Lokalen Akcionen plan za Vrabotuvanje Struga Final Vladislav Zupan

ОПШТИНА СТРУГА

Локален акционен планзавработување

ноември, 2008 година

Локален акционен план за вработување2

ПАРТНЕРСТВОЗА ЛОКАЛЕН АКЦИОНЕН ПЛАН ЗА ВРАБОТУВАЊЕНА ОПШТИНА СТРУГА

Изработен со подршка од:Техничка помош за поддршка на политиката за вработување (трета фаза)Проект финансиран од ЕУ управуван од Европската агенција за реконструкција


СОДРЖИНА:

ПРЕДГОВОР 5

ИЗВРШНО РЕЗИМЕ 6

Вовед 6

Главни заклучоци од анализата на состојбите на локалниот пазар на труд 6

Главни препораки од анализата 7

Локална стратегија за вработување 7Главни насоки и приоритетни цели на акциониот план за вработување 7План за имплементација на целите 7Буџет за реализација на целите 8

Анализа на пазар на трудот

Промени и постојни состојби на побарувачката за работна сила 9

Специфичности на локалниот економски развој 9Главни носители на вработеноста и профили на работодавачите 9Постојна побарувачка за работна сила и барани занимања 11

Промени и постојни состојби на понудата на работната сила 14

Демографски карактеристики и работна сила 14Регистрирана невработеност / лица кои активно бараат работаПрилив на нова работна сила 19Апроксимација на вработеноста и невработеноста

Заклучоци и препораки 19

Препораки 21

АКЦИОНЕН ПЛАН ЗА ВРАБОТУВАЊЕ 22

Во контекст на локален економски развој 22Насока 1: Унапредување на бизнис активностите и нивото на инвестициите 22Насока 2: Подобрување на бизнис опкружувањето 24

Во контекст на локалните политики за вработување 25Насока 3: Подобрување на состојбата со квалификацијата кај младите 25Насока 4: Подобрување на вработеноста во руралните средини 26Насока 5: Образование, доживотно учење и човечки ресурси 27

План за имплементација 29Главни засегнати страни и партнери за имплементација 29Мониторинг и евалуација на акциониот план 29Главни претпоставки и ризици за имплементација на акциониот план 29Повеќегодишен финансиски план 29

АНЕКСИ

Табели

Логички рамки за секоја насока 34

Табела на Акциониот план 42

Листа на изготвувачи на акциониот план 47


Листа на документи 48

Листа на користени кратенки 49


ПРЕДГОВОР


ИЗВРШНО РЕЗИМЕ

Вовед

Локалниот акционен план за вработување е комплексен стратешки и практичен документ во кој врз основа на опсежна анализа на постојните состојби на локалниот пазар на труд се идентификуваат стратешките приоритети во областа на вработувањето и можностите за мобилизирање и рационално искористување на сите расположливи ресурси за поттикнување на вработеноста.

Општина Струга се наоѓа на крајниот југозапад на Република Македонија на северниот брег на Охридското езеро и зафаќа 1/3 од неговиот брег. Таа се протега во Охридско-Струшката котлина на површина од 103.000 ха и надморска висина од 698 метри. Во состав на општината се наоѓаат градот Струга и 50 населени места, од кои како поголеми ги издвојуваме селата: Велешта, Делогожда, Лабуништа и Радолишта. Селата се протегаат на источниот (во планинскиот дел на Дримкол, во пределот на Малесија) и јужниот дел на палнината Јабланица и подножјето на Струшко поле. Струга е една од главните туристички дестинации во Република Македонија и значаен транзитен центар, бидејќи се наоѓа на границата со Република Албанија и на само 300 км од главните пристаништа на Јадранскиот брег. Општината е традиционално емиграционо подрачје и по овој основ остварува значителен прилив на финансиски средства.

Носител во изготвувањето на овој документ е општината Струга, а партнери се: Агенција за Вработување на Република Македонија-Центарот за вработување Струга (како стратешки партнер), невладини организации кои работат на проблематиката од областа на вработувањето и кои имаат искуства во изготвување на акциони планови (да се наведат сите партнери поименично)

Документот се состои од два дела. Во првиот e pomestena анализата на локалниот пазар на труд, која има за цел да ги идентификува промените и постојните состојби на побарувачката и понудата на работна сила.

Во вториот дел се идентификуваат насоките и целите во областа на вработувањето во општината Струга, каде се предвидуваат активности и програми/проекти чија реализација треба да придонесе за реализација на утврдените насоки и цели, односно зголемување на вработеноста и намалување на невработеноста. Акциониот план за вработување на општината Струга се однесува на периодот 2009-2010 година.

Главни заклучоци од анализата на состојбите на локалниот пазар на труд

Во последните години во општината Струга е забележана намалена економска активност во компаниите проследена со намалување нa бројот на вработените во анкетираните компании.Побарувачка за работна сила е воглавно во секторите: индустрија, градежништво, трговија и хотели/ресторани;Мала е вработеноста и побарувачката за работна сила во малите претпријатија.Континуираното апсолутно и релативно намалување на бројот на младите работници е условено од малиот обем на нови вработувања.Мала е побарувачка за работна сила со високо образование.Во општината Струга нема поизразен недостиг на работна сила.Дефицитарни кадри може да се издвојат текстилните и градежните работници од различни профили.


Во Општина Струга евидентирани се 8370невработени лицаДоминантна е руралната невработеностМошне голема е невработеноста на младитеОгромно е учество на невработените со ниско ниво на образование (64,3%);Повеќе од 1762 лица се невработени подолго од 8 години

Главни препораки од анализата

Од изложените зклучоци предложени се следните препораки:

Динамизирање на економската активност и отворање на нови работни местаПоттикнувањето на претприемништвото, отворањето на нови мали и семејни бизниси, поддршката на занаетчиствотоДа се предвидат активности за поддршка на земјоделството.Посебно внимание да се посвети на вработувањето на младите невработени лица.Можности за преквалификација и доквалификација на работната силаУсогласување на образовните програми со потребите за работна сила, како и од професионална ориентација на учениците и студентите.

Локална стратегија за вработување

Локалниот Акционен План за Вработување на Општина Струга , претставува документ со посебна тежина и разработена динамика. Овој документ е амбициозен и захтева ангажираност од сите засегнати страни. Планот за вработување соддржи пред се јасни и реални активности кои ќе бидат имплементирани од страна на партнерите-учесници во процесот на негово имплементирање. Стратегијата за намалување на невработеноста е преку поддршка на локалните фирми, особено на МСП-ја, за нивно модернизирање и стандардизирање, преку подобрување на локалното бизнис опкружување со цел за привлекување на нови инвестиции, и имплементирање на активни мерки за вработување, посебна насока на делување е вработувањето на младите и нивно квалитетно образување и подготовка за идно вработување.

Главни насоки и приоритетни цели на акциониот план за вработување

Главните насоки во контекст на локалната економија се: Унапредување на бизнис активностите и нивото на инвестициите Подобрување на бизнис опкружувањето

Главните насоки во контекст на локалните политика за вработување се:

Подобрување на состојбата со квалификацијата кај младите Подобрување на вработеноста во руралните средини Образование, доживотно учење и човечки ресурси

План за имплементација на целите

Имајќи ги во предвид законските надлежности на локалните институции кои делуваат во општината , се уочува фактот на комплексноста во делот на имплементација на поставените цели. Имено Локалната самоуправа на Општина Струга според законот за Локална самоуправа ( „ Службен весник на РМ “ бр. 05/2002 ) член 22 е надлежна за Локален економски развој , рурален развој и дел од социјална заштита што се и сфери кои се обработуваат во овој акционен план , додека Агенција за Вработување на


Република Македонија е јавна установа, преку која се уредуваат и обезбедуваат прашања од областа на размената на трудот,правара и обврските на работодавачите и невработените лица, во врска со вработувањето и осигурувањето во случај наневработеност согласно Законот за вработување и осигурување во случај наневработеност.Но искуствата како и препораките од страна на институциите на ЕУ даваат насоки во создавање на партнерства помеѓу различни релевантни субјекти се со цел имплементација на ваков тип на планови. Поради тоа ЛАПВ на Општина Struga ќе биде имплементиран од страна на различни субјекти кои ќе делуваат во партнерства и се дефинирани во самиот план. Евалуација и мониторинг на планот ќе биде вршен од работната група , која ќе дава полугодишни извештаи на Советот на Општината .

Буџет за реализација на целите

За имплементација на Акциониот План потребно е обезбедување на финансиски средства од страна на буџетите на институциите инволвирани и надлежни за оваа област, но и од страна на донации - со тоа што при изготвувањето на деталниот буџет се предвидоа и проекти кои ќе бидат подготвени и аплицирани до Европската Комисија или до релевантни ресорни министерства со цел нивна финансиска поддршка во имплементација на истите . Вкупниот Буџет на ЛАПВ изнесува 381 илјади Евра , а за активности кои се предвидуваат во Буџетот на Општината Струга ќе се издвојат околу 5.5 милиони денари за периодот 2009-2010 година .


Промени и постојни состојби на побарувачката за работна сила

Специфичности на локалниот економски развој

Денес во стопанството на општината Струга преовладува застапеноста на традиционалните сектори: преработувачката индустрија, текстилната индустрија, градежништвото, туризмот и во мал дел шумарството и земјоделството. Истите обезбедуваат добра основа за економски развој.

Како основни расположливи и потенцијални можности за поттикнување на локалниот развој на општината Струга се добрата географска поставеност (погранична лоцираност, патни коридори), природните ресурси (Охриското езеро и реката Црн Дрим, планинскиот појас Јабланица и Караорман) и следствено на тоа богатството на водни ресурси и адекватната клима - погодна и за активности од областа на туризмот, но исто така и за одгледување на низа земјоделски култури. Планинските појаси обилуваат со богат шумски фонд, планински езера и водотеци (погодни за рaзвој нa туризам и изгрaдба на мали енергетски капацитети) здрава животна средина и можности за еколошко производство на храна. Бреговата линија со плажи и погодни локации, кои со урбанизација може да се предвидат за развој на хотелски и туристички содржини, е извонреден потенцијал за развој на нови деловни субјекти и привлекување на нови инвестиции.

Туризмот има значаен потенцијал за поттикнување на локалниот економски развој и представува стратешка определба на заедницата. Релативно големи се можностите истиот да се интензивира, да се продолжува туристичката сезона и да се дисперзираат активностите во руралните делови, како во планинските региони, така и по течението на реката Црн Дрим. Важна стратешка определба е јакнење на транспортот и услугите поврзани со дистрибуција на стоки до поморските пристаништа на Јадранскиот брег. Тоа го овозможува местоположбата на Струга која се наоѓа во близината на големите пристаништа во Албанија на растојание од само 200 км. Користејќи ја оваа предност можен е развој на индустриски зони за мали и средни претпријатија, кои ќе бидат извозно ориентирани кон европските и светските пазари, а кои ќе ја користат конкурентната предност која произлегува од близината до ефтиниот поморски транспорт.

Главни носители на вработеноста и профили на работодавачите

Во периодот на транзиција стопанството во општината Струга се соочи со сериозни проблеми и беа затворени големите индустриски капацитети со поголем број вработени (како Стружанка со 1000 вработени, Макемајл 520, Полипласт 200, Струшко поле 250, Струшка трговија со 200 вработени и др). Во исто време се отворија голем број на мали претпријатија, од кои многу мал дел беа успешни, односно успеаја да преживеат. Тоа услови драстично намалување на вработеноста и создаде голем број на невработени за кои пазарот на работна сила во општината и регионот немаше капацитет да ги апсорбира. Текстилните фирми кои се појавија во почеток на 2000-тата ангажираа дел од невработените, пред се помладите невработени жени од урбаните средини и поблиските рурални населби.

Мошне малата вработеност и огромната невработеноста како евидентен проблем се јавува во руралните делови од општината (околу 45.000 жители од општината живеат надвор од градот). Овие подрачја се зафатени со интензивен процес на емиграција и покрај расположливите ресурси за развој (пасишта, обработлива површина,


технолошка вода, квалитетно напојување со електрична енергија и релативно добра патна инфраструктура).

Во моментот регистрирани деловни субјекти се 1831 со 9.137 вработени од кои 5.637 се мажи и 3500 жени. Во земјоделието евидентирани се 307 самостојни вршители на дејност од кои 198 се мажи.

Според расположливите податоци на Фондот за пензиско и инвалидско осигурување на Република Македонија вкупниот број на вработени во општината Струга денес изнесува 8295 лица. Повеќе од две третини (61,2%) од нив се ангажирани во трговијата (23,7%), образованието (11,4%), здравството (10,3%), текстилната индустрија (8,7%), хотели и ресторани (7,1%). Со релативно поголемо учество во вкупно вработените се диференцира текстилната индустрија.

Доминантни сектори на вработување се текстилната индустрија, трговијата, градежништвото и туризмот. Најголем број од претпријатијата делуваат на локалниот и регионалните пазари. Многу е помал бројот на фирмите кои се национално и/или извозно ориентирани. Во овој контекст може да се истакнат хотелите, кај кои во последните две години значително е зголемен бројот на странски гости.

Најголеми работодавачи се текстилните претпријатија - Единство, Кимитекс, Кимико Гардине, Ехпрес тех, Павлески компани и Ива Фешн, потоа градежните фирми - Илинден АД, Илинден Градба и Проминг, преработувачките - ЕМО, Миском, Вакчаре, Барок, Лачка, Унипласт, Џезо Комерц и Кемпласт, како и туристичките - Инекс Дрим, Макпетрол, Бисуба, Галеб и Ројал. Во трговијата според бројот на вработените се издвојуваат: Миса МКБ, Рашид Комерц и Бабуш компани.

Анализата на потребите од вештини1 дава релевантни податоци и информации за промените во економската активност на главните носители на вработеноста и профилите на работодавачите. Таа покажува дека во периодот 2006-2008 година во работењето на претпријатијата (во претходните шест месеци) настанале неповолни промени. Тие се изразени во пораст на бројот на компаниите каде е забележано намалување на производите/услугите, а намалување на бројот на оние со константна и зголемена побарувачка. Посматрано според големината на претпријатијата, ваквите промени се карактеристични како за малите и средните, така и за големите компании.

Во трите анализирани години иако со одредени осцилации, работодавачите очекувале пораст на бројот на компаниите со зголемена побарувачка на производите/услугите во наредните 6, односно 6-12 месеци речиси. Според податоците за 2008 година во наредните 6 месеци ќе се зголемува бројот на компаниите кои очекуваат намалување или константна побарувачка на производите/услугите, но истовремено во споредба со 2007 година ќе се намали и бројот на оние кои предвидуваат пораст на побарувачката. Во наредните 6-12 месеци, пак, ќе се зголеми бројот на претпријатија кои очекуваат намалување или пораст, а ќе се намали бројот на компаниите кои предвидуваат константна побарувачка на своите производи/услуги.

1 Анализата на потребите од вештини во АВРМ се спроведува од 2006 (како пилот истражување), односно како дел од редовните активности од 2007 година. Методологијата на оваа анализа е развиена во рамките на проектот Политика за вработување 2 - Техничка помош за институционална изградба. Станува збор за шведска методологија прилагодена на македонските услови, според која анализата на потребите на пазарот на труд базира на податоци и информации добиени со интервјуирање на примерок на работодавачи. Во примерокот се опфатени претпријатија од осум сектори (преработувачка индустрија, земјоделство, лов и шумарство, градежништво, трговија, хотели и ресторани, сообраќај, складирање и врски, финансиско посредување и недвижен имот и услужни дејности) кои имаат повеќе од 10 вработени.


Последната анализа на потребите од вештини покажува дека во наредните 12 месеци во анкетираните претпријатија може да се очекува пораст на бројот на вработените, бидејќи останува доминантен уделот на компаниите кои очекуваат пораст на економската активност. Од аспект на големината на компаниите со подинамична економска активност се издвојуваат, а може да се очекува и во наредната година, малите претпријатија коишто имаат планови за нејзино проширување.

Постојна побарувачка за работна сила и барани занимања

Постојната побрувачка за работна сила на подрачјето во општината Струга ја анализираме врз база на податоците и информациите од споменатата анализa на потребите од вештини во последните години, како и од сознанијата на стручната служба на Центарот за вработување Струга.

Со оглед на опфатот во анкетното истражување, анализата на потребите од вештини дава релевантни информации како за флуктуацијата на вкупниот број на вработени (вкупно, според големината на претпријатијата и дејностите) и нивната демографска структура, така и за бараните занимања и вештини на пазарот на трудот. Во однос на обемот на побарувачката за работна сила истите не би можеле да се оценат како релевантни. Врз основа на податоците од Анализата за потребните вештини за бројот на вработените, може да се констатира дека, иако деловните субјекти очекувале поголема економска активност и можност за вклучување на повеќе нови вработени во своите фирми, бројот на вработените во периодот 2006-2008 година не само што не се зголемил, како што било очекувано, туку и се намалува.

Во периодот 2006-2008 година вкупниот број на вработени во анкетираните претпријатија на подрачјето на Центарот за вработување Струга, бележи континуирано намалување, но со различен интензитет. Имено, во моментот на анкетирањето во споредба со состојбата пред една година во 2006 година тој е помал за 0,6%, во 2007 за 21,8%, а во 2008 година за 0,7%. Овие показатели покажуваат дека во овие претпријатија во 2008 во споредба со 2006 година бројот на вработените е помал за околу една четвртина.

Од аспект на големината на компаниите пораст на бројот на вработените има во 2006 година кај големите и во 2008 година кај средните по големина претпријатија. Ваквата динамика услови промени во учеството на вработените во малите, средните и големите компании во вкупно вработените. Така, во моментот на анкетирањето уделот на вработените во малите претпријатија во вкупно вработените е зголемен од 39,6% (2006) на 47,2% (2008) и кај средните од 27,6% на 32,2%, а кај големите компании е намален од 32,8% на 20,7%.

Најголем дел од анкетираните претпријатија отпаѓаат на секторот преработувачка индустрија, чие учество во вкупно вработените останува доминантно и покрај неговото континуирано намалување од 60,8% (2006) на 55,5% (2007), односно 47,1% (2008). Во моментот на анкетирањето во споредба со состојбата пред една година во 2007 со пораст на вработените се издвојуваат транспортот и трговијата, а во 2008 година секторите градежништво и ресторани/хотели.

Врз основа на податоците од Анализата на потреби од вештини може да се констатираат одредени промени во демографската структура на вработените во општината Струга. Тоа особено се однесува на структурата според пол, бидејќи во анкетираните фирми учеството на мажите во вкупно вработените бележи континуиран и значителен пораст од 43,8% во 2006 на 49,2% во 2008 година. Ваквата промена е условена од намалувањето на бројот на вработените жени за околу 30% (од 1327 во 2006 на 917 во 2008 година). Старосна структура на вработените, пак, се одликува со Локален акционен план за вработување

12

намалување на застапеноста на младите (до 29 години) и постарите од 55 години, а континуиран пораст на старосната група 30-54 години. Во 2008 година нивните учества во вкупно вработените респективно изнесува: 20,3%; 4,1% и 75,6%. Значителното апсолутно и релативно намалување на младите е условено од малиот обем на нови вработувања.

Податоците за побарувачката на работна сила во општината Струга, треба да се анализираат со одредена резерва. Имено тие потврдуваат дека пораст на вработеноста планираат сите фирми без оглед на нивната големина и секторот во кој што делуваат. Притоа, очекуваниот пораст на вработеноста е со различен апсолутен и релативен обем. Анкетата во 2008 година покажува дека во наредните 12 месеци може да се очекуваат само 215 на нови вработувања (Табела1 ), што претставува 15% помалку во споредба со 2007 година. Најголем број нови вработувања може да се очекуваат во малите претпријатија. Независно од досегашните предвидувања и нивното несовпаѓање со манифестираните промени на пазарот на трудот, овие индикатори може да се оценат како мошне неповолни од аспект на порастот на вработеноста во наредната година. Што се однесува на секторите поголем број нови вработувања може да се очекуваат во индустријата и градежништвото.Табела 1Број на нови вработувања во наредните 12 месеци (очекувања и предвидувањa)

Дејност

Број на нови вработувања во наредните 12 месеци (очекувања)

Број на нови вработувања во наредните 12 месеци (предвидувањ )*

2006 2007 2008 2006 2007 2008

Земјоделство 0 0 0 0

Преработувачка 142 88 112 264

Градежништво 66 60 48 48

Трговија 23 42 29 45

Ресторани/Хотели 15 36 20 62

Транспорт 4 7 6 16 Ел.енергија, гас, вода 0 19 0 0

Недвижнини/услуги 0 0 0 0

Вкупно 250 252 215 435 *Очекувани нови вработувања во наредните 12 месеци х100% на вработени опфатени со анкетатаOИзвор : Агенција за Вработување на Република Македонија-Центарот за вработување Струга ,Анкетно истражување за Анализа на потребите од вештиниАнализата на потребите од вештини во 2008 година, покажува дека побарувачката за работна сила според степенот на потребно знаење( степен на образование) -2 во наредните 12 месеци ќе биде релативно поголема за лицата со завршено средно образование, додека потребата за работна сила со завршено високо образование и понатаму останува многу мала. Според искажувањата на работавачите, покрај солидното образование, тие од новите работници бараат и поголемо познавање на практичната работа (поради што сугерираат воведување на повеќе часови практична настава во образованиот процес), комуникациски вештини, работа на компјутер, познавање на странски јазик.

И покрај големата понуда на работна сила, на пазарот на трудот на подрачјето на општина Струга евидентен е дефицит од одредени профили на работници. Првенствено тој се однесува на недостигот на специјализирани текстилни работници (за работа на посебни шивачки машини). Слична е состојбата и во секторот градежништво каде има потреба од специјализирани градежни работници со средна стручна подготовка. Тоа значи дека дека недостаток на работна сила има во Локален акционен план за вработување

13

текстилната индустрија и градежништвото. Истовремено евидентна е потребата за усогласување на побарувачката на работна сила со образовниот процес, при што би требало да се предвидат паралелки за потребните профили на кадри во редовното образование.

Анализата на потреби од вештини покажува дека можности за вработување на лица со посебни потреби има во секторот за преработка на хартија и преработка на плaстични маси. Сепак, побарувачката за оваа категорија на работници може да се оцени како релативно мала.

Сознанијата на стручната служба на Агенција за Вработување на Република Македонија-Центарот за вработување Струга, во основа ги потврдуваат констатациите од Анализата на потребите од вештини. Во моментот постои потенцијал за гернерирање на нови бизниси со јакнење на претприемачкиот дух кај невработените и иницирање самовработувањето кај истите. Vрз основа на моменталните инвестиции во општината каде во завршна фаза се неколку трговски и туристички капацитети, може да се констатира deka нови вработувања во иднина ќе се очекуваат во секторот туризам и трговија.

Промени и постојни состојби на понудата на работната сила

Демографски карактеристики и работна сила

Општината Струга е една од поголемите општини во Република Македонија со натпросечен пораст на населението. Во меѓупописниот период 1994-2002 година вкупното население во зголемило за 5,2% . Порастот на населението продолжи и во последните години. Според проценките на населението во 2007 година Струга имала 64006 жители, што претставува 3,1% од вкупното население во земјата.

Од аспект на застапеноста на градското и селското население општината Струга се издвојува со специфична структура. Согласно постојната територијална организација таа има доминантно учество на руралното население кое достигнува околу три четвртини од вкупното население (73,9%).

Старосната структура на населението во општината Струга се карактеризира со релативно голема застапеност на младото и помладото средовечно население. Иако, во последната деценија дојде до значителни промени во насока на намалување на учеството на младите (до 20 години) и старосната група (20-40 години), сепак нивното заедничко учество во вкупното население во 2007 година изнесува речиси две третини од вкупното население. Процесот на стареење на населението е започнат, но не бележи голем интензитет. Тоа го потврдуваат показателите за рангот на демографска старост. Во двете последни пописни години (1994 и 2002) населението во општина Струга од стадиум на демографска зрелост премина на праг на демографска старост. Тоа услови промени во застапеноста на основните старосно-полови контингенти во вкупното население, посебно на уделот на работоспособниот контингент. Работоспособното население бележи континуиран и релативно голем пораст, кој е поинтензивен кај возрасните групи под 40 годишна возраст. Оттаму, старосна структура на работоспособниот контингент, како демографска рамка од која се регрутира работната сила, може да се оцени како поволна. Истовремено, тоа имплицира поголем прилив на млада работна сила што уште повеќе ќе ги усложни постојните неповолни состојби со невработеноста.


Образовната структура на населението во општината Струга, во период 1994-2002 година забележа релативно мали позитивни промени, кои се манифестираат во намалување на населението со ниско, а пораст на тоа со средно и високо ниво на образование. Во споредба со просекот во земјата општината Струга се одликува со натпросечна застапеност на лицата со ниско ниво на образование, а потпросечно учество на оние со средно и високо ниво на образование. Со оглед на големата застапеност на населението со ниско ниво на образование (69,3%), образовната структура на населението и на работната сила може да се оцени како мошне неповолна.

Според обемот и динамиката на преселничките движења општината Струга во голема мера се разликува од другите подрачја во земјата, особено во однос на надворешните миграции. Во внатрешните миграции локалните преселувања се одликуваат со континуиран пораст и поголем обем од меѓуопштинските миграции. Во периодот 2003-2005 година во меѓуопштинските преселувања значително поголем е бројот на отселените од доселените лица, односно таа е емиграционо подрачје. Од 2006 година поголеми се доселувањата, односно Струга станува имиграционо подрачје за жителите од другите општини од Југозападниот регион.

Податоците од редовното истражување на Државниот завод за статистика покажуваат дека бројот на доселените и отселените лица во странство во општината Струга е минимален, со исклучок на 2006 година кога е регистриран мошне голем број на иселени лица. Овие податоци во основа не ја одразуваат реалната состојба во однос на надворешните миграции. Општината Струга е традиционално емиграционо подрачје од кое иселувањата во странство со релативно голем интензитет се одвиваат и денес. Според наши проценки, направени врз база сознанија од пописот на населението во 1994 година и странски извори на податоци, денес сигнификантен дел од вкупното население на општината е надвор од земјата.

Обем и структура на евидентирани невработени лица2

Во Агенција за Вработување на Република Македонија-Центарот за вработување Струга, со состојба на 30.06.2008 доина во Општина Струга евидентирани се 8370 невработени лица. Бројот на евидентирани невртаботени лица во општината Струга во 2008 е помал од оној во 2007 година за 5,5%. Притоа, намалувањето на невработеноста е помало во градските (4,3%) од тоа во руралните подрачја (6,2%). Ваквите промени условиле одредено намалување на невработеноста во селските подрачја. Нејзиното учество во вкупната невработеност во двете посматрани години се намалува од 64,5% на 60,0% (Табела 3). Оттаму, иако е двојно поголема е невработеноста во руралните подрачја, таа е релативно пониска, односно не кореспондира уделот на селското во вкупното население.

Табела 3 Структура на евидентираните невработени лица според место на живеење состојба 30.06.2008

Република Македонија Општина Струга

2007 2008 2007 2008

Вкупно 366821 348222 8859 8370

Град 246468 232312 3147 3010

2Извор: Агенција за вработување на Република Македонија


Село 120353 115910 5712 5360

Вкупно 100,0 100,0 100,0 100,0

Град 67,2 66,7 35.5 36.0

Село 32,8 33,3 64.5 64.0

Во периодот 2007-2008 година невработеноста кај жените е намалена за 6.6%, а кај мажите за 4.8%. Поради ваквите промени дојде до натамошен пораст на уделот на невработените мажи кој во 2008 година достигна 62.7% (Табела 4).

Табела 4Структура на евидентираните невработени лица според пол, состојба 30.06.


2007 2008 2007 2008

Вкупно 366821 348222 8859 8370

Мажи 214353 203125 5511 5244

Жени 152468 145097 3348 3126

Вкупно 100,0 100,0 100,0 100,0

Мажи 58,4 58,3 62.2 62.7

Жени 41,6 41,7 37.8 37.3Извор: Агенција за вработување на Република Македонија

Притоа значајно е да се истакне дека регистрираната поголема невработеност кај мажите во однос на онаа кај жените, не ја одразува реалната состојба. Поради традиционалните односи во семејството (посебно во руралните подрачја) вообичаено само мажите се пријавуваат како невработени. Имено, жените кои, исто така, се невработени не се пријавуваат туку ги користат бенефициите (првенствено здравствено осигурување) од осигурувањето на пријавените невработени мажи.

Во 2008 година таа е најмала кај младите до 29 години (5,3%) се зголемува кај старосните групи 30-39 години (9,7%) и 40-49 (9,9%), а најголема е кај постарите од 50 години (16,8%). Во периодот 2007-2008 година најголемо намалување на бројот на невработените е забележано кај младите (10,2%), релативно помало кај старосните групи 30-39 години (6,8%) и 40-49 (6,7%), а пораст има кај невработените постари од 50 години (11,1%). Тоа услови промени во старосната структура на лицата кои бараат работа. Тие се манифестираат во пораст на учеството на невработените лица постари од 50 години (Табела 5). Нивното учество во 2008 година достигнува една петтина од вкупно невработените. Тоа значи дека и покрај релативно големата застапеност на помладите старосни групи (учеството на помладите од 40 години изнесува 56,4%) општината Струга се соочуваат со постепено стареење на невработената работна сила. Тоа ќе претставува проблем од аспект на намалувањето на невработеноста кај постарите лица, бидејќи поголем дел од работодавачите бараат работници на возраст до 35 години.

Анализата на старосната структура на невработените во општината Струга покажува дека со доминантна и мошне голема застапеност се издвојуваат младите (на возраст до 29 години). Истовремено релативно високо е и учеството на постарите од 50 години. Оттаму, предмет на посебна опсервација се овие две старосни групи на активни баратели на работа.


Од вкупнo евидентираните невработени лица се на возраст до 29 години (2461 лица со состојба 31 август 2008 година) 36,3% живеат во градот, а 63,7% на село. Посматрано според нивото на образование 60,1% од младите лица коишто бараат работа се неквалификувани, 8,3% се квалификувани невработени лица, 22,6% со средно, а 8,9% (220 лица) со високо ниво на образование. Повеќе од 90% од невработените со ниско ниво на образование се без занимање. Најзастапени кај лицата со завршено средно образование се гимназијалците (18,3%), а од другите профили: хемиско-технолошките, градежните, економските и геодетските техничари чие заедничко учество достигнува 43,7%. а од лицата со завршено средно образование за одредено занимање се: производителите на хемиски производи, конфекционерите, продавачите, готвачите, и др. Од лицата со завршено високо образование, пак, најзастапени профили се: учителите, економистите, правниците, менаџерите по осигурување и др.

Табела 5Структура на евидентирани невработенилица, според возраст


2007 2008 2007 2008

Вкупно 366821 348222 8859 8370

До 29 год. 110006 97749 2877 2543

30-39 92306 85477 2200 2046

40-49 81542 78599 2088 1949

50 + 82967 86397 1694 1832

Вкупно 100,0 100,0 100,0 100,0

До 29 год. 30,0 28,1 32.5 30.4

30-39 25,2 24,5 24.8 24.4

40-49 22,2 22,6 23.6 23.3

50 + 23,5 24,8 19.1 21.9Извор: Агенција за вработување на Република Македонија

Од невработените лица на возраст над 50 години (1877 лица со состојба 31 август 2008 година) 45% живеат во градот, а 55% на село. Половина од нив се постари од 55 години (33,9% 55-59 години, 19,9% постари од 60 години). Околу една петтина (26,6%) од оваа категорија на невработени работа бараат подолго од 8 години. Во 2008 во споредба со 2007 година бројот на невработените со средно ниво на образование е намалил за околу 7,8%, а на оние со ниско и високо образование за 3,3%, односно 4,0%. Како резултат на овие промини се зголемува учеството на лицата со ниско ниво на образование во вкупно невработените, а кое во 2008 година изнесува повеќе од три петтини (Табела 7). Релативно висок е и уделот на невработените лица со средно ниво на образование кој достигнува безмалку една третина. Табела 7Структура на евидентирани невработени лица според степен на образование состојба 30.06.2008

Република Македонија Општина Струга2007 2008 2007 2008

Вкупно 366821 348222 8859 8370Ниско 189484 182997 5630 5382Средно 151920 41180 2722 2501Високо 25417 24045 507 487


Вкупно 100,0 100,0 100,0 100,0Ниско 63.55 64.30Средно 30.73 29.88Високо 5.72 5.82Извор: Агенција за вработување на Република Македонија

Анализата на профилот на занимањата на евидентираните невработени лица со завршено средно образование (1606 лица) покажува дека речиси една четвртина се гимназијалци (26%). Од другите со релативно високо учество се издвојуваат хемиско-технолошките (145 лица) и машинските техничари (61), потоа градежните (279 ) и елктро-техничарите од различни струки (94), геодетските техничари (71), економските техничари (162), текстилните техничари (101), како и медицинските сестри (29 лица) и др. Во општината Струга 478 невработени лица се со завршен факултет. Ги има од сите профили, а најбројни се дипломираните економисти (61 лице), дипломираните правници (52), професорите за различни предмети (60), учителите (22 лица) и др.

Долгорочноста е една од карактеристиките на невработеноста во општината Струга. Во 2008 во споредба со претходната година бројот на невработените се намалил кај сите групи според времето на чекање за вработување, освен невработените 12-23 месеци кој пораснал за 1,9%. Намалувањето е најголемо (12,5%) кај оние кои бараат работа помалку од една година. Тоа условило намалување на учеството на младите во вкупниот број на невработени лица (Табела 9). Истовремено се зголемува учеството на сите други кои подолго бараат работа, со исклучок на невработените 2-4 години. За разлика од земјата во целина и повеќето општини, во Струга релативно помал е уделот на невработените подолго од 8 години (18,7%).

Табела 8Структура на евидентирани невработени лица според време на чекање за вработување , сосотојба 30.06.2008г.


2007 2008 2007 2008

Вкупно 366821 348222 8859 8370

До 11 мес. 72169 59925 2004 1744

12 до 23 мес. 46872 49417 1295 1267

2-4 год. 86313 83145 2413 2193

5-7 год. 54730 48365 1418 1404

8 год. + 106737 107370 1729 1762

Вкупно 100,0 100,0 100,0 100,0

До 11 мес. 19.7 17,2 22.62 20.84

12 до 23 мес. 12,8 14,2 14.62 15.14

2-4 год. 23,5 23,9 27.24 26.20

5-7 год. 14,9 13,9 16.01 16.77

8 год. + 29,1 30,8 19.52 21.05

Извор: Агенција за вработување на Република Македонија

Од вкупно невработените лица подолго од осум години 30% живеат во градот, а 70% на село. Околу 23,5% од оваа категорија на невработени се постари од 50 години. Што се


однесува на образовното ниво 72,7% се без образование или со основно училиште, а 25,4% со средно ниво на образование.

Прилив на нова работна сила3

Прилив на завршени средношколци кои не го продолжуваат образованието (Податоци од Државниот завод за статистика)

Во тековната 2008 година има 628 завршени средношколци. Оваа година се очекува со задолжително средношколско образование да бидат опфатени 1056 деца.

Прилив на завршени студенти (Податоци од Државниот завод за статистика)

Според емпириските сознанија забележлив е бројот на студенти кои не се враќаат по завршувањето на студиите. Тие остануваат во поголемите урбани центри или заминуваат во странство.

Заклучоци и препораки

Врз основа на анализата на промените и постојните состојби на пазарот на трудот во општината Струга може да извлечат повеќе релевантни заклучоци во однос на побарувачката и понудата на работната сила.

Во последните години во општината Струга е забележана намалена економска активност во компаниите проследена со намалување нa бројот на вработените во анкетираните компании. Во периодот 2006-2008 година бројот на вработените е намален за околу една четвртина.

Краткорочното предвидување на побарувачката за работна сила, направено врз база на резултатите од анкетното истражување на Aнализа на потребите од вештини во периодот 2006-2008 година, потврдува дека податоците за побарувачката на работна сила во општината Струга треба да се анализираат со одредена резерва поради нивното несовпаѓање со манифестираните промени на пазарот на трудот. Независно од тоа искажаните потреби за работна сила во 2008 година се минимални и не може да придонесат за намалување на невработеноста. Што се однесува на побарувачката според големината на претпријатијата и секторите може да се констатира следното: Безмалку целата побарувачка за работна сила е во секторите: индустрија, градежништво, трговија и хотели/ресторани; Релативно мала е вработеноста и побарувачката за работна сила во малите претпријатија.

Констатациите од Анализата на потребите од вештини и од сознанијата на стручната служба на Центарот za вработување Струга, во блиска иднина нови вработувања може да се очекуваат во секторот туризам и трговија со реализацијата на инвестициите кои се во завршна фаза во неколку трговски и туристички капацитети.

Континуираното апсолутно и релативно намалување на бројот на младите работници е условено од малиот обем на нови вработувања. Независно од тоа во општината Струга останува мало учеството на вработените постари од 50 години и не може да се очекува ослободување на работни места по основ на пензионирање.

3 Извор:Државен Завод за статистикаЛокален акционен план за вработување

19

Структурата на побарувачката на работна сила, исто така, може да се оцени како неповолна, поради малата побарувачка за работна сила со високо образование. Тоа го усложнува проблемот на вработувањето на високообразованите кадри, што влијае врз порастот на интеlектуалната емиграција во другите подрачја во земјата и во странство. Во општината Струга нема поизразен недостиг на работна сила. Како дефицитарни може да се издвојат текстилните и градежните работници од различни профили.

Во однос на понудата на работната сила може да се констатира дека иако незначително се намалува бројот на невработените. Денес во општината Струга бројот на евидентираните невработени лица изнесува 8370 лица. Во однос на структурните карактеристики на невработените значајно е да се истакне следното: Доминантна е руралната невработеност; Поголем е уделот на невработените мажи; Мошне голема е невработеноста на младите, но и средовечните старосни групи на невработени; Се зголемува бројот на evidentiranite nevraboteni lica постари од 50 години; Огромно е учество на невработените со ниско ниво на образование (64%); Повеќе од 1762 лица се невработени подолго од 8 години. Структурата на понудата на работната сила може да се оцени како неповолна.

Евидентна е неусогласеноста на понудата и побарувачката на пазарот на трудот во општината Струга. Таа првенствено се манифестира во однос на обемот поради исклучително малата побарувачка за работна сила.

Во контекст на идните промени на пазарот на трудот значајно е да се имаат предвид и демографските карактеристики на општината Струга. Станува збор за подрачје кое во последната деценија се соочи со значително поголем пораст на вкупното население од оној на ниво на земјата. Нешто повеќе од една четвртина (26,6%) од вкупното население во општината Струга е градско. Старосната структура на населението во општината Струга се карактеризира со релативно голема застапеност на младото и помладото средовечно население. Во меѓупописниот период 1994-2002 година населението во општина Струга од стадиум на демографска зрелост премина на праг на демографска старост. Може да се очекува поголем прилив на млада работна сила што уште повеќе ќе ги усложни постојните неповолни состојби со невработеноста.

Во внатрешните миграции локалните преселувања се одликуваат со континуиран пораст и поголем обем од меѓуопштинските миграции. Во меѓуопштинските миграции до 2006 година Струга е емиграционо подрачје, а во последните две години станува имиграционо подрачје за жителите од другите општини од Југозападниот регион. Овие доселувања прават дополнителен притисок на пазарот на трудот.Општината Струга е традиционално емиграционо подрачје од кое иселувањата во странство со релативно голем интензитет продолжија и во последната деценија. Денес сигнификантен дел од вкупното население на општината е надвор од земјата. Девизните дознаки од мигрантите во значителна мера ги амортизираат социјалните тензии условени од ниската вработеност и огромната невработеност во општината.

Препораки

Динамизирање на економската активност и отворањето на нови работни места, потоа поттикнување на економската активност и пораст на вработеноста во другите сектори (покрај индустријата), како и поттикнувањето на претприемништвото, отворањето на нови мали и семејни бизниси, поддршката на занаетчиството се клучни детерминанти за ублажување на проблемот на големата невработеност во општината Струга.


Со оглед на релативно големиот број на активни, но нерегистрирани земјоделци, како и доминантната рурална невработеност треба да предвидат активности за поддршка на земјоделството. За таа цел неопходна е поголема информираност на активните земјоделци во поглед на нивното регистрирање и погодностите што би ги добиле.

Во однос на активните политики и мерки за вработување посебно внимание да се посвети на вработувањето на младите невработени лица. Притоа, треба повеќе да се користат постојните мерки и погодности. Посебно внимание треба да се обрне на вработувањето на високообразованите кадри. За таа цел неспорна е потребата за конципирање на посебни програми за вработување на оваа категорија на активни баратели на работа.

Неусогласеноста на побарувачката и понудата на работната сила во однос на одделни профили на работници може да се ублажи со активности за проширување на можностите за преквалификација и доквалификација на работната сила. Со нив посебно треба да бидат опфатени младите до 29 години со ниско ниво на образование. Поради големиот суфицит на работна сила од одделни профили евидентна е потребата од усогласување на образовните програми со потребите за работна сила, како и од професионална ориентација на учениците и студентите.

Неспорна е потреба од зајакнување на капацитетите на понудената работна сила (невработените лица – баратели на работа) преку дополнителни обуки, бидејќи покрај солидното образование од нив се бара да поседуваат одредени вештини и компетенции.


АКЦИОНЕН ПЛАН ЗА ВРАБОТУВАЊЕ

Во контекст на локален економски развој

Во периодот на транзиција стопанството во општината Струга се соочи со сериозни проблеми и беа затворени големите индустриски капацитети со поголем број вработени (како Стружанка со 1000 вработени, Макемајл 520, Полипласт 200, Струшко поле 250, Струшка трговија со 200 вработени и др). Во исто време се отворија голем број на мали претпријатија, од кои многу мал дел беа успешни, односно успеаја да преживеат. Тоа услови драстично намалување на вработеноста и создаде голем број на невработени за кои пазарот на работна сила во општината и регионот немаше капацитет да ги апсорбира. Текстилните фирми кои се појавија во почеток на 2000-тата ангажираа дел од невработените, пред се помладите невработени жени од урбаните средини и поблиските рурални населби. Последната анализа на потребите од вештини покажува дека во наредните 12 месеци во анкетираните претпријатија може да се очекува пораст на бројот на вработените, бидејќи останува доминантен уделот на компаниите кои очекуваат пораст на економската активност. Имајќи предвид дека во претходните години очекувањата на работодавачите во однос на динамиката на нивната економска активност не кореспондираше со порастот на вработеноста овие резултати од анализата би можеле да се прифатат со одредена резерва. Од аспект на големината на компаниите со подинамична економска активност се издвојуваат, а може да се очекува и во наредната година, малите претпријатија коишто имаат планови за нејзино проширување.

Насока 1: Унапредување на бизнис активностите и нивото на инвестициите

Домашните и странските директни инвестиции иако присутни во Општина Струга, сепак не се на задоволително ниво за да може да го поттикне вработувањето. Постојат повеќе можности за инвестирање во области како во што се туризмот, или во преработувачката индустрија, но сепак за тоа треба да се создадат услови на локално ниво, како во ефикасноста на локалната власт така и во конкуретноста на локалната работна сила.

Конкретна цел 1.1.: Да се привлечат нови инвестициии

Привлекувањето на директни домашни и странски инвестиции ќе се потстрекне преку понуда на потенцијалните инвеститори на слободни локации и припремени индустриски зони. За таа цел во наредниот период ќе се имплементираат следните активности:

Активности за цел 1.1.

- Идентификација на градежно земјиште за деловни објекти

Со оваа активност ќе се изработи база на податоци за градежно земјиште погодно за изградба на деловни објекти и производни капацитети.

- Подготовка на урбанистички планови и друга документација за погодни локации.

Локалната самоуправа како единствена надлежна за подготовка на урбанстички планови во наредниот период интензивно ќе работи на изработка на УП и друга документација (бизнис портфолија) за атрактивни локации.

- Подготовка на материјали за лобирање –промоција


Изработка на материјали (брошури, каталози, ЦД-а и друг промотивен материјал) за лобирање - промоција кај наделжни институции на локации за привлекување на инвеститор

- Изработка на база на податоци за започнување и развој на бизнис

За започнување на бизнис во индустриските зони и другите места за потенцијални инвеститори, ќе се изработи водилка со податоци како, каде и кога ќе се подготват сите потребни документи, каде да се најде работна сила, колку се оперативните трошоци на локално ниво и друго. Со оваа активност ќе се изработи база на податоци за започнување и развој на бизнис - потребна документација, надлежни институции, трошоци, рокови и сл.)

- Изработка на студија за слободна економска зона

Студија за слободна индустриска зона - погодни локации, расположлива потребна инфраструктура - cost benefit анализа исл.)

- Програма за иницирање на субвенции за привлекување и отворање на нови работни места и инвестиции

Иницирање на програма за субвенционирање на инвеститори кои ќе го лоцираат својот бизнис и за бизниси кои ќе го прошируваат бројот на раб места со цел за поттикнување на вработувањето.

Конкретна цел 1.2.: Унапредување на конкурентноста на локалните бизниси

За привлекување на нови инвестиции, многу е важна компонентата на квалитетни локални услужни бизниси и фирми со кои новите фирми би соработувале. За постигнување на оваа цел потребна е поддршката на локалните фирми за подигнување на нивната конкуретност.


- Организирање на обуки за воведување стандарди во преработувачката индустрија (прехранбена индустрија), мали и средни претпријатија(ИСО, ЦЕ)

Организација на обуки за стандардизација на квалитетот, идентификација и воспоставување на брендови, јакнење на компетитивноста на локалните претприемачи.

- Подршка на фирмите за воведување нови технологии

Посети и презентации на нови технологии - посета на капацитети во странство, покана на експерти и подршка за нивно ангажирање во локални бизниси.

- Проект за подршка на иновациите.

Наградување за иновации и конкурентност, годишни конкурси за иновативност

- Презентација на проектите на развојните агенции, донатори, министерства и АВРМ на локално нивоqAЛокален акционен план за вработување

23

Со оваа активност ќе се презентираат националните проекти и програми на локално ниво, нивно запознавање , како и конкретна поддршка во припремата на локалните проекти и поддршка на локалните бизниси за учество во нив.

- Презентација на поволни кредитни линии и гарантни фондови на локалната заедница

Презентации на поволни кредитни линиии, гарантни фондови и други погодни финансиски инструменти и аранжмани за локалните бизниси во општината како и помош при аплицирање и учество во нив

Конкретна цел 1.3.: Промоција на локалните бизниси

Маркетингот и промоцијата е голем трошок кај локалните фирми и многу често се откажуваат од овие активности. Од тоа сознание локалната власт организирано ќе ги поддржи овие активности за промоција на локалните фирми во регионот и во соседните држави. За таа цел ќе се превземат следните активности.


- Организација на локални и регионални саеми

Организација на саеми, организација на локални и регионални саеми за промоција и поврзување на бизнисите , саеми на ниво на гранки и генерални, општи саеми

- Заеднички посети и настап на странски саеми

Локалната авласт во соработка со бизнис секторот активно ќе органзира посета и настап на саеми во регионот и тоа саеми за туризам и земјоделство во Нови Сад и Солун.

- Изработка на веб портал за бизнисите во општината

Евиденција на бизнисите, производи, капацитети, ресурси, понуда и побарувачка на производи, податоци за работна сила.

Насока 2: Подобрување на бизнис опкружувањето

Покрај привлекувањето на странски и домашни директни инвестиции потребна е претходна и постојани активности кои ќе доприносат кон подобрување на локалното бизнис опкружување и бизнис клима, со што Општина Струга ќе тежнее да биде најатрактивна бизнис дестинација со ефикасна локална власт.

Конкретна цел 2.1.:Подобрување на ефективноста на локалните институции

Најважен фактор за водење на бизнис е ефикасна соработка со локалната власт. За постигнување на оваа цел потребно е да се отпочне со процесот на вистински ефикасен сервис на локалната власт во служба на фирмите. Оваа цел постојано ќе се надоградува, но со следните активности ќе се придонесе за поефикасни локални институции.


- Подобрување на услугите на општината во сверата на туризмот


Формирање на туристички сервисен центар, Евидентирање на приватни сместувачки капацитети, категоризација на капацитетите, мапирање на капацитетите, давање информации за расположливи капацитети и нивна промоција

- Вмрежување и соработка помеѓу Општината,АВРМ Струга и подрачни единици на министерствата во Општина Струга

Воспоставување на оддржлив систем за соработка на сите инспекциски служби и останати институции на ниво на општината и координирање на заеднички активности.

Конкретна цел 2.2.Намалување на сивата економија

Сивата економија, односно нерегистрираните бизниси и работа на „црно„ негативно влијае на конкуретноста на локалните бизниси, а во исто време и на невработеноста на локално ниво. Во последно време и централната власт превзема активни мерки за сузбивање на сивата економија, и во тој смер и слични заеднички активности ќе превзема и локалната власт во наредниот период од две години.


- Проектни активности за легализација на бизнисите

Идентификација на појавата ( причини, интензитет, сектори региони), дистрибуција на погодности за регистрација на бизнисите, бесплатни обуки, поволни кредитни линии

- Проектни активности за легализација на вработените на „црно“

Идентификација на вработените на црно, информирање за бенефиции и последици, координација со работодавачот и инспекциските служби

Во контекст на локалните политики за вработување

Состојба на пазарот на трудот произлегува не само од обемот на трудот на невработеноста туку и од квалитетот на расположливите човечки ресурси, големите промени во демографските и социо-економските белези на невработените лица во период на транзиција. Како резултат на тоа во поглед на училишната подготовка на невработените мошне голем е бројот на лицата со пониско образование (со незавршено основно и со основно образование). Во структурата на невработените според степенот на стручно образование големо е учеството на неквалификуваните и полуквалификуваните.Во оваа смисла столбовите на локалната политика се темели на активни и превентивни мерки за невработените и неактивните лица, промоција на развојот на човечкиот капитал и доживотното учење и создавање на нови работни места и промовирање на претприемништвото. Ваквите политики се проследени со реформи на пазарот на трудот и хармонизација на работното законодавство и од аспект на политики на вработување.Во наредниот период, локалната власт во Општина Струга ќе продолжи со активни и превентивни политики и превзема мерки за одново да ги изгради вештините на невработените, подобри квалификацијата и искуството за работа кај младите, подобри вработувањето во руралните средини и сосздаде квалитетен фонд од човечки ресурси.

Насока 3: Подобрување на состојбата со квалификацијата кај младите


Конкретна цел 3.1. Да се подобри состојбата со квалификацијата кај младите


- Подготвување база на податоци за понуда и побарувачка на работна сила

Целата активнсот се состои од: анкети за понуда и побарувачка, изработка на софтверски апликации, анализа на базата на податоци, заклучоци, препораки и составување на програма за обуки.

- Обука за преквалификација и до квалификација и специфични потреби на пазарот на трудот.

Промоција и привлекување на конкретни фирми за обуките за преквалификација и до квалификација, склучување на договорите помеѓу фирмите и невработените лица. Обуките за преквалификација се врши по барање на фирмите (во просторите на самата фирима ) Специфични обуки за занаети на изумирање.

Конкретна цел 3.2. Стекнување на работно искуство кај младата популација


- Проект за стекнување на искуство на високообразовните кадри и на ССС во локалните инситуции и локалните фирми

Посредување во изнаоѓање на локални фирми и инсититуци и лобирање, договарање за добивање на работно искуство за период од 3 до 6 месеци; Покривање на финансиски трошоци за храна и превоз

- Проект за стекнување на искуство на високообразовните кадри и на ССС во националните или странски инситуции и фирми

Посредување во изнаоѓање на национални и странски фирми и инситуци и лобирање, договарање за добивање на работно искуство за период од 3 – 6 месеци, Покривање на финансиски трошоци за престој, храна и превоз.

Насока 4: Подобрување на вработеноста во руралните средини

Конкретна цел 4.1. Зголемување на вработеноста кај невработените во рурални средини


- Подготвување база на индивидуални не регистрирани земјоделциПодотовка на база на не регистрирани земјоделци; расположливи површини, засеани култури, добиточен фонд

- Проекти за самовработувањеСамовработување и поттикнување на семејни бизниси (преработка на млечни производи и сувенири)Локален акционен план за вработување

26

Конкретна цел 4.2. Подобрување на деловните активности во делот на земјоделството и сточарството


- Проекти за специфични обуки;програма за обуки за земјоделство и сточарство; и обуки за воведување на сертифицирано производство ХАЦЦП и ЕурепГАП; Обуки за зголемување на квалитетот, продуктивноста и приносите за производство на здрава храна.

- Презентација на национални проекти на локална заедницаПромоција на проекти од национално ниво и донаторски програми;

- Презентација на воведени субвенци и услови за користењеИнформирање за земјоделските субвенции и олеснувања,

- Презентации на поволни кредитни линииИнформирање за кредитни линии, гарантни фондови и др. Финансиски алатки за земјоделството и сточарството;

- Изработка на студија за можности за нови бизниси во руралните средини.

Насока 5: Образование, доживотно учење и човечки ресурси

Конкретна цел 5.1. Подобрување на основното и средно образование


- Прилаготување на образовниот програм према потребите на пазарот.Отварање на нови струки во образовниот процес.годишни анализи со презентирање пред Совет на Општина за усогласување на работата на Средношколскиот центар со нови струки или затварање на неатрактивни

- Програма за размена на млади во странствоРазмена на млади за пренесување на искуства, навики и нови трендови во работата на фирмите и стекнување на занаење кај младите

- Воведување на практичен дел во наставатаЛобирање за воведување на практичен дел во наставата на младите средношколци, добивање на искуства за потребните знаења и вештини во фирмите и корелацијата за обемот на знаење во образовниот процес

Конкретна цел 5.2. Доживотно учење


- Обука за специфични профили на претприемачи и вработени;Анализа на потребите на бизнисите и иницирање на специфични обуки од страна на АВРМ Струга и Општината

- Промовирање и иницирање на специфични занимања


Презентација на годишните анализи за потребите на локалните бизниси и презентација на трендовите на национално и регионално ниво - профил на нови знаења и работни позиции

Конкретна цел 5.3. Проширување на користењето на консултантски услуги


- Промоција на национални и донаторски програми за користење на консултански услуги;Презентација на развојни национални програми и специфични консултантски услуги- очекувани бенефити за локалните бизниси – создавање на локална мрежа од консултантски услуги

- Субвениции за користење на консултатнски услуги;Иницирање на субвенции за користење на одередени консултантски услуги (воведување на стандарди, испитување на пазари, дизајн на производи и сл.) од локални проектни активности и национални програми– создавање на локална мрежа од консултантски услуги

Конкретна цел 5.4. Зголемување на нивото на обученост кај локалниот менаџерски кадар


- Организирање на обуки за менаџериОбуки за специфични знаења на локалните менаџери

- Организирање на студијски патувања;Организација на студиски посети и престој за локални претприемачи и раководни лица


План за имплементација

Главни засегнати страни и партнери за имплементација

Мониторинг и евалуација на акциониот план

Работна група формирана од Партнерството ќе врши континуиран мониторинг кој во вид на квартални извештаи до секој од партнерите ќе ги доставува до општинската администрација , која врз основа на тие квартални извештаи ќе изготвува годишни извештаи кои ќе ги доставува до Советот на општината. Тоа е неопходно бидејќи овие акциони планови ќе бидат усвоени од страна на Советот .

Главни претпоставки и ризици за имплементација на акциониот план

Повеќегодишен финансиски план

За целосно имплементирање на Акциониот план потребно е да се обезбедат неопходни финансиски средства и тоа од:- Буџетот на РМ и од Министерствата за Труд и социјална политика, Министерство за Економија - Буџетот на Општина Струга- средстава од меѓународни проекти во РМ и странски донации и Амбасади- Проекти и програми на Европската унија- од сопствено учествоДетален приказ на трошоците се прикажани во следната табела.


Логички рамки за секоја насока

Опис Индикатори Извори за верификација

Претпоставки

Насока 1 Унапредување на бизнис активностите и нивото на инвестициите

Процент на вработеност

Процент на невработеност

АВРМ – Струга

Завод за статистика

Конкретни цели

1.Да се привлечат нови инвестиции2. Унапредување на конкурентноста на локалните бизниси3. Промоција на локалните бизниси

Број на нови фирми

Број на нови вработувања

АВРМ – Струга

Центарлен регистар

Локални избори – смена на локална власт – среден ешалон

Активности 1.1Идентификација на градежно земјиште за деловни објекти1.2. Подготовка на урбанистички планови и друга документација за погодни локации1.3. Подготовка на материјали за лобирање –промоција1.4. Изработка на база на податоци за започнување и развој на бизнис1.5. Изработка на студија за слободна економска зона1.6. Програма за иницирање на субвенции за привлекување и отворање на нови работни места и инвестиции2.1. Организирање на обуки за воведување стандарди во преработувачката индустрија (прехранбена

База, број на евидентирани локации

Број на планови, опфат на површина

Број на материјали

База, број на документи и упатства

Изготвена студија

Изработена и усвоена програма

Број на обуки, број на учесници

Бр. на Посети и презентации , број на експерти и денови на престој во локални

Општина -оддел за ЛЕР и урбанизам



Општина Струга оддел за ЛЕР

Општина Струга, Министерство за економија

Општина Струга, Министерство за економија

Општина Струга, локални бизниси


достапност на информации за сопственост и процеси на трансформација на земјиштето

долготрајнст на процесот, политички фактор

финансиски средства

достапност на информации,

финансиски средства

законските можности за субвенционирање од локалните фактори

финансиски средствафинансиски средства

заинтересираност на иноваторите, постоење на значајни


индустрија), мали и средни претпријатија(ИСО, ЦЕ)2.2. Подршка на фирмите за воведување нови технологии2.3. Проект за подршка на иновациите2.4 Презентација на проектите на развојните агенции, донатори, министерства и АВРМ на локално ниво2.5 Презентација на проволни кредитни линии и гарантни фондови на локалната заедница3.1. Организација на локални и регионални саеми3.2. Заеднички посети и настап на странски саеми3.3. Изработка на веб портал за бизнисите во општината

фирми

Број на пријавени кандидати, карактер на иновациите, број на настани

Број на презентации и учесници

Број на организирани саеми

Број на посети и настапи на саемиИзработена ВЕБ страна, број на презентирани деловни субјекти и деловни објекти



Општина Струга, локални бизниси,



Општина Струга - оодел за ЛЕР, НВО

иновации на локално ниво

заинтересираност на локалните фирмизаинтересираност на локалните фирми

заинтересираност на локалните фирми, финансиски средства

финансиски средствапристап до информации ( се мисли редовни нформации од бизнисите и локалните агенциии




Насока 2 Подобрување на бизнис опкружувањето

Процент на вработеност

Приходи од локални бизниси

УЈП – Струга

Општина Струга


1.Подобрување на ефективноста на локалните институции2. Намалување на сивата економија

Број на регистрирани фирми

Број на нови вработувања

Центарлен Регистар

АВРМ -Струга

Доволно финансиски средства

Оддржливост на локалните фирми

Активности 1.1.Подобрување на услугите на општината во сверата на туризмот1.2. Вмрежување и соработка помеѓу Општината,АВРМ Струга и подрачни единици на министерствата во Општина Струга2.1.Проектни активности за легализација на бизнисите2.2.Проектни активности за легализација на вработените на „црно“

Изработена база на сместувачки капацитети со категоризација

Изработка на ИКТ мрежа, редовна координација и соработка

Легализација на 50 фирми годишно

Легално вработување на 100 невработени


АВРМ Струга и подрачи единици на министерства

Централен регистер

Соработка со туристички субјекти, капацитет на општината

Политичка волја за соработка




Насока 3 Подобрување на состојбата со квалификацијата кај младите

Процент на невработеност кај младите

АВРМ - Струга


1. Да се подобри состојбата со квалификацијата кај младите2. Стекнување на работно искуство кај младата популација

Број на вработени млади

Општина СтругаАВРМ - Струга


Активности 1.1. Подготвување база на податоци за понуда и побарувачка на работна сила 1.2. Обука за преквалификација и до квалификација и специфични потреби на пазарот на трудот.2.1. Проект за стекнување на искуство на високообразовните кадри и на ССС во локалните инситуции и локалните фирми2.2. Проект за стекнување на искуство на високообразовните кадри и на ССС во националните или странски инситуции и фирми

број на посети,

изработена база,

број на податоци,

број на обуки,

број на учесници,

број на нововработени по овој основ

Општина СтругаАВРМ - Струга

Евалуација на проекти

База на податоци

Евалуација на обуки




Насока 4 Подобрување на вработеноста во руралните средини

Процент на вработување во руралните средини



1. Зголемување на вработеноста кај невработените во рурални средини2. Подобрување на деловните активности во делот на земјоделството и сточарството

Број на вработени во руралните средини

Број на регистрирани земјоделци


Подрачна единица на МЗШВС

Строги и прескапи земјоделски стандарди

Активности 1.1. Подготвување база на индивидуални не регистрирани земјоделци 1.2. Проекти за самовработување2.1. Проекти за специфични обуки;2.2. Презентација на национални проекти на локална заедница2.3. Презентација на воведени субвенци и услови за користење2.4. Презентации на поволни кредитни линии2.5. Изработка на студија за можности за нови бизниси во руралните средини

Изработена база, број на посетители, број на информацииброј на обуки, број на учеснициизработена студија, опфат на бизниси и дејностиброј на презентации, број на учесници

Централен регистарПодрачна единица на МЗШВС

Евалуација на обуки

Квалитетен тренерски кадар




Насока 5 Образование, доживотно учење и човечки ресурси

Процент на образование кај локално население

Процент на невработеност

Завод за статистика



1. Подобрување на основното и средно образование2. Доживотно учење3. Проширување на користењето на консултантски услуги4. Зголемување на нивото на обученост кај локалниот менаџерски кадар

Број на ново вработени



Активности 1.1. Прилаготување на образовниот програм према потребите на пазарот.1.2. Програма за размена на млади во странство 1.3. Воведување на практичен дел во наставата

2.1. Обука за специфични профили на претприемачи и вработени;2.2. Промовирање и иницирање на специфични занимања

3.1. Промоција на национални и донаторски програми за користење на консултански услуги;3.2. Субвениции за користење на консултатнски услуги

4.1. Организирање на обуки за

број на учесници

број на ученици кои спроведиле практична настава

број на обуки,

број на учесници

број на презентации,

Евалуации на обуки

Општина Струга ЛЕР


менаџери4.2. Организирање на студијски патувања;


Табела на Акциониот планНасока Конкретна цел Активности Време за

имплементација

Одговорни за имплеменатација

Вкупни трошоци

Приоритет

Уна

пред

увањ

е на

би

зни

с ак

тивн

ости

те и

нив

ото

на

инв

ести

ции

те

Да се привлечат нови инвестиции

Идентификација на градежно земјиште за деловни објекти

2009 Општина Струга - урбанизам

1

Подготовка на урбанистички планови и друга документација за погодни локации

2009-2010 Општина Струга - урбанизам

1

Подготовка на материјали за лобирање –промоција

2009 ЛЕР 5,000 € 2

Изработка на база на податоци за започнување и развој на бизнис

2009 ЛЕР 5,000 € 1

Изработка на студија за слободна економска зона

2009 ЛЕР - урбанизам 10,000 € 1

Програма за иницирање на субвенции за привлекување и отворање на нови работни места и инвестиции

2009-2010 Општина Струга 2

Унапредување на конкурентноста на локалните бизниси

Организирање на обуки за воведување стандарди во преработувачката индустрија (прехранбена индустрија), мали и средни претпријатија(ИСО, ЦЕ)

2009-2010 Општина Струга 20,000 € 1

Подршка на фирмите за воведување нови технологии

2009-2010 ЛЕР – бизнис сектор

10,000 € 2

Проект за подршка на иновациите 2009-2010 ЛЕР 5,000 € 2

Презентација на проектите на развојните агенции, донатори, министерства и АВРМ на локално ниво

2009 АВРМ – Општина Струга

5,000 € 1

Презентација на проволни кредитни линии и гарантни фондови на локалната заедница

2009-2010 Банки – Општина Струга

5,000 € 1

Промоција на локалните бизниси

Организација на локални и регионални саеми

2009-2010 ЛЕР 15,000 € 1

Заеднички посети и настап на странски саеми

2009-2010 ЛЕР 15,000 € 1

Изработка на веб портал за бизнисите во општината

2009 ЛЕР 1,000 € 1

Насока Конкретна цел Активности Време за Одговорни за Вкупни трошоци Приоритет

имплементација имплеменатација

Под

обру

вањ

е н

а б

изни

с оп

круж

увањ

ето

Подобрување на ефективноста на локалните институции

Подобрување на услугите на општината во сверата на туризмот

2009 ЛЕР - 5,000 € 1

Вмрежување и соработка помеѓу Општината,АВРМ Струга и подрачни единици на министерствата во Општина Струга

2009 АВРМ – подрачни единици – инспекторат – Општина Струга

1

Намалување на сивата економија

Проектни активности за легализација на бизнисите

2009 – 2010 АВРМ – подрачни единици – инспекторат – Општина Струга

50,000 € 1

Проектни активности за легализација на вработените на „црно“

2009 - 2010 АВРМ – подрачни единици – инспекторат – Општина Струга

10,000 € 1


Насока Конкретна цел Активности Време за имплементација


Вкупни трошоци ПриоритетП

одоб

рува

ње

на

сос

тојб

ата

со

квал

ифик

ациј

ата

кај м

лад

ите

Да се подобри состојбата со квалификацијата кај младите

Подготвување база на податоци за понуда и побарувачка на работна сила

2009 АВРМ -ЛЕР - НВО

5,000 € 1

Обука за преквалификација и до квалификација и специфични потреби на пазарот на трудот.

2009 - 2010 АВРМ -ЛЕР – НВО – тренинг центар

15,000 € 1

Стекнување на работно искуство кај младата популација

Проект за стекнување на искуство на високообразовните кадри и на ССС во локалните инситуции и локалните фирми

2009 - 2010 АВРМ -ЛЕР – средни училишта

5,000 € 1

Проект за стекнување на искуство на високообразовните кадри и на ССС во националните или странски инситуции и фирми

2009 - 2010 АВРМ -ЛЕР – Општина Струга

25,000 € 2




Вкупни трошоци Приоритет

Под

обру

вањ

е н

а в

раб

оте

ност

а в

о р

урал

ните

ср

еди

ни

Зголемување на вработеноста кај невработените во рурални средини

Подготвување база на индивидуални не регистрирани земјоделци

2009 МЗШВ – Општина Струга

5,000 € 1

Проекти за самовработување 2009 - 2010 АВРМ - ЛЕР 20,000 € 1

Подобрување на деловните активности во делот на земјоделството и сточарството

Проекти за специфични обуки;. 2009 - 2010 АВРМ - ЛЕР 20,000 € 2

Презентација на национални проекти на локална заедница

2009 - 2010 МЗШВ – Општина Струга

2,000 € 1

Презентација на воведени субвенци и услови за користење


2,000 € 1

Презентации на поволни кредитни линии услови за користење


2,000 € 1

Изработка на студија за можности за нови бизниси во руралните средини

2009 МЗШВ – Општина Струга

5,000 € 1




Вкупни трошоци Приоритет

Об

разо

вани

е, д

ожи

вотн

о у

чењ

е и

чове

чки

рес

урси

Подобрување на основното и средно образование

Прилаготување на образовниот програм према потребите на пазарот.

2009-2010 АВРМ – ЛЕР – училишта – Мин Обр. и Наука

1

Програма за размена на млади во странство

2009-2010 Општина СтругаОсновни и средни училишта

20,000 € 1

Воведување на практичен дел во наставата

2009-2010 АВРМ – ЛЕР – училишта – Мин Обр. и Наука

10,000 € 1

Доживотно учење Обука за специфични профили на претприемачи и вработени;

2009-2010 ЛЕР – тренинг центар

20,000 € 1

Промовирање и иницирање на специфични занимања

2009-2010 АВРМ - ЛЕР 2,000 € 1

Проширување на користењето на консултантски услуги

Промоција на национални и донаторски програми за користење на консултански услуги

2009 АВРМ - ЛЕР 2,000 € 2

Субвениции за користење на консултатнски услуги

2009 Мин за економија ЛЕР

10,000 € 2

Зголемување на нивото на обученост кај локалниот менаџерски кадар

Организирање на обуки за менаџери 2009-2010 ЛЕР – тренинг центар

20,000 € 1

Организирање на студијски патувања; 2009-2010 Општина СтругаОсновни и средни училишта

30,000 € 1


Листа на изготвувачи на акциониот план

Листа на документи


Листа на користени кратенки


Lokalen Akcionen plan za Vrabotuvanje Struga Final Vladislav Zupan

Documents

Transcript of Lokalen Akcionen plan za Vrabotuvanje Struga Final Vladislav Zupan