L^RV^ PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Libri in Actuaría accepti MeiSter, K. «Die...

Annus Scholaris L Num. S 1 9 3 0 - 1 9 3 1 McnseNaJo a.NCMXXXI

<^S\ /:^%íttt;

L^RV^

í\

•)

PALAESTRA

LATINA

S U M M A R I U M

DE POESI VERÜILIANA: (J. Leache).

CoNLOQUiA IN SCHOLA. (A. Tamañt) ,

CuRSUS OYMNASTICUS: ( M . López de Zu-biria).

D E CLASSICA IMITATIONE: (Daniel Ruiz).

NOVA ET VETERA: Vultos: (I. González).

CoNCERTATio AMORIS: (N. García).

EXERCITATIONES SCHOLARES.

PER ORBEM: (J. M . Jiménez).

BiBLiOGRAPHiA: (P. Calvo), (J. Payás), (A. Schwientek), (J. Mir), (E. Jové), (Daniel Ruiz).

AC Segarra - Palaestra Latina (Cervera) 01/05/1931 - Pàgina 1

www.culturaclasica.com

Libri in Actuaría accepti MeiSter, K. «Die Tugenden der Romer». Rectoratsrede. 26- S. Karl Winters Universi-

tatsbuchh. Heidelberg-1930.

F r e i , H. «La erammaire des Pautes»; 318 p. Lib. Paul Geuthener, 13. Jacob, Paris-1929.

jUPet, A. C. La Phonétique Latine», 69 p. Prix 8 fr. «Principes de Métrlque Grecque et Latine». 55 p. Prix 8 fr. — Les Belles Lettres, 95 Boulevard Raspail, París 1929.

«Commentationes Vergilianae» A, P. L. S. 431. P. ¡n 4.» Druki oo Kanceiarji Polsklej Akademji Umiejeotnoscl - Cracoviae, 1930.

Walde , A. «Latelnlsches ethymologlsches Worterbuch», 3 Lieferung, 1-50 MR. —Cari Winters, Universitátsbuchhandiung. Heidelberg, 1931.

NUMMARIA (Banca) ARNÚS FUNDATA A. 1846

Omnia pertractantur quae ppopria sunt nummariae, bupsae, collybi, valorum, faeneratitiae, gyrorum

BARCELONA, Plaza de Cataluña, 23-Vírgenes, 32 - Tel. 29, CERVERA

Curación Externa del Dolor Lápiz Termosán

Suprime rápidamente el dolor o la congestión, atacando la inflamación. Se presenta en forma de una barrita de facilísimo empleo. Olor agradable. Se aplica tal cual se presenta, sin tener que hacer ninguna preparación previa.

Se vende en las principales Farmacias al precio de ptas. 4*25 el tubo. Remitiendo su importe en sellos correo o giro postal, se manda certificado, dirigiéndose al Depósito General: Ramón Sa la , calle París, 174 - Bar celona.



Annus Scholaris I. Num. 8 1 9 3 0 - 1 9 3 1 Mense Majo a. MCMXXXI í { 1** p 1:

MENSTRUUS DE LATINITATE COMMENTARIUS Pretium aubnotatlonU annuae, soluHone antelata, eat 6 pesaetarum in Híspanla, 7 in Ame

rica, 8 In reliquia clvitatlbus. Pretium mlttatur oportet ad Admlnlatratorems CER-VERA (Lérida) - Univeraldad - Eapaña.

DE POESI VERGILIANA

11. Vergi l ius Graecorum a e m u l a t o r

Ut scriptorum Romanorum plerique, ne se quidem Vergilius noster ab influxu liberavit quem in animum populi Romani habuerunt semper litterae Graecae. Qui natura ipsa natus ad arma, bellis con-tinuis districtus, reique militan deditus, nec tempus el suppeterat, ñeque inspiratio qua propriam litterarum sibi efformaret disciplinan!. Cum tándem praeliis lassus ut defatigato aliquid animo praeberet levaminis sese ad studium ingenuarum convertit artium, omnem curam atque operam ad studium Graecarum contulit litterarum. Itaque quae labore plurimo Philosophi Graeci invenerant exquisita-que doctrina tractaverant, eadem brevi tempore summa Romanorum ingenia Latinis litteris commendarunt. Ñeque alia poetae Romani vi-detur scriptorum Índoles. «Vergilius in litteris videtur aliquantulum alienus; propriisque viribus volare non audens, Theocritum in Eclo-gis imitatus est, in Georgicis Hesiodum, Homerumque in Aeneide.»'^' En tándem quae de eo praedicat Macrobius. «Vulgo nota sunt, ait, quod Vergilius Theocritum sibi fecerit pastoralis operis auctorem,

1) Cantú,Historia Universal, tom V, c. XXV, ed. 1847.



114

ruralis Hesiodum et quod in ipsis Georgicis tempestatis serenitatis-que signa de Arati Phaenominis traxerit».'^' Eximius ille Gellius: «Scite et considérate Vergilius cum aut Homeri aut Hesiodi aut Apol-loni, Parthenii aut Callimachi aut Theocriti aut quorumdam aliorum locos effingeret, partimreliquit, alia expressit».*^'

Si roges me quale ergo poesis Vergilianae pretium esse duxe-rim, auctore utar Monti, clarissímo viro. Miro artificio alios ab alus sumlt colores, eosque nitidissimos, quos statim magna temperat proportione, purgat, efficit suos. Aemulatorum erroribus, quorum lineamenta ac formas corrigit, ad utilitatem suam abutitur; sibi vel minimas adsumit virtutes, omnia confert, distribuit, expolit, immo lucem ex luce vel ex tenebris aliquando pariens, opus tándem efficit ex omni parte perfectum. Huic rei simillimus est Vergilius sive epicus sive bucolicus.*''Quare non mirum est quod vates Romanus, vivus adhuc, in ore Romanorum omnium peritissimorum versaretur. plu-rimumque apud Augustum valeret gratia, sibique populi compararet plausus. Nunquamne enim legisti illa Taciti? «Vergilius ñeque apud Augustum gratia caruit ñeque apud populum Romanumnotit ia. Testes Angustí epistulae, testis ipse populus, qui auditis in Theatro Ver-gilii versibus surrexit universus et forte praesentem exspectantemque Vergilium veneratus est sic quasi Augustum».'*'

III. Vergi l ius Lat inorum P o é t a r u m p r i n c e p s

Qui máxime inter sapientiores claruere homines facillime Ver-gilio primas deferunt. Virum dissertissimum.(^) aut máximum vatem*^' eum adpellavit Plinius; príncipem carminum*" Vellejus Paterculus; poétam verborum diligentissimum Gellius;**' auctorem eminentissi-mum*'* acerrimique judicii'"" Quintilianus; optimum tándem'"* Ho-ratius. Postremus vero laudans Aeneida subjicit paulo post;'"'

Forte epos acer, Ut nemo, Varias ducit; molle atque facetum Verguío adnuerunt gaudentes rure Camenae.

Quae etiam probat inlustris ille vir Silius Italicus:"^' Mantua mittenda certavit pube Cremonae Mantua Musarwn domas atque ad sidera cantu Evecta Andino et Smirnaeis aeniula plectris.

Ñeque desunt inter Latinos qui in poetice Vergilium obtinere principatum censeant, quique opera ipsius summis laudibus pulcri-

(1) Saf. V, 2-4 - 2 Noct Attic IX, 9-3. ed. Teubncr -(3) Prosa g Poesía, vol. IV.-(4) Dial de Orat. 1323, ed. Teubner.-(5) Nat. Hiat l|l>. 8, c. 1, sd. Teubn- fó ) Ibid. llb 10, c. 9, ed. Teubn - (?) Lib. I. c, 36, ed. Teuba - (8 ) 2, 26, 11, ed. Teubn.-(9) Inst Orat. lib. !, 10, 10, ed. Teubn -(10) Ibid lib. 8, 3, 24, ed. Teub. -(11) Sat. llb. I 6, 54-55, ed. Teubn.- i l2) Sai . lib. I, 10, 43-45.-(13) Llb. 8, v. 592-595, ed, Lond 1713



115

tudine, elegantia, splendore celebrent. Aeneida his Ovidius hono-rificis prosequitur verbis/^'

Et profugum Aeneam altae primordia Romae Quo nullum Latió clarius exstat opus.

Noster vero Martialis:*^) Ingenium sacri miraris abesse Maronis

Nec quemquam tanta bella sonare tuba. In coronidem tándem Ovidii verba proferam, viri supra laudati, qui litteris auctoris Romani inmortalem sempiternamque gloriam augu-ratur;'^'

Tityrns et (ruges Aeneiaque arma legentur Roma triunphanti dum caput orbis erit.

Ñeque deceptum fuisse praeclare confirmat historia. Jam enim Quintilianus,*''* quam illa optímam judicat, consuetudinem vulgatis-simam conmemorat lectionem ab Homero et Vergllio incipiendi, quamvis idem fateatur ad perfectam illorum intelligentiam firmíore judíelo opus esse Mos hic ubique invaluit, nec uilus inveniebatur locus in quo non legerentur scripta Vergilii quasí Magistri Latinarum litterarum.'*>

IV. Vergí l ius et H o m e r u s

Cum Homerus et Vergílius sint quí máxime antiquos ínter épicos eniteant, conquirunt aliquí quísnam eorum sít major. Qua quídem de re summa ubique scríptorum dissensione certatur. Sunt enim qui Vergilium Homero longe excellentiorem esse reputent atque Romani poetae scripta scriptís Graecí esse prorsus anteponenda. Quos ínter et primus quídem eminentissímus ille vir Julíus Caesar Scalíger: «Quantum a plebeja ineptaque muliercula matrona dístat, tantum summus íUe vir (Homerus) a divino viro nostro (Verguío) su-peratur.'*) Paulo vero post: «Quanto autem barbara Polyphemi persona inferior est regia majestate, tanto versus nostri Graecís compo-sitiores»;''' quibus sane verbís nostri Vergilium, Graecís Homerum intellege. Contra vero, sunt ahí íidemque magni atque nobiles, qui omnino anteponant Vergílio Homerum. Quintilianum, si placet. audi: «Homerus omnes sine dubio et in omni genere eloquentíae procul a se relíquit. épicos tamen praecípue, videlícet, quia clarissi-ma in materia simiü comparatío est».'*' Ista vero praestantía quanta sít ab ipso accepimus, cum in laudato libro scripta maneant: «ídem nobis per Romanos quoque auctores ordo ducendus est. Itaque ut

(1) Art A muí. V. 33-34, ed. Lond, 1713.-(2) Epígramm. lib. 14, 56, ed. Lond. 1713.-(3) Amor. llb. 1. ekg, 15, ed. Lond.l718.-(4) Itist Orat. llb. 1, 8, 5, ed. Teubn -(5) Wel í» , Híst. í/níver. vol. 111, p 635 . -(6) Poetices, llb. 5, c. I, -(7) Ibtd. llb. 5. c. 3. -(8) Inst. Orat. U3. X, c. 50, ad, Teubn.



116

apud illos Homerus sie et apud nos Vergilíus auspicatissimum dede-rit exordium omnium ejus generis poétarum Graecorum nostrorum-que haud dubie proximus. Utor enim ver bis quae ex Afro Domitio juvenis excepi; qui mihi interroganti quem Homero crederet máxime accederé: Secundus, inquit, est Vergilíus; propior tatnen primo quam tertio»J^^ Has inter sententias tam ínter se dissidentes médium occupat locum Juvenalis, cu i tum Homerus tum Vergilíus praeclarís-simí ac dignissimi videbantur; addubitabat tamen cuinam primas deferret. Clamabat enim:

Conditor litados cantabitur atque Maronis Altissoni duhiarn. facientia carmina palmam. ' '

Si quis autem conquirat quid hac de re ipsi sentiamus, credi-mus fore ut omnis praestantia Homeri supra Vergilium sit quod Graecus primus exstiterít qui magna imaginum ubertate, colorum pulcritudine, sententiarumque ac verborum granditate, ut nemo, he-roicís carminibus sese tradiderit. Sunt tamen qui hanc gloriara Grae-co omnino denegent; jam enim ab antiquis ducta temporibus invaluit inter doctissimos hominum opinio non omnia quae in Iliade vel Odissea contineantur ab ipso Homero prímum exordium sumere, verum a majoribus sumptam esse rerum materiam. Loquatur Scali-ger: «Quae vel in Iliade vel in Ulyssea fabulae narrantur cave putes ab ipso excogitata, sed per ora vulgi sane multo ante ipsum circum-lata».<^^ Nostra vero memoria complures arte critica eruditos invenies qui Iliadem et Odlsseam anthologiam dicant ab aliquo recentiore auctore carminibus patríis conflatam.

JuLius LEACHE, c. M. K.

Cerpariae.

(1) ibid. id. c. 85, ed.Teubn.-(2) Sa(. X/, v 180-181, ed. Teubn.-(3) Jbíd. 11b. V, c. 1.

Quanti autem momenti sit juvenes religiosos Latini esse bene guaros sermonls, id uon modo declarat quod eo ipso Ecclesia uti-tur velutl minisfa'o et vinculo unitatis, sed etiam quia Latine Biblia leglaius, latine ?t psallimus et litamus et sacris ritibus paene ómnibus perfungimur. (Pius Papa XI. Epist. Apost., «Unigenitus Dei» mart. 1922.)



117

Conloquia in schola

Corpus humanum Personae: MAGISTER, AUGUSTINUS,

ALOISIUS, HENRICUS.

(Magister, Augustino, Alolsio, Hen-rico discipulis corporis humani partes explicat coram tabula in qua illud ceml-tur depictum.)

M, — Heslernam lectionem repetemus, pue-ri. Qua igitur in re versabaíur? Dic tu, Henrice.

H.~In corporis humani pariibus, inque earum nominibus.

M. — Quaenam autem sunt, Augustine, hu-jusmodt partes quibus constat corpus humanum?'

A. —Corpus hominis constat capite, trunco, extremitaíibus.

M . - ( A d Aloisium) Quaenam in capite membra distinguemus?

A.—Atqui et oculos et nasum et buccam. M.—Nihilne amplius?

A.~Aurículas, magister. h. —Memoria exciderant denles et lingua.

yí.—Numquid aliud meministis? W. — Admodum, Domine. Possumus et fa-

ciem et malas et barbam numerare.

M. —Probé; de capite satis: nunc ad trun-cum veniamus. (Ad Augustinum) Quid est quod truncum capiti copulat?

A. — Collum, cujus pars praecipua est gut-tur.

M. — Pars autem colli postica quomodo vo-catur?

A.—Pars postica? (secum reputat). M. —Eíí'am. haec pars (e.a.m in tabula in-

digitat). A.—Ah, teneoí Jugulum (magnus risus). M. — Cedo tu, Henrice. H. —Colli pars postica vocatur occiput vel

occiputium. M. — Ecquid est prope collum? (Ad Augus

tinum).

El cuerpo humano Personajes: El SEÑOR MAESTRO,

AGUSTÍN, LUIS y ENRIQUE

(El señor Maestro explicando a sus discípulos Agustín, Luis y Enrique delante de un mapa con la figura del cuerpo humano las partes de que éste se compone).

M.—Vamos a repetir la lección de ayer. ¿De que tratábamos, tú, Enrique?

E. — De las partes de nuestro cuerpo y de sus diversos nombres.

M.—Y cuáles son, Agustín, esas partes de que se compone el cuerpo humano?

A.—El cuerpo del hombre se compone de cabeza, tronco y extremidades.

M.—¿Qué partes distinguirías (a Luis) en la cabeza?

L.—Pues, los ojos, la nariz y la boca. M. —¿Nada más? ¿Quién recuerda algo

más? A.—Las orejas, señor Maestro. L. —Me olvidaba de los dientes y de la

lengua. M.—No os acordáis de algo más? E. —Sí, señor; podemos también distin

guir en la cara la frente, las mejillas y la barba.

M.—Bien; basta ya de la cabeza, y pasemos al tronco. ¿Qué es lo que une la cabeza con el tronco? (a Agustín).

A.—El cuello, cuya parte principal la forma la garganta,

M.—¿Cómo se llama, tú Luis, la parte posterior del cuello?

L. — ¿La parte posterior? (pensativo). M. —Sí, hombre, esta parte (señalándola

en el mapa). L.- lAhl ya: garganta. (Risa gerteral). M . - D i l o tú, Enrique. E.—La parte posterior del cuello se lla

ma pescuezo o cogotfe. M . - Y qué hay cerca del cuello? (a Agus

tín).



118

A.—Prope collum... prope collum... stoma-chum habemus (tollitur cachinnus).

'ÍA..—Nequáquam, homuncio, inferius est slomachtis. Dic tu, Henrice.

H.—A eolio pectus esl; atque infra pectus stoinachus.

M.— Pectoris membrum praecipuum, id qitodjam expiicavimus, cor est, deinde paimones. Pectus adi'ersum costis est definiíum, aversum spina dorsali vel coiumna vertebrali. Quomodo vocatur pars quae spina dorsali. pectore, sto-macho, ventre continetur? Dicesne tu, Aloisi?

A.— Vocatur truncus. ]/í.—Recte quidem. At cum membris adhuc

enumeratis licetne nobis atribulare aut agere?

Omnes. — Minime vero. M —Quid restat igitur? (ad Augustinum).

A.—Ad ambulandum pedibus opus est, ad agendum bracchiis.

Vl.— Videamus, Henrice, an partes quibus bracchium coalescit enumeres.

W. — Haec sunt: cubitus, lacertas, carpus, manus. In singulis mambus quinqué dígitos habemus, pollicem. indicem, médium, anularem (medicum), mínimum.

M. — Bene est. Tuautem, Aloisi, scin quomodo appellentur extremitates inferiores et quibusdislinguanturpartibus?

A.— Admodum. Extremitates inferiores sunt crura, quae continent fémur, ge-nu, suram, tibiam, pedem. Praeterea in pede est nobis talus, planta, digiti.

M.—Optime. Hesternam lectionem frugife-ram fuisse sentio. Hodie satis: attamen nolite oblivisci animam quoque vos ha-bere, quae corpus vivijicat, quamque puram inlibatamque scrvabilis.

A. TAMARIX, C . M . F .

A.—Cerca del cuello... cerca del cuello tenemos el estómago. (Solemne carcajada).

M.—No, hombre, no; el estómago está más abajo. A ver tú, Enrique.

E. —Después del cuello tenemos el pecho, y más abajo del pecho el estómago.

M.—Las partes principales del pecho, como ya explicamos, la forman el corazón y los pulmones. El pecho está limitado por delante por las costillas, y por detrás por el espinazo o columna vertebral. ¿Cómo se llama la parte comprendida por el espinazo, el pecho, el estómago y el vientre? A ver, tú Luis,

L. — Se llama tronco. M.—Muy bien. Pero con los miembros

hasta ahora enumerados ¿podríamos andar y trabajar?

Todos.—No, señor. M.—Pues ¿qué es lo que falta? (a Agus

tín). A. —Para andar hacen falta los pies, y

para trabajar los brazos. M.—A ver, tú, Enrique, si enumeras las

partes de que se compone el brazo. E.—Codo, antebrazo, muñeca y mano.

En cada mano tenemos cinco dedos, llamados pulgar, índice, medio o mayor, anular y meñique.

M.—Está bien. Y tú, Luis ¿sabes cómo se llaman las extremidades inferiores, y cuáles son las partes en que se distinguen?

L.—Sí, señor. Las extremidades inferiores son las piernas, que comprenden el muslo, la rodilla, la pantorrilla, la canilla y el pie. Además en el pie tenemos el talón, la planta del pie y los dedos.

M.—Perfectamente. Veo que supisteis aprovecharos de la lección del último día. Por hoy basta; pero no olvidéis que tenéis un alma que da vida al cuerpo, la cual debéis conservar pura y limpia de todo pecado.



CURSUS GYMNASTICUS<^> CORYDON

Huc ades, o formóse puer: tibi lilla plenís ecce ferunt nymphae calathis; tibi candida Nais, palíenles violas et summa papavera carpens narcissum et florem jungit bene olentis anethi: tum casia atque alus intexens suavibus herbis mollia luteola pingit vaccinia calta.

Ecce: aquí sólo sirve para dar viveza a la expresión. —CaZaíhi's plenís; en canastillos repletos (con toda abundancia). —Summa; lo más alto de... (las flores). Podía haber dicho summum papaverum, pero este uso no es el más frecuente.—Znfejcere: entretejer.—MoZ/ia (acus.), luteola (ahí.).—Anelhus: eneldo. —Caíto: especie de violeta. — Bene olens: oloroso.

Ipse ego cana legam teñera lanugine mala castaneasque nuces, mea quas Amaryllis amabat; addam cérea pruna (bonos erit huic quoque pomo); et vos, o lauri, carpam et te, próxima myrte, sic positae quoniam suaves miscetis odores.

Ipse: es enfático y sirve para dar más fuerza: hasta el presente ofrecían dones a Alexis otros en nombre de Coridón; ahora él mismo se los ofrece. —Canus: blanco. —Legere; recoger. El primer verso es de una extraordinaria suavidad.—iVfaía, castaneas... sinécdoque, la especie por el género. —Cereus: suave.—Pomum; fruta (en general). — Carpere; coger. Próxima myrte: el mirto suele estar junto la laurel. —Stc posítoe, es decir, colocados al rededor de las frutas.— Et VOS: apostrofe muy gracioso.

Rusticus es, Corydon; nec muñera curat Alexis, nec si muneribus certes, concedat lollas. Heu, heu! quid volui misero mlhi? Floribus austrum perditus et liquidis inmisi fontibus apros. Quem fugis, a, demens? Habitarunt di quoque silvas Dardaniusque Paris. Pallas quas condidit arces ipsa colat: nobis placeant ante omnia silvae. I'orva leaena lupum sequitur, lupus ipse capellam,

florentem cytisum sequitur lasciva capella, te Corydon, o Alexi: trahit sua quemque voluptas.

Rusticus: necio. Reproche de Coridón a sí mismo. —Certare; porfiar.—Jo/Zas; pastor, rival de Coridón. —Concedaí; subj. potencial.—Ausíer; vendaval.—Perdtíus; infeliz.—Inmtííere: introducir. — Floribus, fontibus: dat. de inmittere, que en prosa serla acusativo con in.

M. LÓPEZ DE ZUBIRIA, C . M . F .

(Sequemur)

(1) Cft n.6, m. Martio, p. 87.



120

D e c l a s s i c a i m i t a t i o n e d e q u e e jus in c o n f o r m a n d o st i lo praestant ia

Veteres illi artis rhetoricae magistri qui sunt in regulis praeceptisque traden-dis quam diligentissime versati, omnem de stilo óptimo comparando doctrinam t r i b u s potissiinum comprehenderunt praeceptis; lectione, imitatione, exerci-tatione.

Si rem vero pressius considerabimus, tria illa praecepta, Immo universam rhetoricam artem atque disciplinam ad unam imltationem referendam putabi-mus. Quid enim aliud rhetores nostri intendere videntur in figuris et tropis et periodis et sententiis et orationum om-nium generibus atque omamentis tam fuse lateque explicandis, nisi ut et pui-cre ab auctoribus dicta perspiciamus rectius, ac degustemus lectione, eaque tándem per imitationem exprimamus et, si fieri posset, superemus. (i)

Ad rem clarissimus Heineccius: «Pa-rum utilitatis adferet auctorum lectio nisi accesserit imltatio. Haec vero nobis est facultas auctoris stilum ejusque ideam sine plagii suspitione expri-mendi.» W

Haec vero de imitatione doctrina no-bilem et antiquam traditionem habebat cum primum apud recentiores Jiumana-rum lítterarum cultores recepta fuit. Eam enim omnino commendat auctor ad Herennium; laudat Cicero atque magni facit; eam Horatius quasi legem statuit his ab ómnibus tritis versiculis:

*Vos exemplaria graeca nocturna vérsate manu, vérsate diur-

[na; (3) tándem egregius litterarum magister Quinctilianus, cujus «Institutiones Ora-toriae» sequentium aetatum rhetoribus fons fuit doctrinae uberrimus atque usi-tatissimus: «Ñeque enim dubitari potest quin artis pars magna contineatur imitatione» «)

Ñeque Igitur mirum nobis videatur In posterioribus artis rhetoricae tractatio-nibus caput de imitatione abesse nun-quam, immo praeclpuum in comparando óptimo dicendi genere plerumque obtinuise locum.

Quantum vero veteres Ínter et hodiernos litterarum peritos Intersit, cum alus tum vel hoc uno imitationis capite magnopere elucet. Cum enim veteres tanti imitationem facerent ut in ea paene scopum totlus oratoriae (litterariae) ins-titutionis ponerent, eam ita recentiores despicatui habent ut scriptori id unum laudi adscribant quod ipse ex proprio quasi penu adhibuerit; quae vero ab alus depromserit vel in vitiis omnino ponantur vel ab existimatoribus missa fiant (S)

Si vero hujus inter veteres et recentiores diversitatis causam quaeraraus, eam a diversa totius eloquentiae ac dicendi artis ratione quae apud hodiernos viget, petendam esse censeo.

Cum enim jam inde a temporibus Horatii «natura fieri laudabile carmen an arte» quaesitum esset, in lite solven-da veteres arti, recentiores naturae po-tiores partes tribuere. Tota enim recte atque pulcre dicendi scribendive ratio, ejusque «quasi principium et fons» ut verbis utamur Horatianis in una evol-venda «artis» natura sita est; stilusque nihil est omnino nisi proprium cujusvis auctoris vel scriptoris ingenium artis virtutibus praeditum atque in opere litte-rario expressum, nullis nisi universa-lissimis artis legibus adstrictum, quae potius naturae quam artis leges appel-landae sunt. Naturam igitur optimam ducem in arte ut in plerisque alus, ho-dierni sequendam putant. Plus igitur aestheticis, quas vocant facultatíbus tri-buunt, quam rhetoricis praeceptis, in eisque et evolvendis et excolendís diu-tius immorantur. Opus igitur litterarium aliquid ab intrínseco, operationem quam-dam esse vltalem censent recentes. Un-de consequitur Iliam in conformando stilo viam esse sequendam quae vel máxime aesthetlcas quasi ingénitas atque latentes facúltales evolvat et explicet; ut opus tándem pulcrum exurgat propria et interna quadam elaboratione con-ceptum.

Veterum autem, mea quidem senten-tia, de re litteraria doctrina aliquid prae

(1). CUusuIam illam, 9i fieri posset, adjeci consulta, aon ineam equidetn sed veterum refcrens sententlam qui, id quod ab antiqtiis dictum est, melius dicl posse, paene desperandum putarunt. (Scallger, Poetices Z. V, c. í>.-(2). Fundamenta atila cuUoris, p. III, c. II.-(3). A. P. v. 268-269 Immeilto ergo a Scallgero re-prehendltur Horatius quasi imitationem Irrlderet universam, cum imitatione slt ipse usus. Cum enim imitatores servum pecus apellat, satis patet, servilem se imitationem Irridere, non omnem. (L. c. p. 492).-(4). Inst. Or. 10, 2, 1. —(5). «"luBncman"! Porque aprender se puede y se debe siempre; nunca empero imitar; mil veces menos copiar» Hiat. de la Ut. esp. p 281).



121

se íert mecanicae, ut ita dicatn, construc-tionis, quasi litterarum pulcriorum cultor merus esset artifex vel opifex, qui juxta certas ac definitas regulas opus conficere possit ac debeat.

Ipse superius laudatus Heineccius litterariam artem architecturae compa-rat; quae «cüm symetria, seu conveniente partium consensu, materiae excellen-tia et in áypi^sía seu exacta partium ela-boratione constet, eaque omnia regulís subjiciantur, nemo dubitat quin archi-tectura possit doceri;» pariterque in elo-quentla seu universa bene dicendi arte rem se habere concludere videtur. W

Consequens ergo est ut imitationem maximi facerent illamque, ut saepe dixi, quasi metam litterariae institutionis ha-berent rhetores nostri.

Óptima vero, ne eos attingeret Ho-ratii verbum «o ímitatores servum pe-cus», distinctío invecta est (eaque per se satis patet) inter puerilem, servilem vel pedestrem atque virilem imitationem. Puerilem iliam imitationem pueris reli-quendam, in litterato homine intolleran-dam prorsus esse, omnes fatentur et mérito. Alia vero nobilis imitatio atque virilis ea est quae non circunlocutiones ac verba, «sed ipsum auctoris ingenlum atque orationis habitum cum judicio ac libértate exprimit»; atque jure mérito illud adfertur Quintiliani praeceptum optimum quod nemo nostrorum aequa-lium repreheudat; «imitatio autem (sae-pius ídem dicam) non sit tantum In ver-bis. Illuc intendenda meas quantum fuerit lilis viris decoris in rebus atque personis. quod consilium, quae disposi-tio...» (2). Si vero quaedam (ne dicam omnia) inspiciamus ac perpendamus exempla quae ab auctoribus doctrinae comprobandae gratia adferuntur, veren-dum sane est ne potius puerilis atque servilis quam virilis optimaeque imiti-tionis exempla videantur.

Quis enini non puerilem verborum ludum existimet hanc Tullianae notissl-mae periodi translationem ab Heineccio confectam: «si quantum in effringendis carceribus astutia potest, tantum ad effugiendam furcam audacia valeret, non minus jam hic fur carnifices deluderet audacia, quam lictoribus olim inluxit astutia» (3). Hanc suam imitationem

laudat ipse Heineccius, sed prorsus im-m arito.

ídem dic de alus a rhetoribus adlatis imitationibus, ut illa el. P . Colonia, qua primae Catilinariae orationis exordium ad proprium argumentum convertit: «quousque tándem, homo nequam atque improbe, intemperanter abutere divina patientia? Quandiu illam eludet vita ista tua omni scelerum genere cooperta? Quem ad finem se inveterata tua jacta-bit impietas? Nihilne te impendentia mortis pericula, ., nihil severisslml Judiéis tribunal, nihil illius os vultusque movebunt? Patere tua flagitia non sentís?...» M).

Quae quidem si ad unam meramque rhetoricam exercitationem referantur, ad quandam dicendi factlltatem verborum-que copiam adipiscendam, et probanda sunt et commendanda; ad verum autem litteratum hominem Intimamque stili conformationem universam obtinendam non sufficiunt.

Haec classicos seriptores imitandi ratio pressior atque artior nobis videtur omnino, ut hac via et proprium evol-vatur ingenium (in quo aequales nostri dieendi ratio sitam dicunt omnem) et abditas antiquoruní lautitias deguste-mus.

Hoc sit in cortice ínmorari ñeque intimara sermonis medulUm penetrare, nosque penitus effugeret illa classiearum litterarurri prulcritudo quae non tam ha-bitu orationis extemo, sed interna qua-dam ac paene inexplicabiU vi ánimos movet atque delectat. Hanc oimnlno li-beram ac propriam classiconim imitationem excoluerunt nostrates aureae aetatis seriptores praestantissimi: Legio-nensis nempe Horatium, VergiHum Gar-cilassus, Tullium Granatensis, qui jure ac mérito apud nos Cicero Christianus est appellatus

Sed quidquid tándem est de hac fere theorica inter veteres et recentes dlspu-tatione, de natura atque praestantia imi-tationis, illud ab ómnibus rite custo-dlendum est Horatii praeceptum:

Vos et graeca (et latina) exemplaría nocturna vérsate tnanu vérsate diurna.

DANIEL R U I Z , C . M . F .

(1) Op. cit. p. 3-4.-(2) Inst. Or. X, 2 - (3) Fund. st. cultlorls p. 312. Cf. Clc. Oí. pro A. Caeclna.-(4) Elementa artis dicendi Barcinonr. 1888.



122

NOVA ET VETERA V u l t u s

Humana effi-gies usque ad tho ' racem, eaque cum picturae arte ex-pressa, t u m vel máxime sculptu-rae, imitas apud Latinos auctores nuncupatur, quae etiam thoracis quandoque nomine venit. De vo-cabulo autem bus-tum, quo quidem omnia fere vulga-ria eloquia utun-tur ad exprimen-

dum id genus imaginis, Forcellinius haec ad repi sane conscripsit: «bustum est etiam effigies dimidíata illius, qui in busto cremandus erat, Hinc Itali etiamnum eam busto, Germani Büste dicunt, quam Graeci icpoTO(j.i v, Latini vulíum, thoracem appellabant.»

Jam vero, quem ad modum ille, qui artis photographicae auxilio hodie curat, ut sui ipsius figura ad posteritatis memoriam perti-. neat.sic et antiquiRomani ope ingenuarum artium volebant proprium perinde vultum extructum, quanvis in sculptura aut pictura Romani non ita ingenio atque industria, comparationem si cum Graecis ins-tituas, poUerent,

Adjuncta scilicet, quae in oculis est, imago celeberrimae sta-tuae Octavii Augusti Imperatoris vultum intendit repraesentare qui in Museo Vaticano rite adservatur. Eximiae sane pulcritudinis est hujus modl imago, tum ex majestate atque facie, tum ex trabeae si-nuum venustate miro studio destinctorum. Etsi, serviliter Graecorum vestigils insistentes, Romanorum opifices usque efferendas conse-crandasque Imperatorum effigies curabant, tamen praecipua oris lineamenta secundum naturam in operibus eorum nunquam non emergebant, Quod inde vel máxime adparet, quod ea, quae de per-sonali effigie Octavii historici narrant, magnam habent convenien-tiam cum eis, quae adhuc Imperatoris supersunt imaginibus.



123

Exprimendorum auteni vultuum fuit tempoiis qui^etn tractu pervaria ratio. Inltio enitn humanum solum caput cum eolio adhibe-bant; pauUatim deinde pars pectoris in triquetri modum est adjunc-ta. Tum denique integrum pectus, quanquam sine umeris seu trun-catum est ínsuper expressum, doñee usu etiam venerunt umeri, pectore ad dimidiutn usque corpus protraeto. Usus vultuum apud prístinos Romanos in cultu imperatorum permagni fuit momenti, haud ita tamen in vita privata.

Vocabular ium

1 Frente 2 Ceja 3 Ojo 4 Nariz 5 Boca 6 Barba 7 Cuello

Barba Bigote Brazo Cabellera Cabeza Cara Carrillo Cerebro Codo. Corazón Corva Costilla Cráneo Dedo Diente Encías Espalda

frons supercilium oculus nasxis os-oris mentum collum

Aliae

barba mystax-acis bracdiium coma caput facies mala cérebrum cubitus cor poples costa calva digitus dens gingivae dorsum

8 Cabello 9 Oreja

10 Pómulo 11 Mejilla 12 Mandíbula 13 Nuca

corporis partes

Garganta Hombro Labio Lengua Mano Médula Paladar Palma Pantorrilla Párpado Pecho Pie Piel Pierna Rodilla Talón Tórax

capillus auris pomulum gena mandíbula occiput

fauces umerus labrum üngua manus medulla palatum palma, vola sura palpebra pectus pes cutis crus genu-us calx thorax

I, GONZÁLEZ, C. M. F.



124

CONCERTATIO AMORIS <Non nottrum ínter Toa tantas conponere litas*

(Verg. Ecl. III.)

ANSELMUS, BERNARDUS

A . ÓuavHmr auJimi ntoJa le» ^«ri iari /e» eanmnâtt • « / ckordam gemtam ceie£ra6ant res minua apta»*

B. Q>a, mitl, care, virum Jignunt ûem carmine cantemt

«ai miiam mea ieutudo moduiata decora

n«c »i cantando cerie» nune victor aoibi»* A. 'VI. no» teniema» quid po»»it quitque 'Jârenti

îrginm de laudi» cumulare perita» in arte? D . Cafo; neo uítra decertarim pignore tecum

ri»u jucunéo ni»i îrgini» ante locato quo maja» nequaquamt noacet reponere poati»,

A. SÍ»t meliu» juvat Ínter no» contenderé laurot

de»cendat caeii, victori aitqite triumpnu». D- C-mlneí alta puérpera cum generata nefandi

e»t primum expera 0ugitii. ûm aole coruaeat elariort anteít ardentea fufare lapillo».

A . J^roapicia» mxtriam grandem, »i tnurmure fonli

tranquiUm talimnti eon/erea, »i aeguori mfioi praeaiat eaelieolia ejua tum gratia eunctia,

D. rfnluatri eaeli decore exornata refulget laudandia virÍnU6u», ardeoatgue perenni aeternum pietate.

• A . Óed inaignita nitentia

flantinia amplia munerioua iueeaeit in alto. D. êmma politior exeelaae, euf, cantéala coronaet

itaiunt eaelorunt acaeptrum geauiaae tenenlem.

A. Témpora cingenti aerto iâa nectitur nalanat

feativia terrae Agmnia îtater îrgo »ocatur.

B . ^mperlum tenei oriUt gloria creacit uíiqae terrarumt pattm regnatrix dicta »uprema.

A . ^/flagna pole»ta»í »md poiiua clementia taeti» tollaiur verSUf nam paacent aei/aore eervi aut placea pratum percurrent motle priuaquam extremia oria auattia deaiatai adeaae.

B . \,Meleatea Óuoolea aedem ceaaere auperoam ^fteginaet »caepÍroi¡ae polnm moderatur eíurno.

A . Conlaudant eju» Utuloa atellaeque per orBem luce aerenat peraeri6unt freta caerula gemmia nomen, fioriíu» alSi» ru» effingit amoenum,

O . ^nirando functum corpua reoocatur ad aura» 'j'rodigiOf niveumgue auperna» o6tinet aulaa.

A, Cxatat caeli diapenaairix aola fatfofuntf

facta poli, noSia pia factague mater,

O. Sîtonitua alupeo, mi caref peramplua Olgmpua ttonne patetf— lênit en auolimia penninger arcia.

A. Quod mulaii Keginantf carmine pectua amatar Sûriíma Aauaio laetort litem Aae arte reaoloamt Ct lauro tu dignua et kic et guiaguia amorea, ^triutea, magnolia Patria peraonet almae.

Hatcisus garcía,

'-ñarttuM.



125

EXERCITATIONES SGHOLARES CeiMOrinus PÉlaeiitrMs sais

Regula III. Praprietas in oratione. b) Substantiva quae quid inanimum designant aut abstractionem non solent ^sse subjectuin verbi actionem aliquam exprimentis aut sensum animi. Dicatyr igi-tur: hic Uber est de philoisophia vel hoc libro agitar de philosophia, potius quam hic Uber tractat de philosophia; Romani miserunt legatos, non autem Roma tnisit legatos, c) Romanus excultus curaní subtilimam habet temporis adhibendi rerum veritati presse respon-dentis, servato omnino ínter varias actiones sibi mutuo conligatas respectu. Atque in hac re non modo hodiernas llnguas sed et Grae-cam quoque língua Latina praecisione superat. ÍDicitur enim latine: paler mox redibit non tnox redit; spero me eras litteras esse accep-turum non Utteras accipere; ueniam, si potero non si possum; curix ver esse coeperat, ítiTwri se dábat, oop cum ver esse incipiebat, itneri se dedit; naturam si seqtwmw ducem, nunquam aberrabi-musnon natwatnsi seguimur ducern...

A d l t n a r a m poCtam

Dulcía cum tan(um scril)as epigrammata sem-Et cerusata candidiora cute: [per,

Nullaque micu salis;, nec amari fellis in illis Guita sit; o demensl ui$ tamen illa tegi?

Nec cibus ipso juvat morsu fraudatus aceti, Nec grata elfacies, cui geíasinus abest

In/anti •nelimela dato, fatuasque mariscas; Nam mi/ti quae nomt pungere, Chia sapil.

P a u p c r et c a n i s f{ua. Quídam homo mlser erat qul non Habebat nisi cañera. Interrogavere eum quídam: «quid cum isto cañe tu, cui necessarium ad victum deest? nonne tlbi statius eo car-rere?» Tune infelix yoce intercisa lacrl-misque obortis suspirans inquit: «Si ca-nis a me dlscedat quls me prosequetur amoire?»

Otillus del AMO, C . M . P . Ex contegio Don-Be»itensi.

D e H i s p a a o In Rtiaala. Hispanum hleme transeuntem per quoddam Rus-siae oppidum canes aliqul adgressl sunt. Illa se demislt ut petranj caperet eosque In fugam conjlceret. Cum autem eam, quod fortlter gelu esset apprehensa, humó evellere non posset: «formosam, inquit, reglonem, ubi solvuntur canes et petrae adliganturl

Amadeus COSTA, C . M . P . Cervaríae.

A wn m a l po«t | i

Son tus poemas, necio, dulzarrones, Faltos de sal, sin pizca de pimienta. Descoloridos como p4el blanquísima, ¿Y pretendes aún que áiguien los lea? El maAjar sin especias no me gusta Ni me agradan los rostros slQ viveza. Higos y peras dulces da a los niños: Los picantes de Quio halle mi mesa.

Jos. RAMI.

Ex seminario Barbagtrenaí

leras et Mater

Virgo Maria In bracchiis Puerum te-nellum, ad fluminis ripam, vestes ut lá-varet, ventt. Dum abluit Illa, Jesús in ju-gum asceadit ut terram florentem videat, mensis namqqe Majus erat. Ibi sistens multos longe praeruptos montes, virides campos prosplclt; at mundum vldet sine fide, lacrtmae ex ejus teneris ocellis jam erumpunt. In e«m fixis oculis Mat¡er in-tuetur: et quot mulleres Eam vident, tot exclamant: «Félix es Maria, quae hanc babeas ¿loriae columbam, hoc pulcrum lillum. Si ttunc parvulus tam docitis, quid grsndior erlt?» Candidus Puer des-cendit et in bracchiis optimae Matris conlocátus uterque domum reversi sunt. Jesam infantem imitemur, pueri, et liiul-tis lile gratiis nos donabit.

Em. EsQUÉ Sx IV. E « . emrm.



126

P e r o r b e m Memoria P. Vergilii Maronis apud gentes concelebrata

Mos erat Romae iis senatus populi-que jussu triumphi gloriam concederé, qui gladio atque audacia hostes subje' cerant, provincias superaverant, a magno aliquo discrimine Rempubllcam ar-cuerant.

Vergiliiis ñeque dux fuit ñeque bella-tor, et tamen populi litterarum studiosl el triumphum decreverüat, et bis mille-narium nativitatis ejus recens concelebrantes ñovis florlbus témpora vinxerunt et laureatis litteris clrcumdederunt. Nec mirum; triumphus • enim ñeque tantum gladio debetur hec praecipuus, Sed arti-bus etiam et litteris, in quibus Ver^tlius

«tantum alios iíiter caput extulit viros quantum lenta solent Ínter viburna cu-

[pressi».

Res apud ítalos gestae in tanti viri memoriam lectoribus notae sunt; nunc de his loquimur quae apud Rumanos, Belgas, Hispanos.

A p u d Hispanos . Praeter ea quae in Conlegiis seu Seminariis Pampelo-nensi et Barbastrensi, et Caesarangus-tae ab alumnis Verolensibus facta sunt, conmemorationem bis millenarii anni Vergiliani in Universitate Barcinonensi referre juvat.

Consentientibus Universitatis dignis' simo Prófessorum coetu, membris Fun-dationis «Bernat Metge» cum ítala So-cietate «Dante Alighieri», XIX Kal. Jan. in memoriam P . Vergilii Maronis insig-nis habitus est consessus. SoUemnitati praefuit Dr. Soler et BalUe, Universitatis Rector, et scamnis adsiderunt praes-tantioribus Dr. Alcové et Castillo, Více-rector, D. Massot a praetore Civitatis delegatus, D. Ramonelli, cónsul gene-ralis Italiae, Dr. Pi et Sunyer ab Instituto «D'Estudis Catalans», atque prae-sldes Societatis «Dante Alighieri» et Fundationis «Bernat Metge».

Móderator scholarum Italicarum ser-monem habuit de «La Romanitá di Virgilio»; deinde locutus est Dr. Estelrich, praeses Fundationis «Bernat Metge»; tum C. Riba, vatis perinlustris versio-nem Catalaunicam Vergilii Eclogae IV ómnium plausu recitavit: ac demum Dr. Balcells meritissime contionatus est. Rector Universitatis adstantibus gratias egit actumque coronavit.

Adnotare etiam oportet dómus edi-tionis «Voluntad» laudabile consilium obferendi initium conlectionis scripto-rum Latinorum poetam Mantuanum, cujus opera omnia inpressa jam sunt. Hoc pacto et honor princlpl poetarum tribuitur et ejus memoria in bis mille-nario anno Ínter Hispanos suscitatur. Ad quod accedit Hber «Virgilio» domo «Araluce» nuper editus, cujus auctor est A. Turlumine, aliter Dacio F. Rodríguez Lesmes, quem etsi documenta et adno-tatíones traftspirenaicorum librorum non adferat, silentium abrumpit preli His-paní in producendís hujus modi operí-bus tardioris.

Nec defuerunt studia Vergiliana in commentariis edita: in commentarío «Religión y Cultura» Virgilio y S. Agustín a Rdo. P. C Rodríguez. Mentionem praesertim faciemus numeri extraordi-narii commentarii «Estudis Franciscans» in quo D. Ruiz collega noster de Verguío et Garcilaso bene diserit. Epheme-ris «La Época» mense octobrí multa di-xit de Verguío a Pérez Urbel, Bullón, A. Jiménez subscripta. Praeter ea Gómez Ledto in dialectum Gallaícum vertít Vergílianas éclogas et Rdus. Pater Jo-sephus Llobera S. J., libellum bíbliogra-phícum «Virgilio y los Jesuítas» feliciter conscripsit.

Quid amplíus? Ipse noster commen-tarius, qualiscumque ille est, anno P. Vergilii Maronis bis miUesimo a nativi-



127

tate recurrente in stadio bonarum litte-rarum adparuit ejusque memoriam se-mel atque iterum recoluit.

A p u d Belgast Nec defuerunt Ínter Belgas facta memorabilia. Foedus enim humaniorum Htterarum, paucis abhínc annls constitutum ad classicas praeser-tlm litteras apud suos evehendas, con-gressum natlonalem órdinavit, mense novembri celebrandum plausu et adhae-sione scientiarum Facultatum. Conlegio-rumetCongregationum in quo,postquam de humanioribus litterls egerant, conses-sus publicus celebratus est, ne memoriam Vergilii silentio praetertrent. Dr. L. Herrmann, qul «Les Masques et les Vi-sages dans les Bucoljques de Virgile» Mantuano Poetae dicavit, orationem ha-buitiuculentam,

Praeterea Adsociatlo Belgarum varias conlationes et monographias Vergi-lianas coniiciendas curabit.

Apnd R u m a n o s . Mense aprlli anni praeteriti Conmissio constituta est quae programma festivitatum redigeret. Conmissio aDrs. Valaori, Papacostea, Popa-Li-eanu et Herescu integrata, cepit con-silium conficiendiet edendiconlectionem studiorum in memoriam Vergilii et cele-brandi hebdomadam Vergilianam. Con-lectiq haec praecipue continebit: Vergi-lium et Homerum; Rudimenta philoso-phica in operibus Vergilii; Rumanae versiones operum Vergilii, cet.

Atque haec dixisse sufficiat de officiis poétarum Principi tributis.

J. M. JiMÉNRZ, C. M. F.

Bibliographia H. Berthaut et Ch. Georg ia . His to ire

i l lus trée de la Litterature Latine. Deuxiéme édition, París, Librairíe A. Hatier.'S, rué d'Assas, VIe -1926

Litterarum máxime Latinarum culto-rum interest origines, ductum, incrementa, decesstonem earumque innovationeín observare. Valde íructuosum hac de caussa, riteque laudandum venit opus in

quo ab ovo usque ad phoenicis resurrec-tionem tota decurrit Latinitatis historia.

Apprime titulo responderé síbique constare videtur haec inlustrata historia, dum varia elementa quae ad objecti adimpletionem conferunt, non perfunc-torie, sed ita sedulo, sic dilucide, sum-matim, ordinate conlocat. ut tum tem-porum cum rerum et societatum vicos, auctoris cuj usque optimi et plerumque mediocris aut secundarii vita, Índoles, opera ceteraque inlustrantia argumenta sponte oculis praebeantur; quae omnia synthetico modo indicantur et judican-tur.

Auotoribus in praefatione jam in-nuentibus praecipuam se curara habuisse de alumnorum profectu fides habenda et gratia est adhibenda, licet eruditorum exoptatis quaedam fortasse insufficientia notentur.

Nonnulla minora sunt menda quibus ignovisse velimus, quaeque minime sco-po et mérito officlunt operis, ut cum locura adsignantes naturae Aurelii Pruden-tii «le plus érand poete chétien et l'un des tneilteura représentanta de la poé-sie latine» auctores vertunt vocem Ca-lagurrís (hispan. Calahorra) in gallicum Saragosse (Zaragoza). Etiara desidera-tur Ínter nostrates praecellens vir Ludo-vicus Vives. ,

.•\ttamen corapendiura hoc clarum, exactura, breve et corapletum raagnope-re commendamus.

Philippus CALVO, C . M . F .

R. Cagnat e t V, Chapot. «Manuel d 'Arqueo leg l e Ro»a4ne» .Bd i t eu r Auguste Picard. - París. J2«e Bo-ñaparte, 82.

Opus opportunissimura in duobus volurainibus ex 735 et 574 pagelHs 704 pictis caelaturis. Est vera enciclopoedia de diversis vitae Roraanorum rationibus sub archaeologico aspectu atque monu-mentali. Data opera, fugiunt auctores technicismos mediocriter versatls haud ita facile intelligendos; usus adíert ad notitiara concretara de antiquitate Ro-



128

mana ómnibus, cum magistris, tum vel máxime discipulis conferendam; pars autem bibliographica ubertate commen-datur.

In tres libros dividitur totum opus: in primo de monumentorum omnium constructione; in altero de arte decorativa; de esculptura, pictura, etc.; in tertio de vita publica et privata Romanorum. Documenta in cursa operis veré oppor-tuna oppidoque curiosa inveniuntur, quae quidem picturis admodum conlus-trantur.

Nostra autem sententia, opus non justum amissiset modum et utilius exti-tisset, si exili aliquant udum dicendi ge-nere relicto, plus technicam sectaretur, máxime in tractatu de Ardiitectura. Sic magis adcurata stilorum Romanorum desideratur descriptio; oculo minus ex-perrecto suboscure adhuc adparent non-nulla pulcritudinis eximia et technices classicae monumenta, 'ut arcus Titia-ñus, Pantheon, CoUseum, Seéoviae aquaeductus, etc.. quae longiorem ser-monem desiderant. Cul vero, partem sculpturae legenti, non subeant Augustas a Prima Porta, Agryppina, Gladiator morti proximus et allae celebres sculpturae quarum critica descriptio et pictura prorsus exulat? Nihil dico de Jo-ve OtricoU, Jttnone Ludovisi etc.. quam-Tis Graecorum apographa.

Sunt quidem opportuna toreumatum et sarcophagorum studia una cum impe-ratorum aliarumque personarum imagi-num; non ita placet studium divinita-tum Romanarum. Opus tándem deesse nequit in illlus Bibliotheca, quae veram et amplam culturam Romanorum sub ómnibus vitae respectibus capiat.

Jacobus PAYAS, C . M . F . W a l t h e r Rchin. Der Untergang Roms

im abendlandisdienDeken. Ein Bei-trag zur Gesdiidissdireibung und zum Dekadenzproblem, VIH, 176 pag. in 8, Dietridi'sdie Verlagsbudi-handlung; Leipzig, 1930.

Ómnibus qui aut humanioribus litte' ris aut hlstoriae dant operam, magni

esse arbitror ex antiqua historia id prae-sertim perdiscere, quod nostris etiam temporibus meliorem conditionem adfer-re valeat. Historiam nempe antiqui jam magistram mtae mérito vocarunt. Id plañe adparet in libro a Walther Rehm confecto. Roma in universi historia pri' mas obtinet partes, adeo ut dogma de «Roma aeterna» jam ante Romae decli-nationem seu occasum vulgatum, ñeque post Urbis Interitum oblituní, problema ab historiographis «tdecadentiae» dictum, luce clarius inlustret. Quid historici a Polybio usque ad Augustinum, quid Dante, Petrarca, Machiavelli, quid Vico aliique plures, quidve nuper Nitzsche atque aequales nostri de Romae urbis occasu docuerunt,vel quod documentum ex tanta «decadentia» ad nostrae aetatis mores sit capiendum, W. Rehm facili cálamo solidisque rationibus in laudato libro studiose proponit. Cum doctrinam propositam omnino utllem ducimus, tum librum etiam enixe commendare non cunctamur.

A. SCHWIENTEK, C. M. F.

Dejerusalem ajericé (1928, 28 pag.);-Hebron (1928, 31 pag.);-£;Z Mont Nebó (1928, 31 pag.)¡-Tebes (1929, 32, pag.);-Geísemaní (1929, 32 pag.) —Publicacions «Biblia de Montserrat», Serie B. n. 1-5.

En quinqué opuscula parvae molis, omni vero ex parte commendanda; digna quidem florentissimo Montserratensi monasterio; ubi, simul cum divina et Deipaerae perenni laude, studia praeser-tim scripturistica et litterae orientales excoluntur. Hujus rei testimonium plañe suffíciens una est «La Biblia» cujus jam septem sunt edita volumina omnia sub directione, — sed eorum quaedam proprio labore in linguam cathalaunicam versa et copiosa eruditione adnotata,—Patris Ubac qui Ínter hodiernos scripturaria-rum et orientalium rerum cultores mérito numeratur. Opusculorum laudatorum subiectum uniuscuiusque titulo omnino respondet nihilque in illis, nec litteraria



nec graphica nec inlustratoria ratlo de-sideratur; et si dlvulgationis sint, non omni scientifico apparatu expertia 'inve-niuntur.

JacobusMiR, C. M. F.

Boacfaard, M. «De rHumaii iai i ie a l 'Encydopedisme» . XIII, 978. Lib. Hadiette, 79 boul. St. Germain, París. 1930.

Integrum optábat Dnus. Bouchard invenisse investigationis historicae cam-pum, quem tanto studio investigavit. Cum historici Jacquet, M, Deberre, Guer-rois, Foisset, Roupnet, cet. veteris Bor-goniae cultum plus minus intente ege-rint. nihilo minus auctor quicquam est demeritus, sed ejus opus ideo commen-datione dignius.

In Divionensium cultu versatur auctor saec. XVII et XVIII notans non tam praeclaros ejus temporfs viros quam ad-juncta socialia, civica, religiosa. Unum id in opere máxime laudandum cense-mus, quod in rébus stabiliendis fontes ipsos perpetuo históricos repetat ut ve-rum inde exliauriat. Liber tribus partibus constat: prima agit de statu Borgonien-sium erga Intellectum, civitatem, religio-nem saec. XVII; secunda de eruditione deque viris eruditis quos Ínter eo tempere conspiciuntur B. la Monnoye et Bou-lieri tertia vero de notis novae societatis in ordine ad cives, ad 'religionem, ad cultum litterarum,

R. C a í n a t . - « E n pays r o m a l n » - 2 S 2 p. collection d'etudes d'histoire et d'arqueologie. París, De Boecard, 1, r, de Medícís, 1927.

Hujus Hbri auctor notitias utilissi-mas conlegit regionum atque urbium: Nemansi, Vindibonae, Lugduni, Alesiae, Herculani, Tricopolis; agit etlam de quibusdam populi Romani moribus. Ra-tio elegans, qua excursionum suarum litterarlarum notas tractat, vel ignaros de rebus archaeologicis adlicit. Capita vero de Vestalibus et de Romanorum

epulis máxime commendantur. Nequit opus legi sine utilitate et oblectatlone: >Dnus. Cagnat miscuit utile dulci.

Em. JovÉ, C. M. F.

B. Laurand. «Manuel d e s Etudes g r e c q u e s e t Latines». Outn-age

•couronné par l'Académíe des Ins-criptíons et Belles-Lettres et par l'Associatíon des Etudea ¿recquea. Nouv. éd. en trois vol. comprenant tous les Append. T. I Gréce, br. 25 fr., cart. 37 fr.; t. IIRome, br. 25 fr., cart. 37 fr.; t. III Compléments, Atlas, Tables, br. 45 fr.. cart. 57 fr. L'ouvrage se vend aussi en fascicu' les separes. París, Pícard, 82, r. Bo' ñaparte (VI.) 1929.

Ñeque rovum ñeque incognitum opus praeclari hujus auctoris ac nomine cons-picui lectoribus esse putamus, quod inde ab a. 1921 vulgatum praeceptoribus atque alumnis máximo fuit commodo. Nihil mirum ergo si alteram editionem diligen-tius recognitam cum appendicibus scrlp-tores Galli praesertim et Germani sum-mis laudibus prosecuti sunt.

Quaenam vero hujus operis sunt vir-tutes? Perspicuitas, ni fallor, et brevitas quae difficillime consociantur, mirifice in eo splendent. lUud ergo Horatii «bre-vis esse laboro, obscurus fio» Mr. Laurand optime effugere novit. Librorum scriptorumque notatorum copia, qua opus íulget, illius brevitatem luculentius supplet. Sed quid plura? Conspectum tantum perspicere sufficiat.

Fase. I Géographie, Histoire, Insti-tutions grecques; II Litterature grecque; III Grammaire historique grecques IV Géographie, Histoire, Institutions r e maines; V Litterature latine; VI Grammaire historique latine; VII Métrique, Sciences complémentaires, Renseigne-ments practiques sur le travail philolo-gique, les bíbliothéques etc. — Apend. (I-VI) Sciences, Art oratoire, Enseigne-ment, Lectures. Atlas, et tables du Grecque et Latin. Ómnibus PALAESTRAE lectoribus hunc libfum vehementer com-mendamus.



Scfaenk D. «Flavins Vegetitts Renatas» VIII, 88, S. Dieterichsche Ver-

laéstbuch Leipzig. 1930.

Flavlus Vegetius Renatus, IV saec.

scriptor, de re militar! comentarium sa

tis concinnum edídit. Sed, ut praemonet

doctus Schenk, de opere Vegetiano di-

versum diversis temporibus ínter críti

cos fuit judlcium, magnaque elapsls XIX

saeculi annis 1875-1879 orta est contro

versia tum de fontibus tum de fide

Vegetii.

Quaestio tnaximi momenti de Vege

tii commentarii fontibus adhuc sub judi-

ce est, eamque magna eruditionis copla,

more quidem Germanorum, el. hujus

operis auctor enucleare conatur, Crltica-

rum quaestionum peritis opus est pe-

rutile.

Brec t F. f.—Notiv u n d Typenges -ch ich te dea Gr lech l schen spott-ep lgramins . - 114 S.-1930. Leipzig

Dieterrichsdie Verlagsbudiha n -

lung.

Qui historlcam evolutionem epigram-

matis penitis nosse vellt, multa in hoc

opere utilia multaque amoena reperiet.

Primo quidem epigrammatica forma

nota non fuit; aequipollens tamen fuit

paud veteres Graecos r¡ íaoptyr¡ íSsa

quam Ardiilochus, quem proprio ra

bies artnavit jambo, in Graecas litteras

invexit.

Hanc vero «Jambicam formam» in

Latinas Litt. Naevius et Lucilius retule-

runt, quam tándem Horatius Persius

atque Juvenalis perfecerunt. Epigramma

viget in ea quae hellenistica dicitur ae-

tate fuitque a «neoteris» poetis Latinis

excultum, Ínter quos eminet CatuUus.

Aevo sequenti epigramma ad summam

perfectionem ductum est a el. Martiali.

Quae vero sit in Graecis epigramma-

tis derlsionis materia fusse in hoc opús

culo explánatum reperies, habesque qua-

si Comentarium illius Juvenalis notissi-

mi versus;

Quidquid agunt homines: votum, timor, [ira, voluptas

Gaudia discursus nostri est fárrago li-

[belli

Meister, K. «Die T u g e n d e n der Ro-men» 26 S. Karl Winters Univerai-

tátsbuch hond long Heidelberg.

1930.

Populum Romanum optimis moribus

institutisque ad summam gloriam

evectum et terrarum orbis effectum do-

minum, ipsa testatur historia.

Igitur de Romanis moribus vel dé

earum potius circa res morales notioni-

bus in hoc brevi opúsculo el. auctor

disserit, omnia per summa capita et per

modum sinthesis a primordiis Romanat

rei publicae usque ad Trajani témpora

attingens. Libellus quidem non sine uti-

litate legendus.

Daniel Ruiz, C. M. F.

INPRIMI POTEST. N lco laus García, C. M. F.

Sup . O"»»-

NIHIL OBSTAT

Clemens R a m o s , C. M. F. C e n s o r

INPRIMATUR

Valent inus , Eplsc.

Tntotraphia F. Campa Calmct, - TarrcSac



L^RV^ PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Libri in Actuaría accepti MeiSter, K. «Die...

Documents

Transcript of L^RV^ PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Libri in Actuaría accepti MeiSter, K. «Die...