LOKALNA SAMOUPRAVA U VAJCARSKOJ

OPTE KARAKTERISTIKE Ako bi se u savremenom svijetu traio empirijski primjer lokalne samouprave koji bi po kljunim odrednicama bio najblii idealnom teorijskom modelu izvedenom od samog pojmasamouprava onda bi svakako to bio VAJCARSKI.

Meutim to nije samo karakteristika sistema lokalne samouprave nego i politikog sistema VAJCARSKE u cjelini.

U poreenju sa najveim brojem savremenih drava u kojima dominira predstavnika demokratija, OBLICI NEPOSREDNE I POLUPOSREDNE DEMOKRATIJE koji se u ovoj dravi PRAKTIKUJU pri ODLUIVANJU O JAVNIM POSLOVIMA takvog su OBIMA da se ova zemlja sa punim pravom moe smatrati DOMOVINOM NEPOSREDNE DEMOKRATIJE.

Za ilustraciju evo nekoliko primjera:Savezni ustav iz 1874.godine donijet je REFERENDUMOM, a NARODNOM INICIJATIVOM 100.000 vajcarskih graana sa birakim pravom on moe biti ZAMIJENJEN, a za svaku promjenu ustava obavezan je REFERENDUM GRAANA.

Isto tako,savezni zakoni o opteobavezne zakonske odluke moraju biti podnijete NARODU na usvajanje,odnosno odbacivanje,kada to zahtijeva 50 000 aktivnih graana ili 8 KANTONA (od 23).[1] [1] lan 89,Stav 2 Saveznog ustava

Obaveza podnoenja narodu na usvajanje vai i u onim sluajevima kada u roku od 90 dana od dana objavljivanja odreenog zakona 50 000 biraa ili 8 kantona podnese zahtijev da se taj zakon IZNESE NA REFERENDUM.

Iz ovih injenica slijedi da je NAJZNAAJNIJA KARAKTERISTIKA vajcarskog sistema lokalne samouprave RASPROSTRANJENOST NEPOSREDNE DEMOKRATIJE U UPRAVLJANJU LOKALNIM POSLOVIMA.

Druga karakteristika je JEDNOSTEPENOST i MONOTIPNOST - jedinica lokalne samouprave je OPTINA (Comune,Gemeinde) a optine su statusno izjednaene bez obzira na BROJ STANOVNIKA,ekonomsku razvijenost ili stepen urbanizacije.

Trea opta karakteristika je NEPOSTOJANJE JEDNOOBRAZNOG MODELA ORGANIZACIJE, to je rezultat injenice da je UREIVANJE LOKALNE SAMOUPRAVE U NADLENOSTI KANTONA.

vajcarska optina u prosjeku ima oko 2000 stanovnika.Otuda i tako veliki broj optina ( 3 100), ali i ogromne razlike u pogledu veliine ( najmanja optina broji 12 a najvea preko 600 000 stanovnika).

Pored optina, kantoni se dijele na SREZOVE, ali to nisu jedinice lokalne samouprave, ve upravne decentralizacije. Korijeni lokalne samouprave vajcarske seu daleko unazad do 13.vijeka, ali se savremeni sistem oblikovao tokom 19.vijeka uporedo sa oblikovanjem konfederacije.

OPTE ODREENJE LOKALNE SAMOUPRVE U VAJCARSKOJ

PRAVO LOKALNE SAMOUPRAVEU vajcarskoj je pravo lokalne samouprave oduvijek smatrano neposrednim. Formalno se ovo pravo garantuje USTAVIMA KANTONA, a detaljnije ureuje KANTONALNIM ZAKONODAVSTVOM.

Obino se to ini tako to se u odreenim kantonima samim ustavom pojedinano navode optine koje u kantonu postoje, ili utvruje precizan broj optina ili jednostavno konstatuje da je zagaratnovana postojea podjela kantona na optine.

LOKALNI POSLOVI I FUNKCIJEPoslovi koje obavljaju organi optina razlikuju se od kantona do kantona. Kantonalnim ustavima i zakonima utvruje se na opti nain da su OPTINE OVLATENE da samostalno utvruju svoje poslove.

Nadlenosti lokalne samouprave u vajcarskoj mnogobrojne su i raznovrsne. Meutim, s obzirom na injenicu da je i sam kanton po pravilu mala teritorijalna jedinica (sa prosjeno oko 240.000 stanovnika) on iskljuivo zadrava za sebe ili eventualno dijeli sa optinama mnoge nadlenosti koje u drugim zemljama imaju jedinice lokalne samouprave.

I pored kantonalnih RAZLIKA, vajcarske optine obavljaju dvije vrste poslova: 1. Izvorne(samostalni dijelokrug) i 2. Prenesene

U obavljanju izvornih poslova optine su samostalne i podlijeu samo kontroli ustavnosti i zakonitosti ali se esto javlja problem nepreciznog razgranienja izvornih i prenesenih poslova, naroito u onim situacijama gdje se poslovi dijele izmeu optine i kantona.

SOPSTVENI DJELOKRUG OPTINE OBUHVATA:

I. Tradicionalne komunalne slube (djelatnosti): - ienje; - javna rasvjeta; - uklanjanje smea; - javni toaleti; - odravanje parkova; - etalita itd.

II. Snadbijevanje stanovnitva vodom , gasom i elektinom energijom vee optine organizuju svoje INDUSTRIJSKE SLUBE, tj. PRIVREDNE ORGANIZACIJE koje svoje rashode pokrivaju sopstvenim prihodima uz obavezu da viak prihoda uplauju u optinski budet ali i obavezu optina da manjak u njihovom poslovanju pokrivaju iz optinskih budeta.

Obavljanje ovih poslova optine mogu, u vidu KONCESIJA, povjeriti privatnim kompanijama, zadravajui pravo kontrole nad njihovim radom u pogledu CIJENE, BLAGOVREMENOSTI i KVALITETA.Male optine obavljanje ovih poslova najee obezbjeuju putem meusobnog udruivanja, ili prikljuivanju na mreu druge optine uz odgovarajuu naknadu.

III. JAVNI TRANSPORT: autobusi, trolejbusi, tramvaji, posao su lokalnih vlasti. Ove poslove obavljaju samostalne lokalne organizacije ili poluprivatna i privatna preduzea na koncesionoj osnovi.

IV. est je sluaj da se poslovi u odreenoj oblasti DIJELE izmeu kantona i optine. Po tom osnovu OPTINAMA SE PREPUTAJU POSLOVI BRIGE O MATERIJALNIM PITANJIMA OBRAZOVANJA.

Pored kantonalnih postoji i OPTINSKA POLICIJA I INSPEKCIJSKE SLUBE koje vode brigu o odravanju JAVNOG REDA I MIRA.

PRENESENI POSLOVI

U pogledu prenesenih poslova,bez obzira na razlike od kantona do kantona,zajedniko je to to su optine OBAVEZNE DA OBAVLJAJU TAKVE POSLOVE.Pored ve navedenih iz oblasti obrazovanja i odravanja puteva u prenesene poslove najee spadaju:

STARANJE O SLUBI GRAANSKIH STANJAORGANIZOVANJE KATASTARSKE SLUBEORGANIZOVANJE SAVEZNIH I KANTONALNIH IZBORAPRIKUPLJANJE KANTONALNIH POREZA

ORGANIZACIJA I ORGANI

vajcarske su optine AUTONOMNE u odluivanju o svojoj UNUTRANJOJ organizaciji.

Obavezne su jedino da imaju odreene organe koji utvruju politiku i svojim propisima ureuju lokalne poslove i organe koji obavljaju izvrne poslove. Ova autonomija,uz velike razlike u pogledu broja stanovnika, uslovljava i postojanje razliitih modela organizacije.

U veini optina ( njih oko 2 800 ) najvii organ je OPTINSKA SKUPTINA koju ine SVI STANOVNICI SA BIRAKIM PRAVOM. Ova skuptina se sastaje DVA ili TRI puta godinje.

U veim optinama njemakih i najveem broju optina nenjemakih kantona ( ukupno oko 300 optina ), obrazuje se OPTINSKO VIJEE kao najvii organ. lanove vijea biraju graani neposredno, a ono broji od 30 60 vijenika. U veini sluajeva mandat vijenika je ETVEROGODINJI.

U pogledu ovlatenja nema razlike izmeu SKUPTINE koju ine svi birai i OPTINSKOG VIJEA kao predstavnikog tijela.U ovlatenja spadaju:

1. DONOENJE I MJENJANJE OPTINSKIH PROPISA ( IZUZETNO, I TO SAMO KAD JE ZAKONOM IZRIITO PROPISANO, OVO PRAVO MOE DA PRIPADA I NEKOM DRUGOM OPTINSKOM ORGANU,NEJEE IZVRNOM ODBORU,PA TAKO U KANTONU CIRIH OVAJ ODBOR DONOSI PRAVILNIK O KOMUNALNOJ POLICIJI, A SKUPTINA GA POTVRUJE );

2. ODLUIVANJE O POSTOJANJU OPTINE I NENIH GRANICA;3. USVAJANJE BUDETA I POTVRIVANJE ZAVRNOG RAUNA;4. UTVRIVANJE KOMUNALNOG POREZA;

5. IZBOR PREDSJEDNIKA OPTINE, LANOVA IZVRNOG ODBORA, I DRUGIH ZVANJA ( UITELJ, UBIRA POREZA I SL.) 6. DONOENJE ODLUKA O VANIJIM FINANSIJSKIM PITANJIMA; ( PRIBAVLJANJE I OTUIVANJE NEPOKRETNOSTI ZAKLJUIVANJE ZAJMOVA I SL.);7. NADZOR NAD RADOM IZVRNOG ODBORA I OPTINSKE ADMINISTRACIJE;

Pored izvrnog odbora pravo inicijative ima i odreen broj graana ( od jedne etvrtine do jedne desetine,zavisno od kantona ).Radom skuptine obino rukovodi PREDSJEDNIK OPTINE, a u nekim kantonima skuptina bira cijelo PREDSJEDNITVO u iji sastav NE MOGU UI LANOVI IZVRNOG ODBORA.