LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII
description
Transcript of LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII
![Page 1: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/1.jpg)
1
LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ
XIII
Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIKADÜTF Biyokimya AD
2006
![Page 2: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/2.jpg)
2
Lipoprotein metabolizması
Lipidlerin sindirimi ve emiliminden sonra, ince bağırsak mukoza hücresinde 2-monogliseridlerden ekzojen trigliseridler oluşur.
![Page 3: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/3.jpg)
3
Ekzojen trigliseridler, az miktarda serbest kolesterol, kolesterol esteri ve fosfolipid ile bir araya gelirler, bir protein tabakasıyla da kaplanarak suda çözünebilir ve transport edilebilir şilomikronları oluştururlar.
![Page 4: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/4.jpg)
4
Şilomikronlar lenf sistemi yoluyla dolaşıma katılırlar.
![Page 5: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/5.jpg)
5
Şilomikronlarda ağırlıkça % 2 oranında protein, %1 oranında serbest kolesterol, %3 oranında kolesterol esteri, %9 oranında fosfolipid, %85 oranında trigliserid bulunur.
![Page 6: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/6.jpg)
6
Lipidlerin emiliminden sonra duktus torasikusta süt beyazlığında şilus görülür. Beslenmeden sonra, emilen ve lipoproteinler halinde kana karışan lipidler nedeniyle plazma da bulanık görülür ki bu durum emilim lipemisi olarak tanımlanır.
![Page 7: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/7.jpg)
7
Şilomikronlar başlangıçta ApoB-48 ve ApoA içerir. Daha sonra dolaşım sürecinde HDL ile etkileşme sonucunda ApoE ve lipoprotein lipazı aktive eden ApoC-II apolipoproteinleri şilomikronlara katılır.
![Page 8: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/8.jpg)
8
Şilomikronlar, aktive olan lipoprotein lipaz (LPL) etkisiyle trigliserid içeriğinin çoğunu kaybederler ve daha küçük çaplı şilomikron kalıntılarına dönüşürler.
![Page 9: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/9.jpg)
9
Karaciğer hücrelerindeki ApoE reseptörleri şilomikron kalıntılarını tanır. Bu reseptörlerin etkisiyle şilomikron kalıntıları endositoz yoluyla karaciğer hücresi içine alınırlar ve orada yıkılırlar.
![Page 10: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/10.jpg)
10
![Page 11: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/11.jpg)
11
Karaciğerde şilomikron kalıntılarından VLDL’ler oluşur.
Yakıt olarak hemen gerekenden daha fazla yağ asidi veya karbohidrat bulunduğu durumlarda, karaciğerde yağ asitlerinden veya karbohidratlardan sentezlenen endojen trigliseridlerden de VLDL yapılmaktadır.
![Page 12: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/12.jpg)
12
Karaciğerde oluşan VLDL’ler kana verilirler.
Karaciğerde lipoprotein sentezi, çeşitli etkenlerle inhibe olursa, endojen trigliseridler karaciğerde birikir ve karaciğer yağlanması denen tablo meydana gelebilir.
![Page 13: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/13.jpg)
13
VLDL’ler, endojen trigliseridlere ek olarak serbest kolesterol, kolesterol esterleri, fosfolipid, ApoB-100, ApoC-I, ApoC-II, ApoC-III, ApoE apolipoproteinlerini de içerirler.
![Page 14: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/14.jpg)
14
ApoC-II, lipoprotein lipazı aktive ederek VLDL trigliseridlerinden serbest yağ asitlerinin salıverilmesine neden olur. Böylece lipid içeriği gittikçe azalan VLDL’ler, yaklaşık olarak eşit miktarlarda trigliserid ve kolesterol içeren ara dansiteli lipoprotein (IDL) ve daha sonra düşük dansiteli lipoprotein (LDL) haline değiştirilirler.
![Page 15: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/15.jpg)
15
LDL’ler, trigliserid içerikleri çok az, kolesterol ve kolesterol esterlerinden çok zengin lipoproteinlerdir. LDL’lerin temel apolipoproteinleri ApoB-100’dür.
![Page 16: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/16.jpg)
16
IDL’ler ApoE reseptörleri tarafından LDL’ler ise LDL reseptörleri tarafından tanınarak karaciğer hücreleri içine alınırlar. IDL’ler ve LDL’ler, karaciğer hücrelerinde hepatik lipaz etkisiyle daha ileri yıkılırlar.
![Page 17: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/17.jpg)
17
Ekstrahepatik doku hücrelerinde bulunan spesifik yüzey reseptörleri, ApoB-100’ü tanıyarak LDL’lerin hücre içine alınmalarını sağlarlar.
![Page 18: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/18.jpg)
18
Ekstrahepatik doku hücrelerinde LDL’ler yıkılırlar ve kolesterol veya bir kolesterol türevi oluşur.
![Page 19: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/19.jpg)
19
Ekstrahepatik doku hücrelerinde LDL’lerin yıkılmasıyla meydana gelen kolesterol veya bir kolesterol türevi çeşitli metabolik etkiler gösterir.
![Page 20: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/20.jpg)
20
Kanda aşırı miktarda LDL bulunması durumunda LDL’ler, süperoksit ve H2O2 gibi etkenler vasıtasıyla
oksitlenir. Oksitlenmiş LDL’ler retiküloendoteliyal sistem makrofajları tarafından reseptör aracısız olarak yutulur ve köpük hücre oluşumu olur.
![Page 21: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/21.jpg)
21
Düz kas hücrelerinde kolesterol esterlerinin birikmesiyle arteriyel duvarlarda aterosklerotik plaklar gelişir.
![Page 22: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/22.jpg)
22
![Page 23: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/23.jpg)
23
HDL’ler, karaciğerde ve ince bağırsak duvarlarında sentezlenirler.
HDL’ler, ağırlıkça %55 oranında protein (ApoA-I, ApoA-II, ApoC-I, ApoC-II, ApoC-III, ApoD, ApoE apolipoproteinleri), %2 oranında serbest kolesterol, %15 oranında kolesterol esteri, %24 oranında fosfolipid, %4 oranında trigliserid içerirler.
![Page 24: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/24.jpg)
24
Yeni sentezlenen HDL, diskoid şekillidir; ApoA-I, ApoA-II, lesitin ve serbest kolesterol içerir.
Yeni sentezlenen HDL, dolaşım sırasında ekstrahepatik hücreler ve diğer lipoproteinlerden serbest kolesterol alır. Böylece küre şeklinde olgun HDL oluşur.
HDL3 olarak tanımlanan ilk olgun HDL’nin yüzeyindeki lesitin: kolesterol açil transferaz (LCAT), serbest kolesterol ile lesitinden, kolesterol esteri ve lizolesitin oluşturur.
![Page 25: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/25.jpg)
25
HDL3’ün yapısında artan kolesterol esterleri, kolesterol esteri taşıyıcı protein (CETP) yardımıyla diğer lipoproteinlerdeki trigliseridler ile değiştirilir; böylece HDL2 oluşur.
Trigliseridi zengin HDL2, hepatik kapiller endotelde yerleşmiş durumdaki hepatik trigliserid lipazın etkisiyle trigliseridi azaltılarak yeniden HDL3’e dönüştürülür. Bir kısım HDL2 ise karaciğer tarafından Apo A-I’i tanıyan reseptörleri sayesinde dolaşımdan alınır.
![Page 26: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/26.jpg)
26
HDL’nin kolesterolü özellikle damar endoteli gibi dokulardan karaciğere taşıma fonksiyonu antiaterojenik etki oluşturur.
![Page 27: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/27.jpg)
27
![Page 28: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/28.jpg)
28
![Page 29: LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022081418/56815141550346895dbf5f6f/html5/thumbnails/29.jpg)
29