Leksion 1 - Hyrje Ne Analizen e Politikave Publike

download Leksion 1 - Hyrje Ne Analizen e Politikave Publike

of 18

description

lexx

Transcript of Leksion 1 - Hyrje Ne Analizen e Politikave Publike

Analiza e politikave publike

1Analiza e politikave publikeLeksion 1: Hyrje ne analizen e politikave publike

Objekti i analizes se politikave2Cila do ishte gjeja me e mire per tu bere?; Cili eshte rezultati me i mire qe mund te arrihet ne rrethana te caktuara?Kjo lende synon te beje nje hyrje, per te dyja keto pyetje. Ne do te perpiqemi te analizojme menyren sesi analistet e politikave arrijne te zgjedhin politiken me te mire, duke perdorur konceptet e eficences dhe te barazise. Do te mundohemi gjithashtu te kuptojme limitet e alternativave te politikes qe mund te zgjidhen.Perkufizime3Politik: (1) nje rrjedhe veprimesh apo nje metode veprimi e perzgjedhur (nga nje qeveri, nga nje grup njerezish, ose nga nje individ) mes disa alternativave dhe ne rrethana te caktuara, per te udhehequr marrjen e vendimeve te tashme dhe te ardhme; (2) nje program qe permban objektiva te deshiruar dhe mjetet per ti arritur ato.Analiz: (1) procesi i ndarjes se te teres ne elementet thelbesore apo ne pjeset perberese; (2) ekzaminimi i detajuar i dickaje komplekse (nje roman, nje organizate, etj), me qellim qe te kuptosh natyren e saj ose te percaktosh tiparet thelbesore; (3) nje studim i thelluarPerkufizime4Analiza e politikave eshte procesi i vleresimit dhe i perzgjedhjes se nje alternative nga disa te tilla, bazuar ne dobishmerine e tyre per:te arritur nje ose disa qellime te vendosura oseper te kenaqur disa vlera te paracaktuara.

Ne pergjithesi, ne procesin e politike-berjes, rekomandimi per nje politike te caktuar behet nga nje person, vendimi merret nga nje person apo nje entitet tjeter, dhe zbatimi i politikes se zgjedhur behet nga nje person apo entitet i trete. Pjeset e procesit te analizes se politikave5Formulimi i problemit;

Perzgjedhja e kritereve;

Krahasimi i alternativave dhe zgjedhja e njeres prej tyre (zgjedhja e politikes);

Analizimi i rrethanave politike dhe organizative;

Zbatimi dhe vleresimi i programit (politikes).1. Formulimi i problemit6Shembull: mbi-popullimi i dhomave te burgjeveFormulimi i problemit qe duhet te zgjidhe politikaSi do ta formulonit problemin: A ka shume pak burgje? Nese po, me shume burgje duhen ndertuar. A ka shume te burgosur? Nese po, duhet te zbatohen politika qe permiresojne kushtet ekonomike dhe sociale te shtresave me pak te privilegjuara, te rritet niveli i arsimimit te femijeve ne keto kategori, te zbatohen programe rahabilitimi qe te liruarit te mos kthehen perseri ne burg. Sigurisht, ka dhe mundesi te tjera formulimi

2. Perzgjedhja e kritereve7Kriteret jane baza per te gjykuar dhe per te zgjedhur. Fjala vjen nga greqishtja, krites, qe do te thote gjykates.Nje zgjidhje mund te jete me e mire sipas nje kriteri dhe nje zgjidhje tjeter mund te jete me e mire sipas nje kriteri tjeter;Kritereve duhet tu veme pesha: ceshtje e etikesKriteret duhet te kene disa veti:Objektiva dhe jo mjeteTe matshemTe qarteTe perfshijne interesat e te gjithe qytetareve

Perzgjedhja e kritereve8Ne shembullin tone te mbipopullimit te burgjeve, kriteret e zgjedhura si objektiva/gjykates do te jene 4:Kostoja (zgjidhja me e lire eshte ajo me e mira)Drejtesia (ne kuptimin qe personi i burgosur te mos jetoje ne kushte jo-njerezore)Hapesira (e shprehur si numri i krevateve qe lirohen nga nje zgjidhje e caktuar)Perseritja e krimeve (sa me pak ri-burgosje te te njejteve persona, aq me mire)3. Krahasimi i alternativave dhe zgjedhja e njeres9Bazuar ne problemin qe shtrohet, supozojme te propozojme tre alternativa:Ndertimi i me shume burgjeve;Marrja me qera e hapesirave nga shtete te tjera fqinje;Lirimi i parakohshem i te denuarve jo te dhunshem dhe futja e tyre ne programe rehabilitimi ne menyre qe te mos perserisin te njejtat gabimeSi ta zgjedhim alternativen, duke patur ne konsiderate kriteret qe kemi renditur?Problem: nje alternative kenaq me shume nje kriter se te tjeret; e njejta gje ndodh me alternativat e tjeraKrahasimi i alternativave dhe zgjedhja e njeresMatrica Alternativa-Kritere (MAK)

Alternativat/KriteretNdertimi i burgjeve te rejaMarrja me qera e hapesirave nga shtet te tjeraLirimi i parakohshem/rehabilitimiKosto???Drejtesi???Krevate te liruara menjehere???Riperseritja e shkeljeve???10Matrica Alternativa Kritere: periudha e referimit, nje vit nga marrja e vendimitAlternativat/KriteretNdertimi i burgjeve te rejaMarrja me qera e hapesirave nga shtet te tjeraLirimi i parakohshem/rehabilitimiKosto$105 mln$29 mln ne vit$25 mln ne vitDrejtesiMe e mira (3)Me e keqja (1)Mesatare (2)Krevate te liruara menjehereAsnje20005000Riperseritja e shkeljeve4%4%11%11MAK12Vlera e alternatives 1=a1V1+a2V1+...anV1, dhe keshtu me radhe per te gjitha alternativat, ku:

a1, a2, a3, e keshtu me radhe jane peshat qe i vendosim kritereve. Ato shprehin rendesine relative te kritereve ne procesin e vendimarrjes. Per shembull, nese a2=0, atehere kriteri 2 nuk eshte i rendesishem. Nese a70, kriteri eshte i mire, sic eshte rasti i drejtesise.

V jane vlerat e alternativave, qe shprehin (ose matin) plotesimin e secilit kriter nga alternativa. Ne menyre qe te jene te perdorshme ne nje analize te tipit MAK, ato duhet te kene kuptim matematikor (numerik).

MAKAlternativa

Vlera e alternativave (me peshe te njejte te kritereve, 25% secila)Ndertimi i burgjeve te reja

Marrja me qera e hapesirave nga shtet te tjera

Lirimi i parakohshem/rehabilitimiV=-0.25x105+0.25x3+0.25x0-0.25x4=-26.5

V=-0.25x29+0.25x1+0.25x2-0.25x4=-7.5

V=-0.25x25+0.25x2+0.25x5-0.25x11=-7.25*AlternativaVlera (me peshe te ndryshme te kritereve)Ndertimi I burgjeve te reja

Marrja me qera e hapesirave nga shtet te tjera

Lirimi i parakohshem/rehabilitimi

V=-0.20x105+0.25x3+0.25x0-0.4x4=-22

V=-0.20x29+0.25x1+0.25x2-0.4x4=-6.8*

V=-0.20x25+0.25x2+0.25x5-0.4x11=-8

13Krahasimi i alternativave dhe zgjedhja e njeres14Zgjedhja e alternatives me te mire mund te influencohet nga caktimi i peshave per kriteret e ndryshme. Analisti i politikave (konsulenti) duhet te argumentoje bindshem per peshat qe i ka dhene kritereve, te cilat kane cuar ne zgjedhjen e nje politike te caktuar;Njesite e matjes ne perdorimin e MAK jane shume te rendesishme. Problemi i standartizimit te njesive te matjes eshte shume i veshtire sepse implikon ne vetevete vendosjen e peshave ne menyre qe kriteret te jene te krahasueshme mbi baza te njejta. Perqasja me ane te MAK eshte shume me e pershtatshme per te organizuar procesin e vendimarrjes, dhe jo aq per te marre nje vendim specifik. Renditja e alternativave, e kritereve, vendosja e peshave dhe krahasimi i vlerave, jane te gjithe komponente te rendesishem per marrjen e vendimit.

4. Analizimi i rrethanave politike dhe organizative15Pranimi dhe votimi i politikes nga te zgjedhurit e popullit; Mundesite e realizimit te politikes nga ana e aparatit administrativ (zbatimi i ligjit).Ka vetem nje menyre per te bere te mundur qe politikanet dhe burokratet te mbeshtesin (ose se paku te mos kundershtojne) nje politike qe ju keni propozuar: Perfshijini ata qe nga fillimi i procesit.Faza e skematizimit (formulimit) te problemit dhe Faza e zgjedhjes se alternatives (politikes).

5. Zbatimi dhe vleresimi i programit (politikes)16Vleresimi i tregut

Vleresimi i politikes

Analiza e ekspertitZbatimi dhe vleresimi i programit (politikes).17Nje analize lidhur me permbushjen e objektivave nga ana e programit apo te politikes.

Vleresim formalVleresim lidhur me shkallen e kenaqesise se klientitLista e produkteveShpenzimet dhe efektivitetiPasojat e programit ne periudhen afatgjate

PYETJE DHE PROBLEME18Zgjidhni nje problem qe shqeteson politike-beresit ne ditet tona. Perkufizoni me nje fjali te vetme situaten problematike. Pastaj jepni te pakten tre formulime te problemit. Vini re se perkufizimi i situates tregon vetem problemin, ashtu sic mund ta degjojme ne debate apo ne media. Ndersa formulimi i problemit permban ne vetvete shkakun. Si do ta percaktonit nese nje formulim eshte me i mire se nje tjeter?

Shikoni me kujdes matricen MAK me poshte, qe lidhet me zgjedhjen qe duhet te beje nje individ qe ka filluar nje pune te re, lidhur me skemen e sigurimit shendetesor. Alternativat jane: skema 1, skema 2, dhe mos-sigurimi (pagesa private e sherbimeve shendetore). Supozoni qe pritshmeria juaj per tu semurur eshte dy/tre here ne vit dhe qe asnjehere nuk do duhet te shtroheni ne spital. Cfare informacionesh te tjera do ju duheshin per te zgjedhur skemen e sigurimit qe ju shkon me shume per shtat? Cfare peshash do i caktonit kritereve te ndryshme qe jane ne matrice? Provoni te caktoni pershat, ne menyre te tille qe nje here te dali e preferuar skema 1 dhe nje here te dali e preferuar alternativa e mos-sigurimit. Cilat pesha ju duken me te drejta? Pse? Kritere/AlternativaSkema 1Skema 2Mos sigurimi (sherbim kundrejt pagesesKosto$55 ne muaj (asnje pagese per shtrimin ne spital)$16 dollare ne muaj, $1000 per cdo shtrimNuk ka pagese fikse; CilesiE mireMesatareE mirePeriudha e pritjes per nje vizite1 jave6 javeAsnje dite