Lekker weer naar buiten!!

Doelgroep: T en K leerlingen leerjaar 2T en K leerlingen leerjaar 2

Doelen:1. Meer kennis en inzicht in de GPS-materie2. Meer ervaring opdoen in veldwerk3. Kaartvaardigheden oefenen en trainen4. Kennis trainen van: plaatsbepaling,

graadnet, coördinaten, etc. 5. Herkenning van GPS-gebruik in het

dagelijks leven

Voorstel voor een nieuw examenprogramma domein A Vaardigheden:

◦ TL en GL: uitleggen hoe een GPS werkt;◦ BB: Leerlingen moeten iets weten van GPS en

eenvoudige GIS-toepassingen kunnen hanteren

Concretisering kerndoelen onderbouw VO Mens en Natuur◦ Voorbeeld bij processen in de niet levende natuur:

Leerlingen maken een opdracht met GPS. Ze◦ lopen een route aan de hand van coördinaten

Aansluiten bij belevingswereld Afwisseling van de lessen in de klas Toename motivatie Aardrijkskunde als doe-vak Modern, spannend en aantrekkelijk

onderwijs!

De lessenserie: 5 lessen waarvan 2 theorielessen in het lokaal en 3 lessen buiten

Les 1 en 2: opfrissen over het graadnet en coördinaten en theorie werking GPS

Les 3: oefenen met een GPS rondom de school

Les 4:in groepjes gaan de leerlingen een route uitzetten. Deze route moeten ze meteen op kaart intekenen.

Les 5:de groepjes krijgen een GPS met daarin een route opgeslagen die ze gaan lopen. Ook deze moet op kaart gezet worden.

Voorbereidingen:

GPS huren. Welke, waar en hoeveel? Duidelijke gebruiksaanwijzing van GPS maken Kaarten van de omgeving van de school

bemachtigen en kopiëren Routes uitzetten Groepjes maken van 4-5 personen Klemborden regelen (potlood en/of stift)

De theorieles.Begin met het herhalen van de kennis over het graadnet:

Het graadnet geeft de mogelijkheid tot exacte plaatsbepaling van elk willekeurig punt op de aarde. Om dit te kunnen zijn over het aardoppervlak denkbeeldige lengtecirkels en breedtecirkels geplaatst. De lengtecirkels of meridianen lopen van de noordpool naar de zuidpool en zijn halve cirkels. De breedtecirkels of parallellen lopen van oost ……………enz. enz.

Maak gebruik van plaatjes en als het kan van een filmpje: http://web.teleblik.kennisnet.nl/tsr/player/bve/fid/20206

Hierbij laat ik ze een paar locaties opzoeken:Oefening 1: Gebruik de bosatlas, kaart Aarde staatkundig

a welke stad ligt er ongeveer op 35° NB en 135° OL?

Dan ga ik een stapje verder door de uit te leggen dat er ook minuten en seconden zijn, en ook hierbij krijgen ze een paar oefenopdrachten:

Oefening 2: Gebruik de bosatlas, kaart Zuid Nederlanda wat is ongeveer de locatie van Oss? (gebruik als hulpmiddel 2 linialen!)

Oefening 3: gebruik Google Earth (deze opdracht doen we met de beamer!)

a Wat zijn de coördinaten van de top van de Eiffeltoren in Parijs?

Nu wordt het tijd om over te stappen op de uitleg van plaatsbepaling met behulp van satellieten.

Hulpmiddelen: plaatjes en korte filmpjes.Zoals bijvoorbeeld deze:http://www.teleblik.nl/media/14678

en het volgende plaatje:

Het technische gedeelte vertel ik niet. Het blijft bij het gegeven dat een GPS van 4 satellieten een seintje krijgt waardoor hij zijn exacte positie kan bepalen.

Vervolgens geef ik een paar voorbeelden wat je allemaal met deze gegevens kan doen:

Bv: 1 huidige positie bepalen2 positie(s) opslaan3 positie(s) opvragen en uitlezen

Voorbeelden uit de praktijk:

Militaire doeleinden (hiervoor is het ontwikkeld)

Plaatsbepaling (schepen, vrachtwagens van transportbedrijven, de auto!)

Tracks van bv. leidingen en kabels (onder de grond)

En dan de eerste buitenles: oefenen met een GPS

met veel plaatjes uitleggen wat alles betekent!

Les 2 Voor deze les heb je een GPS nodig. Zoals gezegd kan je ook coördinaten van een bepaalde positie in je GPS invoeren. Je kan dit zelfs van een groot aantal posities doen. We noemen deze posities waypoints. Een aantal waypoints samen is een route. Een GPS toestel kan dus op de volgende manieren gebruikt worden:

1 het bepalen van je huidige positie 2 het aanmaken van routepunten of waypoints 3 het samenstellen van routes 4 het opsporen of volgen van routepunten of waypoints.

We gaan nu bekijken hoe een GPS werkt en hoe we zelf een route kunnen uitzetten. In dit geval betreft het een ETREX Euro, een standaard GPS

In totaal zitten er 5 toetsen op deze GPS.. Links 3 en rechts 2. Aan de achterkant zit het batterijencompartiment en aan de bovenkant kan je de externe voeding aansluiten of je snoer naar de PC.

links aan de zijkant zitten de op/neer toetsen en de “enter”toets. Met de op en neer toetsen kan je bladeren, in/uitzoomen enz. Met de entertoets bevestig je gegeveninvoer of menukeuzes.

rechts aan de zijkant zitten de schermtoets en de aan/uit toets. Met de schermtoets kan je tussen de verschillende schermen wisselen. Als je een begonnen actie tussentijds wilt stoppen moet je ook op deze toets drukken. De aan/uit toets wijst voor zich. Met de powerknop (pwr) zetten we de GPS aan. Er zijn 5 verschillende schermen op je GPS.Automatisch kom je eerst in het satellietscherm. Onderstaand scherm komt in beeld als de GPS 4 satellieten heeft gevonden.

1 Satellietscherm. Op dit scherm kan je zien hoe de

signaalsterkte is. Indien “ready to navigate” op je beeld- scherm staat dan heeft het apparaat zijn positie berekend en is het klaar voor gebruik. Indien dit niet verschijnt dan is het signaal te zwak en moet je een betere positie

kiezen. Druk op de schermtoets “page” aan de zijkant van je GPS om naar het volgende scherm te komen:

2 Het “plot” scherm. Dit scherm toont waar je bent en waar

je heen gaat. Ook toont het scherm de verschillende waypoints met naam en symbool. Ook wordt het noorden aangegeven. De schaal van dit kaartje kan je zelf aanpassen om zo, als je wilt, de hele route te zien.

Druk op “page”.

3 Navigatiescherm. Dit scherm wijst je naar het volgende waypoint. Bovenaan staat eerst de naam van het

volgende waypoint, gevolgd door de afstand (in één rechte lijn!) en de tijd die nodig is om er te komen. De wijzer geeft de richting aan waar je naartoe moet. Als de wijzer

naar boven wijst, dan moet je rechtdoor lopen. Onderaan in het scherm staan de trip gegevens. In dit voorbeeld de gemiddelde snelheid.

Druk op “page”. 4 Computer trip gegevens. In dit scherm staan 5

verschillende gegevens onder elkaar die betrekking hebben op de route die je op dat moment loopt. Je kan kiezen uit 17 verschillende opties. Druk op “page”.

In deze eerste les buiten de school gaan ze oefenen met het apparaat:

coördinaten opslaan coördinaten oproepen naar de opgeroepen coördinaten toe gaan

De uitleg krijgen ze er natuurlijk bij.

En dan volgen de 2 echte opdrachten:

Buitenopdracht 1 deel 1 GROEPJE …… Je gaat nu zelf met een groepje van 4 -5 personen een route uitzetten van de voordeur van de school ………………………………………..……… weer terug naar school, waarbij je aan moet komen via de cour bij de Break (T gebouw.) Jullie zijn GROEP ….. Naast je GPS heb je ook een kaart (schaal 1:1500) nodig van het centrum van Uden. Op deze kaart geef je met potlood de route aan die je uitzet. Verder heb je een lijst nodig waarop je de volgende zaken noteert (zie bijlage 1):

Waypointnaam (001, 002, enz.) Coördinaten van het waypoint Beschrijving v/d locatie (bv. bij huisnummer 18; bij houten bankje; t.o. de slager)

1 Het eerste waypoint noem je “001”. Dit punt voer je in als je de eerste stap buiten de deur zet (aan de zuidzijde van het T-gebouw; waar is het zuiden?). Je GPS geeft dat nummer 001 zelf al aan. 2 De daaropvolgende waypoints noem je 002, 003, enz. Iedere keer geeft de GPS al deze opvolgende nummers aan. 3 Schrijf ieder waypoint op op het bijgeleverde formulier (GPS route). 4 Voer altijd een nieuw waypoint in net nadat je van richting bent veranderd. 5 Noteer ook ieder waypoint op de bijgeleverde kaart en zet er het nummer van het waypoint bij! 6 Laatste waypoint moet bij de deur zijn voordat je naar binnen gaat.

7 Klaar? Ga naar de break en wacht op instructies van je docent.

Buitenopdracht 1 deel 2 GROEPJE …….. Jouw groepje krijgt nu de GPS van een ander groepje, namelijk van GROEPJE ….… Dit groepje heeft een andere route uitgezet in de buurt van de school. Je gaat de door hun ingevoerde route lopen. Geef de gelopen route aan op een kaart (schaal 1:1500). Noteer op de kaart ook de plaats van ieder waypoint. Bij aankomst op school ga je weer naar de break en zoek je GROEPJE ……. op. Je vergelijkt de door jullie ingetekende route met de route die zij hebben uitgezet en uitgetekend op hun kaart. Als het goed is moeten de 2 routes hetzelfde zijn! Inmiddels heeft deze groep jullie uitgezette route ook gelopen en ingetekend op de kaart. Ook dit wordt vergeleken met jullie kaart. Zijn er verschillen tussen de 2 kaarten? Zo ja, waar denk je dat dit aan ligt? Lever de GPS, de kaarten en het formulier weer in bij je docent (in de break)

Tip: plak op iedere GPS een nummer. Dan kan je na de les rustig bekijken wat ze hebben gedaan en of ze de opdracht goed hebben uitgevoerd.

Om de opdachten te kunnen uitvoeren moeten ze een plattegrond hebben en een formulier waarop ze de waypoints moeten invoeren:

Namen:____________________________________________________klas_____

FORMULIER GPS ROUTE NR. NAAM COORDINATEN BESCHRIJVING______ __ 001 1___________________________________________________________________ 002 2___________________________________________________________________ 3___________________________________________________________________ 4___________________________________________________________________ 5___________________________________________________________________ 6___________________________________________________________________ 7___________________________________________________________________ 8___________________________________________________________________ 9___________________________________________________________________ 10__________________________________________________________________ 11__________________________________________________________________ 12__________________________________________________________________ 13__________________________________________________________________

De buitenopdrachten moeten worden ingeleverd en worden beoordeeld.

Natuurlijk bepaalt de inzet van het groepje mede het eindcijfer.

En uiteindelijk komen er nog een aantal theorievragen in een toets:

Vraag 5 Wat zijn coördinaten?     Vraag 6 Waarom is een graadnet belangrijk?     Vraag 7 De afstand tussen 2 graden kan ook weer

verder onderverdeeld worden. Zo kunnen de coördinaten van een plaats bv. zijn:

53°14’32”ZB 02°14’56”OL Schrijf bovenstaande coördinaten in letters

voluit op.    Vraag 8 Noem 2 dingen die je met een GPS in het veld

kan doen?

De toetsvragen over de theorie heb ik gecombineerd met vragen over GIS. Ook daarover heb ik een lessenserie gemaakt waar ik een aantal lessen aan besteed.

GPS en GIS nemen samen een hele periode van 4-5 weken in beslag waarin de leerlingen dus de methode even niet gebruiken.

Leerlingen reageerden in eerste instantie zeer enthousiast vanwege de afwisseling

Het bleek uiteindelijk toch lastiger dan ze van tevoren dachten◦ Niet altijd geduld om eerst te lezen◦ Technische problemen◦ Groepsgebeuren ging niet altijd soepel

Veel voorbereidingstijd voor de docent Niet zo makkelijk om te beoordelen

GPS - GIS als aparte vaardigheden lessenserie?

GPS vaker laten terugkomen, ook als hulpmiddel bij ‘gewone’ onderwerpen◦ Zo wordt duidelijk waarom GPS nuttig is◦ En blijft de vaardigheid behouden

Koppeling GPS en GIS mogelijk◦ Google Earth en EduGIS

Is een schriftelijke toets altijd nodig?

Mag ik u danken voor uw aandacht……..

Zijn er misschien nog vragen?