Eğitim Bilimleri

ÖLÇME veDEĞERLENDİRME

Öncebiz sorduk

80 Soruda

SORU

2 10 8

kpss

64

Konu Anlatımı

Pratik Bilgiler

Sınavlara En Yakın Özgün Sorular ve Açıklamaları

Çıkmış Sorular ve Açıklamaları

GüncellenmişYeni

Baskı

Komisyon

KPSS ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ISBN 978-605-318-853-7

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

21. Baskı: 2017, Ankara

Yayın-Proje: Ümit DilaverDizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105

Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: pegem@pegem.net

SUNU

Değerli Öğretmen Adayları,

Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan “Ölçme ve Değerlendirme” kapsamındaki yaklaşık 12 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.

Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup;

Ölçme ve Değerlendirmede Temel Kavramlar,

Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler,

Eğitimde Kullanılan Ölçme Araçları,

Test ve Madde İstatistikleri

bölümlerinden oluşmaktadır.

Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alın-masına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somut-laştırılmasına ve tablolarda akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir.

Her ünitenin sonunda;

özet, çözümlü test, cevaplı test ve çıkmış sorulara;

yer verilmiştir.

Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanları ile öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz.

Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerile-riniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız.

Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.

Komisyon

1. BÖLÜMÖlçme ve Değerlendirmede

Temel Kavramlar

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN EĞİTİM SİSTEMİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ ..............4

EĞİTİM PROGRAMI VE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................5

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDEN HANGİ AMAÇLAR İÇİN YARARLANILABİLİR? ......5

ÖLÇME ...................................................................6

Ölçme Tanımından Çıkarılabilecek Sonuçlar .......6

Ölçme İşlemi Ögeleri ............................................6

Değişken .............................................................7

Özelliklerine Göre Değişkenler.............................7

Yapılarına Göre Değişkenler ................................7

Araştırmaya Konu Oluşlarına Göre Değişkenler ...8

Ölçme Kuralı .......................................................9

Birim ....................................................................9

Doğal Birim.........................................................10

Yapma / Standart birim .......................................10

Tanımlanmış/Türetilmiş Birim .............................10

Birimin Taşıması Gereken Nitelikler .................. 11

Ölçme Türleri ..................................................... 11

Doğrudan Ölçme ................................................ 11

Dolaylı Ölçme .....................................................12

Türetilmiş Ölçme ................................................12

Ölçmede Ölçek...................................................14

Sınıflama Ölçeği .................................................14

Sıralama Ölçeği..................................................15

Eşit Aralıklı Ölçekler ...........................................16

Eşit Oranlı Ölçek ...............................................18

DEĞERLENDİRME ...............................................19

Değerlendirme Türleri ........................................20

Ölçütüne Göre Değerlendirme Türleri ................20

Mutlak Değerlendirme ........................................20

Bağıl Değerlendirme ..........................................21

Amacına Göre Değerlendirme Türleri ...............23

Tanıma Yerleştirme (Diagnastik) Değerlendirme ...23

Biçimlendirme Yetiştirme Değerlendirmesi (İzleme, Formative Değerlendirme)....................23

Düzey Belirleme Değerlendirmesi (Değer Biçme Sonuç ya da Summative Değerlendirme) .........24

BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE ÖLÇME .....................27

Bilimsel Araştırmalarda Evren ve Örneklem ......28

Evren ..................................................................28

Örneklem............................................................28

Korelasyon .........................................................29

Korelasyon Grafikleri ..........................................29

ÖZET .....................................................................31

ÇÖZÜMLÜ TEST ...................................................33

ÇÖZÜMLER ..........................................................35

CEVAPLI TEST .....................................................36

ÇIKMIŞ SORULAR ................................................40

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ ......................45

2. BÖLÜMÖlçme Araçlarında Bulunması

Gereken Nitelikler

ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI GEREKEN NİTELİKLER .......................................52

GEÇERLİK ............................................................52

GEÇERLİK TÜRLERİ ............................................53

Kapsam Geçerliği ..............................................53

Kapsam Geçerliğini Belirleme Yolları .................54

Görünüş Geçerliği ..............................................56

Ölçüt Geçerlikleri ................................................57

Yordama Geçerliği .............................................57

Uygunluk Geçerliği (Mevcut durum, eş zaman, zamandaş geçerlik) ..........................59

Yapı Geçerliği .....................................................59

Sonuçsal Geçerlik ..............................................61

Geçerliği Etkileyen Faktörler ..............................61

İÇİNDEKİLER

pegemSticky NoteMarked set by pegem

vi

GÜVENİRLİK .........................................................63

Ölçmede Hata ve Güvenirlik ..............................64

Ölçmede Hata Kaynakları ..................................65

Hata Türleri ........................................................66

Güvenirlik Belirleme Yolları ................................68

Test - Tekrar Test Yöntemi (Kararlılık Katsayısı) ...........................................68

Eş Değer Formlar Yöntemi (Paralel Testler Yöntemi - Eş Değerlik Katsayısı ya da Tutarlılık Katsayısı) ...................70

Eş Değer Yarılama (Testin iki yarıya bölünmesi) (İç Tutarlılık Katsayısı) Yöntemi .........................71

İç Tutarlılık Katsayıları Yoluyla Güvenirliğin Belirlenmesi....................................71

Standart Hata .....................................................73

GÜVENİRLİĞİ ARTTIRMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER ..................................75

GEÇERLİK VE GÜVENİLİRLİK ARASINDAKİ İLİŞKİ ..............................................77

KULLANIŞLILIK .....................................................79

ÖZET ......................................................................80

ÇÖZÜMLÜ TEST ....................................................82

ÇÖZÜMLER ...........................................................85

CEVAPLI TEST ......................................................87

ÇIKMIŞ SORULAR .................................................90

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ .......................93

3. BÖLÜMEğitimde Kullanılan

Ölçme Araçları

TESTLERİN SINIFLANMASI .................................98

Ölçtükleri Özelliklere Göre Testlerin Sınıflanması .....................................98

Tipik Davranış Testleri ...................................98

Maksimum Performans Testleri .....................99

Cevaplama Tepkisine Göre Testler ..................100

Ayrılan Zamana Göre Testler ...........................100

Hız Testleri ....................................................100

Güç Testleri ..................................................101

Puanlama Biçimine Göre Testler ......................101

Testi Alan Birey Sayısına Göre Testler .............101

Test Planı ......................................................101

KLASİK ÖLÇME ARAÇLARI ...............................103

Yazılı Yoklama ..................................................103

Yazılı Yoklamalarda Geçerlik ve Güvenirlik ......108

Yazılı Yoklamalarda Puanlama.........................108

Kısa Cevaplı Testler ......................................... 111

Kısa Cevaplı Testlerde Geçerlik ve Güvenirlik ...113

Eşleştirmeli Testler ........................................... 114

Doğru - Yanlış Testleri ...................................... 115

Çoktan Seçmeli Testler .................................... 116

Çoktan Seçmeli Testlerde Geçerlik ve Güvenirlik ......................................................... 119

Çoktan Seçmeli Testlerin Puanlanması............122

Sözlü Sınavlar ..................................................122

Sözlü Sınavlarda Geçerlik, Güvenirlik ve Kullanışlılık .......................................................123

TAMAMLAYICI ÖLÇME ANLAYIŞI ......................124

Kavram Haritaları .............................................126

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç (TDA) .....................128

Kelime İlişkilendirme Tablosu (KİT) ..................129

Yapılandırılmış Grid ..........................................130

Performans Değerlendirme ..............................131

Performans Ödevleri .......................................133

Proje Ödevleri ..................................................134

Ürün Seçki Dosyası (Portfolyo) ........................134

Portfolyo Türleri ................................................135

Portfolyoların Sınırlılıklarını Ortadan Kaldırmak İçin Yapılması Gerekenler ...............138

pegemSticky NoteMarked set by pegem

pegemSticky NoteMarked set by pegem

vii

TAMAMLAYICI ÖLÇME ANLAYIŞINDA PERFORMANSI PUANLAMA ARAÇLARI ..........139

Kontrol Listesi...................................................139

Dereceli Puanlama Ölçeği (Rubric) ..................141

Gözlem Formları ..............................................145

Anekdot Kayıtları ..............................................145

Görüşmeler (Mülakatlar) ..................................145

ÖĞRENCİNİN DEĞERLENDİRME SÜRECİNE KATILIMINI SAĞLAMA ARAÇLARI .....................146

Öz Değerlendirme Formları..............................146

Akran Değerlendirme Formu ............................147

Grup Değerlendirme Formu .............................148

ÖZET ...................................................................149

ÇÖZÜMLÜ TEST .................................................151

ÇÖZÜMLER ........................................................154

CEVAPLI TEST ...................................................155

ÇIKMIŞ SORULAR ..............................................158

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ ....................165

4. BÖLÜMTest ve Madde İstatistikleri

TEST VE MADDE İSTATİSTİKLERİ ....................172

MERKEZÎ YIĞILMA - TOPLANMA - MERKEZÎ EĞİLİM ÖLÇÜLERİ ............................172

Aritmetik Ortalama ...........................................172

Medyan ............................................................176

Mod (Tepe Değer) ...........................................179

MERKEZÎ YAYILIM (DEĞİŞİM, FARKLILAŞMA, DAĞILIM) ÖLÇÜLERİ..........................................182

Ranj ..................................................................182

Çeyrek Sapma ................................................184

Standart Sapma ...............................................185

Varyans (Değişkenlik) ......................................187

Bağıl Değişkenlik Katsayısı ..............................187

Çarpıklık Katsayısı ...........................................188

Normal ya da Simetrik Dağılım ........................188

Sağa Çarpık Pozitif Kayışlı Dağılım ................189

Sola Çarpık Negatif Kayışlı Dağılımlar .............189

STANDART PUANLAR (Z VE T PUANI) ............193

Z Puanı.............................................................193

T Puanı.............................................................194

MADDE İSTATİSTİKLERİ ...................................199

Basit Yöntemle Madde Analizi .........................201

Madde Güçlük İndeksi......................................201

Madde Ayırt Edicilik İndeksi .............................202

Korelasyon Yöntemi ile Madde Ayırt Ediciliğinin Hesaplanması ........................209

Diğer Madde İstatistikleri ..................................210

Madde Varyansı ve Madde Standart Sapması ....210

Madde Güvenirlik Katsayısı ............................. 211

Meraklısına.......................................................212

ÖZET ...................................................................214

ÇÖZÜMLÜ TEST .................................................217

ÇÖZÜMLER ........................................................220

CEVAPLI TEST ...................................................222

ÇIKMIŞ SORULAR ..............................................224

ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ ....................230

KAYNAKÇA .........................................................232

1 PEGEM AKADEMİ

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR

¾ Ölçme ve Değerlendirmenin Eğitim Sistemindeki Yeri ve Önemi

¾ Eğitim Programı ve Ölçme ve Değerlendirme

¾ Eğitimde Ölçme ve Değerlendirmeden Hangi Amaçlar İçin Yararlanılabilir?

¾ Ölçme

¾ Değerlendirme

Ölçemediğinizi değerlendiremez, ölçüp değerlendiremediğinizi geliştiremezsiniz.

Yıllara Göre Çıkmış

Soru Analizleri

2012

2011

2010

2010-2

2009

2008

2007

2006

20053

7

4

5

3

3

3

3

3

2

4

2013

2014

201522016

12017

2

KAVRAM HARİTASI

Eğitim sistemine

Eğitim programına

Öğrenciye

Öğretmene

Doğrudan

Dolaylı

Türetilmiş

İşlem olarak

Ölçüm Değişken

Aldığı değere göreÖzelliklerine göreAraştırmaya konu

oluşlarına

Bağıl

ÖlçekBirim

Aralıkları eşit

Genel

Kullanışlı

Doğal Yapma Türetilmiş

SüreksizNicel

SınıflamaSıralama

Eşit aralıklı Eşit oranlı

Bağımlı

SürekliNitelBağımsız

Mutlak

Ölçütüne göre

Amacına göre

Tanıma yerleştirme

Düzey belirleme

Biçimlendirme yetiştirme

Test yönergelerinde

Ölçme aracı

Değerlendirme

Ölçüm

Eğitim programı sınama

durumları

Ölçüt

Karar

Türleri

Dönüttür.

Gözlemdir.

Sonucudur.

Üç türlüdür.

Dört türlüdür.

Ölçme kuralı

bulunur.

İşlemlerinde kullanılır. Ölçmeye konu olan

özelliklerdir.

Değerlendirme işleminden önce yapılır.

Ölçme işleminden önce yapılır.

Türleri

En küçük parçasıdır.

Yapısındadır.

Olmalıdır.

Ögeleridir.

Ögesidir.

Gruplanır.

Ölçme

Ölçme ve Değerlendirme

Bölüm Öncesi

Bu bölüm ölçme ve değerlendir

me iki ana kav-

ramının anlaşılmasına dönük

olan temel kav-

ramlardan oluşmaktadır. Bu b

ölümde öncelikle

ölçme, ölçmenin ögeleri ve tür

leri üzerinde du-

rulacaktır. Ölçme işlemi tanıml

andıktan sonra

ölçülen özellik (değişken), ölçe

k, ölçme aracı,

birim, ölçek kavramları incele

necektir. Daha

sonra değerlendirme, değerlen

dirmenin ögele-

ri ve değerlendirmenin türleri

ele alınacaktır.

Değerlendirme ögeleri ölçüm,

ölçüt, karar öge-

leri üzerinde durulduktan son

ra, ölçütüne göre

mutlak ve bağıl değerlendirm

e, amacına göre

tanıma yerleştirme, biçimlend

irme, yetiştirme

ve düzey belirleme değerlendi

rme yaklaşımları

incelenecektir. Bu bölümde ayr

ıca bilimsel araş-

tırma yöntemleri ve korelasyo

n konusu da ele

alınacaktır. Bu bölümün anlaş

ılması, diğer bö-

lümlerin anlaşılmasına temel o

luşturacaktır. Bu

bölümden her yıl ortalama 4 so

ru gelmektedir.

Hayatta bütün kararlarımız (

değerlendirmelerimiz) ölçme

sonuçlarına dayanır. Verile-

cek kararların doğruluğu, ölç

me işleminin doğruluğu ve öl

çütlerin uygunluğu ile doğru

orantılıdır. “Ne güzel kadın”

dediğimizde ya da “90-60-9

0 manken gibi” dediğimizde

önce bir gözlem yani ölçme,

sonra bir karar verip değerle

ndirme yapmış oluruz. Ve-

receğimiz kararlarla;

İş bulur, çalışır ya da işi bıra

kırız…

Evlenir, çocuk sahibi olur ya

da boşanırız…

Normal ölçütlerin dışında ka

lanlara âşık olur, onu kendi

ölçütlerimize uygun hâle ge-

tirmeye çalışırız…

Ev, araba vb. alır, satar, şeh

ir değiştiririz…

Peki, bütün kararlarımız do

ğru mudur? Bazen yanlış ö

lçeriz… Bazen doğru ölçer

,

yanlış ölçüt kullanırız… So

nuçta kararlarımız bunlarda

n etkilenir. Bazen ölçme de

doğrudur, ölçütler de uygund

ur… Ama zaman yanlıştır. S

onuçta verdiğimiz her karar

bir değerlendirmedir. Her de

ğerlendirme de ölçme işlem

ine dayalıdır. Hayatın kendisi

de bir sınav bir değerlendirm

e değil midir? Mutlak ölçütle

re dayalı… Bir o kadar da

bağıl değil midir hayat, herk

esin kendi “Güzel”ini aradığ

ı… Hayat bir ölçmedir. Ben

O’nu yazdıkça anladım… So

nuç olarak diyorum ki: Doğr

u ölçümler, uygun ölçütlerle

verdiğiniz kararlara bağlı ola

rak “Hayat”ınız “Güzel” olsu

n...

Kaynak: Erkuş, 2006:4’ten e

sinlenerek oluşturulmuştur.

YAŞAMDAN

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR

1. BÖLÜM

4

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN EĞİTİM SİSTEMİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Eğitim belli uzak, genel ve özel amaçlara ulaşmak üzere oluşmuş bir sistemdir. Eğitim sistemi girdiler, işlemler, çıktılar ve dönüt ögelerinden oluşmaktadır. Eğitim sisteminin belli noktalarında dönütleri olan ve başka sistemlerle de ilişkileri olan açık bir sistemdir.

GİRDİLER

Öğrenci özellikleri Öğretmen nitelikleri Öğretim programı Eğitim amaçları Bilgi ve kültürel birikim Eğitim felsefesi

İŞLEMLER

DÖNÜTÖlçme ve Değerlendirme

Öğrenme-öğretme uygulama, iş ve işlemleri Öğrenme - öğretme yaşantıları Öğretim etkinlik, yöntem ve teknikleri

ÇIKTILAR

Bilişsel, duyuşsal davranış değişiklikleri Öğrenme ürünleri İstenilen davranış değişiklikleri ile donanmış bireyler Ulaşılan yeterlikler

Ölçme ve değerlendirme;

9 Girdilerin niteliklerinin belirlenmesi,

9 Sistemin işlemler öğesi kapsamındakilerin (yöntem, etkinlik, vb.) etkili olup olmadığı ve eksikliklerinin belir-lenmesi

9 Hedeflere ve belirlenen yeterliklere ulaşma düzeyinin belirlenmesi yolu ile eğitim sistemine dönüt sağlamak-tadır.

Ölçme ve değerlendirmeden dönüt alan unsurlar ve aldıkları dönütün niteliği aşağıdaki gibi tablolaştırılabilir:

ÖĞRENCİYE

9 Hazır oluş ve ön öğrenme düzeyi, 9 İlgi ve yetenekleri, 9 Öğrenme eksiklikleri, 9 Güçlü ve zayıf yönleri, 9 Hedef ve yeterliklere ulaşma düzeyi hakkında dönüt sağlar.

ÖĞRETMENE

9 Öğrencilerin gelişimi ve nitelikleri, 9 Öğrencilerini tanıma, gelişimlerini izleme ve öğrenme düzeylerini

belirleme, 9 Kendi mesleki yeterlikleri, 9 Öğretimi planlama, uygulama ve değerlendirme konusundaki ye-

terlikleri hakkında dönüt sağlar.

ÖĞRETİM YÖNTEM-TEKNİK, ARAÇ GEREÇ VE ORTAMINA

9 Etkili öğrenme sağlayıp sağlamadığı, 9 Aksayan, eksik kalan yönleri olup olmadığı, 9 Biçimlendirilmesi ve değiştirilmesi gereken yönlerinin olup olma-

dığı yönünde dönüt sağlar.

ÖĞRETİM PROGRAMINA 9 İstenilen öğrenmeleri saptamadaki araçsal ve yapısal değeri hak-

kında dönüt sağlar.

5

EĞİTİM PROGRAMI VE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Ölçme ve değerlendirme (sınama durumları) eğitim programları ögelerinden biri-dir. “Ne kadar öğrettik?” sorusu temelinde desenlenir. Ölçme ve değerlendirmenin hangi ölçme araçları ile nasıl yapılacağı programların sınama durumları ögesinde uygulayıcılara açıklanır.

Eğitim Programı Ögeleri

Hedefler / Kazanımlar

İçerik

Eğitim Durumları

Sınama Durumları

Uzun Cevaplı ve Kısa Cevaplı Testler Performans Ödevleri

Sözlü sınavlar Öğrenci Ürün Dosyaları (Portfolyo)

Rubric, Gözlem Formları, Ak-ran Değerlendirme Formları, Grup Değerlendirme Formları

vs.

Çoktan Seçmeli, Doğru Yanlış, Eşleştirme Tipi Testler

Proje Ödevleri

Tamamlayıcı Ölçme Anlayışı Ölçme AraçlarıKlasik Ölçme Araçları

ÖLÇME

DEĞERLENDİRME

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDEN HANGİ AMAÇLAR İÇİN YARARLANILABİLİR?

9 Eğitim gereksinimlerinin saptanması,

9 Belli bir dersle ilgili davranışları kazanabilmeleri için gerekli olan davranışlara önceden sahip olup olmadıklarının belirlenmesi,

9 Öğretme - öğrenme sürecinde oluşan eksikliklerin belirlenmesi, sürecin biçimlendirilmesi ve iyileşti-rilmesi,

9 Öğrencilerin kazanımlara ulaşma düzeylerinin be-lirlenmesi,

9 Öğretim programlarının değerlendirilmesi,

9 Rehberlik ve yönlendirme amacıyla (ilgi ve yete-neklerin değerlendirilmesi) yararlanılabilir.

Ölçme değerlendirmeden;

9 Tanıma,

9 Seçme,

9 Yöneltme,

9 Yerleştirme,

9 İzleme,

9 Düzey belirleme,

9 Dönüt alma,

9 Program değerlendirme,

9 İhtiyaç saptama,

9 Rehberlik ve yönlendirmeamacıyla yararlanılmaktadır.

Sözün Özü

6

ÖLÇME

Ölçme, en geniş anlamı ile “belli bir nesnenin ya da nesnelerin belli bir özelliğe sahip olup olmadığının gözlenerek sonuçlarının sayılarla ya da başka sem-bollerle gösterilmesidir.”

Ölçme tanımı aşağıdaki gibi şemalaştırılabilir:

Ölçmeye konu olan özellikler

(Değişken)Gözlem

Gözlem sonucu ortaya çıkan sayı

ya da sembol (Ölçüm)

Ölçme İşlemi

Ölçme Tanımından Çıkarılabilecek Sonuçlar 9 Ölçme işlemine en az bir özellik konu edilir. Ölç-

meye konu edilen bu özelliklere değişken denir. 9 Ölçme işlemi bir gözlemdir. 9 Ölçme işleminin sonucunda gözlenilenlerin sayı

ve sembolle ifade edilmesi gerekir. 9 Sayı ve sembolle ifade edilen bu sonuca ölçüm

denir. 9 Ölçme “Ne kadar?” sorusuna yanıt aramaktadır.

Ölçme İşlemi ÖgeleriÖlçülen Özdelik

(Değişken)

Ölçme Kuralı

Ölçme Aracı

Birim

Ölçüm

Ölçen

Fark kavramı ölçme için temeldir. Çünkü ölçme farktan doğmuştur. Ölçmenin yapılış gerekçesini aynı varlıkların farklı derecelerde özelliklere sahip olmasıyla açıklayabiliriz.

Ölçme işlemi bu farklılıkları; 9 miktara dönüştürme, 9 puanlama, 9 sayma, 9 sıralama, 9 niteleme, 9 adlandırma, 9 gruplama

şeklinde yapabilir.

Sözün Özü

ÖRNEK

Ölçmenin ögeleri aşağıdaki tablodaki gibi örneklenebilir:

Ölçülen Özellik(Değişken)

Akademik Başarı(Matematik dersi için)

Ölçme Kuralı Testte 25 soru vardır.Her soru 4 puandır.

Ölçme Aracı Çoktan Seçmeli Matematik Testi

Birim 4 puan

Gözlemi Yapan Matematik öğretmeni

Ölçüm Ali 80 aldı.80 puan

Ölçme işlemine örnekler

9 Deniz, bu dönem 8 gün devamsızlık yaptı.

9 Çağdaş, Türkçe dersinde 4 kez söz aldı.

9 Kaan’ın yazdığı kompozisyonda 6 yerde yazım yanlışı var.

9 Matematik testinde en yüksek puanı Zeynep aldı.

9 Kız öğrencilerin en uzunu Merve’dir.

9 Feyza’nın göz rengi kahverengidir.

Aşağıdakilerden hangisi ölçmenin ögelerinden biri değil-dir?A) Ölçülecek nitelik

B) Birim

C) Ölçme aracı

D) Ölçüt

E) Ölçen kişi ya da makine

Çözüm: Ölçme ögeleri arasında ölçüt, yorum ve karar bu-lunmaz. Bunlar değerlendirme ile ilgili kavramlardır. Cevap D

Soruda Görelim: