Ligji per Proceduren JashteKontestimore Maqedoni

8/17/2019 Ligji per Proceduren JashteKontestimore Maqedoni

1/79

LIGJ

PËR PROCEDURËN JASHTËKONTESTIMORE

PJESA E PARË

DISPOZITAT E PËRGJITHSHME

Neni 1

Me këtë ligj përcaktohen rregullat e procedurës sipas të cilave gjykatat

procedojnë dhe vendosin për gjendjet dhe marrëdhëniet personale, familjare,

pronësore dhe gjendjet e marrëdhëniet e tjera juridike, të përcaktuara me këtë ligj

ose me ligj tjetër.

Neni 2

Procedura jashtëkontestimore ngrihet me propozim nga personi i

autorizuar dhe nga organi i caktuar me këtë ligj ose me ligj tjetër.

Procedurë jashtëkontestimore gjyqi ngre me detyrë zyrtare në rastet kur

kjo është përcaktuar me këtë ligj ose me ligj tjetër.

Neni 3

Pjesëmarrës në procedurë jashtëkontestimore është personi për të cilin

në mënyrë të drejtpërdrejtë ka të bëjë vendimi i gjykatës, i cili interesin e vet juridik

e realizon përmes kërkesës që gjykata të marrë vendim, si dhe person përkatësisht

organ, e drejta e të cilit në pjesëmarrje është e përcaktuar me ligj.

Propozues sipas këtij ligji është person, përkatësisht organ me

propozimin e të cilit është ngritur procedura, ndërsa kundërshtar i propozuesitështë personi ndaj të cilit realizohet e drejta ose interesi juridik i propozuesit .

Cilësinë e pjesëmarrësit në procedurë me veprim juridik në punën e

caktuar juridike, gjyqi me përjashtim mund t’ua pranojë edhe atyre formave të

shoqërimit, të cilat nuk e kanë cilësinë e personit juridik, dhe për të cilat me

dispozita të veçanta nuk është e përcaktuar se mund të jenë pjesëmarrës në

procedurën jashtëkontestimore, nëse i plotësojnë kushtet për pranimin e cilësisë së

palës me vendimin e gjyqit, sipas dispozitave të Ligjit për procedurën kontestimore,

dhe nëse lënda e punës jashtëkontestimore drejtpërdrejt ka të bëjë me ata. Pjesëmarrësit në procedurë, veprimet i ndërmarrin personalisht ose

përmes të autorizuarit, në pajtim me Ligjin për procedurën kontestimore.


2/79


3/79

3

Neni 7

Gjyqi mund të lejojë që pjesëmarrësi i cili nuk ka aftësi për punë, përveçveprimeve për të cilat është i autorizuar me ligj, për realizimin e të drejtave dhe

interesave juridike të veta, t’i ndërmarrë edhe veprimet e tjera në procedurë, nëse

konsideron se është në gjendje që t’i kuptojë rëndësinë dhe pasojat juridike të

atyre veprimeve.

Neni 8

Në punët jashtëkontestimore që kanë të bëjnë me rregullimin e

gjendjeve personale të pjesëmarrësit (gjendjet statusore), si dhe në punët e tjera

jashtëkontestimore, që kanë të bëjnë me të drejtat dhe interesat juridike me të cilat

pjesëmarrësit nuk mund të disponojnë, ata në procedurën para gjyqit nuk mund të

heqin dorë nga kërkesa e vet, nuk mund ta pranojnë kërkesën e kundërshtarit, as

të lidhin barazim gjyqësor.

Në procedurën nga paragrafi 1 i këtij neni, gjykata mund të konfirmojë

edhe fakte që pjesëmarrësit nuk i kanë ditur, si dhe fakte të cilat ndërmjet

pjesëmarrësve nuk janë kontestuese, nëse ato janë me rëndësi për marrjen e

vendimit.

Neni 9

Propozimet dhe deklaratat në procedurën jashtëkontestimore, jepen me

shkrim ose me gojë në procesverbal para gjykatës.

Gjyqi do t’i marrë parasysh dhe do t’i vlerësojë propozimet me shkrim

dhe me gojë të dhëna nga të gjithë personat e interesuar.

Gjyqi mund ta dëgjojë pjesëmarrësin në procedurë. Dëgjimi mund tëbëhet edhe në mungesë të pjesëmarrësve të tjerë.

Neni 10

Në procedurë jashtëkontestimore, gjyqi merr vendim pas seancës së

mbajtur në rastet kur kjo është e përcaktuar me ligj, ose kur vlerëson se mbajtja e

seancës është e nevojshme për zgjidhjen e punëve me rregull.

Seanca do të mbahet edhe kur pjesëmarrësit e veçantë, edhe pse të

thirrur me rregull, nuk janë të pranishëm, nëse me këtë ligj nuk është përcaktuarndryshe.


4/79

4

Neni 11

Në procedurën për rregullimin e marrëdhënieve dhe gjendjevepersonale dhe familjare, publiku përjashtohet.

Neni 12

Propozimi për ngritjen e procedurës jashtëkontestimore mund të tërhiqet

deri në marrjen e vendimit të shkallës së parë. Propozimi i paraqitur nga më tepër

persona, mund të tërhiqet nëse ekziston pajtimi i tyre, nëse me këtë ligj dhe me ligj

tjetër nuk është përcaktuar ndryshe.

Propozimi mund të tërhiqet edhe më vonë, derisa vendimi nuk është

bërë i plotfuqishëm, nëse me këtë nuk cenohen të drejtat e pjesëmarrësve të tjerë

për të cilët ka të bëjë vendimi, ose nëse pjesëmarrësit e tjerë për këtë pajtohen.

Nëse propozimi është tërhequr pas plotfuqishmërisë së vendimit të

shkallës së parë, gjyqi i shkallës së parë do ta tërheqë vendimin.

Do të konsiderohet se propozimi është tërhequr, kur propozuesi nuk

vjen në seancë, ose nuk do të paraqitet në thirrjen e gjyqit edhe pse është thirrur

me rregull, ndërsa nuk ekzistojnë rrethana të njohura të përgjithshme, që e kanë

penguar që të vijë në gjyq. Shkaqet e arsyeshme për mungesën, gjyqi mund t’ipranojë edhe pa u deklaruar për këtë pjesëmarrësit e tjerë, derisa nuk u dërgon

njoftim për tërheqjen e propozimit.

Në rastet nga paragrafët 1 dhe 4 nga ky nen, pjesëmarrësit e tjerë të

cilët sipas ligjit janë të autorizuar që ta ngritin procedurën, mund të propozojnë që

procedura të vazhdojë. Propozimi për vazhdimin e procedurës, mund të paraqitet

në afat prej 15 ditësh nga dita e pranimit të njoftimit për tërheqjen e propozimit.

Neni 13

Për procedim dhe vendimmarrje në procedurën jashtëkontestimore,

kompetente janë gjyqet themelore.

Në procedurën jashtëkontestimore procedon gjykatësi individual, nëse

me këtë ligj dhe me ligj tjetër nuk është rregulluar ndryshe.


5/79

5

Neni 14

Nëse me këtë ligj dhe me ligj tjetër nuk është rregulluar ndryshe, përzgjidhjen e procedurës jashtëkontestimore kompetent vendor është gjykata në

rajonin e të cilit propozuesi e ka vendbanimin ose vendqëndrimin.

Neni 15

Gjatë procedurës jashtëkontestimore, gjyqi me detyrë zyrtare kujdeset

për kompetencën e vet.

Neni 16

Nëse gjyqi konfirmon se procedura duhet të zbatohet sipas rregullave të

procedurës kontestimore, deri në marrjen e vendimit për punën kryesore,

procedurën jashtëkontestimore do ta ndërpresë me aktvendim.

Pas plotfuqishmërisë së aktvendimit nga paragrafi 1 i këtij neni,

procedura do të vazhdojë sipas rregullave të procedurës kontestimore para gjyqit

kompetent.

Veprimet e ndërmarra nga gjyqi jashtëkontestimor (inspektimi,ekspertiza, dëgjimi i dëshmitarëve etj.), nuk janë pa vlefshmëri në procedurën

kontestimore. Ato veprime do të përsëriten nëse gjatë ndërmarrjes së tyre është

kryer cenim thelbësor i dispozitave të procedurës kontestimore.

Vendimi i marrë në procedurën jashtëkontestimore, kur procedura është

dashur të zbatohet sipas rregullave të procedurës kontestimore, mund të

kundërshtohet me mjete juridike për shkak të cenimit të procedurës, nëse gjatë

marrjes së vendimit, është kryer ndonjë cenim thelbësor i dispozitave të

procedurës kontestimore.

Neni 17

Në procedurën jashtëkontestimore, gjyqi me detyrë zyrtare mund të

shpallet për jokompetent vendor më së voni në seancën e parë, e nëse seanca

nuk është mbajtur, deri në ndërmarrjen e veprimit të parë që pjesëmarrësi e ka

ndërmarrë pas marrjes së thirrjes nga gjyqi.

Pas plotfuqishmërisë së aktvendimit me të cilin gjyqi është shpallur si

jokompetent vendor, lënda do t’i lëshohet gjyqit kompetent vendor.


6/79

6

Neni 18

Nëse gjatë procedurës ndryshojnë rrethanat në bazë të të cilave ështëpërcaktuar kompetenca vendore, gjyqi që e udhëheq procedurën lëndën mund t’ia

lëshojë gjyqit që është bërë kompetent vendor, nëse është e qartë se në këtë

mënyrë do të lehtësohet zbatimi i procedurës, ose nëse kjo është në interes të

personave për të cilët gjyqi ka kujdes të veçantë.

Para lëshimit të lëndës gjyqi do të kërkojë mendim nga qendra për punë

sociale, nëse ky organ ka marrë pjesë në procedurë.

Neni 19

Kompetenca vendore në procedurën jashtëkontestimore, mund të

ndërrohet me marrëveshje, nëse kjo është e përcaktuar më këtë ligj ose me ligj

tjetër.

Neni 20

Për veprimet e kryera në procedurën jashtëkontestimore përpilohet

procesverbal.Për deklaratat më pak të rëndësishme nga pjesëmarrësit dhe njoftimet që i

grumbullon gjyqi, mund të shënohen vërejtje në shkresë.

Veprime të veçanta në procedurë mund të ndërmarrin këshilltari i pavarur

gjyqësor, këshilltari gjyqësor dhe bashkëpunëtori profesional i gjyqit, kur kjo është

e përcaktuar më këtë ligj ose me ligj tjetër.

Procesverbalin për veprimet e ndërmarra, e nënshkruajnë personat që i

ndërmarrin veprimet, pjesëmarrësit në procedurë, mbajtësi i procesverbalit dhe

personat e përcaktuar me këtë ligj, nëse me këtë ligj nuk është përcaktuar ndryshe.

Neni 21

Në procedurën jashtëkontestimore, gjyqi vendos me aktvendim.

Aktvendimi doemos duhet të jetë i arsyetuar, përveç rasteve kur bazohet

në pajtimin paraprak të pjesëmarrësve.

Neni 22

Kundër aktvendimit të marrë në shkallën e parë, lejohet ankesa te gjyqi

më i lartë.


7/79

7

Ankesa parashtrohet në afatin prej 15 ditësh, pas pranimit të

aktvendimit, nëse me këtë ligj dhe ligj tjetër nuk është përcaktuar ndryshe.

Neni 23

Ankesa e ndalon përmbarimin e aktvendimit, nëse me këtë ligj nuk është

përcaktuar ndryshe.

Gjyqi mund të vendosë që ankesa mos ta ndalojë përmbarimin, nëse me

prolongimin e përmbarimit mund të ndodhin pasoja të pashmangshme të dëmshme

.

Në rastet nga paragrafi 2 i këtij neni, kur duhet të mbrohen të drejtat epersonave të mitur, ose të personave të cilët nuk janë në gjendje që të kujdesen

vetë për të drejtat e veta, gjyqi me detyrë zyrtare e në rastet e tjera me propozimin

e pjesëmarrësit, do të caktojë që të depozitohet sigurimi në para. Në rastin kur këtë

e kërkojnë rrethanat e veçanta, sigurimi mund të caktohet edhe në formë tjetër, në

pajtim me ligjin.

Neni 24

Gjyqi i shkallës së parë, në rast ankese, mund ta ndryshojë ose ta

revokojë aktvendimin e vet, nëse me këtë nuk preken të drejtat e personave të

tjerë, për të cilët ka të bëjë aktvendimi.

Nëse gjyqi i shkallës së parë konstaton se nuk mund ta ndryshojë ose ta

revokojë aktvendimin e vet, ankesën bashkë me shkresat do t’i dorëzojë për

zgjidhje në gjyqin e shkallës së dytë, pa dallim nëse ankesa është e parashtruar në

afatin ligjor.

Neni 25

Gjyqi i shkallës së dytë vendos për ankesat që janë parashtruar me

kohë, ndërsa për ankesën jo në kohë të duhur mund të vendosë, nëse me këtë nuk

preken të drejtat e personave të tjerë, që janë të bazuara në aktvendimin e

ankimuar.

Neni 26

Nëse aktvendimi i gjyqit varet nga çështja paraprake nëse ekzistonndonjë e drejtë apo raport juridik, ndërsa për atë çështje nuk është marrë vendim


8/79

8

nga gjyqi kompetent ose organi tjetër kompetent, gjyqi në procedurën

jashtëkontestimore vetë mund ta zgjidhë atë çështje, nëse me këtë ligj ose me ligj

tjetër nuk është përcaktuar ndryshe.

Aktvendimi i gjyqit për çështjen paraprake ka veprim juridik, vetëm në

procedurën jashtëkontestimore, në të cilën është zgjidhur ajo çështje.

Neni 27

Nëse ndërmjet pjesëmarrësve janë kontestuese faktet prej të cilave

varet ekzistimi i ndonjë të drejte apo raporti juridik, gjyqi me aktvendim do t’i

udhëzojë pjesëmarrësit që në afatin e caktuar, jo më të gjatë se 30 ditë, të ngritinprocedurë kontestimore përkatësisht administrative për konfirmimin e asaj të drejte

ose raporti juridik.

Nëse pjesëmarrësit në afatin e caktuar nuk veprojnë sipas aktvendimit

gjyqësor, procedura do të vazhdojë.

Nëse pjesëmarrësit deri në përfundimin e procedurës nuk paraqesin

dëshmi se kanë ngritur procedurë kontestimore përkatësisht administrative, gjyqi

do ta përfundojë procedurën, pa marrë parasysh kërkesën për të cilën

pjesëmarrësit kanë qenë të udhëzuar që të ngritin procedurë kontestimore,përkatësisht administrative.

Gjyqi do ta udhëzojë që të ngritë procedurë kontestimore, përkatësisht

administrative, atë pjesëmarrës të drejtën e të cilit e konsideron më pak të

besueshme, nëse me këtë ligj ose me ligj tjetër nuk është përcaktuar ndryshe.

Neni 28

Nëse pjesëmarrësi ngrit procedurë kontestimore, përkatësisht

administrative në afatin e caktuar (neni 27), ndërprerja e procedurës zgjat derisaprocedura kontestimore, përkatësisht administrative, nuk përfundon në mënyrë të

plotfuqishme.

Neni 29

Aktvendimi i plotfuqishëm i marrë në procedurën jashtëkontestimore, i

obligon të gjithë personat që kanë marrë pjesë në procedurën në të cilën është

marrë aktvendimi, nëse me këtë ligj ose me ligj tjetër nuk u është siguruar e drejta

për ngritjen e procedurës kontestimore.


9/79

9

Neni 30

Nëse pjesëmarrësi që nuk është organ propozon nxjerrjen e dëshmisë,është i obliguar që me urdhrin e gjyqit, paraprakisht ta depozitojë shumën e

nevojshme për përmbushjen e shpenzimeve për nxjerrjen e dëshmisë, nëse me

këtë ligj ose me ligj tjetër nuk është përcaktuar ndryshe.

Neni 31

Nëse nxjerrja e dëshmisë është urdhëruar me detyrë zyrtare, gjyqi do të

përcaktojë se cili nga pjesëmarrësit është i obliguar, që paraprakisht ta depozitojë

shumën për përmbushjen e shpenzimeve për nxjerrjen e dëshmisë. Gjyqi do ta

caktojë edhe pjesën për secilin pjesëmarrës veç e veç, si dhe afatin në të cilin

shuma doemos duhet të depozitohet.

Nëse në afatin e caktuar pjesëmarrësit nuk i depozitojnë shumat e

përcaktuara nga gjyqi, shpenzimet paraprakisht do të përmbushen nga mjetet e

gjyqit.

Neni 32

Shpenzimet e procedurës bien në llogari të pjesëmarrësit në interes të

të cilit është ngritur procedura, nëse me këtë ligj dhe me ligj tjetër nuk është

rregulluar ndryshe.

Neni 33

Nëse me këtë ligj nuk është përcaktuar ndryshe, në procedurën

jashtëkontestimore në mënyrë përkatëse zbatohen dispozitat e Ligjit për

procedurën kontestimore.

Për propozimin për përsëritjen e procedurës paraprakisht do të

procedohet si me ankesën e paraqitur jo në kohën e duhur, nëse ekzistojnë

kushtet e parapara në nenin 24 të këtij ligji, që gjyqi i shkallës së dytë të vendosë

edhe për bazën e ankesës së paraqitur jo në kohën e duhur. Nëse gjyqi i shkallës

së dytë konstaton se ato kushte nuk ekzistojnë, do ta kthejë lëndën në gjyqin e

shkallës së parë, për procedimin e propozimit të përsëritjes së procedurës.

Kundër aktvendimit me të cilin procedura në mënyrë të plotfuqishme ka

përfunduar, propozimi për përsëritjen e procedurës nuk mund të paraqitet, nësepjesëmarrësit me këtë ligj ose me ligj tjetër i njihet e drejta, që kërkesën e vet për


10/79

10

të cilën është vendosur me aktvendim, ta realizojë në procedurën kontestimore,

përkatësisht administrative.

PJESA E DYTË

PROCEDURAT E VEÇANTA

I. RREGULLIMI I GJENDJEVE PERSONALE

Kreu I

HEQJA E AFTËSISË PËR PUNË DHE KTHIMI I AFTËSISË PËR PUNË

Neni 34

Në procedurën për heqjen e aftësisë për punë, gjyqi vendos për heqjen

e pjesshme ose të tërësishme të aftësisë për punë, personit i cili për shkak të

sëmundjes psikike, të metave psikike, përdorimit të alkoolit ose helmeve të tjera

nervore, drogave narkotike, substancave psikotropike dhe prekurzorëve, nuk ështënë gjendje të kujdeset për vetveten dhe për mbrojtjen e të drejtave dhe interesave

të veta.

Kur do të pushojnë shkaqet për të cilat personit i është hequr aftësia për

punë, gjyqi vendos për kthimin e pjesshëm ose të tërësishëm të aftësisë për punë

të atij personi.

Neni 35

Për heqjen e aftësisë për punë të personit shtetas i Republikës sëMaqedonisë, kompetent është gjyqi në rajonin e të cilit personi e ka vendbanimin,

përkatësisht vendqëndrimin.

Nëse personi nga paragrafi 1 i këtij neni nuk ka vendbanim, përkatësisht

vendqëndrim në Republikën e Maqedonisë, kompetent është gjyqi në rajonin e të

cilit, ai person e ka pasur vendbanimin, përkatësisht vendqëndrimin e fundit.

Neni 36

Procedurën për heqjen e tërësishme ose të pjesshme të aftësisë për

punë, gjyqi e ngrit me detyrë zyrtare ose me propozimin nga bashkëshorti, fëmija,


11/79

11

nipi, prindi, gjyshi, gjyshja, vëllai, motra ose çdokush tjetër i cili me atë person jeton

në bashkësi të përhershme, si dhe me propozimin e qendrës kompetente për punë

sociale.

Neni 37

Në propozimin për heqjen e aftësisë për punë, duhet të paraqiten faktet

prej të cilave rezulton se ekzistojnë kushtet për heqjen e aftësisë për punë të

personit, dhe dëshmitë me të cilat vërtetohen ato fakte.

Neni 38

Procedura për heqjen e aftësisë për punë është urgjente.

Neni 39

Për ngritjen e procedurës për heqjen e aftësisë për punë njoftohet

qendra për punë sociale, nëse procedura nuk është ngritur me propozimin e saj.

Neni 40

Në rastet urgjente dhe të arsyeshme, gjyqi gjatë procedurës personit

ndaj të cilit udhëhiqet procedura mund t’ia caktojë përfaqësuesin e përkohshëm.

Para caktimit të përfaqësuesit të përkohshëm, gjyqi do ta dëgjojë

personin nëse kjo është e mundur.

Për caktimin e përfaqësuesit të përkohshëm, gjyqi pa prolongim e

njofton qendrën për punë sociale.

Përfaqësuesi i përkohshëm do të shkarkohet nga detyra, nëse

propozimi për heqjen e aftësisë për punë është refuzuar në mënyrë të

plotfuqishme, ose procedura është ndërprerë, përkatësisht kur do të pushojnë

shkaqet për të cilat është caktuar, si dhe kur qendra për punë sociale do ta caktojë

tutorin e përkohshëm.

Neni 41

Nëse personi ndaj të cilit është ngritur procedura për heqjen e aftësisë

për punë ka pasuri të patundshme, ajo shënohet (vihet shënim) në librat publikë,në të cilat regjistrohen të drejtat ndaj patundshmërive.


12/79


13/79

13

e domosdoshme për konfirmimin e gjendjes së tij psikike, përveç në rastet kur për

shkak të mbajtjes së atillë, do të ndodhin pasoja të dëmshme për shëndetin e tij.

Neni 47

Kundër aktvendimit për mbajtjen në institucionin shëndetësor publik për

sëmundje psikike, në fatin prej tri ditësh pas pranimit të aktvendimit, mund të

parashtrojnë ankesë propozuesi, personi ndaj të cilit është ngritur procedura dhe

përfaqësuesi i tij i përkohshëm, përkatësisht tutori.

Ankesa nuk e ndalon zbatimin.

Për ankesën gjyqi më i lartë është i obliguar që të marrë aktvendim nëafat prej tri ditësh.

Neni 48

Pas zbatimit të procedurës, gjyqi vendos nëse personit ndaj të cilit

mbahet procedura, do t’ia heqë tërësisht ose pjesërisht aftësinë për punë.

Personi të cilit pjesërisht i është hequr aftësia për punë, barazohet me

personin e mitur që i ka mbushur 15 vjet moshë.

Neni 49

Pas pushimit të shkaqeve për të cilat personit i është hequr aftësia për

punë, gjyqi do të marrë aktvendim me të cilin do t’ia kthejë aftësinë për punë

pjesërisht ose tërësisht.

Neni 50

Gjyqi mund ta prolongojë marrjen e aktvendimit për heqjen e

përkohshme të aftësisë për punë për shkak të përdorimit të alkoolit ose helmeve të

tjera nervore, drogave narkotike, substancave psikotropike dhe prekurzorëve, nëse

me bazë mund të pritet se personi ndaj të cilit është ngritur procedura për heqjen e

aftësisë për punë, do të përmbahet nga përdor imi i alkoolit ose nga helmet e tjera

nervore, drogat narkotike, substancat psikotropike dhe prekurzorët, veçanërisht

nëse personi i është nënshtruar mjekimit në organizatën përkatëse shëndetësore.

Gjatë procedurës, gjyqi mundet t’i sugjerojë personit ndaj të cilit mbahet

procedura për mundësinë që ta prolongojë miratimin e aktvendimit për heqjen e


14/79

14

aftësisë për punë, nëse ai person vullnetarisht i nënshtrohet mjekimit në

institucionin përkatës shëndetësor publik.

Gjyqi mund ta prolongojë miratimin e aktvendimit për marrjen e aftësisë

për punë, në kohëzgjatje prej gjashtë deri në dymbëdhjetë muaj, ndërsa

aktvendimin do ta revokojë nëse personi e ndërpret mjekimin, ose në mënyrë tjetër

e pengon mjekimin, si dhe nëse është lëshuar nga organizata shëndetësore për

shkak të prishjes së rendit.

Neni 51

Nëse pas miratimit të aktvendimit për heqjen e tërësishme të aftësisëpër punë, konfirmohet se gjendja e personit për të cilin ka të bëjë aktvendimi është

përmirësuar, aq sa është e mjaftueshme dhe pjesërisht i aftë, gjyqi mund ta

ndryshojë aktvendimin dhe të përcaktojë heqjen e pjesshme të aftësisë për punë.

Neni 52

Ndryshimin e aktvendimit për heqjen e aftësisë për punë, gjyqi e kryen

me detyrë zyrtare ose me propozimin e personave, përkatësisht organit nga neni

36 i këtij ligji, si dhe nga personi që i është marrë aftësia për punë dhe tutori i tij.

Neni 53

Aktvendimi për heqjen e aftësisë për punë dhe për kthimin e aftësisë për

punë dhe ndryshimi i aktvendimit për heqjen e aftësisë për punë, ka veprim juridik

nga dita kur aktvendimi i është dorëzuar personit për të cilin ka të bëjë,

përkatësisht përfaqësuesit të tij.

Gjyqi mund ta prolongojë veprimin e aktvendimit, deri në ditën kuraktvendimi do të bëhet i plotfuqishëm.

Neni 54

Aktvendimi i plotfuqishëm për heqjen e aftësisë për punë, për kthimin eaftësisë për punë dhe për ndryshimin e aktvendimit për heqjen e aftësisë për punë,gjyqi do ta dorëzojë te organi kompetent për mbajtjen e librave amë të të lindurvepër regjistrim, te organi kompetent për regjistrim në librat publikë në të cilëtregjistrohen të drejtat ndaj patundshmërive, nëse personi për të cilin ka të bëjë

aktvendimi, ka pasuri të patundshme dhe te qendra për punë sociale.


15/79

15

Neni 55

Kundër aktvendimeve nga nenet 47, 50 dhe 51 të këtij ligji, ankesëmund të parashtrojë personi me të cilin ka të bëjë aktvendimi, tutori, propozuesi

dhe qendra për punë sociale.

Neni 56

Në procedurën për heqjen e aftësisë për punë dhe për kthimin e aftësisë

për punë, lejohet revizioni si mjet juridik i jashtëzakonshëm.

Neni 57

Shpenzimet e procedurës për heqjen e aftësisë për punë bien në llogari

të personit të cilit i është hequr aftësia për punë.

Nëse procedura është mbajtur me propozimin e personit të autorizuar,

ndërsa propozimi është refuzuar, shpenzimet bien në llogari të propozuesit.

Kreu II

MBAJTJA NË INSTITUCIONIN SHËNDETËSOR PUBLIK PËR MJEKIMIN E SËMUNDJEVE PSIKIKE

Neni 58

Në procedurën për mbajtje në institucion publik shëndetësor për

mjekimin e sëmundjeve psikike (në këtë krye organizata shëndetësore), gjyqivendos kur personi i sëmurë psiqikisht, duhet të kufizohet në lirinë e qarkullimit ose

kontaktimit me botën e jashtme.

Procedura është urgjente.

Neni 59

Kur organizata shëndetësore do ta pranojë personin e sëmurë

psiqikisht, pa pajtimin e tij ose pa vendimin e gjyqit, personi i autorizuar i

institucionit publik shëndetësor, është i obliguar që në afat prej 48 orësh të

parashtrojë fletëparaqitje në gjyq.


16/79

16

Kur institucioni publik shëndetësor do ta pranojë personin me vullnetin e

tij, të vërtetuar me deklaratë me shkrim para personit të autorizuar dhe para dy

dëshmitarëve të moshës madhore që dinë shkrim lexim, që nuk janë të punësuar

në institucionin publik shëndetësor dhe nuk janë farefis nga gjaku me personin që

pranohet, në vijë të drejtë, në vijë anësore deri në shkallën e katërt, nga krushqia

deri në shkallën e dytë, as bashkëshorti i tij, si dhe as personi që e ka sjellë në

institucionin publik shëndetësor, edhe nëse pas pranimit personi kufizohet në lirinë

e qarkullimit ose kontaktimit me botën e jashtme, personi i autorizuar në afat prej

48 orësh është i obliguar që të parashtrojë fletëparaqitje në gjyq.

Personi i autorizuar njoftimin nga paragrafët 1 dhe 2 të këtij neni, e

dërgon në gjyq në rajonin e të cilit gjendet institucioni publik shëndetësor.

Neni 60

Fletëparaqitja nga neni 59 paragrafi 1 dhe 2 i këtij ligji, përmban të

dhëna për atë se kush e ka sjellë personin në institucionin publik shëndetësor, për

natyrën dhe shkallën e sëmundjes, dhe dëshmi në bazë të të cilave institucioni ka

përfunduar për gjendjen shëndetësore të personit të mbajtur.

Neni 61

Fletëparaqitja nga neni 59, paragrafi 1 dhe 2 të këtij ligji, nuk

parashtrohet nëse personi është mbajtur në institucionin publik shëndetësor, në

bazë të aktvendimit të marrë në procedurën për privimin nga aftësia për punë ose

në procedurën penale.

Neni 62

Nëse personi i cili me vullnetin e tij është pranuar në institucionin publik

shëndetësor e revokon pajtimin e dhënë, ndërsa personi i autorizuar konstaton se

mbajtja e tij është e nevojshme, në afat prej 48 orësh ai është i obliguar që ta

njoftojë gjyqin.

Afati për njoftimin e gjyqit rrjedh nga ora kur është revokuar pëlqimi i

dhënë.


17/79

17

Neni 63

Procedura për mbajtje në institucionin publik shëndetësor, ngrihet medetyrë zyrtare kur gjyqi e pranon fletëparaqitjen, ose në mënyrë tjetër njoftohet se

ndonjë person është mbajtur në institucionin publik shëndetësor pa pajtimin e tij.

Neni 64

Pas ngritjes së procedurës për mbajtjen e personit në institucionin publik

shëndetësor, do të urdhërojë që personi i mbajtur të kontrollohet.

Kontrollimi kryhet sipas nenit 45 të këtij ligji.

Neni 65

Gjyqi është i obliguar që t’i shqyrtojë të gjitha rrethanat me rëndësi për

marrjen e aktvendimit dhe ta marrë në pyetje personin ndaj të cilit bëhet kontrolli,

nëse kjo është e mundur dhe nëse kjo nuk ndikon në mënyrë të dëmshme ndaj

shëndetit të tij.

Neni 66

Gjyqi në bazë të rezultateve nga kontrolli dhe veprimet e realizuara, në

afatin prej tri ditësh do të vendosë nëse personi i kontrolluar do të mbahet në

institucionin publik shëndetësor, ose do të lëshohet. Për këtë do të njoftohet

qendra për punë sociale.

Neni 67

Kur gjyqi do të vendosë që personi i kontrolluar të mbahet nëinstitucionin publik shëndetësor, njëkohësisht do ta caktojë edhe kohën e cila nuk

mund të jetë më e gjatë se një vit.

Neni 68

Nëse institucioni publik shëndetësor vlerëson se personi i mbajtur duhet

të mbetet për mjekim edhe pas skadimit të kohës së përcaktuar me aktvendimin e

gjyqit, është i obliguar që tridhjetë ditë para skadimit të asaj kohe, nga gjyqi të

kërkojë vazhdimin e mbajtjes.


18/79

18

Neni 69

Aktvendimin për vazhdimin e kohës për mbajtje, gjyqi e merr në bazë tëkontrollit të përsëritur dhe dëgjimit të personit të sëmurë, në pajtim me nenet 64

dhe 65 të këtij ligji.

Neni 70

Me propozim të personit që është mbajtur në institucionin publik

shëndetësor, tutorit të tij ose personave, përkatësisht organit nga neni 36 i këtij

ligji, gjyqi mund të marrë aktvendim për lëshim, edhe para skadimit të kohës së

përcaktuar për mbajtje, nëse konstaton se gjendja shëndetësore e personit të

mbajtur është përmirësuar.

Para marrjes së aktvendimit, gjyqi do të kërkojë raport dhe mendim nga

institucioni publik shëndetësor për gjendjen shëndetësore të personit të mbajtur.

Institucioni publik shëndetësor është i obliguar që t’i dorëzojë gjyqit

raporte të kohëpaskohshme për gjendjen shëndetësore të personit të mbajtur.

Neni 71

Gjyqi para skadimit të kohës së caktuar për mbajtje në institucionin

publik shëndetësor, e në bazë të mendimit të institucionit publik shëndetësor,

mund të marrë aktvendim se ka pushuar nevoja për mbajtjen e mëtejme të

personit.

Neni 72

Kundër aktvendimeve nga neni 66, 70 dhe 71 të këtij ligji, ankesë mund

të parashtrojë personi me të cilin ka të bëjë aktvendimi dhe personi, përkatësisht

organi nga neni 36 i këtij ligji, në afat prej tri ditësh nga pranimi i aktvendimit.

Gjyqi i shkallës së dytë është i obliguar që të marrë aktvendim në afatin

prej tri ditësh.

Neni 73

Shpenzimet për zbatimin e kësaj procedure bien në llogari të gjyqit.


19/79

19

KREU III

SHPALLJA E PERSONIT TË ZHDUKUR SI TË VDEKUR DHE VËRTETIMI I VDEKJES

Neni 74

Në procedurën për shpalljen e personit të zhdukur si të vdekur dhe për

vërtetimin e vdekjes, gjyqi e shpall personin e zhdukur si të vdekur, përkatësisht e

konfirmon vdekjen e personit për të cilin nuk ka dëshmi se ka vdekur, sipas

kushteve të parapara me ligj.

Neni 75

Për shpalljen e shtetasit të zhdukur të Republikës së Maqedonisë si

person të vdekur, kompetent është gjyqi i Republikës së Maqedonisë, në rajonin e

të cilit ai person e ka pasur vendbanimin në kohën e zhdukjes.

Nëse shtetasi i Republikës së Maqedonisë nuk ka pasur vendbanim në

kohën e zhdukjes në Republikën e Maqedonisë, ose kjo nuk mund të konfirmohet,

gjyqin kompetent vendor do ta përcaktojë Gjyqi Suprem i Republikës së

Maqedonisë.

Neni 76

Propozim për shpalljen e personit të zhdukur si të vdekur, mund të

paraqesë secili person që ka interes juridik për këtë dhe prokurori publik.

Propozim nga paragrafi 1 i këtij neni mund të paraqesë edhe avokati

publik, kur është në pyetje interesi pronësor i Republikës.

Neni 77

Propozimi për shpalljen e personit të zhdukur si të vdekur i përmban

faktet që janë me rëndësi për marrjen e aktvendimit, e nëse propozues nuk është

prokurori publik, në propozim shënohet në çka përmbahet interesi i propozuesit për

shpalljen e personit të zhdukur si të vdekur.

Neni 78

Gjyqi pas pranimit të propozimit vlerëson nëse ka nevojë për dëgjimin e

dëshmitarëve dhe marrjen e të dhënave dhe njoftimeve.


20/79

20

Neni 79

Nëse gjyqi konfirmon se janë plotësuar kushtet për ngritjen e procedurëssipas këtij ligji, do të japë shpallje në të cilën do të shënohen rrethanat thelbësore

të rastit dhe do të thirret personi i zhdukur, si dhe çdokush tjetër që di për jetën e

tij, të paraqitet në gjyq në afatin prej tre muajsh nga botimi i shpalljes në “Gazetën

zyrtare të Republikës së Maqedonisë”, me njoftim se pas skadimit të atij afati,

personi i zhdukur do të shpallet si i vdekur.

Shpallja botohet në “Gazetën zyrtare të Republikës së Maqedonisë” dhe

në tabelën e shpalljeve në gjyq, ndërsa do të publikohet edhe në vendin në të cilin

personi i zhdukur e ka pasur vendbanimin e vet të fundit, përkatësishtvendqëndrimin. Gjyqi mund të përcaktojë që shpallja të publikohet edhe përmes

mjeteve të tjera të informimit, si dhe jashtë vendit.

Pas skadimit të afatit të përcaktuar në paragrafin 1 të këtij neni, nëse

personi i zhdukur nuk lajmërohet, do të njoftohet qendra për punë sociale që ta

caktojë tutorin e personit të zhdukur, si dhe prokurorin publik.

Neni 80

Procedura për shpalljen e personit të zhdukur si të vdekur do tëndërpritet, nëse propozuesi e tërheq propozimin, ose nëse nuk e depoziton

shumën e nevojshme të shpenzimeve për publikimin e shpalljes, përveç nëse

propozimin e kanë paraqitur prokurori publik ose avokati publik.

Neni 81

Pas skadimit të afatit të përcaktuar në shpallje, gjyqi do të caktojë

seancë në të cilën do t’i dëgjojë propozuesin dhe tutorin e personit të zhdukur, dhevarësisht nga rezultatet e procedurës, do ta shpallë si të vdekur personin:

1. për jetën e të cilit në pesë vitet e fundit, nuk ka pasur kurrfarë

lajmesh, ndërsa nga lindja e të cilit kanë kaluar së paku gjashtëdhjetë vjet;

2. për jetën e të cilit në pesë vitet e fundit nuk ka pasur kurrfarë

lajmesh, e për të cilin mund të besohet se më nuk është i gjallë;

3. që është zhdukur në anije, fatkeqësi komunikacioni, zjarr, vërshim,

tërmet ose në rrezik tjetër të drejtpërdrejtë për vdekje, e për jetën e të cilit nuk ka

pasur kurrfarë lajmesh, së paku gjashtë muaj nga dita kur ka pushuar rreziku;

4. që është zhdukur në kohën e gjendjes së luftës, e për jetën e të cilit

nuk ka pasur kurrfarë lajmesh, një vit nga dita kur kanë pushuar armiqësitë.


21/79

21

Afatet nga pikat 1 dhe 2 nga paragrafi 1 i këtij neni, llogariten nga dita

kur sipas lajmeve të fundit personi i zhdukur padyshim ka qenë i gjallë, e nëse nuk

mund të konfirmohet saktësisht ajo ditë, ato afate fillojnë të rrjedhin me përfundimin

e muajit, përkatësisht vitit në të cilin sipas lajmeve të fundit, personi i zhdukur ka

qenë i gjallë.

Neni 82

Në aktvendimin me të cilin personi i zhdukur shpallet si i vdekur,

shënohet dita, e sipas mundësisë edhe ora, që konsiderohet si koha e vdekjes së

personit të zhdukur. Si ditë e vdekjes konsiderohet dita, kur në bazë të dëshmive të nxjerra,

mund të besohet se personi i zhdukur ka vdekur, përkatësisht dita të cilën personi i

zhdukur besohet se nuk e ka mbijetuar. Nëse nuk mund të konfirmohet ajo ditë,

konsiderohet se vdekja ka ndodhur në ditën e parë pas skadimit të afateve nga

neni 81, paragrafi 1 i këtij ligji.

Neni 83

Nëse personi i zhdukur i shpallur si i vdekur, paraqitet personalisht në

gjyq, gjyqi pasi ta konfirmojë identitetin e tij, pa procedurë të mëtejme, do ta

shfuqizojë aktvendimin e vet për shpalljen e atij personi si të vdekur.

Gjyqi këtë procedurë do ta zbatojë edhe me propozimin e organit dhe

personave nga neni 76 i këtij ligji.

Neni 84

Nëse personi i zhdukur i shpallur si i vdekur është i gjallë, ose ka vdekurnë ditë tjetër, e jo në atë ditë të konfirmuar me aktvendimin e gjyqit, gjyqi me

propozimin e secilit person që ka interes juridik, prokurorit publik ose avokatit

publik, pas zbatimit të procedurës do të shfuqizojë, përkatësisht do ta ndryshojë

aktvendimin e vet për shpalljen e personit të zhdukur si të vdekur.

Neni 85

Për ngritjen e procedurës për revokimin ose ndryshimin e aktvendimit

për shpalljen e personit të zhdukur si të vdekur, menjëherë do të njoftohet gjyqikompetent për shqyrtimin e trashëgimisë së atij personi.. Gjyqi do ta ndërpresë


22/79

22

procedurën për shqyrtimin e trashëgimisë nëse procedura është në vijim, e nëse

trashëgimia është shqyrtuar në mënyrë të plotfuqishme, do të urdhërojë që të

bëhet shënimi në librat publikë, në të cilat regjistrohen të drejtat e patundshmërive,

se është ngritur procedura për shfuqizimin përkatësisht ndryshimin, e aktvendimit

për shpalljen e personit të zhdukur si të vdekur.

Nëse gjyqi në bazë të dëshmive të nxjerra, konfirmon se nuk ka vend

për shfuqizimin, as për ndryshimin e aktvendimit për shpalljen e personit të

zhdukur si të vdekur, për këtë do ta njoftojë gjyqin kompetent për shqyrtimin e

trashëgimisë, përkatësisht gjyqin kompetent për fshirjen e shënimit në librat

publikë.

Neni 86

Kundër aktvendimit me të cilin personi i zhdukur është shpallur si i

vdekur dhe kundër aktvendimit me të cilin ai aktvendim është ndryshuar,

përkatësisht shfuqizuar, si dhe kundër aktvendimit me të cilin kërkesa është

refuzuar ose procedura është ndërprerë, ankesë mund të parashtrojë propozuesi,

tutori i personit për të cilin udhëhiqet procedura, prokurori publik ose avokati pub lik.

Neni 87

Aktvendimin e plotfuqishëm për shpalljen e personit të zhdukur si i

vdekur, përkatësisht aktvendimin e plotfuqishëm për ndryshimin ose shfuqizimin e

aktvendimit për shpalljen e personit të zhdukur si të vdekur, gjyqi do ta dorëzojë te

ofiqari kompetent për regjistrimin në librin amë të të vdekurve dhe në gjyqin

kompetent për shqyrtimin e trashëgimisë së personit të zhdukur, ndërsa

aktvendimin për shfuqizim edhe te qendra për punë sociale.

Neni 88

Nëse vdekja e ndonjë personi nuk mund të dëshmohet me dokumentin

e paraparë në Ligjin për librat amë, secili person që ka interes publik dhe prokurori

publik, si dhe avokati publik, mund t’i propozojnë gjyqit që të nxirren dëshmi për

vdekjen dhe të marrë aktvendim për argumentimin e vdekjes së atij personi.


23/79

23

Neni 89

Në procedurën për argumentimin e vdekjes, në mënyrë përkatëse do tëzbatohen dispozitat nga nenet 76-86 të këtij ligji, me atë që propozimi për ngritjen e

procedurës, mund të paraqitet menjëherë pas vdekjes së personit vdekja e të cilit

argumentohet, ndërsa afati i shpalljes nuk mund të jetë më i shkurtër se

pesëmbëdhjetë ditë, as më i gjatë se tridhjetë ditë.

Neni 90

Në aktvendimin për argumentimin e vdekjes së ndonjë personi, do të

shënohet dita që është konfirmuar si dita e vdekjes së atij personi, e nëse kjo nuk

është e mundur, do të shënohet dita të cilën personi nuk e ka mbijetuar.

Neni 91

Aktvendimi i plotfuqishëm me të cilin dëshmohet vdekja e ndonjë

personi, dorëzohet te ofiqari kompetent, për regjistrim në librat amë të të vdekurve.

Neni 92

Vdekja e shtetasit të huaj mund të dëshmohet nëse në propozim

konfirmohet se ka vdekur në territorin e Republikës së Maqedonisë.

Nuk mund të mbahet procedura për shpalljen e shtetasit të huaj të

zhdukur si të vdekur.

II. RREGULLIMI I MARRËDHËNIEVE FAMILJARE

Kreu IV

LËSHIMI I LEJES PËR LIDHJEN E MARTESËS

Neni 93

Në procedurën për lidhjen e martesës, gjyqi vendos për lëshimin e lejes

për lidhjen e martesës ndërmjet personave të caktuar, kur me ligj janë përcaktuar

kushtet se martesë e plotfuqishme ndërmjet tyre mund të lidhet, vetëm në bazë tëlejes së gjyqit.


24/79

24

Neni 94

Për lëshimin e lejes për lidhjen e martesës së personit të mitur që i kambushur gjashtëmbëdhjetë vjet, kompetent është gjyqi në rajonin e të cilit ai

person e ka pasur vendbanimin, përkatësisht vendqëndrimin.

Neni 95

Propozimin për lëshimin e lejes për lidhjen e martesës, e paraqet

personi i mitur.

Neni 96

Nëse të dy personat që duan të lidhin martesë janë të mitur, paraqesin

propozim të përbashkët që t’u lejohet lidhja e martesës, në gjyqin kompetent

vendor për njërin nga ata.

Neni 97

Propozimi i përmban të dhënat personale për personin e mitur, për

prindërit e tij, përkatësisht për tutorin dhe për personin me të cilin dëshiron ta lidhë

martesën, si dhe dëshmi për rrethanat se ai person e ka arritur pjekurinë trupore

dhe psikike, të duhur për kryerjen e të drejtave dhe detyrave që vijnë në martesë.

Neni 98

Gjyqi është i obliguar që t’i analizojë të gjitha rrethanat thelbësore për

vendimmarrje, e veçanërisht të konfirmojë nëse personi i mitur e ka arritur

pjekurinë trupore dhe psikike për kryerjen e të drejtave dhe obligimeve që vijnë nëmartesë, dhe nëse lirisht dhe me arsye ka marrë vendim që të lidhë martesë.

Gjyqi është i obliguar që t’i analizojë edhe cilësitë personale, gjendjen

pronësore dhe rrethanat e tjera thelbësore, që kanë të bëjnë me personin me të

cilin i mituri dëshiron të lidhë martesë.

Për analizën, përkatësisht konfirmimin e rrethanave nga paragrafët 1

dhe 2 të këtij neni, gjyqi do t’i dëgjojë të miturin, prindërit e tij përkatësisht tutorin,

personin me të cilin i mituri dëshiron ta lidhë martesën, pas mendimit të marrë

paraprakisht nga institucioni shëndetësor dhe ndihmës profesionale nga qendrapër punë sociale.


25/79

25

Dëgjimi i të miturit kryhet veç, pa praninë e pjesëmarrësve të tjerë në

procedurë.

Neni 99

Në aktvendimin me të cilin personit të mitur i lejohet lidhja e martesës,

shënohet me cilin person i lejohet ta lidhë martesën, si dhe ajo se martesa mund të

lidhet pas plotfuqishmërisë së aktvendimit.

Në arsyetimin e aktvendimit me të cilin jepet leja për lidhjen e martesës,

gjyqi i shënon faktet dhe rrethanat në bazë të të cilave, ka përfunduar se ekziston

pjekuria trupore dhe psikike e të miturit, e duhur për kryerjen e të drejtave dhedetyrave që vijnë në martesë.

Neni 100

Aktvendimi me të cilin lejohet lidhja e martesës i dorëzohet personit të

mitur, prindërve të tij, përkatësisht tutorit dhe qendrës për punë sociale, ndërsa

aktvendimi me të cilin refuzohet kërkesa, i dorëzohet vetëm personit të mitur.

Neni 101

Kundër aktvendimit të gjyqit me të cilin lejohet lidhja e martesës, ankesë

mund të parashtrojnë prindërit e tij, përkatësisht tutori i personit të mitur dhe

qendra për punë sociale, ndërsa kundër aktvendimi me të cilin refuzohet kërkesa,

ankesë mund të paraqesë vetëm personi i mitur.

Neni 102

Në procedurën për dhënien e lejes për lidhjen e martesës ndërmjet

personave që janë të lindur (farefis), në mënyrë përkatëse zbatohen dispozitat nga

nenet 94, 96 dhe 99 të këtij ligji.

Neni 103

Propozimi për lidhjen e martesës ndërmjet anëtarëve të farefisit,

paraqitet bashkërisht te gjyqi kompetent vendor për njërin prej tyre.


26/79


27/79

27

Neni 108

Procedura për marrjen e të drejtave prindërore dhe kthimin e të drejtaveprindërore, ngrihet me propozim nga prindi tjetër dhe qendra për punë sociale,

ndërsa procedura për kthimin e të drejtave prindërore edhe me propozimin e prindit

të cilit i është hequr kryerja e atyre të drejtave.

Nëse i mituri është pronar i pronës së patundshme, ngritja e procedurës

shënohet në librin publik.

Neni 109

Në procedurën për marrjen e kryerjes së të drejtave prindërore dhe

kthimin e të drejtave prindërore, gjyqi do t’i dëgjojë propozuesin, prindin ndaj të cilit

udhëhiqet procedura nëse kjo është e mundur, prindin ndaj të cilit nuk mbahet

procedura nëse nuk është propozues, dhe personat e tjerë që mund të japin

njoftime të duhura.

Nëse propozimi për kthimin e të drejtave prindërore nuk është paraqitur

nga qendra për punë sociale, gjyqi do të kërkojë mendim edhe prej tij.

Neni 110

Kundër aktvendimit të miratuar në procedurën për marrjen e kryerjes së

të drejtave prindërore dhe për kthimin e të drejtave prindërore, ankesë mund të

deklarojnë - prindi me të cilin ka të bëjë aktvendimi, prindi tjetër dhe qendra për

punë sociale nëse me propozimin e tyre është ngritur procedura.

Neni 111

Aktvendimin e plotfuqishëm për marrjen e kryerjes së të drejtave

prindërore dhe kthimin e të drejtave prindërore, gjyqi do t'ia dorëzojë ofiqarit

kompetent për shkak të regjistrimit në librin e amzës së të lindurve.

Kreu VI

VAZHDIMI I TË DREJTAVE PRINDËRORE DHE DETYRIMET PAS MOSHËS MADHORE


28/79

28

Neni 112

Në procedurën për vazhdimin e kryerjes së të drejtës prindërore dhedetyrimit pas moshës madhore, gjyqi vendos për vazhdimin e kësaj të drejte dhe

detyrimi nëse fëmija edhe pas moshës madhore për shkak të pengesave në

zhvillimin psikik nuk është i aftë të kujdeset vetë për veten dhe për mbrojtjen e të

drejtave dhe interesave të veta.

Procedura për vazhdimin e të drejtës dhe të detyrimit prindëror pas

moshës madhore ngrihet dhe kryhet para moshës madhore të fëmijës .

Procedura për vazhdimin e të drejtës dhe detyrimit prindëror pas

moshës madhore është urgjente.

Neni 113

Për vazhdimin e të drejtës dhe detyrimit prindëror pas moshës madhore

është kompetent gjyqi në rajonin e të cilit prindi ka vendbanim, përkatësisht

vendqëndrim dhe gjyqi në rajonin e të cilit fëmija ka vendbanim, përkatësisht

vendqëndrim.

Në rastet nga paragrafi 1 të këtij neni, procedurën e kryen gjyqi i cili i

pari e ka ngritur procedurën.

Neni 114

Propozim për vazhdimin e të drejtës dhe detyrimit prindëror pas moshës

madhore mund të dorëzojnë prindërit e fëmijës ose qendra për punë sociale.

Neni 115

Gjyqi është i detyruar të vërtetojë nëse ekzistojnë pengesa në zhvillimin

psikik për shkak të së cilave fëmija edhe pas moshës madhore nuk është i aftë të

kujdeset vetë për personalitetin, të drejtat dhe interesat e veta. .

Për vërtetimin e rrethanave nga paragrafi 1 të këtij neni, gjyqi do ta

dëgjojë të miturin, nëse kjo është e mundshme dhe nëse kjo është e dëmshme për

shëndetin e tij, prindërve të tij, qendrën për punë sociale dhe do të marrë mendim

nga mjeku-specialist për gjendjen psikike të të miturit.


29/79

29

Neni 116

Kundër aktvendimit për vazhdimin e të drejtës dhe detyrimit prindërorpas moshës madhore, ankesë mund të deklarojnë prindërit e fëmijës ose qendra

për punë sociale në afat prej tetë ditësh.

Ankesa nuk e ndalon zbatimin.

Vendimin ndaj ankesës, gjyqi i shkallës së dytë është i detyruar të marrë

në afat prej tetë ditësh.

Neni 117

Aktvendimi i plotfuqishëm për vazhdimin e të drejtës dhe detyrimit

prindëror pas moshës madhore i dorëzohet organit kompetent për mbajtjen e librit

të amzës së të lindurve për shkak të regjistrimit, si dhe organit kompetent për

shënimin në librat publikë në të cilën regjistrohen të drejtat e patundshmërive nëse

personi të cilit i është vazhduar e drejta prindërore, ka pronë të patundshme.

Neni 118

Në procedurën për ndërprerjen e kryerjes së të drejtës dhe detyrimi tprindëror pas moshës madhore, në mënyrë përkatëse zbatohen dispozitat nga

nenet 113 dhe 115 -117 të këtij ligji.

Procedura për ndërprerjen e të drejtës dhe detyrimit prindëror ngrihet

me propozimin e fëmijës, prindërve të fëmijës dhe të qendrës për punë sociale.

Neni 119

Shpenzimet e procedurës për vazhdimin dhe ndërprerjen e drejtës dhe

detyrimit prindëror pas moshës madhore bien në barrë të propozuesit.

III. RREGULLIMI I MARRËDHËNIEVE PRONËSORE

Kreu VII

SHQYRTIMI I TRASHËGIMISË


30/79

30

Neni 120

Në procedurën për shqyrtimin e trashëgimisë gjyqi i përcaktontrashëgimtarët e të vdekurit, pronën të cilën e përbën trashëgimia e tij dhe të drejtat

nga trashëgimia që u takojnë pasardhësve, trashëgimtarëve dhe personave tjerë.

Neni 121

Procedura për shqyrtimin e trashëgimisë ngrihet me detyrë zyrtare,

menjëherë mbasi të njoftohet gjyqi për vdekjen e personit ose se personi është

shpallur i vdekur.

Neni 122

Nxjerrjen e dëshmive dhe marrjen e deklaratës dhe të propozimeve e

kryen gjykatësi, këshilltari i pavarur gjyqësor, këshilltari gjyqësor dhe

bashkëpunëtori profesional me procesverbalmbajtës.

Procesverbalin e nënshkruajnë pjesëmarrësit që kanë marrë pjesë në

veprimet në procedurë, gjykatësi përkatësisht këshilltari gjyqësor i pavarur,

këshilltari gjyqësor, bashkëpunëtori profesional dhe procesverbalmbajtësi.

Neni 123

Në rastet kur me aktvendim janë caktuar masat për sigurimin e

trashëgimisë, ndërsa për shkak të prolongimit ekziston rrezik që zbatimi i atyre

masave të pengohet, gjyqi mund të vendosë që ankesa të mos e ndalojë zbatimin

e aktvendimit.

Neni 124

Çdo pjesëmarrës në procedurën për shqyrtimin e trashëgimisë i bart

shpenzimet që i ka pasur gjatë ose me rastin e procedurës.

Nëse ka pasur shpenzime të përbashkëta, gjyqi do të përcaktoj në

ç'përmasë pjesëmarrësit do t'i bartin shpenzimet.

Me propozimin e pjesëmarrësit, gjyqi mund të vendosë që edhe

pjesëmarrësit tjetër t'ia kompensojë shpenzimet, nëse ato shpenzime janë

shkaktuar qartazi me veprim pa vetëdije.


31/79

31

Neni 125

Pjesëmarrësit në procedurën për shqyrtimin e trashëgimisë janë:pasardhësit dhe trashëgimtarët dhe personat tjerë të cilët realizojnë ndonjë të

drejtë të trashëgimisë.

KOMPETENCA

Neni 126

Për shqyrtimin e trashëgimisë qytetarit të Republikës së Maqedonisëlidhur me pronën e tij, e cila gjendet në Republikën e Maqedonisë ekskluzivisht

është kompetent gjyqi i Republikës së Maqedonisë, përkatësisht noteri si

përfaqësuese i gjykatës.

Gjykata mund t'ia besojë noterit zbatimin e procedurës së trashëgimisë

dhe do t'ia dorëzojë lëndën e trashëgimisë me të gjitha shënimet, në afat prej 8

ditësh nga dita kur lënda do të regjistrohet.

Kur noteri zbaton veprime në procedurën trashëgimore si përfaqësues i

gjykatës, është i autorizuar t'i ndërmarrë të gjitha veprimet në procedurën dhe t'imarrë të gjitha vendimet përveç atyre për të cilat me këtë ligj është përcaktuar

ndryshe.

Gjyqi i Republikës së Maqedonisë ekskluzivisht është kompetent për

shqyrtimin e trashëgimisë së qytetarëve të Republikës së Maqedonisë në lidhje me

pronën e tij të luajtshme që gjendet jashtë vendit, kurse në lidhje me pronën e tij të

patundshme e cila gjendet jashtë vendit, do të jetë kompetent vetëm nëse sipas

ligjeve të shtetit në të cilin gjendet prona nuk është kompetent organi i huaj.

Neni 127

Kundër aktvendimit të noterit i cili vepron si përfaqësuese gjykatës,

lejohet kundërshtim në afat prej 8 ditësh nga dita e dorëzimit të aktvendimit

pjesëmarrësve.

Kundërshtimi i dorëzohet noterit i cili është i detyruar që pa prolongim,

por më së voni në afat prej 3 ditësh, së bashku me shënimet t’ia dorëzojë gjyqit

kompetent themelor i cili ia ka besuar veprimin sipas lëndës trashëgimore.

Për kundërshtimin vendos gjykatësi individual.


32/79

32

Neni 128

Kundërshtimin jo në kohë, jo të plotë ose kundërshtimin e palejuar, gjyqi

do ta hedhë poshtë.

Duke vendosur për kundërshtimin kundër aktvendimit që e ka miratuar

noteri, gjyqi në tërësi ose pjesërisht aktvendimin mund ta vërtetojë ose ta anulojë.

Kur gjyqi aktvendimin pjesërisht do ta anulojë ose pjesërisht do ta

vërtetojë, vetë do të vendosë për pjesën e anuluar të aktvendimit.

Kundër aktvendimit të gjykatës me të cilin aktvendimi i noterit në tërësi

ose pjesërisht është anuluar, lejohet ankesë në afat prej 8 ditësh nga dorëzimi i

aktvendimit të shkallës së parë.

Aktvendimi pas kundërshtimit u dorëzohet pjesëmarrësve dhe noterit.

Ndaj aktvendimit të noterit kundër të cilit është deklaruar kundërshtimi,

ndërsa gjyqi e ka hedhur poshtë, klauzolën për plotfuqishmëri e vendos gjyqi që

vendos për kundër vajtjen. Aktvendimi i noterit kundër të cilit nuk është deklaruar kundërshtim është

i plotfuqishëm. Klauzolën për plotfuqishmërinë e këtij aktvendimi e vë noteri.

Gabimet në emrat dhe numrat, si dhe gabimet tjera të dukshme në

shënimin dhe llogaritjen, do t'i përmirësojë ai që e ka miratuar aktvendimin.

Përmirësimet do të kryhen me aktvendim të veçantë, ndërsa

pjesëmarrësve do t'u dorëzohet aktvendim i posaçëm.

Neni 129

Për shqyrtimin e trashëgimisë kompetent vendor është gjyqi në rajonin e

se cilit trashëgimlënësi në kohën e vdekjes ka pasur vendbanim të përhershëm,

përkatësisht vendqëndrim (gjykatë trashëgimore).

Nëse trashëgimlënësi në kohën e vdekjes nuk ka pasur vendbanim ose

vendqëndrim në Republikën e Maqedonisë, për shqyrtimin e trashëgimisëkompetent vendor është gjyqi në rajonin e të cilit trashëgimlënësi ka trashëgimi,

ndërsa trashëgimtarët e tij kanë dorëzuar kërkesë për ngritjen e procedurës

trashëgimore.

Nëse asnjë pjesë e trashëgimisë nuk ndodhet në Republikën e

Maqedonisë, gjyqin kompetent vendor e përcakton Gjyqi Suprem i Republikës së

Maqedonisë.


33/79

33

Neni 130

Gjyqi në rajonin e të cilit ka vdekur trashëgimlënësi, përkatësisht gjyqinë rajonin e të cilit është ndodhur trashëgimia e trashëgimlënësit, mund të caktojë

masa të përkohshme për sigurimin e trashëgimisë.

Kreu VIII

NOTERËT SI PËRFAQËSUES TË GJYKATËS

Neni 131

Kryetari i gjykatës themelore është i autorizuar që në pajtim me

dispozitat e këtij ligji, lëndë trashëgimore t'ia besojë në veprim noterëve me seli në

rajonin e gjykatës kompetente themelore.

Neni 132

Noterët, si përfaqësues gjyqësor, ndërmarrin veprime dhe marrin

vendime në procedurën trashëgimore në pajtim me dispozitat e këtij ligji.Gjyqi nga disa shkaqe të rëndësishme, siç janë: pamundësia për

veprim të noterit për shkak të sëmundjes ose shkaqe tjera, për shkak të

mosrespektimit të dukshëm të veprimeve zyrtare, si dhe për shkak të arsyeve tjera

në bazë të vlerësimit të gjykatës, mund ta ndërmarrë nga noteri zbatimin e

mëtutjeshëm të procedurës trashëgimore, dhe procedurën vetë ta zbatoj ose t'ia

besojë noterit tjetër.

Kundër vendimit të gjykatës nga paragrafët 1 dhe 2 nuk lejohet ankesa.

Neni 133

Noteri punët e besuara në procedurën trashëgimore i kryen në pajtim

me dispozitat e këtij ligji.

Në procedurën që mbahet para noterit, pjesëmarrësi mund të

përfaqësohet në bazë të dispozitave të cilat zbatohen për përfaqësim në

procedurën kontestimore.


34/79

34

Neni 134

Në rastet nga nenet 160, 161 dhe 162 të këtij ligji, noteri do t'ia kthejëgjykatës shkresat për veprim të mëtutjeshëm.

Në rastet nga nenet 138, 139 dhe 142 nga Ligji për trashëgimi, noteri

mundet të marrë vendim vetëm me pajtimin e të gjithë pjesëmarrësve. Në të

kundërtën shkresat do t'ia kthejë gjyqit.

Pas aktvendimit të plotfuqishëm me të cilin procedura ka përfunduar,

përkatësisht me rastin e kundërshtimit të deklaruar, si edhe në rastet tjera të cilat

sipas dispozitave të këtij ligji ia kthen shkresat gjyqit, noteri do t'ia kthejë shkresat

gjyqit kompetent, ndërsa në shkresat e noterit do të mbajë kopjet e shkresave.

Neni 135

Gjyqi, veprimin sipas lëndëve trashëgimore do t'ia besojë noterëve në

bazë të rajoneve zyrtare të noterëve të përcaktuara me Ligjin për noteriat.

Kur në rajonin e gjyqit ka më tepër noterë, lëndët do t'u ndahen në

mënyrë të barabartë sipas renditjes alfabetike të mbiemrave të noterëve.

Neni 136

Nëse me këtë ligj nuk është përcaktuar ndryshe, për punën e noterit si

përfaqësues i gjykatës vlejnë dispozitat si për gjyqet.

Për shkaqet e përjashtimit të noterit vendos gjyqi që ia ka besuar punën.

Neni 137

Ftesat dhe dokumentet tjera të cilat i përpilon noteri si përfaqësues i

gjykatës, noteri ia dorëzon pjesëmarrësit në pajtim me dispozitat për dorëzim nga

Ligji për procedurë kontestimore.

Neni 138

Noteri përveç për shkaqe ekskluzivisht të arsyeshme nuk mund të mos e

pranojë punën që i besohet.

Për arsyen e shkaqeve nga paragrafi 1 të këtij neni, vendos gjyqi që ia

ka besuar punën.

Mbikëqyrjen mbi punën e noterit si përfaqësues i gjykatës, e bën gjyqi

që ia ka besuar punën.


35/79


36/79

36

AKTVDEKJA

Neni 142

Kur ndonjë person do të vdesë ose është shpallë i vdekur, ofiqari

kompetent të bëjë regjistrimin e vdekjes në librat amzës së të vdekurve është i

detyruar që, në afat prej tridhjetë ditësh nga dita e vdekjes, t'ia dorëzojë aktvdekjen

gjykatës për trashëgimi.

Nëse ofiqari nuk mund t'i grumbullojë të gjitha të dhënat për përpilimin e

aktvdekjes, do t'ia dorëzojë gjykatës aktvdekjeje vetëm me të dhënat me të cilat

disponon dhe do t'i nxjerrë shkaqet pse nuk mund ta dorëzojë aktvdekjen, duketheksuar edhe të dhënat të cilat do të mund t'i hyjnë në përdorim gjykatës për

gjetjen e trashëgimtarëve dhe pronën e të vdekurit.

Nëse ndonjë person ka vdekur jashtë rajonit të komunës në të cilën ka

vendbanim, përkatësisht vendqëndrim, ofiqari do të mund t'ia dorëzojë gjykatës për

trashëgimi vetëm aktvdekjen nga libri amzë i të vdekurve, si dhe të dhënat me të

cilat disponon, e që mund të shërbejnë për përpilimin e aktvdekjes.

Neni 143

Nëse gjykatës për trashëgimi i është dorëzuar aktvdekje jo i plotë ose

vetëm ekstrakt nga libri amzë i të vdekurve, gjyqi mund të përpilojë aktvdekjeje ose

aktvdekjen e përpiluar t'ia besojë ofiqarit kompetent.

Gjyqi, kur ajo është e njëtrajtshme, vetë mund të përpilojë aktvdekje

edhe jashtë rastit nga paragrafi 1 i këtij neni, nëse me ekstraktin e librit amë së të

vdekurve ose me dokumente të tjera publike është vërtetuar vdekja e ndonjë

personi ose shpallja e tij i vdekur.

Neni 144

Aktvdekja përpilohet çdoherë kur ndonjë person do të vdesë ose është

shpallur si i vdekur, pa marrë parasysh nëse ka ose nuk ka pronë.

Aktvdekja përpilohet në bazë të të dhënave të marra nga familjarët e të

vdekurit, nga personat me të cilat i vdekuri ka jetuar, si dhe nga persona tjerë të

cilët mund të japin të dhëna që do të futen në aktvdekje.

Neni 145

Aktvdekja i përmban këto të dhëna:


37/79

37

1) mbiemrin, emrin e babës dhe emrin e të vdekurit, ndërsa për të

vdekurit persona të gjinisë femërore edhe mbiemrin e vajzërisë, profesionin e të

vdekurit, datëlindjen e tij, shtetësinë dhe NUAQ;

2) ditën, muajin dhe vitin, dhe sipas mundësisë dhe orën e vdekjes

dhe vendin e vdekjes;

3) vendin në të cilin i vdekuri ka jetuar, përkatësisht vendqëndrimin;

4) mbiemrin dhe emrin, datëlindjen, profesionin, vendbanimin,

përkatësisht vendqëndrimin e bashkëshortit të të vdekurit dhe të fëmijëve të tij;

5) mbiemrin dhe emrin, datëlindjen dhe vendbanimin, përkatësisht

vendqëndrimin e familjarëve tjerë dhe personave të cilët do të mund të thirren në

trashëgimi në bazë të ligjit, si dhe të personave të cilat janë thirrur në trashëgimi në

bazë të testamentit; dhe

6) vlefshmërinë e përafërt të pronës së patundshme dhe të tundshme

të të vdekurit.

Në aktvdekje, sipas mundësive, futen të dhëna edhe për vendin ku

gjendet prona që e ka lanë i vdekuri, nëse ka pronë për mbajtjen, ruajtjen dhe

lajmërim e së cilës ekzistojnë dispozita të posaçme, nëse ka të holla të gatshme,

letra me vlerë, gjëra të vlefshme, libreza kursimi ose dokumente tjera të

rëndësishme, a ka lënë i vdekuri borxhe dhe sa, a ka lanë testament me shkrimose marrëveshje për mbajtje të përjetshme ose marrëveshje për heqje dorë ose

rindarjen e pronës gjatë jetës edhe ku ata ndodhen, nëse i vdekuri ka bërë

testament me gojë, atëherë edhe mbiemri dhe emri, profesioni dhe vendqëndrimi i

dëshmitarëve para të cilëve është bërë ai testament.

Në aktvdekje në mënyrë të veçantë shënohet nëse pritet lindja e fëmijës

së të vdekurit, si edhe ajo nëse fëmijët e tij ose bashkëshorti kanë tutor.

Nëse para trashëgimlënësit ka vdekur bashkëshorti i tij, fëmija i tij, ose

person tjetër i cili do të ishte thirrur në trashëgimi, në aktvdekje do të shënohetvendi dhe data e vdekjes së tyre.

REGJISTRIMI DHE VLERËSIMI I TRASHËGIMISË

Neni 146

Regjistrimi dhe vlerësimi pronës kryhet me vendimin e gjykatës për

trashëgimi, kur nuk dihet për trashëgimtarët ose për vendqëndrimin e tyre, kurtrashëgimtarët janë persona të cilët për shkak se janë moshës së mitur,


38/79

38

sëmundjeve shpirtërore ose rrethanave tjera janë të paaftë, ose janë të paaftë

plotësisht që vetë të kujdesen për punët e veta, kur trashëgimia duhet t'i dorëzohet

Republikës së Maqedonisë, si dhe në raste tjera të justifikueshme.

Regjistrimi dhe vlerësimi kryhet kur atë e kërkojnë pasardhësit,

trashëgimtarët, ose përfaqësuesit e të vdekurit.

Regjistrimi dhe vlerësimi do të kryhet dhe pa vendimin e gjykatës gjatë

përpilimit të aktvdekjes, me kërkesën e ndonjërit prej pasardhësve ose

trashëgimtarëve.

Neni 147

Regjistrimi i përfshin: gjithë pronën e të vdekurit që e ka pasur në

pronësi në momentin e vdekjes së tij, pronën që i ka takuar të vdekurit, ndërsa

gjendet te personi tjetër, me rast theksohet se cila pronë te cili është gjendur dhe

në çfarë baze, si dhe pronën që në momentin e vdekjes e ka pasur i vdekuri dhe

për të cilën vërtetohet se është pronë e tij.

Në regjistrimin shënohen kërkesat dhe borxhet e të vdekurit, ndërsa në

veçanti tatimet e papaguara dhe dhëniet tjera.

Neni 148

Sendet lëvizëse regjistrohen në bazë të llojit, gjinisë, numrit, matjes dhe

rëndësisë ose veç e veç.

Patundshmëritë regjistrohen veç e veç me shënimin e vendit ku

ndodhen, kulturën e tokës, të dhënat nga librat zyrtarë në të cilën regjistrohen të

drejtat mbi patundshmëritë dhe të dhënat t jera kadastrale.

Neni 149

Me regjistrimin e pronës njëkohësisht kryhet edhe vlerësimi, me ç’rast

në mënyrë të veçantë shënohet vlera e patundshmërive të caktuara dhe sendeve

lëvizëse të cilët hyjnë në trashëgimi.

Neni 150

Regjistrimin dhe vlerësimin nga neni 146 paragrafi 1 të këtij ligji, e kryen

me vendim të gjykatës, nëpunësi i gjyqit ose noteri.


39/79

39

Regjistrimin dhe vlerësimin nga neni 146 paragrafi 2 dhe 3 të këtij ligji e

kryen noteri.

Regjistrimi dhe vlerësimi kryhen me praninë e dy qytetarëve të moshës

madhore, por kur është e nevojshme edhe me pjesëmarrjen e personave ekspertë.

Në regjistrim dhe vlerësim mund të marrë pjesë çdo person i interesuar.

Neni 151

Nëse regjistrimin dhe vlerësimin i kryen noteri, të dhënat nga regjistrimi

dhe vlerësimi i kryer noteri ia dorëzon gjykatës për trashëgimi.

Neni 152

Kur në trashëgimi do të gjenden sende për mbajtjen, ruajtjen ose

lajmërimin e të cilave ekzistojnë dispozita të veçanta, pas regjistrimit të kryer me ta

do të veprohet në bazë të atyre dispozitave.

MASAT E PËRKOHSHME PËR SIGURIMIN E TRASHËGIMISË

Neni 153

Nëse vërtetohet se asnjëri nga trashëgimtarët e pranishmit nuk është i

aftë të menaxhojë me pronën, ndërsa nuk ka përfaqësues ligjor, ose nëse

pasardhësit janë të panjohur ose nuk janë të pranishëm, si dhe kur rrethana tjera

urdhërojnë kujdes të veçantë, organi kompetent i administratës në raste urgjente

pronën ose pjesë nga ajo do t’ia dorëzojë në ruajtje personit të besueshëm, përçka menjëherë do ta njoftojë gjykatën në rajonin e së cilit ndodhet ajo pronë. Gjyqi

këtë masë të organit të administratës mund t’ia ndryshoj ose t’ia heqë.

Paratë e gatshme, letrat me vlere, gurët e çmuar, librezat e kursimit dhe

dokumentet e rëndësishme, menjëherë do t’i dorëzohen në ruajtje gjykatës në

rajonin e se cilës është gjendur ajo pronë.

Për ndërmarrjen e masave të përkohshme për sigurimin e trashëgimisë,

gjyqi e njofton gjykatën për trashëgimi.


40/79

40

Neni 154

Nëse vlerësohet se në bazë të këtij ligji është e nevojshme veprimi itutorit të përkohshëm të trashëgimisë, tutorin do ta emërojë gjykata për trashëgimi.

Para emërimit të tutorit të përkohshëm, gjyqi do të kërkojë mendim për

personalitetin e tutorit nga personat të cilët janë të thirrur për trashëgimi.

PROCEDURA ME TESTAMENT

Neni 155

Testamenti që e ka lënë i vdekuri i dorëzohet gjykatës për shpallje.

Neni 156

Gjyqit të cilit i është dorëzuar ose te i cili ruhet testamenti, kur do të

vërtetohet përpiluesi i tij se është i vdekur ose i shpallur si i vdekur, është i

detyruar ta hapë testamentin, pa mos e prishur vulën, ta lexojë dhe për këtë të

përpilojë procesverbal. Me këtë testamenti është i shpallur. Gjyqi do të veprojë në bazë të paragrafit 1 të këtij neni pa marrë

parasysh atë se testamenti a është i plotfuqishëm në bazë të ligjit dhe pa marrë

parasysh se a ka më tepër testamente nga personi i njëjtë i vdekur .

Hapja dhe leximi i testamentit kryhet në prani të dy qytetarëve të

moshës madhore, të cilët mund të jenë edhe nga radhët e pasardhësve.

Gjatë shpalljes së testamentit mund të marrin pjesë pasardhësit,

trashëgimtarët dhe personat e tjerë të interesuar dhe të kërkojnë kopje nga

testamenti, përkatësisht nga procesverbali për shpalljen e testamentit Gjyqi, te i cili testamenti ndodhet ose të cilit i është dorëzuar, do ta

shpallë testamentin edhe përkundër asaj që për shqyrtimin e trashëgimisë është

kompetente gjykata tjetër ose organ i huaj.

Neni 157

Për shpalljen e testamentit përpilohet procesverbal, i cili përmban:

1) sa testamente janë gjetur, ku janë gjendur dhe cilat data mbajnë:

2) kush ia ka dorëzuar testamentin gjykatës ose përpiluesit tëaktvdekjes;


41/79

41

3) dëshmitarët që kanë marrë pjesë në shpalljen e testamentit;

4) testamenti a është dorëzuar i mbyllur ose i hapur dhe me çfarë

vule ka qenë i vulosur, dhe

5) përmbajtjen të testamentit.

Nëse gjatë hapjes së testamentit vërehet se vula është prishur ose në

testament diçka është shlyer, hequr vijë ose përmirësuar ose nëse gjendet diçka

tjetër e dyshimtë, e gjitha evidentohet në procesverbal.

Procesverbalin e nënshkruajnë gjykatësi, procesverbalmbajtësi dhe

dëshmitarët.

Në testamentin e shpallur gjyqi do të vë vërtetim se është i shpallur, do

ta vë edhe datën e shpalljes, dhe do të shënojë edhe numrin dhe datën e

testamenteve tjera që janë gjendur ose shpallur.

Neni 158

Nëse i vdekuri ka bërë testament me gojë, e për këtë ekziston dokument

të cilin dëshmitarët e kanë nënshkruar, përmbajtjen e këtij dokumenti gjyqi do ta

shpallë në mënyrën e përcaktuar për shpalljen e testamentit të shkruar.

Nëse nuk ka dokument të atillë, dëshmitarët para të cilëve ështëdeklaruar testamenti me gojë do të dëgjohen çdonjëri veças për përmbajtjen e

testamentit, e veçanërisht për rrethanat nga të cilat varet plotfuqishmëria e tij,

andaj procesverbali për marrjen në pyetje të dëshmitarëve do të shpallet në bazë

të dispozitave që vlejnë për shpalljen e testamentit të shkruar.

Nëse pjesëmarrësi kërkon që dëshmitarët e testamentin me gojë të

dëgjohen nën betim ose nëse gjyqi vlerëson se marrja e këtillë në pyetje është e

nevojshme, do të caktoj seancë për marrjen në pyetje të këtyre dëshmitarëve.

Në seancë thirren edhe propozuesit, ndërsa personat tjerë të interesuar

vetëm me atë nëse nuk prolongohet procedura.

Neni 159

Kur shpalljen e testamentit me shkrim ose me gojë e kryen gjykata e cila

nuk është gjykatë për trashëgimi, ajo gjykatë procesverbalin për shpalljen e

testamentit, së bashku me testamentin e shkruar burimor, përkatësisht me

dokumentin për testament me gojë, do t'ia dorëzojë gjykatës për trashëgimi,

ndërsa për vete do të mbajë kopjet e tyre. Testamenti i shkruar burimor dhe dokumenti për testamentin me gojë,

procesverbali për marrjen në pyetje të dëshmitarëve në testamentin me gojë, ruhen


42/79

42

në gjyq në mënyrë të veçantë nga shkresat tjera, ndërsa kopja e tyre e vërtetuar u

bashkëngjitet shkresave.

Neni 160

Nëse testamenti i shkruar është humbur ose është shkatërruar

pavarësisht nga dëshira e trashëgimlënësit, ndërsa ndërmjet personave të

interesuar nuk ka kontest për ekzistimin e testamentit, për formën në të cilën ai

është përpiluar dhe për përmbajtjen e tij, si dhe për mënyrën se si është humbur

ose shkatërruar, gjyqi testamentin e këtillë, pasi t’i dëgjojë personat e interesuar

dhe pas propozimit të tyre do t'i nxjerrë dëshmitë e nevojshme, do të përpilojëprocesverbal, të cilin do ta shpallë në bazë të dispozitave që vlejnë për shpalljen e

testamentit me shkrim.

Nëse trashëgimia, kur nuk kanë testament, do të bëhej pronë e

Republikës së Maqedonisë, marrëveshja e personave të interesuar për ekzistimin

e testamentit të mëparshëm, për formën dhe përmbajtën e tij vlen vetëm në

pajtueshmëri me organin kompetent për mbrojtjen e të drejtave pronësore dhe

interesave.

Nëse ndërmjet të interesuarve ka persona të cilët nuk janë të aftë tëkujdesen për punët e tyre, marrëveshja nga paragrafi 2 i këtij neni vlen vetëm me

pajtueshmërinë e qendrës për punë sociale.

Shpalljen e testamentit të humbur ose të dëmtuar e kryen gjyqi për

trashëgimi.

PROCEDURA E GJYKATËS PËR TRASHËGIMI PAS PRANIMIT TË AKTVDEKJES

Neni 161

Pas aktvdekjes, gjyqi së pari provon kompetencat e veta për shqyr timin

e trashëgimisë.

Nëse gjyqi konstaton se është jokompetent për shqyrtim të

trashëgimisë, aktvdekjen dhe shkresat tjera do t'ia dorëzojë gjyqit kompetent.

Nëse gjyqi konstaton se për shqyrtimin e trashëgimisë është kompetent

organ i huaj, me aktvendim do të shpallet për jokompetent.


43/79

43

Neni 162

Gjyqi për trashëgimi mundtë urdhëroj masa për sigurimin e trashëgimisëgjatë tërë procedurës për shqyrtimin e trashëgimisë.

Neni 163

Nëse trashëgimlënësi ka emëruar zbatues të testamentit, gjyqi është e

detyruar për atë ta njoftojë, duke caktuar afat në të cilin ai është i detyruar të

prononcohet nëse e pranon atë detyrë.

Neni 164

Nëse pritet lindja e fëmijës i cili do të thirrej në trashëgimi, gjyqi për

trashëgimi me këtë do ta njoftojë qendrën për punë sociale të vlerësojë nëse

interesat e tij duhet t'i përfaqësojë prindi ose do të emërojë tutor.

Nëse qendra për punë sociale në afat prej tridhjetë ditësh pas pranimit

të njoftimit nuk përcakton ndryshe, për të drejtat e fëmijës së pa lindur do të

kujdeset njëri prej prindërve të tij.

Neni 165

Nëse prej të dhënave nga aktvdekja shihet se i vdekuri nuk ka lënë

pronë, gjyqi për trashëgimi do të vendosë që të mos mbahet procedurë për

shqyrtimin e trashëgimisë.

Gjykata do të vendos që të mos mbahet procedurë për shqyrtimin e

trashëgimisë edhe kur i vdekuri ka lënë vetëm pronë të tundshme, ndërsa asnjëri

nga personat e thirrur në trashëgimi nuk ka kërkuar të mbahet shqyrtim.

Kur ndërmjet trashëgimtarëve ka persona të cilët nuk janë të aftë vetë të

kujdesen për të drejtat e veta, ndërsa nuk kanë prindër, gjyqi është i detyruar që,

kur do të vendosë të mos debatohet për trashëgimin, ta njoftojë për këtë qendrën

për punë sociale.

Neni 166

Kur në bazë të ligjit mund të kërkohet ndarja e trashëgimisë nga prona e

trashëgimtarëve, gjyqi, me propozimin e personave të autorizuar, do të urdhërojëndarjen e atillë. Me këtë rast, gjyqi në mënyrë përkatëse do t’i aplikojë dispozitat e

neneve 153, 162 dhe 164 të këtij ligji.


44/79

44

SEANCA PËR SHQYRTIMIN E TRASHËGIMISË

Neni 167

Për shqyrtimin e trashëgimisë së gjyqi thërret seancë.

Personat e interesuar thirren në seancë me ftesë.

Në thirrje gjyqi i njofton këta persona për ngritjen e procedurës dhe për

ekzistimin e testamentit, nëse i tillë ekziston. Njëkohësisht, me thirrjen gjyqi do t’i

thërrasë personat t'i dorëzojnë testament me shkrim, përkatësisht dokument përtestament gojor, nëse gjendet tek ata ose t'i drejtojnë dëshmitarët në testamentin

gojor.

Në thirrje gjyqi do t'i paralajmërojë personat e interesuar se deri në

përfundimin e procedurës mund të japin deklaratë për pranimin ose heqjen dorë

nga trashëgimia, dhe se, nëse nuk vijnë në seancë ose nuk japin deklaratë, për të

drejtën e tyre do të vendosë në bazë të të dhënave me të cilat disponon.

Në rastin që i vdekuri të ketë lënë testament, gjyqi do t’i thërrasë në

seancë edhe ata persona të cilët në bazë të ligjit do të mund të kenë të drejtën etrashëgimisë.

Nëse i vdekuri ka emëruar zbatues të testamentit, gjyqi do ta thërrasë

në seancë edhe atë.

Neni 168

Nëse gjyqi nuk e ka të njohur se i vdekuri ka trashëgimtarë, me shpallje

do t'i thërrasë personat të cilët kanë të drejtën e trashëgimisë të lajmërohen në afat

prej një viti nga dita e publikimin të shpalljes. Shpallja publikohet në ''Gazetën zyrtare të Republikës së Maqedonisë''

dhe vendoset në tabelën për shpallje të gjykatës.

Në të njëjtën mënyrë gjyqi do të veprojë edhe kur trashëgimtarit i është

vënë tutor i përkohshëm për shkak se nuk është i njohur vendbanimi i tij,

përkatësisht vendqëndrimi, ndërsa ai nuk ka autorizues të vet, si dhe atëherë kur

trashëgimtari ose përfaqësuesi i tij ligjor ndodhen jashtë vendit, ndërsa ai nuk ka

autorizues të vet, ashtu që dorëzimi nuk ka mundur kryhet.

Pas skadimit të afatit prej një viti nga shpallja në ''Gazetën zyrtare tëRepublikës së Maqedonisë'', nëse personat e interesuar nuk lajmërohen dhe nuk e


45/79

45

japin deklaratën e nevojshme, gjyqi do ta shqyrtojë trashëgiminë në bazë të

deklaratës të tutorit dhe të dhënave me të cilat disponon.

Neni 169

Deklarata për trashëgimi jepet para gjyqit për trashëgimi, ndërsa mund

të jepet para çdo gjyqit tjetër themelor, ndërsa jashtë vendit deklarata për

trashëgimi jepet para përfaqësive diplomatike-konsullore të Republikës së

Maqedonisë, ose para organit të autorizuar të shtetit të huaj.

Nëse gjyqi dyshon në atë se personi i cili në bazë të ligjit ka të drejtën etrashëgimisë është familjar i vetëm ose më i afërt i të vdekurit, mund t'i marrë në

pyetje edhe personat për të cilët konsideron se mund të kenë të drejt të njëjtë ose

më të fort të trashëgimisë, ndërsa ata mund t’i thërrasë edhe me shpallje (neni

168).

Neni 170

Trashëgimtari me deklaratën për trashëgimi mund ta pranojë

trashëgiminë ose të heqë dorë nga trashëgimia.

Deklarata për heqje dorë nga trashëgimia jepet në procesverbal para

gjykatësit, ndërsa në përfaqësinë e Republikës së Maqedonisë para personit së

paku në rang të konsullit.

Deklarata për pranimin e trashëgimisë jepet në gjykatë para këshilltarit

të pavarur gjyqësor, para këshillit gjyqësor dhe bashkëpunëtorit profesional, ose te

noteri, ndërsa në përfaqësitë diplomatike-konsullore të Republikës së Maqedonisë

jashtë vendit para personit nga paragrafi 2 i këtij neni.

Deklaratën për trashëgimi e nënshkruan trashëguesi ose përfaqësuesligjor. Nënshkrimi i deklaratës për trashëgimi e cila nuk është dhënë para gjykatës,

para noterit ose përfaqësive diplomatike-konsullore të Republikës së Maqedonisë

jashtë vendit (paragrafi 2 dhe 3 i këtij neni), si dhe nënshkrimi i autorizimit që të

jepet deklaratë trashëgimore, duhet të jetë e vërtetuar nga noteri. Autorizimi me të

cilin autorizohet që avokati të japë deklaratë negative për trashëgimi, nuk duhet të

jetë e vërtetuar nga noteri.

Trashëguesi në deklaratën thekson nëse e pranon ose heq dorë nga

pjesa që i takon në bazë të ligjit ose testamentit, ose deklaratës që ka të bëjë mëpjesën e detyrueshme.


46/79

46

Gjatë dhënies së deklaratës me të cilën heq dorë nga trashëgimia,

trashëguesi doemos duhet të jetë i udhëzuar se mund të heq dorë nga trashëgimia

vetëm në emër të vet ose në emër të pasardhësve të vet.

Për deklaratën me të cilën nga trashëgimia tërhiqet përfaqësuesi ligjor,

doemos duhet të ketë pëlqim nga qendra për punë sociale.

Neni 171

Në seancën për shqyrtimin e trashëgimisë gjyqi debaton për të gjitha

çështjet që kanë të bëjnë me trashëgiminë, ndërsa veçanërisht për të drejtën e

trashëgimisë, për madhësinë e pjesës trashëgimore të çdo trashëguesi dhe tëdrejtën për trashëgimtarët.

Për këto çështje gjyqi vendos, sipas rregullit, pasi do të marrë deklaratë

nga personat e interesuar.

Për të drejtën e personave të cilët nuk kanë ardhur në seancë, ndërsa

në mënyrë të rregullt janë thirrur, gjyqi do të shqyrtojë në bazë të të dhënave me të

cilat disponon, duke marrë parasysh deklaratat e tyre me shkrim që do të arrijnë

deri në marrjen e vendimit.

Deklarata për trashëgimi për pranimin e trashëgimisë ose për heqje dorënga trashëgimia, nuk duhet doemos të jepet në prani të personave tjerë të

interesuar dhe nuk është e nevojshme që në të gjitha rastet personave të tillë t'iu

jepet mundësia të deklarohen për deklaratën e peronave tjerë të interesuar.

Neni 172

Kur pjesëmarrësit kundërshtojnë regjistrimin ose vlerësimin, gjyqi mund

të urdhërojë që përsëri të kryhet regjistrimi ose vlerësimi.

Nëse regjistrimi ose vlerësimi i pronës nuk janë kryer, gjyqi, në bazë tëtë dhënave nga personat e interesuar, vetë mund të vërtetojë se cila pronë paraqet

trashëgimi.

Neni 173

Gjyqi do ta ndërpresë shqyrtimin e trashëgimisë dhe pjesëmarrësit i

udhëzon të ngritin procedurë kontestimore, përkatësisht administrative nëse

ndërmjet pjesëmarrësve ndodh kontest për faktet nga të cilat varet ndonjë e drejtë

e tyre.

Kontestuese mund të jenë veçanërisht faktet:


47/79

47

1) nga të cilat varet e drejta e trashëgimore, plotfuqishmëria ose

përmbajtja e testamentit ose raporti i trashëguesve dhe trashëgimlënësit mbi bazën

e të cilave trashëgohet sipas ligjit;

2) nga të cilët varet baza e kërkesës së bashkëshortit të mbijetuar

dhe personave të cilat me trashëgimlënësit kanë jetuar në bashkësi të përhershme,

që t’u ndahen nga trashëgimia sendet për amvisëri që shërbejnë për kënaqjen e

nevojave të përditshme;

3) nga të cilat varet madhësia e pjesës trashëgimore, dhe veçanërisht

përllogaritja e pjesës trashëgimore;

4) nga të cilët varet baza e përjashtimit të trashëgimtarëve të

domosdoshëm ose baza e shkaqeve të padenja; dhe

5) për atë se ndonjë person nëse ka hequr dorë nga trashëgimia.

Nëse në rastet e theksuara nuk ka kontest për fakte, ndërsa kontest

Ligji per Proceduren JashteKontestimore Maqedoni

Documents

Transcript of Ligji per Proceduren JashteKontestimore Maqedoni