LipidLipid MetabolizmasMetabolizmasıı

Prof.DrProf.Dr.Emine K.Emine KÖÖKOKOĞĞLULU

Besin Besin LipidleriLipidleri ::

%90 %90 TrigliseridTrigliseridEster ve serbest kolesterolEster ve serbest kolesterolFosfolipidlerFosfolipidlerSerbest yaSerbest yağğ asidleriasidleri (FFA)(FFA)

LipidlerinLipidlerin ggüünlnlüük alk alıınnıımmıı şşart deart değğildir, fakat ildir, fakat herghergüünn gerekli olan gerekli olan esansiyelesansiyel yayağğ asidi ve vitamin emilimi iasidi ve vitamin emilimi iççin alin alıınnıımmıı belli oranda olmalbelli oranda olmalııddıır.r.

AynAynıı gram k.hidrata ve proteine ggram k.hidrata ve proteine gööre 2 kat enerji (8re 2 kat enerji (8--9 k.9 k.calcal/gr) verirler. /gr) verirler. %40 besinlerin enerjisi %40 besinlerin enerjisi lipidlerdenlipidlerden, %1, %1’’i ise i ise esansiyelesansiyel yayağğ asidlerindenasidlerinden..

LipidLipid Sindirimi :Sindirimi : Normal GIS fonksiyonu iNormal GIS fonksiyonu iççinin

Sindirim enzimleriSindirim enzimlerilinguallingual lipazlipazgastrikgastrik lipazlipazpankreas pankreas lipazlipazııfosfolipazfosfolipaz AA22

kolesterol kolesterol esterazesterazPankreas sPankreas sııvvııssııSafra tuzlarSafra tuzlarııElektrolitler veElektrolitler veBazBazıı polipeptidlerpolipeptidler gereklidir.gereklidir.

SindirimSindirim barsak lbarsak lüümeninde bir hidroliz olaymeninde bir hidroliz olayıı iken, iken, emilim emilim intestinalintestinal epitelepitel hhüücresinden dolacresinden dolaşışıma katma katıılmadlmadıır.r.

AAğığızda bazda başşlayan layan lipidlipid sindirimi sindirimi öözellikle zellikle prematprematüürrolanlarda ve pankreas olanlarda ve pankreas lipazlipazıı konjenitalkonjenital eksik kieksik kişşilerde ilerde öönemlidir. Anemlidir. Ağığızda zda ççiiğğnenip, ufaltnenip, ufaltıılan besinlere lan besinlere linguallinguallipazlipaz etkir ve etkir ve trigliseridlerintrigliseridlerin orta ve korta ve kıısa zincirli usa zincirli uçç yayağğasidini parasidini parççalar (hidrolizler) (alar (hidrolizler) (pHpH : 2.0: 2.0--7.5)7.5)

Bu sindirim kBu sindirim kıısmen midenin smen midenin üüst kst kıısmsmıında devam eder ve nda devam eder ve hidrolizlenenhidrolizlenen yayağğ asidleriasidleri mide duvarmide duvarıından kana ndan kana karkarışışabilir.abilir.

Mideden gelen Mideden gelen asidasid kimuskimus duedonumdaduedonumda KolesistokininKolesistokinin ((PankreaziminPankreazimin) ) ve ve sekretinsekretin salgsalgııssıınnıı uyaruyarıır.r.

““KolesistokininKolesistokinin”” •• Mide iMide iççerieriğğinin yavainin yavaşş salsalıınnıımmıı•• Pankreas enzim Pankreas enzim salsalıınnıımmıı•• Safra kesesinin kasSafra kesesinin kasıılmaslmasıı ve salgve salgıınnıın n barsabarsağğaa boboşşalmasalmasıı

““SekretinSekretin”” •• Pankreas sPankreas sııvvııssıı HCOHCO--33 iiççerieriğğinin inin

konsantre salkonsantre salıınmasnmasıı

Safra SalgSafra Salgııssıı asidasid kimuskimus nnöötralletralleşşirir ve pankreas enzimleri ive pankreas enzimleri iççin in hafif bazik hafif bazik pHpH sasağğlanlanıır.r.

•• LipidleriLipidleri ve yave yağğda erir vitaminleri emda erir vitaminleri emüülsiyonlalsiyonlaşşttıırrıır.r.

•• Pankreas kPankreas köökenli kenli proenzimleriproenzimleri aktifleraktifler

•• Kolesterol, ilaKolesterol, ilaçç son son üürrüünlerini, toksinleri, metal iyonlarnlerini, toksinleri, metal iyonlarıınnıı ve ve HbHb yyııkkıım m üürrüünlerinin atnlerinin atııllıımmıınnıı sasağğlar.lar.

Pankreas Pankreas LipazLipazıı AktifleyenAktifleyen FaktFaktöörlerrler

•• Safra TuzlarSafra Tuzlarıı

•• CaCa+2+2 iyonlariyonlarıı

•• BazBazıı protein ve a.protein ve a.asidlerasidler

•• FosfolipidlerFosfolipidler

•• KolipazKolipaz (pankreastan, MW:10.000 olan bir (pankreastan, MW:10.000 olan bir polipeptidtirpolipeptidtir,,•• enzimin yaenzimin yağğ ememüülsiyonuna balsiyonuna bağğlanmaylanmayıı sasağğlar)lar)

•• Optimum Optimum pHpH : 7 : 7 –– 8.88.8

aaççililaaççilil

aaççililtrigliseridtrigliserid

aaççilil

aaççilil2,3 2,3 diadiaççililgliserolgliserol

Pankreas Pankreas LipazLipazıı

FFAFFA11

Pankreas Pankreas LipazLipazıı

FFAFFA22

aaççilil

22-- monoamonoaççililgliserolgliserol

%72%72

aaççilil

11-- monoamonoaççililgliserolgliserol

İİzomerazzomerazPankreas Pankreas

LipazLipazıı

FFAFFA33 gliserolgliserol

%12%12

aaççilil

22-- monoamonoaççililgliserolgliserol

%6%6

““FosfolipidFosfolipid sindirimisindirimi””

1.1.

2.2.

3.3.

aaççilil

aaççilil

PPii4.4. AzotluAzotlu

BazBaz

1. 1. FosfolipazFosfolipaz AA11

2. 2. FosfolipazFosfolipaz AA22

3. 3. FosfolipazFosfolipaz CC

4. 4. FosfolipazFosfolipaz D (Bitkilerde)D (Bitkilerde)

SSööz konusu z konusu profosfolipazprofosfolipaz enzimleri pankreastan yapenzimleri pankreastan yapııllıır, r, yyüüksek oranda Aksek oranda A22 iiççerir, erir, tripsintripsin, safra tuzlar, safra tuzlarıı ve ve CaCa+2+2 iyonlariyonlarıı ile ile aktifleniraktiflenir..

Pankreastan Pankreastan monomermonomer olarak, salgolarak, salgıılanan ve safra tuzlarlanan ve safra tuzlarıı ile ile polimerlepolimerleşşenen Kolesterol Kolesterol EsterazEsteraz,, Ester KolesterolEster Kolesterolüü FFA ve serbest FFA ve serbest Kolesterole dKolesterole döönnüüşşttüürrüür. Emilim serbest formda azr. Emilim serbest formda azıı ddışışkkıı ile atile atııllıır.r.

““Ester Kolesterol SindirimiEster Kolesterol Sindirimi””

LipidLipid EmilimiEmilimiLipidlerinLipidlerin %98%98’’i i diffdiffüüzyonzyon yolu ile yolu ile intestinalintestinal mukoza hmukoza hüücresine emilir. cresine emilir. BurdaBurda yeniden bir dyeniden bir düüzenlenme ile kana karzenlenme ile kana karışıışır.r.

BARSAK LBARSAK LÜÜMENMENİİ BARSAK HBARSAK HÜÜCRESCRESİİ LENF SLENF SİİST.ST.

11--2 2 diadiaççilil gliserolgliserol

FFAFFA

22-- MonoaMonoaççililgliserolgliserol

11-- MonoaMonoaççililgliserolgliserol

gliserolgliserol

FFA + ATP + FFA + ATP + KoAKoA AAççilKoAilKoA

%72%72

%6%6 TrigliseridTrigliseridFFAFFA

LipazLipaz

gliserolgliserol%12%12 gliserolgliserol

şşilomikronilomikron

Besin Besin TrigliseridiTrigliseridi((Uzun zincirli FFA)Uzun zincirli FFA)

•• Pankreas Pankreas lipazlipazıı ile sindirimile sindirim

•• Tam Tam hidrolizlenmezhidrolizlenmez

•• Yeniden Yeniden trigliseridetrigliseride ddöönnüüşşüürr

•• ŞŞilomikronilomikron yapyapııssıına girer na girer

•• Lenf dolaLenf dolaşışımmıına katna katııllııp, p, kana gekana geççerer

Besin Besin TrigliseridiTrigliseridi(K(Kıısa zincirli FFA)sa zincirli FFA)

•• İİntestinalntestinal hhüücc. . mikrozomalmikrozomal lipazlipazıı ileile

•• Tam hidrolizTam hidroliz

•• TrigliseridTrigliserid oluoluşşturmazturmaz

•• ŞŞilomikronilomikron yapyapııssıına girmez na girmez

•• Lenf dolaLenf dolaşışımmıına girmeden direkt na girmeden direkt kana gekana geççerer

LipidLipid Emilim BozukluklarEmilim Bozukluklarıı

•• Safra SalgSafra Salgııssıı yetersizliyetersizliğği (Karacii (Karaciğğer ve safra kesesi hastaler ve safra kesesi hastalııklarklarıı, , Safra yollarSafra yollarıı ttııkankanııklklığıığı))

•• Pankreas sPankreas sııvvııssıı yetersizliyetersizliğğii

•• İİntestinalntestinal mukoza hmukoza hüücresi yapcresi yapıısal bozuklusal bozukluğğuu

** Sonu** Sonuççta, fazla ta, fazla lipidlerlipidler emilemez ise demilemez ise dışışkkıı yoluyla atyoluyla atııllıır. r. Buna Buna steatoresteatore denir. Ayrdenir. Ayrııca yaca yağğda erir vitaminlerin (A, D, E, K) ve da erir vitaminlerin (A, D, E, K) ve esansiyelesansiyel yayağğ asidlerininasidlerinin eksiklieksikliğği olui oluşşabilir.abilir.

PLAZMA LPLAZMA LİİPPİİD TRANSPORTU VE D TRANSPORTU VE BBİİLELEŞİŞİMMİİ

Besin YaBesin Yağığı YaYağğ SenteziSentezi

İİnce Bance Bağığırsakrsak KaraciKaraciğğerer

ŞŞilomikronilomikron FFAFFAVLDLVLDL

YAYAĞĞ DOKUSUDOKUSU

FFAFFA

KALP, KAS BKALP, KAS BÖÖBREKBREK

Besin Besin trigliseridlerinintrigliseridlerinin ince baince bağığırsaktan dirsaktan diğğer dokulara nakli, k.cier dokulara nakli, k.ciğğerde erde sentezlenen sentezlenen lipidlerinlipidlerin yayağğ dokusuna depo idokusuna depo iççin gin göönderilmesi, yanderilmesi, yağğdokusunda depo edilen dokusunda depo edilen trigliseridlerintrigliseridlerin gerektigerektiğğinde diinde diğğer dokulara nakli.er dokulara nakli.

LipidLipid emiliminden emiliminden öönce lenf snce lenf sııvvııssıı berraktberraktıır ve emilimden hemen sonra r ve emilimden hemen sonra beyaz sbeyaz süüt gibi olur. Nedeni t gibi olur. Nedeni şşilomikronlardilomikronlardıırr. Ayn. Aynıı şşekilde tokluktan ekilde tokluktan hemen sonra alhemen sonra alıınan kannan kanıın plazmasn plazmasıında snda süüt gibi bulant gibi bulanııktktıır. Buna r. Buna ““Besinsel Besinsel LipemiLipemi”” denir. Yenilen yemedenir. Yenilen yemeğğin tin tüürrüüne gne gööre re lipidlipid miktarmiktarıı ve ve bilebileşşimi farklimi farklıı olabilir. Bulanolabilir. Bulanııklklıık k EktrahepatikEktrahepatik dokular tarafdokular tarafıından ndan sentezlenip, damar sentezlenip, damar endotelineendoteline salsalıınan nan lipoproteinlipoprotein lipazlipaz enzimi ile enzimi ile giderilir. Zira enzim giderilir. Zira enzim şşilomikronilomikron ve VLDL ve VLDL trigliseridlerinitrigliseridlerini FFAFFA’’yayahidrolizler. 8 saat ahidrolizler. 8 saat aççllıık kank kanıında plazma bu nedenle berraktnda plazma bu nedenle berraktıır.r.

(saat)

(%mg)

200

100

3 6 9 12

Plazma Plazma LipidLipid BileBileşşimiimi

AAççllıık Plazma k Plazma LipidLipid BileBileşşimiimi

•• TotalTotal LipidLipid %500 %500 –– 800 800 mgmg

•• TotalTotal KolesterolKolesterol %150 %150 –– 200 200 mgmg

•• Serbest KolesterolSerbest Kolesterol % 55 % 55 –– 100 100 mgmg

•• FosfolipidlerFosfolipidler %140 %140 –– 280 280 mgmg

•• TrigliseridlerTrigliseridler % 50 % 50 –– 220 220 mgmg

•• Serbest yaSerbest yağğ asidleriasidleri % 8 % 8 –– 20 20 mgmg

TTüüm bu m bu lipidlerlipidler plazmada plazmada şşilomikronilomikron, VLDL, LDL ve , VLDL, LDL ve HDL yapHDL yapııssıında bulunurlar.nda bulunurlar.

LipazlarLipazlar

Pankreas Pankreas LipazLipazıı (sindirim)(sindirim)

LingualLingual LipazLipaz (sindirim)(sindirim)

HepatikHepatik LipazLipaz ((KatabolizmaKatabolizma))

LizozomalLizozomal LipazLipaz (h(hüücrede sindirim, crede sindirim, lizozomlardalizozomlarda))

Hormona duyarlHormona duyarlıı lipazlipaz (ya(yağğ dokusu)dokusu)

““LipoproteinLipoprotein LipazLipaz””

LipoproteinLipoprotein MetabolizmasMetabolizmasıı

..ŞŞilomikronlarilomikronlar

.D.Düüşşüük Yok Yoğğunluktaki unluktaki LipoproteinlerLipoproteinler(LDL)(LDL)

..ÇÇok Dok Düüşşüük Yok Yoğğunluktaki unluktaki LipoproteinlerLipoproteinler(VLDL)(VLDL)

.Y.Yüüksek Yoksek Yoğğunluktaki unluktaki LipoproteinlerLipoproteinler(HDL)(HDL)

LipoproteinLipoprotein metabolizmasmetabolizmasıındaki ndaki enzimlerenzimler

LipoproteinLipoprotein lipazlipazHepatikHepatik lipazlipazEndotelyalEndotelyal lipazlipazLesitinLesitin kolesterol kolesterol aaççilil transferaztransferaz (LCAT)(LCAT)LizozomalLizozomal lipazlipaz

LipoproteinLipoprotein metabolizmasmetabolizmasıındaki ndaki öözel gzel göörevli proteinlerrevli proteinler

KETP (kolesterol ester transfer protein)KETP (kolesterol ester transfer protein)PLTP (PLTP (fosfolipidfosfolipid ester transfer protein)ester transfer protein)

BarsaktaBarsakta sentezlenen, 10 C sentezlenen, 10 C ’’dan bdan büüyyüük yak yağğ asidlerininasidlerinin oluoluşşturduturduğğuu

* * TrigliseridTrigliserid (% 83)(% 83)* Kolesterol (% 8)* Kolesterol (% 8)* * FosfolipidFosfolipid (% 7)(% 7)* * ApoApo B48B48* * ApoApo A iA iççerirerir

DolaDolaşışımda mda HDLHDL’’denden ApoApo CC22, E, E alalıır. Bu yolla r. Bu yolla LipoproteinLipoprotein LipazLipaztaraftarafıından kolayca sindirilir. Bndan kolayca sindirilir. Büüyyüük k ööllçüçüde yade yağğ asidleriasidleri azalan azalan şşilomikronunilomikronun kalan kkalan kıısmsmıı k.cik.ciğğer tarafer tarafıından, tamamen sindirilir. ndan, tamamen sindirilir. Toklukta, Toklukta, eksojeneksojen lipidlipid transportutransportu tamamlanmtamamlanmışış olur.olur.

ŞİŞİLOMLOMİİKRONLARKRONLAR

LipoproteinLipoprotein LipazLipaz

•• İİnsnsüülinlin , , lipoproteinlipoprotein sentezini ve damar sentezini ve damar endotelineendotelinetutunmastutunmasıınnıı arttarttıırrıır. r.

•• Damar Damar endotelindeendotelinde babağğllıı olarak bulunur.olarak bulunur.

••HeparinHeparin ,, lipoproteinlipoprotein lipazlipazıı doladolaşışıma ma serbestleserbestleşştirir.tirir.

•• ApoApo C II ve C II ve fosfolipdlerfosfolipdler ile aktifleile aktifleşşip, ip, lipoproteinlerdekilipoproteinlerdeki trigliseridtrigliserid parparççalanmasalanmasıınnıısasağğlar.lar.

VLDL MetabolizmasVLDL Metabolizmasıı

EndojenEndojen lipidlerilipidleri tataşışır, ar, aççllııkta yakta yağğ dokusudokusu’’nun sundunun sunduğğu u lipidlerdenlipidlerdenk.cik.ciğğerde sentezlenip, dolaerde sentezlenip, dolaşışıma verilir. ma verilir. ŞŞilomikronailomikrona benzer benzer benzer benzer şşekilde ekilde metabolizemetabolize edilir.edilir.

LDL METABOLLDL METABOLİİZMASIZMASI

LDLLDL’’ninnin babaşşllııca fonksiyonu kolesterolca fonksiyonu kolesterolüü ççevre dokulara taevre dokulara taşışımaktmaktıır. r. LDL LDL üüzerindeki zerindeki apoproteinapoprotein BB--100 100 ‘ü‘ü tantanııyan hyan hüücre cre membranmembranreseptreseptöörleri (rleri (glikoproteinglikoprotein yapyapııssıında) sahip olduklarnda) sahip olduklarıı negatif negatif yyüüklerle LDL baklerle LDL bağğlayabilir. Hlayabilir. Hüücre cre membranmembranıındanda iiçç taraftarafııKLATHRKLATHRİİNN kaplkaplıı kküçüüçük k ççukurlarda yer alan reseptukurlarda yer alan reseptöörlerdir.rlerdir.

11-- LDL hLDL hüücre cre membranmembranıındakindaki reseptreseptöörlere barlere bağğlanlanıır.r.

22-- HHüücre icre iççerisine girer (erisine girer (EndositozEndositoz))

33-- HHüücre cre lizozomlarlizozomlarıınnıınn iiççerdierdiğği i hidrolitikhidrolitik enzimler ile parenzimler ile parççalanalanıır. r. ApoApo--B de a.B de a.asidlerineasidlerine hidrolezlenirhidrolezlenir..

44-- YapYapııdaki ester kolesterol daki ester kolesterol lizozomallizozomal kolesterol kolesterol esterazesteraz ile ile hidrolezleniphidrolezlenip, serbest kolesterol h, serbest kolesterol hüücreye katcreye katıılmlmışış olur.olur.

HHüücre icre iççine aline alıınan serbest kolesterol konsantrasyonunun hnan serbest kolesterol konsantrasyonunun hüücre icre iççindeki indeki bazbazıı enzim aktivitelerine etkileri.enzim aktivitelerine etkileri.

AA-- KolesterolKolesterolüün n endojenendojen sentezi isentezi iççin gerekli anahtar enzim in gerekli anahtar enzim HMGHMG--KoAKoARedRedüüktazktaz ((hidroksihidroksi metil metil glutarilglutaril KoAKoA) aktivitesini ) aktivitesini azaltazaltıır.r.

BB-- ACATACAT ((AAççilil kolesterol kolesterol aaççilil transferaztransferaz) aktivitesini) aktivitesini arttarttıırarakrarak fazla fazla serbest kolesterolserbest kolesterolüün esterlen esterleşşerek herek hüücre icre iççinde kalmasinde kalmasıınnıı sasağğlamaklamak

CC-- LDL reseptLDL reseptöör sentezini azaltarakr sentezini azaltarak, h, hüücre icre iççine fazla kolesterol aline fazla kolesterol alıınnıımmıınnııayarlamak.ayarlamak.

Kandaki LDL dKandaki LDL düüzeyine etki eden faktzeyine etki eden faktöörlerrler

11-- VLDL VLDL biyosentezininbiyosentezinin artartıırrıılmaslmasıı

a a –– serbest yaserbest yağğ asidlerininasidlerinin karacikaraciğğere giriere girişşinin artmasinin artmasıı

b b –– Diyetle daha fazla yaDiyetle daha fazla yağğ alalıınnıımmıı ve karacive karaciğğere girmesiere girmesi

22-- LDL LDL KatabolizmasKatabolizmasıınnıınn DDüüşşüürrüülmesilmesi

a a –– HepatikHepatik ve ve ektrahepatikektrahepatik dokularda LDL reseptdokularda LDL reseptöörrüü saysayııssıınnıın azalmasn azalmasıı

b b –– ApoApo BB100100 ile normal etkileile normal etkileşşemeyen kusurlu LDL reseptemeyen kusurlu LDL reseptöörr

c c –– LDL reseptLDL reseptöörrüü ile etkileile etkileşşemeyen kusurlu emeyen kusurlu ApoApo BB100100 reseptreseptöör r bozukluklarbozukluklarıı Tip II Tip II HiperlipidemiHiperlipidemi veya veya FamilialFamilialhiperbetalipoproteinhiperbetalipoprotein oluoluşşturabilir,turabilir,AtherosklerozuAtherosklerozu arttarttıırrıır.r.

HDL METABOLHDL METABOLİİZMASIZMASI

KaraciKaraciğğer ve ince baer ve ince bağığırsakta sentezlenebilir. rsakta sentezlenebilir.

YaklaYaklaşışık olarak, k olarak, %50 protein%50 protein%30 %30 fosfolipidfosfolipid%20 kolesterol%20 kolesterol’’den oluden oluşşur.ur.

ApoApo AI ve AII (en AI ve AII (en ççok) ok) ApoApo--C ve C ve ApoApo E iE iççerir.erir.

HDLHDL’’ninnin en en öönemli fonksiyonu hnemli fonksiyonu hüücreleri kolesterolden temizlemektir. creleri kolesterolden temizlemektir. Bu amaBu amaççla; la;

1)1) KolesterolKolesterol’ü’ün hn hüücrelerden atcrelerden atııllıımmıınnıı sasağğlarlar

2)2) PeriferPerifer dokulardaki kolesteroldokulardaki kolesterolüü karacikaraciğğere taere taşışır ve safra r ve safra asidleriasidlerişşeklinde ateklinde atııllıımlarmlarıınnıı sasağğlar.lar.

3)3) ŞŞilomikronilomikron ve VLDL yve VLDL yııkkıımmıı ssıırasrasıında olunda oluşşan artan artııklarklarıı tataşışır.r.

HDL SenteziHDL Sentezi : : --karacikaraciğğerde ve az miktarda ince baerde ve az miktarda ince bağığırsakta olur. rsakta olur. OlgunlaOlgunlaşşmammamışış HDL disk HDL disk şşeklinde dolaeklinde dolaşışıma verilir.ma verilir.

-- YapYapıılarlarıında nda ApoApo E, E, ApoApo A, A, fosfolipidfosfolipid ve kolesterol vardve kolesterol vardıırr

-- EkstrahepatikEkstrahepatik dokulardan ve didokulardan ve diğğer er lipoproteinlerdenlipoproteinlerden ApoApo A, A, ApoApo C alarak kC alarak küüre re şşeklini aleklini alıırlar.rlar.

-- OlgunlaOlgunlaşşmmışış HDLHDL’’ninnin yapyapııssıındaki ndaki ApoApo AA11 LCAT enzimini LCAT enzimini aktifleyipaktifleyip, al, alıınan kolesterollerin esterlenan kolesterollerin esterleşşip kip küüresel yapresel yapıı iiççine ine ggöçüöçü sasağğlanlanıır. HDLr. HDL33 densitesidensitesi artar HDLartar HDL22 ‘‘ye dye döönnüüşşüür. r.

HDLHDL22’’deki ester kolesterol CETP (Kolesterol esteri transfer deki ester kolesterol CETP (Kolesterol esteri transfer proteini) ile aktarproteini) ile aktarııllıır. Yerine r. Yerine trigliseridlertrigliseridler alalıınnıır. Bu ester r. Bu ester kolesteroller karacikolesteroller karaciğğere ere şşilomikronilomikron kalkalııntntıılarlarıı ve IDL ile ve IDL ile giderek, safra asidi giderek, safra asidi şşeklinde ateklinde atııllıır.r.

HDL MetabolizmasHDL Metabolizmasıındaki enzim ndaki enzim LesitinLesitin Kolesterol Kolesterol AAççilil transferaztransferaz(LCAT)(LCAT) karacikaraciğğerde sentezlenir. erde sentezlenir. ApoApo A1 ile A1 ile aktifleniraktiflenir, , ApoApo CC--I, I, ApoApo IVIV’ü’ünn de aktive edici etkileri vardde aktive edici etkileri vardıır. LCAT plazma r. LCAT plazma lipoproteinlerindekilipoproteinlerindeki kolesterollerin esterlerini olukolesterollerin esterlerini oluşşturur. turur.

İİki deki değğiişşik enzim aktivitesini iik enzim aktivitesini iççerir;erir;

1)1) LesitininLesitinin ayrayrışışmasmasıı ((fosfolipazfosfolipaz benzeri aktivite), genelde benzeri aktivite), genelde LesitininLesitinin 22-- karbonundaki yakarbonundaki yağğ asidi ayrasidi ayrııllıır.r.

2)2) TransesterifikasyonTransesterifikasyon : Ya: Yağğ asidinin LCAT ile kolesterolasidinin LCAT ile kolesterolüün n 3. karbonundaki OH grubuna ta3. karbonundaki OH grubuna taşışınmasnmasıı..

LLİİPOGENEZ POGENEZ (L(LİİPPİİD SENTEZD SENTEZİİ))

LLİİPOGENEZ POGENEZ (L(LİİPPİİD SENTEZD SENTEZİİ))

YaYağğ asidi senteziasidi senteziDoymamDoymamışış yayağğ asidi senteziasidi senteziTriaTriaççilgliserolilgliserol ((trigliseridtrigliserid) sentezi) senteziKolesterol senteziKolesterol senteziFosfolipidFosfolipid sentezisentezi

LipidLipid, , karbohidratkarbohidrat ve proteinlerden fazlasve proteinlerden fazlasıı yayağğ asidine asidine ddöönnüüşşebilir ve ebilir ve triatriaççilgliserolilgliserol şşeklinde depo edilir. Depo eklinde depo edilir. Depo yayağğlarlarıın ihtiyan ihtiyaçç halinde yhalinde yııkkıılmaslmasıına da na da ““LipolizLipoliz”” denir.denir.

YaYağğ asidlerininasidlerinin yeniden sentezi yeniden sentezi sitoplazmasitoplazmada, yada, yağğasidlerininasidlerinin zincir uzatzincir uzatıılmaslmasıı ise ise mitokondrimitokondridede ve ve endoplazmikendoplazmik retikulumretikulum ((mikrozommikrozom fraksiyonunda) olur.fraksiyonunda) olur.

YaYağğ asidi sentezinde ilk adasidi sentezinde ilk adıım m mitokondridemitokondride bulunan bulunan AsetiAseti KoAKoA’’larlarıınn sitozolesitozole tataşışınmasnmasııddıır.r.

MitokondrialMitokondrial 1) 1) piruvatpiruvat ‘‘ıınn oksidasyonundaoksidasyonundaAsetilAsetil KoAKoA 2) ya2) yağğ asidlerininasidlerinin oksidasyonundaoksidasyonunda

3) 3) aminoamino asidlerdenasidlerden4) keton cisimlerinden olu4) keton cisimlerinden oluşşurur

AsetilAsetil KoAKoA’’nnıınn KoAKoA kkıısmsmıı mitokondrialmitokondrial membrandanmembrandan gegeççemez.emez.

Sitoplazmada Sitoplazmada lipogenezlipogenez karacikaraciğğer, ber, bööbrek, beyin, akcibrek, beyin, akciğğer, er, meme dokusu ve yameme dokusu ve yağğ dokusunda olur.dokusunda olur.

KofaktKofaktöörlerrler;; NADPH, NADPH, heksozmonofosfatheksozmonofosfat yolundan yolundan oluoluşşur. Bu yolla ur. Bu yolla oksidlenenoksidlenen her her glukozaglukoza 2 2 NADPH sentezlenir. NADPH sentezlenir.

ATP, ATP, MnMn++22, HCO, HCO--

33 (CO(CO22 kaynakaynağığı), ), BiotinBiotin ççok ok saysayııda enzimle, da enzimle, öözel bir tazel bir taşışıyyııccıı protein protein olan ACP golan ACP göörev alrev alıır.r.

““YaYağğ Asidinin Asidinin aktiflenmesiaktiflenmesi AAççilil KoAKoA oluoluşşumuumu””

H3C – (CH2)n – C – OH (Yağ asidi)

=

O

H3C – (CH2)n – C ~ SCoA

=O

Açil KoA

H2O

KoA – SH Mg+2, ATP

Açil KoA sentetaz(Tiyokinaz)

KoA’nın Yapısı; pantoik asid – ß. Alanin – Tioetanolamin

pirofosfat SH

ribozfosfat – Adenin

Sentezin ilk basamaklarSentezin ilk basamaklarıında nda MalonilMalonil--ACPACP ve ve AsetilAsetil ACPACPoluoluşşturulur. Daha sonraki zincir uzatmalarturulur. Daha sonraki zincir uzatmalarıında nda MalonilMalonil--ACPACP yapyapııya sya süürekli dahil olur.rekli dahil olur.

AsetilAsetil KoAKoAAsetilAsetil TransTrans

AAççilazilaz

AsetilAsetil –– ACPACP

KoAKoA

ACP ACP TaTaşışıyyııccııProteinProtein

AsetilAsetil KoAKoAKarboksilazKarboksilaz

ATPATPCOCO22

COCO2 2 –– BiotinBiotinEnzim KompleksiEnzim Kompleksi

MalonilMalonil KoAKoA MalonilMalonil -- ACPACPACP taACP taşışıyyııccıı proteinprotein

((KoAKoA))““MalonilMalonil TransTrans AAççilazilaz””

““SitoplazmadaSitoplazmada”” olan bu olan bu sirksirküülasyonla hep devam lasyonla hep devam ederek 3C yapederek 3C yapııya ya malonilmalonil--ACPACPolarak girer, fakat COolarak girer, fakat CO22ççııkkışıışından dolayndan dolayıı her seferinde her seferinde 2C zincir uzat2C zincir uzatıılmlmışış olunur. Bu olunur. Bu ddööngngüü 7 defa tekrarland7 defa tekrarlandığıığında nda 16 16 CC’’lulu palmitik palmitik asidasidsentezlenir. Son basamakta sentezlenir. Son basamakta ise ise ACPACP ayrayrııllıır.r.

AsetilAsetil ACP + ACP + MalonilMalonil ACPACP

AsetoasetilAsetoasetil –– ACP ACP

ββ –– hidroksibutirilhidroksibutiril –– ACP ACP

KrotonilKrotonil –– ACP ACP

ButirilButiril –– ACP ACP

COCO22

NADPHNADPH

HH22OO

NADPHNADPH

““RedRedüüktazktaz””

““TiyolazTiyolaz””

““RedRedüüktazktaz””

““DehidrazDehidraz””

PalmitoilPalmitoil -- ACPACP

HH22OO

ACPACP

““Palmitik A.Palmitik A.””PalmitoilPalmitoil EsterazEsteraz

““MitokrondrialMitokrondrial”” sistemde zincir uzatsistemde zincir uzatıılmaslmasıı

AsetilAsetil KoAKoA + + AAççilil KoAKoA (2C k(2C kıısa)sa)

ββ –– KetoKeto AAççilil –– KoAKoA

ββ –– hidroksiahidroksiaççilil –– KoAKoA

DoymamDoymamışış aaççilil –– KoAKoA

AAççilil KoAKoA (2C uzam(2C uzamışış))

KoAKoA

NADH + HNADH + H++

-- HH22OO

NADPH+HNADPH+H++

““ββ--hidroksiahidroksiaççilil dehidrogenazdehidrogenaz””

““TiyolazTiyolaz””

““EnoilEnoil RedRedüüktazktaz””

““ββ --hidroksiahidroksiaççilil dehidrazdehidraz””

NADPNADP++

““MikrozomalMikrozomal”” zincir uzatma ise, zincir uzatma ise,

(2C k(2C kıısa) sa) AAççilil KoAKoA + + MalonilMalonil KoAKoA

ββ –– KetoKeto AAççilil –– KoAKoA

ββ–– hidroksiahidroksiaççilil –– KoAKoA

αα -- ββ -- DoymamDoymamışış aaççilil KoAKoA

AAççilil KoAKoA (2C uzam(2C uzamışış))

KoAKoA, CO, CO22

HH22OO

NADPH+ HNADPH+ H++

““ββ ––ketoaketoaççilil KoAKoA sentazsentaz””

““DoymamDoymamışış AAççilil KoAKoA RedRedüüktazktaz””

““HidratazHidrataz””

NADPNADP++

NADPH + HNADPH + H++

NADPNADP““ββ––ketoaketoaççilil KoAKoA redredüüktazktaz””

YaYağğ asidleriasidleri zincir uzatma sistemizincir uzatma sistemi

2 karbonlu birimlerin eklenmesiyle 2 karbonlu birimlerin eklenmesiyle sitozoldesitozolde palmitik palmitik asidasidsentezlenir. Daha sonra zincir uzatma sentezlenir. Daha sonra zincir uzatma mikrozomalmikrozomal sistemde sistemde ((endoplazmikendoplazmik retikulumdaretikulumda) daha aktif olarak ) daha aktif olarak stearik stearik asidasidoluoluşşumu ile sonuumu ile sonuççlanlanıır. r. MitokondrialMitokondrial uzatma sistemi uzatma sistemi malonilmalonil--KoAKoA yerine yerine asetilasetil--KoAKoA kullankullanıır.r.

1) 1) SitoplazmikSitoplazmik sistem : sistem :

BiotinBiotin + Enzim + + Enzim + ÖÖzel gzel göörevli + revli + MnMn++++ + ATP + CO+ ATP + CO22 + NADPH + NADPH kompleksi bir protein kompleksi bir protein

AsetilAsetil KoAKoA + 7 + 7 malonilmalonil KoAKoA + 14 NADPH + 14 H+ 14 NADPH + 14 H++

1 1 Palmitik Palmitik asidasid + 7 CO+ 7 CO22 + 8 + 8 KoAKoA + 14 NADP+ 14 NADP++ + 6 H+ 6 H22OO

YaYağğ asidleriasidleri zincir uzatma sistemizincir uzatma sistemi

2) 2) MitokondrialMitokondrial sistem : sistem :

( ( AsetilAsetil KoAKoA + + AAççilil KoAKoA + NADPH + NADH )+ NADPH + NADH )

Acil Acil KoAKoA + + AsetilAsetil KoAKoA + NADH + NADPH + 2H+ NADH + NADPH + 2H++

AcilAcil+2C+2C KoAKoA + NAD+ NAD++ + NADP+ NADP++ + + KoAKoA

3) 3) MikrozomalMikrozomal sistem : sistem :

( ( MalonilMalonil KoAKoA + + AAççilil KoAKoA + NADPH )+ NADPH )

Acil Acil KoAKoA + + MalonilMalonil SKoASKoA + 2NADPH + 2H+ 2NADPH + 2H++

AcilAcil+2C+2C KoAKoA + 2NADP+ 2NADP++ + + KoAKoA + CO+ CO22

SSİİSTEMSTEM HHÜÜCRE CRE FRAKSFRAKSİİYONUYONU SUBSTRATSUBSTRAT KOFAKTKOFAKTÖÖRR

Yeniden Yeniden SentezSentez

Zincir Zincir UzatmaUzatma

SitoplazmaSitoplazma

MitokondriMitokondri

MikrozomMikrozom

MikrozomMikrozom

AsetilAsetil KoAKoA + + MalonilMalonil KoAKoA

Uzun zincirli Uzun zincirli aaççilil KoAKoA(Doymu(Doymuşş veya veya

DoymamDoymamışış) + ) + AsetilAsetil KoAKoA

Uzun zincirli Uzun zincirli aaççilil KoAKoA(C(C1010:O :O –– CC1616:O) + :O) +

MalonilMalonil KoAKoA

DoymamDoymamışış aaççilil KoAKoA(C(C18:318:3 > C> C18:218:2 > C> C18:118:1) + ) +

MalonilMalonil KoAKoA

NADPHNADPH, ACP, ACP

NADPHNADPH, , NADHNADH

NADPHNADPH

NADPHNADPH

YaYağğ Asidi Sentezinin Asidi Sentezinin RegRegüülasyonulasyonu

AsetilAsetil KoAKoA karboksilazkarboksilaz enzimi sentezde henzimi sentezde hıız sz sıınnıırlayrlayııccııbasamaktbasamaktıır ve ar ve aşşaağığıdaki faktdaki faktöörlerden sentez olumlu rlerden sentez olumlu veya olumsuz yveya olumsuz yöönde etkilenir.nde etkilenir.

AsetilAsetil KoAKoA

““AsetilAsetil KoAKoAKarboksilazKarboksilaz””

MalonilMalonil KoAKoA

YaYağğ AsidiAsidi

•• İİnsnsüülinlin (+)(+)•• SitratSitrat (+)(+)•• PalmitoilPalmitoil KoAKoA ((--))•• GlukagonGlukagon; Epinefrin ; Epinefrin ((--))

Genel Anlamda Genel Anlamda LipogenezinLipogenezin RegRegüülasyonulasyonu1)1) AsetilAsetil KoAKoA normal miktarlarda olunormal miktarlarda oluşşmalmalıı2)2) VVüücut Acut Ağığırlrlığıığı dedeğğiişşmeyecek meyecek şşekilde besin alekilde besin alıınmalnmalıı3)3) TiaminTiamin , , piridoksalpiridoksal fosfat gibi vitaminler alfosfat gibi vitaminler alıınmalnmalıı4)4) Gerekli NADPH oluGerekli NADPH oluşşmalmalıı

DoymamDoymamışış YaYağğ AsidleriAsidleri18 Karbonlu18 Karbonlu Oleik Oleik asidasid (9=10)(9=10)18 Karbonlu18 Karbonlu LinoleikLinoleik asidasid (9=10, 12=13)(9=10, 12=13)18 Karbonlu18 Karbonlu LinolenikLinolenik asidasid (9=10, 12=13, 15=16)(9=10, 12=13, 15=16)20 Karbonlu20 Karbonlu AraAraşşidonikidonik asidasid (5=6, 8=9, 11=12, 14=15)(5=6, 8=9, 11=12, 14=15)20 Karbonlu20 Karbonlu yayağğ a. (a. (EicosanoikEicosanoik) IKOSANO) IKOSANOİİK yaK yağğ a. denira. denir

EsansiyelEsansiyel yayağğ asidleriasidleri hhüücrenin yapcrenin yapıısal sal lipidleridirlerlipidleridirler. . ÖÖzellikle zellikle mitokondrialmitokondrial membranmembran ile ilgilidirler.ile ilgilidirler.

AraAraşşidonikidonik asidasid hhüücre cre membranmembranıındanda bulunur ve bulunur ve fosfolipidlerdekifosfolipidlerdeki yayağğ asidlerininasidlerinin %5%5--15 15 ‘‘ini oluini oluşşturur.turur.

ProstoglandinProstoglandin ve ve LLöökotrienkotrien oluoluşşumuyla ilgilidirler.umuyla ilgilidirler.

αα -- linoleiklinoleik asiddenasidden oluoluşşan veya balan veya balıık yak yağığında bulunan nda bulunan EikozahekzanoikEikozahekzanoik asidasid (20:6) Retinada, (20:6) Retinada, serebralserebral kortekstekortekstebulunur. bulunur. ÖÖzellikle beyin gelizellikle beyin gelişşimi iimi iççin gereklidir.in gereklidir.

EsansiyelEsansiyel yayağğ asidi almayanlarda derinin kurumasasidi almayanlarda derinin kurumasıı lipidlipidtataşışımada bozukluk ve dimada bozukluk ve diğğer bozukluklar ger bozukluklar göörrüüllüür.r.

DOYMAMIDOYMAMIŞŞ YAYAĞĞ ASASİİDDİİ SENTEZSENTEZİİStearoilStearoil –– KoAKoA + enzim+ enzim

“Açil Transferaz”KoAKoA

StearoilStearoil –– enzimenzim“Hidroksilaz”

HidroksiHidroksi StearoilStearoil –– enzimenzim“Hidrataz”

OleilOleil –– enzimenzim“Açil Transferaz”

OleilOleil--KoAKoA + + enzimenzim

EsansiyelEsansiyel YaYağğ AsidlerininAsidlerinin BiribirineBiribirine EndojenEndojen DDöönnüüşşüümmüü

MikrozomalMikrozomal ΔΔ9 9 DesaturazDesaturaz SistemiSistemi ile bir ile bir ççift baift bağğllıı yayağğasidi oluasidi oluşşumu mumu müümkmküündndüür, organizmada iki r, organizmada iki ççift baift bağğllıı yayağğasidi sentezi ise yapasidi sentezi ise yapıılamaz. Ancak iki lamaz. Ancak iki ççift baift bağğllıı yayağğasidine sasidine sıırayla 3. ve 4. rayla 3. ve 4. ççift baift bağğ eklenebilir. Bu nedenle 2 eklenebilir. Bu nedenle 2 ççift baift bağğllıı linoleiklinoleik asidasid esansiyelesansiyel yayağğ asidiasidi’’dir. Ondan dir. Ondan oluoluşşan 3 ve 4 an 3 ve 4 ççift baift bağğllıı linoleniklinolenik ve ve araaraşşidonikidonik asidlerasidler de de esansiyelesansiyel kabul edilir.kabul edilir.

TRTRİİAAÇÇİİLGLLGLİİSEROL (TRSEROL (TRİİGLGLİİSERSERİİD) SENTEZD) SENTEZİİ

KaraciKaraciğğer er mikrozomlarmikrozomlarıındanda sentez serbest sentez serbest gliserollegliserollebabaşşlar ve lar ve gliserolegliserole 3 ya3 yağğ asidi sasidi sıırayla eklenir. Buna rayla eklenir. Buna karkarşışıllıık kas ve yak kas ve yağğ dokusunda dokusunda ““GliserokinazGliserokinaz”” enzimi enzimi bulunmadbulunmadığıığından serbest ndan serbest gliserolgliserol sentezde kullansentezde kullanıılamaz. lamaz.

BurdaBurda glikolizleglikolizle oluoluşşan an DihidroksiDihidroksi aseton fosfataseton fosfatdehidrogenasyonladehidrogenasyonla αα--GliserofosfataGliserofosfata ddöönnüüşşttüürrüüllüüp, p, triatriaççilgliserolilgliserol sentezine devam edilebilir.sentezine devam edilebilir.

ÖÖnce yance yağğ asidi aktifleasidi aktifleşştirilir.tirilir.

YaYağğ asidi + asidi + KoAKoA AAççilil –– KoAKoAATPATP

SentetazSentetaz

TRTRİİAAÇÇİİLGLLGLİİSEROL ve FOSFOLSEROL ve FOSFOLİİPPİİD SENTEZD SENTEZİİ

GliserolATP

“Gliserokinaz”Gliserol 3-ı Fosfat

“Transferaz”

Açilgliserol 3-fosfat

Açil-KoA

KoA

DiAçilgliserol 3-fosfat(fosfatidik asid)

“Transferaz”Açil-KoA

KoA

Fosfat“Fosfataz”“Fosfolipid Sentezi”

1. 2. Diaçilgliserol“Transferaz”

Açil-KoA

KoA

TriaTriaççilgliserolilgliserol ((TrigliseridTrigliserid, Ya, Yağğ))

YaYağğ dokusudokusu; Sentezlenen ; Sentezlenen triatriaççilgliserolilgliserol hhüücrenin crenin sitoplazmassitoplazmasıında gerektinda gerektiğğinde kullaninde kullanıılmak lmak üüzere depolanzere depolanıır.r.

KaraciKaraciğğerer; ; Sentezlenen Sentezlenen triatriaççilgliserolilgliserol, , fosfolipidlerfosfolipidler, , serbest kolesterol, ester kolesterol ve serbest kolesterol, ester kolesterol ve apoproteinlerleapoproteinlerle birlebirleşşerek VLDL oluerek VLDL oluşşturur. turur. Kana verilir ve Kana verilir ve periferperifer dokulara gitmesi sadokulara gitmesi sağğlanlanıır.r.

KaraciKaraciğğer ve Yaer ve Yağğ dokusunda dokusunda gliserolgliserol 33--fosfat olufosfat oluşşumuumu

NADHNADH

Glukoz

“Glikoliz”

Dihidroksi aseton Fosfat

“Gliserol fosfatDehidrogenaz”

NADNAD

Gliserol Fosfat

ADP

ATP“Gliserol Kinaz”

GliserolGliserol

NADHNADH

Glukoz

“Glikoliz”

Dihidroksi aseton Fosfat

“Gliserol fosfatDehidrogenaz”

NADNAD

Gliserol Fosfat

YAYAĞĞ ASASİİDDİİ OKSOKSİİDASYONU DASYONU

LipidlerinLipidlerin depo depo şşekli olan ekli olan trigliseridlertrigliseridler,, aaççllııkta hormon kta hormon uyaruyarııssııyla yla aktiflenenaktiflenen hormona duyarlhormona duyarlıı lipazlipaz ile parile parççalanalanıır. r. YaYağğ asidleriasidleri doladolaşışıma verilir ve dokularca okside edilir. ma verilir ve dokularca okside edilir. GliserolGliserol karacikaraciğğerde erde glikolizglikoliz ara ara metabolitlerinemetabolitlerine dahil olur.dahil olur.

TRTRİİGLGLİİSERSERİİDDLipazLipaz

3 ya3 yağğ asidiasidi

GliserolGliserol

OksidasyonOksidasyon

GliserolGliserol –– 3 3 –– p p

DihidroksiDihidroksi aseton fosfataseton fosfat

YapYapııssıındaki yandaki yağğ asidi asidi oksidasyonoksidasyon basamaklarbasamaklarıından ndan öönce nce aktifleniraktiflenir..

CHCH33 –– CHCH22 CHCH22 –– CHCH22 –– CHCH22 –– COOHCOOHααωω ωω--11 ββδδ

1) Ya1) Yağğ asidi Aktifleasidi Aktifleşşmesi;mesi;

YaYağğ asidi + asidi + KoAKoA AAççilil KoAKoA (Aktif Ya(Aktif Yağğ Asidi)Asidi)((TiokinazTiokinaz))Açil – KoA Sentetaz

MgMg

ATPATP AMP + PPAMP + PPii

HH22OO PirofosfatazPirofosfataz

2 P2 Pii

SonuSonuççta iki yta iki yüüksek enerjili fosfat baksek enerjili fosfat bağığı kullankullanııllıırr..

2) Aktif 2) Aktif AAççilil--KoAKoA’’nnıınn mitokondriyemitokondriye tataşışınmasnmasıı

AAççilil KoAKoA’’nnıınn oksidasyonoksidasyon iiççin in mitokondriyemitokondriye tataşışınmasnmasıı““KarnitinKarnitin”” babağığımlmlıı bir dizi reaksiyondur. bir dizi reaksiyondur. KarnitinKarnitinA.A.asidlerdenasidlerden endojenendojen sentezlenir. Hayvansal gsentezlenir. Hayvansal gııdalarda dalarda bulunur, %95 kalp ve iskelet kasbulunur, %95 kalp ve iskelet kasıında depolannda depolanııp, enerji ip, enerji iççin in yayağğ asidi asidi transportundatransportunda ggöörev alrev alıır.r.

HH33C C –– N N –– CHCH22 –– C C –– COOH COOH

OHOHCHCH33

CHCH33 HH

KarnitinKarnitin

** Sitoplazmada yeniden yaSitoplazmada yeniden yağğ sentezi gerekli ise sentez sentezi gerekli ise sentez substratsubstratıı olan olan MalonilMalonil--KoAKoA, , direkt direkt KarnitinKarnitin aaççilil TransferazTransferaz--II ’’i i inhibeinhibe ederek yaederek yağğ asidi asidi oksidasyonunuoksidasyonunu engeller.engeller.

AAççilil -- KoAKoA

* * MalonilMalonil –– KoAKoA ((--))

KoAKoA

KarnitinKarnitin

KarnitinKarnitin aaççilil transferaztransferazII

AAççilil -- KarnitinKarnitinMitokondriMitokondrimembranmembranıı

AAççilil -- KarnitinKarnitin

AAççilil -- KoAKoA

ββ -- oksidasyonoksidasyon

MitokondriMitokondri

KarnitinKarnitin aaççilil transferaztransferazIIII

KoAKoA

KarnitinKarnitin

SitozolSitozol

KarnitinKarnitin eksiklieksikliğği nedenleri;i nedenleri;

•• KaraciKaraciğğer ve ber ve bööbrekte brekte biyosentezbiyosentez bozuklubozukluğğuu

•• Diyetle eksik alDiyetle eksik alıınnıım veya emilim bozuklum veya emilim bozukluğğuu

•• Doku iDoku iççi i transporttransport bozuklubozukluğğu (u (KonjenitalKonjenital enzim eksiklienzim eksikliğği)i)

•• Fazla yFazla yııkkıım veya bm veya bööbrekte atbrekte atııllıımmıın artmasn artmasıı

•• YYüüksek oranda ksek oranda aaççilil--karnitinkarnitin oluoluşşumu, umu, serbest serbest karnitinkarnitin azalmasazalmasıı

•• Uzun sUzun süüreli hemodiyaliz.reli hemodiyaliz.

SonuSonuççta;ta; yayağğ asidi asidi metabolizamsmetabolizamsıı bozulur, yabozulur, yağğ birikimi, birikimi, kas zaykas zayııflflığıığı ve halsizlik oluve halsizlik oluşşur.ur.

ββ oksidasyonoksidasyon

MitokondrideMitokondride gergerççekleekleşşir, ir, ββ karbon karbon oksidlenerekoksidlenerek AsetilAsetil--KoAKoAoluoluşşturacak turacak şşekilde ekilde 2 Karbon2 Karbon kkıısalsalıır. %40 Enerji r. %40 Enerji ATPATPşşeklinde tutulur. Yeklinde tutulur. Yüüksek miktarda enerji oluksek miktarda enerji oluşşmasmasıı yanyanıında, nda, karacikaraciğğerer--yayağğ dokusu dokusu lipidlipid dengesinin devamdengesinin devamıınnıı sasağğlar ve lar ve yayağğ asidleriniasidlerini didiğğer er biyomolekbiyomoleküüllerinllerin faydalanacafaydalanacağığı suda suda erir maddeler haline erir maddeler haline ççevirir.evirir.

DoymamDoymamışış yayağğ asidlerininasidlerinin oksidasyonuoksidasyonu;;

DoymuDoymuşş yayağğ asidlerindeasidlerinde olduolduğğu gibi u gibi ççift baift bağığınn bulundubulunduğğu u yere kadar yere kadar ββ--oksidasyonoksidasyon yolu ile yolu ile oksidleniroksidlenir. . İİzomerazzomeraz, , HidratazHidrataz ve ve EpimerazEpimeraz enzimlerinin yardenzimlerinin yardıımmıı ile ile oksidasyonoksidasyondevam eder.devam eder.Tek karbon sayTek karbon sayııllıı yayağğ asidlerininasidlerinin oksidasyonuoksidasyonu;;

ββ -- oksidasyonoksidasyon

PropiyonilPropiyonil--KoAKoA karboksilazkarboksilaz

Metil Metil MalonilMalonil--KoAKoA MutazMutaz

PropiyonilPropiyonil--KoAKoA (3C)(3C)

Metil Metil MalonilMalonil--KoAKoA

COCO22

BB1212

““SSüüksinilksinil –– KoAKoA”” Sitrik Sitrik asidasid siklsiklüüssüü ile yile yııkkııllıırr(TCH)(TCH)

COCO--33, ATP, ATP

BiotinBiotin

DoymuDoymuşş ve Doymamve Doymamışış YaYağğ AsidlerininAsidlerinin Enerji oluEnerji oluşşumu;umu;

Stearik Stearik AsidAsid(18 C, doymu(18 C, doymuşş))

ββ -- oxox 88 ββ--oksidasyonoksidasyon + + 99 AsetilAsetil KoAKoA

Her Her ββ--oksidasyondanoksidasyondan 1 FAD.H1 FAD.H22, 1 NADH+H, 1 NADH+H⊕⊕ olmak olmak üüzere zere 5 ATP5 ATP. Her bir . Her bir AsetilAsetil KoAKoA , TCA , TCA siklsiklüüssüündende 12 ATP12 ATPolduolduğğu du düüşşüünnüüllüürse;rse; 8 x 5 ATP 8 x 5 ATP = 40 ATP= 40 ATP

9 x 12 ATP 9 x 12 ATP = 108 ATP= 108 ATPToplamToplam = = 148 ATP148 ATP

EEğğer doymamer doymamışış yayağğ asidi asidi oksidasyonuoksidasyonu ssööz konusu ise her z konusu ise her ççift baift bağğiiççin 2 ATP daha az enerji oluin 2 ATP daha az enerji oluşşur. Zira doymamur. Zira doymamışış babağğ yyııkkııllıırken rken FAD.HFAD.H22 oluoluşşturan turan DehidrogenazDehidrogenaz basamabasamağığına ihtiyana ihtiyaçç yoktur.yoktur.

DoymamDoymamışış YaYağğ AsidlerininAsidlerinin Enerji oluEnerji oluşşumu;umu;

Oleik Oleik AsidAsid(18:1, doymam(18:1, doymamışış))

88 ββ -- oksidasyonoksidasyon99 x TCA x TCA siklsiklüüssüü

146 ATP146 ATP--2 2 ATPATP

Tek doymamTek doymamışış

LinoleikLinoleik AsidAsid(18:2, doymam(18:2, doymamışış))

144 ATP144 ATP--4 4 ATPATP

(iki (iki ççift baift bağğ))

88 ββ -- oksidasyonoksidasyon99 x TCA x TCA siklsiklüüssüü

αα-- OKSOKSİİDASYONDASYON

DallanmDallanmışış yayağğ asidlerininasidlerinin yyııkkıımmıında nda öönemlidir. Beyin nemlidir. Beyin dokusunda saptanmdokusunda saptanmışışttıır. r. KoAKoA ttüürevleri gerekmez, enerjili revleri gerekmez, enerjili fosfatlar olufosfatlar oluşşmaz.maz.

YaYağğ AsidiAsidiMonooksigenazMonooksigenaz

OO22, , MgMg, NADPH, NADPHαα -- hidroksihidroksi yayağğ asidi asidi

““DehidrogenazDehidrogenaz””NAD+

NADH+H⊕

YaYağğ asidi + COasidi + CO22

αα -- ketoketo yayağğ asidiasidi

““DekarboksilazDekarboksilaz””

αα-- oksidasyonoksidasyon

3. Karbondaki Metil 3. Karbondaki Metil ββ--oksidasyonaoksidasyona engeldir. engeldir. αα--oksidasyonoksidasyongereklidir. Egereklidir. Eğğer er fitanikfitanik asidasid birikirse birikirse ““RefsumRefsum HastHast..”” oluoluşşur.ur.

FitanikFitanik AsidAsid αα--oksidasyonoksidasyonαα -- hidroksihidroksi fitanikfitanik asidi asidi

Tam yTam yııkkıımm((AsetilAsetil KoAKoA))

PristanikPristanik a. + COa. + CO22

ββ--oxox

FitanetFitanet αα--hidroksilazhidroksilazFitanatFitanat αα--oksidasoksidas

Bitkisel ve hayvansal besinlerden alBitkisel ve hayvansal besinlerden alıınan nan ““FitolFitol”” ‘ü‘ün n oksidlenmesindenoksidlenmesinden fitanikfitanik asidasid oluoluşşur.ur.

ÇÇok uzun zincirli yaok uzun zincirli yağğ asidlerininasidlerinin oksidasyonuoksidasyonu““PeroksizomPeroksizom”” ‘‘lardalarda olur. Karaciolur. Karaciğğer ve ber ve bööbreklerde, breklerde, karnitinekarnitine ihtiyaihtiyaçç ggööstermeyen, stermeyen, flavoproteinflavoprotein dehidrogenazdehidrogenazyardyardıımmııyla oluyla oluşşan an oksidasyonoksidasyon sonucunda sonucunda HH22OO22 veve asetilasetil--KoAKoA oluoluşşur. ur.

OksidasyonOksidasyon oktanoiloktanoil--KoAKoA (8C) kalana kadar devam eder. (8C) kalana kadar devam eder. Daha sonra Daha sonra mitokondriyemitokondriye aktaraktarııllıır. r. PeroksizomalPeroksizomaloksidasyonlaoksidasyonla ııssıı enerjisi oluenerjisi oluşşur. Genetik ur. Genetik PeroksizomPeroksizomeksiklieksikliğği olan kii olan kişşilerde uzun zincirli yailerde uzun zincirli yağğ asidleriasidleri karacikaraciğğer, er, beyin ve sinir hbeyin ve sinir hüücrelerinde birikir, crelerinde birikir, ççeeşşitli nitli nöörolojik rolojik bozukluk ve erken bozukluk ve erken ööllüüm olum oluşşabilir. abilir.

Buna Buna ““ZellwegerZellweger SendromuSendromu”” denir.denir.

ωω-- oksidasyonoksidasyon

CHCH33(CH(CH22))nnCOOHCOOH HOHO--CHCH22(CH(CH22))nnCOOHCOOHMonooksigenazMonooksigenaz, O, O22

ωω YaYağğ AsidiAsidiNADPHNADPH NADPNADP⊕⊕

YaYağğ AsidiAsidiAlkollAlkollüüoksidazoksidaz

HOOC HOOC -- (CH(CH22))n n -- COOHCOOH((DikarboksilikDikarboksilik asidasid))

ββ -- oxox..İİki ki uuççdandan yyııkkıımm

KETON METABOLKETON METABOLİİZMASIZMASI

3 tip keton cismi vard3 tip keton cismi vardıır.r.

Keton cisimlerinin yapKeton cisimlerinin yapıımmıına na KETOGENEZKETOGENEZ, , yyııkkııllıımmıınana KETOLKETOLİİZZ denir.denir.

KETOGENEZKETOGENEZ, Karaci, Karaciğğer er mitokondrisindemitokondrisinde gergerççekleekleşşir. ir. Sentezde Sentezde ççııkkışış maddesi maddesi ““AsetilAsetil KoAKoA”’”’ddıır. r. AsetilAsetil KoAKoA’’larlarayrayrııca yaca yağğ asidi ve asidi ve steroidsteroid sentezinde, sentezinde, asetillendirmeasetillendirmemaddesi ve enerji olumaddesi ve enerji oluşşturmada da turmada da ççııkkışış maddesidir.maddesidir.

CHCH33 –– C C –– CHCH33

ASETONASETON

== oo CHCH33 –– C C –– CHCH22 -- COOHCOOH

ββ--KetoKeto butirikbutirik asidasid((AsetoasetikAsetoasetik asidasid))

== oo

CHCH33 –– C C –– CHCH22 –– COOHCOOH

ββ--hidroksibutirikhidroksibutirik asidasid

==

OH

HH

2 2 AsetilAsetil--KoAKoA AsetoasetilAsetoasetil –– KoAKoA + + KoAKoATiyolazTiyolaz

1)1) AsetoasetilAsetoasetil--KoAKoA AsetoasetikAsetoasetik asidasid + + KoAKoAAAççilil--KoAKoADeaDeaççilazilaz

(Bu yol daha az miktarda olur)(Bu yol daha az miktarda olur)

2)2) AsetoasetilAsetoasetil--KoAKoA + + AsetilAsetil-- KoAKoAHMGHMG--KoAKoA SentazSentaz

HidroksiHidroksi MetilglutarilMetilglutaril--KoAKoAHMGHMG--KoAKoA LiyazLiyaz

AsetoasetikAsetoasetik asidasid + + AsetilAsetil KoAKoA

AAççllııkta karacikta karaciğğerde erde NADH/NADNADH/NAD⊕⊕ oranoranıı azaldazaldığıığında nda ββ--hidroksihidroksibutirikbutirik asidasid oluoluşşumu artar.umu artar.

AsetoasetikAsetoasetik asidasid ββ--hidroksihidroksi butirikbutirik asidasidDehidrogenazDehidrogenaz

NADH+HNADH+H⊕⊕ NADNAD⊕⊕

AsetoasetikAsetoasetik--asidasid Aseton + COAseton + CO22

DekarboksilazDekarboksilaz

Asetik Asetik asidasid + + FormikFormik a. a. PirPirüüvikvik asidasid

KETOLKETOLİİZZ, Keton cisimleri karaci, Keton cisimleri karaciğğerde sentezlendikten sonra erde sentezlendikten sonra diffdiffüüzyonzyon yolu ile kana geyolu ile kana geççerler ve erler ve ektrahepatikektrahepatik dokularda dokularda ((kalp, iskelet kaskalp, iskelet kasıı, b, bööbrek, beyinbrek, beyin) enerji kayna) enerji kaynağığı olarak olarak kullankullanııllıır. Uzun sr. Uzun süüreli (20 greli (20 güün) an) aççllııkta beyin enerjisinin kta beyin enerjisinin %75%75’’ini ini asetoasetatasetoasetat’’tantan sasağğlayabilir.layabilir.

AsetoasetatAsetoasetatSSüüksinilksinil--KoAKoA

ssüüksinatksinat

KoAKoA transferaztransferaz

AsetoasetilAsetoasetil--KoAKoA

KoAKoA--SHSHTiyolazTiyolaz

2 2 AsetilAsetil--KoAKoA Sitrik Sitrik AsidAsid SiklSiklüüssüü (Enerji)(Enerji)

Keton Keton cisimlerininincisimlerininin yapyapıımmıı yyııkkıımmıından fazla olursa kanda ndan fazla olursa kanda keton cisim artketon cisim artışıışı olurkiolurki buna buna ““KetonemiKetonemi”” denir, idrara denir, idrara ççııkabilir (kabilir (KetonKetonüüriri). Bu olaya ). Bu olaya KetozKetoz denir ve neden olarak; denir ve neden olarak;

1)1) Uzun sUzun süüreli areli aççllııkk2)2) RegRegüülele olmayan olmayan diabetdiabet saysayıılabilir.labilir.

BurdaBurda karbohidratlarkarbohidratlar yerine yayerine yağğlar kullanlar kullanııllıır, keton r, keton cisimleri fazla olucisimleri fazla oluşşur ve bu asidik ur ve bu asidik üürrüünler nler kan kan pHpH’’ıındandaddüüşşmeye neden olur. (Asidemi) meye neden olur. (Asidemi) ““KetoasidozKetoasidoz”” ggöörrüüllüür. r.

Fazla yaFazla yağğllıı beslenenlerde, emilimden hemen sonra fazla beslenenlerde, emilimden hemen sonra fazla egzersiz yapanlarda ve uzun aegzersiz yapanlarda ve uzun aççllııkta kta KetozKetoz oluoluşşabilir. abilir. Fakat Fakat diabettediabette ((regregüülele edilmeyen) oluedilmeyen) oluşşan an ketozketoz hastayhastayııkomaya sokabilir, komaya sokabilir, ööllüümle sonumle sonuççlanabilir.lanabilir.

İİdrardadrarda

((mgmg/24 saat)/24 saat)

KandaKanda

(%(%mgmg))

Normal Seviyedeki Normal Seviyedeki aaççllııktakta < 125 < 125 mgmg 33

DiabetteDiabette

((RegRegüülele Olmayan)Olmayan) 5.000 5.000 mgmg 9090

1)1) YaYağğ dokusunda dokusunda LipolizLipoliz ile esterleile esterleşşme bozulmasme bozulmasıı..

2)2) KaraciKaraciğğerde erde FFAFFA’’nnıınn ketojenezeketojeneze gidigidişşi i ““KarnitinKarnitin PalmitoilPalmitoil TransferzTransferz –– II”” enzimini enzimini etkileyen faktetkileyen faktöörlerce belirlenir.rlerce belirlenir.

3)3) YaYağğ asidi asidi oksidasyonuoksidasyonu arttarttııkkçça fazla keton cismi ve a fazla keton cismi ve az az COCO22 oluoluşşur. Zira keton cisimleri ur. Zira keton cisimleri ekstrahepatikekstrahepatikdokularda yakdokularda yakııllıır.r.

KARACKARACİĞİĞER ALKOL METABOLER ALKOL METABOLİİZMASIZMASI

““CHCH33 –– CHCH22 –– OHOH”” ** %20 mideden%20 mideden(Etil Alkol, Etanol)(Etil Alkol, Etanol) ** %80 ince ba%80 ince bağığırsaktan emilir.rsaktan emilir.

5 5 dkdk. i. iççinde kana karinde kana karışışabilir, maksimuma abilir, maksimuma ½½ -- 2 saatte ula2 saatte ulaşışır r ve sve süüratle karaciratle karaciğğerde 3 yolla erde 3 yolla metabolizemetabolize edilir. (7 edilir. (7 kcalkcal/g) /g) enerji verir. Azenerji verir. Azıı %2%2--10 idrarla ve akci10 idrarla ve akciğğerlerle aterlerle atııllıır.r.

““CHCH33 –– OHOH””(Metil Alkol, (Metil Alkol, MetanolMetanol))

Petrol Petrol üürrüünlerinden nlerinden üüretilir, sahte alkollretilir, sahte alkollüü iiççki ki yapyapıımmıında kullannda kullanııllıır, tr, tüüketimi kketimi köörlrlüüğğe ve e ve ööllüüme me sebebiyet verebilir.sebebiyet verebilir.

* * DisulfuramDisulfuram alkol tedavisinde alkol tedavisinde kullankullanıılan bir ilalan bir ilaççttıır.r.

1)1) EtanolEtanolAlkol Alkol DehidrogenazDehidrogenaz (ADH)(ADH)

pirazolpirazolNADNAD++ NADH + HNADH + H++

AsetaldehidAsetaldehid ((SitoplazmikSitoplazmik Sistem)Sistem)

2)2) EtanolEtanol

MikrozomalMikrozomal etanoletanolOkside edici sistem (MEOS)Okside edici sistem (MEOS)

NADPHNADPHOO22

NADP + HNADP + H++

2 H2 H22OO

AsetaldehidAsetaldehid ((MikrozomalMikrozomal Sistem)Sistem)

** Kronik alkolizmde Kronik alkolizmde aktiflenenaktiflenen yolyol

3)3) EtanolEtanolKatalazKatalaz

AminotriazolAminotriazolHH22OO22

AsetaldehidAsetaldehid ((PeroksizomalPeroksizomal))

2H2H22OO

=

CH3 – C – H O

Her Her üçüçyolla oluyolla oluşşanan

MitokondrialMitokondrialAldehidAldehid DehidrogenazDehidrogenaz

DisulfuramDisulfuram

NADNAD++ NADH + HNADH + H++

AsetatAsetat

AsetilAsetil -- KoAKoA

AsetaldehidAsetaldehid

ETANOL TOKSETANOL TOKSİİSSİİTESTESİİETANOL (CHETANOL (CH33 –– CHCH22 –– OH )OH )

MembranaMembrana girergirer

MembranMembran akakışışkanlkanlığıığıartarartar

Beyinde ve sinir Beyinde ve sinir hhüücresinde cresinde toksiktoksik etkietki

AsetaldehidAsetaldehid

ADHADHMEOSMEOS

Protein ve Protein ve NNüükleikkleik a. a. İİle le kompleks olukompleks oluşşturmaturma AsetatAsetat

AsetilAsetil -- KoAKoA

YaYağğ asidi asidi sentezisentezi

YaYağğllııKaraciKaraciğğerer

NADH/NADNADH/NADOranOranıı artarartar

ADHADH

LaktatLaktat//piruvatpiruvatOranOranıı artarartar

1.1. GlukoneojenezGlukoneojenez azalazalıırr

2.2. YaYağğ a. a. oksidasyonuoksidasyonuengellenirengellenir

3.3. GliserofosfatGliserofosfatdehidrogenazdehidrogenazengellenir ve engellenir ve gliserofosfatgliserofosfat artar.artar.

EtanolEtanolüünn Etkileri; Etkileri;

Etanol Etanol barsaktanbarsaktan ““FolatFolat”” emilimini bozar. (emilimini bozar. (FolatFolat eksiklieksikliğği, anemi)i, anemi)

WernickeWernicke--KarsakoffKarsakoff sendromusendromu alkol alalkol alıınnıımmıına bana bağğllıı ““TiaminTiamin”” eksiklieksikliğğidir. idir. (Kay(Kayııtstsıızlzlıık, ilgisizlik, hafk, ilgisizlik, hafııza kaybza kaybıı oluoluşşur)ur)

Az miktarda alkol alAz miktarda alkol alıınnıımmıı ““HDLHDL”” konsantrasyonunu ve konsantrasyonunu ve LCATLCAT aktivitesini aktivitesini ApoApo AA--II’’ii arttarttıırarak hrarak hıızlandzlandıırmaktadrmaktadıır. Bu durumda kolesterol sr. Bu durumda kolesterol süüratle ratle esterleesterleşştirilip, dolatirilip, dolaşışımda daha hmda daha hıızlzlıı temizlenebilmektedir.temizlenebilmektedir.

LaktatLaktat oluoluşşumunun alkol etkisiyle artmasumunun alkol etkisiyle artmasıı sonucu bsonucu bööbrekler daha az brekler daha az ““üürik rik asidasid”” atatııllıımmıı yapar. Bu da yapar. Bu da ““GUTGUT”” oluoluşşumunu arttumunu arttıırrıır.r.

İİlalaççlarla alkollarla alkolüün aln alıınmasnmasıı ilailaççlarlarıın indn indüüklenen klenen sitokromsitokrom P450P450 sistemi ile sistemi ile hhıızla zla inaktifinaktif hale dhale döönnüüşşmesine neden olur. mesine neden olur. İİlalaçç etkinlietkinliğği azali azalıır.r.

AAğığır alkol alr alkol alıınnıımmıınnıı takip eden atakip eden aççllııkta, kta, glukoneojenezglukoneojenez azalmasazalmasıı sonucu sonucu ““hipoglisemihipoglisemi”” oluoluşşabilir. Aabilir. Ağığır ir iççicilerin sicilerin sıızmalarzmalarıınnıın nedenidir.n nedenidir.

KaraciKaraciğğerde fazla FFA gelmesi, buna karerde fazla FFA gelmesi, buna karşışıllıık k lipoproteinlipoproteinoluoluşşumunun yavaumunun yavaşşlamaslamasıı ve bazve bazıı yayağğlanmaylanmayıı engelleyici engelleyici faktfaktöör eksiklikleri karacir eksiklikleri karaciğğerde yaerde yağğlanma, dejenerasyon ve lanma, dejenerasyon ve siroz olusiroz oluşşturabilir.turabilir.

YAYAĞĞLI KARACLI KARACİĞİĞER OLUER OLUŞŞUMUUMU

YaYağğllıı karacikaraciğğer nedenleri;er nedenleri;

1) 1) Plazma FFA yPlazma FFA yüükselmesikselmesi-- YaYağğ dokusunda yadokusunda yağğ asidi asidi ççııkkışıışındaki artndaki artışış ((LipolizLipoliz))-- EkstrahepatikEkstrahepatik dokulardaki dokulardaki lipoproteinlipoprotein lipazlipazıınn şşilomikronilomikron ve ve

trigliseridtrigliserid hidroliz edihidroliz edişşindeki artindeki artışış..2) 2) Plazma Plazma LipoproteinLipoprotein oluoluşşumunun yavaumunun yavaşşlamaslamasıı

-- FosfolipidFosfolipid oluoluşşumunun azalmasumunun azalmasıı-- ToksikToksik maddeler ve uzun smaddeler ve uzun süüreli antibiyotik tedavisi ile reli antibiyotik tedavisi ile

apoproteinapoprotein sentezinin azalmassentezinin azalmasıı

YaYağğlanmaylanmayıı Engelleyen Engelleyen ““LipotropikLipotropik”” MaddelerMaddeler

-- Kolin Kolin -- AndrojenlerAndrojenler

-- İİnozitolnozitol -- ÖÖstrojenler strojenler

-- BetainBetain -- BB66, E vitamini , E vitamini

-- MetiyoninMetiyonin -- PantotenikPantotenik asidasid

-- EsansiyelEsansiyel yayağğ asidleriasidleri* * LinoleikLinoleik a.a.* * LinolenikLinolenik a.a.* * AraAraşşidonikidonik a.a.

KaraciKaraciğğer;er;

YaYağğ AsidleriAsidleri LipojenezLipojenez

AAççilil -- KoAKoA

DiaDiaççilgliserolilgliserol

TrigliseridTrigliserid FosfolipidFosfolipid

VLDLVLDL

VLDL VLDL (dola(dolaşışıma)ma)

EtanolEtanolOksidasyonOksidasyon, Enerji, Enerji

Kolin EksikliKolin Eksikliğğii

* Kolin* Kolin* * İİnozitolnozitol

E.Y.A. EksikliE.Y.A. EksikliğğiiEsansiyelEsansiyelYaYağğ asidleriasidleri

ApoApo BB100100ApoApo EEApoApo CC

HDLHDL

CClCCl44AntibiyotikAntibiyotik

KanKan

YaYağğ Dokusu Dokusu LipidLipid MetabolizmasMetabolizmasıı

PlazmaPlazma YaYağğ DokusuDokusu

GlukozGlukoz

İİnsnsüülinlin

LipoproteinLipoproteinLipazLipaz

ŞŞilomikronilomikronTGTG

YaYağğ a.a.

⊕⊕

⊕⊕

GlukozGlukoz

YaYağğ asidiasidi AAççilil –– KoAKoA

YaYağğ asidiasidiSenteziSentezi

AsetilAsetil -- KoAKoA

piruvatpiruvat

GlikolizGlikoliz

DihidroksiDihidroksiAseton FosfatAseton Fosfat

GliserolGliserol3 3 –– P P

““TrigliseridTrigliserid””(Depo Ya(Depo Yağğ))

YaYağğ dokusunda dokusunda trigliseridtrigliserid depolandepolanışıışı

YaYağğ dokusunda dokusunda ““LipolizLipoliz”” ve yeniden yapve yeniden yapıım bir arada olur. m bir arada olur. Beslenme, Beslenme, metabolikmetabolik reaksiyonlar ve hormonlar olayreaksiyonlar ve hormonlar olayıın hangi n hangi yyööne daha etkin olacane daha etkin olacağığınnıı belirler.belirler.

Direkt EtkiliDirekt Etkili••EpinefrinEpinefrin••NorepinefrinNorepinefrin••ACTHACTH••GlukagonGlukagon

İİndirektndirekt••BBüüyyüüme Hor.me Hor.••TiroksinTiroksin••KortizolKortizol

••İİnsnsüülinlin••ProstoglandinProstoglandin EE11••NikotinikNikotinik AsidAsid

⊕⊕

⊕⊕

AktifleAktifleşşmimişşAdenilAdenil SiklazSiklaz

ATPATP

Siklik AMPSiklik AMP(aktif)(aktif)

AktifAktif protein protein KinazKinazATPATP

AktifAktif trigliseridtrigliserid LipazLipaz(Hormona Duyarl(Hormona Duyarlıı))

TrigliseridTrigliserid GliserolGliserol

3 Ya3 Yağğ asidiasidi

FosfodiesterazFosfodiesteraz

55 // —— AMPAMP((inaktifinaktif))

MetilksantinlerMetilksantinler((ÇÇay, kahve)ay, kahve)

YaYağğ dokusundan adokusundan aççığığa a ççııkan yakan yağğ asidlerininasidlerinin 3/43/4’ü’ü plazmada plazmada albalbüümine bamine bağğlanarak lanarak lipalblipalbüüminmin şşeklinde taeklinde taşışınnıır. r.

1 1 molekmoleküül albl albüümin min 77 yayağğ asidinin sasidinin sııkkıı, , 2020’’den fazlasden fazlasıınnıı ise zayise zayııf f babağğlarla talarla taşışır. r. DifDifüüzyonzyon yoluyla dokulara geyoluyla dokulara geççen bu yaen bu yağğasidlerininasidlerinin beyin, sinir dokusu, beyin, sinir dokusu, elektrositlerelektrositler ve adrenal ve adrenal medullamedullaharihariçç birbirççok doku kullanok doku kullanıır. r.

AAççığığa a ççııkan kan gliserolgliserol yayağğ dokusu tarafdokusu tarafıından kullanndan kullanıılamaz (lamaz (GliserolGliserolkinazkinaz enzimi yoktur). Dolaenzimi yoktur). Dolaşışıma verilir ve karacima verilir ve karaciğğerde yeniden erde yeniden esterleesterleşştirilip, tirilip, trigliseridtrigliserid halinde halinde VLDLVLDL yapyapııssıına dahil edilir.na dahil edilir.

GliserolGliserol““GliserolGliserol

KinazKinaz””

ATPATP ADPADP

GliserolGliserol 3 3 –– P P

3 ya3 yağğ asidiasidi

TrigliseridTrigliserid VLDLVLDLEsterazEsteraz

YaYağğ Dokusu Dokusu LipidLipid MetabolizmasMetabolizmasıına na HormonlarHormonlarıın Etkisin Etkisi

İİnsnsüülinlin; ; -- Serbest yaSerbest yağğ asidlerininasidlerinin yayağğ dokusundan dokusundan ççııkkışıışınnııinhibeinhibe ederek plazma ederek plazma FFAFFA ddüüzeyini azaltzeyini azaltıır.r.-- LipojenezLipojenez ve ve aaççilil gliserolgliserol sentezini arttsentezini arttıırrıır.r.-- Glikozun Glikozun pentozpentoz fosfatfosfat yolu ile COyolu ile CO22oksidasyonunuoksidasyonunu arttarttıırrıır.r.

Bu etkilerin tBu etkilerin tüümmüü glukozunglukozun yayağğ dokusuna giridokusuna girişşi ile i ile sasağğlanlanıır ve r ve insinsüülinlin burada yaburada yağğ sentezinde sentezinde öönemli enzimler nemli enzimler olan olan -- PiruvatPiruvat dehidrogenazdehidrogenaz

-- AsetilAsetil –– KoAKoA karboksilazkarboksilaz-- GliserolGliserol aaççilil transferaztransferaz enzimlerini enzimlerini AKTAKTİİFLERFLER..

İİnsnsüülinlin hormona duyarlhormona duyarlıı lipazlipaz’’ıı inhibeinhibe ederek yaederek yağğ dokusundan yadokusundan yağğ asidi asidi ve ve gliserolgliserol ççııkkışıışınnıı azaltazaltıırr. Buna kar. Buna karşışın yan yağğ dokusu dokusu lipoproteinlipoprotein lipazlipaz’’ıınnııaktifleyipaktifleyip, ya, yağğ dokusuna dokusuna lipoproteinlerdenlipoproteinlerden FFA giriFFA girişşini ini arttarttıırrıırr..

İİnsnsüülinlin’’ee ZZııt, t, LipolitikLipolitik Etkili HormonlarEtkili Hormonlar

Bu yolla yaBu yolla yağğ dokusundan dokusundan yayağğ asidiasidi ve ve gliserolgliserol ççııkkışıışınnıı arttarttıırrıırlarrlar..

GlukokortikoidlerGlukokortikoidler ve ve tiroidtiroid hormonlarhormonlarıı (T(T33, T, T44), direk etkili de), direk etkili değğil, il, fakat difakat diğğer hormonlarer hormonlarıın etkisini arttn etkisini arttıırarak grarak göörev yaparlar.rev yaparlar.

••NorNor epinefrinepinefrin••EpinefrinEpinefrin••GlukagonGlukagon••ACTHACTH••αα, , ββ -- MSH MSH ••TSHTSH••GHGH••VazopresinVazopresin

““ Hormona duyarlHormona duyarlıı LipazLipaz’’ıı ””AKTAKTİİFLERLERFLERLER..

KOLESTEROL METABOLKOLESTEROL METABOLİİZMASIZMASI

Kolesterol : Kolesterol : KoleKole + sterol + sterol Safra + sterolSafra + sterolüü

GGüünde 1 gr. nde 1 gr. EndojenEndojen sentez, 0,3 gr. sentez, 0,3 gr. İİse besinlerle alse besinlerle alıınnıır. (%80 karacir. (%80 karaciğğer)er)AtAtıılmlmıı ise; safra ise; safra asidleriasidleri, d, dışışkkıı ve kolesterolden tve kolesterolden tüüreyen hormonlarreyen hormonlarıın n metabolitlerininmetabolitlerinin idrarla atidrarla atııllıımmıı şşeklindedir.eklindedir.

Kolesterol sentezi Kolesterol sentezi öözetle ;zetle ;

1) 1) AsetilAsetil KoAKoA MevalonatMevalonat2) 2) MevalonatMevalonat LanosterolLanosterol3) 3) LanosterolLanosterol KolesterolKolesterol

Kolesterol senteziKolesterol sentezi;; karacikaraciğğer, deri, adrenal er, deri, adrenal kortekskorteks, beyin, ince , beyin, ince babağığırsaklar, testis, aort vs. gibi yaygrsaklar, testis, aort vs. gibi yaygıın sentezlenir. n sentezlenir. Sentez hSentez hüücrenin sitoplazmascrenin sitoplazmasıında ve nda ve endoplazmikendoplazmik retikulumundadretikulumundadıırr. . Kolesteroldeki tKolesteroldeki tüüm karbon atomlarm karbon atomlarıı asetatasetat tan satan sağğlanlanıır.r.

İİzoprenidzoprenid BiyosenteziBiyosentezi :: Kolesterol sentezinde ara Kolesterol sentezinde ara üürrüün olarak n olarak izopentinalizopentinal pirofosfatpirofosfat oluoluşşur.ur.

İİzopentilzopentil pirofosfatpirofosfat’’tantan

11-- Vitamin AVitamin A22-- Vitamin EVitamin E33-- Vitamin KVitamin K44-- Vitamin Vitamin karotenlerkarotenler55-- Klorofilin Klorofilin fitolfitol halkashalkasıı66-- DolikollerDolikoller77-- Elektron taElektron taşışıyyııccıı kinonlarkinonlar oluoluşşabilir. abilir.

((UbikinonUbikinon, , plastokinonplastokinon vs.)vs.)

1 molek1 moleküül sentezil sentezi•• 18 18 molmol AsetilAsetil--KoAKoA•• 36 36 molmol ATPATP•• 16 16 molmol NADPH NADPH

((pentozpentoz P.yolu)P.yolu)

Kolesterol Kolesterol TransportuTransportu

Besin KolesterolBesin Kolesterol

ŞŞilomikronilomikron, VLDL, VLDL

KaraciKaraciğğerer

KaraciKaraciğğerde yenidenerde yenidenKolesterol senteziKolesterol sentezi

HDL ve VLDLHDL ve VLDL Safrayla SalgSafrayla SalgıılanalanaSerbest kolesterolSerbest kolesterol

Safra asidi ve Safra asidi ve Safra tuzlarSafra tuzlarıı

EkstrahepatikEkstrahepatik dokulardadokulardaSentezlenen kolesterolSentezlenen kolesterol

HDLHDL

Kolesterol Sentezinin Kolesterol Sentezinin RegRegüülasyonulasyonu;;

Diyetle alDiyetle alıınan kolesterol, nan kolesterol, endojenendojen koelsterolkoelsterol sentezini etkiler.sentezini etkiler.

DiyetteDiyette EndojenEndojen SentezSentez

% 0,05 % 0,05 mgmg % 70% 70--80 sentez80 sentezKolesterol varsaKolesterol varsa

% 2 % 2 mgmg % 30 sentez% 30 sentezKolesterol alKolesterol alıınnıımmıı

Fakat diyetle Fakat diyetle ççok yok yüüksek kolesterol alksek kolesterol alıınsa bile nsa bile endojenendojen sentez sentez tamamen tamamen durdurulamaz !durdurulamaz !

Besinlerle gelen kolesterol Besinlerle gelen kolesterol şşilomikronlarilomikronlar iiççerisinde karacierisinde karaciğğere gelir, ere gelir, ve ve sterolsterol sentezini sentezini inhibeinhibe eder.eder.

Kolesterol Sentezinin KontrolKolesterol Sentezinin Kontrolüü;;

1)1) HMGHMG--KoAKoA RedRedüüktazktaz bu sentezin kontrolbu sentezin kontrolüünde en nde en öönemli noktadnemli noktadıır.r.

2)2) Besinlerle kolesterol alBesinlerle kolesterol alıınmasnmasıı hepatikhepatik kolesterol sentezini ve kolesterol sentezini ve HMGHMG--KoAKoA redredüüktazktaz etkisini azaltetkisini azaltıır.r.

3)3) HMGHMG--KoAKoA aktivitesi aaktivitesi aççllııkta da azalkta da azalıır. r. AsetilAsetil--KoAKoA ve NADPHve NADPHyeterince olmadyeterince olmadığıığında kolesterol sentezi azalnda kolesterol sentezi azalıır.r.

4)4) AAşışırrıı karbohidratkarbohidrat ve yave yağğllıı beslenme kolesterol sentezini artbeslenme kolesterol sentezini artıırrıır.r.

HMGHMG--KoAKoA RedRedüüktazktaz;; EndoplazmikEndoplazmik retikulumunretikulumun membranmembran proteinidir. proteinidir. Aktif ucu Aktif ucu sitozolesitozole uzanuzanıır, kolesterol sentezinde hr, kolesterol sentezinde hıız sz sıınnıırlayrlayııccıı enzimdir.enzimdir.

Sentezin Sentezin RegRegüülasyonulasyonu;;

1)1) FeedbackFeedback inhisyonlainhisyonla;; olesterololesterol HMGHMG--KoAKoA üüzerine bzerine bööyle bir etki yle bir etki yaparak daha fazla kolesterol sentezini yaparak daha fazla kolesterol sentezini öönler.nler.

2)2) HormonalHormonal RegRegüülasyonlasyon;; GlukagonGlukagon HMGHMG--KoAKoA redredüüktazktaz inhibisyonuinhibisyonuyapar. Byapar. Bööylece sentezi azaltylece sentezi azaltıır. r.

İİnsnsüülinlin, HMG, HMG--KoAKoA redredüüktazktazıınn aktif aktif şşeklini olueklini oluşşturur, ve kolesterol turur, ve kolesterol sentezi artar. sentezi artar. HepatikHepatik kolesterolkolesterolüün gn güünlnlüük oluk oluşşumu iumu iççin gereklidir.in gereklidir.

3)3) LipoproteinLipoprotein metabolizmasmetabolizmasıı iiççin kullanin kullanıılan lan kolesterol kolesterol miktarmiktarııdadakolesterol sentezinin kolesterol sentezinin ayaralyayaralyııccııssııddıırr. Karaci. Karaciğğere alere alıınan nan şşilomikronlardailomikronlarda LDLLDL’’ninnin karacikaraciğğere ve ere ve ekstrahepaitkekstrahepaitk dokulara dokulara girmesiyle sagirmesiyle sağğlanan kolesterol HMGlanan kolesterol HMG--KoAKoA redredüüktazktaz geninin geninin traskripsiyonundatraskripsiyonunda bir azalmaya sebep olur. Sonubir azalmaya sebep olur. Sonuççta kolesterol ta kolesterol sentezi azalsentezi azalıır.r.

4) HMG4) HMG--KoAKoA redredüüktazktazıı inhibeinhibe eden ilaeden ilaççlar. Burada yer alan ilalar. Burada yer alan ilaççlar lar HMGHMG--KoAKoA’’yaya yapyapıısal sal analoganalog olan olan ““VastatinVastatin”” grubu ilagrubu ilaççlardlardıır. r. LovastatinLovastatin, , MevastatinMevastatin, , fluvastatinfluvastatin, , pravastatinpravastatin, , simvastatinsimvastatin gibi gibi preperatlarpreperatlarıı vardvardıır.r.

Kolesterol sentezinin Kolesterol sentezinin ““sirkadiyensirkadiyen ritmiritmi”” vardvardıır. r.

Buna gBuna gööre, Karanlre, Karanlııktan 6 saat sonra sentez maksimum, ktan 6 saat sonra sentez maksimum, AydAydıınlnlııktan 6 saat sonra sentez minimumdur.ktan 6 saat sonra sentez minimumdur.

1)1) Safra Safra asidleriasidleri2)2) DDışışkkıı SterolleriSterolleri3)3) SteroidSteroid HormonlarHormonlar4)4) VitVit. D. D33 ((KolekalsiferolKolekalsiferol) )

Safra Safra AsidleriAsidleri;; Mideden besinlerin Mideden besinlerin duedonumaduedonuma gegeççiişşii ile ile GISGIS’’denden

HepatokininHepatokinin Safra SalgSafra Salgııssıı veveKolesistokininKolesistokinin Kese boKese boşşalmasalmasıı oluoluşşturulur.turulur.

Kolesterolden Sentezlenen Kolesterolden Sentezlenen BiyomolekBiyomoleküüllerller

1) 1) KolikKolik asidasid : 3.7.ve12. karbonda 3 (: 3.7.ve12. karbonda 3 (--OH) grubuOH) grubu2) 2) KenodeoksikolikKenodeoksikolik a. a. : 3. ve 7. karbonda : 3. ve 7. karbonda 2 (2 (--OH) OH) ‘’‘’3) 3) DezoksikolikDezoksikolik a.a. : 3. ve 12. karbonda: 3. ve 12. karbonda 2 (2 (--OH) OH) ‘’‘’4) 4) LitokolikLitokolik a.a. : 3. karbonda : 3. karbonda 1 (1 (--OH) OH) ‘’‘’

İİnsan safrasnsan safrasıında bulunan nda bulunan safra safra asidleriasidleri kolesterolden tkolesterolden tüüreyenreyen((--OH) gruplu molekOH) gruplu moleküüllerdir. Fakat bu llerdir. Fakat bu ––OH gruplarOH gruplarıı kolesterol kolesterol ddüüzleminin altzleminin altıında nda αα––izomerlerdir.izomerlerdir.

KaraciKaraciğğerde sentezlenen erde sentezlenen primerprimer safra safra asidleriasidleri konjugekonjugeolup (olup (glisinglisin, , taurintaurin), ), barsabarsağğaa ddöökküüllüür. Burada r. Burada mikrobialmikrobial faaliyet sonucu faaliyet sonucu konjugasyonkonjugasyon bozulur ve bozulur ve litokoliklitokolik, , deoksikolikdeoksikolik asidasid olan olan sekondersekonder safra safra asidleriasidlerioluoluşşturulur. Hepside turulur. Hepside lipidlipid sindirimine emsindirimine emüülsiyon lsiyon yaparak katkyaparak katkııda bulunur.da bulunur.

Sentezde anahtar enzim Sentezde anahtar enzim ““7 7 αα––hidroksilazhidroksilaz””ddıırr. . OluOluşşan safra an safra asidelrininasidelrinin fazlasfazlasıı enzime enzime feedbackfeedbackinhibisyonuinhibisyonu yapar. Safra asidi yapar. Safra asidi enterohepatikenterohepatikdoladolaşışımmıınnıın kesintiye un kesintiye uğğramasramasıı safra sentezini safra sentezini arttarttıırrıır. Enzim karr. Enzim karışıışık fonksiyonlu bir k fonksiyonlu bir oksidazdoksidazdıırrve Vitamin ve Vitamin CC’’yeye babağığımlmlııddıır. Sentez artr. Sentez artışıışı ile kanda ile kanda safra asidi artsafra asidi artışıışına na ““ KOLEMKOLEMİİ”” denir.(%8denir.(%8--12 12 mgmg).).

KoleKoleüüriri’’dede ssööz konusudur. z konusudur.

Safra Safra asidlerininasidlerinin EnterohepatikEnterohepatik SirkSirküülasyonulasyonu

GGüünde 30 gr. Sentezlenen safra nde 30 gr. Sentezlenen safra asidlerininasidlerinin ççok azok azıı (%1(%1--2) d2) dışışkkııile atile atııllıır. r. ÇÇooğğu u ileumileum’’dandan aktif , kalan aktif , kalan jujenumjujenum ve kolondan pasif ve kolondan pasif emilir. emilir. AlbumineAlbumine babağğlanarak karacilanarak karaciğğere taere taşışınnıır.r.

Safra salgSafra salgııssıında safra tuzlarnda safra tuzlarıı yanyanıında, nda, fosfolipidfosfolipid, kolesterol , kolesterol bilirbilirüübinbin ve suda vardve suda vardıır. r. BurdaBurda kolesterol / safra tuzukolesterol / safra tuzu oranoranııöönemlidir. Bu oran artarsa safra tanemlidir. Bu oran artarsa safra taşışı oluoluşşumu umu ((KolelithiasisKolelithiasis))ssööz konusudur. Kanalda tz konusudur. Kanalda tııkanma, emilim bozuklukanma, emilim bozukluğğu sindirim u sindirim bozuklubozukluğğuna bauna bağğllıı GIS aGIS ağğrrıılarlarıı oluoluşşur.ur.

VVİİT DT D--3 (3 (KolekalsiferolKolekalsiferol) Sentezi) Sentezi

77--dehidrokolesteroldehidrokolesterol,,kolesterol sentezinde bir ara kolesterol sentezinde bir ara üürrüündndüür.r.GGüüneneşş ışığıışığınnıın etkisi ile deride n etkisi ile deride kolekalsiferolekolekalsiferole ddöönnüüşşüür (2.halkadaki bar (2.halkadaki bağğ aaççııllıır).Olur).Oluşşan an kolekalsiferolkolekalsiferol karacikaraciğğere taere taşışınnıır,25. karbondan ve sonra br,25. karbondan ve sonra bööbrekte1.karbondan brekte1.karbondan hidroksillhidroksillOH).OH).1,25 1,25 KolekalsiferolKolekalsiferol (Aktif (Aktif VitVit DD--3)3) oluoluşşur.ur.VitVit DD--3 kalsiyumun ve fosforun barsak 3 kalsiyumun ve fosforun barsak bbööbreklerden emiliminde breklerden emiliminde öönemlidir.Sanemlidir.Sağğlam kemik olulam kemik oluşşumunda umunda öönemlidir.nemlidir.

SteroidSteroid HormonlarHormonlarıın Sentezin Sentezi

Sentezde CSentezde C--27 olan kolesterol27 olan kolesterolüün yan zincirinde kn yan zincirinde kıısalma,salma,--OH gruplarOH gruplarıınnıın eklenmesi gibi basamaklar n eklenmesi gibi basamaklar mikrozomalmikrozomalSitokromSitokrom P450 P450 babağığımlmlıı protein sistemleri ile olur.protein sistemleri ile olur.

Bu yollarla kolesterolden bBu yollarla kolesterolden bööbrek brek üüststüü bezinde bezinde glukokortikoidlerglukokortikoidler,,mineralokortikoidlermineralokortikoidler sentezlenir.sentezlenir.Testislerde Testislerde androjenlerandrojenler,,overlerdeoverlerde ise ise ööstrojenlerstrojenler sentezlenir.sentezlenir.

DIDIŞŞKI STEROLLERKI STEROLLERİİNE DNE DÖÖNNÜÜŞŞÜÜMM

Kolesterol atKolesterol atııllıımmıınnıın %50 si Safra n %50 si Safra asidlerineasidlerineddöönnüüşşerek,bir kerek,bir kııssıım serbest kolesterol ise m serbest kolesterol ise

barsak bakterileri tarafbarsak bakterileri tarafıından dndan dışışkkıı sterollerine sterollerine ddöönnüüşşttüürrüülerek olur.lerek olur.

DDışışkkıı Sterolleri,Sterolleri,KaprostanolKaprostanol (5(5ββ formu emilmez)formu emilmez)KolestanolKolestanol (5(5άά formu emilmez)formu emilmez)KolestanonKolestanon dur.dur.

Emilemeyen bu formlar kolesterolden tEmilemeyen bu formlar kolesterolden tüüreyen ve dreyen ve dışışkkııyla yla atatıılan sterollerdir.lan sterollerdir.

LLİİPPİİD METABOLD METABOLİİZMA ZMA BOZUKLUKLARIBOZUKLUKLARI

Normal bir Normal bir lipidlipid metabolizamsmetabolizamsıı, , lipidlerinlipidlerin emilim, sentez, depolanma, taemilim, sentez, depolanma, taşışınma nma ve ve oksidasyonlaroksidasyonlarıınnıınn dengeli oldudengeli olduğğu du düüzendir.zendir.

1) 1) ŞŞiişşmanlmanlıık k –– ZayZayııflflııkk

2) 2) LipidLipid emilim bozukluklaremilim bozukluklarıı

3) 3) HiperlipemiHiperlipemi ve ve hiperkolesterolemihiperkolesterolemi

1) 1) ŞŞiişşmalmalııkk -- ZayZayııflflııkk

Besinsel Besinsel şşiişşmanlmanlığıığın en n en öönemli nedeni organizmaya nemli nedeni organizmaya sarfedebilecesarfedebileceğğindeninden daha daha fazla enerji alfazla enerji alıınmnmışış olmasolmasııddıır. Ayrr. Ayrııca ca hormonelhormonel ve su metabolizmasve su metabolizmasııbozuklubozukluğğu olan u olan şşiişşmanlmanlııklar da vardklar da vardıır. r. İİnsanlarda yansanlarda yağğ hhüücresi olucresi oluşşumu 2. yaumu 2. yaşşa a kadardkadardıır. Daha sonra yeni yar. Daha sonra yeni yağğ hhüücresi olucresi oluşşmaz, ancak bunlar gelimaz, ancak bunlar gelişşir. ir. ŞŞiişşmanlmanlığıığın tersi bir denge bozuklun tersi bir denge bozukluğğu olan zayu olan zayııflflııktktıır. r. İİlerlemilerlemişş şşeklinde eklinde kakaşşeksieksi denir. Bu tiplerde deri altdenir. Bu tiplerde deri altıı yayağğ dokusu yoktur.dokusu yoktur.

2) 2) LipidLipid Emilim BozukluklarEmilim Bozukluklarıı

LipidLipid emilimi iemilimi iççin gerekli faktin gerekli faktöörler eksik ise emilim bozulur. Bu durumda rler eksik ise emilim bozulur. Bu durumda emilemeyen emilemeyen lipidlerlipidler ve ve lipiddelipidde çöçözzüülen len biyomolekbiyomoleküüllerller ddışışkkıı ile atile atııllıır. Buna r. Buna SpruSpru SendromuSendromu denir.denir.

3) 3) HiperlipemiHiperlipemi ve ve HiperkolesterolemiHiperkolesterolemi

Serum Serum lipidlerininlipidlerinin yyüüksek olmasksek olmasıı durumuna denir. Normalde %500 durumuna denir. Normalde %500 -- 1000 1000 mgmgarasarasıındadndadıır. r. DiabetDiabet, b, bööbrek hastalbrek hastalııklarklarıı, karaci, karaciğğer hastaler hastalııklarklarıı ve ve aterosklerozaterosklerozda yda yüüksektir. ksektir.

HiperkolesterolemiHiperkolesterolemi de kolesterol yde kolesterol yüüksekliksekliğğinin inin öözellikle zellikle aterosklerozateroskleroz ve ve kalp hastalkalp hastalııklarklarıı arasarasıında ilinda ilişşki vardki vardıır.r.

Plazma KolesterolPlazma Kolesterolüü LDL KolesterolLDL Kolesterol((mgmg//dLdL)) ((mgmg//dLdL))

NormalNormal < 200< 200 < 130< 130SSıınnıır der değğerer 200 200 –– 240240 130 130 –– 150150

YYüüksek (Risk)ksek (Risk) > 240> 240 > 150> 150

HiperkolesterolemiHiperkolesterolemi TanTanııssıı

LLİİPPİİDOZDOZ Birikim YeriBirikim Yeri Biriken Biriken LipidLipid

KsantomatozKsantomatoz DamarDamar KolesterolKolesterol

HandHand SchSchüüllerllerChristianChristian

KafatasKafatasıı ve Kemiklerve Kemikler KolesterolKolesterol

SfingolipidozlarSfingolipidozlar ::

Tay Tay –– SachsSachs SerebralSerebral kortekskorteks GangliozidGangliozid

NiemannNiemann –– PickPick Dalak, KaraciDalak, Karaciğğerer SfingomielinSfingomielin

GaucherGaucherDalak, KaraciDalak, Karaciğğer, er,

Lenf BezleriLenf BezleriGlikoserebrozidGlikoserebrozid

HastalHastalııkk Biriken Biriken LipidLipid Enzim EksikliEnzim Eksikliğğii

GaucherGaucher Glikoz Glikoz –– SeramidSeramid GlikozilGlikozil seramidseramid ββ--DD--GlikozidazGlikozidaz

NiemannNiemann -- PickPick Kolin Kolin –– P P –– SeramidSeramid SfingomiyelinazSfingomiyelinaz

KrabbeKrabbe GalaktozGalaktoz –– SeramidSeramid GalaktozilGalaktozil seramidseramid ββ--DD--GalaktozidazGalaktozidaz

FabryFabry GalGal –– GalGal –– GluGlu SeramidSeramid αα –– D D –– GalaktozidazGalaktozidaz

Tay Tay -- SachsSachs

N N –– asetilasetil galakgalak.amin .amin ––GalGal –– GluGlu –– SeramidSeramid –– N N

–– asetilasetil nnööraminikraminik a. a. ((GangliozidGangliozid GMGM22 ))

ββ –– D D –– HeksozaminidazHeksozaminidaz AA

FarberFarber SeramidSeramid SeramidazSeramidaz

MetakromatikMetakromatikLLöökodistrofikodistrofi

GalaktozGalaktoz –– SeramidSeramid

SulfatSulfatSSüülfatidlfatid SSüülfatazlfataz