Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang...
Transcript of Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang...
![Page 1: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/1.jpg)
Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy
Ni Mia Borzello Inilipat na wika ni Butch Reynoso
![Page 2: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/2.jpg)
Ang aking sombrerong nagiisip ay isang librong pang kulayan pang bata tungkol sa epilepsy, Ito ay sakit sa utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia nya ang ibig sabihin ng epilepsy. Itong libro ay makakatulong sa mga bata sa mga bansa na hindi pa
nakakaintindi kung ano ang epilepsy. Ang hindi nararapat na panghuhusga sa mga taong may kapansanan o kalagayan na epilepsy ay nananatili pa rin
sa ating mamamayan.
Inaasahan ko na sana itong librong ito ay makatulong sa mga batang pasyente at bigyan sila na edukasyon at
suporta sa ating komunidad ng epilepsy.
Kay Zack at Annika, Pinakabatang myembro ng ating
neuroscience laboratoryo. Binigyan nyo ako ng inspirasyon.
At sa magandang utak natin. Ako ay humahanga sa inyo.
![Page 3: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/3.jpg)
Kamusta! Ang pangalan ko ay Ella. Ito ang mga matalik kong kaibigan si Jon-Jon at si Dot!
![Page 4: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/4.jpg)
Kapag kami mag kasama palagi kami masaya. Gusto naming mag laro sa park. Mahilig si Dot mag
rollerblade.
Bilis Dot bilis!
![Page 5: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/5.jpg)
Si Jon-Jon at ako mahilig mag karera. Sya ay mabilis.
Habulin mo ako Ella!
Isang araw, Nung nag kakarera kami sa paligid ng park, may nangyari.
![Page 6: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/6.jpg)
Jon- Jon!
Si Dot tumabi kay Jon-Jon habang tumatakbo ako para hanapin ang nanay nya. Tumawag ang nanay nya
sa hospital para makita nila si Dr. Syd.
Si Jon-Jon biglang nahulog at nangisay. Tinawag namin sya pero walang sagot at walang
imik.
![Page 7: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/7.jpg)
Kapag nag punta ka ng hospital maraming klaseng doktor. Doktor ng mata, paa at puso at marami pang iba. Ang doktor na nag
aalaga sa atin at nag aral tungkol sa utak ang tawag ay neurologist parang si Dr. Syd.
![Page 8: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/8.jpg)
Alam mo ba kung ano ang itsura ng utak? Subukan mo iguhit
dito.
![Page 9: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/9.jpg)
Yun ginuhit mo ganito ba ang itsura?
![Page 10: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/10.jpg)
Ito ang pinaka madali at mabilis sa pag guhit ng utak sa dalawang
hakbang.
![Page 11: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/11.jpg)
1
4
2
3
Ang utak ay gawa sa apat na
lugar.
Frontal Lobe
Parietal Lobe
Occipital Lobe
Temporal Lobe
![Page 12: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/12.jpg)
Ang utak ay madaling tignan sa labas pero sa loob mahirap unawain. Sa ilalim ng utak may 100 bilyon neurons. Ang Neurons ay espesyal na cells sa loob ng utak. Ang importante parte ng
neurons ay naka tatak sa ilalim nito. Ito ay:
Soma
Dendrite
Axon
Axon Hillock
Terminal button
![Page 13: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/13.jpg)
Ang neurons natin ay nagsasalita sa isat isa; Nag dadaldalan sila sa buong katawan natin ngayon. Pero hindi sila nag sasalita na parang tayo at hindi sila gumagamit ng telepono. Ang neurons sa loob ng utak natin ay nag sasalita sa isat isa sa gamit ng elektrikal signals.
Kapag ang neurons ay kumikilos ng sabay sabay, ang utak ay gumagawa ng senyas o mensahe.
![Page 14: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/14.jpg)
Ang utak natin ay palagi nag tatrabaho kahit na kapag tayo tulog. Itong senyas o mensahe na galing sa loob ng utak natin ay tumutulong sa atin sa araw araw at hindi natin alam na ito ay nangyayari. Ito ay tumutulong sa atin para kumain, magbasa, magguhit, tumakbo at maglaro.
Mangingisay.
Kapag ang tao maraming sumpong ng mangisay ang tawag “epilepsy” May karamdaman/kaguluhan ang utak.
Itong senyas o mensahe na galing sa utak ay hindi palagi mag kasama mag trabaho.
Alam mo ba kung ano ang mangyayari kapag nagulo at na sagabal ito? Ang tawag.
![Page 15: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/15.jpg)
Ang Doktor ay gumagamit ng espesyal na aparato para makita
nila ang senyas o mensahe ng galing sa utak ng pasyente.
![Page 16: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/16.jpg)
Ang tawag sa aparato na ito ay EEG na sombrero. Gusto kong tawagin ito na Sombrerong nagiisip!
Ginagamit ito ng neurologist para ma rekord yun tinatawag nilang electroencephalogram o para umikli ito ang tawag EEG. Itong sombrero na ito ay mukhang ordinaryo kung titignan mo sa labas, pero itong tuldok tuldok na sombrero na ito ay pwedeng gumawa ng kagulat gulat ng mga bagay sa utak! Ngayon araw, Ma rerekord ang aktibidad ng utak ni Jon-Jon. Ito ay importante na aparato para sa doktor dahil tumutolong ito sa pagsubok para sa epilepsy. Salamat sa sombrerong nagiisip, Hindi lang ito makakaintindi mabuti sa karamdaman ng utak katulad ng epilepsy, kundi pati na rin ang mga nagagawa ng utak natin na kamangha-mangha katulad ng pagiisip natin.
![Page 17: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/17.jpg)
Suot natin yun sombrero kay Jon-Jon para mag simula na
ang pagsusubok.
![Page 18: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/18.jpg)
Si Ella may suot rin! Huwag kang mag alala, Hindi ka masasaktan.
![Page 19: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/19.jpg)
Ayan ang senyas na galing sa utak ni Jon-Jon sa telebisyon! Kahit na marami yun baluluktot na linya marami ito nasasabi. Pag tinignan mo yan. Alam namin kung si Jon-Jon ay gising, kumakain, natutulog o kaya susumpungin ng mangisay.
Nung nahulog si Jon-Jon, nangisay sya, Yun Electrikal signal nya sa utak ay nag ka litolito. Madalas yan ang dahilan para yun tao mangisay o kinukumbulsyon. Yun ang nangyari kay Jon-Jon. Yun pangkat ni Dr. Syd maaari pag aralin yun mga linya na baluluktot sa aparato para malaman nila kung si Jon-Jon may epilepsy at kung mag kakaroon sya ulit sa mga darating na panahon.
![Page 20: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/20.jpg)
Nung ilan araw na nakalipas tumawag si Dr. Syd at sinabi nya na si Jon-Jon ay may epilepsy. Sinisigurado ni Dr. Syd na magagawa pa rin nyang mag laro at ipatuloy yun mga bagay na ginagawa nya. Ang mga tao na may epilepsy ay parang tao rin, 50 milyon na katao sa
buong mundo may epilepsy!
![Page 21: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/21.jpg)
Si Jon-Jon ay nasa mabuting kamay nung pangkat ni Dr. Syd para alagaan sya. Ang mga kaibigan at familia ay makakatulong rin. Kung matututunan nila kung ano gagawin kapag si Jon-Jon ay
nangingisay.
Ang sumpong ng epilepsy ay pabiglabigla na nangyayari. Kalma ka lang.
Alokin ng tulong at suporta
Huwag mag lagay ng kahit anong bagay sa tabi o sa loob ng bunganga
Ayusin mo sya para maginhawa sya at itagilid.
Pag Kumikisay,
Unang pagtulong
Maging mabuting kaibigan.
Pansinin sa relos kung gaano katagal syany nangingisay hangat matapos.
Kung ang pangingisay nya ay lumampas ng limang minuto o kung may kagipitan ang kalagayan tumawag ng ambulansya agad.
Ito ang mga gagawin:
![Page 22: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/22.jpg)
Maraming tao may epilepsy. Ang ibig sabihin nito ay sa bawat oras pwede syang sumpungin ng epilepsy. Huwag mag alala,
Itoy ay pangkaraniwan. Ang mga taong may epilepsy ay parang tao
rin tulad natin.
![Page 23: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/23.jpg)
Lil Wayne (1982 - present) Amerikanong Rapper
Charles Dickens (1812-1870) Ingles author
Albert Einstein (1879-1955) Aleman na physicist
Sa katunayan, Ang epilepsy ay isa sa mga pinaka matandang karamdaman. Maraming larawan pang kasaysayan nagtiis sa
karamdaman na ito pero hindi sila pinigilan gawin yun mga pambihirang mga bagay na ginagawa nila, tulad ng
manunulat, musikero, at mga siyentipiko…At walang
makakapigil!
![Page 24: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/24.jpg)
Ang may karamdaman na epilepsy hindi ka mapipigilan makipag laro ng luksong lubid sa mga
kaibigan.
![Page 25: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/25.jpg)
Ang may karamdama na epilepsy hindi ka mapipigilan kumanta ng mga paborito mong mga
kantahin!!
![Page 26: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/26.jpg)
Ang may karamdaman na epilepsy hindi ka mapipigilan mag laro ng soccer at bumarkada sa mga kaibigan! Hinding
hindi ka mapipigilan nito na mag saya.
![Page 27: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/27.jpg)
Ngayon marami ka ng alam tungkol sa epilepsy, yun utak at paano alagaan ang kaibigan mo kapag may sumpong sya na
mangisay!
Utak natin rocks!
![Page 28: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/28.jpg)
Maraming alamat at hindi maintindihan ng mundo ang epilepsy. Halimbawa, akala ng tao pag sinumpong ka ng
epilepsy malulunok mo ang dila mo. Ito ay hindi totoo.
Marami rin tao naniniwala na ang epilepsy ay gawa gawa
ng demonyo. Sauulit, Hindi ito totoo.
Tulungan mo kami palitan ang mga alamat na ito at palitan natin ng katotohanan sa pag babahagi nito sa
mga kaibigan nyo.
![Page 29: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/29.jpg)
Simula
Katapusan
![Page 30: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/30.jpg)
Kulay ube ang opisyal ng kulay ng epilepsy. 26th ng Marso ay kulay ube day,. Ito ay espesyal na araw sa mundo para ipagdiwang ang malay natin sa epilepsy. Kulayan ang laso na kulay ube.
![Page 31: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/31.jpg)
Kaya natin itaas ang malay natin araw araw para suportahan ang familia at kaibigan na mayroon
epilepsy at pagbabahagi natin yun mga natutunan natin sa atin mga
paligid. Sumali sa pangkat! Mabuhay!!!
![Page 32: Librong Pang Kulayan Tungkol sa Epilepsy - massgeneral.org · utak ng tao, bata o matanda. Ito ang pinaka madali at pinaka masayang gawain para maintindihan ng bata at ang familia](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040715/5e1dbd7b7240483fe01f1e54/html5/thumbnails/32.jpg)