Lektore: Klodia Kola

Departamenti i Administrim Biznesit

Tirane, Tetor 2011

1

Çështjet kryesore për diskutim:Hyrje ne analizen financiare Kuptimi dhe llojet e analizesAktiviteti financiar, nevojat financiare dhe

mbulimi i tyre Supozimet objektive e subjektive te analizes

se bilancitProcedura e analizave.Riklasifikimi i kapitalit. Riklasifikimi i pasqyres te te ardhurave dhe

shpenzimeve2

Hyrje ne analizen financiare Studimi ndjek tri hapa te njepasnjeshme:Vleresimi i situates aktuale te nje ndermarrje duke u

nisur nga studimi i bilancit te saj, si fotografi e pasurise se ndermarrjes ne nje cast te dhene.

Analiza e llogarisë së rezultatit të ndërmarrjes, për të matur kapacitetin e saj, për të gjeneruar burime financiare nga veprimtaria e saj.

Analiza dinamike, duke u nisur nga perpunimi i dokumente te ndryshme, qe mundeson vleresimin paraprak te nevojave per financim ne te ardhmen te ndermarrjes (bilanci dhe llogarite e rezultatit parashikues dhe plani i financimit te investimeve ne te ardhmen).

3

Kuptimi dhe llojet e analizesAnaliza e brendshme dhe e jashtme

Karakteristikat e analizave ndryshojne ne varesi te faktit nese jane bere nga nje analist i brendshem apo nje analisti qe eshte jashte firmes.

Analisti i jashtem bazohet mbi te dhenat e marra nga bilanci i destinuar per publikum, pra mbi gjendjen e pronesise (aktive-pasive), mbi llogarite ekonomike (ose PASH) dhe mbi te dhenat e administratoreve. Por keto te dhena jane te pamjaftueshme per te realizuar nje analize te plote mbi firmen.

4

Kuptimi dhe llojet e analizesNe te kundert, analisti i brendshem pervec te

dhenave te siguruara nga bilanci ka lirihyrje ne te dhenat mbi strukturen organizative, tek te dhenat e kontabilitetit analitik dhe tek ato te planifikimit organizativ. Gjithashtu mund te siguroje informacione te tjera si psh, mbi kategorite e portofolit te firmes, mbi dinamiken e operacioneve te firmes.

5

Kuptimi dhe llojet e analizesAnaliza te ardhurash ose ekonomike,

financiare dhe pronesise

Drejtimi duhet te priret drejt realizimit te tre ekuilibrave:

Ekulibri ekonomik ka te beje me kostot, arketimet dhe te ardhurat. Ky ekuiliber konsiston ne aftesine e firmes per te rikompesuar te gjithe faktoret e prodhimit, duke perfshire dhe kapitalin e kontribuar nga ortaket, pa prishur ekuilibrin financiar.

6

Kuptimi dhe llojet e analizesEkuiliber financiar ka te beje me aftesine e firmes

per t’u bere balle angazhimive te veta financiare me mjetet e kapitalit te vet, me financimet dhe arketimet, pa cenuar ekuilibrat e tjere.

Ekuilibri pronesor ka te beje me aftesine e firmes per te ruajtur dhe permiresuar aktivet, pra vjen si rezultat perfundimtar i dy ekuilibrave te mesiperm.

Analizat quhen analiza te ardhurash ose ekonomike nese priren per te shpjeguar ekuilibrin ekonomik. Analizat jane financiare nese priren per te shpjeguar ekuilibrin financiar ose ate monetar. Se fundmi, analizat jane pronesore nese priren per te shpjeguar ekuilibrin pronesor.

7

Kuptimi dhe llojet e analizesAnalizat statike dhe dinamike

Analizat statike te quajtura edhe strukturore ose hapesinore realizohen duke marre ne shqyrtim bilancin e nje firme ose te firmave te ngjashme.

Analizat dinamike quhen edhe te vazhdimesise, te tendences, te aspektit kohor, serial, ose horizontal. Ato realizohen duke marre ne shqyrtim nje varg bilancesh te te njejtes firme qe analizohet. Keto analiza konsistojne ne evidentimin e tendencave te burimeve te drejtimit ne kohe.

8

Kuptimi dhe llojet e analizesAnaliza historike dhe te perspektivesAnalizat historike i referohen te kaluares dhe behen per te

shprehur nje gjykim per drejtimin deri ne kete moment. Bilanci vjen si rezultat i drejtimit te kaluar dhe si rrjedhim eshte ne gjendje te jape informacione historike te tipit ekonomik, te tipit financiar dhe te tipit te kapitalit.

Analizat e perspektives ose parashikuese i referohen te ardhmes. Ne kete rast analizat tentojne te shprehin nje gjykim mbi aftesine e firmes per te prodhuar flukse te ardhshme te ardhurash ne masen e duhur (analiza ekonomike), per te mbajtur ekuilibrat e pershtatshem financiare dhe monetare (analiza financiare) dhe per te arritur strukturen e duhur te kapitalit (analiza te kapitalit).

9

Kuptimi dhe llojet e analizesAnaliza formale dhe operative

Analiza eshte formale kur kufizohet ne qartesimin e shkalles se besueshmerise se vlerave te bilancit.

Analiza eshte operative kur realizohet pas qartesimit te shkalles se besueshmerise se bilancit ne pergjithesi ose duke iu referuar rezultateve te pjesshme, informacione per te marre vendime te tipit operativ.

10

Aktiviteti financiar, nevojat financiare dhe mbulimi i tyre

Aktiviteti financiar i firmave konsiston ne administrimin e burimeve te kapitalit si ne momentin e sigurimit te tyre, por edhe ne ate te perdorimit me qellim qe t’i siguroje likuiditet ekonomik drejtimit te firmes. Me fjale te tjera, drejtimi financiar i firmes ka nje sere qellimesh, disa nga te cilat jane operative, disa kontrolli dhe disa mbeshtetjeje per vendimet qe do te marrin organet e tjera te firmes.

11

Aktiviteti financiar, nevojat financiare dhe mbulimi i tyre

Nevoja financiare tregon sasine e pergjithshme te mjeteve financiare qe ne nje moment te dhene duhet te qendrojne te rezervuara prane firmes per zhvillimin ekonomik te drejtimit. Pra nevoja financiare perputhet me teresine e perdorimeve ose te investimeve qe jane ne zhvillim.

Mbulimi i nevojave financiare duhet te realizohet nga njera ane duke mbajtur parasysh kerkesen per t’ia pershtatur skadencen e burimeve asaj te perdorimeve dhe nga ana tjeter duke kombinuar ne menyre te pershtatshme kategorite e ndryshme te burimeve.

12

Supozimet objektive e subjektive te analizes se bilancit

Analiza e bilancit supozon verifikimin e kushteve paraprake subjektive, pra qe u referohen personave qe bejne shqyrtimin dhe kushteve objektive, pra qe i referohen bilancit ose bilanceve qe jane objekt studimi.

Analiza e bilancit kerkon te transformoje te dhenat e bilancit ne informacione. Ky proces mund te realizohet me eficence vetem nga persona qe kane pergatitjen e duhur profesionale.

13

Supozimet objektive e subjektive te analizes se bilancit

Analisti duhet te njohe rregullat baze te hartimit te bilancit.

Ai duhet te njohe shkallen e lirise qe u lihet hartuesve te bilancit, ne menyre qe te jete ne gjendje te gjykoje ose me sakte per t’u dhene kuptim vlerave, per te percaktuar devijimet e mundshme nga norma dhe per te bere korrigjimet e nevojshme.

Analisti duhet gjithashtu te njohe teknikat e analizes duke pershtatur metodologjine me qellimin njohes qe i ka vene vetes.

14

Supozimet objektive e subjektive te analizes se bilancit

Te besh percaktimin e supozimeve objektive te analizes do te thote te percaktosh besueshmerine e bilancit si instrument per paraqitjen e realititetit te firmes. Bilanci permban karakteristika te tilla nese:

Pasqyron realitetin operativ te firmes;Kriteret e kontabilizimit, paraqitjes dhe

vleresimit jane zbatuar ne menyre konstante; (vazhdueshmeria)

Eshte ne gjendje te evidentoje rezultatin e drejtimit operativ; (rezultati operativ)

15

Supozimet objektive e subjektive te analizes se bilancit

Te dhenat nuk jane zhvleresuar nga inflacioni ose nga korrigjuesit e pjesshem te inflacionit;

Firma eshte e pavarur. Duhet te percaktojme nese firma eshte e pavarur, apo ben pjese ne nje grup ekonomik, pra eshte e varur.

16

Procedura e analizave Cdo analize bilanci duhet te ndjeke nje procedure te

caktuar, fazat e se ciles jane: Shprehja e nje gjykimi mbi besueshmerine e te dhenave te

bilancit (behet verifikimi i supozimeve objektive). Riklasifikimi i vlerave te bilancit

Zerat e bilancit me qellim qe te rriten informacionet qe mund te nxirren nga bilanci, riparaqiten ne grupime homogjene sipas kritereve te percaktuara, konkretisht kemi aktive afatgjata dhe afatshkurtra, kapital qarkullues dhe fiks si dhe detyrime afatgjata dhe afatshkurtra. Te dhenat e llogarive ekonomike riperpunohen ne menyre qe te dallohen fushat e ndryshme te firmes (operative, financiare, fiskale).

17

Vazhdim’ Zgjedhjet e teknikave te analizave Analiza strukturore bazohet mbi vezhgimin e thjeshte te te

dhenave te bilancit, te cilat pastaj krahasohen. Ajo perdoret vetem per analizat kohore, pra qe kane te bejne vetem me nje firme.

Analiza me indekse shpreh te njejtat te dhena te analizes strukturore, por i transformon te dhenat midis disa madhesive. Kjo lejon te behen krahasime jo vetem kohore, por edhe hapesinore.

Analiza e flukseve analizon dinamiken e operacioneve te ndryshme te firmes, te cilat justifikojne ndryshimet e bera midis gjendjeve te epoka te ndryshme.

Shprehja e nje gjykimi mbi rezultatet e arritura18

Riklasifikimi i kapitalitGjendja e kapitalit jep vleren e burimeve dhe te perdorimeve ne nje cast te caktuar.Perdorimet (shuma e aktiveve) paraqesin nevojen financiare te firmes ne nje cast te caktuar. Ne perdorimet qe i referohen nevojave afatgjata perfshihen aktivet afatgjata, ndersa ne nevojat afatshkurtra perfshihen aktivet afatshkurtra. Burimet paraqesin mjetet e mbulimit te nevojave. Edhene kete rast duhet te ndajme burimet afatgjata (kapitali ivet dhe nga ai qe vjen nga borxhet afatmesme dheafatgjata) nga ato afatshkurtra (borxhe afatshkurtra).

19

Riklasifikimi i PASHPer te realizuar analizen e pasqyres se te ardhurave dheshpenzimeve perdoren nje nga pese menyrat e meposhtme:

1.Me kosto dhe te ardhura;2.Me koston e mallrave te shitura dhe te ardhurave;3.Me kufirin e kontributit dhe te ardhurat;4.Me zona ose fusha te drejtimit;5.Me vleren dhe kostot e prodhimit dhe variacionin e

rezervave.

20

Riklasifikimi i PASH

21

PASH me kosto dhe te ardhura eshte me e perdorur ne analiza, sepse eshte me e lehta per t’u nxjerre mbi bazen e te dhenave te bilanceve publike.

Te ardhura -kostot industriale -kostot tregtare±variacionin e rezervave

=Rezultati operativ

-Tatimi financiar

=E ardhura para taksave

-Tatimi mbi te ardhurat

±te ardhura (detyrime te jashtezakonshme)-tatimi mbi te ardhurat (humbjet) e jashtezakonshme

= E ardhura neto e veprimtarise

Riklasifikimi i PASH

22

PASH sipas kostos se mallrave te shitura dhe te ardhura eshte me interesante per analizen, sepse eshte ne gjendje te dalloje te ardhuren bruto mbi shitjet. Por kjo pasqyre kerkon te tregohen destinacionet e kostove, gje qe nuk eshte e parashikuar per PASH te destinuar per publikime. Pra kete pasqyre mund ta ndertoje vetem nje analist i brendshem.

PASH sipas kufirit te kontributit dhe te ardhurave presupozon ndarjen e kostove ne fikse dhe variable, gje qe eshte e mundshme vetem per analistin e brendshem

Riklasifikimi i PASHPASH sipas kostos se mallrave te shitura dhe te ardhura

23

Te ardhura nga veprimtaria tipike (shitjet ± mbetje te produkteve)-Kostoja e mallrave te shitura (konsum materiali, konsume te tjera, sherbime te te treteve, transporti, mirembajtja, kostot tregtare)

=Te ardhuren bruto

- koston e pergjithshme (pagat dhe kontributet, humbje mbi kredite kosto te tjera administrative)

=E ardhura operative

-detyrime financiare

=te ardhurat para taksave -taksat mbi te ardhurat

= te ardhurat pas taksave

± te ardhura / humbje te jashtezakonshme

= E ardhura neto

Riklasifikimi i PASHPASH sipas kufirit te kontributit dhe te ardhurave

24

Te ardhura nga veprimtaria tipike (shitjet ± mbetje te produkteve)-Kostot variable (konsum materiali, fuqi punetore (kuota), sherbime te te treteve, transporti, humbje ne kredi, kostoja tregtare)

=Te ardhuren bruto

-Kostot fikse(fuqi punetore dhe paga teknike, mirembajtja, amortizimi, pagat administrative dhe kontributet)

=E ardhura operative

± humbje (fitime) plotesuese

-taksa financiare

= Te ardhurat perpara taksave

- taksat mbi te ardhurat

= Te ardhurat pas taksave

± te ardhura / humbje te jashtezakonshme- taksat mbi te ardhurat e jashtezakonshme

= Te ardhurat neto

Riklasifikimi i PASHPASH me zona ose fusha te drejtimit eshte shume e

nevojshme per analizen e tipit financiar. Ajo i ndan perberesit e te ardhurave ne lidhje me zonat ose fushat e drejtimit:

drejtim ekonomik karakteristik, qe perfshin te gjitha kostot dhe te gjitha te ardhurat tipike te veprimtarise;

drejtim i zakonshem financiar, qe grupon te gjithe kostot dhe te ardhurat qe lidhen me administrimin e parave;

drejtim i jashtezakonshem, qe perfshin te gjithe perberesit e te ardhurave te tipit te jashtezakonshem;

drejtimi karakteristik jomonetar ose i brendshem, qe nuk sjellin ndryshime financiare gjate veprimtarise (amortizime).

25

Riklasifikimi i PASHPASH me zona ose fusha te drejtimit

26

Drejtimi karakteristik i jashtem ± drejtimi karakteristik jomonetar± rezervat e mbetura

=Te ardhurat operative

± drejtimi financiar (perfshihen edhe taksat mbi te ardhurat e zakon.)

=E ardhura e zakonshme e veprimtarise

± drejtimi i jashtezakonshem (duke perfshire edhe efektin e taksave mbi perberesit e jashtezakonshem)

= E ardhura neto e veprimtarise

Riklasifikimi i PASH

27

Vlera e prodhimit (te ardhura nga shitjet dhe sherbimet, variacioni i rezervave te produkteve ne perpunim, gjysemprodukteve, produkteve te perfunduara, punime me porosi, rritje te AAGJ per punime te brendshme dhe te ardhura te tjera)

- Kostot e prodhimit (blerje, sherbime, kosto per perfitimin e te mirave nga te tretet, per personelin, amortizime dhe zhvleresime, variacioni i rezervave te materialeve dhe mallrave, rezervime, detyrime te ndryshme te drejtimit)

= diferenca midis vlerave dhe kostos se perodhimit

Te ardhura dhe detyrime financiare (dividente, interesa aktive, pasive dhe detyrime te tjera)=Retifikime te vlerave te aktivit. financ.(rivleresime dhe zhvle.)

=Te ardhura dhe humbje te jashtezakonshme Rezultati perpara taksave

-Taksat mbi fitimet e veprimtarise= Rezultati i veprimtarise -Retifikime te vlerave dhe rezervimeve te bera gjate aplikimit te normave te kontributit

= Rezultati neto i veprimtarise