
r ne
uen
Fach
hoch
schu
le
als «
inne
rstä
dtis
chen
Sta
ndor
t»: E
r is
t dur
ch d
as ö
ffen
t-lic
he R
aum
netz
wer
k pe
rfek
t ver
bund
en u
nd fu
nktio
nier
t gl
eich
zeiti
g al
s wic
htig
er M
otor
für
die
Urb
anitä
t im
ne
uen
Qua
rtie
r;»
V
ervo
llstä
ndig
en d
es ö
ffen
tlic
hen
Rau
mne
tzw
erke
s (G
rünr
aum
-, St
rass
en-
und
Weg
enet
z);
»
Zw
isch
ennu
tzun
gsko
nzep
te fü
r ze
itw
eise
frei
e Pa
rzel
len
und
Geb
äude
;
Phas
e 3b:
Ver
dich
tung
Ein
kon
tinu
ierl
ich
verv
olls
tänd
igte
s Rau
mne
tzw
erk
verb
inde
t de
n ne
uen
Stan
ort d
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
n m
it de
n be
reits
eta
blie
rten
Nut
zung
en d
es I
nnov
atio
nspa
rks a
uf d
em
Mül
ler-
Are
al u
nd im
Sta
dtze
ntru
m n
ördl
ich
des B
ahnh
ofs.
Dur
ch d
ie W
eite
rent
wic
klun
gen
der
einz
elne
n T
eile
err
eich
t da
s Inn
ovat
ionz
entr
um d
ie k
riti
sche
Mas
se a
n Pr
ogra
mm
en
und
Stru
ktur
en u
nd e
ntw
icke
lt so
die
Qua
lität
en e
ines
ur
bane
n in
ners
tädt
isch
en S
tadt
quar
tier
s.»
W
eite
re n
eue
Geb
äude
als
Erw
eite
rung
en u
nd A
ufst
o-ck
unge
n be
nöti
gen
Typ
olog
ien
eine
s urb
anen
Inn
enst
adt-
quar
tiers
;»
Q
ualit
ativ
hoh
e A
usge
stal
tung
und
akt
ive
Prog
ram
mie
-ru
ng d
er E
rdge
scho
ss-Z
onen
; »
W
eite
rent
wic
klun
g de
s Im
ages
und
Kom
mun
ikat
ion
von
Bie
l als
Inn
ovat
ions
stad
t.
69
Pro
gra
mm
atis
che
und
räum
liche
Ent
wic
klun
g d
es M
ülle
r-A
real
s in
Pha
se 2
b
Str
uktu
r der
Ent
wic
klun
g in
Pha
se 3
7071
Räu
mlic
he A
ktiv
ieru
ngen
und
Inte
rven
tione
n in
Pha
se 3
aP
rog
ram
mat
isch
e un
d rä
umlic
he E
ntw
ickl
ung
des
Mül
ler-
Are
als
in P
hase
3
7273
Stra
tegi
sche
Ent
wic
klun
gssc
hrit
teD
er B
au d
es n
atio
nale
n In
nova
tions
park
s in
Bie
l ist
ein
E
ntw
ickl
ungs
proz
ess,
bei d
em v
iele
Akt
eure
übe
r ei
ne lä
nger
e Z
eit a
uf G
rund
lage
ein
es st
rate
gisc
hen
Plan
es e
ine
star
ke
inha
ltli-
che
und
städ
teba
ulic
he V
isio
n ve
rfol
gen
und
umse
t-ze
n. Z
usam
men
mit
dem
Pro
jekt
solle
n de
shal
b ze
itnah
zu
künf
tige
ope
n-en
ded
Wei
tere
ntw
ickl
unge
n de
r St
adt B
iel
initi
iert
wer
den.
Ein
mög
liche
s und
von
den
Aut
oren
favo
ri-
sier
tes r
äum
liche
s Ent
wic
klun
gssz
enar
io w
ird
wei
-ter
unt
en
im T
eil R
ealis
ieru
ngse
tapp
en v
orge
stel
lt.D
er S
BB R
angi
er-
und
Güt
erba
hnho
f ist
ein
e m
ittel
- bi
s la
ngfr
isti
ge L
andr
eser
ve fü
r di
e St
adte
ntw
ickl
ung.
Auc
h di
e E
ntw
ickl
ung
dies
es A
real
s sol
lte a
uf d
en b
este
hend
en
Stru
ktur
en a
ufba
uen
und
vers
uche
n, d
iese
in d
ie sc
hritt
wei
se
Ent
wic
klun
g zu
inte
grie
ren,
um
mög
lichs
t gro
sse
Syne
rgie
n zu
erz
euge
n. M
it V
orte
il w
ird
eine
städ
teba
ulic
he E
ntw
ick-
lung
des
Are
als a
n de
n R
ände
rn b
egon
nen.
Bei
der
Ent
wic
klun
g de
r A
real
sstr
uktu
r de
s Ran
gier
- un
d G
üter
bahn
hofs
soll
das K
onze
pt d
es „
Bet
rieb
es d
er Z
ukun
ft“,
d.
h. d
ie L
ogik
ein
er f
lexi
blen
, mul
tifu
nktio
nale
n un
d an
pass
bare
n G
ebäu
dest
rukt
ur d
ie G
rund
lage
bild
en. U
m a
uf
Firm
enve
ränd
erun
gen
reag
iere
n zu
kön
nen,
müs
sen
gew
isse
st
rukt
urel
le V
orga
ben
eing
ehal
ten
wer
den.
Die
se L
ogik
setz
t si
ch fo
rt in
der
Str
uktu
r de
s ges
amte
n A
real
s und
wir
d zu
dem
ko
mbi
nier
t mit
wei
tere
n st
rate
gisc
hen
und
qual
itati
ven
Ent
wic
klun
gskr
iteri
en.
Fazi
t d
er
stä
dte
ba
ulic
he
n A
nay
lse
Wei
tere
Ent
wic
klun
gssc
hrit
teD
er B
au d
es N
atio
nale
n In
nova
tions
park
s Bie
l/Bi
enne
ist e
in
Ent
wic
klun
gspr
ozes
s, be
i dem
vie
le A
kteu
re ü
ber
eine
läng
ere
Zei
t auf
Gru
ndla
ge e
ines
stra
tegi
sche
n Pl
anes
ein
e st
arke
in
haltl
iche
und
städ
teba
ulic
he V
isio
n ve
rfol
gen
und
umse
tzen
. Z
usam
men
mit
dem
Pro
jekt
solle
n de
shal
b ze
itnah
zuk
ünft
ige
open
-end
ed W
eite
rent
wic
klun
gen
der
Stad
t Bie
l ini
tiie
rt
wer
den.
Der
Güt
erba
hnho
f SBB
ist e
ine
mitt
el-
bis l
angf
rist
ige
Lan
dres
erve
für
die
Stad
tent
wic
klun
g. A
uch
die
Ent
wic
klun
g di
eses
Are
als s
ollte
auf
den
bes
tehe
nden
Str
uktu
ren
aufb
auen
un
d ve
rsuc
hen,
die
se in
die
schr
ittw
eise
Ent
wic
klun
g zu
in
tegr
iere
n, u
m m
öglic
hst g
ross
e Sy
nerg
ien
zu e
rzeu
gen.
Mit
Vor
teil
wir
d ei
ne st
ädte
baul
iche
Ent
wic
klun
g de
s Are
als a
n de
n R
ände
rn b
egon
nen.
Bei
der
Ent
wic
klun
g de
r A
real
sstr
uktu
r de
s Güt
erba
hnho
fs
SBB
soll
das K
onze
pt d
es «
Bet
rieb
es d
er Z
ukun
ft»,
d.h
. die
L
ogik
ein
er f
lexi
blen
, mul
tifu
nktio
nale
n un
d an
pass
bare
n G
ebäu
dest
rukt
ur d
ie G
rund
lage
bild
en. U
m a
uf F
irm
enve
rän-
deru
ngen
rea
gier
en z
u kö
nnen
, müs
sen
gew
isse
stru
ktur
elle
V
orga
ben
eing
ehal
ten
wer
den.
Die
se L
ogik
setz
t sic
h fo
rt in
de
r St
rukt
ur d
es g
esam
ten
Are
als u
nd w
ird
zude
m k
ombi
nier
t m
it w
eite
ren
stra
tegi
sche
n un
d qu
alita
tive
n E
ntw
ickl
ungs
kri-
teri
en.
Dab
ei so
ll vo
n fo
lgen
den
Plan
ungs
grun
dsät
zen
ausg
egan
gen
wer
den:
»
Plan
ung
von
Inne
n na
ch A
usse
n, v
om B
asis
mod
ul d
er
Hal
le a
ls K
eim
zelle
bis
zum
Ges
amtb
ebau
ungs
plan
;»
D
as K
onze
pt m
uss b
erei
ts v
on d
er e
rste
n B
auet
appe
an
funk
tioni
eren
kön
nen;
»
Kei
n ta
bula
ras
a, so
nder
n ei
n or
gani
sche
s Wac
hstu
m
unte
r B
eibe
halt
von
gew
achs
enen
Str
uktu
ren
und
Geb
äude
n;»
N
utzu
ngsf
lexi
ble
Bau
feld
er/G
ebäu
dest
rukt
ur;
»
Erw
eite
rbar
es/a
npas
sbar
es I
nfra
stru
ktur
konz
ept (
Med
ien,
A
dmin
istr
atio
n et
c.);
»
Kla
res V
erke
hrsk
onze
pt, T
renn
ung
von
Pers
onen
- un
d M
ater
ialv
erke
hr (L
ogis
tik)
;»
Z
onen
defi
nitio
n (H
iera
rchi
e): K
ernz
onen
, Bau
feld
er,
Sond
erzo
nen.
Sch
ema
für e
in In
fras
truk
turk
onz
ept:
Ad
min
istr
atio
n, M
edie
nver
sorg
ung
, Ver
kehr
Are
al G
üter
bahn
hof S
BB
: Ent
wic
klun
gss
truk
tur,
Ersc
hlie
ssun
g, F
reirä
ume,
Bau
feld
er
7475
Fazi
t stä
dteb
aulic
he A
naly
se»
D
er N
atio
nale
Inn
ovat
ions
park
Bie
l/Bi
enne
ers
trec
kt si
ch
über
das
gan
ze S
tadt
gebi
et v
on B
iel.
»
Die
Bau
stei
ne d
es I
nnov
atio
nspa
rks s
pann
en e
in ö
ffen
t-lic
hes R
aum
netz
wer
k au
f und
funk
tioni
eren
als
Bin
degl
ied
zu a
nder
en P
rogr
amm
en.
»
Der
Nuk
leus
des
Inn
ovat
ions
park
s ist
das
Inn
ovat
ions
zen-
trum
, ein
sich
schr
ittw
eise
ent
wic
keln
der
Clu
ster
, in
dem
au
ch d
as P
arkm
anag
emen
t ang
esie
delt
ist.
»
Der
Clu
ster
des
Inn
ovat
ions
zent
rum
s mus
s sic
h in
der
N
ähe
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le im
Geb
iet B
ahnh
of-S
ee
befi
nden
.»
D
ie sc
hritt
wei
se I
nteg
ratio
n vo
n ne
uen
und
etab
liert
en
Prog
ram
men
und
Str
uktu
ren
scha
fft S
yner
gien
insb
eson
-de
re m
it B
lick
auf d
ie U
mse
tzba
rkei
t und
die
Atm
osph
äre
(den
Gro
ove).
»
Die
Ent
wic
klun
g de
s Inn
ovat
ions
park
s ist
ein
wic
htig
er
Mot
or fü
r di
e St
adte
ntw
ickl
ung
von
Bie
l.»
E
ine
Koe
xist
enz
von
fixe
n un
d pr
ovis
oris
chen
(bew
eg-
liche
n) P
rogr
amm
en u
nd G
ebäu
dest
rukt
uren
wir
d an
gest
rebt
.»
D
ie E
ntw
ickl
ung
des I
nnov
atio
nspa
rks i
st e
in M
ehr-
Ge-
nera
tione
npro
jekt
und
als
o op
en-e
nded
.
Mö
glic
he E
ntw
ickl
ung
en a
uf d
em A
real
Güt
erba
hnho
f SB
B, f
rühe
Pha
se
Fest
leg
ung
Hal
lens
truk
tur /
Bas
ism
od
ul, F
lexi
bili
täts
- u. W
and
elb
arke
itsg
rad
. Hö
henm
od
ul, e
tc.
7677
Nat
iona
ler I
nnov
atio
nspa
rk B
iel/
Bie
nne:
Üb
ersi
cht ü
ber
die
Are
ale
und
Elem
ente
Org
an
isa
tio
n d
er
Sta
rtp
ha
se
¬ D
a di
e St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z er
st n
ach
dem
E
ntsc
heid
der
eid
genö
ssis
chen
Rät
e üb
er d
as F
orsc
hung
s-
und
Inno
vati
onsf
örde
rung
sges
etz
(FIF
G) ü
berh
aupt
ge
grün
det w
erde
n un
d da
mit
als
Trä
gers
chaf
t des
nat
iona
len
Inno
vati
onsp
arks
ver
mut
lich
erst
nac
h 20
13 a
uftr
eten
kan
n,
wir
d vo
rges
chla
gen,
unt
er d
em D
ach
des
Ver
eins
Mac
hbar
-ke
it St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z ei
ne T
ask
Forc
e zu
be
auft
rage
n. I
hre
Hau
ptau
fgab
e w
äre
es, d
ie Id
ee d
es
Stan
dort
es B
iel/
Bie
nne
wei
terz
utra
gen
und
die
Idee
des
na
tion
alen
Inn
ovat
ions
park
s be
i der
For
mul
ieru
ng d
es
Mas
terp
lans
zu
vert
rete
n. E
ine
wei
tere
wic
htig
e A
ufga
be d
er
Tas
k Fo
rce
ist d
ie P
fleg
e un
d W
eite
rent
wic
klun
g de
s im
R
ahm
en d
er E
rarb
eitu
ng d
er S
tudi
e au
fgeb
aute
n N
etzw
erks
.
Die
Tas
k Fo
rce
wür
de w
ähre
nd d
er S
tart
phas
e (P
hase
1
gem
äss
Roa
dmap
) die
Ges
chäf
te fü
hren
. Die
Lei
tung
die
ser
Tas
k Fo
rce
ist n
och
zu e
ntsc
heid
en. N
ach
der
Grü
ndun
g de
r St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z so
ll da
s Pa
rkm
anag
emen
t an
die
Stif
tung
übe
rgeh
en, u
m d
ie n
atio
nale
Ver
anke
rung
der
T
ätig
keit
sich
erzu
stel
len.
Die
Lei
tung
die
ser
Tas
k Fo
rce
ist n
och
zu e
ntsc
heid
en.
Zur
wei
tere
n A
bstü
tzun
g de
r Id
ee d
es N
atio
nale
n In
nova
-ti
onsp
arks
Bie
l/B
ienn
e w
ird
empf
ohle
n, e
in s
trat
egis
ches
Fö
rder
grem
ium
mit
Pers
önlic
hkei
ten
aus
Wir
tsch
aft,
Wis
sens
chaf
t und
Ver
wal
tung
zu
grün
den.
Dam
it kö
nnen
po
tent
ielle
Sta
keho
lder
ihre
Int
eres
sen
in d
iese
m R
ahm
en
koor
dini
eren
.
Net
zwer
k d
er b
erei
ts g
epfle
gte
n K
ont
akte
Na
tion
ale
rIn
nova
tion
spa
rk
Bie
l/B
ien
ne
(Ma
na
ge
me
nt)
inn
oB
E
KT
I, S
NF
Ne
od
e
EM
PA
CS
EM
Clu
ste
r
Ka
nto
ne
Fra
nch
e
Co
mté
Öff
en
tlic
he
H
an
d
Sch
ule
n
Un
ive
rsi-
tä
ten
SFS
D
üb
en
- d
orf
For-
sc
hu
ng
s-
inst
itu
te
Un
tern
eh
- m
en
sbe
- ra
tun
g
ST
I
Firm
en
Org
anis
atio
n Ta
sk F
orc
e fü
r d
ie S
tart
pha
se d
es N
atio
nale
n In
nova
tions
par
ks B
iel/
Bie
nne
Vere
in M
achb
arke
it S
tiftu
ng F
ors
chun
g S
chw
eiz
Gru
ndla
ge
: Sta
tute
n Ve
rein
Mac
hbar
keit
Stif
tung
Fo
rsch
ung
Sch
wei
zO
rgan
isat
ion
zur
Förd
erun
g
der
Idee
«N
atio
nale
r In
nova
tions
par
k B
iel/
Bie
nne»
Str
ate
gis
che
s Fö
rde
rgre
miu
m:
Mö
glic
he B
ezei
chnu
ngen
: · I
nter
esse
ngem
eins
chaf
t · I
nitia
tiv-
und
Unt
erst
ützu
ngsk
om
itee
Mitg
lied
er:
Per
sönl
ichk
eite
n au
s W
irts
chaf
t,
Wis
sens
chaf
t un
d V
erw
altu
ngs
Task
Fo
rce
Nat
iona
ler I
nno
vatio
nsp
ark
Bie
l/B
ienn
e
Leitu
ng: z
u d
efin
iere
n
Akt
ive
G
rem
ien
/Fu
nkt
ion
en
Un
ters
tütz
un
gsk
om
ite
e
Ge
sch
äft
sfü
hru
ng
Ma
rc T
ha
lma
nn
Vo
rsta
nd
NR
Ru
ed
i No
ser
Pro
f. D
r. P
ete
r G
om
ez
Dr.
Th
om
as
von
Wa
ldki
rch
Dr.
Fri
tz S
chie
sse
r
Dr.
Elm
ar
Wie
de
rin
NR
Ma
rtin
Bä
um
le
Fra
nz
Eb
erh
ard
Task
Fo
rce
Ra
um
pla
ne
risc
he
Ra
hm
en
be
din
gu
ng
en
Dü
be
nd
orf
Leit
er:
Fra
nz
Eb
erh
ard
Mitg
lied
er
Sp
ons
ore
nmitg
lied
er
Förd
erm
itglie
der
Gö
nner
mitg
lied
er
Mitg
lied
erve
rsam
mlu
ng (
ab 2
011)
Bei
rat
Re
visi
on
sste
lle
7978
¬ D
ie R
ealis
ieru
ng d
er H
aupt
elem
ente
des
Nat
iona
len
Inno
vati
onsp
arks
Bie
l/B
ienn
e, d
as h
eiss
t»
In
nova
tion
szen
trum
»
Ler
n- u
nd F
orsc
hung
szen
trum
»
Beg
egnu
ngs-
und
Bes
uche
rzen
trum
»
Park
man
agem
ent
setz
t ein
e br
eite
Abs
tütz
ung
der
Am
biti
on im
Kan
ton
Ber
n,
in d
er S
tadt
Bie
l, be
i der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le u
nd d
er
Uni
vers
ität B
ern,
in d
en W
irts
chaf
ts-C
lust
er, b
ei p
riva
ten
Inve
stor
en u
nd in
der
Sti
ftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz
vora
us.
Die
Fin
anzi
erun
g de
r Akt
ivitä
ten
erfo
lgt d
enn
auch
aus
den
ve
rsch
iede
nste
n Q
uelle
n: d
ie B
erne
r Fac
hhoc
hsch
ule
und
die
Uni
vers
ität B
ern
durc
h de
n K
anto
n B
ern,
das
Par
kman
age-
men
t dur
ch d
ie S
tiftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z, d
ie F
inan
zier
ung
von
Star
tups
dur
ch d
en S
TI u
nd a
nder
e Q
uelle
n fü
r Grü
nder
-fi
nanz
ieru
ng so
wie
Ven
ture
Cap
ital,
die
Fina
nzie
rung
von
Fo
rsch
ungs
- und
Inn
ovat
ions
proj
ekte
n du
rch
SNF
und
KT
I,
die
Fina
nzie
rung
von
Inn
ovat
ions
proj
ekte
n du
rch
Firm
en, d
ie
Fina
nzie
rung
der
Rau
mko
sten
dur
ch d
ie M
iete
r, et
c.A
lle d
iese
Vor
gäng
e si
nd h
eute
sch
on a
ktiv
im G
ang.
Im
R
ahm
en d
es N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
ks B
iel/
Bie
nne
solle
n si
e in
tens
ivie
rt u
nd d
ie g
egen
seit
ige
Bef
ruch
tung
ve
rstä
rkt w
erde
n.
Die
Fin
anzi
erun
g di
eser
Pla
ttfo
rm s
etzt
dab
ei e
in g
emei
n-sa
mes
Han
deln
des
Kan
tons
Ber
n un
d de
r St
iftu
ng F
or-
schu
ng S
chw
eiz
als
der
Trä
gers
chaf
t für
die
invo
lvie
rten
In
stit
utio
nen
vora
us. D
as w
ird
durc
h di
e V
erfl
echt
unge
n in
de
r L
eitu
ng u
nd d
er F
inan
zier
ung
der
Inve
stit
ione
n un
d de
s B
etri
ebs
sich
tbar
.D
ie P
lanu
ng d
es n
euen
Sta
ndor
ts d
er B
erne
r Fac
hhoc
hsch
ule
sow
ie d
as B
egeg
nung
s- u
nd B
esuc
herz
entr
um li
egt i
n de
r H
ohei
t des
Kan
tons
Ber
n un
d is
t nic
ht G
egen
stan
d de
s Fi
nanz
ieru
ngko
nzep
ts. T
rotz
der
zen
tral
en B
edeu
tung
die
ser
beid
en E
lem
ente
für d
as G
elin
gen
des P
roje
kts N
atio
nale
r In
nova
tions
park
Bie
l/Bi
enne
ver
biet
et si
ch h
ier e
ine
Aus
sage
da
die
grun
dleg
ende
n po
litisc
hen
Ent
sche
ide
noch
zu
fälle
n si
nd.
Die
fina
nzie
lle B
etra
chtu
ng k
onze
ntri
ert s
ich
desh
alb
auf
die
Ele
men
te:
»
Park
man
agem
ent
»
Inno
vati
onsz
entr
um
Bud
get
des
Par
kman
agem
ents
D
ie F
inan
zier
ung
des P
arkm
anag
emen
ts e
rfol
gt d
urch
die
zu
grün
dend
e St
iftun
g Fo
rsch
ung
Schw
eiz
im R
ahm
en d
er
Inno
vatio
nsfö
rder
ung.
Ab
2018
, das
hei
sst n
ach
Err
eich
en d
es
volle
n A
usba
us g
emäs
s dem
form
ulie
rten
Pla
n, e
rgeb
en si
ch
Fina
nzie
rung
Ba
ust
ein
eM
an
ag
em
en
tFi
na
nzi
eru
ng
Inve
stit
ion
en
Be
trie
b
Lern
- u
nd
Fo
rsch
un
gsz
en
tru
m
Ka
nto
n B
ern
Dir
ekt
ion
Be
rne
r
Fach
ho
chsc
hu
leK
an
ton
Be
rn
Sti
ftu
ng
Fo
rsch
un
g S
chw
eiz
In
nova
tions
förd
erun
g M
iete
r/N
utz
er
Faci
lity
Man
agem
ent
Pa
rkm
an
ag
em
en
t
Be
ge
gn
un
gs-
un
d
Be
such
erz
en
tru
mK
an
ton
Be
rn, D
on
ato
ren
o
de
r S
po
nso
ren
Inn
ova
tio
nsz
en
tru
mIm
mo
bili
en
inve
sto
ren
Verf
lech
tung
en b
eim
Man
agem
ent
und
der
Fin
anzi
erun
g im
Nat
iona
len
Inno
vatio
nsp
ark
Bie
l/B
ienn
e
folg
ende
ges
chät
zte
Kos
ten
für d
as M
anag
emen
t des
Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rks B
iel/
Bien
ne:
B
ud
ge
t P
ark
ma
na
ge
me
nt
3 V
ollz
eit
-Ste
llen
fü
r
S
trat
egie
entw
ickl
ung
und
-um
setz
ung
K
om
mun
ikat
ion
B
etre
uung
Fir
men
im P
ark
Pe
rso
na
lbu
dg
et
600’
00
0 Fr
. p.a
.
Sa
chko
ste
n
K
om
mun
ikat
ion
100
’00
0 Fr
. p.a
.
Ü
bri
ge
50’0
00
Fr. p
.a.
Re
serv
en
25
0’0
00
Fr. p
. a.
Tota
l 1’
00
0’0
00
Fr. p
.a.
Die
se K
oste
n w
erde
n vo
n de
r St
iftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z un
ter
dem
Tite
l Inn
ovat
ions
förd
erun
g ge
trag
en.
Inve
stit
ion
in d
as I
nnov
atio
nsze
ntru
m
Das
Inn
ovat
ions
zent
rum
sol
l nac
h Pl
an a
b 20
16 g
ebau
t und
in
201
8 in
Bet
rieb
gen
omm
en w
erde
n. D
er V
orsc
hlag
ber
uht
auf e
iner
Fin
anzi
erun
g du
rch
eine
n pr
ivat
en I
mm
obili
enin
-ve
stor
, wob
ei d
ie S
tift
ung
Fors
chun
g Sc
hwei
z al
s Pa
rtne
r au
ftri
tt. Z
wis
chen
der
Sti
ftun
g un
d de
m I
nves
tor
müs
sen
der
Stan
dort
, die
arc
hite
kton
isch
en V
orga
ben,
der
Aus
bau-
stan
dard
sow
ie d
ie R
aum
mie
te fe
stge
legt
wer
den.
Für
die
(sta
tisc
he) I
nves
titi
onsr
echu
ng s
ind
die
folg
ende
n A
nnah
men
get
roff
en w
orde
n:»
N
utzf
läch
e ge
mäs
s K
onze
pt: 5
’000
m2
»
Ges
chos
sflä
che
mit
Fakt
or 1
,25
gere
chne
t»
M
ietz
ins
(ohn
e N
eben
kost
en u
nd in
divi
duel
lem
Mie
tera
usba
u): 1
90 F
r./m
2 . (G
emäs
s Im
mo-
Mon
itori
ng
2010
von
Wüe
st &
Par
tner
, Pre
ise
für
Bür
oflä
chen
in
den
Gro
ss-
und
Mit
telz
entr
en, S
eite
166
, lie
gen
die
teur
en O
bjek
te b
ei 2
10 F
r./m
2 Nut
zflä
che
und
Jahr
. Der
P
reis
für
Med
iano
bjek
te li
egt b
ei 1
50 F
r./m
2 ).»
B
aure
chts
zins
: Ang
aben
der
Sta
dt B
iel f
ür d
ie Z
one
Bah
nhof
-See
.D
ie m
axim
ale
Inve
stit
ions
sum
me
betr
ägt d
amit
ca. 1
6 M
io.
Fran
ken
oder
2’5
50 F
r./m
2 Ges
chos
sflä
che
ohne
Mie
tera
us-
bau
(Die
ser
Wer
t ent
spri
cht d
er A
ngab
e in
Kas
par
Fier
z,
Der
Sch
wei
zer
Imm
obili
enw
ert,
2005
, Sei
te 6
88, d
er d
en
Kos
tens
atz
typi
sche
r Bau
ten
im H
ochb
au (P
reisb
asis
2004
) für
Bü
roba
uten
mit
2’40
0 Fr
./m2 a
nset
zt. I
m W
ert v
on 2
’550
Fr./
m2
ist n
och
eine
Teu
erun
g se
it 20
04 v
on c
a. 6
% e
inge
rech
net).
Fi
na
nzi
eru
ng
de
s In
no
vati
on
sze
ntr
um
s
1.
Flä
che
n
N
utzf
läch
e 5'
00
0 m
2
B
rutt
og
esch
oss
fläch
e H
aup
tnut
zung
5'
750
m2
N
eben
fläch
en
500
m2
To
tal G
esch
oss
fläch
e 6'
250
m2
N
utzu
ngsz
iffe
r 1.
5
G
rund
fläch
e 4'
167
m2
2.
Mie
tzin
s, B
au
rech
tszi
ns
M
ietz
ins
(ohn
e N
eben
kost
en)
190.
00
Fr./
m2
B
aure
chts
zins
»
Gru
ndst
ücks
pre
is
60
0.0
0 Fr
./m
2
»
Ver
zins
ung
3.
00%
»
Bau
rech
tszi
ns p
ro J
ahr
75'0
00
Fr.
»
Bau
rech
tszi
ns p
ro m
2 15
.00
Fr./
m2
M
ietz
ins
./. B
aure
chts
zins
17
5.0
0 Fr
./m
2
3.
Mie
tein
na
hm
en
pro
Ja
hr
(ohn
e B
aure
chts
zins
) 87
5'0
00
Fr.
4.
Ka
pit
alv
erz
insu
ng
5.
50%
5.
Ma
xim
ale
In
vest
itio
nss
um
me
be
i 5'0
00
m2 N
utz
flä
che
oh
ne
in
div
idu
elle
n M
iete
rau
sba
u
M
axim
ale
Inve
stiti
ons
sum
me
tota
l 16
'00
0'0
00
Fr.
M
axim
ale
Inve
stiti
ons
sum
me
pro
m2
2'55
0 Fr
.
Nac
h A
nsic
ht d
er A
utor
en is
t dam
it di
e A
ussa
ge e
rlau
bt, d
ass
eine
pri
vate
Fin
anzi
erun
g de
s In
nova
tion
szen
trum
s au
s he
utig
er S
icht
mög
lich
ist.
Ein
e au
sfüh
rlic
here
Rec
hnun
g se
tzt v
orau
s, d
ass
das
Pro
jekt
w
esen
tlic
h de
taill
iert
er a
usge
arbe
itet v
orlie
gen
wür
de. E
ine
Ent
sche
idun
g üb
er d
en e
ndgü
ltig
en S
tand
ort,
ob e
in
Neu
bau
oder
die
ang
estr
ebte
Um
nutz
ung
best
ehen
der
Lie
gens
chaf
ten
real
isie
rt w
erde
n so
ll et
c. k
ann
nur
im
Rah
men
ein
es M
aste
rpla
ns u
nter
Bet
eilig
ung
alle
r E
ntsc
hei-
dung
strä
ger
gefä
llt w
erde
n. D
iese
r is
t abe
r zu
rzei
t noc
h au
sste
hend
.
80
Inte
ress
en
ten
M
ög
lich
e S
ich
twe
ise
n
Inte
ress
e a
n d
en
ein
zeln
en
Le
istu
ng
en
Lab
ord
ien
st-
leis
tun
ge
n
-- -- XX X
XX
X
XX
X
Pla
tz f
ür
Firm
en
-- -- -- XX -- --
Livi
ng
La
bs
-- XX
XX X X XX
Inn
ova
tio
ns-
zell
en
-- XX -- XX -- --
Sp
in-o
ff-
Pa
rk -- -- - --
XX
X
XX
Gro
ssun
tern
ehm
en v
or
Ort
Gro
ssun
tern
ehm
en
allg
emei
n
Unt
erne
hmen
aus
der
R
egio
n
Aus
wär
tige
Unt
erne
hmen
m
it In
tere
sse
an e
inem
S
tand
ort
in d
er S
chw
eiz
bzw
. in
der
Reg
ion
Bie
l
Jung
unte
rneh
mer
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le
und
Uni
vers
ität
Ber
n
Sta
dt
Bie
l
Kan
ton
Ber
n
· W
enig
er In
tere
sse
am P
ark
als
solc
hes
(«W
ir m
ache
n d
as s
elb
er»)
· G
ross
es In
tere
sse,
das
s d
ie B
erne
r
Fach
hoch
schu
le u
nd d
ie
U
nive
rsitä
t B
ern
gut
e Le
ute
in B
iel a
uf d
en A
rbei
tsm
arkt
brin
gen
· In
tere
ssen
an
ausg
ewäh
lten
Ko
op
erat
ions
mö
glic
hkei
ten
· G
utes
Ang
ebo
t an
Lab
ors
· In
tere
ssan
te V
eran
stal
tung
en·
Gut
e A
nsp
rech
per
sone
n
· A
ttra
ktiv
es U
mfe
ld, N
ähe
und
Zug
ang
zur
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le
un
d z
ur U
nive
rsitä
t B
ern
· In
tere
sse
am P
ark
als
«Hei
mat
»,
insp
irier
end
es U
mfe
ld
· Te
il d
es n
atio
nale
n In
nova
tions
-
par
ks z
u se
in, k
ann
zum
Alle
in-
st
ellu
ngsm
erkm
al (
US
P)
wer
den
· D
iese
Nac
hbar
scha
ft m
acht
die
Ber
ner
Ho
chsc
hule
n in
Bie
l att
rakt
iv
fü
r S
tud
ente
n un
d f
ür U
nter
nehm
en,
w
elch
e an
den
Ber
ner
Fach
hoch
-
schu
len
in B
iel L
abo
rs n
utze
n o
der
Vera
nsta
ltung
en b
esuc
hen
· Ei
n w
eite
rer
Leuc
httu
rm m
it
A
usst
rahl
ung
und
Anz
iehu
ngsk
raft
· Ei
n w
eite
rer
Leuc
httu
rm m
it
A
usst
rahl
ung
und
Anz
iehu
ngsk
raft
(Ist
am
Erf
olg
der
Firm
en in
tere
ssie
rt)
(Ist
am
Erf
olg
der
Firm
en in
tere
ssie
rt)
Bew
ertu
ng
Die
fo
lgen
de
Tab
elle
zei
gt
die
Ein
schä
tzun
g d
er A
uto
ren
bez
üglic
h m
ög
liche
r In
tere
ssen
ver
schi
eden
er
Sta
keho
lder
an
den
ein
zeln
en L
eist
ung
en d
es N
atio
nale
n In
nova
tions
par
ks B
iel/
Bie
nne.
81
8283
Erfo
lgsf
akto
ren
¬ D
as in
die
ser
Stud
ie e
rste
llte
Kon
zept
für
eine
n N
atio
-na
len
Inno
vati
onsp
ark
Bie
l/B
ienn
e w
eist
ein
e R
eihe
von
E
rfol
gsfa
ktor
en fü
r da
s V
orha
ben
aus.
Im
Zen
trum
ste
ht d
ie
Part
ners
chaf
t zw
isch
en d
em K
anto
n B
ern,
der
Sta
dt B
iel
und
der
Stif
tung
For
schu
ng S
chw
eiz.
Im
Ein
zeln
en s
ind
das:
Zen
tral
er S
tand
ort
mit
Lan
dres
erve
n»
D
er N
atio
nale
Inn
ovat
ions
park
Bie
l/B
ienn
e br
auch
t die
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le u
nd d
ie U
nive
rsitä
t Ber
n al
s
Pa
rtne
r un
d N
achb
ar.
»
Der
Nuk
leus
des
Inn
ovat
ions
park
s fu
nkti
onie
rt n
ur a
n
ei
nem
zen
tral
en S
tand
ort (
Bah
nhof
-See
). »
Das
Are
al d
es G
üter
bahn
hofs
SB
B u
nd g
egeb
enen
falls
da
s A
real
Böz
inge
nfel
d-W
est s
telle
n L
andr
eser
ven
dar
und
solle
n m
itte
lfri
stig
als
Wer
kzon
e fü
r pr
oduz
iere
nde
Bet
rieb
e un
d/od
er d
er E
rwei
teru
ng d
er F
orsc
hung
s- u
nd
Ent
wic
klun
gsfa
zilit
äten
die
nen.
Kla
re s
trat
egis
che
Aus
rich
tung
»
Mix
aus
neu
en u
nd e
tabl
iert
en F
irm
en.
»
Bek
annt
heit
als
Ort
, wo
Col
labo
rativ
e In
nova
tion
ge
lebt
wir
d.
Bre
it a
bges
tütz
te T
räge
rsch
aft
für
die
Am
biti
on u
nd
wei
tes
Net
zwer
k
» A
mbi
tion
getr
agen
dur
ch d
ie S
tiftu
ng F
orsc
hung
Sch
wei
z,
de
n K
anto
n B
ern,
die
Sta
dt B
iel,
die
Wir
tsch
afts
clus
ter
und
die
priv
aten
Inv
esto
ren,
die
sic
h am
Par
k be
teili
gen
wol
len.
Star
kes
Par
kman
agem
ent
»
Ent
sche
idun
gsfr
eihe
it un
d -k
ompe
tenz
im R
ahm
en v
on
vo
rgeg
eben
en Z
iele
n.»
In
telli
gent
e L
ösun
gen
in B
ezug
auf
Stä
dteb
au u
nd
Arc
hite
ktur
.»
Gem
eins
amer
Mas
terp
lan
von
Stad
t Bie
l, B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
, Uni
vers
ität B
ern
und
dem
Ver
ein
Mac
hbar
keit
Stif
tung
For
schu
ng S
chw
eiz.
» K
oord
inat
ion
und
Syne
rgie
n m
it de
n an
dere
n St
ando
r-te
n de
s na
tion
alen
Inn
ovat
ions
park
s.
Beu
rtei
lung
der
Mac
hbar
keit
¬ D
ie M
achb
arke
it ei
nes I
nnov
atio
nsze
ntru
ms u
nter
dem
Dac
h de
s Nat
iona
len
Inno
vatio
nspa
rks B
iel/
Bien
ne is
t nac
h A
nsic
ht
der A
utor
en m
it ei
ner p
riva
ten
Fina
nzie
rung
des
Inn
ovat
ions
-ze
ntru
ms m
öglic
h. D
abei
mus
s alle
rdin
gs b
erüc
ksic
htig
t w
erde
n, d
ass d
ie A
ttra
ktiv
ität e
iner
solc
hen
Inve
stiti
on d
avon
ab
häng
t, da
ss im
Vor
feld
wic
htig
e E
ntsc
heid
unge
n ge
trof
fen
wer
den,
die
das
Pro
jekt
als
Gan
zes ü
berh
aupt
erm
öglic
hen.
D
ie P
räm
isse
n fü
r ein
e pr
ivat
e Fi
nanz
ieru
ng d
es I
nnov
atio
ns-
zent
rum
s in
Biel
sind
die
folg
ende
n:
Dur
ch d
en K
anto
n B
ern:
»
Bes
chlu
ss, i
m R
ahm
en d
er v
orge
schl
agen
en K
onze
n-
tr
atio
n de
r B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
n de
n St
ando
rt fü
r di
e
B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
(ink
l. In
nova
tion
sman
agem
ent)
in B
iel z
u si
cher
n.»
K
lare
s B
eken
ntni
s zu
m N
atio
nale
n In
nova
tion
spar
k
B
iel/
Bie
nne.
Das
Zie
l ist
dab
ei d
ie S
tärk
ung
der
Ber
ner
Leh
r- u
nd
Fors
chun
gsei
nric
htun
gen
im n
atio
nale
n W
ettb
ewer
b.
Gle
ichz
eiti
g is
t dam
it au
ch e
ine
Förd
erun
g de
r re
gion
alen
W
irts
chaf
t ver
bund
en.
Dur
ch d
ie S
tift
ung
Fors
chun
g Sc
hwei
z:»
E
ntsc
heid
, im
Rah
men
ein
er S
tand
ortw
ahl d
ie S
tadt
Bie
l
zu e
inem
Sta
ndor
t des
Nat
iona
len
Inno
vati
onsp
arks
zu
mac
hen
(neb
en a
nder
en S
tand
orte
n, z
.B. D
üben
dorf
).D
as Z
iel i
st d
abei
ein
e op
tim
ale
Ver
wen
dung
der
Mit
tel i
m
Sinn
e de
s St
iftu
ngsz
wec
ks, d
.h. F
örde
rung
der
For
schu
ng
und
Inno
vati
on in
der
ges
amte
n Sc
hwei
z.
Im R
ahm
en d
er S
tudi
e ha
ben
die
Aut
oren
zu
zeig
en
vers
ucht
, das
s un
ter
den
oben
gen
annt
en P
räm
isse
n»
B
iel d
er r
icht
ige
Stan
dort
für
eine
n na
tion
alen
Inno
vati
onsp
ark
ist;
»
In B
iel u
nd d
er R
egio
n ei
n In
tere
sse
an e
inem
sol
chen
Pro
jekt
bes
teht
und
ein
e fü
r da
s la
ngfr
isti
ge Ü
berl
eben
krit
isch
e G
röss
e er
reic
ht w
erde
n ka
nn;
»
ein
Nat
iona
ler
Inno
vati
onsp
ark
Bie
l/B
ienn
e da
s
Pote
ntia
l für
ein
e St
ärku
ng d
er r
egio
nale
n W
irts
chaf
t
hat u
nd a
uch
auf n
atio
nale
r E
bene
ein
en s
ubst
anzi
elle
n
Bei
trag
zur
Inn
ovat
ions
förd
erun
g le
iste
n ka
nn.
Erfo
lgsf
akto
ren
und
Mac
hbar
keit
83
Sp
in-o
ff-P
ark
Inno
vatio
nsze
llen
Livi
ng L
abs
Zug
ang
zu
Lab
or-
die
nstle
istu
ngen
Pla
tz f
ür F
irmen
Beg
egnu
ngs-
und
Bes
uche
rzen
trum
Par
kman
agem
ent
Bez
iehu
ng z
ur
Stif
tung
Fo
rsch
ung
S
chw
eiz
Ko
nzen
- tr
atio
n B
FH in
B
iel
Gem
äss
Pla
n
Gem
äss
Pla
n
Gem
äss
Pla
n
Gem
äss
Pla
n
Gem
äss
Pla
n
Gem
äss
Pla
nG
emäs
sP
lan
Enge
Zu
sam
men
-ar
beit
Sta
nd w
ie h
eute
(T
eile
BFH
TI i
n B
iel)
Wei
terf
ühru
ng d
es
bes
tehe
nden
G
ründ
erze
ntru
ms
Auf
bau
in d
er V
eran
two
rtun
g
der
Wir
tsch
afts
förd
erun
g
mö
glic
h
Auf
bau
in d
er V
eran
two
rtun
g
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le
und
/od
er d
er E
HS
M m
ög
lich
Auf
bau
in d
er V
eran
two
rtun
g
der
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le
mö
glic
h
Wei
terf
ühru
ng d
urch
W
irts
chaf
tsfö
rder
ung
des
K
anto
ns B
ern
-- --
Zus
amm
enar
bei
t au
f B
asis
vo
n ei
nzel
nen
Pro
jekt
en
Die
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le v
erlä
sst
Bie
l
Wei
terf
ühru
ng d
es b
este
hend
en
Grü
nder
zent
rum
s p
rüfe
n
Att
rakt
ivitä
t vo
n B
iel i
st s
ehr
bes
chrä
nkt
-- --
Wei
terf
ühru
ng d
urch
Wir
tsch
afts
förd
erun
g
des
Kan
tons
Ber
n
-- --
Kei
ne B
asis
für
ein
e Z
usam
men
arb
eit
Alt
ern
ati
ven
de
s K
an
ton
s B
ern
be
züg
lich
Sta
nd
ort
de
r B
ern
er
Fach
ho
chsc
hu
le
Aus
wirk
ung
en a
uf d
en B
au e
ines
Nat
iona
len
Inno
vatio
nsp
arks
Bie
l/B
ienn
e
8584
Po
stul
at «
Grü
ndun
g e
iner
Stif
tung
Fo
rsch
ung
Sch
wei
z»
der
FD
P-F
rakt
ion
(ein
ger
eich
t am
15.
Mär
z 20
06
)
Wac
hstu
mss
trat
egie
Ver
sio
n 20
07, B
eric
ht d
es R
egie
-ru
ngsr
ates
des
Kan
tons
Ber
n an
den
Gro
ssen
Rat
(4
. Ap
ril 2
007
)
Mo
tion
«Ein
richt
ung
ein
es P
arc
d’in
nova
tion
suis
se»
der
FD
P-F
rakt
ion
(ein
ger
eich
t am
19.
Jul
i 20
07)
Vere
in M
achb
arke
it S
tiftu
ng F
ors
chun
g S
chw
eiz,
M
achb
arke
itsst
udie
für
ein
en n
atio
nale
n In
nova
tions
-p
ark
(Sep
tem
ber
20
07)
Rép
ubliq
ue e
t ca
nto
n d
e N
euch
âtel
, Dép
arte
men
t d
e l’é
cono
mie
(20
07).
Pro
gra
mm
e d
e m
ise
en œ
uvre
de
la
loi f
édér
ale
sur
la p
olit
ique
rég
iona
le p
our
la p
ério
de
2008
–201
1, v
ole
ts in
terc
anto
nal e
t ca
nto
nal (
2007
)
Ber
icht
des
Bun
des
rate
s «Z
ur G
ründ
ung
ein
er S
tiftu
ng
Fors
chun
g S
chw
eiz»
in B
eant
wo
rtun
g d
es P
ost
ulat
es
vom
15.
Mär
z 20
06
(ver
öff
entli
cht
am 1
4. M
ärz
2008
)
Vere
in M
achb
arke
it S
tiftu
ng F
ors
chun
g S
chw
eiz,
S
tatu
sber
icht
und
Ver
tiefu
ngss
tud
ie f
ür e
inen
nat
io-
nale
n In
nova
tions
par
k (O
kto
ber
20
08)
Sch
reib
en v
on
Reg
ieru
ngsr
at A
ndre
as R
icke
nbac
her
an
den
Ver
ein
Mac
hbar
keit
Stif
tung
Fo
rsch
ung
Sch
wei
z (N
R R
ued
i No
ser)
, ink
l. P
räse
ntat
ion
und
Sta
ndo
rtvo
r-sc
hlag
Kan
ton
Ber
n (1
9. M
ärz
2009
)
Eing
abe
der
Vo
lksw
irts
chaf
tsd
irekt
ion
des
Kan
tons
Ber
n fü
r ei
nen
Erg
änzu
ngss
tand
ort
zum
Pro
jekt
«S
wis
s In
nova
tion
Par
k» in
Zür
ich
/Düb
end
orf
(19.
Mär
z 20
09)
Sch
reib
en d
es V
erei
ns M
achb
arke
it S
tiftu
ng F
ors
chun
g
Sch
wei
z (N
R R
ued
i No
ser)
an
Reg
ieru
ngsr
at A
ndre
as
Ric
kenb
ache
r (4
. Ap
ril 2
009
)
Sch
reib
en v
on
Reg
ieru
ngsr
at A
ndre
as R
icke
nbac
her
an
den
Ver
ein
Mac
hbar
keit
Stif
tung
Fo
rsch
ung
Sch
wei
z (N
R R
ued
i No
ser)
(27
. Ap
ril 2
009
)
Ber
icht
Inno
vatio
n im
Kan
ton
Ber
n, B
eric
ht d
er S
trat
e-
gie
gru
pp
e In
nova
tion
des
Kan
tons
Ber
n (2
7. A
pril
20
09)
Mac
hbar
keits
stud
ie In
nova
tions
par
k R
aro
n-Tu
rtm
ann
(Jun
i 20
09)
Med
ieno
rient
ieru
ng z
um F
lug
pla
tzar
eal D
üben
do
rf:
Erst
e Er
geb
niss
e d
er T
estp
lanu
ng, M
edie
norie
ntie
rung
vo
n R
egie
rung
srat
Mar
kus
Käg
i, B
aud
irekt
ion
Kan
ton
Zür
ich
(8. J
uni 2
009
)
Vora
bkl
ärun
g S
wis
s In
nova
tion
Par
k/Er
gän
zung
ssta
nd-
ort
Ber
n an
die
Vo
lksw
irts
chaf
tsd
irekt
ion
des
Kan
tons
B
ern
(31.
Jul
i 20
09)
Med
ienm
ittei
lung
des
Reg
ieru
ngsr
ates
des
Kan
tons
B
ern,
Ber
ner F
achh
och
schu
le: R
egie
rung
srat
bef
ürw
ort
et
Konz
entr
atio
n au
f wen
ige
Sta
ndo
rte
(22.
Okt
ob
er 2
009)
Inno
vatio
nssy
stem
Sch
wei
z: E
ine
Bes
tand
esau
fnah
me
2009
, SW
TR (
No
vem
ber
20
09)
Ber
icht
Bed
arfs
abkl
ärun
g &
ers
te Id
een
zur
Gro
bko
n-ze
ptio
n fü
r d
as P
roje
kt S
wis
s In
nova
tion
Par
k B
iel/
Bie
nne
an d
ie V
olk
swir
tsch
afts
dire
ktio
n d
es K
anto
ns
Ber
n un
d d
en V
erei
n M
achb
arke
it S
tiftu
ng F
ors
chun
g
Sch
wei
z (2
3. D
ezem
ber
20
09)
Neu
n Em
pfe
hlun
gen
zur
Fö
rder
ung
der
Inno
vatio
n in
der
S
chw
eiz,
SW
TR (
Sch
rift
3/20
09)
Entw
urf
des
Bun
des
ges
etze
s üb
er d
ie F
örd
erun
g d
er
Fors
chun
g u
nd In
nova
tion
(Fo
rsch
ung
s- u
nd In
nova
ti-o
nsfö
rder
ung
sges
etz
FIFG
, (Ve
rneh
mla
ssun
gsf
rist
vom
28
. Okt
ob
er 2
009
bis
28.
Feb
ruar
201
0)
Tota
lrevi
sio
n d
es B
und
esg
eset
zes
über
die
Fö
rder
ung
d
er F
ors
chun
g u
nd In
nova
tion
(FIF
G)
– Er
geb
nisb
eric
ht
der
Ver
nehm
lass
ung
(1. S
epte
mb
er 2
010
)
Pet
er A
. Glo
or,
Sw
arm
Cre
ativ
ity
- C
om
pet
itive
Ad
van-
tag
e th
roug
h C
olla
bo
rativ
e In
nova
tion
Net
wo
rks,
New
Yo
rk 2
00
6
«Ein
e S
tad
t b
richt
auf
– W
ie B
iel s
ich
am e
igen
en S
cho
pf
aus
dem
Sum
pf
zieh
t», i
n B
eila
ge
zu H
och
par
terr
e N
r. 3/
2010
Do
kum
ente
und
Que
llen
Org
an
isa
tio
ne
n
Be
co
Wir
tsch
afts
förd
erun
g d
es K
anto
ns B
ern
BFH
B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
BFH
TI
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le T
echn
ik u
nd In
form
atik
INT
ER
RE
G I
V
Pro
gra
mm
e d
e co
op
érat
ion
terr
itoria
le e
uro
pée
nne
Fran
ce-S
uiss
e 20
07–2
013
Inn
oB
E
Zen
tral
e A
nlau
fste
lle f
ür d
en W
isse
ns-
und
Tec
hno
log
ie-
tran
sfer
im K
anto
n B
ern
KT
I K
om
mis
sio
n fü
r Te
chno
log
ie u
nd In
nova
tion,
Fö
rder
-ag
entu
r fü
r In
nova
tion
des
Bun
des
MIV
M
oto
risie
rter
Ind
ivid
ualv
erke
hr
MIN
NO
VA
RC
M
icro
tech
niq
ues
INN
OVa
tion
AR
C ju
rass
ien
SFS
S
tiftu
ng F
ors
chun
g S
chw
eiz
SIP
S
wis
s In
nova
tion
Park
, g
epla
nte
Mar
ke z
ur in
tern
atio
nale
n Po
sitio
nier
ung
des
Nat
iona
len
Inno
vatio
nsp
arks
SN
F S
chw
eize
risch
er N
atio
nalfo
nds
ST
I S
tiftu
ng f
ür t
echn
olo
gis
che
Inno
vatio
n
SW
TR
S
chw
eize
risch
er W
isse
nsch
afts
- un
d T
echn
olo
gie
rat
WT
T
Wis
sens
- un
d T
echn
olo
gie
tran
sfer
Ab
kürz
ung
sver
zeic
hnis
8687
Imp
ress
um
Auf
trag
geb
er u
nd H
erau
sgeb
erV
ere
in M
ach
ba
rke
it S
tift
un
g F
ors
chu
ng
Sch
we
izFe
ldb
achs
tras
se 8
0, 8
634
Ho
mb
rech
tiko
nTe
lefo
n: 0
55 2
54 5
1 51
, Fax
: 055
254
51
02E-
Mai
l: th
alm
ann
@st
iftun
g-f
ors
chun
g-s
chw
eiz.
chw
ww
.stif
tung
-fo
rsch
ung
-sch
wei
z.ch
mit
finan
zier
t d
urch
• V
olk
swir
tsch
aft
sdir
ekt
ion
de
s K
an
ton
s B
ern
• S
tad
t B
iel
Aut
ore
ntea
mH
anne
s Tr
eier
(P
roje
ktle
itung
), K
urt
Web
er, C
hris
top
h D
itzle
r, Le
a M
eist
er, r
eflec
ta a
gM
arc
Thal
man
n, V
erei
n M
achb
arke
it S
tiftu
ng F
ors
chun
g S
chw
eiz,
Ho
mb
rech
tiko
nP
rof.
Kee
s C
hris
tiaan
se, E
TH, Z
üric
hN
ico
las
Kre
tsch
man
n, E
TH/B
ezzo
la K
rets
chm
ann
Arc
hite
ktur
Stä
dte
bau
, Zür
ich
Jasp
er B
ouw
sma,
Vuj
adé
Ltd
., B
ern
Pro
f. D
anie
l Hub
er, B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
, Ber
nM
artin
Ste
inm
ann,
Firm
amen
t A
G, B
ern
Die
go
Lec
hman
n, IE
Eng
inee
ring
Gro
up, Z
üric
hA
nita
Gut
, cR
Ko
mm
unik
atio
n A
G, K
üsna
cht
Inte
rvie
wp
artn
erIm
Rah
men
der
Bed
arfs
abkl
ärun
g (
Juli–
Dez
emb
er 2
009
):•
Mar
cel A
esch
liman
n, C
reah
olic
AG
, Bie
l•
Mar
co A
vena
ti, P
asca
l Bra
tsch
i, C
aro
le D
eco
ster
d, F
ranç
ois
Pas
cho
ud e
t A
lber
to T
ella
n,
Mem
bre
s d
e la
Dire
ctio
n, M
anuf
actu
re d
es M
ont
res
RO
LEX
SA
, Bie
l•
Mar
kus
Bin
gg
eli,
Filia
lleite
r in
noB
E, T
hun
• A
lber
t B
irkic
ht, M
anag
ing
Dire
cto
r H
artin
g A
G, B
iel
• D
r. C
hris
tian
Bo
ck, D
irekt
or
Bun
des
amt
für
Met
rolo
gie
ME
TAS
, Ber
n-W
aber
n•
Sam
uel E
sto
pp
ey, G
esch
äfts
führ
er E
sto
pp
ey-R
eber
S.A
., A
eger
ten
/ V
izep
räsi
den
t H
IV B
iel-
See
land
• P
rof.
Tho
mas
Feu
rer,
Uni
vers
ität
Ber
n•
Ste
fan
Gas
sman
n, G
esch
äfts
führ
er P
räzi
sio
nscl
uste
r, B
iel
• M
icha
el H
ause
r, C
EO G
F A
gie
Cha
rmill
es, M
eyrin
und
Nid
au•
Chr
istia
n H
irsig
, CEO
Atiz
o A
G, B
ern
• D
anie
l Lac
k, G
ener
alse
kret
är A
SC
OM
Gro
up, D
üben
do
rf•
Fred
dy
Lei,
CEO
Cen
dre
s &
Mét
aux,
Prä
sid
ent
Prä
zisi
ons
clus
ter,
Bie
l•
Ste
fan
Lind
er, C
EO S
wis
s Ec
ono
mic
Fo
rum
, Thu
n•
Fran
k M
eier
, Lei
ter
Anl
aufs
telle
, Wir
tsch
afts
förd
erun
g R
egio
n B
ern,
Ber
n•
Pet
er M
iche
l, G
esch
äfts
führ
er in
noB
E, B
ern
• D
anie
l Od
erm
att,
Ver
wal
tung
sdire
kto
r U
nive
rsitä
t B
ern
• D
r. H
ansp
eter
Ren
tsch
, Mitg
lied
der
Ko
nzer
nlei
tung
Sw
atch
Gro
up A
G, B
iel
• D
r. Lu
kas
Ro
hr, D
irekt
or
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le T
echn
ik u
nd In
form
atik
, Ber
n•
Ala
in R
olli
er, M
emb
er o
f th
e B
oar
d, E
xecu
tive
VP
Sal
es &
Mar
ketin
g A
XS
ioni
cs A
G, B
iel
• Th
ierr
y S
per
isen
, Man
ager
Inte
llect
ual P
rop
erty
Man
agem
ent
CEM
EX
Res
earc
h G
roup
AG
, Brü
gg
• N
ico
la T
hib
aud
eau,
CEO
MP
S M
icro
Pre
cisi
on
Sys
tem
s A
G, B
iel
• Fr
ank
Zie
mer
, CEO
Zie
mer
Gro
up, P
ort
Im R
ahm
en d
er E
rste
llung
der
Mac
hbar
keits
stud
ie (
Janu
ar–J
uli 2
010
):•
Dr.
Urs
Bo
lz, B
olz
+P
artn
er G
mb
H, B
ern
• P
eter
Bru
nner
, Hea
d In
nova
tion
Syn
thes
AG
, Lan
gen
do
rf•
Pro
f. D
r. A
. Do
mm
ann,
Cen
tre
Sui
sse
d'E
lect
roni
que
et
Mic
rote
chni
que
SA
(C
SEM
), N
euch
âtel
• R
om
ain
Dur
iez,
Dire
cteu
r C
FSI (
Cha
mb
re F
ranc
e-S
uiss
e p
our
le c
om
mer
ce e
t l'i
ndus
trie
), G
enèv
e•
Mire
ille
Gas
ser,
Sec
réta
ire g
énér
ale
arcj
uras
sien
.ch,
La
Cha
ux-d
e-F
ond
s•
Den
is G
risel
, Lei
ter
Wir
tsch
afts
förd
erun
g K
anto
n B
ern,
Ber
n•
Rud
olf
Ho
lzer
, Lei
ter
Imm
ob
ilien
Dev
elo
pm
ent
Mitt
e S
üd S
BB
, Olte
n•
Dr.
Geo
rges
Ko
tro
tsio
s, C
entr
e S
uiss
e d
'Ele
ctro
niq
ue e
t M
icro
tech
niq
ue S
A (
CS
EM),
Neu
chât
el•
Dr.
Etie
nne
Mai
llefe
r, P
rom
otio
n éc
ono
miq
ue d
u ca
nto
n d
e B
erne
, rep
rése
ntan
t d
u ca
nto
n d
e B
erne
che
z
MIN
NO
VAR
C, B
ienn
e•
Céc
ile M
asca
ro, C
hef
de
pro
jet
CC
I (C
ham
bre
de
Co
mm
erce
et
d’In
dus
trie
Inte
rnat
iona
l Do
ubs
Jura
Hau
te-S
aône
), M
ont
bél
iard
• P
rof.
Dr.
Hei
ke M
ayer
, Geo
gra
phi
sche
s In
stitu
t, U
nive
rsitä
t B
ern
• P
eter
Mo
ser,
Unt
erne
hmer
und
Gro
ssra
t, B
iel
• P
rof.
Dr.
Lutz
No
lte, D
irect
or
AR
TOR
G C
ente
r fo
r B
iom
edic
al E
ngin
eerin
g R
esea
rch,
Uni
vers
ität
Ber
n•
Ale
xand
re R
emy,
Dire
cteu
r CC
I (C
ham
bre
de C
omm
erce
et d
’Indu
strie
Inte
rnat
iona
l Dou
bs J
ura
Hau
te-S
aône
), Be
sanç
on•
Dr.
Pie
rre
Ro
ssel
, Sen
ior
Sci
entifi
c Fe
llow
- D
eput
y D
ean
EPFL
et
resp
ons
able
po
ur M
INN
OVA
RC
, Lau
sann
e•
Bär
bel
Sel
m, L
eite
rin W
isse
ns-
und
Tec
hno
log
ietr
ansf
er B
erne
r Fa
chho
chsc
hule
Tec
hnik
und
Info
rmat
ik, B
iel
• C
hris
tina
Tayl
or,
Hea
d o
f B
rand
Exp
erie
nce
Sw
issc
om
Sch
wei
z A
G, B
ern
• S
ybill
e Th
om
ke, A
rchi
tekt
in S
PAX
Str
ateg
isch
e P
lanu
ng +
Arc
hite
ktur
, Bie
l / P
räsi
den
tin W
irts
chaf
tska
mm
er
Bie
l-S
eela
nd, B
iel
88
Mitg
lied
er S
oun
din
g B
oar
d (
24. A
pril
201
0 un
d/o
der
1. J
uli 2
010
)•
Mar
cel A
esch
liman
n, C
reah
olic
AG
, Bie
l•
Pro
f. D
r. A
rtur
Bal
dau
f, D
epar
tmen
t o
f M
anag
emen
t, U
nive
rsitä
t B
ern
• M
anfr
ed B
öb
ner,
Wir
tsch
afts
förd
erun
g K
anto
n B
ern
• P
rof.
Dr.
Ro
man
Bo
utel
lier,
Viz
eprä
sid
ent
ETH
Zür
ich
• P
ierr
e-O
livie
r C
have
, CEO
PX
Gro
up, L
a-C
haux
-de
-Fo
nds
• Je
an-P
ierr
e D
an, C
entr
e S
uiss
e d
'Ele
ctro
niq
ue e
t M
icro
tech
niq
ue S
A (
CS
EM),
Neu
chât
el•
Pet
er F
rei,
Die
Po
st, L
eite
r P
ost
Lab
, Ber
n•
Ste
fan
Gas
sman
, Ges
chäf
tsfü
hrer
Prä
zisi
ons
clus
ter,
Bie
l•
Tho
mas
Gfe
ller,
Leite
r S
tad
tmar
ketin
g S
tad
t B
iel
• D
r. R
olf
Hüg
li, G
esch
äfts
führ
er S
chw
eize
risch
e A
kad
emie
der
Tec
hnis
chen
Wis
sens
chaf
ten
SA
TW
, Zür
ich
• M
ario
Jen
ni, M
anag
ing
Dire
cto
r B
IO-T
ECH
NO
PAR
K, S
chlie
ren
• A
ndré
Klo
pfe
nste
in, C
reah
olic
AG
, Bie
l•
Fran
çois
Kuo
nen,
Sta
dtp
lane
r S
tad
t B
iel
• G
iorg
io M
acch
i, K
anto
nsb
aum
eist
er K
anto
n B
ern
• M
arku
s M
ettle
r, C
EO B
rain
sto
re, B
iel
• D
r. Lu
kas
Ro
hr, D
irekt
or
Ber
ner
Fach
hoch
schu
le T
echn
ik u
nd In
form
atik
, Bie
l•
Flo
renc
e S
chm
oll,
Sta
dtp
lanu
ng S
tad
t B
iel
• A
dria
n S
tud
er, L
eite
r B
eco
Kan
ton
Ber
n
Stand: 27.09.2010