Lokaal het verschil makenOver kinderarmoede en lokale strijdmiddelen

Lunchgesprek n.a.v. Gentse ‘Week tegen Armoede’ -

Dr. Isabelle Pannecoucke – UGent isabelle.pannecoucke@telenet.be & Sylvia Lis – OCMW Gent

1. (Kinder)armoede in woorden

2. Kinderarmoede in beeld1. Toegang tot toereikende middelen2. Toegang tot diensten en kansen

3. Kinderarmoede aangepakt

4. Kinderarmoede aangepakt in een Armoedebeleidsplan

1. (Kinder)armoede in woorden

1. Armoede

«… een netwerk van sociale uitsluitingen…

op verschillende domeinen van het maatschappelijk en individueel leven … »

Sociale contacten, vrienden, familie, gezin …

!! Uitsluitingen staan niet los van elkaar

Tewerkstelling, Onderwijs, Huisvesting…

3

2. Kinderarmoede in woorden

2. Kinderen in armoede

• Meer dan enkel een bijproduct van armoede bij volwassenen

• ‘Ambivalent’ Welvaart en welzijn afhankelijk van gezinscontext Volwaardige burgers

Þ Dubbele focus

1. Gezinnen in armoede

2. Kinderen in armoede: eigen perspectief

4

2.1 Toegang tot toereikende middelen

% kinderarmoede in rijke landen (2008)

(Bradshaw, e.a. 2012)

2.Kinderarmoede in beeld

2. Kinderarmoede in beeld2.1 Toegang tot toereikende middelen

Kansarme gezinnen (Kind & Gezin) Indicatoren: inkomensniveau, opleiding, tewerkstelling, aard

tewerkstelling, huisvesting, gezondheid gezinsleden, ontwikkeling kinderen

Uiterst zwakke socio-economische gezinnen Arbeidsloos Lage opleiding: bijna 80% Slechte huisvesting: bijna 50% Zwaktes in ontwikkeling: 33% Algehele zwakke sociaal-economische situatie: 50%

(inkomen, opleiding, arbeidssituatie)

7

2. Kinderarmoede in beeld2.1 Toegang tot toereikende middelen

!!! Grootstedelijke problematiek: iets meer dan 1 op 3 kinderen die in kansarmoede opgroeit, woont in Gent of Antwerpen

Gent: 20,3% in 2012 – 18,3% in 2011 – 15,5% in 2010

9

2. Kinderarmoede in beeld2.2 Toegang tot kansen en diensten

Gezondheid Gezondheidsverschillen al voor en bij de geboorte Ongezond hoge niveaus van negatieve stresshormonen

Ontwikkeling centraal zenuwstelsel en hersenen Verschillen naar tandverzorging, gezicht- en gehoorstoornissen Hogere prevalentie van indicatoren van ongezonde levensstijl Effect op lange termijn: verhoogde kans op bepaalde

fysische en mentale gezondheidsproblemen

Cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling Al op 1 jaar een maand achterstand 22% heeft gedragsproblemen (heeft zorgen, is bang, wordt gepest, is

overactief, heeft moeite om zicht te concentreren) Langdurige, diepgaande armoede-ervaringen

Schoolse resultaten

Latere intrede onderwijs Schoolse achterstand

21% van kinderen in gezin met inkomen < armoedegrens Hoger risico op doorverwijzing

Oververtegenwoordiging in bijzonder onderwijs In middelbaar: weinig kwalificerende richtingen

Absenteïsme, niet altijd gewild

Vroegtijdig schoolverlaten Ongekwalificeerde uitstroom ongelijk Geringe doorstroom naar hoger onderwijs

Þ psychologisch welbevinden (onwel op vlak van leersituatie, persoonlijk vlak, relationeel)

Þ Ongelijke kansen en ongelijke behandeling10

2. Kinderarmoede in beeld2.2 Toegang tot kansen en diensten

Focus huisvesting/leefomgeving

25% van arme gezinnen met kleine kinderen leven in een woning met lekkend dak, vochtigheid of rotte vloeren of ramen

Te weinig ruimte, te donker, teveel lawaai, te koud…. Kinderen (vooral van 1-oudergezinnen) in

hoogbouwappartementen , ideaal om op te groeien? Kindvriendelijke biotoop in de sociale huisvesting? Wanneer je huis op wielen staat, wanneer je huis het park is

Meest kindonvriendelijke buurt in de 19de eeuwse wijken van Antwerpen, Brussel, Gent Kleine flatgebouwen (1 slaapkamer); oude arbeiderswoningen met gebrek aan

comfort

11

2. Kinderarmoede in beeld2.2 Toegang tot kansen en diensten

2. Kinderarmoede in beeld2.3 Participatie

Deelname aan sociale, vrijetijds-, culturele, sport- en maatschappelijke activiteiten. Percentage kinderen uit gezinnen waar het om financiële redenen niet mogelijk is om:

Totaal

kinderen

Kinderen uit gezinnen met een risico op

monetaire armoede

Kinderen uit gezinnen zonder risico op monetaire

armoede buitenspeelgoed te kopen voor de kinderen (fiets, rolschaatsen,…)

3,7% 13,3% 1,8%

spelletjes voor binnen te kopen 2,1% 9,3% 0,7% oorzien vrijetijdsactiviteiten 7,6% 27,2% 3,8% speciale gelegenheden te vieren 3,2% 11,0% 1,7% van tijd tot tijd vriendjes uit te nodigen om te komen spelen of eten

3,0% 13,4% 1,0%

deel te nemen aan schoolreizen en schoolactiviteiten die geld kosten

3,1% 8,3% 2,1%

Bron: EU SILC 2009.

3. Kinderarmoede aangepakt

Op verschillende terreinen Sociale dienstverlening Familievriendelijk beleid Uitkeringen Arbeidsparticipatie Kwaliteitsvolle huisvesting en omgeving

Aandachtspunten Universele én specifieke maatregelen Diversiteit van kinderen Totaal beleid – geïntegreerde strategie

Niet losgekoppeld van algemene armoede Lokale strijdmiddelen kunnen niet alles oplossen

13

3. Kinderarmoede aangepakt

Lokale troeven Wat leeft er in de lokale omgeving?

Via OCMW en andere diensten Verenigingen waar armen het woord nemen, samenlevingsopbouw,

buurtwerkingen, vakbonden, CAW’s, …

Bijeenbrengen van lokale stakeholders (diversiteit!!! Participatie)

14

OVERHEID

SCHOLEN

MIDDENVELD

OUDERS

Armoedebeleidsplan vanuit een regierol OCMW (versus actorschap)

Doelstelling en verdere planning rond armoedebeleidsplan

Hoe ziet dit plan eruit ? Wat ging vooraf

Wetenschappelijk kader Cijfergegevens Omgevingsanalyses Stakeholdersanalyse Besprekingen

Voorlopige ontwerptekst Visie Strategische en operationele doelstellingen Acties

4. Kinderarmoede aangepakt in een Armoedebeleidsplan

Integrale benadering Toegankelijkheid van dienstverlening en zorg Participatie Sensibilisering

Levensdomeinen Inkomen Wonen Werken en activering Leren Sociale relaties en vrije tijd Fysieke en geestelijke gezondheid

Kinderarmoede

4. Kinderarmoede aangepakt in een Armoedebeleidsplan 4.1 Voorlopige ontwerptekst

Armoedebeleidsplan Luik Kinderarmoede:

Tekorten op verschillende levensdomeinen Strijd tegen armoede = strijd voor meer kansen Acties gericht vanaf de eerste levensjaren Rechten van het kind + doorbreken generatiearmoede Kind EN zijn ouders/gezin Expertise in de stad : verbindend werken tussen sectoren

Vier pijlers Het kind zelf De ouder / opvoedingsverantwoordelijke De omgeving van het kind en de ouder (gezin, buurt, school,…) Netwerk van hulp- en dienstverleners

4. Kinderarmoede aangepakt in een Armoedebeleidsplan 4.2 Luik Kinderarmoede in Armoedebeleidsplan

4. Kinderarmoede aangepakt in een Armoedebeleidsplan 4.3 De doelstellingen rond Kinderarmoede

Kinderen en hun gezin in armoede krijgen meer kansen en ondersteuning op de armoedespiraal te doorbreken Kennis over (de impact van) kans-, kinder- en generatiearmoede

verhoogt waardoor organisaties meer kansen creëren en een betere ondersteuning geven aan kinderen en hun gezin sensibiliseringsacties, acties om kinderen en hun gezin te versterken …

Er is een betere afstemming tussen de verschillende sectoren over trajecten van kinderen, hun ouders en hun gezin waardoor we de kloof tussen hulpverlening, vrije tijd en school overbruggen en er integraal over levensdomeinen gewerkt wordt Sectoroverschrijdend overleg Afstemmen en betere doorverwijzingen tussen sectoren Netwerken (bvb Huizen van het Kind) …

Bij het verbeteren van de toegang tot dienstverlening voor mensen in armoede hebben we een prioritaire aandacht voor ouders, kinderen en hun gezin Meer laagdrempelig toegankelijk maken van initiatieven kinderopvang …