Leiðbeint um leiðsagnarmat
description
Transcript of Leiðbeint um leiðsagnarmat
![Page 1: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/1.jpg)
Leiðbeint um leiðsagnarmat
Ingvar Sigurgeirsson, apríl og maí 2013
![Page 2: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/2.jpg)
Hvað er námsmat?• Hver eru helstu námsmatsverkin?• Hversu stór þáttur í starfi kennara er tengdur
námsmati?• Hversu vel líkar kennurum þessi þáttur
starfsins?
Úr rannsóknarviðtali: S: En hérna, námsmatið, hvernig er því fyrir komið?K: Ómægod. Það er, sko, hausverkur ársins.
![Page 3: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/3.jpg)
NámsmatshugtakiðNámsmat er öll öflun upplýsinga um nám
nemenda og miðlun þeirra til annarra
Samofið kennslu. Kennari fylgist með og á samskipti við nemendur í dagsins önn.
Allt skipulegt, formlegt, opinbert námsmat, s.s. próf, kannanir, skipulegar athuganir, skráning á árangri, formlegur vitnisburður.
Óformlegt – formlegt
![Page 4: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/4.jpg)
Tilgangur námsmats
• Áríðandi er að hafa í huga að námsmat þjónar margvíslegum tilgangi
• Ekki er síður áríðandi gera sér grein fyrir því að námsmat nær ekki alltaf tilgangi sínum!
![Page 5: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/5.jpg)
Námsmatshugtök sem tengjast tilgangi námsmats
• Greinandi mat (diagnostic assessment)• Stöðumat (placement assessment)• Lokamat (summative asssesment)• Símat / stöðugt mat (continuous assessment)• Leiðsagnarmat (formative assessment)
![Page 6: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/6.jpg)
Hvað er leiðsagnarmat?• … námsmatsaðferðir (formlegar og óformlegar) sem
felldar eru inn í kennslu og beinast öðru fremur að því að bæta námsárangur (og kennslu), einkum með uppbyggilegri endurgjöf
• Líta má á leiðsagnarmat sem ráðgjöf um það hvernig nemendur geta bætt sig í námi!
![Page 7: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/7.jpg)
Kjarninn í leiðsagnarmati
• Nemandinn fær (stöðuga) endurgjöf um nám sitt ásamt ábendingum um það hvernig hann geti bætt sig (ráðgjöf, leiðsögn, með hliðsjón af markmiðum)• Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna (2007, um 4000) sýni
þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur
• Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati
• Sjálfsmat og jafningjamat eru mikilvægir þættir í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilji markmiðin)
(Sjá um þessar áherslur: Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)
![Page 8: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/8.jpg)
Hvernig fellur leiðsagnarmat að Aðalnámskrá grunnskóla (2011)?
• Mat á árangri og framförum … er reglubundinn þáttur í skólastarfi, órjúfanlegur frá námi og kennslu.
• Markmið skólastarfs eru margvísleg og hægt að fara ýmsar leiðir til að ná þeim. Því verða matsaðferðir að vera fjölbreyttar.
• Meta þarf alla þætti námsins, þekkingu, leikni og hæfni með hliðsjón af viðmiðum í aðalnámskrá.
• Kennarar þurfa að hjálpa börnum og ungmennum til raunhæfs sjálfsmats … Leggja skal áherslu á leiðsagnarmat. (Leturbr. IS)
![Page 9: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/9.jpg)
Leiðsögn um lykilhæfni• Hæfni nemenda til að tjá hugsanir sínar, tilfinningar og skoðanir
munnlega, skriflega og á annan hátt. Hæfni til að miðla þekkingu og leikni sinni og flytja mál sitt skýrt og áheyrilega og taka þátt í samræðum og rökræðum.
• Skapandi hugsun og frumkvæði í efnistökum og úrvinnslu. Hæfni nemenda til að nota þekkingu og leikni, draga ályktanir, áræðni til að leita nýrra lausna og beita gagnrýninni hugsun og röksemdafærslu.
• Hæfni nemenda til að vinna sjálfstætt, í samstarfi við aðra og undir leiðsögn.
• Hæfni nemenda til að nýta margvíslega miðla í þekkingarleit, úrvinnslu og miðlun og nýta upplýsingar á ábyrgan, skapandi og gagnrýninn hátt.
• Hæfni nemenda til að bera ábyrgð á eigin námi og leggja mat á eigin vinnubrögð og frammistöðu. (Aðalnámskrá, bls. 53, leturbr. IS)
![Page 10: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/10.jpg)
Lykilhæfni „endurskoðuð“• ... tjá hugsanir sínar, tilfinningar og skoðanir munnlega, skriflega …
miðla þekkingu og leikni sinni og flytja mál sitt skýrt og áheyrilega.• … taka þátt í samræðum og rökræðum.• [… beita s]kapandi hugsun og [sýna] frumkvæði í efnistökum og
úrvinnslu.• … nota þekkingu og leikni, draga ályktanir, áræðni til að leita nýrra lausna
og beita gagnrýninni hugsun og röksemdafærslu.• … vinna sjálfstætt …• … [vinna] í samstarfi við aðra • … [vinna] undir leiðsögn.• … nýta margvíslega miðla í þekkingarleit, úrvinnslu og miðlun • … nýta upplýsingar á ábyrgan, skapandi og gagnrýninn hátt• … bera ábyrgð á eigin námi og leggja mat á eigin vinnubrögð og
frammistöðu. (Aðalnámskrá, bls. 53, leturbr. IS)
![Page 11: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/11.jpg)
Hæfniviðmið• Í nýrri námskrá er mikil áhersla á
hæfniviðmið – sem ættu að vera kennurum og nemendum leiðsögn í náminu
• Vandi er að mörg viðmiðanna gera mjög miklar kröfur – Skoðum dæmi
![Page 12: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/12.jpg)
Nýi brautskráningarkvarðinn
![Page 13: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/13.jpg)
Til umhugsunar um endurgjöf og einkunnir?
-
• Rannsóknir Ruth Butler o.fl. frá 1986 og 1988
–Endurgjöf í formi einkunna–Endurgjöf í formi umsagna–Endurgjöf í formi einkunna og umsagna–Engin endurgjöf
• Hvaða leið skilaði nemendum bestum árangri?
![Page 14: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/14.jpg)
Alþjóðleg umræða Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat (alternative assessment, sjá grein IS)
England: Stöðluð próf eða leiðsagnarmat (formative assessment, sjá grein Black og Wiliam, 1998)
Sterkur rannsóknargrunnur!
Hér á landi Aðferðir sem eru að ryðja sér til rúms: Einstaklingsmiðað námsmat, leiðsagnarmat, sjálfsmat, jafningjamat, óhefðbundin próf, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum), ýmis námsmatstæki (gátlistar og kvarðar).
Dýrmæt reynsla er að verða til!
Bakgrunnur: Gróska, gerjun, deilur
![Page 15: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/15.jpg)
Kennslufræði leiðsagnarmats
• Útskýra markmið fyrir nemendum
• Markvissar spurningar
• Leiðbeinandi endurgjöf (umsagnir)
• Virkja nemendur (sjálfsmat, jafningjamat)
• Jafningjakennsla
(Wiliam, 2007: Changing Classroom Practice)
![Page 16: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/16.jpg)
Útskýra markmið fyrir nemendum Rannsóknir benda til þess að tilgangur náms
mætti vera oftar á dagskrá í skólastofum Rannsóknir benda til þess að áhersla á
markmið / tilgang náms hafi jákvæð áhrif á námsárangur–Samræða við nemendur–Nota markmiðin í kennslunni
» Í tengslum við námsáætlanir» Í tengslum við sjálfsmat og jafningjamat
![Page 17: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/17.jpg)
Markvissar spurningar
Þrennt virðist skipta meginmáli:• Spurningar sem vekja nemendur til
umhugsunar um námsefnið• Uppröðun (sbr. hér)• Að gefa nemendum umhugsunartíma
Í þessu myndbandi, Secondary Assessment – Effective Questioning, útskýra Paul Black and Chris Harrison, mikilvægi góðra spurninga (smellið á myndina)!
![Page 18: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/18.jpg)
Leiðbeinandi endurgjöf (umsagnir)
• Tvær stjörnur – ein ósk ...
• Þrjár stjörnur – tvö ráð ...
• O.s.frv.
![Page 19: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/19.jpg)
Gæði endurgjafar• Hvað vitum við?
![Page 20: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/20.jpg)
Hjálpartæki við leiðbeinandi endurgjöf:gátlistar, matskvarðar, marklistar
checklists, rating scales, rubrics
• Gátlisti
• Matskvarði
• Marklisti (sóknarkvarði, viðmiðunartafla, rúbrikka)
![Page 21: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/21.jpg)
Nýting marklistanna• Sem viðmiðun um gæði (tengt markmiðum í
upphafi)• Sjálfsmat• Jafningjamat• Kennaramat• Samskipti við foreldra• Sem vitnisburður
![Page 22: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/23.jpg)
Virkja nemendur (sjálfsmat, jafningjamat)
• Þátttaka nemenda• Auka ábyrgð nemenda á eigin námi• Nemendur verði tilgangur námins ljósari• Skilja betur hvernig þeir læra
Mikilvæg forsenda: Að nemendur viti til hvers er ætlastSjálfsmat verður að læra
![Page 24: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/24.jpg)
Kostir jafningjamats
• Virkjar nemendur til þátttöku og ábyrgðar
• Eflir skilning nemenda á markmiðum námsins
• Bætir endurgjöfina, hún verður fyllri – fleiri sjónarhorn
• Nemendur taka ábendingum nemenda oft betur en ábendingum kennara
• Nemendur leggja sig oft meira fram ef þeir vita að félagar þeirra taka þátt í mati
• Veitir mikilvæga þjálfun, m.a. í tjáningu, samstarfi, jafningjastuðningi, og nemendur læra að gagnrýna uppbyggilega
Úr skólastefnu Laugarnesskóla (drög 2011)
![Page 25: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/25.jpg)
Meira um jafningjamat• Jafningjamat í hópum hefur gefið góða raun• Jafningjamat þarf að kenna!• Heppilegt er að nota gát-, mats- og marklista
við jafningjamat – Vel kemur til greina að nemendur taki þátt í að búa þessi
tæki til
![Page 26: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/26.jpg)
Brekkubæjarskóli, 3.
bekkur
• „Skriftarlöggur“: Jafningjamat í skrift
Skriftarlöggan og nemandinn ákveða í
sameiningu hvaða stafur, orð eða setning fær
stjörnu með hliðsjón af gátlista. Verkefnið hefur
gefist mjög vel en nemendur þóttu sýna miklar framfarir með
þessari aðferð og ábyrgð nemenda á eigin námi
jókst.
![Page 27: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/27.jpg)
Að hvaða atriðum
þarf ég að einbeita mér
við upprifjun?
Hvar er ég
sterkur og hverjir
eru veikleikar
mínir?
Hvernig
stend ég mig?
Hvernig veit ég
hvort vinna mín sé
góð?
Hvað fær mig
virkilega til að
hugsa?
Hver eru
markmiðin mín?
Hvað get ég
munað og hvernig fæ
ég betur skilið?
Er ég að læra eins
og mér hentar best?
Hvað þarf ég
að gera til að
bæta mig?
Hvernig fer ég að
því að ná árangri og
taka framförum?
Lykilhlutverk sjálfsmatsins
Gagnlegt kver um leiðsagnarmat:Self-assessment Þýðing: Þóra Björk Jónsdóttir
![Page 28: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/28.jpg)
Jafningjakennslan• Vannýtt auðlind• Nemendur skilja skýringar skólafélaga betur
en skýringar kennara• Jafningjakennsla felur í sér þjálfun í tjáningu• Kennsla er besta námsaðferðin!!!
![Page 29: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/29.jpg)
Lykillinn er samræðan við nemandann
• Nemendasamtalið– Dæmi úr Norðlingaskóla– Dæmi úr Heiðarskóla
![Page 30: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/31.jpg)
Matsfundir
• 10–20 þátttakendur• Orðið gengur tvo til þrjá hringi:
– Jákvæð atriði: Hvað eruð þið ánægð með?– Ráðahringur: Hvað má betur fara?
• Nemendur nefna eitt / tvö / þrjú atriði eftir því hvað ákveðið hefur verið
• Öll atriði eru skráð• Engar umræður
![Page 32: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/32.jpg)
Margir skólar hér á landi eru og hafa verið að vinna skipulega að þróun námsmats:
• Vesturbæjarskóli• Grunnskólinn í Borgarn
esi• Laugalækjarskóli• Ölduselsskóli• Salaskóli• Hrafnagilsskóli• Ingunnarskóli og Norðli
ngaskóli
• Menntaskóli Borgarfjarðar• Fjölbrautaskóli Snæfellinga• Menntaskólinn á Ísafirði• Brekkubæjarskóli• Grundaskóli• Laugarnesskóli
![Page 33: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/33.jpg)
Próf í anda leiðsagnarmats• Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn
„Svindlpróf“, glósupróf, námsefni ... öll gögn• Heimapróf• Prófverkefni gefin upp með fyrirvara • Munnleg próf, dæmi• Atrennupróf: Nemendur fá að gera endurteknar
tilraunir við sama próf / sömu próf (dæmi prófavikurnar í Salaskóla)
• Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli)• Samvinnupróf (Salaskóli)
![Page 34: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/34.jpg)
Gagnleg
ir tenglar
• Kennsluaðferðavefurinn• Að vanda til námsmats – Heimasíða námskei
ðs• Peel – námsmat
• Kvikmyndir um námsmat:
![Page 35: Leiðbeint um leiðsagnarmat](https://reader038.fdocuments.net/reader038/viewer/2022102819/568144b2550346895db17a9a/html5/thumbnails/35.jpg)
Ræðið• Hvernig hugnast ykkur áherslur í
leiðsagnarmati?• Hverjar eru helstu hindranir?• Hvar eru sóknarfæri?