BALLA ANTONINE C R Ì O C H A N Ì M P I R E A C H D N A R Ò I M H E

Tuilleadh Fiosrachaidh www.antoninewall.org www.romanfrontiers.org

ALBA AOSMHOR, Taigh Longmore, Ionad Salisbury, Dùn Èideann EH9 1SH Fòn: (+44) 0131 668 8600 www.historic-scotland.gov.uk

RCAHMS, Taigh Iain Mhic na Ceàrdaich, 16 Barraid Bernard, Dùn Èideann EH8 9NX Post-d: info@rcahms.gov.uk www.rcahms.gov.uk

COMHAIRLE SIORRACHD DHÙN BREATANN AN EAR Planadh, Leasachadh agus Iomairt Comhairle Siorrachd Dhùn Breatann an Ear Leabhar-lann Uilleam Pàdraig Dàrna Làr 2-4 Sràid Àrd an Ear Cair Ceann Tulaich G66 1AD Fòn: (+44) 0141 578 8600 www.eastdunbartonshire.gov.uk

COMHAIRLE NA H-EAGLAISE BRICE Seirbhis Leasachaidh, Taigh Abbotsford David’s Loan, Bainsford An Eaglais Bhreac FK2 7YZ Fòn: (+44) 01324 504950 www.falkirk.gov.uk

COMHAIRLE BAILE GHLASCHU Seirbheisean Leasachaidh agus Ath-nuadhachaidh Stiùireadh Leasachaidh 231 Sràid Sheòrais, Glaschu G1 1RX Fòn: (+44) 0141 287 8555 www.glasgow.gov.uk

COMHAIRLE SIORRACHD LANNRAIG A TUATH Seirbheisean Àrainneachd Taigh Fleming, Rathad Tryst, Comar nan Allt G67 1JW Fòn: (+44) 01236632622 www.northlan.gov.uk

COMHAIRLE SIORRACHD DHÙN BREATANN AN IAR Planadh, Taigheadas, Leasachadh Eaconamach agus Àrainneachd Oifisean na Comhairle Ionad Roseberry, Bruach Chluaidh G81 1TG Fòn: (+44) 01389 738575 www.west-dunbarton.gov.ukBALLA HADRIAN Dualchas Balla Hadrian, Achadh Peterel an Ear Rathad Muilnean Dipton, Hexham, Northumberland NE46 2JT Fòn: (+44) 01434 609700 Post-d: info@hadrianswall.org www.hadrianswall.org

LIMES GEARMAILTEACH Deutsche Limeskommissionen, Caisteal Saalburg, Castle Hall 1, 61350 Bad Homburg www.deutsche-limeskommissionen.de

TAIGH-TASGAIDH MHIC AN T-SEALGAIR Slighe na h-Oilthigh, Glaschu G12 8QQ Fòn: (+44) 0141 330 4221 Post-d: hunterian-enquiries@glasgow.ac.uk www.gla.ac.uk/hunterianTAIGHEAN-TASGAIDH NÀISEANTA NA H-ALBA Sràid Chambers, Dùn Èideann EH1 1JF Fòn: 0300 123 6789 Post-d: info@nms.ac.uk www.nms.ac.uk

TAIGH-TASGAIDH CALLENDAR HOUSE Callendar House, Pàirce Callendar An Eaglais Bhreac FK1 1YR Fòn: (+44) 01324 503770 Post-d: callendar.house@falkirg.gov.uk www.falkirk.gov.uk/services/trust/trust.aspx

TAIGH-TASGAIDH AN T-SEANN EAGLAIS Cowgate, Cair Ceann Tulaich G66 1AB Fòn: (+44) 0141 578 0144 Post-d: museums@eastdunbarton.gov.uk www.eastdunbarton.gov.uk

Air a chur an clò le Alba AosmhorÌomhaighean © Alba Aosmhor mur eil a chaochladh air a ràdh.Duilleag aghaidh: Caisteal Rough © Còraichean a’ Chrùin: RCAHMSCeadaichear www.rcahms.gov.ukBonn le Antoninus Pius agus Clach-mhìle © Taigh-tasgaidh Mhic an t-Sealgair

càite am Faigh mi Tuilleadh Fiosrachaidh mu bhalla antonine ?

Airson iùilean coiseachd a ghabhas an luchdachadh a-nuas, fiosrachadh mu thachartasan sònraichte agus fiosrachadh mu ghoireasan chloinne, faic làraich-lìn an ùghdarrais ionadail agus làraich-lìn eile air an liosta air duilleig chùil na bileig seo.

Tha an sgrìobhainn a’ cur Balla Antonine air adhart mar Làrach Dhualchas na Cruinne ri lorg air làrach-lìn Alba Aosmhor. Faodaidh sibh mapa a tha a’ comharrachadh uile eileamaidean Balla Antonine a cheannachd bhon Choimisean Rìoghail air Carraighean Àrsaidh is Eachdraidheil na h-Alba.

Tha tuilleadh fiosrachaidh mun chrìch agus eileamaidean eadar-nàiseanta rim faotainn air làrach-lìn Balla Antonine, air làrach-lìn Crìochan Ìmpireachd na Ròimhe agus air na làraich-lìn airson Balla Hadrian agus na Limes Gearmailteach.

Làrach Dhualchas na Cruinne

Altair © Taigh-tasgaidh Mhic an t-Sealgair

Cladh Chille Phàdraig ÙrCaisteal Rough

dè a chi mi ‘s dè a nì mi an-diugh?Tha loidhne Balla Antonine an-diugh a’ dol tro sgìrean còig Ùghdarrasan Ionadail (Dùn Breatann an Ear, An Eaglais Bhreac, Glaschu, Lannraig a Tuath agus Dùn Breatann an Iar) agus tha àireamh de làraich agus taighean-tasgaidh as gach sgìre.

Aig Croy Hill agus aig Seabegs tha cuid de na pàirtean as fheàrr a tha air an caomhnadh den mhùr, den dìg agus am Military Way rim faicinn. Tha dùin mhath rim faicinn aig Bar Hill agus aig Caisteal Rough agus tha amair Ròmanach rin lorg aig Bearsden agus Bar Hill.

Tha gnothaichean pearsanta, leacan-uaighe agus comharran-mìle rim faicinn ann an taighean-tasgaidh air an t-slighe. Feuch Taigh-tasgaidh an t-Seann Eaglais ann an Cair Ceann Tulaich, Callendar House san Eaglais Bhric, Taigh-tasgaidh Mhic an t-Sealgair an Glaschu no an Taigh-tasgaidh Nàiseanta ann an Dùn Èideann.

Bho chionn faisg air 2000 bliadhna b’e Balla Antonine a’ chrìoch a bha air Ìmpireachd na Ròimhe san iar-thuath. Air a thogail le òrdugh Ìmpire Antoninus Pius as na bliadhnaichean an dèidh AD140, bha e a’ sìneadh fad 40 mìle Ròmanach (60 cm) bho far a bheil Ceann Fhàil an latha an-diugh air linne Foirthe gu Seann Chille Phàdraig air Abhainn Chluaidh.Rè ùine tha àrainneachd gnìomhachasach agus malairteach air fàs mun cuairt air, ach doirbh ‘s gu bheil e a chreidsinn, tha mu thrian dheth làn fhaid fhathast ri fhaicinn an-diugh.

Tha an obair aig arc-eòlaichean air dearbhadh gu bheil mòran dhen chòrr dheth fhathast ri lorg tiodhlaicte fo achaidhean agus bho bhailtean.

Chaidh a sgrìobhadh mar Làrach Dhualchas na Cruinne ann an 2008, a’ dol na phàirt de Làrach Dhualchas na Cruinne, Crìochan Ìmpireachd na Ròimhe, còmhla ri Balla Hadrian agus na Limes Gearmailteach.

dè bha ann am balla antonine? ‘Se balla dha-rìribh a bha ann am Balla Antonine ach cuideachd ‘s e samhla a bha ann air cumhachd agus ùghdarras Ìmpireachd na Ròimhe. Cha b’e “balla” cloiche a bha riamh ann. ‘S e bh’ann ach mùr air a thogail le sgrathan, le dìg leathann, dhomhain air a bheulaibh.

Bha àiteachean-fuirich ann an dùin is ann an daingnichean beaga aig na saighdearan a bha stèidhichte air a’ chrìch. Bha iad sin cuideachd nan àiteachan sàbhailte airson smachd a chumail air gluasadan tuath agus deas. Air cùl a’ mhùir bha na dùin uile air an ceangal ri chèile le rathad ris an cante am Military Way.

B’e Balla Antonine a’ chrìoch a b’fhaide tuath aig an Ìmpireachd agus nuair a chaidh a thogail b’e a’ chrìoch a b’ iomadh-fhillte a thog arm nan Ròmanach a-riamh. B’e am fear mu dheireadh de na crìochan sreathach a thog na Ròmanaich agus cha robh e air a chleachdadh ach le mu aon ghinealach a-mhàin mus deach a thrèigsinn as na AD 160an.

Caisteal Rough

Clach-mhìle © Taighean-tasgaidh Nàiseanta na h-Alba

Pàirce Callendar

Verlauf des Antoninuswalls

Snaigheadh © Taighean-tasgaidh na h-Alba

Taigh-ionnlaid Bearsden Bar Hill

Größere Kastelle

Kleinere Kastelle

Vermutete Kastelle

Antoninuswall

Straße

Straße, vermuteter Verlauf

Römische Meilen

10 Meilen

20 km