Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven: Het ... book_NL.pdf · 3. Leren over cultureel...

1

Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven: Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning

Mede gefinancierd door het programma Erasmus+ van de Europese Unie

2 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven: Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning

eTwinning is een levendige gemeenschap die ondertussen reeds 13 jaar bestaat en meer dan 500.000 leerkrachten uit 190.000* scholen tot haar leden mag rekenen. In deze 13 jaar werden meer dan 70.000* projecten uitgevoerd waaraan meer dan 2.000.000 leerlingen uit heel Europa hebben deelgenomen (*data voor mei 2018).

eTwinning – De gemeenschap voor scholen in Europa en buurlanden – is een actie voor scholen die door de Europese Commissie wordt gefinancierd in het kader van het Erasmus+ programma. Er zijn leerkrachten uit 36 Europese landen en 8 buurlanden bij betrokken.

eTwinning is een digitaal platform dat beschikbaar is in 29 talen. Bezoekers die het platform bezoeken, vinden hier heel wat openbare informatie over hoe ze zelf kunnen deelnemen aan eTwinning: er wordt uitgelegd wat de voordelen van de actie zijn en wie een samenwerkingsproject wil opzetten, kan hier de nodige inspiratie opdoen. Geregistreerde leerkrachten hebben toegang tot het besloten gedeelte, eTwinning Live, waar ze met de rest van de gemeenschap kunnen communiceren: hier kunnen ze projectpartners vinden, kennis en ervaringen delen, samenwerken aan projecten en deelnemen aan activiteiten op het vlak van professionele ontwikkeling op Europees nationaal, niet-Europees nationaal, en Europees centraal niveau. Wanneer leerkrachten samen aan projecten werken, hebben ze tot slot ook toegang tot een besloten

samenwerkingsruimte die uitsluitend voor hun project is voorbehouden: de TwinSpace.

eTwinning biedt zijn gebruikers heel wat ondersteuning. In elk van de deelnemende landen (momenteel 44) is er, een National Support Service (NSS) of Partner Support Agency (PSA) die de actie promoot, die advies en begeleiding verleent aan eindgebruikers en die op nationaal niveau een scala aan activiteiten en mogelijkheden tot professionele ontwikkeling organiseert. Op Europees niveau wordt eTwinning gecoördineerd door de Central Support Service (CSS) die namens de Europese Commissie wordt beheerd door European Schoolnet (een consortium van 34 Ministeries van Onderwijs). De CSS onderhoudt geregelde contacten met de NSS en PSA, en staat in voor de ontwikkeling van het eTwinning-platform. Daarnaast organiseert ze evenementen voor professionele ontwikkeling en nog heel wat andere activiteiten zoals een jaarlijkse Europese Conferentie en de eTwinning-prijzen, een internationale erkenning voor leerkrachten en leerlingen die betrokken zijn bij uitstekende projecten.

1

Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven: Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning


InhoudVoorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

Inleiding: cultureel erfgoed: de band tussen verleden, heden en toekomst . . . . . .5

1. Cultureel erfgoed en onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71.1. Het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed, een uitgelezen kans

om te leren over erfgoed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81.2. Interpretatie van erfgoed: een manier om leerlingen en studenten warm

te maken voor Europa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

2. eTwinning en cultureel erfgoed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132.1. eTwinning en zijn relatie tot cultureel erfgoed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142.2. Cultureel erfgoed in eTwinning-projecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

3. Leren over cultureel erfgoed op school . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373.1. Lesgeven met digitaal cultureel erfgoed in de klas van de 21e eeuw . . . . . . . . 383.2. Twintig ideeën en activiteiten om cultureel erfgoed in de klas te introduceren . . . . . 41

4. Interactie met het culturele erfgoed van Europa - andere educatieve materialen . . 534.1 Leren over geschiedenis en erfgoed vanuit een Europees perspectief:

Het Huis van de Europese Geschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544.1.1. Een Huis voor de Europese Geschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544.1.2. Een ruimte voor de herinterpretatie van erfgoed . . . . . . . . . . . . . . . . . 554.1.3. Een bron van kennis over Europa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

4.2 eTwinning- en UNESCO-scholen: bouwen aan de toekomst door het verleden te ontdekken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Conclusies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Referenties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

3Voorwoord

VoorwoordTibor Navracsics,Commissaris voor Onderwijs, Cultuur, Jongerenzaken en Sport

Ons gemeenschappelijke culturele erfgoed vormt de kern van de Europese manier van leven. Het omringt ons in onze steden, natuurlijke landschappen en archeologische sites. Het wordt gevormd door literatuur, kunst en monumenten, ambachten die we hebben geleerd van onze voorouders, de verhalen die we onze kinderen vertellen, de gerechten die we eten en de films die we bekijken en waarin we onszelf herkennen. Cultureel erfgoed bepaalt wie we zijn en versterkt het gevoel dat we tot een gemeenschappelijke Europese familie behoren. We maken allemaal deel uit van een vreedzame gemeenschap van meer dan 500 miljoen burgers met een rijke geschiedenis en met elkaar verweven culturen.

Mijn ambitie in het Europese Jaar van het Cultureel Erfgoed is om mensen, in het bijzonder kinderen en jongeren, aan te moedigen om kennis te maken met het rijke en gevarieerde culturele erfgoed van Europa, en om na te denken over de plaats die het in al onze levens inneemt. Op deze manier willen we hen in staat stellen om ons cultureel erfgoed in de toekomst in stand te houden en beschermen.

Dit Jaar biedt een uitgelezen kans om in onze tradities, de herinneringen en monumenten van ons verleden te duiken. En we kunnen heel wat leren van deze herin-neringen, van onze geschiedenis. Ik hoop dat kinderen en jongeren - door ons gedeelde culturele erfgoed zowel binnen als buiten de klas te verkennen en ervaren - inzien dat hun verschillende lokale, regionale of nationale identiteiten elkaar kunnen aanvullen, verrijken en versterken, en dat ze samen met en binnen een Europese identiteit kunnen bestaan. Diversiteit is onze rijkdom en kracht.

Volgens een speciale Eurobarometer-peiling rond cultureel erfgoed, willen negen op de tien Europeanen die werden bevraagd, dat het Europese culturele erfgoed op school wordt onderwezen. Scholen en leerkrachten spelen hierbij vanzelfsprekend een cruciale rol.

Ik ben dan ook bijzonder verheugd dat ik het eTwinning-boek van 2018, dat helemaal is gewijd aan het introduceren van cultureel erfgoed in de klas, mag voorstellen.

Tibor Navracsics


Het boek bevat een selectie van uitstekende eTwinning-projecten die verband houden met de vele dimensies en vormen van cultureel erfgoed, en toont hoe leerkrachten en leerlingen van alle leeftijden op uiterst creatieve en kleurrijke manieren over dit thema hebben nagedacht.

Het eTwinning-boek van dit jaar biedt leerkrachten en leerlingen ook heel wat materialen en concrete ideeën om activiteiten rond dit onderwerp te organiseren, zowel binnen de klas als buiten de schoolgemeenschap. eTwinning-projecten tonen dat cultureel erfgoed kinderen en jongeren talloze educatieve en participatieve mogelijkheden biedt. Ik ben een groot voorstander van deze benadering, die de dialoog tussen verschillende culturen en generaties bevordert, een gevoel van gedeeld begrip van onze verschillen en gelijkenissen creëert, en ons stimuleert om culturele diversiteit te waarderen.

Ik ben alle leerkrachten en leerlingen die bij de verschillende activiteiten en projecten betrokken waren, alsook eTwinning en de hele gemeenschap, dankbaar voor hun bijdrage aan het succes van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed. Dit boek is een zeer tastbare verwezenlijking die ertoe zal bijdragen dat cultureel erfgoed tot ver na het Europees Jaar de kern van ons dagelijkse leven blijft vormen. Dat is van groot belang om een echte verandering teweeg te brengen in de manier waarop we erfgoed waarderen, beschermen en promoten, zodat het Jaar de burgers ook op langere termijn ten goede komt - en ons helpt om het Europa van Europa uit te bouwen.

5

Cultureel erfgoed: de band tussen verleden,heden en toekomst

2018 is het Europees Jaar van het cultureel erfgoed. Cultureel erfgoed geeft ons dagelijks leven vorm. Het omringt ons in onze steden, natuurlijke landschappen en archeologische sites. Het is niet enkel te vinden in literatuur, kunst en voorwerpen, maar ook in de ambachten die we hebben geleerd van onze voorouders, de verhalen die we onze kinderen vertellen, de gerechten die we eten en de films die we bekijken en waarin we onszelf herkennen.

Het Jaar zet in het bijzonder in op kinderen en jongeren, die in de toekomst de bewakers van ons erfgoed zullen worden. Volgens de Eurobarometer is een grote meerderheid van respondenten (88%) het ermee eens dat het cultureel erfgoed van Europa moet worden onderwezen in scholen, omdat het ons vertelt over onze geschiedenis en onze cultuur. (Speciaal Eurobarometer-rapport, Cultureel Erfgoed, 2017).

Kinderen en jongeren krijgen de kans om kennis te maken met heel wat voorstellingen van cultureel erfgoed, zoals: • Gebouwen, monumenten, artefacten, archieven, kleding, kunstwerken, boeken,

machines, historische steden, archeologische vindplaatsen, enz. - (materieel erfgoed)• Praktijken, voorstellingen, kennis, vaardigheden en culturele uitingen die mensen

waarderen, zoals festivals. Het omvat ook talen en mondelinge tradities, podiumkun-sten en traditionele ambachten, enz. - (immaterieel erfgoed)

• Landschappen - geografische gebieden waar de natuurlijke hulpbronnen getuigen van de gebruiken en tradities van mensen

• Materialen die werden gecreëerd in een digitale vorm (zoals digitale kunst en animaties) of die werden gedigitaliseerd om ze te bewaren (zoals teksten, afbeeldingen, video's en opnames) - (digitaal erfgoed).

Wat vindt u in dit boek?Dit boek heeft tot doel om de verschillende aspecten van cultureel erfgoed te ontrafelen en voorbeelden te geven van eTwinning-projecten en ideeën voor activiteiten rond cultureel erfgoed.

In het eerste hoofdstuk ontdek je wat precies wordt bedoeld met cultureel erfgoed en leer je hoe interpretatie van erfgoed als educatief instrument kan worden ingezet.

Inleiding

Inleiding


In het tweede hoofdstuk vind je voorbeelden van inspirerende eTwinning-projecten rond aspecten van materieel, immaterieel, digitaal en natuurlijk cultureel erfgoed.

In het derde hoofdstuk krijg je middelen aangereikt die worden aangeboden door Europeana: het digitale platform van de Europese Unie voor cultureel erfgoed. Verder kun je er ideeën opdoen voor activiteiten in de lessen van verschillende schoolvakken, van geschiedenis tot astronomie en van wiskunde tot talen.

In het laatste hoofdstuk leer je hoe jouw leerlingen over geschiedenis en erfgoed kunnen leren met behulp van de middelen van het Huis van de Europese Geschiedenis. Je ontdekt er ook hoe de eTwinning- en UNESCO-scholen cultureel erfgoed kunnen promoten door activiteiten binnen en buiten de schoolgemeenschap te organiseren.

Cultureel erfgoed is een breed onderwerp dat je ongetwijfeld zal kunnen inspireren om heel wat creatieve activiteiten met je leerlingen te organiseren. Hier vind je alvast de inspiratie. Daarna is het aan jou om cultuur en Europees erfgoed in jouw scholen te promoten en te ondersteunen.

“Ons rijke en gevarieerde culturele erfgoed heeft een ongekend vermogen om te helpen onze natie vorm te geven” - Nelson Mandela .

7

Cultureel erfgoed en onderwijs

Hoofdstuk 1

7


1.1. Het Europese Jaar van het Cultureel Erfgoed, een uitgelezen kans om te leren over erfgoed Erminia Sciacchitano, Chief Scientific Advisor, Europese Commissie

Decennialang werd 'cultureel erfgoed' geassocieerd met monumenten, musea en archeologie. Gewoonlijk werd cultureel erfgoed onderwezen in de vorm van passieve bezoeken aan monumenten of musea, en deden leerlingen niks meer dan gewoon historische monumenten of objecten bekijken. Heel vaak gingen dergelijke bezoeken gepaard met een rondleiding waarin de nadruk lag op de chronologische geschiedenis van gebeurtenissen, zonder enig verband met het huidige leven van de leerlingen. Brochures waarin alle details van een bepaald monument werden beschreven zonder enige link met de context, of met eerdere kennis of ervaringen van de leerlingen, waren heel gebruikelijk.

De afgelopen decennia heeft cultureel erfgoed een bredere betekenis gekregen. Het omvat nu ook immaterieel erfgoed, natuurlijke, stedelijke en landelijke landschappen, digitaal en filmisch erfgoed. Het Raamverdrag van de Raad van Europa over de Waarde van Cultureel Erfgoed voor de Samenleving (Faro, 2005) geeft de meest ruime definitie van cultureel erfgoed, die zowel de materiële, immateriële als digitale dimensie ervan op een holistische manier omvat:

Cultureel Erfgoed is een verzameling van bronnen die we hebben geërfd uit het verleden en die mensen, ongeacht de herkomst van de betrokken bron, identificeren als een weerspiegeling en uitdrukking van hun voortdurend evoluerende waarden, overtuigingen, kennis en overgangen. Het omvat alle aspecten van onze omgeving die het resultaat zijn van de interactie tussen mensen en plaatsen doorheen de tijd (Faro, 2005).

Dit Raamverdrag benadrukt dat elk teken of symbool dat werd gecreëerd of dat betekenis heeft gekregen door menselijke activiteit en dat doelbewust wordt beschermd en behouden of dat nieuw leven wordt ingeblazen in plaats van te worden overgelaten aan natuurlijk verval, vergetelheid of vernietiging, als cultureel erfgoed kan worden beschouwd. Het legt de nadruk op de waarden (d.w.z. culturele, historische, esthetische, archeologische, wetenschappelijke, etnologische, antropologische waarde), overtui-gingen, kennis en overgangen die relevant worden geacht door een referentiegemeen-schap of -groep die het recht heeft om van deze bron te genieten en die instaat voor de overdracht ervan aan toekomstige generaties. Verder benadrukt het Verdrag dat deze waarden voortdurend evolueren.

Erminia Sciacchitano

9

Iedereen is het er ondertussen over eens dat cultureel erfgoed een centrale rol speelt in onze samenlevingen, dat het zowel binnen een land als over landsgrenzen heen een gevoel van samenhorigheid creëert en wederzijds begrip en gedeelde waarden bevordert. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de zorg voor cultureel erfgoed groeit. In het licht van dit bredere begrip van cultureel erfgoed en de groeiende belangstelling ervoor, wordt cultureel erfgoed steeds vaker gebruikt in het onderwijs, voornamelijk om er zoveel mogelijk leerlingen kennis mee te laten maken en het leerproces te verrijken.

Erfgoedonderwijs is een benadering van onderwijzen en leren die uitgaat van de idee dat erfgoed leerlingen ervaringen aanreikt die hen stimuleren om te leren. Door verschil-lende vormen van cultureel erfgoed zoals gebouwen, monumenten, werkplekken, landschappen, artefacten, rituelen en tradities rechtstreeks te ervaren, onderzoeken, analyseren en evalueren, doen leerlingen kennis, intellectuele vaardigheden en een breder scala aan competenties op die hen helpen om de samenleving en de manieren waarop we daarin leven te behouden en verbeteren.

1.2. Interpretatie van erfgoed: een manier om leerlingen en studenten warm te maken voor Europa? Interpret Europe – Europese Vereniging voor interpretatie van erfgoed

Gebaseerd op delen uit de paper van Interpret Europe (2017) Engaging citizens with Europe’s cultural heritage: How to make best use of the interpretive approach, Witzenhausen: Interpret Europe1

Als niet-formele leerbenadering lijkt erfgoedinterpretatie bij uitstek geschikt voor eTwinning-pro-jecten. Door erfgoed te interpreteren, worden ervaringen bronnen van inspiratie en creativiteit, wordt de nieuwsgierigheid van leerlingen geprikkeld, krijgen ze verhalen aangereikt die voor hen relevant kunnen zijn en hen kunnen aanmoedigen om hierover te gaan reflecteren.

Vergeleken met andere leerbenaderingen is het belangrijkste kenmerk van erfgoedinterpretatie dat het leerlingen actief stimuleert om hun ervaringen zelf te interpreteren door op zoek te gaan naar hun eigen betekenisvolle context achter de feiten. Erfgoedinterpretatie heeft tot doel om: • ervaringen uit eerste hand met origineel erfgoed te bieden (ervaringsgericht leren); • actieve betrokkenheid van en uitwisseling tussen leerlingen te stimuleren en zo

persoonlijke reflectie te bevorderen; • leerlingen ervan bewust te maken dat zorg voor erfgoed belangrijk is (wat bovendien

een bron voor persoonlijk leren is).

1. Cultureel erfgoed en onderwijs

1. http://www.interpret-europe.net/fileadmin/Documents/publications/ie_engaging_citizens_with_europes_cultural_heritage_co.pdf

http://www.interpret-europe.net/fileadmin/Documents/publications/ie_engaging_citizens_with_europes_cultural_heritage_co.pdf

http://www.interpret-europe.net/fileadmin/Documents/publications/ie_engaging_citizens_with_europes_cultural_heritage_co.pdf


In het voorschoolse onderwijs

De gevoelens en gedachten van jongere kinderen zijn een directe reactie op wat ze ervaren in hun directe omgeving. Erfgoedinterpretatie daarentegen, impliceert inzicht in een verleden dat voorbij de grens van hun persoonlijke ervaringshorizon ligt. Daarom moet rekening worden gehouden met de ontwikkeling van het begrip van tijd door het kind. In het begin is het begrip tijd bij kinderen nog nauw verbonden met hun eigen ervaringen met gebeurtenissen die regelmatig plaatsvinden, bijvoorbeeld elke week (geen school op zaterdag) of elk jaar (verjaardag, Kerstmis). Hoewel jongere kinderen houden van herhaling - en voorspelbaarheid - willen de meeste kinderen van vijf of zes ook heel graag nieuwe dingen te leren die buiten hun directe omgeving liggen, en willen ze luisteren naar verhalen over het leven en de talenten van andere mensen. Op die leeftijd beginnen kinderen inzicht te krijgen in maten en vergelijkingen, en beginnen ze een gevoel van verleden en toekomst te ontwikkelen. Dit is een voorwaarde voor gelijk welke interpretatie van cultureel erfgoed die onderzoekt wat het belang en de betekenis van het verleden is.

De mogelijkheid om te kunnen vergelijken, prikkelt de nieuwsgierigheid van een kind: “Toon me iets wat ik nog nooit heb gezien of gedaan!” Kunnen vergelijken is een voorwaarde om je te verwonderen over wat andere mensen of wezens hebben gedaan. Kinderen kunnen dan de betekenis halen uit interpretatieve verhalen over gebeurtenissen of mensen uit het verleden waarin cultureel erfgoed aan hun eigen levenservaring wordt gerelateerd. Op die manier ontwikkelen kinderen hun inlevingsvermogen op een eerste niveau.

In het basisonderwijs

Wanneer kinderen naar school gaan, ontmoeten ze anderen met verschillende soci-aal-culturele achtergronden en krijgen ze de kans om nieuwe ervaringen op te doen in een nieuwe sociale omgeving.

Voor scholen kan erfgoedinterpretatie een waardevolle aanvulling zijn op het formele onderwijs. Onderwijs in de klas is vaak gebaseerd op teksten en media. Het is gericht op het overbrengen van algemene kennis, vaardigheden en attitudes die als belangrijk worden beschouwd voor een land. Grootschalige historische ontwikkelingen worden geïl-lustreerd aan de hand van geselecteerde ideaaltypische voorbeelden.

Interpretatie daarentegen, gaat uit van rechtstreekse ervaringen met echte erfgoedsites. Die zijn verankerd in concreet lokaal erfgoed dat deel uitmaakt van de lokale omgeving waarin de kinderen leven. Dit maakt het allemaal veel echter: “Het is hier gebeurd”. Verder is lokaal erfgoed zelden volledig terug te voeren tot ideaaltypische algemene concepten en ideeën. Het kan worden bekeken vanuit verschillende standpunten die heel wat kantjes en kleuren van specifieke dingen en individuele mensen aan het licht brengen, die verder gaan dan de ideaaltypische categorieën. Het kan opnieuw worden bezocht en op verschillende manieren worden geïnterpreteerd.

11

Om kinderen van basisscholen op een zinvolle manier met cultureel erfgoed in contact te brengen, kun je best het volgende in gedachten houden:

• Cultureel erfgoed moet worden ingebed in interpretatieve verhalen die het verleden in verband brengen met de huidige ervaringswereld van de kinderen en die hun inle-vingsvermogen stimuleren.

• Interpretatie moet het gevoel van realiteit versterken door zoveel mogelijk te werken met ervaringen uit eerste hand met echte fenomenen die verband houden met de vertrouwde omgeving van de thuisstad en haar omgeving.

• Kies voor contexten en verhalen uit het verleden die leerlingen aanmoedigen om zichzelf te overstijgen en zich open te stellen voor verandering.

• De interpretatie moet de nieuwsgierigheid van de leerlingen zodanig prikkelen dat hun verbazing wordt gewekt en ze zich oprecht gaan interesseren in de rijkdom en diversiteit van de wereld.

In het secundair onderwijs; beroepsonderwijs en beroepsopleidingen

Deze periode is voor de meesten de periode waarin ze intensief gaan zoeken naar diepere betekenissen. Jongvolwassenen hebben de neiging om de gebruiken, tradities, gewoonten, overtuigingen en attitudes die hun tijdens hun kindertijd werden bijgebracht, in vraag te stellen terwijl ze hun eigen plek in de wereld en hun eigen identiteit zoeken. Dit is ook een periode waarin individuele voorkeuren voor bepaalde waarden worden gevormd.

Interpretatieve verhalen over echte gebeurtenissen kunnen nieuwe inzichten bieden die de jongeren helpen om grondiger over de concepten te gaan nadenken en om de samenhang van geloofsystemen en waarden kritisch onder de loep te nemen. Het kan hen ook helpen om een duidelijker idee te krijgen van wat ze bewust niet wil worden. Aan de andere kant kan het hun enthousiasme wekken voor iemand anders die ze bewonderen - al was het maar voor kort - en die een inspiratiebron of zelfs een rolmodel wordt. Tijdens deze zoektocht naar hun plaats in de wereld en tussen anderen, kan bete-kenisvol erfgoed jongeren helpen om hun eigen waardesysteem en identiteiten opnieuw vorm te geven.

Erfgoedinterpretatie biedt Europese samenlevingen een grotendeels onbenutte moge-lijkheid om tijdens dit typische emancipatieproces waarden zoals zelfoverstijging te ontwikkelen. Wanneer ervaren vertolkers samen met jongeren aan de slag gaan om erfgoed te interpreteren, kan dit een krachtige stimulus zijn om discussie en reflectie op gang te brengen, en om te voorkomen dat de volgende generatie ten prooi valt aan populisme en religieus fundamentalisme2.

1. Cultureel erfgoed en onderwijs

2. Voorbeeld: Erasmus+ project HIMIS (Heritage Interpretation for Migrant Inclusion in Schools [Interpretatie van Erfgoed voor Inclusie van Migranten in Scholen]): http://himisproject.eu/en/home-page/

http://himisproject.eu/en/home-page/


Ω βγ

Om jongeren op een zinvolle manier met cultureel erfgoed in contact te brengen, kun je best het volgende in gedachten houden:

• Cultureel erfgoed moet worden ingebed in interpretatieve verhalen die het specifieke erfgoed in verband brengen met overtuigingen en waarden die betekenisvol zijn voor jongeren.

• Er moet worden gekozen voor contexten en verhalen die de jongeren helpen zichzelf te overstijgen en zich open te stellen voor verandering, zodat ze hun identiteit ook als volwassene nog verder kunnen ontwikkelen.

• De interpretatie moet meerdere perspectieven omvatten waaruit duidelijk wordt wat het specifieke erfgoed betekent voor verschillende historische belanghebbenden (bijv. met verschillende sociaal-culturele achtergronden).

• De interpretatie moet open vragen oproepen die uitnodigen tot interactie, discussie en zelfreflectie in plaats van eenvoudige antwoorden te bieden.

• Emancipatorische interpretatie moet de autonomie van het individu en zijn of haar - soms provocerende - mening respecteren.

• Tegelijkertijd zal de vertolker mogelijk worden uitgedaagd door adolescenten die hem of haar respecteren voor gefundeerde overtuigingen en coherent gedrag.

13

Ω βγ

13

eTwinning en cultureel erfgoed

Hoofdstuk 2


2.1. eTwinning en zijn relatie tot cultureel erfgoedIrene Pateraki, Pedagogical and Monitoring Manager, Central Support Service

Cultureel erfgoed moet vanaf jonge leeftijd worden gekoesterd en gedeeld met kinderen, terwijl ze er tegelijk bewust van moeten worden gemaakt dat het belangrijk is om dit erfgoed in stand te houden. In dat opzicht hebben scholen de taak om het unieke culturele en natuurlijke erfgoed te onderwijzen, te waarderen en in stand te houden in verschillende school-vakken, in het bijzonder creatieve vakken zoals kunst (Ivon, Hicela, Kuscevic, Dubravka, 2013, 2, S. 29–50).

In lessen over erfgoed moet het de bedoeling zijn dat elk kind kennis verwerft over zijn of haar eigen erfgoed. Verder moet onderwijs over erfgoed jongeren kennis laten maken met het

thema duurzame ontwikkeling en hen leren zich open te stellen voor het erfgoed van anderen. Het wordt aanbevolen om het gevoel van een gedeelde Europese identiteit te versterken en de kennis van het erfgoed in de curricula van scholen te introduceren (Jakoba Sraml Gonzalez, 2012).

Via hun deelname aan eTwinning-projecten krijgen leerlingen het voorrecht om in contact te komen met verschillende culturen en zich open te stellen voor het erfgoed van anderen. Ook als het project niet direct is gerelateerd aan het thema cultureel erfgoed, maken leerlingen kennis met culturele kenmerken van hun leeftijdsgenoten, met name door de interacties en samenwerkingsactiviteiten waaraan ze deelnemen.

Sinds eTwinning in 2005 het levenslicht zag, hebben leerkrachten talloze projecten uitgevoerd waarin hun leerlingen de kans kregen om te leren over de culturele kenmerken van hun leef-tijdsgenoten, kennis te maken met het Europese erfgoed, overeenkomsten en verschillen te ontdekken en tot slot gezamenlijke materialen te ontwikkelen. Elk jaar weer hebben een aantal van die projecten Europese prijzen in de wacht gesleept en werden ze gebruikt als voorbeelden van goede praktijken. In 2005 wisselden leerlingen uit de hogere jaren van de middelbare school uit Italië en Frankrijk in het kader van het project: “Europe, Education, Ecole – Club de Philosophie” informatie uit over de rol van cultuur, onderwijs en scholen in het Europa van morgen. In 2007 wisselden leerlingen van basisscholen uit Ierland en Malta mythen en legendes van hun eilanden uit in het project: “Once upon a blog”, terwijl leerlingen van middelbare scholen uit Griekenland en Frankrijk Latijnse en Griekse woordenschat en de invloed ervan op moderne talen bestudeerden in het project “24 pas- 24 βήματα“. In 2012 maakten leerlingen van kleuterscholen uit Griekenland, Frankrijk, Letland, Oostenrijk en Portugal kennis met Picasso, Klimt, Klee, Monet en Malevich door hun kunstwerken te zoeken, observeren en identificeren, en door nieuwe werken te maken in het project “Act-in Art”.

Irene Pateraki

15

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van bekroonde eTwinning-projecten waarin leer-krachten en leerlingen zich samen hebben ingezet om anderen bewust te maken van onze gemeenschappelijke geschiedenis en waarden, en om het culturele erfgoed van Europa door middel van hun werk te beschermen en uit te dragen.

Zoals Angeliki Kougiourouki, eTwinning-ambassadeur schrijft:

“Cultureel erfgoed is als een voortdurend schenkende boom; het heeft wortels nodig om zich in de grond te verankeren, de stam om de levenssappen te laten circuleren, de takken om naar de toekomst te kijken. De materiële en immateriële elementen daarin moeten we bewaren om onze diversiteit te begrijpen, onszelf te verrijken met de kennis van het verleden, onze identiteit als individuen, gemeenschappen, samenlevingen vorm te geven met belangrijke waarden, vooruit te kijken, en we moeten ze doorgeven aan de toekomstige generaties. eTwinning kan hierin een belangrijke rol spelen; dankzij de gerealiseerde projecten kunnen leerkrachten en leerlingen communiceren, leren over diversiteit en die respecteren, en kunnen ze samenwerken aan een gemeenschappelijk doel. Ze kunnen ideeën delen, leren over waarden en overtuigingen van hun voorouders, terwijl ze met elkaar communiceren en samenwerken, van elkaar leren, kennis opbouwen op basis van hun individuele vaardigheden en voorstellingen om onze gemeenschappelijke toekomst vorm te geven.

In 2018, het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed, werden heel wat leerkrachten aangemoedigd om voor verschillende vakken in het curriculum eTwinning-projecten op te zetten over alle mogelijke aspecten van het cultureel erfgoed.

eTwinning bood hen allerlei extra bronnen zoals online seminars en educatieve evenementen, en organiseerde speciale campagnes om het belang van het Europese culturele erfgoed te vieren en te verspreiden.

Leerlingen die deelnemen aan deze projecten, geven hun mening, stellen vragen, herhalen wat ze al weten en leggen verbanden met andere actuele kennis. Ze werken samen met hun leeftijdsgenoten, leren hoe ze hun eigen cultuur kunnen behouden maar ook hoe ze de cultuur van hun partners kunnen eren en respecteren. Dit is in feite een erg creatieve manier om het verleden te gebruiken met als doel de toekomst te veranderen.

2. eTwinning en cultureel erfgoed


eTwinning- projecten

The custom Martenitza


Dive in the deep

of Unesco sites

Cultural Heritage

through New Media

UNESCO – a key to our

heritage

Music connects

us

Ancient theatres

echo in their silence

Bread as Tradition

Cultural heritage:

The Power of Plants

CLORIS, Botany vocabulary terms,

our common European cultural

heritage.

Unusual customs, traditions

and folklore characters of our

country

“Olympic games: an international

« language » of values”

“Culture Enriched with

Migration” (C.E.M)

Dancing Through Our

Cultures

Europe geoparks


Let’s visit our monuments

together

Share your cultural heritage across borders

World War 2, History and

cultural heritage

An amazing adventure through

two patrimonial cities: Rome and

Seville

Virtual Museum – through the online door to

real life

Cultural heritage

through our cuisine

Chemical Heritage

Coding digital cultural

heritage

BEE BOT Discover

the people culture

Beauty and Maths –

European Year of Cultural Heritage

Folk art – our local, cultural

heritage

Cultural heritage: S.O.S

(Struggle Of Survival)

World Heritage and World Cup


2.2 Cultureel erfgoed in eTwinning-projecten

Cultureel erfgoed moet al op jonge leeftijd deel uitmaken van het leven van kinderen en hen helpen te begrijpen hoe belangrijk het is dat dit erfgoed wordt bewaard. Daarom moeten leerkrachten hun leerlingen niet alleen leren om te genieten van de verwezenlij-kingen van de vorige generaties maar ook om te leren van het verleden en deze ervaring en kennis te gebruiken om te bouwen aan de toekomst.

In de meeste eTwinning-projecten komen aspecten van cultureel erfgoed bewust of onbewust aan bod. Bij het begin van het project stellen leerlingen zichzelf en het land waaruit ze afkomstig zijn voor, en delen ze informatie over hun culturele erfgoed met hun partners. Er zijn in eTwinning heel wat voorbeelden van projecten rond materieel, immaterieel, digitaal en natuurlijk erfgoed. Hieronder vind je enkele voorbeelden van eTwinning-projecten waarin verschillende aspecten van cultureel erfgoed aan bod komen. Misschien haal je er wel inspiratie uit voor ideeën die je binnen je eigen school-context kan gebruiken.

More than Toys

Waarom? Folkloristisch speelgoed omvat zowel materiële als immateriële elementen van enorm waardevol cultureel erfgoed uit verschillende gemeen-schappen, regio's of landen. Door kennis te maken met verschillende soorten speelgoed, kregen de leerlingen de kans om te leren over en inzicht te verwerven in hun traditionele cultuur en creatieve en esthetische waarden.

Wat? De leerlingen creëerden een virtueel museum met tekeningen van hun folkloristische speelgoed, met audiogidsen die bezoekers meer informatie geven.

Hoe? Leerlingen deden onderzoek op internet, bezochten lokale/nationale musea en tentoonstellingen over speelgoed en interviewden leden van hun familie en de plaatselijke gemeenschap. Daarna wisselden ze informatie uit over de mythen, gebruiken en bijgeloof die met het speelgoed verbonden waren,

en gaven ze instructies over hoe dit speelgoed kon worden gemaakt. Tot slot maakten ze het folkloristische speelgoed van hun partners en wisselden ze het speelgoed uit om er op school een tentoonstelling mee te maken.

Landen: Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Litouwen, Roemenië, Turkije, OekraïneLeeftijd van de leerlingen: 8 – 15 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/1528 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch1

https://twinspace.etwinning.net/1528


http://bit.ly/etwinningch1

19

Aprendemos jugando

Waarom? Om leerlingen kennis te laten vergaren over hun culturele, taalkundige, historische en natuurlijke erfgoed, maar ook over immaterieel erfgoed: de waarden die ons als burgers van deze wereld verenigen (vreedzaam samenleven, vrijheid, verdraagzaamheid).

Wat? De leerlingen maakten spelletjes in teksten videoformaat om elkaar te helpen hun culturele erfgoed te ontdekken.

Hoe? De leerlingen deden onderzoek naar het erfgoed van hun land en maakten educatieve spelletjes in het Spaans en het Engels. Op elke speelkaart staat een plaats, een personage, een datum of een plaats die betrekking heeft op cultureel erfgoed, een afbeelding en drie mogelijke antwoorden (waarvan er

slechts één correct is). De leerlingen kregen ook de spelletjes van hun partners en speelden die om het culturele erfgoed van hun partner te leren kennen.

Landen: Italië, SpanjeLeeftijd van de leerlingen: 10 – 14 Link naar de projectwebsite: https //twinspace.etwinning.net/26348 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch2

Wojtek the Soldier Bear

Waarom? Wanneer leerlingen kennismaken met geschiedenis, is het belangrijk dat ze het verleden vanuit verschillende invalshoeken leren bekijken. In dit project, deden ze dat met de hulp van een bruine beer. Er staan stand-beelden van deze beer in Polen en het Verenigd Koninkrijk.

Wat? De leerlingen maakten samen een video waarin ze het verhaal van Wojtek de bruine beer vertelden.

Hoe? De leerlingen werden aangemoe-digd om boeken te lezen en te leren over de Tweede Wereldoorlog, en maakten op die manier kennis met het leven van Wojtek, een beer die tijdens de oorlog door Poolse soldaten werd geadopteerd.

Landen: Polen, Verenigd KoninkrijkLeeftijd van de leerlingen: 7 – 12 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/23911 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch4


https://twinspace.etwinning.net/26348/home






Colourful Songs

Waarom? Kinderen die al op jonge leeftijd lessen in kunst krijgen, hebben meer kansen om gevoeligheid en intellectuele vermogens te ontwikkelen, eigenwaarde en een culturele identiteit op te bouwen, pluralisme, erkenning en respect voor anderen te bewaken en bevorderen.

Wat? De leerlingen maakten een e-book met al hun activiteiten die verband hielden met kunst, poëzie en muziek.

Hoe? Door kunst aan educatieve processen te koppelen, wilde het project kinderen niet alleen nieuwe instru-menten voor communicatie en expressie aanreiken, maar hen ook kennis laten maken met lokale, nationale en Europese kunstenaars die hebben bijgedragen aan de culturele en taalkundige rijkdom en diversiteit van Europa. Bovendien versterkte het project de lokale identiteit van de kinderen en stelde het cultureel erfgoed in de kijker door middel van werk van lokale kunstenaars en die van part-nerscholen.

Landen: Griekenland, Italië, Litouwen, Spanje, Verenigd KoninkrijkLeeftijd van de leerlingen: 3 – 11 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/26039 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch3

Valorisons nos patrimoines

Waarom? Om te leren over lokaal cultu-reel erfgoed en het culturele erfgoed van Europa.

Wat? De leerlingen maakten een digitaal boek met alle informatie die ze hadden verzameld.

Hoe? De leerlingen maakten een interac-tief spel (Cloze-quizzen) om het culturele erfgoed van hun partners te ontdekken: historische bezienswaardigheden, gastro-nomie, architectuur en tradities.

Landen: België, Frankrijk, ItaliëLeeftijd van de leerlingen: 12 – 14 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/23303






21

CARPE ANTIQUIT@TEM!

Waarom? Om inzicht te krijgen in het erfgoed van Griekenland en Italië door basiswoordenschat in het Latijn en Grieks op te zoeken en na te gaan hoeveel woorden hun weg hebben gevonden naar andere Europese talen.

Wat? De leerlingen maakten een woordenboek met woorden die zijn afgeleid van oud-Grieks en Latijn, etymo-logiequizzen en video's over belangrijke mensen uit het oude Griekenland en Rome.

Hoe? Studenten zochten naar uitdruk-kingen van klassieke oorsprong die nog steeds in gebruik zijn, leerden over het dagelijkse leven van de oude Grieken en Romeinen, onderzochten de oorsprong van tradities (theater, bruiloften, dood) en bestu-deerden de biografieën van belangrijke

personen zoals Pericles, Calliope, Cicero, Caesar en Themistocles.

Landen: Griekenland, Italië, SpanjeLeeftijd van de leerlingen: 15 – 16Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/30369 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch6

Holidays and celebrations indifferent European Schools

Waarom? Om het culturele erfgoed van Europa te leren kennen en waarderen, en om de kennis van de leerlingen over verschillende Europese festivals te vergroten met behulp van een mascotte.

Wat? De leerlingen maakten een e-book met de avonturen van Max, traditionele recepten en woordenboeken.

Hoe? De leerlingen hebben samen een boek gemaakt over de avonturen van hun mascotte, Max, die naar alle landen van het project is gereisd. Hij begon zijn reis in Spanje met een feest en traditionele keuken, en bezocht vervolgens Polen, Finland, Roemenië, Ierland en Oekraïne voordat hij terugkeerde naar Spanje.

Landen: Finland, Ierland, Roemenië, Polen, Spanje, OekraïneLeeftijd van de leerlingen: 3 – 11Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/24439Resultaat: http://bit.ly/etwinningch5









When Art meets virtual reality!

Waarom? Om te leren over 20 kunstenaars en één specifiek kunstwerk van deze kunstenaars te bestuderen om vervolgens een virtuele tentoonstelling te maken met Aurasma (een augmented reality-tool)

Wat? De leerlingen maakten via tablets een tentoonstelling van 20 kunstwerken (voornamelijk schilderijen) van 20 Europese kunstenaars uit Tsjechië, Italië, Polen en Frankrijk, met augmented reality en een online magazine.

Hoe? De leerlingen moesten in groepjes artiesten uit hun eigen land kiezen en een quiz maken voor hun partners. Nadat ze informatie over de 20 kunstenaars hadden opgezocht, deden de groepjes de quiz over de kunstenaar van hun partners en

maakten dan een presentatie over de kun-stenaar. Tot slot kozen ze een kunstwerk van de kunstenaar en maakten ze een presentatie met augmented reality.

Landen: Tsjechië, Frankrijk, Italië, PolenLeeftijd van de leerlingen: 13 – 16Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/23619 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch7

Mon jardin, ton jardin, nosjardins européens et…extra européens aussi !!Waarom? Natuurlijk erfgoed verwijst naar het geheel van elementen die onze biodiversiteit vormen, waaronder fauna en flora, ecosystemen en geologische structuren. Het doel was om de leerlingen de mogelijkheid te bieden om dit erfgoed aan de hand van interactieve, leuke, wetenschappelijke, culinaire en artistieke uitwisselingen te ontdekken.

Wat? De leerlingen maakten een e-book met activiteiten die verband hielden met hun tuinen.

Hoe? De leerlingen maakten kennis met het natuurlijke erfgoed van hun land en de tradities die ermee verbonden zijn door video's, presentaties, mindmaps en quizzen te maken.

Landen: Denemarken, Frankrijk, Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië, Italië, Litouwen, Tunesië Leeftijd van de leerlingen: 12 – 16 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/24216 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch9







23

Eurocomics – Explore Europe through Comics

Waarom? Om leerlingen op een grappige en creatieve manier legendes, traditionele gerechten en historische gebouwen te laten ontdekken.

Wat? De leerlingen maakten een e-book “Aladdin and the Seven tales” waarin het personage hun steden bezoekt en kennis maakt met materieel en immaterieel cultureel erfgoed.

Hoe? Door middel van onderzoek en groepswerk ontdekten de leerlingen hun culturele erfgoed door ruwe potloodschetsen om te zetten in een semi-professionele strip met een personage dat door de geschiedenis reist en verschillende culturen bezoekt.

Landen: Tsjechië, Frankrijk, Georgië, Griekenland, Italië, Turkije Leeftijd van de leerlingen: 14 – 16 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/23618 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch10

Cultural heritage Sightseeingaround European Countries

Waarom? Om leerlingen bewust te maken van het culturele erfgoed dat ze zowel in hun eigen land als in andere landen kunnen vinden. Zo konden ze gaan nadenken over hoe rijk het erfgoed van hun eigen land is en hoe belangrijk het is om dit erfgoed, alsook de cultuur van de andere landen, te respecteren en te beschermen.

Wat? De leerlingen maakten een kaart met het culturele erfgoed van hun land en Padlet-borden met het erfgoed van hun partners.

Hoe? In groepjes van twee kozen ze een categorie (archeologische vindplaatsen, gebouwen, tradities, kastelen, torens, natuurlijk erfgoed); ze zochten informatie en maakten presentaties voor de andere partners. Tot slot stemden ze via Tricider

voor de resultaten die ze het leukst vonden en wisselden ze hierover van gedachten.

Landen: Frankrijk, Griekenland, Italië, SpanjeLeeftijd van de leerlingen: 11 – 13 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/23667 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch8









Let’s Discover our EuropeanMath WorldWaarom? Het doel bestond erin om de leerlingen kennis te laten maken met de rijkdom van het erfgoed van hun partners, maar ook met dat van hun eigen land, meer in het bijzonder door in heel Europa de tastbare dimensie te verkennen die bestaat tussen wiskunde en onze omgeving.

Wat? Het belangrijkste resultaat was een transnationale quiz. Op het einde van elke workshop, nadat de leerlingen video's hadden opgeladen in de TwinSpace, stelden ze er enkele vragen over. De leerkrachten bundelden een aantal van die vragen in een grote quiz en organiseerden met behulp van Kahoot een Europese wedstrijd.

Hoe? De leerlingen hielpen hun partners hun lokale erfgoed te ontdekken aan de hand van workshops wiskunde buiten de klas die deel uitmaakten van excursies. Er werden telkens echte ansichtkaarten verstuurd naar partners, waarop de plaatsen die ze hadden bezocht en de onderwerpen die tijdens de workshop aan bod waren gekomen, werden beschreven. Deze ansichtkaarten werden dan opgehangen aan de muren van de klas. Op basis van

de video's die na elke excursie werden gemaakt, maakten de leerlingen een transnationale quiz en organiseerden ze een wedstrijd voor alle Europese leerlingen die bij dit culturele avontuur betrokken waren.

Landen: België, Bulgarije, Tsjechië, Frankrijk, Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië, Duitsland, Griekenland, IJsland, Italië, Polen, Portugal, Roemenië, Servië, Slowakije, Spanje, TurkijeLeeftijd van de leerlingen: 13 – 15 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/21637 Resultaat: http://bit.ly/etwinningCH11

Do you remember thatprofession?

Waarom? Sinds de industriële revolutie is de wereld van de arbeid ingrijpend veranderd, met als grootste slachtoffer de ambachten. Dit project had tot doel om de herinnering aan verschillende traditionele beroepen levend te houden, aangezien cultureel erfgoed niet alleen gebouwen, boeken, liederen en kunstwerken omvat, maar ook het werk van de mensen en wat zij hebben gemaakt.



http://bit.ly/etwinningCH11

25

Meet your neighbors – Conoce a tus vecinos

Waarom? Om de leerlingen kennis te laten maken met het culturele erfgoed van de drie betrokken landen met een focus op architectuur, literatuur, muziek, koken en traditionele sporten. Het project werd gerealiseerd door verschillende Didactische Departementen: Taal en Literatuur, Klassieke Talen, Geschiedenis, Biologie, Muziek, Lichamelijke Opvoeding en Engels om de leerlingen het belang van onze cultuur als Europese burgers vanuit verschillende invalshoeken te tonen.

Wat? De leerlingen maakten een e-book met mythen en een fototentoonstelling met selfies die ze namen bij culturele erfgoed-sites.

Hoe? De leerlingen deden onderzoek naar traditionele Europese verhalen en de versies die ons doorheen de geschiedenis hebben bereikt, en ze maakten selfies op culturele erfgoedsites in hun regio. Ze bestudeerden ook verschillende liederen

waarvan de melodie werd gecomponeerd door de Spaanse dichter Federico García Lorca, en maakten kennis met traditionele recepten van hun partners.

Landen: Finland, Griekenland, SpanjeLeeftijd van de leerlingen: 13 – 15 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/17214 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch14

Wat? De leerlingen ontwikkelden verschil-lende online spellen en een memory-spel dat kan worden gedownload en afgedrukt om te worden gespeeld.

Hoe? De leerlingen deden onderzoek naar traditionele beroepen in elk van de deelnemende landen en maakten met de informatie die ze verzamelden collages, modellen en speelkaarten. Daarna vormden ze multinationale teams en bespraken hun informatie in het forum op de TwinSpace-pagina van het project. Ze maakten samen presentaties die tot doel hadden om vergeten beroepen

weer in herinnering te brengen. In de presentaties werden collages, cartoons, video's en foto's van de praktische taken opgenomen.

Landen: Duitsland, Griekenland, Polen, Portugal, SloveniëLeeftijd van de leerlingen: 13 – 15Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/43292 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch13









Greek – Griko. Your languagesounds familiar

Waarom? Het doel bestond erin dat leerlingen de oorsprong zouden achterhalen en de evolutie konden traceren van het “Griko”, een minder-heidsdialect dat wordt gesproken in Grecia Salentina, in het zuiden van Italië. Door hun tradities en gebruiken aan hun partners voor te stellen, ontdekken leerlingen culturele overeenkomsten en verschillen.

Wat? Het belangrijkste resultaat was een interactieve poster met de bevindingen van het onderzoek dat de leerlingen hadden uitgevoerd.

Hoe? De leerlingen luisterden naar traditionele liedjes in het Griko en maakten woordwolken met de sleutelwoorden die ze herkenden, waarna ze een woordenlijst

maakten om hen te helpen communiceren. Ze wisselden ook mythen, legendes en verhalen uit en creëerden een online quiz om te testen wat ze hadden geleerd .

Landen: Griekenland, ItaliëLeeftijd van de leerlingen: 13 – 15 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/25161 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch12

Twinlettres: regards critiquessur le monde!

Waarom? Om leerlingen wat afstand te laten nemen van hun culturele identiteit, om hen met een kritische blik naar de samenleving om hen heen te laten kijken door met de Perzische brieven van Montesquieu te werken en bruggen te slaan tussen het verleden en het heden van Europa.

Wat? De leerlingen schreven een briefroman die het oorspronkelijke werk imiteert. Het boek telt 161 brieven die werden geschreven door leerlingen van 10 scholen, naast tekeningen, dialogen, verhalen, strips en video's.

Hoe? De leerlingen lazen de “Perzische brieven” en namen deel aan creatieve

schrijfactiviteiten waarbij het werk van Montesquieu als inspiratie werd gebruikt.

Landen: België, Frankrijk, Griekenland, Italië, Roemenië, Spanje, TunesiëLeeftijd van de leerlingen: 12 – 18 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/24460/ Resultaat: http://bit.ly/etwinningch16




https://twinspace.etwinning.net/24460/



27

Natural Parks = InternationalTreasure

Waarom? Om de schoonheid en rijkdom van nationale parken te tonen door leerlingen te laten kennismaken met de fauna, flora en biodiversiteit ervan, en om de leerlingen ervan bewust te maken dat het belangrijk is om natuurlijk erfgoed te beschermen, door hen een internationaal park te laten creëren.

Wat? De leerlingen maakten een website waar ze hun internationale park aan de hand van games, advertenties en info-graphics voorstelden.

Hoe? De leerlingen deden onderzoek naar de kenmerken van hun lokale nationale parken en werden verdeeld in teams van experts. Daarna maakten ze een woordenboek met natuurkundige termen, creëerden ze infographics over het gedrag

in de internationale parken, maakten advertenties voor het park en ontwik-kelden een unieke website met relevante informatie over hun internationale park.

Landen: Tsjechië, Polen, Slowakije, SpanjeLeeftijd van de leerlingen: 14 – 15Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/20319 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch15

Treasure hunt! Discover themaths and geometry that are hidden in the corners of your city!Waarom? Het project wilde leerlingen laten beseffen dat wiskunde, geschie-denis, wetenschap en meetkunde terug te vinden zijn in gebouwen en ruimtes die deel uitmaken van het culturele erfgoed van elke stad. Door geometrische analyses uit te voeren, werden de leerlingen zich beter bewust van de geniale manieren waarop kunstenaars stedelijke ruimtes transformeren.

Wat? De leerlingen gebruikten Geogebra en namen deel aan quizzen. Op het einde werd er in alle partnerscholen tegelijk een schat-tenjacht georganiseerd die verband hield met alle onderwerpen die aan bod waren gekomen.

Hoe? De leerlingen keken naar de geometrische patronen van verschil-lende monumenten en maakten kennis met de basisprincipes van geometrische constructies.

Landen: Cyprus, Griekenland, Italië, PortugalLeeftijd van de leerlingen: 15 – 17Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/26008








One train for Europe

Waarom? Europa heeft een rijke geschie-denis die wordt weerspiegeld in haar kathedralen, monumenten en gebruiken. Via verschillende activiteiten kregen leerlingen de kans om kennis te maken met cultureel erfgoed en ontdekten ze dat hun eigen identiteit is opgebouwd uit een unieke diversiteit en rijkdom. Er werden zowel locaties van het UNESCO-werelderfgoed als lokale sites voorgesteld en besproken.

Wat? Het resultaat van het project was een leuke, informatieve en duurzame reis die met anderen werd gedeeld door middel van een Prezi-presentatie.

Hoe? De leerlingen reisden met de trein door Europa. Tijdens hun reis bezochten ze heel wat steden en verzamelden ze informatie over verschillende sites van het UNESCO-werelderfgoed. Ze maakten quizzen, zochten op aan welke criteria een site moet voldoen om in het UNESCO-werelderfgoed te kunnen worden

opgenomen en stelden lokale sites voor die in aanmerking zouden kunnen komen.

Landen: Bulgarije, Frankrijk, Duitsland, Italië, Polen, SlowakijeLeeftijd van de leerlingen: 14 – 18Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/44227Resultaat: http://bit.ly/etwinningch17

Do you know my town?

Waarom? Om leerlingen aan te moedigen om op een actieve en verantwoordelijke manier mee te werken aan de bescherming en verbetering van lokaal, nationaal en Europees cultureel erfgoed. Om de banden tussen de school en de gemeenschap te versterken zodat leerlingen begrijpen welke tradities en waarden zijn afgeleid van archeologische en historische locaties.

Wat? De leerlingen creëerden toeristische routes, e-books en video's om de culturele rijkdom van hun regio te promoten.

De Italiaanse school werd lid van het UNESCO Associated Schools-netwerk.




29

The Universe is made of TinyStoriesWaarom? Naar aanleiding van de ideeën die Bernard Robin lanceerde in zijn door de Creative Classroom Group georgani-seerde expert talk getiteld “The Use of Digital Storytelling to Support Teaching and Learning”, stelden leerkrachten aan hun leerlingen dit project voor dat als belangrijkste doel had om te gaan praten over hoe we verantwoordelijke digitale burgers kunnen zijn die zich bewust zijn van de verschillende culturele identiteiten die er bestaan.

Wat? De verhalen hielden verband met weetjes over de deelnemende landen. Meer bepaald weetjes over mensen die zich in de verschillende partnerlanden hadden onderscheiden in gelijk welk aspect van het culturele erfgoed.

Hoe? Leerlingen uit middelbare scholen creëerden een multimediapresentatie in de vorm van een digitaal verhaal waarbij ze computer-tools gebruikten om die verhalen te vertellen. De verhalen bevatten een mix van digitale afbeel-dingen, tekst, opgenomen gesproken tekst, videoclips en/of muziek. Het waren overtuigende en betekenisvolle verhalen die bovendien relevant bleken te zijn voor het culturele erfgoed van elk land. Na verschillende Skype-sessies bezochten

twee avatars een week lang elke school en stad.

Landen: België, Kroatië, Tsjechië, Griekenland, Hongarije, Italië, Noorwegen, Polen, Portugal, Moldavië, Roemenië, Spanje, Zweden, TurkijeLeeftijd van de leerlingen: 15 – 19Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/21062 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch20

Hoe? De leerlingen zochten en selec-teerden informatie met betrekking tot geschiedenis, cultuur en gastronomie. Ze organiseerden educatieve uitstapjes in hun regio en creëerden toeristische routes en advertenties om materieel en immaterieel cultureel erfgoed in de kijker te zetten en cultureel toerisme te bevorderen.

Landen: Albanië, Georgië, Italië, Polen, Roemenië, Servië, Spanje, Turkije, OekraïneLeeftijd van de leerlingen: 15 – 19 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/25451 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch18








Nuestra Historia Al Rescate

Waarom? Door te leren over historische helden van hun land (Hannibal uit Tunesië, Viriato uit Spanje en Falcone uit Italië) werden de leerlingen geïnspireerd door cultureel erfgoed en werden ze de helden van het heden door zelf oplossingen voor te stellen voor actuele problemen en thema's zoals immigratie, vluchtelingen, geweld en inclusie.

Wat? De leerlingen werkten in internati-onale groepen samen aan een culturele Kahoot: Historia al Rescate, die verband hield met hun drie helden. Hoe? De leerlingen zochten in drie internationale groepen naar informatie over hun helden en creëerden video's over deze helden als vertellers van de geschiedenis. Ze maakten een culturele Kahoot en gingen in een videoconferentie een wedstrijd met elkaar aan. Als helden van het heden, maakten ze ook zelf een e-book met oplossingen voor actuele problemen.

Landen: Italië, Spanje, TunesiëLeeftijd van de leerlingen: 14 – 19 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/24960 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch19 (account is nodig)

Mysteries in the MedievalEurope

Waarom? De leerlingen ontdekten en onderzochten aspecten van de Middeleeuwen in hun eigen land en in het land van hun partners om te achterhalen hoe hun steden en dorpen zijn ontstaan en zich hebben ontwikkeld, en om meer te weten te komen over hun culturele erfgoed.

Wat? De leerlingen creëerden verschil-lende verhalen over aspecten van de Middeleeuwen die werden voorgesteld als korte toneelstukken, cartoons of

schilderijen. Al deze werken werden gebundeld in een digitaal boek.




31

You are the picture – Tu eres elcuadro

Waarom? Het project wou leerlingen een diepgaand inzicht bieden in kunstwerken, met name beroemde schilderijen die kunnen worden bezichtigd in musea in heel Europa. Op die manier wou het project de leerlingen bewust maken van de waarde van cultureel erfgoed als middel om het verleden te verbinden met hun huidige leven, hen leren om culturele diversiteit te waarderen, hun gemeenschappelijke geschiedenis en waarden te ontdekken en wederzijds respect en begrip te ontwikkelen.

Wat? Ongeveer 200 schilderijen die dateren uit de periode van de Renaissance tot de Moderne Kunst, werden opnieuw uitgebeeld, gefotografeerd en geüpload in de TwinSpace. De foto's, inclusief samen-werkingen en posters werden afgedrukt en er werden in alle partnerscholen tentoon-stellingen georganiseerd en presentaties gehouden.

Hoe? Er werd aan de leerlingen gevraagd om beroemde schilderijen te selecteren en de scène van het schilderij opnieuw uit te beelden door zelf een rol te kiezen en de houding en gelaatsuitdrukking van de personages over te nemen. Op die

manier ontstonden er 'bevroren' levende afbeeldingen, die werden gefotografeerd en geüpload naar de TwinSpace waar ze met alle partnerscholen werden gedeeld. Op basis van deze foto's werden er dan diverse online samenwerkingsactiviteiten gecreëerd zoals spelletjes, quizzen, wedstrijden, uitwisselingen van commentaren en presentaties.

Landen: Griekenland, Italië, Polen, Portugal, Roemenië, Spanje, TurkijeLeeftijd van de leerlingen: 10 – 19 Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/22676

Hoe? Eerst verwierven de leerlingen basiskennis over de Middeleeuwen door middel van rondleidingen door hun steden, door video's over de Middeleeuwen te bekijken en teksten te lezen. Daarna verzamelden ze ideeën voor hun eigen verhalen waarin aspecten uit de Middeleeuwen werden beschreven. De leerlingen van beide landen werkten samen aan hun verhalen, die werden voorgesteld als video's, verhalen of cartoons.

Landen: Italië, DuitslandLeeftijd van de leerlingen: 11 – 14Link naar de projectwebsite: https://twinspace.etwinning.net/49815 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch21







Cultureel erfgoed is als de

ring van een koningsfamilie

die van generatie op generatie

van hand tot hand gaat. Het is

dus een schat en wij hebben

niet enkel de verantwoorde-

lijkheid om het te bewaren en

beschermen, maar ook om het

aan de volgende generaties

over te dragen.

Adriana Laze, Albanië

Alle mensen dragen bij aan de cultuur van de wereld. Daarom is het belangrijk om al het culturele erfgoed te respecteren en te beschermen, door middel van nationale wetten en interna-tionale verdragen. Illegale handel in artefacten en culturele voorwerpen, plundering van archeologische vindplaatsen en vernieling van historische gebouwen en monumenten veroorzaken onherstelbare schade aan het culturele erfgoed van een land.

Sakine Rüzgar, Turkije

eTwinning is gebaseerd op samenwerkingsprojecten, uitwisseling van ideeën en overtuigingen tussen scholen uit verschillende

landen; het ontwikkelt respect, begrip en kennis. Er bestaat toch geen betere manier om over elkaars culturele erfgoed te leren?

Maria Vasilopoulou, Griekenland

“

”De stem van de leerkracht

We moeten het culturele erfgoed van ons land waarderen om anderen te begrijpen en om onze ogen te openen voor de wereld. Irene Confalone, Italië

33

Cultureel erfgoed is een weer-spiegeling van het geheugen. Dankzij cultureel erfgoed kan je een persoonlijke relatie aangaan met objecten en ruimten uit het dagelijks leven van vorige

generaties, ontdekken hoe mensen dachten over zichzelf, de gemeenschap waarin ze leefden en hoe ze de wereld zagen. Piotr Krzysztoforski, Polen

Als burgers behoren we tot een maat-schappij die is gegroeid uit ervaringen uit het verleden en die haar identiteit in het heden ontwikkelt om ons naar de toekomst te leiden. Als leer-krachten kunnen wij de banden van ons cultureel erfgoed versterken via internationale projecten zoals eTwinning of Erasmus+ die onze leerlingen ervan bewust maken dat het belangrijk is om de grote waarde van de hele wereld te koesteren. Fina Vendrell, Spanje

Ik denk dat onderwijs echt nuttig kan zijn om cultureel erfgoed te verspreiden en behouden, zolang je maar de juiste middelen kiest. Onderwijs kan namelijk een zeer directe manier zijn om met jongeren te communiceren en die communicatie wordt effectiever als je het onderwerp op een boeiende en fascinerende manier presenteert. En voor mij is eTwinning HET perfecte instrument voor dit hele proces.

Gabriella Gasperini, Italië


Ik denk dat het culturele erfgoed van gelijk welk land de historische achtergrond en de rijke geschiedenis van dat land toont, en op die manier als het ware de inspira-tiebron is voor de volgende generaties. Het wordt bewaard en overgeleverd in de geesten en harten van de mensen. Cultureel erfgoed is het fundament van alle naties, een rijke bodem die voortdurend wordt gevoed door de liefheb-bende geesten van de mensen.

Lina Qashu, Jordanië

Cultureel erfgoed betekent zoveel

voor mij. We groeien op met deze hele

context. Talen, gewoonten, voeding,

tradities, muziek, dans, kleuren,

schilderijen, zelfs de manier waarop

we onszelf kleden wordt beïnvloed

door ons cultureel erfgoed. Ik ben

Frans en kom uit Martinique. Dat is

een klein eiland in de Caribische Zee.

Inderdaad, ik ben het resultaat van

twee culturen en daar ben ik trots op.

Mirella Martins, St Paul Les Dax,

Frankrijk


Cultureel erfgoed bepaalt ons en

ik denk dat het erg belangrijk is om

jongeren duidelijk te maken dat ze

voor dit erfgoed moeten zorgen. Ik

denk dat het goed zou zijn om links

te leggen met de interesses van de

leerlingen van vandaag, om nieuwe

technologieën te gebruiken om de

inhoud van cultureel erfgoed toegan-

kelijker en interessanter te maken.

De generaties van vandaag willen

snellere reacties, en daar moeten we

ons aan aanpassen. Anders zullen

leerlingen op zoek gaan naar andere

content.Vesna Kostic, Servië

Cultureel erfgoed zou op scholen

moeten worden onderwezen

aan jonge leerlingen, omdat

het hen leert om open te staan

voor andere beschavingen,

hen kennis laat maken met

de overeenkomsten en de

verschillen als een vorm van

menselijke rijkdom en diversiteit.

Ze leren zichzelf én de anderen

te aanvaarden en zo stimuleert

cultureel erfgoed dus als het

ware inclusie.

Olfa Ben Hassine, Tunesië

Cultureel erfgoed is globaal; het is eigendom van iedereen. Svetlana Borsch, Oekraïne

Het is ons DNA... Europeanen zijn

een mix van culturen en dat is goed

omdat ons erfgoed uniek is. We

zijn wat we zijn, omdat het verleden

ons heeft verrijkt en ook omdat het

heden ons voortdurend verandert.

De geschiedenis stevent af op een

toekomst die zeker nieuwe verande-

ringen voor Europa zal brengen. Ons

erfgoed bestaat echter al en daarom

is het zo belangrijk om de herinnering

aan mensen, hun waarden, hun

prestaties en ook hun fouten levend

te houden. Zonder dit erfgoed zal heel

wat onduidelijk zijn voor toekomstige

generaties. Delfina Casalderrey, Portugal

35

“

”De stem van de leerling

Erfgoed is alles wat het

verleden ons heeft nagelaten.

Erfgoed is alles wat de mens

heeft weten te bewaren.

Daarom helpt onze workshop

“LE PIETRE PARLANO” ons bij

het ontdekken, leren kennen,

liefhebben en koesteren van wat

van ons verleden overblijft.

Martina, Gaia, Alberto, 8 jaar, Italië

Cultureel erfgoed is iets wat belangrijk is voor elk land en dat een belangrijke rol speelt voor de lokale bevolking. Dat kan een historisch gebouw of een nationaal gerecht zijn. We leren over cultureel erfgoed van onze ouders, omgeving of leerkrachten.Gohar, 16 jaar, Armenië

Cultureel erfgoed is een verzameling

van kunst, ambachten, gewoonten,

tradities, plaatsen zoals musea,

archeologische vindplaatsen, oude

gebouwen enz., die ons allemaal iets

over mensen vertellen.

Ik hou ervan om dergelijke plaatsen

te bezoeken, omdat ik meer

wil weten over mensen die op

verschillende plaatsen in de wereld

wonen. Op school vind ik het leuk

om aan projecten te werken en

deel te nemen aan lessen over

dit onderwerp. Ik hou vooral van

Geschiedenis en Aardrijkskunde.

Raul, 10 jaar, Roemenië



Ik denk dat het heel belangrijk

is om zorg te dragen voor ons

cultureel erfgoed, omdat het

een geweldige bron van kennis

is en een kans biedt om over

verschillende culturen te leren,

niet alleen uit boeken. De

beste manier om over cultureel

erfgoed te leren, is door het met

eigen ogen te zien. Je kunt ook

met oudere mensen praten of

deelnemen aan internationale

uitwisselingen, reizen, praten

met buitenlandse mensen of

surfen op het internet.

Aleksandra, 17 jaar, Polen

Cultureel erfgoed is een samenspel van tradities, monumenten en cultuur, maar het is ook iets wat moet worden verdedigd en gewaardeerd. We kunnen leren door te reizen, in het buitenland te werken, op zoek te gaan of te luisteren

naar informatie over andere culturen en monumenten te bezoeken. Michela, 16 jaar, Italië

Ik bezoek graag musea omdat ik dan het gevoel heb dat ik terug reis in de tijd en een ander leven leid. Elena, 12 jaar, Italië

3737

Leren over cultureel erfgoed op school

Hoofdstuk 3


3.1. Lesgeven met digitaal cultureel erfgoed in de klas van de 21e eeuwMilena Popova, Hoofd Re-use Services, Europeana

In 2018 heeft het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed voortdurend de aandacht gevestigd op de rijkdom van het Europese culturele erfgoed als onderdeel van het dagelijkse leven van de mensen. Het volledige potentieel van dit potentieel benutten om te onderwijzen en te leren, is een onderneming die nooit eindigt. Leerkrachten hebben hun studenten altijd geholpen bij het ontdekken en omgaan met cultureel erfgoed door middel van excursies, bezoeken aan musea of kunstuit-voeringen. Nu kunnen ze ook digitale culturele gegevens in hun lessen integreren, zodat leren nog intuïtiever en creatiever wordt, en nog meer gaat lonen.

Europeana is het Europese platform voor digitaal cultureel erfgoed en het virtuele gezicht van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed. Europeana kan leerkrachten helpen om vernieuwende manieren van lesgeven te introduceren, om aantrekkelijke leererva-ringen te ontwerpen voor hun leerlingen en om hun digitale en culturele competenties te ontwikkelen. De website biedt gratis online toegang tot meer dan 50 miljoen gedigita-liseerde items afkomstig uit meer dan 3.700 musea, archieven, bibliotheken en galerijen uit heel Europa. In de collecties vind je een schier eindeloze waaier aan inhoud uit 43 landen en in 23 verschillende talen, over verschillende thema's en media, waaronder kunstwerken, foto's, modeontwerpen, 3D-beelden, kaarten, kranten en nog veel meer. Deze digitale archieven bieden talloze mogelijkheden om kennis te maken met aspecten van cultureel erfgoed en om te leren door erfgoed te interpreteren, zoals beschreven in hoofdstuk 1.2. Bovendien zijn ongeveer 20 miljoen items uit de collecties beschikbaar via een open licentie, en kunnen ze dus eenvoudig en gratis worden geïntegreerd in educatieve apps, games, platforms en online diensten.

Leerkrachten en leerlingen kunnen al het materiaal van Europeana gebruiken voor eTwin-ning-activiteiten in de klas. Ze kunnen de collecties doorzoeken op kleur, personen, tijd-speriode en onderwerp, of ze kunnen samengestelde materialen verkennen die gaan van van online tentoonstellingen en galerieën tot thematische collecties over de Eerste Wereldoorlog, kunst, muziek, mode, fotografie, geografie en meer. Wie Europeana voor het eerst gebruikt, vindt er ook nuttige tips vinden over hoe hij/zij in de collecties moet zoeken, bronnen en copyright correct kan vermelden in de handige “Gids voor het gebruik van Europeana in het onderwijs”, die beschikbaar is in vijf talen (Engels, Frans, Spaans, Portugees en Italiaans).

Milena Popova

39

Met de rijke en diverse collecties van Europeana kunnen alle leerkrachten hun lessen verrijken, ongeacht het vak dat ze gewoonlijk doceren. Zo kunnen de brieven en foto's uit de collectie rond de Eerste Wereldoorlog als leermateriaal dienen voor een geschie-denisles; de persoonlijke verhalen uit de 'Migratie'-collectie kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor een schrijfwedstrijd in een taalcursus.

Leerkrachten kunnen bovendien gebruik maken van een hele reeks interactieve tools en digitale leermiddelen met inhoud van Europeana om hun lessen te verlevendigen en leerlingen te helpen om hun digitale en culturele competenties te ontwikkelen. Door met digitale culturele gegevens en hulpmiddelen te werken, zullen leerlingen hun digitale geletterdheid verbeteren en hun vaardigheden op het vlak van samenwerking en kritisch denken verbeteren; door hun interactie met cultureel erfgoed zullen ze onze culturele schatten meer gaan waarderen, een gevoel van verbondenheid ontwikkelen, hun nieuws-gierigheid aanscherpen en toleranter staan tegenover onze huidige globale en onderling verbonden wereld. Hieronder vind je een aantal voorbeelden van digitale leermiddelen en tools met inhoud van Europeana, die kunnen worden gebruikt in eTwinning-projecten:

1. Art Faces appTags: lager onderwijs, kunst

Een digitale game voor kinderen van de basisschool, waarmee ze aan de hand van geselecteerde kunstwerken uit de Europeana-collecties kennismaken met visuele kunst. Elk schilderij wordt gekoppeld aan verschillende educatieve uitdagingen en via de laatste quiz wordt een tijdlijn onthuld met alle portretten en hun eigenaardigheden.

Link: http://bit.ly/etwinningCHa

2. “World War I: A battle of perspectives” Multi-Touch boek en online-cursusTags: middelbaar onderwijs, geschiedenis, WO I

Aan de hand van materialen uit de Europeana 1914 - 1918 collectie, onderzoekt dit interactieve boek vier hypothesen voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. De iTunes U-cursus biedt een interactieve leerhulp die is gebaseerd op het Multi-Touch-boek om leerlingen te helpen de materialen te evalueren en hun eigen begrip te ontwikkelen van wat in 1914 tot de oorlog heeft geleid. De beide materialen zijn gratis en tweetalig (Engels en Nederlands).

Link naar het Multi-touch-boek: http://bit.ly/etwinningCHb Link naar de cursus: http://bit.ly/etwinningCHc

3. Leren over cultureel erfgoed op school

http://bit.ly/etwinningCHa

http://bit.ly/etwinningCHb

http://bit.ly/etwinningCHc


3. “Animals in the Great War” e-boekTags: middelbaar onderwijs, geschiedenis, WO I

Een gratis, tweetalig (Italiaans en Engels) e-book voor leerkrachten en leerlingen uit het middelbare onderwijs. Aan de hand van de thematische Europeana 1914 - 1918 collectie bestudeert dit boek de Eerste Wereldoorlog vanuit het standpunt van de dieren die erbij werden betrokken.

Link: http://bit.ly/etwinningCHd

4. HistorianaTags: middelbaar onderwijs, geschiedenis, STEM

Historiana biedt aanvullende pan-Europese leermiddelen voor leerkrachten geschie-denis en leerlingen, waaronder innovatieve digitale tools, inhoudelijke materialen en e-learningactiviteiten met materiaal van Europeana. De leerlingen kunnen samenge-stelde mini-collecties over historische figuren (van Jeanne D'Arc tot Queen Victoria en Stalin) verkennen en online leeractiviteiten uitvoeren over de Eerste Wereldoorlog, de Industriële Revolutie, de Britse Suffragette-beweging en meer.

Links: http://bit.ly/etwinningCHk http://bit.ly/etwinningCHi

5. TranscribathonTags: middelbaar onderwijs, tool voor samenwerking, verschillende onderwerpen

De Transcribathon is een online leermiddel voor de transcriptie van historische documenten uit de thematische Europeana-collectie over de Eerste Wereldoorlog. Met deze tool kunnen leerlingen hun digitale mediavaardigheden verbeteren door te leren hoe ze digitale collecties kunnen maken en hoe ze daaraan metadata kunnen toevoegen (bijvoorbeeld locatie). Omdat ze in teams werken en het opnemen tegen andere teams of scholen, ontwikkelen ze ook hun samenwerkingsvaardigheden. De leerkrachten kunnen tutorials in zeven verschillende talen raadplegen en de documenten gebruiken in verschil-lende contexten (van geschiedenis tot lessen burgerschap).

Link: http://bit.ly/etwinningCHg

http://bit.ly/etwinningCHd

http://bit.ly/etwinningCHk

http://bit.ly/etwinningCHi

http://bit.ly/etwinningCHg

41

3.2 Twintig ideeën en activiteiten om cultureel erfgoed in de klas te introduceren

“Ik wil niet dat mijn huis aan alle kanten wordt ingesloten en dat mijn ramen worden verduisterd. Ik wil dat de cultuur van alle landen zo vrij mogelijk door mijn huis wordt geblazen. Maar ik weiger erdoor te worden omvergeblazen.”

Mahatma Ghandi

Wanneer we het Culturele Werelderfgoed begrijpen, kunnen we ons beter bewust worden van onze eigen wortels en van onze culturele en sociale identiteit. Via eTwinning krijgen leer-krachten en leerlingen de kans om het erfgoed van Europa als een rijk en gevarieerd mozaïek van culturele expressie in de kijker te zetten. Dankzij eTwinning krijgen leerlingen de kans om over overtuigingen, waarden en kennis van hun voorouders en de beschavingen die ze hebben gecreëerd of waarmee ze zijn omgegaan te leren door samen te werken met hun leeftijdsgenoten van de andere landen. Ze kunnen standpunten uitwisselen, debatteren en leren over het culturele erfgoed van Europa. Door de mogelijkheden op het vlak van interna-tionale samenwerking kan eTwinning een belangrijke rol spelen bij het beschermen van de enorme culturele diversiteit van onze wereld. Cultureel erfgoed is een breed onderwerp en acti-viteiten die daarmee verband houden, zijn altijd aanwezig in eTwinning-projecten. Hieronder vind je twintig praktische activiteiten, waarvan er zes afkomstig zijn van eTwinning-projecten die je in de klas kunt implementeren om cultureel erfgoed te introduceren bij leerlingen van alle leeftijden. Dit zijn slechts enkele ideeën die je hopelijk verder kunnen inspireren om cultureel erfgoed te promoten bij jouw leerlingen en om innovatieve projecten op te zetten.

1. Ons materiële culturele erfgoed ontdekken

Leeftijd van de leerlingen: 5 – 9 jaarLeg de leerlingen uit wat materieel cultureel erfgoed precies is en toon hen voorbeelden van roerend cultureel erfgoed: schilderijen, beeldhouwwerken, munten, manuscripten en van onroerend erfgoed: monumenten, archeologische vindplaatsen van je land. Vraag de leerlingen om er eentje uit te kiezen en dit op papier te tekenen of op een online tool zoals Colorillo (http://colorillo.com/). Maak een collage met de tekeningen van alle partners om je klas mee te versieren.

Leeftijd van de leerlingen: 10 – 18 jaarVoer met de leerlingen een discussie over wat cultureel erfgoed precies is, en leg daarbij de nadruk op materieel erfgoed. Leg uit wat de verschillen zijn tussen roerend cultureel erfgoed: schilderijen, beeldhouwwerken, munten, manuscripten en onroerend erfgoed: monumenten, archeologische vindplaatsen. Geef hen de opdracht om op het internet op


http://colorillo.com/


zoek te gaan naar het roerende en onroerende culturele erfgoed van hun regio of land en om afbeeldingen met 2 - 3 regels informatie te uploaden op een Padlet (https://padlet.com) of op de TwinSpace van het project.

2. Bezoek een site of een museum

Leeftijd van de leerlingen: 5 – 11 jaarLeg de leerlingen voor het bezoek uit wat ze gaan zien en laat ze wat foto's zien. Vraag hen om na te denken over vragen die ze aan de gids van de site zouden willen stellen en om die op papier neer te schrijven.

Vraag hen tijdens het bezoek om een tekening te maken van het kenmerk of deel van de site dat ze het leukst vinden. Vraag hen om hun ogen te sluiten en te beschrijven wat ze horen en ruiken, en om hier aantekeningen van te maken. Vergeet niet om de vragen die jullie hebben voorbereid aan de gids te stellen.

Organiseer na het bezoek een gesprek met de leerlingen en vraag hen om hun indrukken te delen. Stuur de tekeningen naar je partners en vraag hen om de site op te zoeken, erover te leren en jullie tekeningen te gebruiken om de site voor te stellen. Je kan hiervoor werken met Voicethread (https://voicethread.com/) zodat iedereen zijn of haar opmerkingen kan opnemen en toevoegen.

Leeftijd van de leerlingen: 12 – 18Tracht voor het bezoek je collega's te betrekken bij de voorbereiding van de leerlingen.

• De leerkracht geschiedenis kan informatie geven over de geschiedenis van de site door de eeuwen heen

• De leerkracht aardrijkskunde kan vertellen over interessante plekken op de locatie van de site

• De taalleerkracht kan teksten bezorgen die gaan over de site• De leerkracht wiskunde kan leerlingen vragen om de afmetingen van de site te

berekenen en uit te leggen hoe ze werd gebouwd • de leerkracht wetenschappen kan met de leerlingen praten over de mogelijke bedrei-

gingen van de site vanwege vervuiling, toerisme of verwaarlozing, enz.

Bereid de leerlingen voor door hen uit te leggen wat ze tijdens het bezoek kunnen zien en doen, en verdeel hen in groepen op basis van hun interesses. Groep één kan tekeningen van de site maken, groep twee kan foto's maken, groep drie kan de gids en mensen die op de site werken, interviewen en groep vier kan delen van het bezoek opnemen. Als jullie terug zijn in de klas, vraag je de leerlingen wat ze hebben gezien en geleerd, en beslis je hoe je het materiaal dat je tijdens je bezoek hebt verzameld, zal gebruiken om het op een interessante

https://padlet.com

https://padlet.com

https://voicethread.com

43

manier aan je eTwinning-partners voor te stellen. De leerlingen kunnen een video maken met al het materiaal en dit uploaden naar de TwinSpace. Daarna kunnen ze hun partners vragen om de video te bekijken en een quiz te maken met vragen over de site.

Ze kunnen ook een fotowedstrijd organiseren met hun partners door alle foto's die ze tijdens de bezoeken aan de sites in hun land hebben gemaakt, te uploaden in Dotstorming (https://dotstorming.com/) en te stemmen voor degene die ze het leukst vinden. De beste kunnen worden gebruikt om een tentoonstelling op te zetten waarop de schoolgemeen-schap, ouders en regionale vertegenwoordigers kunnen worden uitgenodigd.

3. Debat Nationaal Erfgoedcomité

Leeftijd van de leerlingen: 15 – 18Elk jaar kunnen de landen die het Werelderfgoedverdrag hebben ondertekend, als een manier om hun natuurlijke en culturele erfgoed te beschermen, eigendommen op hun grondgebied nomineren die volgens hen zouden moeten worden opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO (http://whc.unesco.org/en/globalstrategy/).

Bespreek dit verdrag met je leerlingen en bekijk de lijst. Organiseer daarna een rollenspel waarbij je één voorzitter, twee vice-voorzitters en één rapporteur kiest. Deze leerlingen vertegenwoordigen de commissie die beslist welke genomineerde sites op de Werelderfgoedlijst zullen worden opgenomen.Verdeel de andere leerlingen in nationale of transnationale groepen en vraag hen om een nationale of Europese site te zoeken die nog niet in de lijst is opgenomen. Ze moeten samen een presentatie maken waarin ze de site en de redenen waarom die in de lijst moet worden opgenomen, voorstellen.

Organiseer een eTwinning Live-evenement waarbij alle groepen hun site aan de commissie voorstellen. De groepen moeten kunnen antwoorden op vragen zoals:


https://dotstorming.com

http://whc.unesco.org/en/globalstrategy/


• Is de site goed bewaard gebleven?• Waarom is het belangrijk om hem te beschermen?• Zijn er plannen voor het behoud van de site?• Hoe denkt de lokale bevolking over deze nominatie?• Welke activiteiten kunnen worden georganiseerd om mensen bewust te maken van het

belang van de site?

Daarna beslist de commissie welke van de voorgestelde sites in de lijst kunnen worden opgenomen en leggen ze uit om welke redenen ze die beslissing hebben genomen.

4. Duurzaam Toerisme en Erfgoed

Leeftijd: 12 – 18Cultureel erfgoed is van nature uniek en fragiel. Het is daarom van cruciaal belang dat de toeristische autoriteiten cultureel-erfgoedsites op een duurzame manier ontwikkelen.

Verdeel de leerlingen in twee groepen:Groep één maakt een lijst van de voordelen van toerisme voor cultureel-erfgoedsitesGroep twee maakt een lijst van de bedreigingen die toerisme voor cultureel-erfgoed-sites kan vormen.

Daarna stellen de twee groepen hun lijsten voor en bespreken ze welke acties er kunnen worden genomen om de bedreigingen van het toerisme te beperken. De twee lijsten kunnen worden gepubliceerd in Tricider (http://www.tricider.com/), wat de twee groepen zal aanmoedigen om met elkaar te communiceren door opmerkingen toe te voegen bij elkaars content.

5. Grootouders delen hun culturele erfgoed

Leeftijd: 5 – 15Grootouders en ouderen kunnen heel wat waardevolle informatie over cultureel erfgoed delen. Je kunt ze in de klas uitnodigen en leerlingen de opdracht geven om vragen voor te bereiden over de dingen die ze van hen willen leren zoals tradities, oude liedjes, dansen, verhalen uit hun jeugd en hoe de dingen in de loop der jaren zijn veranderd.

Naargelang de leeftijd van je studenten, kan je verschillende activiteiten met hen organiseren:• Grootouders vertellen een verhaal en de leerlingen maken daar hun eigen tekeningen

en foto's bij; vertalen het naar de taal van het project zodat ze het in de TwinSpace kunnen delen.

• Grootouders brengen oude voorwerpen en foto's mee, en de leerlingen maken hiermee een tentoonstelling. Ze maken foto's van hun tentoonstelling die ze met hun partners delen of ze ontmoeten elkaar tijdens een live-evenement en worden zelf gidsen die alle informatie over de verschillende voorwerpen geven.

https://www.tricider.com/;jsessionid=jedvTYuKihNcPJtmtUIT3Q

45

• Grootouders brengen oude foto's en voorwerpen mee naar de klas en praten over de tradities waarmee ze zijn grootgebracht. De leerlingen laden foto's en tekeningen van de voorwerpen op en hun partners gebruiken deze foto's om een nieuw verhaal te maken.

• Grootouders brengen oude foto's van hun regio mee naar de klas. De leerlingen maken of zoeken vergelijkbare foto's van dezelfde plaatsen en vergelijken het verleden en het heden.

• Grootouders leren de leerlingen traditionele dansen en liedjes, die de leerlingen op hun beurt aan hun partners kunnen leren.

6. De geschiedenis nieuw leven inblazen door middel van toneel

Leeftijd: 5 – 18Afhankelijk van de leeftijd van je leerlingen, kun je toneelactiviteiten organiseren om hen te helpen hun culturele erfgoed en het culturele erfgoed van hun partners te ontdekken.

Vraag de leerlingen om na te denken over de tradities van hun regio of hun land, en om deze op te schrijven. Je partners doen hetzelfde met hun leerlingen. Dan stem je met de leerlingen om te bepalen wat de twee interessantste zijn. De leerlingen moeten informatie zoals foto's en video's zoeken en delen met hun partners. Elke partnerklas moet één traditie kiezen die door hun partners wordt voorgesteld, de gedeelde informatie gebruiken en deze als toneel voorstellen. De leerkracht kan een video maken van deze activiteit en die delen in de TwinSpace.

Als de leerlingen ouder zijn, kunnen ze ook onderzoeken en bespreken of hun tradities gemeenschappelijke aspecten hebben.

7. Koken en onze cultuur delen

Leeftijd: 5 – 12De leerlingen delen traditionele recepten uit hun regio met hun partners. Ze kunnen het gerecht in de klas bereiden of hun ouders erbij betrekken en een Nationale Kookdag organiseren:• De leerlingen stellen aan de klas voor wat ze zullen koken• Ze beslissen op welke dag ze Nationale Kookdag gaan vieren• De dag ervoor bereiden de leerlingen hun gerecht samen met hun ouders, en maken

ze foto's en video's van de activiteit• De dag erna komen de leerlingen en ouders naar school met hun gerechten en kunnen

ze verschillende gerechten uit de verschillende regio's proeven• Alle recepten met bijhorende foto's en video's worden gedeeld in de TwinSpace.



En/of een Europese Kookdag:• Elke leerling kiest een recept van een leerling uit zijn/haar partnerklas • Er wordt beslist op welke dag de Europese Kookdag zal worden gevierd• De dag ervoor bereiden de leerlingen hun gerecht samen met hun ouders• De dag erna komen de leerlingen en ouders naar school met hun gerechten en kunnen

ze verschillende gerechten uit andere landen proeven• Ze noteren hun mening over de verschillende smaken, zoeken naar overeenkomsten

of verschillen en delen die met hun partners

8. Een Toeristische Gids van jouw stad

Leeftijd: 12 – 18De leerlingen wordt gevraagd om hun stad op een boeiende manier voor te stellen met als doel meer toeristen naar hun stad te halen. Daarnaast werken ze ook samen met hun partners om hen te helpen.

Elke klas maakt een lijst met vragen over de dingen die ze willen leren over de regio van hun partner: archeologische vindplaatsen die ze kunnen bezoeken, culturele festivals waaraan ze kunnen deelnemen, traditionele gerechten die ze kunnen proeven, enz.

De leerlingen uit de verschillende klassen maken op basis daarvan een online reisgids waarin ze de vragen van hun partners beantwoorden. Voordat de reisgids definitief wordt gepubliceerd, controleren de leerlingen in elke partnerklas of al hun vragen werden beantwoord en geven ze feedback aan hun leeftijdsgenoten.

9. Cultureel Erfgoed en Ondernemerschap

Leeftijd: 12 – 18Vraag je leerlingen om tijdens een bezoek aan een museum of een archeologische vindplaats om een kijkje te nemen in de gift shop. Vraag hen om te noteren welke voorwerpen ze daar kunnen kopen en bespreek waarom mensen vaak een souvenir willen van een plaats die

47

ze hebben bezocht. Als je terug bent in de klas, bespreek je met de leerlingen welke andere voorwerpen er in de shop zouden kunnen worden verkocht en hoe die voorwerpen het culturele erfgoed van hun land of regio promoten. De leerlingen kunnen die voorwerpen vervolgens zelf ontwerpen en naar hun partners sturen. Hun partners op hun beurt, sturen hen hun eigen ontwerpen. Daarna moeten beide klassen meer informatie vinden over het culturele erfgoed van het andere land en proberen om de nieuwe voorwerpen ook effectief te maken. Je kan verschillende materialen gebruiken om de voorwerpen te bouwen, zoals kartons of 3D-printers.

10. Monumenten bouwen

Leeftijd: 5 – 11In een project waarin je verschillende monumenten bespreekt, kan je de leerlingen vragen om een replica te bouwen van een beroemd monument uit hun eigen land of het land van hun partner. Het doel is om iets te bouwen dat zo goed mogelijk lijkt op het echte werk, terwijl ze leren over schalen, verhoudingen en maten. Ze kunnen kiezen welke materialen ze willen gebruiken en omdat ze nog jong zijn, kunnen ze de hulp van hun ouders inroepen. Als alle replica's klaar zijn, kan je een tentoonstelling organiseren en je monumenten via een livesessie aan je partners tonen. Als de partners geïnteresseerd zijn, kunnen ze op zoek gaan naar meer informatie over de monumenten die jullie hebben nagebouwd.

Leeftijd 12 – 18Met oudere leerlingen kan je werken met Minecraft (https://minecraft.net/en-us/) en kan je hen vragen om samen een replica van een monument te bouwen of om een nieuwe dimensie toe te voegen aan een bestaand monument. Ze moeten de afmetingen van hun structuur plannen, het materiaal kiezen en de diameter en hoogte meten, waarbij ze belangrijke wiskundige concepten leren gebruiken. Minecraft biedt hen ook de mogelijk-heid om samen te werken in nationale of transnationale teams.

11. Radioprogramma over cultureel erfgoed

Leeftijd: 12 – 18Verdeel je leerlingen in nationale of transnationale teams en plan een radioprogramma over cultureel erfgoed.

In het programma kunnen onder andere de volgende items aan bod komen:• Een discussie over het belang van een culturele erfgoedsite• Fragmenten uit gedichten of literatuur die naar de site verwijzen• Muziek en geluiden van culturele erfgoedsites• Interviews met mensen die op deze sites werken, zoals archeologen, deskundigen op

het vlak van restauratie en instandhouding van kunstwerken• Debatten over hoe cultureel erfgoed kan worden beschermd• Discussie over de schaamteloze exploitatie van culturele erfgoedsites zoals Palmyra.


https://minecraft.net/en-us/


De leerlingen creëren zelf alle inhoud en zodra ze klaar zijn, kunnen ze Audacity (https://www.audacityteam.org/) en SoundCloud (https://soundcloud.com/) gebruiken om hun eigen podcasts te maken.

12. Ons materiële culturele erfgoed beschermen

Leeftijd: 12 – 18Zodra leerlingen begrijpen wat materieel cultureel erfgoed precies is, kan je hen vragen om uit te leggen met welke bedreigingen de sites worden geconfronteerd ten gevolge van:

• Lucht- en watervervuiling • Aardbevingen• Massatoerisme• Menselijke interventies • Oorlog• Natuurrampen• Voorwaarden voor behoud (verlichting, airconditioning).

De leerlingen werken in groepjes en kiezen een van de bovenstaande bedreigingen. Daarna gaan ze samen met hun team rond die bedreiging aan de slag, voeren ze experimenten uit, zoeken informatie op, gaan met deskundigen praten, enz. Zodra ze meer weten, kunnen ze duurzame oplossingen voorstellen om ons materiële culturele erfgoed te beschermen en behouden.

13. Ontwikkeling en erfgoed

Leeftijd: 15 – 18De lokale overheid heeft een plan uitgewerkt voor de ontwikkeling van het centrum van de stad waar je woont. Het stadscentrum is vrij oud en er staan enkele van de nog overge-bleven traditionele woningen in jouw regio. Deze huizen zijn een belangrijke uitdrukking van jouw lokale identiteit; de woonstandaard in dat deel van de stad heeft het moderni-seringsproces echter niet gevolgd. Zo kunnen er bijvoorbeeld geen water- en toiletfacili-teiten worden geïnstalleerd. Als het ontwikkelingsplan wordt uitgevoerd, betekent dit dat het oudste deel van de stad zal worden afgebroken om plaats te maken voor moderne flatgebouwen. Sommige leden van de lokale overheid zijn voorstander van het voorge-stelde ontwikkelingsplan, terwijl andere lokale politici er duidelijk tegen zijn. Vandaag zijn de betrokken partijen bijeengekomen om te debatteren en te beslissen of het plan moet worden uitgevoerd (scenario dat is opgenomen in het educatieve UNESCO World Heritage in Young Hands pakket).

Alle partnerscholen krijgen dit scenario. Je stelt vijf groepen voor en laat de leerlingen zelf beslissen van welke groep ze deel willen uitmaken:

https://www.audacityteam.org

https://www.audacityteam.org

https://soundcloud.com

49

a. Groep van de lokale overheid die voor het plan isb. Groep van de lokale overheid die tegen het plan isc. Burgers die in de oude stad wonend. Deskundigen zoals architecten en stedenbouwkundigene. Vertegenwoordigers van de media

Elke school moet ook een voorzitter kiezen, en een rapporteur die een verslag van de vergadering zal schrijven. De leerlingen van elke groep werken samen in een Meetingwords-document (http://meetingwords.com/) en schrijven een toespraak om hun standpunt tijdens de vergadering kracht bij te zetten. Ze zullen moeten nadenken over mogelijke vragen van leerlingen uit groepen met een andere mening en zullen hun eigen standpunt moeten kunnen verdedigen.

De partnerklassen spreken dan een dag en tijdstip af waarop ze een live-evenement organiseren en waarop het debat zal plaatsvinden. Elke partij stelt haar ideeën en voorstellen voor, waarna de voorzitters een beslissing nemen. Na de meeting uploaden de rapporteurs het verslag op de TwinSpace van het project.

14. Onze link met de lucht

Leeftijd: 12 – 18Vraag de leerlingen om op zoek te gaan naar erfgoed dat verband houdt met astronomie, bijvoor-beeld de overblijfselen van monumenten, locaties en landschappen, instrumenten, archieven, enz. Omdat het om een breed onderwerp gaat, is het best vooraf te beslissen waarnaar jullie op zoek willen gaan: materieel, immaterieel of natuurlijk erfgoed. De Einstein-toren in het Duitse Potsdam bijvoorbeeld, combineert uitstekende wetenschappelijke en architecturale kwaliteiten, terwijl historische documenten uit het oude Griekenland voornamelijk betrekking hebben op het wiskundige element van de astronomie (bijvoorbeeld het Antikythera-mechanisme).

Naargelang het vak dat je onderwijst, kun je je toeleggen op verschillende elementen.

Meer informatie: https://www3.astronomicalheritage.net


http://meetingwords.com

https://www3.astronomicalheritage.net


15. Weetjes over Cultureel Erfgoed

Leeftijd: 11 – 18De leerlingen krijgen de opdracht om samen een bordspel te maken met vragen over cultureel erfgoed. Ze moeten:

• het bord ontwerpen waarop het spel zal worden gespeeld, en stemmen voor het beste ontwerp

• beslissen over de categorieën van het spel (Kunst, Tradities, Geschiedenis, Talen, enz.)

• de pionnen ontwerpen die zullen worden gebruikt om het spel te spelen• de kaarten voor de vragen ontwerpen• de vragen en antwoorden voor het spel opschrijven. Elke partner maakt vragen voor

zijn land, of een partner beslist over de vragen voor zijn land terwijl de andere partner vier mogelijke antwoorden bedenkt.

• elke partnerklas creëert zijn eigen bordspel.

De leerlingen kunnen beslissen of ze het bordspel met hun partners willen uitwisselen of dat ze het op hun eigen school spelen en de leerlingen uit de andere klassen uitnodigen om het spel te spelen.

Idee van het eTwinning-project: “Cultural Heritage Trivia” https://twinspace.etwinning.net/47907/ Deelnemende landen: Griekenland, Spanje

16. Traditionele dansen (aan)leren

Leeftijd: 6 – 15Vraag je leerlingen om een traditionele dans uit hun regio te kiezen en extra informatie op te zoeken over hoe die verbonden is met hun erfgoed. Maak daarna samen een instructievideo voor iemand die de dans wil leren. Als alles klaar is, deel je de informatie over de dans en de video met je partners, die op hun beurt hetzelfde zullen doen. Aan de hand van de tutorial leren de leerlingen de dans van hun partners en maken ze hiervan een video. Alle video's, de voorbereidingen en het informatiemateriaal kunnen worden toegevoegd aan een Thinglink: https://www.thinglink.com/

Idee van het eTwinning-project: “A world of “famous” difference” https://twinspace.etwinning.net/23626/homeDeelnemende landen: Kroatië, Griekenland, Polen, Turkije



https://www.thinglink.com



51

17. Leren over de muziek en folklore van je partners

Leeftijd: 8 – 15Elke partnerklas selecteert een traditioneel lied. Er kan worden gewerkt met een ThingLink (https://www.thinglink.com/) om alle video's aan een interactieve kaart van Europa toe te voegen.

De leerlingen werken in groepjes en krijgen een deel van elk van de liedjes van de partners toegewezen om choreografie te creëren. De leerlingen beluisteren het lied verschillende keren, repeteren hun choreografie en nemen een video op waarin ze de dans uitvoeren. Alle video's worden gedeeld in een nieuwe interactieve Thinglink-kaart van Europa.

Idee van het eTwinning-project: “DetecTwinning” https://twinspace.etwinning.net/44486 Deelnemende landen: Frankrijk, Spanje, Turkije

18. Traditionele verhalen met een ander einde

Leeftijd: 6 – 15De leerlingen kiezen een traditionele sage of verhaal van elke partnerklas en schrijven het eerste deel van het verhaal. Daarna voegt elk land zijn eigen hoofdstuk aan elk verhaal toe en creëert op die manier nieuwe verhalen.

De leerlingen kunnen de verhalen illustreren of hun jongere schoolgenoten vragen om hen te helpen nadat ze de verhalen aan hen hebben verteld.

Daarna kunnen er verschillende activiteiten worden ondernomen zoals:• de verhalen uitvoeren als een toneelstuk• de verhalen uitbeelden met poppen• opnames maken van de verhalen waarbij leerlingen, leerkrachten en ouders kunnen

worden betrokken.

Idee van het eTwinning-project: “Children in a Europe of 2020” https://twinspace.etwinning.net/11852/home Deelnemende landen: Cyprus, Denemarken, Finland, Hongarije, Nederland, Spanje


https://www.thinglink.com/






19. Leren en ons culturele erfgoed delen met onze reizende mascotte

Leeftijd: 5 – 12De leerlingen en leerkrachten beslissen over een mascotte die het project zal vertegen-woordigen, bijv. een teddybeer, en plannen de route die hij door Europa zal afleggen. De teddybeer blijft een week in elke partnerschool en brengt tijd door met de leerlingen. De leerlingen moeten de mascotte onderdak bieden, zorgen dat hij zich thuis voelt, informatie over hun omgeving en tradities met hem delen en hem daarna met een klein geschenk naar de volgende partnerklas sturen.

De leerlingen moeten alle activiteiten die ze met de teddybeer hebben gedaan, aan hun partners presenteren. Op het einde worden alle avonturen die de teddybeer in Europa heeft beleefd, gebundeld in een gezamenlijk e-book.

Idee van het eTwinning-project: “Life through the Lens” https://twinspace.etwinning.net/20868/pages/page/218013Deelnemende landen: Kroatië, Cyprus, Denemarken, Frankrijk, Litouwen, Malta, Polen, Portugal, Spanje, Turkije, Verenigd Koninkrijk

20. Kunstgalerieën met behulp van Augmented Reality

Leeftijd: 12 – 18De leerlingen doen onderzoek naar lokale kunstenaars of kunstenaars van een bepaald tijdperk, en selecteren een aantal schilderijen waarover ze samen zullen schrijven; gewoon een korte beschrijving van het schilderij en wat informatie over de kunstenaar. Ze creëren Voki's om de informatie te delen en gebruiken verder Aurasma (Augmented Reality-tool) om foto's voor te bereiden en de Voki's aan de schilderijen te koppelen. Ze organiseren een kunsttentoonstelling in elke partnerschool. De bezoekers wordt geadviseerd Aurasma op hun smartphones te downloaden, zodat ze meer informatie kunnen krijgen over de kunstwerken die ze zien.

Idee van het eTwinning-project: “Balade A Musee” https://twinspace.etwinning.net/33628/Deelnemende landen: Frankrijk, Luxemburg, Portugal

https://twinspace.etwinning.net/20868/pages/page/218013

https://twinspace.etwinning.net/20868/pages/page/218013



5353

Interactie met het culturele erfgoed van Europa- andere educatieve materialen

Hoofdstuk 4


4.1 Leren over geschiedenis en erfgoed vanuit een Europees perspectief: Het Huis van de Europese GeschiedenisDr Constanze Itzel, Museumdirecteur, Huis van de Europese Geschiedenis

4.1.1 Een Huis voor de Europese Geschiedenis

Tot voor kort had Europa tienduizenden musea, maar weinig over zichzelf. In mei 2017 opende het Huis van de Europese Geschiedenis zijn deuren in Brussel - een poging om de complexiteit van Europa in een historisch museum te vatten. Het concept voor het museum was een idee van het Europees Parlement en werd verder ontwikkeld door een uniek internatio-naal team van historici en museumexperts.3

In het Huis is een permanente tentoonstelling over de Europese geschiedenis van de 19e en 20e eeuw ondergebracht. Daar

wordt de geschiedenis van de Europese integratie in een heel verhaal verweven. De displays bestaan uit een collectie die werd verzameld bij meer dan 300 vrijwillige schenkers uit 37 landen.

De Europese geschiedenis bestrijkt een enorm gebied dat de beschikbare ruimte meerdere keren zou kunnen vullen. In tegenstelling tot wat heel wat mensen verwachten, vind je in het Huis geen afzonderlijke ruimtes over verschillende nationale geschiede-nissen. Het museum toont daarentegen het Europese perspectief. Er worden historische fenomenen getoond die a) hun oorsprong vinden in Europa; b) zich over Europa hebben verspreid; c) tot nu toe als relevant worden beschouwd.

Het Huis van de Europese Geschiedenis is een plek waar een publiek van gelijk welke generatie en achtergrond kan leren, reflecteren en debatteren. Het huis heeft hoofd-zakelijk tot doel om het begrip van de Europese geschiedenis in al zijn complexiteit te vergroten, om de uitwisseling van ideeën aan te moedigen en om veronderstellingen in vraag te stellen.

3. Voor een gedetailleerde beschrijving van dit proces en van de principes die in dit artikel worden beschreven, zie Perikles Christodoulou, Andrea Mork (eds.): Creating a House of European History, Brussels 2018.

Dr Constanze Itzel

55

4.1.2. Een ruimte voor de herinterpretatie van erfgoed

Als museum is het Huis van de Europese Geschiedenis een instelling die erop gericht is om het bestaande erfgoed in stand te houden4. Maar het stelt ook vraagtekens bij wat dit erfgoed is en hoe het zich heeft ontwikkeld, zowel via zijn permanente als eerste tijdelijke tentoonstellingen. Het concept 'erfgoed' is sowieso al moeilijk te definiëren,5 maar dit geldt nog meer wanneer we ons gaan afvragen wat Europees erfgoed nu precies is.

Dit is de vraag die in de permanente tentoonstelling wordt gesteld.6 Een film toont historische verschijnselen die het Europese continent hebben gevormd, zoals migratie, de Griekse en Romeinse oudheid, de sterke rol van het christendom, de veranderende grenzen en nog veel meer. Een vitrine met zeer symbolische objecten toont fenomenen die mee de vorm van het continent hebben bepaald. Het gaat daarbij om: Griekse filosofie; Democratie; Rechtsorde; Christendom; Humanisme; Koloniale expansie; Slavenhandel; Staatsterreur; Verlichting; Revoluties; Kapitalisme; Marxisme, Communisme en Socialisme; de Natiestaat en de Shoah.7

Huis van de Europese Geschiedenis, Leopoldpark, ©Nicolas Withof, Huis van de Europese Geschiedenis, 2018

4. De ICOM Code of Ethics for Museums, 2017, p. 8, benadrukt dat musea de plicht hebben hun collectie te verwerven en te behouden om het natuurlijke, culturele en wetenschappelijke erfgoed te beschermen.

5. Zo definieert Laurajane Smith erfgoed bijvoorbeeld als "een cultureel proces of een culturele prestatie die zich bezighoudt met de creatie en onderhandeling van culturele identiteit, individueel en collectief geheugen en sociale en culturele waarden", zie Laurajane Smith, Cultural Heritage. Critical Concepts in Media and Cultural Studies, London 2007, p. 2.

6. Deze definitie van erfgoed is erg ruim en omvat ook politiek en intellectueel erfgoed. 7. Zie voor meer informatie het Huis van de Europese Geschiedenis, Gids van de Permanente Tentoonstelling, Brussel 2017.

4. Interactie met het culturele erfgoed van Europa- andere educatieve materialen


Permanente tentoonstelling, Collectie over Europa in de 19e eeuw; © Europese Unie, 2018

Interactive Tracking My Europe, Tijdelijke tentoonstelling Interacties; © Europese Unie, 2018

57

Door al deze momenten naast elkaar te plaatsen, worden aan de bezoeker vragen gesteld zoals: Kunnen deze ontwikkelingen als een uniek Europees erfgoed worden beschouwd? Kunnen alle Europeanen zich identificeren met dit erfgoed, ook al werden ze er op verschil-lende manieren door beïnvloed?

De eerste tijdelijke tentoonstelling, “Interacties”, gaat dieper in op de manieren waarop erfgoed wordt vormgegeven8. Het is een verkenning van zowel materieel als immaterieel erfgoed, maar ook van natuurlijk erfgoed. De tentoonstelling stelt dat de nabijheid van heel wat verschillende gebieden, talen, religies en etnische groepen op een relatief kleine ruimte in Europa, veelvuldig aanleiding heeft gegeven tot intercultureel contact, conflicten en samenwerking.

Wanneer we de oorsprong van het rijke culturele erfgoed van Europa blootleggen, wordt duidelijk dat wat we ervaren als specifiek voor één bepaalde cultuur of land, vaak het product is van interacties in tijd en ruimte. De eerste tijdelijke tentoonstelling van het Huis van de Europese Geschiedenis onderzoekt deze veelzijdige intra- en extra-Eu-ropese oorsprong door bijvoorbeeld op verkenning te gaan in de geschiedenis van culinaire recepten en ingrediënten, de geschiedenis van planten, kruiden en dieren, de geschiedenis van sport, van ideeën, van kunstvormen, van woorden, van sprookjes en andere dingen die ons in ons dagelijkse leven omgeven. Al deze ideeën en producten zijn doorheen de tijd op complexe manieren beïnvloed, waardoor ze het transnationale karakter van het erfgoed weerspiegelen9.

Zo ook zijn al onze levens vandaag de dag met elkaar verweven. Dit wordt geïllustreerd door de interactieve mapping-tool - www.myinteractions.eu. De inhoud ervan wordt volledig door gebruikers gecreëerd: antwoorden op vragen over wat mensen verbindt met plaatsen in heel Europa worden verbonden om een landkaart te maken die de connecties en voorkeuren van mensen in kaart brengt. De patronen die worden gecreëerd, tonen bijvoor-beeld de weinige lijnen die naar het Oosten gaan, of de voorkeur voor Italiaans eten, en tonen zo dat onze mentale voorstelling van de Europese ruimte sterk wordt bepaald door de geschiedenis. De resultaten kunnen zowel online als ter plaatse worden gegenereerd en doorzocht, waardoor er een bron wordt gecreëerd aan de hand waarvan kan worden gediscussieerd over de culturele interacties van vandaag 10.

4.1.3. Een bron van kennis over Europa

In overeenstemming met de principes van de hedendaagse museologie gaat het Huis van de Europese Geschiedenis ervan uit dat leren geen bijproduct mag zijn, maar centraal moet staat bij zijn activiteiten11. Het museum is een plek waar diverse doelgroepen op een informele en vrijwillige manier kunnen leren, zowel cognitief als affectief.

8. Zie Christine Dupont, Constanze Itzel (Eds.): Interactions. Centuries of Commerce, Combat and Creation. Catalogus van de Tentoonstelling. Luxemburg 2017.

9. Zie ook Gerard Delanty, The European Heritage. A Critical Re-Interpretation, London, New York 2018, p. 29ff.10. www.myinteractions.eu11. De term "Leren" heeft de voorkeur op "Onderwijs" omdat hij de actieve rol van de leerling benadrukt.



De permanente tentoonstelling is opgebouwd uit meerdere lagen, zodat bezoekers kunnen kiezen voor verschillende niveaus van diepgang, afhankelijk van hun voorkennis of de beschikbare tijd voor het bezoek. Op de meertalige tablet vinden ze nog meer diepgaande informatie (audio, films) in 24 talen. Als aanvulling op de permanente tentoonstelling is er een praktische familieroute rond het thema van een tijdreiziger. Er zijn verschillende werkbladen voor middelbare scholieren.

De eerste tijdelijke tentoonstelling is gemaakt voor andere leerstijlen en is afgestemd op de verschillende motivaties van bezoekers. De tentoonstelling moedigt bezoekers aan om op een speelse en multi-sensorische manier te leren door interactie met de objecten en met andere bezoekers.

Eerder dan vaste inhoud aan te leren als voorgesneden koek, gebruikt het Huis van de Europese Geschiedenis een kritische benadering. Dit wordt geïllustreerd door drie punten: het gebruik van vragen, de focus op het begrip interpretatie en het concept geheugen.

Deze vragende benadering is fundamenteel ingebed in het tentoonstellingsconcept en komt terug in het hele verhaal: bezoekers wordt om hun mening gevraagd, verschillende standpunten worden naast elkaar geplaatst en objecten kunnen op meerdere manieren worden geïnterpreteerd.

Interpretatie is bijvoorbeeld aanwezig wanneer de tentoonstelling laat zien hoe de mythe van Europa werd gebruikt om visies op Europa door de eeuwen heen voor te stellen, of wanneer wordt getoond hoe het cartografische beeld van Europa doorheen de tijd en met het geografische perspectief van de toeschouwer verandert. Interpretatie is ook het thema van een kunstwerk van 25 m hoog dat is opgehangen boven de trap, een maalstroom van citaten over de geschiedenis.

Er wordt nog meer complexiteit gecreëerd in het verhaal over gemeenschappelijke historische processen door middel van het concept van het geheugen, waarbij de bezoeker wordt gesti-muleerd om zich af te vragen wat we willen onthouden, individueel of collectief, en wat we liever vergeten.

De tentoonstellingen worden aangevuld met educatieve programma's en evenementen. Tot slot kan transnationale inhoud in klassen in heel Europa worden gebruikt dankzij de online leermaterialen in 24 talen. De thema's van deze materialen (migratie, conflict, mensenrechten, identiteit, informatietechnologie) werden zo geselecteerd dat ze in de context van de diverse schoolcurricula in Europa passen12. Via dit online aanbod wil het Huis van de Europese Geschiedenis leerlingen in heel Europa bereiken door een Europese dimensie toe te voegen aan het onderwijs en de nieuwsgierigheid naar de geschiedenis die we allemaal samen delen, te vergroten.

12. Alle materialen kunnen hier worden gedownload: https://historia-europa.ep.eu/en/educators-teachers/classroom-activities

59

4.2 eTwinning- en UNESCO-scholen: bouwen aan de toekomst door het verleden te ontdekken

Hoewel musea belangrijk zijn om cultureel erfgoed beter te leren begrijpen, bevinden leerkrachten zich in een bevoorrechte positie om leerlingen te helpen hun verleden te ontdekken, te leren van hun voorouders en hun toekomst vorm te geven. Scholen zijn een rijke bron van informatie en helpen leerlingen om aan de hand van constructieve activiteiten praktische vaardigheden te ontwikkelen. Daarom stellen we ook voorbeelden voor van activiteiten in scholen die het nieuwe label van 'eTwinning School' hebben gekregen, en die al deel uitmaken van het UNESCO Associated Schools netwerk, dat 70 jaar geleden werd opgericht.

Het eTwinning School Label werd in 2018 in het leven geroepen als erkenning en waardering van de betrokkenheid en toewijding van teams van leerkrachten en schoolhoofden binnen dezelfde school. De eTwinning-scholen worden erkend als leiders op het gebied van:

• Aandacht voor digitaal onderwijs• Aandacht voor eSafety• Innovatieve en creatieve benaderingen van pedagogie• Bevordering van continue professionele ontwikkeling van het personeel• Bevordering van leerpraktijken waarbij leerkrachten en leerlingen

samenwerken.

eTwinning-scholen zullen de komende jaren een belangrijke rol spelen, omdat zij de inspiratiebron vormen voor de toekomstige ontwikkeling van eTwinning en over verschil-lende onderwerpen moeten gaan nadenken. Eén van die onderwerpen kan de promotie en het behoud van cultureel erfgoed zijn.

Het UNESCO Associated Schools netwerk (https://aspnet.unesco.org/) is een wereldwijd netwerk dat al jarenlang bestaat en dat onderwijsinstellingen over de hele wereld verbindt om gemeenschappelijke doelstellingen te bereiken op het vlak van internationaal begrip en samen-werking, interculturele dialoog en vrede, duurzame ontwikkeling en kwaliteitsonderwijs in de praktijk. Het UNESCO Associated Schools netwerk zal ook worden betrokken bij een gezamenlijk project met de Europese Commissie. Dit project werd gelanceerd in het kader van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed met als doel bekendheid te geven aan onze gemeenschappe-lijke geschiedenis en waarden, en ervoor te zorgen dat onze culturele diversiteit meer wordt gewaardeerd; en dit door middel van interculturele uitwisselingen op basis van de voorstelling, interpretatie en uitwisseling van het cultureel erfgoed; en ook om kinderen aan te moedigen om hun immateriële culturele erfgoed [opnieuw] te ontdekken en te delen.In dit hoofdstuk vindt u de ideeën en ervaringen van leerkrachten en schoolhoofden van eTwinning-scholen die in het kader van dit UNESCO-netwerk al werkten aan projecten over cultureel erfgoed.



School: ITCG Enrico Fermi, Tivoli, ItaliëSchoolhoofd: Laura GiovannelliLeerkracht: Grazia Del Tito

Wanneer werd jullie school lid van het UNESCO Associated Schools netwerk?Onze school is in 2013 lid geworden van het UNESCO Associated Schools netwerk.

Welke activiteiten rond cultureel erfgoed hebben jullie georgani-seerd in jullie school, en wie is erbij betrokken?We hebben gewerkt aan project dat “Salvaguardia dei beni materiali e

immateriali di Tivoli e della Valle dell'Aniene” heette. Het project startte twee jaar geleden en loopt in oktober 2018 af. Het heeft tot doel om leerlingen bewust te maken van artistiek en cultureel erfgoed. In het kader van dit project werden verschillende activiteiten geor-ganiseerd om de kennis en waarde te stimuleren van de twee UNESCO-locaties in Tivoli (Villa D'este en Villa Adriana) en van de traditionele vormen van muziek en dans die typisch zijn voor onze streek en die onze leerlingen niet langer gebruiken.Voor dit project werkte onze school, het ITCG Fermi (Beroepsschool) samen met 2 onderwijsinstellingen in Tivoli: IC Tivoli II Baccelli (middenschool), Liceo Spallanzani (middelbare school) en Notre Dame des Anges, een school in het Franse Saint Amand-les-Eaux (met een afdeling kleuterschool, lagere, midden- en middelbare school). Bij het project waren ook de gemeente Tivoli en lokale verenigingen zoals Leo Club Tivoli en de Coöperatie “Visite guidate Tivoli” betrokken.

Denken jullie dat jullie als eTwinning-school meer leerkrachten van jullie school bij deze activiteiten kunt betrekken?Er hebben sowieso al heel wat leerkrachten deelgenomen aan de activiteiten van dit project. Het succes van de activiteiten had een positieve en krachtige impact en zorgde ervoor dat leerkrachten meer interesse kregen om ook actief aan andere activiteiten en projecten deel te nemen.

Kunnen jullie een activiteit van het UNESCO-netwerk voorstellen die ook binnen het concept van de eTwinning-school kan worden uitgevoerd? We kunnen cultureel erfgoed bij de jonge generatie promoten via eTwinning-projecten waarin lessen rond Global Citizenship aan bod komen en we kunnen onze activiteiten verspreiden via het netwerk van eTwinning-scholen. Als eTwinning-school kunnen we ook online en onsite evenementen organiseren om onze activiteiten in andere scholen in onze regio voor te stellen en te promoten.

Laura Giovannelli Grazia Del Tito

61

School: Bovenbouw Pentapolis School, Griekenland Schoolhoofd: Nikolina StathakiLeerkracht: Theodora Gkeniou

Wanneer werd jullie school lid van het UNESCO Associated Schools netwerk, en waarom?Onze school is nu vier jaar lid van het UNESCO Associated Schools netwerk dat 11.500 scholen uit 182 landen met elkaar verbindt om vrede, humanitair onderwijs en inter-culturele dialoog over de hele wereld te bevorderen. Creativiteit, commu-nicatie en innovatie zijn drie pijlers van dit netwerk die naar mijn mening ook door de eTwinning-gemeenschap

hoog in het vaandel worden gedragen.

Welke activiteiten rond cultureel erfgoed hebben jullie georganiseerd in jullie school, en wie is erbij betrokken?In Griekenland houden we elk jaar symposia met onze leerlingen, zowel in het noorden, in Thessaloniki, als in het zuiden, in Athene. Met het oog op deze evenementen voeren we toneelstukken op en bereiden we onze leerlingen voor om deel te nemen aan debatten en rondetafelgesprekken over onderwerpen die elk jaar worden opgegeven. In 2014, het eerste jaar dat dit symposium plaatsvond in Thessaloniki, maakten we een toneelstuk met als titel “Een ontmoeting met de Byzantijnse monumenten van Thessaloniki”. In 2017, tijdens het 3e symposium, hebben we ons immateriële erfgoed, onze lokale gewoonten en tradities in de kijker gezet, en organiseerden we een ander toneelstuk met de naam “In de schaduw van de berg Menikio”, naar de berg die dicht bij school is gelegen.

Deze activiteiten worden voornamelijk uitgevoerd en geleid door de wiskundeleraar van onze school die gespecialiseerd is in Toneel in het Onderwijs en die samenwerkt met groepen leerlingen die in de toneelstukken spelen en aan de discussies deelnemen. Daarnaast krijgen we de hulp van ons schoolhoofd, zijn er de ouders die tijdens het volledige proces zowel financiële als emotionele ondersteuning bieden, en kunnen we ook rekenen op verschillende andere leerkrachten die nieuwe ideeën aandragen en die waar nodig een handje helpen.

Denken jullie dat jullie als eTwinning-school meer leerkrachten van jullie school bij die activiteiten kunt betrekken?Zoals ik al zei, is er een groep leerkrachten op onze school die heel vlot met elkaar communiceren en samenwerken. Deze groep bestaat voornamelijk uit taalleerkrachten,

Nikolina Stathaki


Theodora Gkeniou


maar we willen ook graag leerkrachten kunst en muziek, ICT en vreemde talen inzetten, die elk hun eigen expertise kunnen inbrengen en er mee voor kunnen zorgen dat de projecten nog vlotter verlopen.

Hoe kan je als eTwinning-school samenwerken en relevante activiteiten promoten bij scholen, collega's en de lokale gemeenschap in jullie regio? eTwinning-scholen zijn educatieve organisaties en als zodanig willen zij maar wat graag betrokken worden bij initiatieven die het delen van kennis bevorderen. Gedurende het hele schooljaar worden er in onze school workshops, nascholing, rondetafelgesprekken en projectpresentaties georganiseerd om de resultaten van onze activiteiten te verspreiden en goede praktijken uit te wisselen. De lokale administratieve en onderwijsautoriteiten staan altijd aan onze kant en bieden subsidiëren onze activiteiten. Daarnaast zorgen Erasmus+ projecten die zijn voortgevloeid uit onze eTwinning-partnerschappen ervoor dat we nog meer mogelijkheden krijgen om voortdurend te evolueren en ontwikkelen.

Kunnen jullie een activiteit van het UNESCO-netwerk voorstellen die ook binnen het concept van de eTwinning-school kan worden uitgevoerd?Symposia met leerlingen zijn absoluut een heel nuttig evenement omdat ze de betrokken tieners een stem geven. Ze bieden hen een manier om hun creativiteit de vrije loop te laten binnen een reële en interactieve context, en helpen hen om de nodige vaar-digheden te ontwikkelen op het vlak van initiatief en ondernemingszin omdat ze actief betrokken zijn en zelf in grote mate beslissingen nemen wanneer ze hun bijdrage voor-bereiden, of het nu gaat om een toneelstuk, een film, een presentatie, een uitvoering of gelijk welke andere vorm van artistieke expressie.

Daarnaast verbeteren de leerlingen die deelnemen aan de debatten over de jaarlijkse onderwerpen de kennis van hun moedertaal en vreemde talen, leren ze leren en vergroten ze hun cultureel bewustzijn en expressie, zoals beschreven in het kader van de 8 sleu-telcompetenties. Voor deze debatten moeten de leerlingen ook onderzoek doen, een bepaald onderwerp voorbereiden en bespreken, oefenen op spreken in het openbaar, hun argumenten verdedigen en argumenteren met tegengestelde meningen. Beide soorten activiteiten, artistiek en taalkundig, zouden ook gezamenlijk en online kunnen worden georganiseerd met behulp van Adobe Connect en eTwinning Live.

63

School: Ivan Vazov Language School, Plovdiv, BulgariaSchoolhoofd: Anelia MitevaLeerkracht: Maya Kyulevchieva

Welke activiteiten rond cultureel erfgoed hebben jullie georgani-seerd in jullie school?De leerlingen hebben met hulp van de leerkrachten verschillende presen-taties voorbereid over onderwerpen zoals cultureel erfgoed van de Balkan, monumenten uit de Grieks-Romeinse cultuur, Christelijk erfgoed, UNESCO-sites, liederen van Bistrishki-grootmoeders, martenitsa, enz. We hebben ook open lessen georgani-seerd over geometrie in nationaal

borduurwerk en geometrie in Chiprovtsi-tapijten. Daarnaast hebben we videoconfe-renties opgezet met andere UNESCO-scholen uit het Kiev in Oekraïne en Bakoe en Bakoe in Azerbeidzjan die werken aan het UNESCO-project: “Learning for the Future”. Tot slot hebben we verschillende eTwinning-projecten uitgevoerd, zoals: “Similar and different traditions between Bulgarian and Polish cultures”, “Hello, etwin friends! Let’s play together old games!”, “Food Globalisation”, “A proverb a day keeps the boredom away “When two cities mean Europe”.

Denken jullie dat jullie als eTwinning-school meer leerkrachten van jullie school bij die activiteiten kunt betrekken?Momenteel zijn we betrokken bij het Erasmus+ project “Teaching Materials and Activities for UNESCO Schools” waarin de volgende onderwerpen zijn opgenomen: Duurzaamheid, Burgerschap, Intercultureel Leren, Cultureel Erfgoed, Vrede en Mensenrechten. We organiseren ook open lessen over verschillende en we geven leerlingen de kans om hun werk voor te stellen op verschillende festivals en vieringen. Er nemen ieder jaar meer leerkrachten deel en omdat we nu een eTwinning-school zijn, kunnen we optreden als ambassadeurs en meer belanghebbenden bij onze activiteiten betrekken, zoals andere scholen uit de buurt, de gemeente en de lokale gemeenschap.

Hoe kan je als eTwinning-school samenwerken en relevante activiteiten promoten bij scholen, collega's en de lokale gemeenschap in jullie regio? Als eTwinning-school kunnen we goede praktijken delen met collega's, kunnen we deelnemen aan regionale en educatieve conferenties en eTwinning en ons werk bij andere leerkrachten promoten. Als dynamische organisatie moeten we ons werk verspreiden en synergieën opbouwen met andere netwerken. Ik ben er zeker van dat veel partners van het UNESCO netwerk geïnteresseerd zouden zijn in samenwerking via eTwinning om Europese projecten rond cultureel erfgoed op te zetten.

Anelia Miteva Maya Kyulevchieva



School: Osnovna šola Simona Gregorčiča Kobarid, SloveniëSchoolhoofd: Melita Jakelj Leerkracht: Aurora Calvet

Welke activiteiten rond cultureel erfgoed hebben jullie georganiseerd in jullie school?We hebben net de 50e verjaardag van onze school gevierd en hebben heel wat onderzoek gedaan naar hoe de school vroeger was. We hebben ook een tentoonstelling georganiseerd en een open dag waarop 200 mensen de school hebben bezocht. De leerlingen werkten rond het thema cultureel erfgoed door musea, oude huizen en tentoonstellingen te bezoeken, en werkten daarnaast samen met hun grootouders. Een andere klas in onze school leidt het eTwinning-project “Happy to meet each other” met partners uit Spanje, waarbij we onze culturen aan elkaar hebben voorgesteld.

Elk jaar hebben we een project waaraan de hele school deelneemt, alle 330 leerlingen en alle leerkrachten en ander personeel. Dit jaar hebben we de voordelen van samen-werking met de oudere generatie ontdekt en we zullen ouders en grootouders maar wat graag ook bij toekomstige projecten betrekken.

Organiseren jullie activiteiten die verband houden met het UNESCO Associated Schools netwerk via eTwinning? Ja, we hebben contact met een school uit Slovenië en een uit Tsjechië en we zijn op dit moment een eTwinning-project over cultureel erfgoed aan het voorbereiden voor het volgende schooljaar.

Denken jullie dat jullie als eTwinning-school meer leerkrachten van jullie school bij die activiteiten kunt betrekken?Ja, volgend jaar zullen alle leerkrachten worden betrokken omdat we een Erasmus+ project zullen leiden dat ook op eTwinning zal worden geregistreerd. Ik denk dat we als eTwinning-school een grote verantwoordelijkheid dragen en dat we vernieuwend onderwijs en leren moeten bevorderen. Afgezien van al het werk dat we zullen doen en de collega's die we zullen betrekken, moeten de ministeries en educatieve diensten ons de nodige middelen geven en onze missie steunen.

eTwinning-scholen zullen zeker hun rol spelen als ambassadeurs die een vernieuwende wind kunnen laten waaien door de lesmethoden, die samenwerking kunnen stimuleren en meer leerkrachten kunnen inspireren om hun voorbeeld te volgen. Cultureel erfgoed is slechts een van de vele onderwerpen waarrond leerkrachten via een schoolbrede aanpak kunnen werken om hun leerlingen te helpen hun toekomst op te bouwen door hun verleden te kennen.

Melita Jakelj

65

ConclusiesSanti Scimeca, eTwinning Project Manager, Central Support Service

eTwinning viert het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed met heel wat initiatieven: workshops, conferenties, seminars, online activiteiten, materialen en natuurlijk dit boek. Het onderstaande voorbeeld maakt duidelijk hoe populair cultureel erfgoed is bij eTwinners. Begin 2018 vroeg de Europese Commissie aan eTwinning om drie projecten te selecteren die op de slotconferentie van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed een bijzondere erkenning zouden krijgen. Die vraag ging als het ware een eigen leven leiden en werd de “Speciale eTwinning Prijs voor Cultureel Erfgoed”. Er werd onmiddellijk een communicatiecampagne gelanceerd waarin leerkrachten werden aangemoedigd om mee te dingen naar de prijs via hun

aanvraag voor het Nationale Kwaliteitslabel. Na slechts een paar maanden en ruim voor het verstrijken van de deadline hadden al meer dan 600 projecten zich voor deze speciale prijs aangemeld (een derde van alle aanvragen voor Kwaliteitslabels). Dit bewijst twee dingen: dat leerkrachten erg geïnteresseerd zijn in het onderwerp cultureel erfgoed wanneer ze besluiten te gaan samenwerken met collega's uit heel Europa en dat leerkrachten het concept cultureel erfgoed en de betekenis ervan voor lokale gemeenschappen en kinderen nog steeds volop aan het ontdekken zijn.

Wie dit boek heeft gelezen, begrijpt ondertussen ongetwijfeld hoe rijk het culturele erfgoed van Europa is. Het is overal om ons heen en veel duidelijker aanwezig dan we waarschijn-lijk hadden gedacht. Maar niet alles wat oud is, is cultureel erfgoed. Enkel resultaten van menselijke activiteit die doelbewust worden beschermd en behouden of die nieuw leven worden ingeblazen in plaats van te worden overgelaten aan natuurlijk verval, vergetelheid of vernietiging, kunnen als cultureel erfgoed worden beschouwd. We weten allemaal (we zouden kunnen zeggen, dankzij ons cultureel erfgoed) dat de enige manier om te leren wie we werkelijk zijn en waar we naartoe willen, erin bestaat te weten waar we vandaan komen. Onze cultuur is een dynamisch geheel van normen die voortdurend veranderen: soms duurt het eeuwen, soms een halve generatie. En in deze tijden van een liquide samenleving, zoals Bauman het stelde, moeten we onze waarden verankeren in wat echt vaststaat en is bewezen, en moeten we alles wat wordt voorgesteld als eenvoudige oplossingen voor complexe vraagstukken fundamenteel in vraag durven stellen.

Santi Scimeca

Conclusies


Ons cultureel erfgoed omvat veel meer dan enkel monumenten en recepten, het zit ook in de manier waarop we denken en de realiteit interpreteren. Gelukkig hebben filosofen en geleerden, gewone mensen en visionairs in de loop van de eeuwen onze cultuur beïnvloed en kunnen ze ons helpen. We mogen ons culturele erfgoed niet zien als een last die we moeten dragen, maar als een antwoord op onze twijfels: een betrouwbaar kompas in deze soms onbegrijpelijke en verwarrende tijden.

Het eTwinning-boek van dit jaar is een geschenk aan alle eTwinners die altijd al een project hebben willen opzetten over cultureel erfgoed, maar dat nooit hebben gedaan omdat ze niet wisten waar te beginnen. En het is een geschenk aan de leerkrachten die cultureel erfgoed altijd hebben beschouwd als een manier om geschiedenis op een boeiende en speelse manier in de klas te introduceren, zonder te beseffen dat het nog veel meer kan zijn: namelijk een manier om ons heden te interpreteren en onszelf voor te bereiden op de toekomst.

67

Referenties• Alsayyad, Nezar (ed.), Consuming Tradition, Manifacturing Heritage. Global Norms

and Urban Forms in the Age of Tourism. New York: Routledge, 2001. • Bendix, R.F., Eggert, A., Peselmann., A. (eds.), Heritage Regimes and the State.

Göttingen: Universitätsverlag Göttingen, 2012. • Raad van Europa, Faro, 2005. https://www.coe.int• Europese Commissie, Towards an integrated approach to cultural heritage for

Europe, 2014 http://ec.europa.eu/assets/eac/culture/library/publications/2014-herita-ge-communication_en.pdf

• Besluit van het Europees Parlement en de Raad (EU) 2017/864, 17 mei 2017 over het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed (2018). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32017D0864&from=NL

• Jakoba Sraml Gonzalez, Trends in practical cultural heritage learning in Europe 2012, Research report, The Nordic Centre of Heritage Learning 2012

• Lazzaretti, Luciana, The resurge of the “societal function of cultural heritage”. An intro-duction. City, Culture and Society, 3:4 (2012): 229–233.

• Sonkoly, G., Vahtikari, T., Innovation in Cultural Heritage Research. For an integrated European Research Policy. Brussel: Europese Commissie, 2018.

• Special Eurobarometer Report, Cultural Heritage, 2017. http://ec.europa.eu/comm-frontoffice/publicopinion/index.cfm/WhatsNew/index

• Website van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed http://europa.eu/cultu-ral-heritage/european-year-cultural-heritage_nl

Referenties

https://www.coe.int/en/web/portal/home

http://ec.europa.eu/assets/eac/culture/library/publications/2014-heritage-communication_en.pdf

http://ec.europa.eu/assets/eac/culture/library/publications/2014-heritage-communication_en.pdf

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32017D0864&from=EN

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32017D0864&from=EN

http://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/WhatsNew/index

http://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/WhatsNew/index

http://europa.eu/cultural-heritage/


69

UitgeverCentral Support Service voor eTwinningwww.etwinning.net

European Schoolnet (EUN Partnership AISBL)Trierstraat 61, 1040 Brussel, Belgiëwww.europeanschoolnet.org

RedacteurenIrene Pateraki, Santi Scimeca

Coördinatie OntwerpClaire Morvan

Coördinatie VertalingenDanosh Nasrollahi

Oorspronkelijk OntwerpPitch Black Graphic Design Den Haag / Berlijn

DTP en DrukwerkHOFI Studio

Oplage1000

ISBN9789492913678

Gepubliceerd in september 2018. De standpunten in deze publicatie zijn die van de auteur en niet noodzakelijk die van European Schoolnet of de eTwinning Central Support Service. Dit boek is uitgegeven onder de bepalingen en voorwaarden van de Attribution - Non Commercial-Share Alike 3.0 Unported Creative Commons-licentie (CC BY-NC-SA 3.0) (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/) Deze publicatie is tot stand gekomen met de financiële steun van het Erasmus+ Programma van de Europese Unie. Deze publicatie weerspiegelt enkel de opvattingen van de auteurs. De Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor gelijk welk gebruik van de informatie in dit document.

http://europa.eu/cultural-heritage

www.europeanschoolnet.org

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/



www.etwinning.net

Mede gefinancierd door het programma Erasmus+ van de Europese Unie

www.etwinning.net

Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven: Het ... book_NL.pdf · 3. Leren over cultureel...

Documents

Transcript of Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven: Het ... book_NL.pdf · 3. Leren over cultureel...