lesdag 7: samenwerken met ouders

Samenwerking met oudersO U D E R D I E N T K L A C H T I N T E G E N B E G E L E I D E R S

K I N D W O R D T N I E T T E R U G G E B R A C H T N A A R V O O R Z I E N I N G N A W E E K E N D

O U D E R S D O E N T H U I S N I E T W A T W E R D A F G E S P R O K E N

M O E D E R R O D D E L T T E G E N C O L L E G A A O V E R H O E E E N S L E C H T E B E G E L E I D E R B I S E N H O E B L I J Z E I S D A T A A A N D A C H T S O P V O E D E R I S

Verklaringsmodellen Territorialiteitsdenken Systeemdenken Communicatietheorie

Territorialiteitsdenken Bakker: menselijk gedrag is territoriaal gedrag

◦ Dwz gedrag erop gericht om wat van ons is, ons territorium, te verdedigen

◦ Wat we als territorium beschouwen, is erg subjectief vb. de schoenen van je kinderen poetsen

vb. de boodschappenlijst voor het gezamenlijk weekend al opstellen

Oefening: bedenk een voorbeeld van wat jij als territorium beschouwt

Territorialiteitsdenken Bezit van territorium bevat twee componenten:

◦ Eigendom : wat we doen om controle, zeggingskracht en verantwoordelijkheid over het domein uit te voeren

◦ Beheer: alle taken en karweien die gericht zijn op het intact bruikbaar en functioneel houden van het territorium

Terrein te groot of beheerscompetentie te klein, verschillende mogelijke oplossingen:◦ Territorium inkrimpen◦ Competentie verhogen◦ Hulp vragen voor het beheer

Territorialiteitsdenken Als iemand ons territorium bedreigt, wordt dat ervaren als agressie en we reageren met tegenagressie

Wapens worden dan ingezet

Territorialiteitsdenken Ouders beschouwen kinderen als territorium

Opvoedingsproblemen: beheer is een te zware opgave

Mogelijke oplossingen:◦ Stuk territorium afstaan◦ Eigen competenties verhogen◦ Delegeren van (een deel van de) beheerstaken

Spanningen tussen voorziening en ouders?

Territorialiteitsdenken Verschil in interpretatie van de hulpvraag = oorzaak van problemen→ voorziening stelt acties die ouders als agressie ervaren:

◦ Geleidelijke infiltratie◦ Ingrijpen argumenteren vanuit het belang van het kind◦ Competentie van de begeleider voorop stellen◦ Schuldinductie◦ Psychoanalyse◦ Rookgordijn

Territorialiteitsdenken Reacties vanuit ouders:

◦ Zelfzekere reactie: hierbij komt het probleem openlijk op tafel◦ Vijandige reactie: ouders gebruiken ook wapens tegenover de voorzieningVb. vitten, tegen elkaar uitspelen, probleemontkenning, afschuiven van verantwoordelijkheid

Communicatie en interpersoonlijke perspectieventheorie

Communicatie bestaat uit twee niveaus:◦ Inhoudsniveau ◦ Betrekkingsniveau

◦ Gaat over hoe de spreker zichzelf ziet in relatie met de ontvanger en hoe hij de ontvanger ziet

Begeleiders definiëren ouders vanuit hun communicatie◦ Ouders reageren met gelatenheid, aanval, …

Systeemdenken Gezin is systeem Stap naar hulpverlening is opbouwen van een nieuw systeem = hulpverleningssysteem◦ Op zoek naar oplossingen◦ Onevenwicht◦ Streven naar herstel van evenwicht: homeostase◦ Tegenwerking, boycotten van interventies

Handvaten voor samenwerking met ouders vanuit territorialiteit

Concretiseer de reële hulpvraag Doe appel op zeggingskracht en betrokkenheid van de ouders Geef voldoende informatie aan ouders Geen overbetrokken emotionele relatie opbouwen met het kind Doel van plaatsing/begeleiding = verbeteren van thuismilieu en samenleven daar

Handvaten voor samenwerking met ouders vanuit communicatietheorie

Vertrek vanuit de kijk en de vaststelling van de ouders Sta stil bij de relationeel-communicatieve aspecten van je communicatie

Zorgvuldig communiceren over gedrag van het kind Rekening houden met verschil in waarden en normen Begeleiders mogen zich niet opstellen als superouders

Handvaten voor samenwerking met ouders vanuit het systeemdenken

Geen oorzaak, geen schuldige, geen slachtoffer Elke behandeling is een gezinsinterventie Loyaliteiten van kinderen

oefening Kijk kritisch naar volgende hulpverleningsinterventie? jo frost - supernanny

Interactie ouders – opvoeders in de dagelijkse praktijk• intake en opname• Belangrijk om begeleiders er al bij te betrekken• Perspectief van ouders aanwezig• Niet verliezen in kindperspectief

•Afscheid en begroeting• Vertalen naar kind en ouders wat er moeilijk loopt• Sturen en ondersteunen

• Informatie-overdracht• Bij negatieve informatie vanuit ouders: herbenoemen, erkennen• Eigen info-overdracht: goed balans overwegen tussen eerlijke info, niet te negatief en

niet te positief

Interactie ouders – opvoeders in de dagelijkse praktijk• Materiële aspecten en waarden• Belangrijk om oog te hebben voor…• Leefgroep kan niet in alles volgen, dan is het belangrijk om open te communiceren, uit

te leggen…• Specifieke situaties• Ouders zoeken steun bij de opvoeder → erkenning geven geen partij kiezen thema op juiste plaats zetten • Ouders overschrijden grenzen van de leefgroep → reageren op zelfzekere manier:

open en accuraat communiceren• Openlijke conflictsituaties met ouders → rustig blijven, zelfzekere communicatie,

grenzen stellen• Ouders die zich onmachtig voelen → erkenning geven, ondersteunen

Methodisch werken met ouders• Belangrijk is voldoende doelgericht werken• specifieke doelen: realistisch, uitdagend, controleerbaar en afgegrensd in de tijd• Aandachtspunten: • Invloed van homeostase erkennen, inschatten• Je in de positie van ouders kunnen verplaatsen• Openstaan voor kritiek• Stressbestendig zijn

Belangrijke vaardigheden• invoegen = aanpassen aan je gesprekspartner• Manier van praten (toon, tempo, taalregister)• Emotionaliteit• Waarden en normen

• Info verzamelen• Omgaan met spanning (stressbestendig zijn)• Constructief mee omgaan• Bewust manipuleren

• Benutten van positieve krachten

Positieve gevolgen van een betere samenwerking opvoeders en ouders• Voor de ouders:oMinder stereotype ideeën over de opvoederoMinder gevoelens van falen en inferioriteitoGroeiend verantwoordelijkheidsgevoel ouders kunnen openstaan voor model-leren van de begeleider

• Voor de opvoeder:oBeter beeld van de achtergrond van het kindoGerichter begeleiden in de groep

•Voor het kind: oMinder loyaliteitsconflictoMeer openstellen voor begeleiding

Oplossingsgericht werken &signs of safety

Oplossingsgericht werken Kern van oplossingsgericht werken:• Focus op de gewenste situatie• Op reeds bereikte successen• Op competenties en mogelijkheden• Op stap voor stap• Op successen

(bron: oplossingsgericht werken, Frank Vanderheijden, www.werkenmetsucces.nl)

6 praktijkelementen1) Opstelling t.o.v. het probleem, het oplossen en de

hulpverlenende instantie2) Uitzonderingen op mishandeling en/of verwaarlozing3) De sterke punten en hulpbronnen van het gezin in kaart

brengen4) Concentreren op de doelen5) Veiligheid en vooruitgang meten6) Bereidheid, vertrouwen en vermogen

Drie kolommen Vorm van verslaggeving Hulpmiddel: visualiseren

◦ Overzicht van de zorgen◦ Wat men doet om deze te verkleinen◦ Waar het gezin reeds staat◦ En wat er nog dient te gebeuren

In samenspraak met het gezin Focus op veiligheid van het kind

Eerste kolom Schade uit het verleden

◦ Zorgwekkend◦ hulpverlening

Toekomstig gevaar Complicerende factoren

◦ Factoren die het moeilijk maken◦ Hoeft niet zorgwekkend te zijn◦ Vb. taalbarrière

Tweede kolom Focus op wat goed gaat De krachten Veiligheid die er reeds is

◦ Uitzonderingen!

Derde kolom Wat dient te gebeuren opdat de veiligheid van het kind gegarandeerd wordt

◦ Wat doen om hulpverlening te stoppen

Doelstellingen◦ Wat willen zij veranderd zien?

veiligheidsschaal Schaal van 0 tot 10

0 betekent dat de situatie zo slecht is dat kinderen niet langer thuis kunnen wonen

10 betekent dat de kinderen veilig genoeg zijn zodat de zaak gesloten kan worden.

WWW.SIGNSOFSAFETY.NL

Het Framework; 4 domeinen

3. Waar zijn we op een schaal van 0 tot 10?

1.Waar zijn we bezorgd over?

2.Wat gaat er goed?

4.Wat moet er gebeuren?

Complicerende factoren

Zorgen;

Wat is er nu al aan veiligheid

Bestaande krachten

WWW.SIGNSOFSAFETY.NL

3. Waar zijn we op een schaal van 0 tot 10Waarbij 0 betekent het gaat zo slecht met het kind dat direct ingrijpen

noodzakelijk is en 10 betekent dat er zoveel veiligheid is dat de casus afgesloten kan worden

1.Waar zijn we bezorgd over?

2.Wat gaat er goed?

4.Wat moet er gebeuren?

Complicerende factoren-wat maakt het lastig om veranderingen in gang te zetten

Wat is er gebeurd-aanleiding tot ingrijpen-1e, ergste, laatste-wie heeft wat geconstateerd-gebeurtenis in het verledenWaar zijn we bang voor-ontwikkelingsbedreiging-toekomstgericht

Wat is er nu al aan veiligheid-uitzonderingen; vb van gedragingen van ouders waarbij het gelukt is niet te slaan, knijpen, etc-huidig gedrag van anderen uit het netwerk

Bestaande krachten-bereidheid, vermogen en vertrouwen in verandering-hulpbronnen

Direct noodzakelijk; -Wat moet onmiddellijk gebeuren om de veiligheid van het kind te garanderen

Doelen van de aanmelder; -Wat wil de aanmelder zien om de zaak te kunnen sluitenDoelen van het gezin-Welke veranderingen hebben de gezinsleden zelf voor ogen

Oefening Bekijk volgend fragment en stel een driekolommenmodel op. nog eens een supernanny

Geweldloos verzet

uitgangspunten Veel gezinnen lopen vast in een vicieuze cirkel van gewelddadigheid en hulpeloosheid

Nood aan concrete handvaten om escalatie te stoppen en actieve weerstand te bieden aan agressief en destructief gedrag

Geïnspireerd door geweldloze manieren om strijde te voeren waar gesprek onvoldoende effectief was

Nieuwe autoriteit Voorbeeld oude autoriteit Nieuwe autoriteit is gebaseerd op aanwezigheid, betrokkenheid en nabijheid

◦ Transparant◦ Niet onfeilbaar◦ onderhandelingshuishouding

Ouderlijke aanwezigheidOuders die opgeven, toelaten: laten jongeren in de steekOuders leren opnieuw prominent aanwezig te zijn in leven van kinderenVastberaden, geweldloos en respectvol

wij zijn je ouders en we blijven je ouders, je kan ons niet ontslaan en niet van ons scheiden

Niet winnen, maar volhouden→ ankerfunctie van ouders

zelfcontrole Ouders mogen niet vervallen in de escalatie Controle over eigen handelen “ik zal geen agressief gedrag vertonen, je niet belachelijk maken of vernederen, je niet slaan”

Hoe? ◦ Korte en duidelijke boodschappen◦ Geen oordelen en geen discussie◦ Tijd gebruiken als regulatiemiddel◦ Uitgestelde reactie toont continuïteit van ouderlijke aanwezigheid

Hulpbronnen Isolement maakt machteloos Ouders moeten netwerk uitbouwen

◦ mensen die hun keuze voor geweldloos verzet ondersteunen◦ Doorbreken van de geheimhouding: geheimhouding houdt geweld in stand

Verschillende manieren:Emotionele ondersteuning ouders/kindTelefonisch bereikbaar zijnAanwezig zijnBemiddelen

Actief verzet = aanwezigheid verhogen door eenzijdige acties te ondernemen• aankondiging• wij zullen ons gedrag veranderen• niet accepteren van geweld of destructie• Geweldloos• steunnetwerk• Ritualiseren door brief= markeren van een keerpunt• Leidt soms tot meer agressief gedrag

Actief verzet• Sit-in• Op rustig moment (niet in crisis) kamer van de jongere ingaan• Vragen een constructief voorstel• In stilte wachten op voorstel• Succes = stilzwijgende aanwezigheid van de ouders

•Telefoonronde• = bevestiging van de plicht en het engagement om aanwezig te zijn, toezicht te

houden

Actief verzet•Volgen:• Aanwezig zijn op de plaatsen waar de jongere naar toe vlucht, ongewenst gedrag

stelt• Toont belang om relatie te behouden contactbreuk te voorkomen

• Bevelen weigeren:• Vaak gehoorzamen ouders aan allerlei grillen van kinderen• Ouders leren de boodschap geven: ik voel me daar niet goed bij en hou daar mee

op• Geen straf, maar ouders stem geven als ouder

Verzoeningsgebaren = werkelijk respect voor de tegenstander Voeden mogelijkheid op positieve interacties Los van het gedrag van de jongere :

◦ geen beloning◦ Investeren in de relatie◦ Tonen onderscheid tussen gedrag en persoon◦ Als het rustig is

Als hulpverlener• ouders ondersteunen in het gebruiken van geweldloos verzet•Zelf werken vanuit geweldloos verzet in contact met jongeren