lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno...

40
www.lawcommission.gov.np www.lawcommission.gov.np 1 lzIff lzIff lzIff lzIff -5}7f 5}7f 5}7f 5}7f}+ ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^& ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^& ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^& ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^& g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt @)^&.!).( lzIff lgodfjnL, @)%( nfO{ ;+zf]wg ug{ jf~5gLo ePsf]n], lzIff P]g, @)@* sf] bkmf !( n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L g]kfn ;/sf/n] b]xfosf lgodx¿ agfPsf] 5 . != != != != ;+lIfKt gfd / k|f/DeM ;+lIfKt gfd / k|f/DeM ;+lIfKt gfd / k|f/DeM ;+lIfKt gfd / k|f/DeM -!_ oL lgodx¿sf] gfd ælzIff -5}7f}+ ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^&Æ /x]sf] 5 . -@_ of] lgodfjnL t'?Gt k|f/De x'g]5 . @= @= @= @= lzIff lgodfjnL, lzIff lgodfjnL, lzIff lgodfjnL, lzIff lgodfjnL, @)%( sf] lgod @ df ;+zf]wg @)%( sf] lgod @ df ;+zf]wg @)%( sf] lgod @ df ;+zf]wg @)%( sf] lgod @ df ;+zf]wg M lzIff lgodfjnL, @)%( -o; kl5 æd"n lgodfjnLÆ elgPsf]_ sf] lgod @ sf],– -!_ v08 -5!_ df /x]sf æ:yfgLo lgsfo, Joj:yfkg ;ldlt jf ;+:yfn]Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f æ:yfgLo lgsfo jf Joj:yfkg ;ldltn]Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ . -@_ v08 -5#_ df /x]sf ælgod @@r=Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f ælgod (^s=Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ . -#_ v08 -em_ df /x]sf æk|fylds lzIff pQL0f{ k/LIff,Æ eGg] zAbx¿ lemlsPsf 5g\ . #= #= #= #= d"n lgodfjnLsf] lgod % df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod % df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod % df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod % df ;+zf]wg M M M M d"n lgodfjnLsf] lgod % sf] pklgod -$_ kl5 b]xfosf] pklgod -%_ ylkPsf] 5M– æ-%_ pklgod -!_ jf -#_ adf]lhd lhNnf lzIff clwsf/L jf lgb]{zsn] ljBfno vf]Ng] cg'dlt lb+bf dGqfnon] :jLs[t u/]sf] ljBfno gS;fÍg / ljBfno vf]Ng] cg'dlt ;DaGwdf lgwf{/0f u/]sf] ;+Vofsf] cwLgdf /xL lbg' kg]{5 .Æ $= = = = d"n lgodfjnLdf lgod *s= / *v=yk d"n lgodfjnLdf lgod *s= / *v=yk d"n lgodfjnLdf lgod *s= / *v=yk d"n lgodfjnLdf lgod *s= / *v=yk M M M M d"n lgodfjnLsf] lgod * kl5 b]xfosf lgod *s= / *v=ylkPsf 5gM– æ*s= *s= *s= *s= d'gfkmf glng] u/L ljBfno ;~rfng ug]{ ;DaGw d'gfkmf glng] u/L ljBfno ;~rfng ug]{ ;DaGw d'gfkmf glng] u/L ljBfno ;~rfng ug]{ ;DaGw d'gfkmf glng] u/L ljBfno ;~rfng ug]{ ;DaGwL Joj:yf L Joj:yf L Joj:yf L Joj:yf M -!_ P]gsf] bkmf # sf] pkbkmf -&3_ adf]lhd d'gfkmf glng] u/L ;fj{hlgs z}lIfs u'7L

Transcript of lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno...

Page 1: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 1

lzIff lzIff lzIff lzIff ----5}7f5}7f5}7f5}7f}} }} ++ ++ ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^& ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^& ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^& ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^&

g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt @)^&.!).(

lzIff lgodfjnL, @)%( nfO{ ;+zf]wg ug{ jf~5gLo ePsf]n],

lzIff P]g, @)@* sf] bkmf !( n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L g]kfn ;/sf/n] b]xfosf

lgodx¿ agfPsf] 5 .

!= != != != ;+lIfKt gfd / k|f/DeM;+lIfKt gfd / k|f/DeM;+lIfKt gfd / k|f/DeM;+lIfKt gfd / k|f/DeM -!_ oL lgodx¿sf] gfd ælzIff -5}7f}+ ;+zf]wg_ lgodfjnL,

@)^&Æ /x]sf] 5 .

-@_ of] lgodfjnL t'?Gt k|f/De x'g]5 .

@= @= @= @= lzIff lgodfjnL,lzIff lgodfjnL,lzIff lgodfjnL,lzIff lgodfjnL, @)%( sf] lgod @ df ;+zf]wg@)%( sf] lgod @ df ;+zf]wg@)%( sf] lgod @ df ;+zf]wg@)%( sf] lgod @ df ;+zf]wgM lzIff lgodfjnL, @)%( -o;

kl5 æd"n lgodfjnLÆ elgPsf]_ sf] lgod @ sf],–

-!_ v08 -5!_ df /x]sf æ:yfgLo lgsfo, Joj:yfkg ;ldlt jf ;+:yfn]Æ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æ:yfgLo lgsfo jf Joj:yfkg ;ldltn]Æ eGg] zAbx¿

/flvPsf 5g\ .

-@_ v08 -5#_ df /x]sf ælgod @@r=Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f ælgod (^s=Æ

eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-#_ v08 -em_ df /x]sf æk|fylds lzIff pQL0f{ k/LIff,Æ eGg] zAbx¿ lemlsPsf

5g\ .

#= #= #= #= d"n lgodfjnLsf] lgod % df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod % df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod % df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod % df ;+zf]wgM M M M d"n lgodfjnLsf] lgod % sf] pklgod

-$_ kl5 b]xfosf] pklgod -%_ ylkPsf] 5M–

æ-%_ pklgod -!_ jf -#_ adf]lhd lhNnf lzIff clwsf/L jf lgb]{zsn]

ljBfno vf]Ng] cg'dlt lb+bf dGqfnon] :jLs[t u/]sf] ljBfno gS;fÍg / ljBfno

vf]Ng] cg'dlt ;DaGwdf lgwf{/0f u/]sf] ;+Vofsf] cwLgdf /xL lbg' kg]{5 .Æ

$$$$= = = = d"n lgodfjnLdf lgod *s= / *v=ykd"n lgodfjnLdf lgod *s= / *v=ykd"n lgodfjnLdf lgod *s= / *v=ykd"n lgodfjnLdf lgod *s= / *v=ykM M M M d"n lgodfjnLsf] lgod * kl5

b]xfosf lgod *s= / *v=ylkPsf 5gM–

æ*s=*s=*s=*s= d'gfkmf glng] u/L ljBfno ;~rfng ug]{ ;DaGwd'gfkmf glng] u/L ljBfno ;~rfng ug]{ ;DaGwd'gfkmf glng] u/L ljBfno ;~rfng ug]{ ;DaGwd'gfkmf glng] u/L ljBfno ;~rfng ug]{ ;DaGwL Joj:yfL Joj:yfL Joj:yfL Joj:yf M -!_ P]gsf] bkmf

# sf] pkbkmf -&3_ adf]lhd d'gfkmf glng] u/L ;fj{hlgs z}lIfs u'7L

Page 2: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 2

cGt{ut ljBfno ;~rfng ug{ lgj]bg lbg] tyf To:tf] ljBfnosf] cg'dlt,

:jLs[lt / sIff yk ;DaGwL sfo{ljlw lgod #, %,& / !# df pNn]v eP

adf]lhd x'g]5 .

-@_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

pklgod -!_ adf]lhd ljBfno ;~rfng ug{ k"/f ug'{ kg]{ k"jf{wf/ cg';"rL–

!!v= df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .

*v= *v= *v= *v= sDkgL cGtu{t ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L csDkgL cGtu{t ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L csDkgL cGtu{t ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L csDkgL cGtu{t ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rfng ug]{ Gtu{t ;~rfng ug]{ Gtu{t ;~rfng ug]{ Gtu{t ;~rfng ug]{

;DaGwL Joj:yf;DaGwL Joj:yf;DaGwL Joj:yf;DaGwL Joj:yfMMMM -!_ sDkgL cGtu{t ;~rfng ePsf] s'g} ljBfno z}lIfs

u'7L cGtu{t ;~rfng ug{ rfxg]n] :jLs[ltsf] nflu cg';"rL–

!!u=adf]lhdsf] 9fFrfdf lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf lhNnf lzIff

clwsf/Ln] lg/LIfs jf cGo clws[tåf/f To:tf] ljBfnosf] hfFra'em u/fO

k|ltj]bg k]z ug{ nufpg' kg]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd k|ltj]bg k|fKt ePkl5 lhNnf lzIff

clwsf/Ln] lgj]bg ;fy k|fKt sfuhft hfFra'em ug]{5 / To;/L hfFra'em

ubf{ To:tf] ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rfng ug{ dgfl;j b]lvPdf

lhNnf lzIff ;ldltsf] :jLs[lt lnO{ k|fylds ljBfno / lgDg dfWolds

ljBfnosf] xsdf cfkm+}n] :jLs[lt lbg]5 / dfWolds ljBfnosf] xsdf

lhNnf lzIff ;ldltsf] /fo ;lxt k|fKt lgj]bg lgb]{zs ;dIf k7fpg'

kg]{5 .

-$_ pklgod -$_ adf]lhd k|fKt lgj]bg ;lxtsf] sfuhft hfFra'em

ubf{ To:tf] ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rfng ug{ lbg dgfl;j

b]lvPdf lgb]{zsn] To:tf] ljBfnonfO{ :jLs[lt k|bfg ug]{5 .

-%_ o; lgod adf]lhd lbOg] :jLs[ltsf] 9fFrf cg';"rL

!!3=adf]lhd x'g]5 .Æ

%%%%= = = = d"n lgodfjnLsf] lgod !) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !) df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !) sf],–

-!_ pklgod -!_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–

æt/

Page 3: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 3

-!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L

/fVg' kg]{ 5}g .

-@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf] lgod *)s= sf]

k|of]hgsf] nflu æs ju{Æ df kg]{ ef}uf]lns If]qdf ljBfno

vf]Nbf plNnlvt /sdsf] cfwf /sd w/f}6L nfUg]5 .

-@_ pklgod -!s_ / -@_ lemlsPsf 5g\ .

^̂̂̂= d"n lgodfjnLsf] lgod !$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !$ df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !$ sf] v08

-`_ kl5 b]xfosf v08 -`!_ / -`@_ ylkPsf 5g\ M–

æ-`!_ pRr dfWolds ljBfnonfO{ g]kfn ;/sf/af6 pknAw u/fOPsf] /sdsf]

Joj:yfkg ug]{,

-`@_ ljBfnodf cWofkg ug{ rfxg] ljb]zL :jo+;]jssf] sfo{ If]q tf]Sg] tyf

lghsf] sfo{sf] ;'kl/j]If0f tyf cg'udg ug]{ u/fpg],Æ

&&&&= = = = d"n lgodfjnLsf] lgod !% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !% df ;+zf]wg M M M M d"n lgodfjnLsf] lgod !% sf],–

-!_ v08 -h_ lemlsPsf] 5 .

-@_ v08 -`_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -`_ /flvPsf] 5 M–

æ-`_ ljBfnosf] n]vf k/LIf0fsf] k'g/fjnf]sg ug{], u/fpg],Æ

****= = = = d"n lgodfjnLsf] lgod !^ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !^ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !^ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !^ df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !^ sf],–

-!_ v08 -k_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -k_ /flvPsf] 5 M–

æ-k_ n]vf k/LIfssf] nflu Joj:yfkg ;ldltn] l;kmfl/; u/]sf]

gfdfjnLaf6 n]vfk/LIfssf] lgo'lQm ug{],Æ

-@_ v08 -o_ kl5 b]xfosf v08 -o!_ ylkPsf] 5M–

æ-o!_ ljBfno Joj:yfkg ;ldlt / lzIfs– cleefjs ;+3 u7g ug]{ jf

u/fpg],Æ

(=(=(=(= d"n lgodfjnLsf] lgod !& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !& df ;+zf]wg M M M M d"n lgodfjnLsf] lgod !& sf] v08

-t_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -t_ /flvPsf] 5M–

Page 4: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 4

æ-t_ lzIfsx¿sf] xflh/L clen]v b'?:t eP gePsf] 58\s] hfFr jf lg/LIf0f u/L

ljbf glnO{ cg'kl:yt lzIfssf] xsdf xflh/L k'l:tsfdf uon hgfO ;f]sf]

hgfp;lxt sf/afxLsf] nflu ;DalGwt Joj:yfkg ;ldlt / lhNnf lzIff

clwsf/LnfO{ l;kmfl/; ug{],Æ

!)!)!)!)==== d"n lgodfjnLdf lgod @!s=ykd"n lgodfjnLdf lgod @!s=ykd"n lgodfjnLdf lgod @!s=ykd"n lgodfjnLdf lgod @!s=yk M d"n lgodfjnLdf lgod @! kl5 b]xfosf]

lgod @!s= ylkPsf] 5M–

æ@!s@!s@!s@!s= ufpF lzIff ;ldltsf] sfof{noufpF lzIff ;ldltsf] sfof{noufpF lzIff ;ldltsf] sfof{noufpF lzIff ;ldltsf] sfof{noM -!_ ufpF lzIff ;ldltsf] sfof{no ;DalGwt

ufpF ljsf; ;ldltsf] If]qleqsf] s'g} ljBfnodf /xg]5 .

-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lhNnf lzIff

sfof{non] ;|f]t JolQmsf] sfof{no / ufpF lzIff ;ldltsf] sfof{no Ps}

7fpFdf /xg] u/L tf]Sg ;Sg]5 .

-#_ ufpF lzIff ;ldltsf] sfof{nosf] Joj:yfkg ;|f]t JolQmn]

ug]{5 .Æ

!!!!!!!!==== d"n lgodfjnLsf] @@d"n lgodfjnLsf] @@d"n lgodfjnLsf] @@d"n lgodfjnLsf] @@ df ;+zf]wg df ;+zf]wg df ;+zf]wg df ;+zf]wg M M M M d"n lgodfjnLsf] lgod @@sf] pklgod -#_

kl5 b]xfosf] pklgod -#s_ ylkPsf] 5 M–

æ-#s_ ufpF lzIff ;ldltsf] a}7sdf ufpF ljsf; ;ldlt If]q leqsf

ljBfnosf k|wfgfWofksx¿nfO{ cfdGq0f ug{ ;lsg]5 .Æ

!@!@!@!@==== d"n lgodfjnLsf] lgod @@s=d"n lgodfjnLsf] lgod @@s=d"n lgodfjnLsf] lgod @@s=d"n lgodfjnLsf] lgod @@s= df ;+zf]wgdf ;+zf]wgdf ;+zf]wgdf ;+zf]wgM M M M d"n lgodfjnLsf] lgod @@s= sf]

;§f b]xfosf] lgod @@s= /flvPsf] 5 M–

æ@@s= ;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lng lgj]bg lbg' kg]{;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lng lgj]bg lbg' kg]{;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lng lgj]bg lbg' kg]{;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lng lgj]bg lbg' kg]{M -!_ s'g}

;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lng rfxg] :yfgLo lgsfo jf

Joj:yfkg ;ldltn] b]xfosf sfuhft ;+nUg u/L cg';"rL–!!s= adf]lhdsf]

9fFrfdf lhNnf lzIff sfof{nodf lgj]bg lbg' kg]{5 M–

-s_ ;fd'bflos ljBfno Joj:yfkg ;'wf/ ;DaGwL sDtLdf tLg

jif]{ sfo{ of]hgf,

-v_ Joj:yfkg ;ldltn] lhDdf lng] eP ljBfnosf] Joj:yfkg

lhDdf lng] ;DaGwdf Joj:yfkg ;ldltsf] lg0f{o,

Page 5: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 5

-u_ :yfgLo lgsfon] lhDdf lng] eP ;DalGwt Joj:yfkg

;ldltsf] ;xdlt ;lxt ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] ;f]

k|of]hgsf] nflu ePsf] lg0f{o .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf lhNnf lzIff clwsf/Ln]

lgj]bssf] dfu adf]lhd ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lbg x'g] jf gx'g]

;DaGwdf cfjZostf cg';f/ cfkm}+ jf cfkm\gf] dftxtsf] s'g} clws[tåf/f

ljBfnosf] :ynut lg/LIf0f ug{' jf u/fpg' kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt ePsf] lgj]bg ;lxtsf] sfuhft tyf

pklgod -@_ adf]lhd ul/Psf] :ynut lg/LIf0f k|ltj]bg hfFra'em ubf{

;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lbg dgfl;j b]lvPdf lhNnf lzIff

clwsf/Ln] lgj]bsnfO{ To:tf] ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lbg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd ;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf

lb+bf lhNnf lzIff clwsf/Ln] Joj:yfkg lhDdf lng] :yfgLo lgsfo jf

Joj:yfkg ;ldlt;Fu ljBfno ;~rfng ;DaGwdf ;Demf}tf ug'{ kg]{5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] ;Demf}tfdf cGo s'/fsf] cltl/Qm

ljBfnosf] Joj:yfkgsf] lhDd]jf/L, ljBfnosf] ;Dkltsf] ;+/If0f, z}lIfs

sfo{qmd ;~rfng ubf{ kfngf ug{' kg]{ zt{x¿ tyf ;Demf}tf cGTo ug{ ;lsg]

cfwf/ pNn]v ug{' kg]{5 .

-^_ lhNnf lzIff clwsf/Ln] pklgod -#_ adf]lhd ;fd'bflos

ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lbPsf] hfgsf/L clen]vsf] nflu lgb]{zgfno,

ljefu / lzIfs lstfjvfgfnfO{ lbg' kg]{5 .Æ

!!!!####==== d"n lgodfjnLsf] lgod @@u=df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @@u=df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @@u=df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @@u=df ;+zf]wgM M M M d"n lgodfjnLsf] lgod @@u=sf] v08

-u_ lemlsPsf] 5 .

!!!!$$$$==== d"n lgodfjnLsd"n lgodfjnLsd"n lgodfjnLsd"n lgodfjnLsf] lgod @@3=df ;+zf]wgf] lgod @@3=df ;+zf]wgf] lgod @@3=df ;+zf]wgf] lgod @@3=df ;+zf]wg M M M M d"n lgodfjnLsf] lgod @@3=sf] 7fFp

7fpFdf /x]sf æ:yfgLo lgsfo jf ;+:yfsf]Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f æ:yfgLo

lgsfosf]Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

!!!!%%%%==== d"n lgodfjnLsf] lgod @@5= df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @@5= df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @@5= df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @@5= df ;+zf]wgMMMM d"n lgodfjnLsf] lgod @@5= sf]

pklgod -$_ sf] v08 -v_ / -u_ lemlsPsf 5g\ .

Page 6: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 6

!!!!^̂̂̂==== d"n lgodfjnLsf] lgod @@`=df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @@`=df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @@`=df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @@`=df ;+zf]wg M M M M d"n lgodfjnLsf] lgod @@`=sf]],–

-!_ pklgod -!_ df /x]sf æ:yfgLo lgsfo, Joj:yfkg ;ldlt jf ;+:yfn]]Æ eGg]

zAbx¿sf] ;§f æ:yfgLo lgsfo jf Joj:yfkg ;ldltn]Æ eGg] zAbx¿

/flvPsf 5g\ .

-@_ pklgod -@_ sf] ;§f b]xfosf] pklgod -@_ /flvPsf] 5M–

æ-@_ pklgod -!_ adf]lhd :yfgLo lgsfo jf Joj:yfkg ;ldltn]

agfPsf] ljBfno ;~rfng sfo{ljlw lhNnf lzIff clwsf/Laf6

:jLs[t ePkl5 nfu" x'g]5 .Æ

!!!!&&&&==== d"n lgodfjnLsf] lgod @# df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @# df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @# df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @# df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod @# sf],–

-!_ pklgod -!_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5M–

æt/ lgwf{l/t kbfjlw ;dfKt ePsf] sf/0f cWoIf jf ;b:o 5gf}6

ug]{ k|of]hgsf] nflu To;/L cWoIf jf ;b:osf] kbfjlw ;dfKt x'g'eGbf

sDtLdf tL; lbg cufj} / cGo cj:yfdf cWoIf jf ;b:osf] kb l/Qm

ePdf kbk"lt{ ug{sf] nflu To;/L l/Qm ePsf] kGw| lbgleq cleefjsx¿sf]

e]nf u/fpg' kg]{5 .Æ

-@_ pklgod -@_ df /x]sf] æk|wfgfWofksn]Æ eGg] zAbsf] ;§f æpklgod -#_

adf]lhdsf] ;ldltn]Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-#_ pklgod -#_ sf] ;§f b]xfosf] pklgod -#_ /flvPsf] 5 M–

æ-#_ pklgod -!_ adf]lhd cWoIf jf ;b:o 5gf}6 ug]{ ;DaGwdf

cleefjsnfO{ ;xof]u ug{sf] nflu ;DalGwt lg/LIfs jf lgh pknAw

gePdf lhNnf lzIff sfo{fnon] v6fPsf] clws[tsf] ;+of]hsTjdf

k|wfgfWofks, >f]t JolQm / :yfgLo lgsfosf] k|ltlglw /x]sf] rf/ ;b:oLo

5gf}6 ;xof]u ;ldlt u7g ug]{5 .Æ

-$_ pklgod -#_ kl5 b]xfosf] pklgod -$_ ylkPsf]5 M–

æ-$_ Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf / ;b:ox¿sf] 5gf}6 ;DaGwL

cGo sfo{ljlw lhNnf lzIff ;ldltn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .Æ

Page 7: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 7

!!!!****==== d"n lgodfjnLsf] lgod @#s= df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @#s= df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @#s= df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @#s= df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod @#s=df

b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5M–

æt/ cWoIfsf] kb l/Qm /x]sf] cj:yfdf To:tf] ;b:osf] /fhLgfdf P]gsf]

bkmf !@ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhdsf] ;b:ox¿dWo] pd]/sf] lx;fan]

;a}eGbf Ho]i7 ;b:on] :jLs[t ug]{5 .Æ

!!!!((((==== d"n lgodfjnLsf] lgod @$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @$ df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod @$ df

b]xfosf] k|ltjGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5M–

æt/ Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf / ;b:ox¿ 5gf}6 ug]{ k|of]hgsf] nflu

ljBfyL{sf afa', cfdf, afh] jf aHo} dfq cleefjs dflgg]5 .Æ

@) @) @) @) ==== d"n lgodfjnLdf lgod @$s=ykd"n lgodfjnLdf lgod @$s=ykd"n lgodfjnLdf lgod @$s=ykd"n lgodfjnLdf lgod @$s=ykM d"n lgodfjnLsf] lgod @$ kl5 b]xfosf]

lgod @$s=ylkPsf] 5 M–

æ@$s=@$s=@$s=@$s= Joj:yfkg ;ldltsf] ;b:o x'g pknAw u/fpg' kg]{ /sd, 3/ jf hUufJoj:yfkg ;ldltsf] ;b:o x'g pknAw u/fpg' kg]{ /sd, 3/ jf hUufJoj:yfkg ;ldltsf] ;b:o x'g pknAw u/fpg' kg]{ /sd, 3/ jf hUufJoj:yfkg ;ldltsf] ;b:o x'g pknAw u/fpg' kg]{ /sd, 3/ jf hUufM

P]gsf] bkmf !@ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -ª!_ sf] k|of]hgsf] nflu

;fd'bflos ljBfnonfO{ krf; xhf/ ¿k}+ofFeGbf a9L /sd, 3/ jf hUuf

pknAw u/fpg] rGbfbftfx¿dWo] ;aeGbf a9L /sd, 3/ jf hUuf pknAw

u/fpg] JolQmnfO{ Joj:yfkg ;ldltsf] ;b:odf dgf]gLt ug'{ kg]{5 .Æ

@@@@!!!!==== d"n lgodfjnLsf] lgod @% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @% df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod @% sf]

pklgod -!_ sf],–

-!_ v08 -9!_sf] ;§f b]xfosf] v08 -9!_ /flvPsf] 5 M–

æ-9!_ ljBfnosf] n]vf k/LIf0fsf] nflu k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ ePsf

n]vf k/LIfsx¿dWo]af6 sDtLdf tLg hgf n]vf k/LIfssf] gfd

lgo'lQmsf] nflu lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf l;kmfl/; ug{],Æ

-@_ v08 -9!_ kl5 b]xfosf] v08 -9@_ ylkPsf] 5 M–

æ-9@_ ljBfyL{, lzIfs tyf cleefjsnfO{ ljBfnosf] ljsf; tyf

k7gkf7g ;DaGwdf pTk]|l/t ug{ cfjZos Joj:yf ldnfpg],Æ

@@@@@@@@==== d"n lgodfjnLsf] lgod @^ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @^ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @^ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @^ df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod @^ sf] pklgod

-!_ sf] v08 -`_sf] ;§f b]xfosf] v08 -`_ /flvPsf] 5 M–

Page 8: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 8

æ-`_ ljBfnosf] n]vfk/LIf0fsf] nflu k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ ePsf

n]vfk/LIfsx¿dWo]af6 sDtLdf tLg hgf n]vfk/LIfssf] gfd lgo'lQmsf]

nflu lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf l;kmfl/; ug{],Æ

@#@#@#@#= = = = d"n lgodfjnLdf lgod @^s= ykd"n lgodfjnLdf lgod @^s= ykd"n lgodfjnLdf lgod @^s= ykd"n lgodfjnLdf lgod @^s= ykM d"n lgodfjnLsf] lgod @^ kl5 b]xfosf]

lgod @^s= ylkPsf] 5 M–

æ@^s=æ@^s=æ@^s=æ@^s= pRr dfWolds ljBfno Joj:yfkg ;ldlt ;DaGwL Joj:yfpRr dfWolds ljBfno Joj:yfkg ;ldlt ;DaGwL Joj:yfpRr dfWolds ljBfno Joj:yfkg ;ldlt ;DaGwL Joj:yfpRr dfWolds ljBfno Joj:yfkg ;ldlt ;DaGwL Joj:yfM -!_ pRr

dfWolds ljBfnosf] ;~rfng, /]vb]v / Joj:yfkg ug{sf] nflu k|To]s

pRr dfWolds ljBfnodf Ps Joj:yfkg ;ldlt /xg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] Joj:yfkg ;ldltsf] u7g, cWoIf tyf

;b:osf] kbfjlw, sfd, st{Jo / clwsf/, a}7s ;DaGwL sfo{ljlw tyf cGo

Joj:yf dfWolds txsf] ;fd'bflos ljBfno Joj:yfkg ;ldlt jf ;+:yfut

ljBfno Joj:yfkg ;ldlt ;/x x'g]5 .

-#_ pklgod -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg pRr dfWolds

lzIff P]g, @)$^ sf] bkmf #=@ adf]lhd pRr dfWolds lzIff ;~rfng ug]{

ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf] u7g, sfd, st{Jo, clwsf/ tyf cGo

Joj:yf pRr dfWolds lzIff lgodfjnL, @)%@ adf]lhd x'g]5 .Æ

@@@@$$$$==== d"n lgodfjnLsf] lgod @( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod @( df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod @( sf] v08

-3_ kl5 b]xfosf] v08 -3!_ ylkPsf] 5 M–

æ-3!_ k|rlnt sfg"g adf]lhd sfnf] ;"rLdf k/]sf],Æ

@@@@%%%%==== d"n lgodfjnLsfd"n lgodfjnLsfd"n lgodfjnLsfd"n lgodfjnLsf] lgod #@ df ;+zf]wg] lgod #@ df ;+zf]wg] lgod #@ df ;+zf]wg] lgod #@ df ;+zf]wgM M M M d"n lgodfjnLsf] lgod #@ sf]

pklgod -!_sf],–

-!_ v08 -ª!_ kl5 b]xfosf] v08 -ª@_ ylkPsf] 5 M–

æ-ª@_ lgb{]zs, cgf}krfl/s lzIff s]Gb| –;b:oÆ

-@_ v08 -9_ df /x]sf] ædxflgb]{zsÆ eGg] zAbsf] ;§f æsfo{sf/L lgb]{zsÆ eGg]

zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

@@@@^̂̂̂==== d"n lgodfjnLsf] lgod ## df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod ## df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod ## df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod ## df ;+zf]wgMMMM d"n lgodfjnLsf] lgod ## sf] v08

-5_ kl5 b]xfosf] v08 -5!_ ylkPsf] 5 M–

Page 9: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 9

æ-5!_ kf7\oqmd ljsf; tyf u'0f:t/ ;DaGwL cfjZos sfd ug]{,Æ

@@@@&&&&==== d"n lgodfjnLsf] lgod #( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod #( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod #( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod #( df ;+zf]wgMMMM d"n lgodfjnLsf] lgod #( sf] ;§f

b]xfosf] lgod #( /flvPsf] 5 M–

æ#(= æ#(= æ#(= æ#(= k|fylds lzIff k|fylds lzIff k|fylds lzIff k|fylds lzIff l;sfOl;sfOl;sfOl;sfO pknlAw k/LIf0f ; pknlAw k/LIf0f ; pknlAw k/LIf0f ; pknlAw k/LIf0f ;DaGwL Joj:yfDaGwL Joj:yfDaGwL Joj:yfDaGwL Joj:yf MMMM -!_ k|fylds

txsf sIff tLg / KffFrsf ljBfyL{x¿sf] l;sfO pknlAw k/LIf0f ug{sf]

nflu k|To]s >f]t s]Gb|df b]xfo adf]lhdsf] Ps l;sfO pknlAw k/LIf0f

;ldlt /xg]5M–

-s_ >f]ts]Gb| /x]sf] ljBfnosf] k|wfgfWofks –cWoIf

-v_ >f]ts]Gb| cGt{utsf ljBfnosf

lzIfsx¿dWo]af6 ;a} txsf

lzIfsx¿sf] k|ltlglwTj x'g] u/L

sDtLdf Ps hgf dlxnf ;lxt l;sfO

pknlAw k/LIf0f ;ldltsf cWoIf tyf

;b:o–;lrjsf] l;kmfl/;df ;DalGwt

ljBfno lg/LIfsn] dgf]gLt u/]sf

tLghgf –;b:o

-u_ >f]tJolQm –;b:o–;lrj

-#_ pklgod -!_ sf] v08 -v_ adf]lhd dgf]gLt ;b:ox¿sf]

kbfjlw b'O{ jif{sf] x'g]5 .

-$_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltn] ljBfyL{sf] l;sfO pknlAw

k/LIf0f ug{ cfjZos kg]{ k/LIff ;DaGwL ;Dk"0f{ sfd ug]{5 .

-%_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltnfO{ ljBfyL{sf] l;sfO pknlAw

k/LIf0f ug{ cfjZos kg]{ k/LIff ;DaGwL ;Dk"0f{ sfddf ;xof]u k'¥ofpg'

ljBfnosf] st{Jo x'g]5 .Æ

@@@@****==== d"n lgodfjnLsf] lgod $) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod $) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod $) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod $) df ;+zf]wgMMMM d"n lgodfjnLsf] lgod $) sf],–

-!_ pklgod -!_ sf] ;§f b]xfosf] pklgod -!_ /flvPsf] 5 M–

Page 10: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 10

æ-!_ lgDg dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffsf] kl/rfng / lgoGq0f ug{sf] nflu

b]xfo adf]lhdsf] lgDg dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff ;ldlt /xg]5 M–

-s_ lhNnf lzIff clwsf/L –cWoIf

-v_ lgDg dfWolds / dfWolds txsf

ljBfnosf lzIfsx¿sf] k|ltlglwTj x'g] u/L

sDtLdf Pshgf dlxnf ;lxt lhNnf lzIff

clwsf/Ln] dgf]gLt u/]sf tLghgf –;b:o

-u_ lhNnf lzIff sfof{nosf] k/LIff zfvf x]g]{

clws[t –;b:o–;lrjÆ

-@_ pklgod -#_ lemlsPsf] 5 .

@(@(@(@(==== d"n lgodfjnLsf] lgod $! df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod $! df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod $! df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod $! df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod $! sf]

pklgod -!_ kl5 b]xfosf] pklgod -!s_ ylkPsf]5 M–

æ-!s_ pklgod -!_ sf] v08 -ª_ adf]lhd k|df0fkq lb+bf k/LIff ;ldltn]

ljifout pQL0f{ k4lt -;Ah]S6 jfO{h kf; l;i6d_ cjnDjg u/L hltj6f ljifodf

ljBfyL{ pQL0f{ ePsf] x'G5 Toltj6f ljifosf] dfq k|df0fkq lbg]5 .Æ

####))))==== d"n lgodfjnLdf lgodd"n lgodfjnLdf lgodd"n lgodfjnLdf lgodd"n lgodfjnLdf lgod $&s= yk $&s= yk $&s= yk $&s= ykMMMM d"n lgodfjnLsf] lgod $& kl5 b]xfosf]

lgod $&s= ylkPsf] 5 M–

æ$&s=æ$&s=æ$&s=æ$&s= dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffdf ;xefuL x'g kfpg]dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffdf ;xefuL x'g kfpg]dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffdf ;xefuL x'g kfpg]dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffdf ;xefuL x'g kfpg]M sIff bzdf sDtLdf

krxQ/ k|ltzt xflh/L eO{ lgoldt ¿kdf cWoog u/]sf] ljBfyL{ dfq

dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffdf ;xefuL x'g kfpg]5 .

t/ b"/ lzIffsf] dfWodaf6 cWoog ug{] ljBfyL{sf] xsdf b"/ lzIff

;DaGwL lgb{]lzsfdf Joj:yf eP adf]lhd x'g]5 .Æ

####!!!!==== d"n lgodfjnLsf] lgod %$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod %$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod %$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod %$ df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod %$ sf]

pklgod-!_sf],–

-!_ v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_ /flvPsf] 5 M–

æ-v_ k|d'v lhNnf clwsf/L jf lghn] tf]s]sf] clws[t –;b:oÆ

-@_ v08 -v_ kl5 b]xfosf] v08 -v!_ ylkPsf] 5 M–

Page 11: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 11

æ-v!_ lhNnf lzIff clwsf/L – ;b:oÆ

-#_ v08 -3_ / -h_ lemlsPsf 5g\ .

-$_ v08 -em_ / -6_ sf] ;§f b]xfosf v08 -em_ / -6_ /flvPsf 5g\ M –

æ-em_ blnt tyf ckf+ux¿dWo]af6 sDtLdf Ps hgf

dlxnf ;lxt lhNnf cgf}krfl/s lzIff ;ldltn]

dgf]gLt u/]sf] b'O{hgf –;b:o

-6_ lhNnf lzIff sfof{nosf] cgf}krfl/s lzIff

sfo{qmd x]g]{ clws[t –;b:o–;lrjÆ

####@@@@==== d"n lgodfjnLsf] lgod %* df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod %* df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod %* df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod %* df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod %* sf] v08 -h_

kl5 b]xfosf v08 -h!_ / -h@_ ylkPsf 5g\ M–

æ-h!_ b"/ lzIffsf] k/LIff ;DaGwL cfjZos Joj:yf ldnfpg],

-h@_ b"/ lzIff ;DaGwL cGo sfd ug]{,Æ

########==== d"n lgodfjnLsf] lgod ^% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod ^% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod ^% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod ^% df ;+zf]wgMMMM d"n lgodfjnLsf] lgod ^% sf],–

-!_ pklgod -@_ kl5 b]xfosf] pklgod -@s_ ylkPsf] 5M–

æ-@s_ pklgod -@_ adf]lhd lzIfs Joj:yf ubf{ To:tf] ljBfnon]

of] pklgod k|f/De x'g' cl3 ;+:yfsf] x}l;otdf ljz]if lzIff ;~rfng ubf{

g]kfn ;/sf/ jf ljz]if lzIff kl/ifb\af6 lzIfs tnaeQfsf] nflu cg'bfg

kfPsf] lzIfs ;+Vofdf ga9\g] u/L dfq lzIfs ;ª\Vofsf] Joj:yf ug{

;lsg]5 .Æ

-@_ pklgod -#_ df /x]sf] æ;+:yfdfÆ eGg] zAbsf] ;§f æljBfnodfÆ eGg] zAb

/flvPsf] 5 .

-#_ pklgod -$_ df /x]sf] ædGqfnon]Æ eGg] zAbsf] ;§f ælhNnf lzIff

clwsf/Ln]Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-$_ pklgod -%_ kl5 b]xfosf pklgod -^_ / -&_ ylkPsf 5g\ M –

Page 12: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 12

æ-^_ o; lgod adf]lhd ljz]if lzIff ;~rfng ug]{ ;fd'bflos

ljBfnodf sfo{/t lzIfs tyf sd{rf/Lsf] ;]jf, zt{ / ;'ljwf cGo

;fd'bflos ljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/L ;/x x'g]5 .

-&_ o; lgod adf]lhd lgo'Qm lzIfs ljz]if lzIff lbg] ljBfnodf

jfx]s cGo ljBfnodf ;?jf x'g] 5}g .Æ

####$$$$==== dddd"n lgodfjnLsf] lgod &* df ;+zf]wg"n lgodfjnLsf] lgod &* df ;+zf]wg"n lgodfjnLsf] lgod &* df ;+zf]wg"n lgodfjnLsf] lgod &* df ;+zf]wg M M M M d"n lgodfjnLsf] lgod &* sf],–

-!_ pklgod -!_ sf] v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_ /flvPsf] 5M–

æ-v_ sIff gf}df egf{ x'gsf] nflu lgDg dfWolds txsf] clGtd k/LIffdf

pQL0f{ u/]sf] k|df0fkq,Æ

-@_ pklgod -^_ df /x]sf æegf{ /Æ eGg] zAbx¿ kl5 æh'g ;fnsf] k/LIffdf

;lDdlnt x'g] xf] ;f]xL ;fnsf] r}q d;fGt;DddfÆ eGg] zAbx¿ ylkPsf

5g\ .

####%%%%==== d"n lgodfjnLdf lgod &( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLdf lgod &( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLdf lgod &( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLdf lgod &( df ;+zf]wguuuuMMMM d"n lgodfjnLsf] lgod &( sf],–

-!_ pklgod -!_ sf] ;§f b]xfosf] pklgod -!_ /flvPsf] 5M–

æ-!_ lhNnf lzIff sfof{non] lghL ¿kdf cWoog u/]sf]

JolQmnfO{ ljBfnon] l;kmfl/; u/]sf] lghsf] Ifdtf / :t/sf] cfwf/df

ljBfnoaf6 lnOg] sIff cf7;Ddsf] jflif{s k/LIffdf ;fd]n x'gsf] nflu

cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg]5 .Æ

-@_ pklgod -@_ df /x]sf] ætf]s]sf] ljBfnodfÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f ætf]s]sf]

ljBfno / ;dodfÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\.

####^̂̂̂= d"n lgodfjnLsf] lgod *$d"n lgodfjnLsf] lgod *$d"n lgodfjnLsf] lgod *$d"n lgodfjnLsf] lgod *$ df ;+zf]wgdf ;+zf]wgdf ;+zf]wgdf ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod *$ sf]

pklgod -^_ kl5 b]xfosf] pklgod -&_ ylkPsf] 5 M–

æ-&_ ef}lts k"jf{wf/ k"/f u/]sf ljBfnon] tf]lsPsf] kf7\oef/df g36\g] u/L

ljBfyL{ ;+Vofsf] cfwf/df Ps} lbgdf PseGbf a9L ;do -l;km\6_ df sIff

;~rfng ug{ ;Sg]5 .Æ

####&&&&= d"n lgodfjnLsf] lgod (# df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod (# df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod (# df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod (# df ;+zf]wgM M M M d"n lgodfjnLsf] lgod (# sf] ;§f

b]xfosf] lgod (# /flvPsf] 5 M–

Page 13: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 13

æ(#=(#=(#=(#= k|wfgfWofks ;DaGwL Joj:yfk|wfgfWofks ;DaGwL Joj:yfk|wfgfWofks ;DaGwL Joj:yfk|wfgfWofks ;DaGwL Joj:yfMMMM -!_ ljBfnosf] k|fl1s tyf k|zf;sLo

k|d'vsf] ¿kdf sfd ug{ k|To]s ljBfnodf Ps hgf k|wfgfWofks /xg]5 .

-@_ Joj:yfkg ;ldltn] ;fd'bflos ljBfnodf l/Qm k|wfgfWofks

kbdf lgo'lQmsf] nflu k|fylds txsf] k|wfgfWofkssf]] xsdf lzIffzf:q

ljifodf sDtLdf k|lj0ftf k|df0fkq tx jf ;f] ;/x, lgDg dfWolds txsf]

k|wfgfWofkssf] xsdf lzIffzf:q ljifodf sDtLdf :gfts tx jf ;f] ;/x

/ dfWolds txsf] k|wfgfWofkssf] xsdf lzIffzf:q ljifodf sDtLdf

:gftsf]Q/ tx jf ;f] ;/x pQL0f{ u/L] ;DalGwt ljBfnosf] ;DalGwt

txdf sfo{/t :yfoL lzIfsx¿dWo]af6 b/vf:t cfJxfg ug]{5 .

t/ lzIffzf:q ljifodf :gfts jf ;f] ;/xsf] k/LIff pQL0f{ u/L

dfWolds txdf bz jif{ :yfoL ;]jf u/]sf]] lzIfs dfWolds txsf]

k|wfgfWofkssf] kbdf pDd]bjf/ x'g kfpg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd b/vf:t cfJxfg ePdf ;DalGwt

lzIfsn] Joj:yfkg ;ldltn] tf]s]sf] Dofbleq ljBfno ljsf; k|:tfj

;lxt Joj:yfkg ;ldlt ;dIf b/vf:t lbg ;Sg]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd k|fKt ljBfno ljsf; k|:tfj ;lxtsf]

b/vf:t Joj:yfkg ;ldltn]] lzIfs 5gf}6 ;ldlt ;dIf k7fpg] 5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhd ljBfno ljsf; k|:tfj ;lxtsf] b/vf:t

k|fKt ePkl5 lzIfs 5gf}6 ;ldltn] cg';"rL–!# df plNnlvt cfwf/df

d"NofÍg u/L ;a}eGbf a9L cÍ k|fKt ug]{ pDd]bjf/nfO{ k|wfgfWofkssf]

kbdf lgo'lQm ug{ Joj:yfkg ;ldlt ;dIf l;kmfl/; ug{'{ kg]{5 .

t/ ;f7L cÍ k|fKt gug]{ pDd]bjf/nfO{ k|wfgfWofkssf] kbdf

lgo'lQmsf] nflu l;kmfl/; ul/g] 5}g .

-^_ pklgod -%_ adf]lhd l;kmfl/; k|fKt ePdf lghn] k]z u/]sf]

ljBfno ljsf; k|:tfjdf n]lvPsf ;"rsx¿ ;doa4 ¿kdf k"/f ug{]

sfo{bIftf s/f/ u/L ;d'bfoåf/f ;~rflnt ljBfno eP Joj:yfkg ;ldlt

cfkm}+n] To:tf] pDd]bjf/nfO{ k|wfgfWofksdf lgo'lQm ug]{5 / cGo ;fd'bflos

Page 14: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 14

ljBfno eP To:tf] pDd]bjf/nfO{ k|wfgfWofkssf] kbdf lgo'lQmsf] nflu

cfjZos sfuhft ;lxt lhNnf lzIff sfof{nodf n]vL k7fpg' kg]{5 .

-&_ pklgod -^_ adf]lhd n]vL cfPdf lhNnf lzIff clwsf/Ln]

lghn] k]z u/]sf] ljBfno ljsf; k|:tfjdf n]lvPsf ;"rsx¿ ;doa4

¿kdf k"/f ug{] sfo{bIftf s/f/ u/L kGw| lbgleq ;DalGwt pDd]bjf/nfO{

k|wfgfWofks kbdf lgo'lQm ug]{5 .

-*_ k|wfgfWofkssf] kbfjlw kfFr jif{sf] x'g]5 / lgh k'gM ;f] kbdf

lgo'Qm x'g ;Sg]5 .

-(_ k|wfgfWofksn] cfk"mn] u/]sf] sfo{bIftf s/f/ adf]lhd sfd

gu/]sf] jf lghsf] sfo{ ;Gtf]ifhgs gePsf] jf lghsf] cfr/0f v/fa /x]sf]

s'/f ;DalGwt lg/LIfsn] lbPsf] k|ltj]bg / Joj:yfkg ;ldltsf]

l;kmfl/;af6 b]lvPdf lhNnf lzIff clwsf/Ln] lghnfO{ k|wfgfWofkssf]

kbaf6 hlxn];'s} x6fpg ;Sg]5 .

t/ ;d'bfoåf/f ;~rflnt ljBfnosf] k|wfgfWofkssf] xsdf

pNn]lvt cfwf/df Joj:yfkg ;ldlt cfk}mn] x6fpg ;Sg]5 .

-!)_ pklgod -(_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;f]

pklgod adf]lhd k|wfgfWofksnfO{ kbaf6 x6fpg' cl3 lghnfO{ ;kmfO{ k]z

ug{] dgfl;j df}sfaf6 al~rt ul/g] 5}g .

-!!_ ;fd'bflos ljBfnosf] k|wfgfWofksn] b]xfo adf]lhd dfl;s

eQf kfpg]5 M–

-s_ dfWolds ljBfnosf] k|wfgfWofksn]– kfFr ;o

¿k}ofF

-v_ lgDg dfWolds ljBfnosf] k|wfgfWofksn]– tLg ;o

¿k}ofF

-u_ k|fylds ljBfnosf] k|wfgfWofksn]– b'O{ ;o ?k}ofF

-!@_ ;fd'bflos ljBfnodf k|wfgfWofks cg'kl:yt ePdf jf s'g}

sf/0fn] k|wfgfWofkssf] kb l/Qm ePdf k|wfgfWofks pkl:yt geP;Dd jf

k|wfgfWofkssf] kbk"lt{ geP;Ddsf nflu ;f] ljBfnodf sfo{/t

Page 15: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 15

lzIfsx¿dWo] jl/i7td :yfoL lzIfsn] lgldQ k|wfgfWofks eO{ sfd ug]{5

.

t/ s'g} ljBfnodf PseGbf a9L tx ePdf dflyNnf] txsf]

jl/i7td lzIfsn] lgldQ eO{ sfd ug]{5 .

-!#_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

;+:yfut ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltn] k|wfgfWofkssf] lgo'lQm ubf{ 5'6[}

k|lqmof lgwf{/0f u/L lgo'lQm ug{ ;Sg]5 .

-!$_ pklgod -!#_ adf]lhd k|wfgfWofks lgo'lQm ubf{ h'g txsf]

ljBfno xf] ;f]xL txdf cWofkg u/fpg rflxg] Go"gtd z}lIfs of]Uotf

ePsf] lzIfsnfO{ dfq k|wfgfWofkssf] kbdf lgo'lQm ug{' kg]{5 .

-!%_ k|wfgfWofkssf] pDd]bjf/ x'g] lzIfsn] o; lgod adf]lhd

Joj:yfkg ;ldlt ;dIf k]z ug]{ ljBfno ljsf; k|:tfj cg';"rL–!#s=

sf] 9fFrfdf tof/ ug'{ kg]{5 .

-!^_ o; lgoddf cGoGq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

tf]lsPsf] z}lIfs of]Uotf k'/f u/L of] lgod k|f/De x'Fbfsf avt sfo{/t

k|wfgfWofksn] Joj:yfkg ;ldlt dfkm{t lzIfs 5gf}6 ;ldltdf k]z u/]sf]

ljBfno ljsf; k|:tfj :jLs[t ePdf lgh lgo'lQm x'Fbfsf avt tf]lsPsf]

zt{sf] cwLgdf /xL pklgod -*_ adf]lhdsf] cjlw;Dd k|wfgfWofks kbdf

sfod} /xg]5 .Æ

####****= d"n lgodfjnLsf] lgod (^ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod (^ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod (^ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod (^ df ;+zf]wgMMMM d"n lgodfjnLsf] lgod (^ sf],–

----!_!_!_!_ pklgod -!_ sf] ;6[f b]xfosf] pklgod -!_ /flvPsf]5 M–

æ-!_ lgod (% adf]lhd lzIfs lgo'lQm ubf{ dlxnf lzlIfsfsf] xsdf 5

dlxgf / k'?if lzIfssf] xsdf Ps jif{sf] k/LIf0f sfndf /xg] u/L lgo'lQm

ul/g]5 .Æ

-@_ pklgod -@_ df /x]sf æ lgo'lQm ug]{ clwsf/Ln] Æ eGg] zJbx¿ kl5

æk/LIf0fsfn

cjlw leq h'g;'s} avtÆ eGg] zJbx¿ ylkPsf 5g\ .

Page 16: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 16

#(#(#(#(==== d"n lgodfjnLdf lgod (^s= ykd"n lgodfjnLdf lgod (^s= ykd"n lgodfjnLdf lgod (^s= ykd"n lgodfjnLdf lgod (^s= ykM d"n lgodfjnLsf] lgod (^ kl5 b]xfosf]

lgod (^s= ylkPsf] 5 M–

æ(^s=æ(^s=æ(^s=æ(^s= lzIfs 5gf}6 ;ldltM lzIfs 5gf}6 ;ldltM lzIfs 5gf}6 ;ldltM lzIfs 5gf}6 ;ldltM -!_ ;fd'bflos ljBfnodf k|wfgfWofks jf s/f/df

lzIfs lgo'lQmsf nflu l;kmfl/; ug{, ;d'bfoåf/f ;~rflnt ljBfnodf

;fd'bflos lzIfs, cGo lzIfs tyf k|wfgfWofkssf] lgo'lQm / To;/L

lgo'lQm ePsf lzIfssf] j9'jfsf] nflu l;kmfl/; ug{ jf ;+:yfut ljBfnodf

:yfoL lzIfs lgo'lQmsf] nflu l;kmfl/; ug{ k|To]s ljBfnodf b]xfo

adf]lhdsf] Ps lzIfs 5gf}6 ;ldlt /xg]5 M–

-s_ ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf jf lghn]

tf]s]sf] ;f] ;ldltsf] ;b:o –cWoIf

-v_ ;DalGwt If]qsf] ljBfno lg/LIfs jf

lhNnf lzIff clwsf/Ln] tf]s]sf] clws[t

–;b:o

-u_ dfWolds txsf] lzIfs 5gf}6 ug{' kg]{ ePdf

lzIffzf:q ljifodf sDtLdf :gftsf]Q/ / cGo

txsf] lzIfs 5gf}6 ug{' kg]{ eP lzIffzf:q

ljifodf sDtLdf :gfts tx pQL0f{

u/]sf JolQmx¿dWo]af6 pknAw

eP;Dd Pshgf dlxnf ;d]tsf] k|ltlglwTj

x'g] u/L Joj:yfkg ;ldltn] dgf]gLt u/]sf]

b'O{hgf –;b:o

-3_ k|wfgfWofks –;b:o–;lrjÆ

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|wfgfWofkssf] lgo'lQmsf] nflu l;kmfl/;

ug{ a;]sf] lzIfs 5gf}6 ;ldltsf] a}7sdf ;f] ljBfnosf] k|wfgfWofksdf

pDd]bjf/ gePsf] pknJw jl/i7td lzIfsn] ;b:o–;lrj eO{ sfo{ ug]{5 .

Page 17: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 17

-#_ pklgod -!_ adf]lhd dgf]gLt ;b:ox¿sf] kbfjlw b'O{ jif{sf]

x'g]5 .

-$_ lzIfs 5gf}6 ;ldltsf] ;lrjfno ;DalGwt ljBfnodf /xg]5 .

-%_ cfof]un] lzIfs 5gf}6 ug]{ ;DaGwdf dfkb08 lgwf{/0f jf

sfo{ljlw hf/L u/]sf] eP lzIfs 5gf}6 ;ldltn] To:tf] dfkb08 jf

sfo{ljlwsf] kfngf ug'{ kg]{5 .

-^_ pklgod -!_ sf] v08 -u_ sf] k|of]hgsf] nflu lhNnf lzIff

sfof{non] ljif]z1sf] ;"rL cBfjlws u/L /fVg' kg]{5 .

-&_ lzIfs 5gf}6 ;ldltn] lzIfs l;kmfl/;sf nflu lnOg]

k/LIffsf] s]Gb| lhNnf ;b/d'sfd jf ;|f]t s]Gb|df /fVg' kg]{5 .

-*_ lzIfs 5gf}6 ;ldltsf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw ;f] ;ldlt

cfkm}+n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .Æ

$$$$))))==== d"n lgodfjnLsf] lgod (& df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod (& df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod (& df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod (& df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod (& sf] ;§f

b]xfosf] lgod (& /flvPsf] 5 M–

æ(&= æ(&= æ(&= æ(&= s/f/df lzIfs lgo'lQm ;DaGwL Joj:yfMs/f/df lzIfs lgo'lQm ;DaGwL Joj:yfMs/f/df lzIfs lgo'lQm ;DaGwL Joj:yfMs/f/df lzIfs lgo'lQm ;DaGwL Joj:yfM -!_ g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t

b/aGbLdf :yfoL lzIfs lgo'lQm x'g g;sL tTsfn s/f/df lzIfs lgo'lQm

ug'{ kg]{ ePdf Joj:yfkg ;ldltn] lhNnf lzIff sfof{nodfkm{t cfof]uaf6

s/f/df lzIfs lgo'lQmsf nflu k|sflzt ePsf] ;"rL k|fKt ug{' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt ;"rLdf /x]sf pDd]bjf/x¿dWo]af6

Joj:yfkg ;ldltn] a9Ldf Ps z}lIfs ;qsf] nflu s/f/df lzIfs lgo'lQm

ug{ ;Sg]5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd cfof]uaf6 k|sflzt ;"rLdf s/f/sf nflu

s'g} pDd]bjf/ g/x]df jf ;"rLdf ;dfj]z ePsf pDd]bjf/sf] lzIfs kbdf

lgo'Qm x'g lgj]bg gk/]df Joj:yfkg ;ldltn] lzIfs 5gf}6 ;ldltsf]

l;kmfl/;df a9Ldf Ps z}lIfs ;qsf] nflu s'g} JolQmnfO{ s/f/df lzIfs

lgo'lQm ug{ ;Sg]5 .

-$_ pklgod -@_ jf -#_ adf]lhd s/f/df lzIfs lgo'lQm ubf{

lhNnf lzIff sfof{noaf6 b/aGbL l/Qm /x]sf] Joxf]/f k|dfl0ft u/fP/ dfq

Page 18: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 18

lgo'lQm ug'{ kg]{5 / dfWolds tyf lgDg dfWolds txdf ljifo ldNg] u/L

dfq s/f/df lzIfs lgo'lQm ug{ ;lsg]5 .

-%_ pklgod -#_ adf]lhd lzIfs lgo'lQmsf] nflu ul/Psf]

lj1fkgsf] ;"rgf lhNnf lzIff sfof{no, ;DalGwt ljBfnosf] ;|f]t s]Gb| /

;DalGwt ufpF ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfdf 6fF:g' kg]{5 .

-^_ pklgod -#_ adf]lhd lzIfs kbdf lgo'Qm x'g lgj]bg lbg]

pDd]bjf/n]] cfˆgf] z}lIfs of]Uotf, g]kfnL gful/stfsf] k|df0fkq / cg';"rL–

!$ adf]lhdsf] 9fFrfdf lg/f]lutfsf] k|df0fkq lgj]bg ;fy k]z ug'{ kg]{5 .

-&_ ljBfnon] o; lgod adf]lhd s/f/df lzIfs lgo'Qm u/]sf]

hfgsf/L lhNnf lzIff sfof{nonfO{ lbg' kg]{5 .

-*_ pklgod -@_ jf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

s/f/df lzIfs lgo'Qm ePsf] Ps z}lIfs ;q;Dd klg l/Qm kbdf :yfoL kb

k"lt{ gePdf Joj:yfkg ;ldltn] o;/L :yfoL kb k"lt{ geP;Ddsf nflu

Ps k6sdf 5 dlxgfdf ga9fO{ s/f/sf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 .

-(_ pklgod -*_ adf]lhd Dofb ylkPsf] hfgsf/L ljBfnon] lhNnf

lzIff sfof{nonfO{ lbg' kg]{5 .

-!)_ o; lgod adf]lhdsf] k|lqmof gk'¥ofO{ lzIfs lgo'lQm ul/Pdf

lhNnf lzIff clwsf/Ln] To:tf] lgo'lQm ab/ ug'{ kg]{5 .Æ

$$$$!!!!==== d"n lgodfjnLdf lgod (&s= ykd"n lgodfjnLdf lgod (&s= ykd"n lgodfjnLdf lgod (&s= ykd"n lgodfjnLdf lgod (&s= yk M M M M d"n lgodfjnLsf] lgod (& kl5 b]xfosf]

lgod (&s= ylkPsf] 5 M–

æ(&s=(&s=(&s=(&s= ;]jf/t c:yfoL lzIfs ;DaGwL Joj:Yff;]jf/t c:yfoL lzIfs ;DaGwL Joj:Yff;]jf/t c:yfoL lzIfs ;DaGwL Joj:Yff;]jf/t c:yfoL lzIfs ;DaGwL Joj:YffM of] lgod k|f/De x'g' cl3 c:yfoL

¿kdf lzIfs kbdf lgo'Qm eO{ of] lgod k|f/De x'Fbfsf avt;Dd ;]jf/t

c:yfoL lzIfssf] xsdf ;f] kbdf :yfoL kbk"lt{ geP;Ddsf nflu Ps

k6sdf 5 dlxgfdf ga9fO{ ;+jt\ @)&) ;fn r}q d;fGt;Dd Dofb yk

ug{ ;lsg]5 .Æ

$$$$@@@@==== d"n lgodfjnLsf] lgod (( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod (( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod (( df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod (( df ;+zf]wg M M M M d"n lgodfjnLsf] lgod (( sf],–

-!_ pklgod -@_ kl5 b]xfosf pklgod -@s_ / -@v_ ylkPsf 5g\M–

Page 19: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 19

æ-@s_ P]gsf] bkmf !^h=sf] pkbkmf -#_ df n]lvPsf] cj:yfdf

afx]s :yfoL lgo'lQm ePsf] Ps jif{ gk'u]sf] lzIfs / clgjfo{ cjsfz x'g

Ps jif{ jf ;f] eGbf sd cjlw afFsL /x]sf] lzIfsnfO{ Ps lhNnfaf6 csf{]

lhNnfdf ;?jf ul/g] 5}g\ .

-@v_ s'g} lzIfs ;?jf ePdf ;?jf ePsf] PSsfO{; lbgleq

k|wfgfWofksn] ;DalGwt lzIfsnfO{ /dfgfkq lbO{ ;f]sf] hfgsf/L ;DalGwt

ljBfno / lhNnf lzIff sfof{nonfO{ ;d]t lbg' kg]{5 .Æ

-@_ pklgod -#_ lemlsPsf] 5 .

$$$$####==== d"nd"nd"nd"n lgodfjnLsf] lgod !)$ df ;+zf]wg lgodfjnLsf] lgod !)$ df ;+zf]wg lgodfjnLsf] lgod !)$ df ;+zf]wg lgodfjnLsf] lgod !)$ df ;+zf]wg MMMM d"n lgodfjnLsf] lgod !)$ sf] ;§f

b]xfosf] lgod !)$ /flvPsf] 5 M–

æ!)$=!)$=!)$=!)$=rf8kj{ vr{ kfpg] rf8kj{ vr{ kfpg] rf8kj{ vr{ kfpg] rf8kj{ vr{ kfpg] M-!_ lzIfsn] cfˆgf] wd{, ;+:s[lt, k/Dk/f cg';f/ dgfpg]

rf8kj{sf] nflu cfkm"n] vfOkfO{ cfPsf] Ps dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd

k|To]s jif{ rf8kj{ vr{sf] ¿kdf kfpg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] /sd lzIfsn] Ps cfly{s jif{df Psk6s

cfˆgf] wd{, ;+:s[lt, k/Dk/f cg';f/ dgfOg] d'Vo rf8kj{sf] cj;/df e'Qmflg

lng ;Sg]5 .

-#_ lgj[Qe/0f kfpg] u/L cjsfz k|fKt lzIfsnfO{ lghn] kfpg] Ps

dlxgfsf] lgj[Qe/0f a/fa/sf] /sd rf8kj{ vr{sf] ¿kdf lbOg]5 .Æ

$$$$$$$$==== d"n lgodfjnLdf lgod !)%s= yk M d"n lgodfjnLdf lgod !)%s= yk M d"n lgodfjnLdf lgod !)%s= yk M d"n lgodfjnLdf lgod !)%s= yk M d"n lgodfjnLsf] lgod !)% kl5

b]xfosf] lgod !)%s= ylkPsf] 5 M–

ææææ!)%s=!)%s=!)%s=!)%s= ;+:yfut ljBfnosf lzIfs;+:yfut ljBfnosf lzIfs;+:yfut ljBfnosf lzIfs;+:yfut ljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/L tyf sd{rf/L tyf sd{rf/L tyf sd{rf/Lsf] lgo''lQmsf] lgo''lQmsf] lgo''lQmsf] lgo''lQm,,,, kfl/>lds tyf kfl/>lds tyf kfl/>lds tyf kfl/>lds tyf ;]jf ;]jf ;]jf ;]jf

zt{zt{zt{zt{ ;DaGwL Joj:yf;DaGwL Joj:yf;DaGwL Joj:yf;DaGwL Joj:yfM -!_ ;+:yfut ljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/Lsf]

lgo'lQm, kfl/>lds / ;]jf zt{ ;DaGwL Joj:yf ;+:yfut ljBfnon] k|rlnt

sfg"g adf]lhd agfpg] cfˆgf] ljlgodåf/f Jojl:yt ug{' kg{]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd agfpg] ljlgoddf cGo s'/fsf] cltl/Qm

b]xfosf s'/fx¿ ;d]t pNn]v x'g' kg]{5 M–

-s_ g]kfn ;/sf/n] lgwf{/0f u/]sf] dfkb08 cg'¿ksf] tna,

Page 20: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 20

-v_ :yfoL lzIfs tyf sd{rf/Lsf] xsdf tnasf] bz

k|ltzt ;+ro sf]ifs§L ug]{ / ;f]xL a/fa/sf] /sd

ljBfnon] yk ug{' kg]{ Joj:yf,

-u_ Ps dlxgfsf] tna a/fj/sf] jflif{s rf8kj{ vr{,

-3_ lzIfs tyf sd{rf/Lx¿n] kfpg] ljleGg ljbfx¿,

-ª_ c:yfoL lgo'lQm ePsf] lzIfs :yfoL x'g ;Sg] jf

s/f/df lgo'lQm ePsf] lzIfs c:yfoL jf :yfoL

lgo'lQm x'g ;Sg] zt{ tyf k|ls|of,

-r_ lzIfssf] ljefuLo sf/afxL ;DaGwL Joj:yf .

-#_ o; lgod adf]lhd ljlgod gagfpg], lzIfsnfO{ lgo'lQmkq

glbg] tyf tna / ;'ljwf pknAw gu/fpg] ;+:yfut ljBfnonfO{ P]g

adf]lhd sf/afxL ul/g]5 .Æ

$$$$%%%%==== d"n lgodfjnLsf] lgod !)^ df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !)^ df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !)^ df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !)^ df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !)^ sf],–

-!_ pklgod -!_ sf],–

-s_ v08 -3_ kl5 b]xfosf] v08 -3!_ ylkPsf]5 M–

æ-3!_ k|;'lt :ofxf/ labf kGw| lbg,Æ

-v_ v08 -5_ kl5 b]xfosf] v08 -h_ ylkPsf]5M–

æ-h_ a]tnjL labf a9Ldf kfFr jif{,Æ

-@_ pklgod -^_ kl5 b]xfosf] pklgod -^s_ ylkPsf]5M–

æ-^s_ s'g} k'?if lzIfssf] kTgL ;'Ts]/L x'g] ePdf To:tf] lzIfsn]

;'Ts]/Lsf] cl3 jf kl5 u/L ;'Ts]/L :ofxf/ labf kfpg]5 . ;'Ts]/L :ofxf/

labfdf a;]sf] lzIfsn] k"/f tna kfpg]5 / o:tf] ljbf ;]jf cjlw e/df

b'O{ k6s dfq lbOg]5 .Æ

-#_ pklgod -(_ kl5 b]xfosf pklgod -(s_ / -(v_ ylkPsf 5g\ M–

æ-(s_ s'g} lzIfssf]] klt jf kTgL ljb]z l:yt g]kfnL /fhb"tfjf;

jf lgof]udf vl6O{ uPsf] k|df0f ;lxt To:tf] lzIfsn] j]tnjL ljbf dfu

Page 21: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 21

u/]df Ps}k6s jf k6s k6s u/L tdfd gf]s/L cjlwe/ kfFr jif{;Dd

a]tnaL labf kfpg]5 .Æ

-(v_ a]tnjL ljbfsf] cjlw lghsf] ;]jf cjlwdf u0fgf ul/g]

5}g .Æ

$$$$^̂̂̂= d"n lgodfjnLsf] !)& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] !)& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] !)& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] !)& df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !)& sf] pklgod -@_

df /x]sf æc;fwf/0f ljbfÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f æc;fwf/0f ljbf, a]tnaL labfÆ

eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

$$$$&&&&= = = = d"n lgodfjnLd"n lgodfjnLd"n lgodfjnLd"n lgodfjnLsf]sf]sf]sf] !!$s= df ;+zf]wg !!$s= df ;+zf]wg !!$s= df ;+zf]wg !!$s= df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] !!$s= sf] pklgod -!_

df /x]sf æof] lgod k|f/De ePsf] ldltn] b'O{ jif{leqÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f æ;+jt\

@)^( r}q d;fGt leqÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

$$$$****==== d"n lgodfjnLsf] lgod !@@ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@@ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@@ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@@ df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !@@ sf] pklgod

-%_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–

ææææt/ lgj[Qe/0f kfpg] u/L ;]jfaf6 cnu ePsf] lzIfsn] pkrf/ vr{ afkt

lng afFsL /sddf aL; jif{, kRrL; jif{ jf ;f]eGbf a9L ;]jf cjlw ePsf] lzIfsn]

qmdzM bz, kGw| / aL; k|ltzt yk u/L x'g cfpg] /sd Psd'i6 lng kfpg]5 .Æ

$($($($(==== d"n lgodfjnLsf] lgod !@# df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@# df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@# df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@# df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !@# sf],–

----!____ pklgod -!_ df /x]sf ækfFr jif{;DdÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f æb'O{ jif{;DdÆ eGg]

zAbx¿ /fvL ;f] pklgoddf b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–

æt/ To;/L pkbfg jf lgj[Qe/0f lb+bf ;DalGwt Joj:yfkg ;ldlt,

lhNnf k|zf;g sfof{no / lhNnf lzIff clwsf/Lsf] l;kmfl/;sf] cfwf/df

lbOg]5 .Æ

-@_ 7fFp 7fFpdf /x]sf ælghsf] kl/jf/nfO{Æ eGg] zJbx¿sf] ;§f ælghn] cfkm\gf]

kl/jf/sf] ;b:o dWo] s;}nfO{ OR5fPsf] eP To:tf JolQmnfO{ / OR5fPsf]

JolQmsf] klg d[To' ePdf jf To;/L s;}nfO{ klg OR5fPsf] gePdf lghsf]

Psf3/sf] glhssf] xsjfnfnfO{Æ eGg] zJbx¿ /flvPsf 5g\ .

%%%%))))==== d"n lgodfjnLsf] lgod !@$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@$ df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !@$ sf]

pklgod -!_ sf] 7fpF 7fpFdf /x]sf] ætxsf]Æ eGg] zJbsf] ;§f ætxdf cWoog ug]{Æ

eGg] zJbx¿ /flvPsf 5g\ .

Page 22: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 22

%%%%!!!!==== d"n lgodfjnLsf] lgod !@& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !@& df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !@& sf] ;§f

b]xfosf] lgod !@& /flvPsf] 5 M–

æ!@&= aLdf ;'ljwf ;DaGwL Joj:yfM -!_ lzIfssf] aLdf jfkt g]kfn ;/sf/n]

Pp6f ;fjlws hLjg aLdf sf]if :yfkgf ug]{5 .

-@_ k|To]s lzIfssf] dfl;s tnaaf6 b'O{ ;o ¿k}+ofF s§f u/L

pklgod -!_ adf]lhdsf] sf]ifdf hDdf ul/g]5 / Tolt g} /sd g]kfn

;/sf/n] yk u/L aLdfÍ /sd Psnfv ¿k}+ofFsf] aL; jif]{ ;fjlws hLjg

aLdf ul/lbg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] aLdf sf]ifdf hDdf ePsf] /sd

dWo]af6 ;f] lzIfs ;]jf lgj[Q x'+Fbf lghnfO{ aLdfÍ /sd / af]g; e'QmfgL

lbOg]5 .

-$_ pklgod -@_ adf]lhd /sd s§f ug{ z'? u/]sf] aL; jif{ cjlw

gk'uL s'g} lzIfssf] d[To' ePdf lghsf] kl/jf/n] Ps nfv ¿k}+ofFF kfpg]5 /

s'g} lzIfs ;]jfaf6 clgjfo{ cjsfz ePdf b]xfo adf]lhdsf] /sd k|bfg

ul/g]5M–

-s_ Ps jif{eGbf sd cjlwsf] /sd sl§ ul/Psf] ePdf bz

xhf/ ¿k}+ofF,

-v_ Ps jif{b]lv kfFr jif{;Dd /sd sl§ ul/Psf] ePdf kRrL;

xhf/ ¿k}+ofF,

-u_ kfFr jif{b]lv bz jif{;Dd /sd sl§ ul/Psf] ePdf krf;

xhf/ ¿k}+ofF,

-3_ bz jif{b]lv kGw| jif{;Dd /sd sl§ ul/Psf] ePdf krxQ/

xhf/ ¿k}+ofF,

-ª_ aL; jif{;Dd /sd sl§ ul/Psf] ePdf Ps nfv ¿k}+ofF .

t/ lghn] hDdf u/]sf] /sd / ;f]sf] Aofh, nfef+z

/sd plNnlvt /sdeGbf a9L x'g cfPdf ;f]xL a/fa/sf]

/sd ;f] sf]ifaf6 k|bfg ul/g]5 .

Page 23: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 23

-%_ s'g} lzIfsn] pklgod -@_ adf]lhd /sd hDdf ug{ z'? u/]sf]

aL; jif{ gk'uL clgjfo{ cjsfz ePsf] cj:yfdf afx]s cGo h'g;'s}

lsl;daf6 ;]jfaf6 cnu ePdf To:tf] lzIfsnfO{ ;dk{0f d"No a/fa/sf]

/sd pknAw u/fOg]5 .

-^_ pklgod -#_ / -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

;]jfaf6 cjsfz x'g] lzIfsn] ;fjlws hLjg aLdf jfkt hDdf u/]sf] /sd

aL; jif{ jf ;f] eGbf sd cjlwdf kl/kSj x'g] u/L lg/Gt/tf lbg ;Sg]5 .

t/ ;f] jfkt g]kfn ;/sf/n] s'g} /sd Joxf]g]{ 5}g .Æ

%%%%@@@@==== d"n lgodfjnLsf] lgod !#) df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !#) df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !#) df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !#) df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !#) sf] ;§f

b]xfosf] lgod !#) /flvPsf] 5 M–

æ!#)=!#)=!#)=!#)= :j]lR5s cjsfzM:j]lR5s cjsfzM:j]lR5s cjsfzM:j]lR5s cjsfzM -!_ s'g} lzIfsn] ;]jfaf6 cjsfz lng OR5f u/L lgj]bg

lbPdf lgo'lQm ug{] clwsf/Ln] lghnfO{ h'g;'s} jvt ;]jfaf6 cjsfz lng]

cg'dlt lbg ;Sg]5 .

-@_ lgj[Qe/0f kfpg] cj:yf / pd]/sf] xb krf; jif{ k"/f u/]sf]

lzIfsn] g]kfn ;/sf/n] ;fj{hlgs ;"rgf k|sfzg u/L tf]s]sf] cjlwleq

:j]lR5s cjsfz lngsf] nflu b]xfo adf]lhdsf] ;'ljwf ;d]t lbg] u/L

:j]lR5s cjsfzsf] nflu cfJxfg ug{ ;Sg]5M–

-s_ cjsfz k|fKt ug{] pd]/ ggf3\g] u/L a9Ldf kfFr tna a[l4

u/L x'g cfpg] lgj[Qe/0fsf] /sd,

-v_ lgj[Qe/0f kfpg] ;]jf cjlw k"/f ePsf] xsdf Ps jif{

a/fa/sf] Psd'i7 lgj[Qe/0f /sd .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd k|sflzt ;"rgf cg';f/ :j]lR5s

cjsfz lng rfxg] lzIfsn] ;f]xL ;"rgfdf plNnlvt cjlwleq :j]lR5s

cjsfz lng

;Sg]5 .Æ

%%%%####==== d"n lgodfjnLsf] lgod !#! df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !#! df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !#! df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !#! df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !#! sf] pklgod

-!_ sf] :ki6Ls/0fsf] ;§f b]xfosf] :ki6Ls/0f /flvPsf] 5 M–

Page 24: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 24

æ:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0fM o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu lzIfssf] pd]/ u0fgf ubf{ lghn]

;]jf k|j]z ubf{ k]z u/]sf] lzIf0f ;+:yfsf] k|df0fkqdf lsl6Psf] hGd lbg jf

jif{af6 x'g cfPsf] pd]/ jf gful/stfsf] k|df0fkqdf lsl6Psf] hGd lbg jf jif{af6

x'g cfPsf] pd]/ jf lghn] ;]jf k|j]z ubf{ e/]sf] j}olQms gf]s/L ljj/0f -l;6/f]n_

df n]lvPsf] hGd ldlt jf jif{af6 x'g cfPsf] pd]/ dWo] h'g pd]/af6 lgh klxn]

cjsfz x'G5 ;f]xL cfwf/df u0fgf ul/g]5 .Æ

%%%%$$$$==== d"n lgodfjnLsf] lgod !## df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !## df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !## df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !## df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !## sf] pklgod -

!_ sf] v08 -`_ kl5 b]xfosf] v08 -6_ ylkPsf] 5 M–

æ-6_ ljBfyL{nfO{ zf/Ll/s jf dfgl;s oftgf lbg gx'g],Æ

%%%%%%%%==== d"n lgodfjnLsf] lgod !#& df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !#& df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !#& df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !#& df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !#& sf] v08 -

u_ kl5 b]xfosf] v08 -u!_ ylkPsf] 5M–

æ-u!_ sfo{ Ifdtfsf] cefj ePdf,Æ

%%%%^̂̂̂==== d"n lgodfjnLdf lgod !#&s= ykMd"n lgodfjnLdf lgod !#&s= ykMd"n lgodfjnLdf lgod !#&s= ykMd"n lgodfjnLdf lgod !#&s= ykM d"n lgodfjnLsf] !#& kl5 b]xfosf] lgod

!#&s ylkPsf] 5M–

æ!#&s=sfo{Ifdtfsf] cefj dflgg]M -!_ s'g} lzIfsn] cfkm"n] cWofkg u/fPsf]

ljifodf tLg z}lIfs ;q;Dd nuftf/ b]xfosf cfwf/df krf; k|ltzteGbf

sd ljBfyL{ pQL0f{ ePdf To:tf] lzIfsdf sfo{ Ifdtfsf] cefj ePsf]

dflgg]5 M–

cWofkg u/]sf] ljifosf] sIffut cf};t pQL0f{ k|ltzt ;DalGwt ljifosf] ef}uf]lns OsfO{sf] cf};t pQL0f{ k|ltzt ×!))

:ki6Ls/:ki6Ls/:ki6Ls/:ki6Ls/0fM 0fM 0fM 0fM o; pklgodsf] k|of]hgsf] nflu æef}uf]lns OsfO{Æ

eGgfn] ;DalGwt ljBfnosf] >f]t s]Gb|nfO{ hgfpF5 .

-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ef}uf]lns OsfO{sf]

cf};t pQL0f{ k|ltztsf] cÍ rfnL; eGbf sd ePdf rfnL; cÍnfO{ cfwf/

lnO{ lx;fa ul/g]5 .Æ

%%%%&&&&= = = = d"n lgodfjnLdfd"n lgodfjnLdfd"n lgodfjnLdfd"n lgodfjnLdf lgod !$#s= yk lgod !$#s= yk lgod !$#s= yk lgod !$#s= ykMMMM d"n lgodfjnLsf] lgod !$# kl5 b]xfosf]

lgod !$#s= ylkPsf] 5M–

Page 25: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 25

æ!$#s= sf/afxL ug{ ;Sgsf/afxL ug{ ;Sgsf/afxL ug{ ;Sgsf/afxL ug{ ;Sg] M -!_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP

tfklg s'g} ljBfnosf] ljBfyL{x¿sf] pQL0f{ k|ltzt b]xfosf] eGbf sd

ePdf lhNnf lzIff clwsf/Ln] To:tf] ljBfnosf] k|wfgfWofksnfO{ klxnf]

k6s eP ;r]t u/fpg / bf];|f] tyf t];|f] k6s ;f]xL qmd nuftf/

bf]xf]l/Pdf qmdzM Ps / b'O{ tna a[l4 /f]Ssf ug]{5M–

-s_ sIff tLg / kfFrsf] ljBfyL{sf] l;sfO{ pknlAw

k/LIf0f / sIff cf7sf] lhNnf:t/Lo k/LIffdf tL;

k|ltzt,

-v_ sIff bzsf] pQL0f{ k/LIffdf kGw| k|ltzt .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k/LIf0f tyf k/LIffdf s'g} ljifodf

s'g} ljBfyL{n] k|fKt u/]sf] ljifout k/LIffkmndf tL; k|ltzteGbf sd

ljBfyL{ pQL0f{ ePdf ;DalGwt clwsf/Ln] To:tf] lzIfsnfO{ klxnf] k6s

eP ;r]t u/fpg / bf];|f] tyf t];|f] k6s ;f]xL qmd nuftf/ bf]xf]l/Pdf

qmdzM Ps / b'O{ tna a[l4 /f]Ssf ug]{5 .Æ

%%%%****==== d"n lgodfjnLsf] lgodd"n lgodfjnLsf] lgodd"n lgodfjnLsf] lgodd"n lgodfjnLsf] lgod !$$ df ;+zf]wg !$$ df ;+zf]wg !$$ df ;+zf]wg !$$ df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !$$ sf]

pklgod -@_ sf]] ;§f b]xfosf] pklgod -@_ /flvPsf] 5M–

æ-@_ pklgod -!_ sf] v08 -v_ adf]lhd ;fd'bflos ljBfnosf lzIfssf]

;]jf, zt{ tyf ljefuLo sf/afxLnfO{ Jojl:yt ug{ Joj:yfkg ;ldltn] cfjZos

sfo{ljlw agfO{ lhNnf lzIff ;ldltaf6 :jLs[t u/fO{ nfu" ug'{ kg]{5 .Æ

%(%(%(%(==== d"n lgodfjnLdf kl/R5]bd"n lgodfjnLdf kl/R5]bd"n lgodfjnLdf kl/R5]bd"n lgodfjnLdf kl/R5]b––––@#s= yk@#s= yk@#s= yk@#s= ykM d"n lgodfjnLsf] kl/R5]b–@# kl5 b]xfosf]

kl/R5]b @#s= ylkPsf] 5 M–

ækl/R5]bækl/R5]bækl/R5]bækl/R5]b––––@#s=@#s=@#s=@#s=

;fd'bflos ljBfnosf] sd{rf/L ;DaGwL Joj:yf;fd'bflos ljBfnosf] sd{rf/L ;DaGwL Joj:yf;fd'bflos ljBfnosf] sd{rf/L ;DaGwL Joj:yf;fd'bflos ljBfnosf] sd{rf/L ;DaGwL Joj:yf

!$$s= !$$s= !$$s= !$$s= g]kfn ;/sf/n] cg'bfg /sd pknAw u/fpg]Mg]kfn ;/sf/n] cg'bfg /sd pknAw u/fpg]Mg]kfn ;/sf/n] cg'bfg /sd pknAw u/fpg]Mg]kfn ;/sf/n] cg'bfg /sd pknAw u/fpg]M g]kfn ;/sf/n] ljBfnosf

sd{rf/Lsf] nflu lglZrt dfkb08sf cfwf/df ljBfnonfO{ jflif{s ¿kdf cg'bfg

pknAw

u/fpg]5 .

Page 26: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 26

!$$v=!$$v=!$$v=!$$v= sd{rf/L lgo'lQm ug]{ ;DaGwL sfo{ljlwMsd{rf/L lgo'lQm ug]{ ;DaGwL sfo{ljlwMsd{rf/L lgo'lQm ug]{ ;DaGwL sfo{ljlwMsd{rf/L lgo'lQm ug]{ ;DaGwL sfo{ljlwM -!_ lgod !$$s= adf]lhd k|fKt cg'bfg /

ljBfnosf] cfGtl/s ;|f]t ;d]tnfO{ ljrf/ u/L Joj:yfkg ;ldltn] pklgod

-@_ adf]lhdsf] sfo{ljlwsf] cwLgdf /xL ljBfno sd{rf/L lgo'lQm ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] sfo{ljlw ljBfnon] ;]jf zt{ ;DaGwL

k|rlnt sfg"gsf] cwLgdf /xL agfpg' kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd agfPsf] sfo{ljlw ljBfnon] lhNnf lzIff

clwsf/L ;dIf k]z ug'{ kg]{5 / ;f] sfo{ljlw lhNnf lzIff sfof{nosf] clen]vdf

btf{ ePkl5 sfof{Gjog x'g]5 .

-$_ ljBfnon] s'g} sd{rf/L lgo'Qm gu/L To:tf] sd{rf/Ln] ug]{ sfo{

ljBfnosf] s'g} lzIfsåf/f u/fpg ;Sg]5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhd sfddf nufOPsf] lzIfsnfO{ Joj:yfkg

;ldltn] tf]s] adf]lhdsf] eQf lbOg]5 .

!$$u= !$$u= !$$u= !$$u= sd{rf/Lsf] ;dfof]hgMsd{rf/Lsf] ;dfof]hgMsd{rf/Lsf] ;dfof]hgMsd{rf/Lsf] ;dfof]hgM of] lgod k|f/De x'g'cl3 s'g} ljBfnodf sfg"g adf]lhd s'g}

sd{rf/L lgo'Qm eO{ of] lgod k|f/De x'Fbfsf avt;Dd sfo{/t /x]sf] eP To:tf]

ljBfnon] lgod !$$v= adf]lhdsf] sfo{ljlwsf] cwLgdf /xL To:tf] sd{rf/LnfO{

;dfof]hg ug'{ kg]{5 .Æ

^̂̂̂))))= d"n lgodfjnLsf] lgod !$d"n lgodfjnLsf] lgod !$d"n lgodfjnLsf] lgod !$d"n lgodfjnLsf] lgod !$%%%% df ;+zf]wg df ;+zf]wg df ;+zf]wg df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !$%sf],–

-!_ pklgod -@_ sf] ;§f b]xfosf] pklgod -@_ /flvPsf] 5M–

æ-@_ pklgod -!_ adf]lhd ljBfno juL{s/0fsf] lgldQ ljBfnon]

cg';"rL–@! df plNnlvt dfkb08sf cfwf/df cfkm"n] s] s:tf] lsl;dsf]

;'ljwf pknAw u/fPsf] xf] ;f] :ki6 v'nfO{ z}lIfs ;q z'? x'g'eGbf b'O {

dlxgf cufj} lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .Æ

-@_ pklgod -@_ kl5 b]xfosf pklgod -@s_ / -@v_ ylkPsf 5g\M –

æ-@s_ ljBfno juL{s/0fsf] nflu l;kmfl/; ug{ b]xfo adf]lhdsf]

Ps ;ldlt /xg]5M–

-s_ ;DalGwt If]qsf] ljBfno lg/LIfs — ;+of]hs

-v_ >f]t JolQm — ;b:o

Page 27: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 27

-u_ lhNnf lzIff clwsf/Ln] dgf]gLt

u/]sf] lzIfsx¿sf] k]zfut ;+:yfsf

k|ltlglw Pshgf — ;b:o

-@v_ pklgod -@s_ adf]lhdsf] ;ldltsf] l;kmfl/; ;d]tnfO{

hfFra'em u/L lgod !$%s= adf]lhdsf] ;ldltn] cg';"rL–@! sf]

cwLgdf /xL To:tf] ljBfnosf] juL{s/0f ug]{5 .Æ

^̂̂̂!!!!==== d"n lgodfjnLsf] lgod !$& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !$& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !$& df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !$& df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !$& sf] ;§f

b]xfosf] lgod !$& /flvPsf]5 M –

æ!$&= z'Ns ;DaGwL Joj:yfM -!_ ljBfnon] ljBfyL{;+u lng] z'Ns ;fd'bflos

ljBfno, sDkgL tyf z}lIfs u'7L cGtu{t ;~rflnt ljBfnosf nflu

5'§f5'§} x'g]5 .

-@_ lhNnf lzIff sfof{non] lgod !$%s= adf]lhdsf] ;ldlt;Fu

k/fdz{ u/L cfˆgf] lhNnfleqsf æsÆ, ævÆ, æuÆ jf æ3Æ >]0fLsf]

ljBfnox¿n] lgwf{/0f ug{ kfpg] z'Nssf] clwstd ;Ldf tf]ls z}lIfs ;q

z'? x'g' eGbf tLg dlxgf cufj} ;"rgf k|sfzg ug{' kg]{5 .

-#_ Joj:yfkg ;ldltn] lzIfs–cleefjs ;+3sf] sfo{sf/L

;ldlt;Fu k/fdz{ ;d]t u/L pklgod -@_ adf]lhd tf]lsPsf] clwstd

z'Ns ;Ldfleq /xL cfufdL z}lIfs ;qsf] nflu ljBfyL{;+u lng] z'Nssf]

k|:tfljt b/ cg';"rL–@@ sf] cwLgdf /xL k|:tfj u/L z}lIfs ;q z'?

x'g'eGbf b'O{ dlxgf cufj} lhNnf lzIff sfof{no ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd k|:tfljt z'Nssf] b/ k|fKt ePdf lhNnf

lzIff sfof{non] ;f] z'Ns cg';"rL–@@ sf] cfwf/df k|:tfj eP jf gePsf]

;DaGwdf hfFra'em u/L To:tf] z'Nssf] b/ :jLs[t ug]{5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhd :jLs[t z'Nssf] b/ ljBfnon] cfˆgf]

;"rgf kf6L{df 6fF; ug'{ kg]{5 .

-^_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg P]g

adf]lhd lgz'Ns tyf clgjfo{ lzIff nfu" eP kl5 ;fd'bflos ljBfnon]

Page 28: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 28

sIff cf7;Ddsf] cfwf/e"t lzIff k|bfg ug{ ljBfyL{af6 z'Ns lng ;Sg]

5}g .Æ

^̂̂̂@@@@==== d"n lgodfjnLsf] lgod !%! df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !%! df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !%! df ;+zf]wg d"n lgodfjnLsf] lgod !%! df ;+zf]wg M -!_ d"n lgodfjnLsf] lgod !%! sf],–

-!_ pklgod -@_ df /x]sf ækfFr k|ltztÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f æbz k|ltztdf

g36fO{Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-@_ pklgod -#_ kl5 b]xfosf pklgod -$_ / -%_ ylkPsf 5g\ M–

æ-$_ pklgod -#_ adf]lhd k|fKt lgj]bgsf] 5fgljg u/L lgod

!$%s= sf] pklgod -!_ sf] v08 -v_ adf]lhdsf] ;ldltn] To:tf] 5fqj[lQ

kfpg] ljBfyL{x¿sf] 5gf}6 ug]{5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhd ljBfyL{ 5gf}6 ug]{ ;DaGwL a}7sdf

lhNnf l:yt lk5l8Psf] ;d'bfosf] k|ltlglwTj ug]{ ;+:yfsf k|ltlglwnfO{

;d]t cfdGq0f ug{ ;lsg]5 .Æ

^̂̂̂####==== d"n lgodfjnLsf] lgod !%$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !%$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !%$ df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !%$ df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !%$ sf],–

-!_ pklgod -@_ sf] v08 -s_, -v_ / -u_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -s_, -v_ /

-u_ /flvPsf 5g\M–

æ-s_ dfWolds jf pRr dfWolds ljBfnosf] nflu k}tL; nfv

¿k}+ofF jf ;f] a/fa/sf] 3/ jf hUuf,

-v_ lgDg dfWolds ljBfnosf] nflu aL; nfv ¿k}+ofF jf ;f]

a/fa/sf] 3/ jf hUuf,

-u_ k|fylds ljBfnosf] nflu bz nfv ¿k}+ofF jf ;f] a/fa/sf]

3/ jf hUuf .Æ

-@_ pklgod -@_ kl5 b]xfosf] pklgod -@s_ ylkPsf]5 M–

æ-@s_ pklgod -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg

dxfgu/kflnsf / pkdxfgu/kflnsf If]qleqsf ljBfnosf] xsdf ;f]

pklgoddf plNnlvt /sdsf] bf]Aa/ /sd jf ;f] a/fa/sf] 3/ jf hUuf /

gu/kflnsf If]qleqsf ljBfnosf] xsdf kRrL; k|ltzt yk /sd jf ;f]

Page 29: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 29

a/fa/sf] 3/ jf hUuf ljBfnonfO{ ;xof]u u/]df To:tf] ;xof]u ug]{

JolQmsf] gfdaf6 ljBfnosf] gfdfs/0f ug{ ;lsg]5 .Æ

-#_ pklgod -#_ sf] ;§f b]xfosf] pklgod -#_ /flvPsf] 5 M–

æ-#_ klxNo} gfds/0f eO{;s]sf] ljBfnosf] gfd;+u hf]8]/

ljBfnosf] gfds/0f ug{ rfxg] JolQmn] pklgod -@_ jf -@s_ adf]lhdsf]

/sd jf ;f] a/fa/sf] 3/ jf hUuf ljBfnonfO{ ;xof]u u/L klxn]sf]

gfdsf] k5fl8 cfkm"n] k|:tfj u/]sf] gfd hf]8\g ;Sg]5 .Æ

-$_ pklgod -$_ df /x]sf æpklgod -@_ adf]lhdsf]Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f

æpklgod -@_ jf -@s_ adf]lhdsf]Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-%_ pklgod -%_ df /x]sf æpklgod -@_ jf -#_ df Æ eGg] zAbx¿sf] ;§f

æpklgod -@_, -@s_ jf -#_ dfÆ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

^̂̂̂$$$$==== d"n lgodfjnLsf] lgod !^) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !^) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !^) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !^) df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !^) sf]

pklgod -@_ sf],–

-!_ v08 -s_ kl5 b]xfosf] v08 -s!_ ylkPsf] 5M–

-s!_ ;fd'bflos ljBfnosf] ef}lts k"jf{wf/ ljsf; ;DaGwL ljz]if

of]hgfsf] nflu g]kfn ;/sf/ jf ljQLo ;+:yfaf6 C0f k|jfx x'g]

ePdf ;f] k|of]hgsf] nflu Joj:Yffkg ;ldlt / lgod !%*

adf]lhsf] ;ldltsf] l;kmfl/;df dGqfnon] :jLs[t u/] adf]lhd

ljBfnosf] ;DklQ lwtf] /fVg,

-@_ v08 -v_ df /x]sf æljBfnosf] gfddf s'g} a}Í ljQLo ;+:yf;Fu lnPsf]

C0f e'QmfgL ug{ jfÆ eGg] zAbx¿ lemlsPsf 5g\ .

^̂̂̂%%%%= = = = d"d"d"d"n lgodfjnLdf lgod !^@sn lgodfjnLdf lgod !^@sn lgodfjnLdf lgod !^@sn lgodfjnLdf lgod !^@s==== yk M yk M yk M yk M d'n lgodfjnLsf] lgod !^@ kl5 b]xfosf]

lgod !^@s= ylkPsf] 5 M–

æ!^@s= z}lIfs u'7L cGtu{t ul/Psf] nufgL x:tfGt/0f ug{] ;DaGwL Joj:yfM

z}lIfs u'7L jf To:tf u'7Lsf ;~rfnsn] cfˆgf] nufgLsf] k"/} jf cf+lzs

lx:;f ljBfno ;~rfngdf afwf gkg{] u/L cfˆgf] pQ/flwsf/Lsf] ?kdf

lgo'Qm u/]sf] u'l7of/nfO{ k|rlnt sfg"g adf]lhd x:tfGt/0f ug{ ;Sg]5 .Æ

Page 30: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 30

^̂̂̂^̂̂̂==== d"n lgodfjnLsf] lgod !&! df ;+zf]wg Md"n lgodfjnLsf] lgod !&! df ;+zf]wg Md"n lgodfjnLsf] lgod !&! df ;+zf]wg Md"n lgodfjnLsf] lgod !&! df ;+zf]wg M d"n lgodfjnLsf] lgod !&! sf],–

-!_ pklgod -!_ sf] ;§f b]xfosf] pklgod -!_ /flvPsf] 5 M–

æ-!_ Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf / k|wfgfWofksn] k|To]s jif{

lhNnf lzIff sfof{noaf6 lgo'Qm n]vfk/LIfsaf6 ljBfnosf] n]vf k/LIf0f

u/fpg' kg]{5 .Æ

-@_ pklgod-#_ kl5 b]xfosf] pklgod -$_ / -%_ ylkPsf 5g\ M–

æ-$_ o; lgod adf]lhd n]vf k/LIfsn] ljBfnosf] n]vf k/LIf0f

ug]{ l;nl;nfdf cGo s'/fsf cltl/Qm ljBfnosf] cfDbfgL / vr{sf

af/]df ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf kbflwsf/Lx¿;Fu 5nkmn u/L

cfkm\gf] k|ltj]bg tof/ ug'{ kg]{5 .Æ

-%_ k|wfgfWofksn] n]vf k/LIfsaf6 k|fKt k|ltj]bg lzIfs tyf

cleefjssf] e]nf u/fO{ ;fj{hlgs u/L To:tf] k|ltj]bg / jf;nft

lgoldt ?kdf lhNnf lzIff sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .Æ

^̂̂̂&&&&= d"n lgodfjnLd"n lgodfjnLd"n lgodfjnLd"n lgodfjnLsf] lgod !&!s= sf] lgod !&!s= sf] lgod !&!s= sf] lgod !&!s= df ;+zf]wgdf ;+zf]wgdf ;+zf]wgdf ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !&!s= sf]

v08 -3_ kl5 b]xfosf] v08 -3!_ ylkPsf]5M–

æ-3!_ ljBfnosf] pRrtd sIffdf cWoog/t k|yd 5fq jf

5fqf –;b:oÆ

^*^*^*^*==== d"n lgodfjnLsf] lgod !*) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !*) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !*) df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !*) df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !*) sf]

pklgod -!_ sf] ;§f b]xfosf] pklgod -!_ /flvPsf] 5M–

æ-!_ ;+:yfut ljBfnon] k|To]s cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] Ps dlxgfleq

cfkm\gf] ljBfnodf cl3Nnf] z}lIfs ;qdf cWoog/t k|lt ljBfyL{ dfl;s Ps

¿k}+ofFsf b/n] lx;fa u/L x'g cfpg] Psd'i6 jflif{s /sd u|fld0f lzIff ljsf;

sf]ifdf hDdf ug'{ kg]{5 .Æ

^(^(^(^(==== d"n lgodfjnLsf] lgod !*% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !*% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !*% df ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] lgod !*% df ;+zf]wgM d"n lgodfjnLsf] lgod !*% sf]–

-!_ v08 -s_ df /x]sf ælgDg dfWolds /Æ eGg] zAbx¿ lemlsPsf 5g\ .

-@_ v08 -v_ df /x]sf æ/ lgDg dfWoldsÆ eGg] zAb lemlsPsf 5g\ .

Page 31: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 31

&&&&))))==== d"n lgodfjnLdf lgodd"n lgodfjnLdf lgodd"n lgodfjnLdf lgodd"n lgodfjnLdf lgod !*%v= yk !*%v= yk !*%v= yk !*%v= yk M d"n lgodfjnLsf] lgod !*%s= kl5

b]xfosf] lgod !*%v= ylkPsf] 5 M–

æ!*%v=æ!*%v=æ!*%v=æ!*%v=kL/dsf{kL/dsf{kL/dsf{kL/dsf{, u'gf;f] ;'g'jfO{ ;DaGwL Joj:yfM, u'gf;f] ;'g'jfO{ ;DaGwL Joj:yfM, u'gf;f] ;'g'jfO{ ;DaGwL Joj:yfM, u'gf;f] ;'g'jfO{ ;DaGwL Joj:yfM -!_ P]g, o; lgodfjnL tyf

k|rlnt sfg"g adf]lhd cGoq ph"/L jf k'g/fj]bg ug{ kfpg] Joj:yf

ePsf]df jfx]s s'g} lzIfsnfO{ cfkm\gf] ;]jf, zt{ / ;'ljwf ;DaGwL ljifodf

dsf{ k/]sf] 5 eGg] nfu]df jf ;f] ;DaGwdf ;DalGwt lgsfonfO{ hfgsf/L

u/fpFbf klg sf/afxL gePdf lghn] cfkm"nfO{ k/]sf] kL/dsf{ tyf u'gf;f]

lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf /fVg ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd /flvPsf] kL/dsf{ jf u'gf;f]sf] lhNnf

lzIff clwsf/Ln] ;'g'jfO{ u/L To:tf] kL/dsf{ tyf u'gf;f] ;dfwfg ug'{

kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] kL/dsf{ tyf u'gf;f] lhNnf lzIff

clwsf/Laf6 ;dfwfg x'g g;s]df ;DalGwt lgb]{zs ;dIf /fVg ;lsg]5 .Æ

&&&&!!!!==== d"n lgodfjnLdf lgod !*(s=ykd"n lgodfjnLdf lgod !*(s=ykd"n lgodfjnLdf lgod !*(s=ykd"n lgodfjnLdf lgod !*(s=ykM d"n lgodfjnLsf] lgod !*( kl5 b]xfosf]

lgod !*(s=ylkPsf] 5 M–

æ!*(s=æ!*(s=æ!*(s=æ!*(s= sf]lrË sIff ;~rfng ;DaGwL Joj:yfMsf]lrË sIff ;~rfng ;DaGwL Joj:yfMsf]lrË sIff ;~rfng ;DaGwL Joj:yfMsf]lrË sIff ;~rfng ;DaGwL Joj:yfM -!_ sf]lrË sIff ;~rfng ug{

rfxg] JolQmn] cWofkg ug]{ sIff / ljifo ;d]t v'nfO cg'dltsf] nflu

lhNnf lzIff sfof{no ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf lhNnf lzIff

clwsf/Ln] cfjZos zt{ tf]sL lgj]bg lbg] JolQmnfO{ sf]lrË sIff ;~rfng

ug{ cg'dlt lbg ;Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd cg'dlt lng' cl3 ;DalGwt JolQmn]

lhNnf lzIff clwsf/Ln] tf]s]sf] a}+sdf krf; xhf/ ¿k}+ofF w/f}6L /fVg'

kg]{5 .

-$_ cg'dlt k|fKt JolQmn] zt{ adf]lhd sf]lrË sIff ;~rfng

gu/]df lhNnf lzIff clwsf/Ln] To:tf] cg'dlt h'g;'s} jvt /2 ug{

;Sg]5 .

Page 32: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 32

t/ o;/L cg'dlt /4 ug'{ cl3 ;DalGwt JolQmnfO{ cfˆgf] ;kmfO

k]z ug]{ df}sf lbg' kg]{5 .Æ

&&&&@@@@= d"n ld"n ld"n ld"n lgodfjnLsf] lgod !(@ df ;+zf]wggodfjnLsf] lgod !(@ df ;+zf]wggodfjnLsf] lgod !(@ df ;+zf]wggodfjnLsf] lgod !(@ df ;+zf]wgMMMM d"n lgodfjnLsf] lgod !(@ sf] v08

-v_ kl5 b]xfosf] v08 -v!_ ylkPsf] 5M–

æ-v!_ k|lzIffyL{ cfjf; u[x ;~rfng ;DaGwL,Æ

&&&&####==== d"n lgodfjnLsf] cg';"rLdf ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] cg';"rLdf ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] cg';"rLdf ;+zf]wgd"n lgodfjnLsf] cg';"rLdf ;+zf]wg M M M M -!_ d"n lgodfjnLsf]],–

-!_ cg';"rL–!!s= df /x]sf ælhNnf lzIff sfof{no÷If]qLo lzIff lgb]{zgfnoÆ,

æb'O{ jif]{ sfo{ of]hgfÆ / :yfgLo lgsfo,÷;+:yfsf]Æ eGg] zAbx¿sf] ;6[f

qmdzM ælhNnf lzIff sfof{noÆ, ætLg jif]{ sfo{ of]hgfÆ / :yfgLo

lgsfosf]Æ eGg] zAbx¿ /flvPsf 5g\ .

-@_ cg';"rL–!!s= kl5 o;};fy ;+nUg eP adf]lhdsf] cg';"rL –!!v=, !!u= /

!!3= ylkPsf 5g\ .

-#_ cg';"rL –!@ sf] v08 -3_ sf] pkv08 -!_ ;§f b]xfosf] pkv08 -!_

/flvPsf] 5 M–

æ-!_ ( sIff b]lv !@ sIff;Dd ;~rfng ePsf] ljBfnodf * hgf

lzIfs .Æ

-$_ cg';"rL–!# sf] ;§f o;};fy ;+nUg eP adf]lhdsf] cg';"rL–!# /flvPsf]

5 .

-%_ cg';"rL–!#s=lemlsPsf] 5 .

&&&&$$$$= vf/]hL Mvf/]hL Mvf/]hL Mvf/]hL M d"n lgodfjnLsf] lgod @@v=, @@r=, @@em= / !^& vf/]h ul/Psf 5g\ .

Page 33: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 33

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!!v=!!v=!!v=!!v=

----lgod *s= sf] pklgod lgod *s= sf] pklgod lgod *s= sf] pklgod lgod *s= sf] pklgod ----@_ ;Fu ;DalGwt_@_ ;Fu ;DalGwt_@_ ;Fu ;DalGwt_@_ ;Fu ;DalGwt_

d'gfkmf glng] u/L d'gfkmf glng] u/L d'gfkmf glng] u/L d'gfkmf glng] u/L ljBfno ljBfno ljBfno ljBfno ;~rfng ;~rfng ;~rfng ;~rfng ug{ug{ug{ug{ k"/f ug'{ kg]{ k"/f ug'{ kg]{ k"/f ug'{ kg]{ k"/f ug'{ kg]{

k"jf{wf/k"jf{wf/k"jf{wf/k"jf{wf/

!= k|lt sIff Go"gtd !! hgf ljBfyL{ x'g'kg]{,

@= ljBfyL{nfO{ cfjZos kg]{ sIff sf]7f, kmlg{r/, lkpg] kfgL, v]nd}bfg tyf

k':tsfnosf] kof{Kt Joj:yf ePsf] x'g'kg]{],

#= cfjZos lzIfssf] Joj:yf ePsf] x'g'kg]{,

$= kf7\oqmd ljsf; s]Gb|n] lgwf{/0f u/] adf]lhdsf l;sfO pknlJwx¿ k"/f x'g] u/L

lzIf0f l;sfO sfo{qmdsf] th'{df ul/Psf] x'g'kg]{,

%= dGqfnon] tf]s] adf]lhd cGo k"jf{wf/ k"/f ePsf] x'g'kg]{ .

Page 34: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 34

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!!u=!!u=!!u=!!u=

----lgod *v= sf] pklgod lgod *v= sf] pklgod lgod *v= sf] pklgod lgod *v= sf] pklgod ----!_ ;Fu ;Da!_ ;Fu ;Da!_ ;Fu ;Da!_ ;Fu ;DalGwt_lGwt_lGwt_lGwt_

sDkgL sDkgL sDkgL sDkgL cGt{ut ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L cGt{ut cGt{ut ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L cGt{ut cGt{ut ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L cGt{ut cGt{ut ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L cGt{ut

;~rfng ug{ lbOg] lgj]bg;~rfng ug{ lbOg] lgj]bg;~rfng ug{ lbOg] lgj]bg;~rfng ug{ lbOg] lgj]bg

>L lhNnf lzIff clwsf/LHo"

==============================

ljifoM z}lIfs u'7L cGt{ut ljBfno ;~rfng ug{ kfpF .z}lIfs u'7L cGt{ut ljBfno ;~rfng ug{ kfpF .z}lIfs u'7L cGt{ut ljBfno ;~rfng ug{ kfpF .z}lIfs u'7L cGt{ut ljBfno ;~rfng ug{ kfpF .

dxf]bo,

d}+n]÷xfdLn] lgDg ljBfno sDkgL cGt{ut ;~rfng u/]sf]df ;f] ljBfno z}lIfs

u'7L cGt{ut ;~rfng ug{ rfx]sf]n] b]xfosf ljj/0fx¿ v'nfO of] lgj]bg u/]sf] 5'÷5f}+ .

!= ljBfnosf]ljBfnosf]ljBfnosf]ljBfnosf]MMMM––––

-s_ gfdM

-v_ 7]ufgfM ================== uf=lj=;=÷g=kf= ======================

j8f g+= ================ufpF÷6f]n ============ kmf]gM

@= ljBfno ;~rfng ePsf] ldlt M

#= lghL jf ;fj{hlgs s'g z}lIfs u'7L cGt{ut ljBfno ;~rfng ug{ rfx]sf] xf] < ;f]

Joxf]/f M

Page 35: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 35

$= cGo cfjZos s'/fx¿ M

dfly n]lvPsf ljj/0fx¿ 7Ls ;fFrf] 5, em'Ýf 7x/] sfg"g adf]lhd ;x'Fnf a'emfpFnf .

lgj]bssf],–

;xLM

gfdM

7]ufgfM

ldltM

lgj]bg ;fy ;+nUg ug'{lgj]bg ;fy ;+nUg ug'{lgj]bg ;fy ;+nUg ug'{lgj]bg ;fy ;+nUg ug'{ kg]{ sfuhftx¿Mkg]{ sfuhftx¿Mkg]{ sfuhftx¿Mkg]{ sfuhftx¿M

-!_ sDkgLsf] k|jGwkq tyf lgodfjnLsf] k|ltlnlk,

-@_ z}lIfs u'7Lsf] ?kdf ljBfno ;~rfng ug{ sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{nosf]

;xdltkq,

-#_ sDkgLsf] ;~rfns tyf Joj:yfkg ;ldltn] u/]sf] lg0f{o,

-$_ k|:tfljt z}lIfs u'7Lsf] ljwfg,

-%_ lgj]bssf] gful/stfsf] k|ltlnlk .

Page 36: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 36

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!!3= !!3= !!3= !!3=

----lgod *v= sf] pklgod lgod *v= sf] pklgod lgod *v= sf] pklgod lgod *v= sf] pklgod ----%_%_%_%_ ;Fu ;Da ;Fu ;Da ;Fu ;Da ;Fu ;DalGwt_lGwt_lGwt_lGwt_

sDkgL sDkgL sDkgL sDkgL cGt{ut ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfcGt{ut ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfcGt{ut ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfcGt{ut ;~rflnt ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L cGt{ut s u'7L cGt{ut s u'7L cGt{ut s u'7L cGt{ut

;~rfng ug{ lbOg] :jLs[lt;~rfng ug{ lbOg] :jLs[lt;~rfng ug{ lbOg] :jLs[lt;~rfng ug{ lbOg] :jLs[lt

>L ===============================ljBfno

===========================================

To; ljBfnon] ldlt =======================b]lv sDkgL cGt{ut ;~rfng ePsf]

ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L -;fj{hlgs÷lghL_ cGt{ut ;~rfng ug]{ ;DaGwdf :jLs[ltsf]

nflu lgj]bg lbPsf]df ;f] lgj]bg pk/ sf/jfxL x'Fbf o; sfof{no÷lgb]{zgfnosf]

ldlt============sf] lg0f{ofg';f/ To; ljBfnonfO{ z}lIfs u'7L -;fj{hlgs÷lghL_ sf] ?kdf

;~rfng ug{ :jLs[lt k|bfg ul/Psf] 5 .

sfof{nosf] 5fk

:jLs[lt k|bfg ug]{ clwsf/Lsf],–

;xL M

gfd M

kb M

sfof{no M

ldltM

Page 37: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 37

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!#!#!#!#

----lgod (# sf] pklgod lgod (# sf] pklgod lgod (# sf] pklgod lgod (# sf] pklgod ----%%%%_ ;Fu _ ;Fu _ ;Fu _ ;Fu ;DalGwt_;DalGwt_;DalGwt_;DalGwt_

k|wfgfWofks 5gf}6sf cfwf/x¿k|wfgfWofks 5gf}6sf cfwf/x¿k|wfgfWofks 5gf}6sf cfwf/x¿k|wfgfWofks 5gf}6sf cfwf/x¿

5gf}6sf cfwf/ cÍ

!= z}lIfs of]Uotfz}lIfs of]Uotfz}lIfs of]Uotfz}lIfs of]Uotf

-s_ Go"gtd z}lIfs of]Uotf

!%

-v_ dflyNnf] z}lIfs of]Uotf !)

@= lzIf0f cg'ejlzIf0f cg'ejlzIf0f cg'ejlzIf0f cg'ej @%

#= TffTffTffTffnnnnLLLLdddd

-s_ z}lIfs TffnLd

-v_ ljBfno Joj:yfkg tfnLd

!)

@

$= cWofkg ucWofkg ucWofkg ucWofkg u/]sf] ljifodf k|fKt glthf/]sf] ljifodf k|fKt glthf/]sf] ljifodf k|fKt glthf/]sf] ljifodf k|fKt glthf !@

%= ljBfno ljsf; k|:tfj ljBfno ljsf; k|:tfj ljBfno ljsf; k|:tfj ljBfno ljsf; k|:tfj

-s_ ljBfno ljsf; k|:tfj

!)

-v_ ljBfno ljsf; k|:tfjsf] k|:t'tLs/0f $

^= g]t[Tj lng] Ifdtfg]t[Tj lng] Ifdtfg]t[Tj lng] Ifdtfg]t[Tj lng] Ifdtf

-s_ lhNnf lzIff clwsf/Lsf] d"NofÍgaf6

-v_ Joj:yfkg ;ldltsf] d"NofÍgaf6

-u_ ;DalGwt ljBfnosf lzIfsx¿sf] d"NofÍgaf6

%

%

@

hDdf !))

Page 38: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 38

b|i6JoMb|i6JoMb|i6JoMb|i6JoM

-!_ Go"gtd z}lIfs of]Uotf jfkt cÍ k|bfg ubf{ Go"gtd z}lIfs of]Uotf jfkt k|yd

>]0fLsf] nflu !% cÍ, låtLo >]0fLsf] nflu !# cÍ / t[tLo >]0fLsf] nflu !! cÍ

lbOg]5 . dflyNnf] z}lIfs of]Uotf jfkt cÍ k|bfg ubf{ k|yd >]0fLsf] nflu !) cÍ,

låtLo >]0fLsf] nflu * cÍ / t[tLo >]0fLsf] nflu ^ cÍ lbOg]5 . dfWoflds txsf]

xsdf dflyNnf] z}lIfs of]Uotf eGgfn] Pd=kmLn= nfO{ hgfpFg]5 .

t/ bz jif{ :yfoL ;]jf u/]sf lzIfs pDd]bjf/sf] xsdf :gfts txsf]

z}lIfs of]Uotfsf] qmdzM k|yd >]0fLsf] eP !) cÍ, låtLo >]0fLsf] eP * cÍ /

t[tLo >]0fLsf] eP ^ cÍ lbOg]5 .

-@_ lzIf0f cg'ej jfkt cÍ k|bfg ubf{ ;DalGwt tx -ljBfno_ df :yfoL lgo'lQm kfO{

lzIf0f u/]sf] eP k|lt jif{sf] h'g txsf] lzIfs xf] ;f] txsf] k|yd >]0fLsf] eP @=%

cÍsf b/n], låtLo >]0fLsf] eP @ cÍsf b/n] / t[tLo >]0fLsf] eP !=% cÍsf b/n]

a9Ldf @% cÍ lbOg]]5 .

t/ dlxnfsf] xsdf @% cÍ ggf£g] u/L aL; k|ltzt cÍ yk ul/g]5 .

-#_ tfnLd cGtu{t z}lIfs tfnLd jfkt cÍ k|bfg ubf{ k|yd >]0fLsf] eP !) cÍ,

låtLo >]0fLsf] eP * cÍ / t[tLo >]0fLsf] eP ^ cÍ lbOg]5 . >]0fL gv'n]sf]

tfnLdnfO{ låtLo >]0fLsf] cÍ lbOg]5 . lzIfsn] ;DalGwt txsf] nflu lnPsf] s'g}

Pp6f tfnLd jfkt dfq cÍ kfpg]5 .

tfnLd cGtu{t ljBfno Joj:yfkg tfnLd jfkt Psd'i6 @ cÍ k|bfg

ul/g]5 .

-$_ cWofkg u/]sf] ljifodf k|fKt glthf jfkt kl5Nnf] tLg z}lIfs ;qsf] k|lt z}lIfs

;qsf] a9Ldf rf/ cÍsf b/n] clwstd !@ cÍ lbOg]5 . cWofkg u/]sf] ljifodf

k|fKt glthf jfkt cÍ lb+bf k|lt jif{ b]xfosf cfwf/df lbOg]5 M–

cWofkg u/]sf] ljifosf] sIffut cf};t ptL0f{ k|ltzt ;DjlGwt ljifosf] ef}uf]lns OsfOsf] cf};t ptL0f{ k|ltzt ×$

-s_ ef}uf]lns OsfO{sf] cf};t pQL0f{ k|ltztsf] cÍ $) eGbf sd ePdf $)

nfO{ dflgg]5 . o; v08sf] k|of]hgsf nflu æef}uf]lns OsfO{Æ eGgfn] >f]t

s]Gb|nfO{ hgfpF5 .

Page 39: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 39

-v_ ;DalGwt ljBfno afx]s cGo ljBfnosf lzIfs k|fWofgfWofks pDd]bjf/

ePsf] cj:yfdf lghn] k9fPsf] ljBfnosf] ljBfyL{sf] pknAwLsf] cfwf/df

o; v08 cg';f/sf] d"NofÍg ug{'kg{]5 .

-%_ b]xfosf] sfo{ 9fFrfdf tof/ ePsf] ljBfno ljsf; k|:tfj jfkt cÍ !) / ;f]sf]

k|:t'tLs/0f jfkt $ cÍ lbOg]5 . k|:tfj jfkt cÍ k|bfg ubf{ *) k|ltzteGbf

a9L / $) k|ltzteGbf sd cÍ lbg' k/]df ;f] sf] k'i6\ofFO{ ;d]t lbg' kg]{5 .

-s_ jt{dfg z}lIfs / cfly{s cj:yf,

-v_ ljBfnon] xfl;n ug{'kg{] ck]lIft pknAwL,

-u_ jt{dfg cj:yf / ck]lIft pknAwLsf ;"rsut cGt/,

-3_ ck]lIft pknAwL xfl;n ug{] ;|f]t klxrfg ;lxtsf] sfo{ of]hgf,

-ª_ sfo{of]hgfsf] d"NofÍgsf ;"rsx¿,

-^_ lhNnf lzIff clwsf/L / Joj:yfkg ;ldltn] k|wfgfWofkssf] pDd]bjf/sf] g]t[Tj

lng] Ifdtfsf] d"NofÍg b]xfosf cfwf/df ug'{ kg]{5 M–

d"NofÍgsf cfwf/x¿ cltpQd

-!=@%_

pQd

-!=))_

dWod

-)=&%_

;fdfGo

-)=%)_

-s_ lzIf0f k]zf k|lt lgi7fjfg tyf nugzLn

-v_ ljBfnosf] z}lIfs u'0f:t/ k|ltsf] ;dk{0f efj

-u_ ljBfyL{, lzIfs / Joj:yfkg ;ldlt jLr k|efjsf/L ;DaGw :yfkgf ug{ / ;d'bfonfO{ k|efjsf/L kl/rfng ug{ ;Sg] Ifdtf

-3_ pQ/bfloTj / kf/blz{tf ;DaGwL Jojxf/

hDdf

-&_ ;DalGwt ljBfnosf lzIfsx¿n] d"NofÍg u/L cÍ k|bfg ubf{ v08 -^_ df

plNnlvt d"NofÎgsf] cfwf/df cltpQd, pQd, dWod, ;fdfGo jfkt s|dzM =%,

=$, =# / =@ cÍ k|bfg ug'{ kg]{5. lzIfs 5gf}6 ;ldltn] Joj:yfkg ;ldltåf/f

Page 40: lzIff ---5}7f5}7f5}7f}}}}++++ ;+zf]wg lgodfjnL, @)^& ;+zf ... file 3 -!_ lgod *s= adf]lhd ljBfno ;~rfng ug]{{ cg'dlt ln+bf w/f}6L /fVg' kg]{ 5}g . -@_ lghfdtL ;]jf lgodfjnL, @)%) sf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 40

tf]lsPsf] cjlwleq lzIfsx¿af6 k|fKt d"NofÍgsf]] cf}ift cÍ lgsfNg' kg]{5 .

lzIfsx¿n] cnu cnu kmf/fddf uf]Ko d"NofÍg u/L Joj:yfkg ;ldltn] tf]s]sf]

cjlwleq cf̂ gf] d"NofÍg lzIfs 5gf}6 ;ldltnfO{ a'emfpg' kg]{5 . pDd]bjf/ x'g]n]

d"NofÍgdf ;xefuL x'g kfpg] 5}g .

-*_ Joj:yfkg ;ldltn] pDd]bjf/sf] d"NofÍg ubf{ a}7s a;L lnlvt lg0f{o ug'{ kg]{5 .

-(_ g]t[Tj lng] Ifdtf jfkt cÍ k|bfg ubf{ ;d]t *) k|ltzteGbf a9L / $)

k|ltzteGbf sd cÍ lbg' k/]df ;f]sf] k'i6\ofFO{ ;d]t ug'{ kg]{5 .

-!)_ lzIfs 5gf}6 ;ldltn] k|wfgfWofks kbsf] nflu lzIfs l;kmfl/; ubf{ dlxnf, blnt

/ ckf+u pDd]bjf/ / cGo pDd]bjf/sf] cÍ a/fa/ ePdf qmdzM dlxnf, blnt /

ckfË pDd]bjf/nfO{ l;kmfl/; ug'{ kg]{5 .