Law & Society Trust ESCRNewsletter · 5/9/2014  · Law & Society Trust ESCRNewsletter ... escr)

8
1 Law & Society Trust E E S S C C R R Newsletter ISSUE 9, MAY, 2014 ÿ.SNdjh ixj¾Okfha —wju˜ m%;s,dN ,eîug fya;=jlao@ uE; w;S ;fha iS >%fhka is ÿ jka kdjQ k.r ixj¾Okh yd tys w,xlrKh fya;= fldgf.k" wvq wdodhï,dNS ks jdijdiS ka yd iq ¿ mßudK jHdmdr iS >%fhka ;u ia :dk j,s ka ms gux lsÍu olakg ,efí' fï w;r —jkd;uq ,a ,˜ ck;dj is h jdiN+ ñ j,s ka fkrmS u uq ,a ;ekla .kS ' meyeÈ,s ju fmfkk ieáhg fuu fkrmd yeÍï j,g fya;= idOl ^i;H yd woyia jYfhka m% ldY lrk ,o hk fowdldrdhka u& jYfhka olajkq ,nka fka m% Ya khg Ndckh ù we;s bvï zb;d jákdZ ^fjf<| fmd< ñ, .Kka wkq j& yd ta jd jHdmdr ^jdKs cHh& m% j¾Okh Wfoid yd zuOHu mßudK wdodhï,dNS Z ks jdi i|yd zuq od yeÍuZ ^fm!oa .,s l wxYfha iyNd.s ;a jh we;s j& is ÷ l< hq ;= njhs ' fuu wvq ie,ls ,a ,g ,la jQ ckdjdi j, fjfika kka ueÈ lrf.k nf,ka is ÿ lrkakdjQ bj;a ls Íï fjkq jg mj;s k úl,a mhka o i,lñka fmfkka kg ;s fnka kdjQ fuu WNf;daflda ál m% Ya kh foi wjOdkh fhduq lrñka fuu ,s ms h uÕs ka my; m% Ya k u;= lrkq ,nhs - k.r ixj¾Okfha wruq K l= ulao@ is ÿjka kdjQ ixj¾Okfha m% ;s ,dN ,nka kka ljq reka o@ iy fuu ixj¾Ok l%s hdj,s h uÕska l=uk wdldrhls ka fyda uQ ,s l whs ;s jdis lï" Y% S ,xld wdKa vq l%u jHdjia :dfõ kS ;s ix.% y yd ixia :dms ; cd;sl m% ;s m;a ;s j,g tfrys j l% s hd lrkq ,nhs o@ uOHh mßudK wdodhï,dNS rgla njg Y% S ,xldj m;a ùug kï" wmkhkh uq ,a jQ ixj¾Okh" úfoa YS h wdfhda ck iy kd.ßl uOHia :dk j,g myiq lï ie,iS ug yd iydh ùug wjldYh iemhs h yels mßoafoka há;, myiq lï ixj¾Okh lsÍu wdÈh jeä j¾Okh ls Íu 1 ;= <s ka wd¾:s l mßj¾;khla n,dfmdfrd;a ;= úh hq ;= h' wvq ie,ls ,a ,g Ndckh jQ ckdjdi j, bj;a lsÍï ^my lsÍï& yd h<s mÈxÑ lrùï Y% S ,xldfõ kd.ÍlrK jHdmD;sfhys w;HdjYHh wx.hla jYfhka ie,ls h yelsh' 2 2011 kd.ßl ixj¾Ok wêldßfha (UDA) 3 ;lafia re lsÍï j,g wkQ j" fld<U k.rh ;= < ks jdi 69"000 lg wdika k m% udKhla " wvq ie,ls,a ,g ,la jQ ckdjdi 1"499 l muK ^me,a m;a yd uq vq lal= ks jdi j, m% uq Lju wvq wdodhï,dNS mjq ,a fjfihs & ms ysgd we;' fuu ckdjdi N+ ñ m% foa Yfhka wdika k jYfhka 11] l m% udKhla wdjrKh lrkq ,nk w;r k.rfha jeis hka f.a ck.yKfhka Nd.hla ks fhda ckh lrkq ,nhs ' fï whq ßka mj;s ka kdjQ ckdjdi j, jeis ls,s myiq lï" ikS mdrlaIdj" ;onoh yd ck.yKh ieneúka u" wju m% ñ;S ka f.ka hqla; È<s ÷núka o Tíng hka kls ' Tjq ka úis ka ie,iq ï iy.; k.r ixj¾Okh" mßir ys;ldó ixj¾Okh yd m% udKj;a yd ld¾hla Ia u fnodyeÍu yd bvï j, Ndú;h we;= ¿j k.r 1 Kelegama, S. (2013) Urbanisation in Sri Lanka – An Emerging Challenge, Institute of Policy Studies, 25th Anniversary Convention 2 World Bank, UNHABITAT (2012) Turning Sri Lanka’s Urban Vision into Policy and Action 3 1978 § kd.ßl ixj¾Ok wêldßh (UDA) ms ys gq jkq ,enQ fha fld<U ixj¾Okfha m% Odk ie,iq ï isÿlrk ixúOdkh jYfhks ' fuu wdh;kh k.rfhys cS jH wd¾Ólhla " ;sridr ixj¾Okhla we;s lsÍfï yd Y% S ,xldj l,dmfha jdKscHh uOHia:dkh yd wd¾Ól fla ka øia :dkh njg mßj¾;kh lsÍfï jrh ,nd is à' kd.ßl ixj¾Ok wêldßh 2010 § bvï f.dv lsÍfï yd ixj¾Okh lsÍfï uKav,h iuÕu wdrla Il wud;HdxYfha md,kh hg;g .ekqKs' mßj¾;kfha wruq K j,g tfrysj l% s hd lrkq ,nhs ' jkd;uq ,a , jeis hkA 1997 is g is h N+ ñfhka bj;a lsÍug kï fldg ;s nq Kq w;r" tho b;d l= vd m% udKhl bvlvla tys jeis hka fjkq fjka ,nd §fuka h' jd¾;d ù we;s mßÈ" j¾;udk ie,iq u jkq fha wlalr 72 l bvï m% udKhla zw;a m;a lr .ekS uZh' bj;a ùfï ±kq ï§u j¾;udk mÈxÑlrejka g ks l=;a lr we;' 2010 § wdrla Il wud;HdxYh hg;g .eKq kq " kd.ßl ixj¾Ok wêldßh" fuu bj;a lsÍï l%s hdj,s h iïnka Ofhka fmruq K f.k lghq ;= lrk ,§' meyeÈ,s ju yuq odj yd fmd,S is h fuys ck;dj bj;a lsÍfï§ fmr fkdÿgqúrE wka ofï n,mEï yd n,y;a ldrlï is ÿ lrk ,§' we;eï mjq ,a j,g Tjq ka f.a bvï j, kS ;s uh N= la;s h ^Tma mq j& mj;s k w;r" iEfyk ;rug;a jvd wju myiq j,s ka Tjq ka f.a ks fjia ks rka ;rfhka mej;s h;a " fndfydauhla wjia :d j,§ ta jdfha N= la;s h jir 20 la mjd bla ujQ ta jd úh' jkd;uq ,a f,a we;eï mÈxÑlrejka g kS ;Hdkq l+,j whs ;s jdis lula ke;s jQ j;a " Tjq ka tu m% foaYfha b;d §¾> ld,hla ;s ia fia tkï" jir 50 lg;a jeä ld,hla ;s ia fia jdih lr we;' fuh fld<U nyq ;rhla wvq -wdodhï,dNS ks jeis hka f.a fmdÿ ,la IKhls¦ tkï" Tjq ka §¾> ld,hla uq ¿,a f,a fuys jdih lr we;s w;r" uE; ld,S kj fld<Ug meñKs ms ßila fkdfõ' jd¾;d j,g wkQ j" jkd;uq ,a , mÈxÑlrejka g jka Èhla ,nd § fkdue;s w;r" ta fjkq jg Tjq ka j ±kg jkd;uq ,a f,a is ákjdg jvd ;;a ;a jfhka Wiia iy jákd ia Òr ks jdi j, kej; mÈxÑ lrkjd we;' flfia kuq ;a " fmkS hka fka fuu ks fjia k.r m¾hka ;fha ia :dk.; lr we;s nj yd ±kg fuu ks jeis hka mÈxÑj is áka kdjQ ks fjia j, fjf<| fmd< jákdlug jvd fnfyúka wvq jákdluls ka hq ;a ks jdi njhs ' ;jÿrg;a" ks jeis hka g hï m% udKhl uq o,a odhl;a jhla fuu kj ks jdi j,g ,nd §ug is ÷jkq we;' ñka fmr bj;a ls Íï j,§" bj;a lrkq ,enQ wvq wdodhï,dNS ks jeis hka j tu mrud¾:h Wfoid b|s lrkq ,enQ ks jdi ixlS¾K j, mÈxÑ lrkq ,eîh' tfy;a ta Tjq ka g tys kv;a ;= .dia ;= ^jrlg re' 25000$- ls& f.ùug yels kï muKs' fndfydauhla mÈxÑ lrkq ,enQ jka fuu ks jdi ixlS ¾K j, cS j;a ùug yqre fkdjQ w;r" th iodpdr;a ulj kq iq ÿiq yd oeßh fkdyels jQ jla nj fmfka ' fmfkk ieáhg Y% S ,xldfõ kd.ÍlrKh ms <s n| cd;s l m% ;s m;a ;s yd wvq -wdodhï,dNS ks jdiOdÍka g is ÷lrk ie,lSï

Transcript of Law & Society Trust ESCRNewsletter · 5/9/2014  · Law & Society Trust ESCRNewsletter ... escr)

Page 1: Law & Society Trust ESCRNewsletter · 5/9/2014  · Law & Society Trust ESCRNewsletter ... escr)

1

Law & Society Trust

EESSCCRRNewsletter

ISSUE 9, MAY, 2014

ÿ.SNdjh ixj¾Okfha —wju˜ m%;s,dN ,eîug fya;=jlao@

uE; w;S;fha iS>%fhka isÿ jkakdjQ k.r ixj¾Okh yd tys w,xlrKh fya;=fldgf.k" wvq wdodhï,dNS ksjdijdiSka yd iq¿ mßudK jHdmdr iS>%fhka ;u ia:dk j,ska msgux lsÍu olakg ,efí' fï w;r —jkd;uq,a,˜ ck;dj ish jdiN+ñ j,ska fkrmSu uq,a ;ekla .kS' meyeÈ,sju fmfkk ieáhg fuu fkrmd yeÍï j,g fya;= idOl ^i;H yd woyia jYfhka m%ldY lrk ,o hk fowdldrdhkau& jYfhka olajkq ,nkafka m%Yakhg Ndckh ù we;s bvï zb;d jákdZ ^fjf<| fmd< ñ, .Kka wkqj& yd tajd jHdmdr ^jdKscHh& m%j¾Okh Wfoid yd zuOHu mßudK wdodhï,dNSZ ksjdi i|yd zuqod yeÍuZ ^fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh we;sj& is÷ l< hq;= njhs' fuu wvq ie,ls,a,g ,la jQ ckdjdi j, fjfikakka ueÈ lrf.k nf,ka isÿ lrkakdjQ bj;a lsÍï fjkqjg mj;sk úl,amhkao i,lñka fmfkkakg ;sfnkakdjQ fuu WNf;dafldaál m%Yakh foi wjOdkh fhduq lrñka fuu ,smsh uÕska my; m%Yak u;= lrkq ,nhs - k.r ixj¾Okfha wruqK l=ulao@ isÿjkakdjQ ixj¾Okfha m%;s,dN ,nkakka ljqrekao@ iy fuu ixj¾Ok l%shdj,sh uÕska l=uk wdldrhlska fyda uQ,sl whs;sjdislï" Y%S ,xld wdKavql%u jHdjia:dfõ kS;s ix.%y yd ixia:dms; cd;sl m%;sm;a;s j,g tfrysj l%shd lrkq ,nhso@ uOHh mßudK wdodhï,dNS rgla njg Y%S ,xldj m;a ùug kï" wmkhkh uq,a jQ ixj¾Okh" úfoaYSh wdfhdack iy kd.ßl uOHia:dk j,g myiqlï ie,iSug yd iydh ùug wjldYh iemhsh yels mßoafoka há;, myiqlï ixj¾Okh lsÍu wdÈh jeä j¾Okh lsÍu1 ;=<ska wd¾:sl mßj¾;khla n,dfmdfrd;a;= úh hq;=h' wvq ie,ls,a,g Ndckh jQ ckdjdi j, bj;a lsÍï ^my lsÍï& yd h<s mÈxÑ lrùï Y%S ,xldfõ kd.ÍlrK jHdmD;sfhys w;HdjYHh wx.hla jYfhka ie,lsh yelsh'2 2011 kd.ßl ixj¾Ok wêldßfha (UDA)3 ;lafiare lsÍï j,g wkQj" fld<U k.rh ;=< ksjdi 69"000 lg wdikak m%udKhla" wvq ie,ls,a,g ,la jQ ckdjdi 1"499 l muK ^me,am;a yd uqvqlal= ksjdi j, m%uqLju wvq wdodhï,dNS mjq,a fjfihs& msysgd we;' fuu ckdjdi N+ñ m%foaYfhka wdikak jYfhka 11] l m%udKhla wdjrKh lrkq ,nk w;r k.rfha jeishkaf.a ck.yKfhka Nd.hla ksfhdackh lrkq ,nhs' fï whqßka mj;skakdjQ ckdjdi j, jeisls,s myiqlï" ikSmdrlaIdj" ;onoh yd ck.yKh ieneúkau" wju m%ñ;Skaf.ka hqla; È<s÷núkao Tíng hkakls' Tjqka úiska ie,iqï iy.; k.r ixj¾Okh" mßir ys;ldó ixj¾Okh yd m%udKj;a yd ld¾hlaIau fnodyeÍu yd bvï j, Ndú;h we;=¿j k.r

1 Kelegama, S. (2013) Urbanisation in Sri Lanka – An Emerging Challenge,

Institute of Policy Studies, 25th Anniversary Convention 2 World Bank, UNHABITAT (2012) Turning Sri Lanka’s Urban Vision into

Policy and Action 3 1978 § kd.ßl ixj¾Ok wêldßh (UDA) msysgqjkq ,enQfha fld<U ixj¾Okfha m%Odk ie,iqï isÿlrk ixúOdkh jYfhks' fuu wdh;kh k.rfhys cSjH wd¾Ólhla" ;sridr ixj¾Okhla we;s lsÍfï yd Y%S ,xldj l,dmfha jdKscHh uOHia:dkh yd wd¾Ól flakaøia:dkh njg mßj¾;kh lsÍfï jrh ,nd isà' kd.ßl ixj¾Ok wêldßh 2010 § bvï f.dv lsÍfï yd ixj¾Okh lsÍfï uKav,h iuÕu wdrlaIl wud;HdxYfha md,kh hg;g .ekqKs'

mßj¾;kfha wruqK j,g tfrysj l%shd lrkq ,nhs' jkd;uq,a, jeishkA 1997 isg ish N+ñfhka bj;a lsÍug kï fldg ;snqKq w;r" tho b;d l=vd m%udKhl bvlvla tys jeishka fjkqfjka ,nd §fukah' jd¾;d ù we;s mßÈ" j¾;udk ie,iqu jkqfha wlalr 72 l bvï m%udKhla zw;am;a lr .ekSuZh' bj;a ùfï ±kqï§u j¾;udk mÈxÑlrejkag ksl=;a lr we;' 2010 § wdrlaIl wud;HdxYh hg;g .eKqkq" kd.ßl ixj¾Ok wêldßh" fuu bj;a lsÍï l%shdj,sh iïnkaOfhka fmruqqK f.k lghq;= lrk ,§' meyeÈ,sju yuqodj yd fmd,Sish fuys ck;dj bj;a lsÍfï§ fmr fkdÿgqúrE wkaofï n,mEï yd n,y;aldrlï isÿ lrk ,§' we;eï mjq,a j,g Tjqkaf.a bvï j, kS;suh N=la;sh ^Tmamqj& mj;sk w;r" iEfyk ;rug;a jvd wju myiqlï j,ska Tjqkaf.a ksfjia ksrka;rfhka mej;sh;a" fndfydauhla wjia:d j,§ tajdfha N=la;sh jir 20 la mjd blaujQ tajd úh' jkd;uq,af,a we;eï mÈxÑlrejkag kS;Hdkql+,j whs;sjdislula ke;s jQj;a" Tjqka tu m%foaYfha b;d §¾> ld,hla ;siafia tkï" jir 50 lg;a jeä ld,hla ;siafia jdih lr we;' fuh fld<U nyq;rhla wvq-wdodhï,dNS ksjeishkaf.a fmdÿ ,laIKhls¦ tkï" Tjqka §¾> ld,hla uq¿,af,a fuys jdih lr we;s w;r" uE; ld,Skj fld<Ug meñKs msßila fkdfõ' jd¾;d j,g wkQj" jkd;uq,a, mÈxÑlrejkag jkaÈhla ,nd § fkdue;s w;r" ta fjkqjg Tjqkaj ±kg jkd;uq,af,a isákjdg jvd ;;a;ajfhka Wiia iy jákd iaÒr ksjdi j, kej; mÈxÑ lrkjd we;' flfia kuq;a" fmkS hkafka fuu ksfjia k.r m¾hka;fha ia:dk.; lr we;s nj yd ±kg fuu ksjeishka mÈxÑj isákakdjQ ksfjia j, fjf<| fmd< jákdlug jvd fnfyúka wvq jákdlulska hq;a ksjdi njhs' ;jÿrg;a" ksjeishkag hï m%udKhl uqo,a odhl;ajhla fuu kj ksjdi j,g ,nd §ug is÷jkq we;' ñka fmr bj;a lsÍï j,§" bj;a lrkq ,enQ wvq wdodhï,dNS ksjeishkaj tu mrud¾:h Wfoid b|s lrkq ,enQ ksjdi ixlS¾K j, mÈxÑ lrkq ,eîh' tfy;a ta Tjqkag tys kv;a;= .dia;= ^jrlg re' 25000$- ls& f.ùug yels kï muKs' fndfydauhla mÈxÑ lrkq ,enQjka fuu ksjdi ixlS¾K j, cSj;a ùug yqre fkdjQ w;r" th iodpdr;aulj kqiqÿiq yd oeßh fkdyels jQjla nj fmfka' fmfkk ieáhg Y%S ,xldfõ kd.ÍlrKh ms<sn| cd;sl m%;sm;a;s yd wvq-wdodhï,dNS ksjdiOdÍkag is÷lrk ie,lSï

Page 2: Law & Society Trust ESCRNewsletter · 5/9/2014  · Law & Society Trust ESCRNewsletter ... escr)

2

j, mr;rhla mj;S' uyskao Ñka;h bÈß ±lafuka4 biau;= lr olajkqfha wvq ie,ls,a,g ,lajQ ckdjdij, ksjdi zk.rfha m%uqL bvï j, ksoyiaj yd ixj¾ê;jZ isÿúh hq;= njhs' fuhska" j¾;udkfha wvq ie,lSï j,g ,lajQ hhs ie,flk ckdjdi bvï" uOH-mßudK wdodhï,dNS yd by<-wdodhï,dNS ksjdi olajd jeä ÈhqKq lrkjd we;' fuuÕska ms<sfj,ska wfkl=;a ksjdi tall yd ksjdi ixlS¾K j, kej; mÈxÑ lrjQ j¾;udk mÈxÑlrejkag uQ,H myiqlï imhkq we;' fuu wvq ie,l=ï ckdjdi j, l=vd ksfjia msysgd ;sfnk l=vd bvï len,s ixj¾Okh lsÍu myiq ld¾hhla fkdjk neúka" we;eï úg wvq-wdodhï,dNSka kej; mÈxÑ lsÍfï ia:dk j, ia:dk.; lsÍu wjYH jkq we;' tfy;a" wjidk m%;sM,h ieugu iudk yd ;sridr tlla jQj;a" th wfkl=;a foaj,a w;r" bj;a lsÍï zl%shdj,sfhaZ m%;sM,h u; /f|kq we;' rdcH kS;sh yd miq.sh m%;sm;a;s mQ¾jdo¾Yhka .egqïldÍ l%shdj,sh yd iuÕ iïnkaO fõ' kS;sh uÕska úfYaI l%shdmá fuu bvï kej; ,nd .ekSug yd w;aa lr .ekSug kshu lrkq ,nhs' rch we;eï úg uyck;djf.a ys;iqj msKsi bvï /l .ekSug fyda w;alr .ekSug b,a,d isáh yelsh' fuh idudkHfhka zuyck ld¾hhZ f,i .efka' fuys§ uyck ld¾hh hkak w¾: ksrEmKh lsÍfï§ rdcH kS;sfhys l=vd wjldYhla mj;S' tfy;a fndfyda uE; ld,Sk kvq ;Skaÿ j,ska b,a,d isákqfha uyck ld¾hfhys w¾: ksrEmKh ;=<ska we;euqkaf.a ieÕjqKq wNs,dIhka u; mokï jQ jHdc bvï w;am;a lr .ekSï j,g bv fkd;eìh hq;= njhs'5 tksid" bvï w;am;a lr .ekSï yd Wiia rdcH wruqKq w;r iïnkaO;djhla f.dvkeÕsh hq;=h' ;onoh wju lr .ekSug" iaÓridr mßirhla yd Wiia ksjdi há;, myiqlï j,g" wvq ie,ls,a,g Ndckh jQ ckdjdi Wiia ;;a;ajhg kxjd,Su we;=¿j k.r m%;sks¾udKh lsÍfï l%shdj,s wd§ k.rfha wjldY mßj¾;h lrk w;r;=r" lsisfjl=;a whq;= f,i wjdis iy.; ;;a;ajhkag m;a fkdjk f,ig wdrlaIKhka iliñka ;yjqre l< hq;=h' zuyck ld¾hhZ ;=< ieug k.rfha iudk ysñlula mj;sk neúka tla wfhl=g jdis iy.; yd wfkla flkdg wjdis iy.; fkdúh hq;=h' 1950 bvï w;am;a lr .ekSfï mk; hgf;a úfYaIfhkau rcfha .e;sNdjh hgf;a m%Odkh lrk ,o fm!oa.,sl yd rcfha bvï w;am;a lr .ekSfï l%shd mámdáhla y÷kajd fohs'6 fuys meyeÈ,sju we;=<;a ù we;s lreKq f,i - woyia lrk ,o w;am;a lsÍï ms<sn| oekaùu" wod< bvï fmr i|yka lrk ,o uyck ld¾hh i|yd iqÿiqo hkak úu¾Ykh lsÍu" l=uk jkaÈ l%uhg wh;a fõo iy jkaÈ ,nd §u i|yd úu¾Yk l%shdj,s mej;Su ±laúh yelsh' jkd;uq,a, is÷ùfï§ fmfkkakg ;snqKdjQ bvï w;am;a lr.ekSfï mk; fkdi,ld yeÍu" ieneúkau ixia:dms; kS;s W,a,x>kh lsÍumuKlau fkdj" tfy;a wjg .shdjg yd ys;=ukdmhg tlsfkldf.a jqjukdjka bgq lr .ekSug fufyhùuls' óg wu;rj" th Y%s ,xld wdKavq l%u jHdjia:dfõ i|yka uQ,sl whs;sjdislï" kS;s ix.%yhka j,g

4 Y%S ,xld wdKavqj ^2010&" uyskao Ñka;k bÈß ±lau" mß' 7'3 5 n,kak( Goonesekere, R.K.W. (2006) Select Laws on State Lands, Law and

Society Publications, Colombo, Sri Lanka, p. 187 6 rdcH bvï j, whs;sh tu bvï kS;s úfrdaë f,i w;am;a lrf.k we;s

whf.ka fydaa tajdfha mÈxÑ whf.ka kej; w;am;a lr .ekSu iy thg wkqIdx.sl jQ fyda thg iïnkaO jQ lreKq ms<sn|j 1979 wxl 7 orK rdcH bvï ^whs;sh kej; w;am;a lr .ekSï& mkf;ys wvx.=fõ' kS;s úfrdaë f,i w;am;a lr .ekSï ks¾jpkh - zms<s.; wjirhla fyda rch úiska fokq ,nk ,sÅ; kS;suh ,shú,a,lg wod< fjk;a ,sÅ; ,shú,a,la uÕska ysñlu yd w;am;a lr .ekSu ,nd fkdue;s yd rcfha bvï ms<sn|j nf,ka w;am;a lr .ekSï uÕska ysñlï yd w;a lr .ekSï yeÕùu we;=¿j ish¿u wdldrfha ysñldß;aj w;alr .ekSïZ

úreoaOj .uka lrhs' wdKavq l%u jHdjia:dfõ i|yka jkqfha" zkS;sh bÈßfhys iEu mqoa.,fhlau tl iudk jk nj yd kS;sfhka Tjqkag iudk /ljrKhla ie,ish hq;= njhsZ' óg wu;rj" Y%S ,xldfõ cd;sl ksre;aidyl kej; mÈxÑ lsÍfï m%;sm;a;sh (Sri Lanka’s National Involuntary Resettlement Policy (NIRP)) uÕska jdÑl ms<sfj;la ie,iSu ;=<ska ixj¾Okh fya;=fldg f.k wj;eka jQ ^bj;a lrkq ,enQ& mqoa.,hka ish kej; mÈxÑ lsÍfï ia:dk j, h<s ixia:dmkh lrñka wNsfhda.hkag uqyqKmdkhs' fuh bvï w;am;a lr .ekSfï mkf;a by< isg my<g mj;sk t<Uqï fjkqfjka fmkS isàug fjr orK w;r" th bvï w;am;a lr .ekSfï yd kej; mÈxÑ lsÍfï .egqï ieye,a lr" jkaÈ ,nd §fï wruqK bvï wysñ ùug iSud fkdlr wysñ ùï hk fya;=j olajd mq¿,a lsÍug lghq;= lrhs' tksid" bj;a lrkq ,enQjka Tjqka kej; msysgqjkq ,enQ ia:dk j,§ uqyqKmdkakdjQ wNsfhda.hka iïnkaOfhka jk ´kEu w¾:dkaú; ne|Sula m%isoaêfha fkdi,ld yeÍu" cd;sl uÜgfï ixj¾Ok m%;sm;a;s j, wNsu;d¾:hka m%;sl%uKh yd mrdch lrkq ,nhs' wfmalaIs; kd.ÍlrKh is÷jkakdjQ m%foaY j, iudkd;aj;djfhka hq;= yd oeßh yels ksjdi l%uhla mj;sk mßirhla we;s lsÍug" wdh;khkayS m%.;shlao wfkl=;a foa w;r n,dfmdfrd;a;= jk w;r tuÕska fnfydauhla mSvdjkag ,la jkakka yd fkdi,ld yßkq ,enQjka fj; ,Õd úh yelsh' wvq ie,lSï j,g ,la ù we;s ckdjdi j, ksjeishka mrïmrd .Kkdjla ;siafia kÕr ks¾udKfha fldgilaj isák w;r" ta i|yd ish cSú;fhka yd úúOdldrfhka odhl ù we;' Tjqkag fkrmd yeÍï j,g fkdj" tfy;a fld<U jdih lrkakdjQ wfkl=;a whg fuka ixj¾Okfha jdis N=la;s ú|Sug whs;shla we;'

risld fukaäia fukúh7

ëjr ck;dj fjkqfjka rg mqrd Woaf>daIK

—wmg ëjr ck;djf.a .eg¿ j,g blauka úi÷ï

wjYHhhs˜ - rg mqrd ëjr m%cdjka y~ kÕhs'

7 kS;s{ risld fukaäia" LLB, LLM, Pg.Dip(Econ), iajdëk kS;s yd m%;sm;a;s

WmfoaYsldjls' ([email protected])

Page 3: Law & Society Trust ESCRNewsletter · 5/9/2014  · Law & Society Trust ESCRNewsletter ... escr)

3

ëjr ck;dj yd ksoyia fjf<| l,dmfha fiajlhska" tkï m%Odk jYfhka jev lrk ck;djg wh;a jkakdjQ msßi" Tjqka uqyqK fokakdjQ w¾nqohka ms<sn|j miq.sh jir lsysmh mqrdjgu Tjqkaf.a cSjfkdamdhkag fl;rï ndOdjka t,a, jQj;a meyeÈ,s lr fok ,§' Tjqkaf.a w;a±lSï ;=<skau ish mSvdjka ch .ekSfï Yla;sh Tjqkag ,eî we;' úfYaIfhka Tjqka w;r ish uQ,sl wjYH;djka" hy meje;au yd fiajl whs;sjdislï /l .ekSug yd ta i|yd Wmfoia §ug kdhl;ajhla mj;S kï Tjqkag ish mSvdjka vh .; yelsh'

jev lrk ck;dj uqyqKmdkakdjQ .eg¿ fudkjdo@ wdrlaIdj ms<sn| ;¾ck" ìh jeoaoùï" —iqÿ jEka ;¾ck˜" kdhl;ajh ord isák mqoa.,hkag úreoaOj Tjqka fødaySka f,i yxjvq .iñka f.k hk udOHh jHdmdr" kdhlhkaf.a mjq,a j, idudcslhkag lrkq ,nk ysßyerhka" meyerf.k hdï" >d;kh lsÍï fyda w;=reoyka lrùï wdÈh ksßka;rfhka Tjqkaf.a ld¾hhyS WodiSk;ajhla f.dv kÕhs' fï wdldrfha ysßyer lsÍï Tjqkag ksIaYíoj isàug n, lrkq we;¦ udOHfõ§ka rcfha m%;sm;a;s fyda l%shdud¾.hka j,g tfrysj hula ,sùug fmr fojrla is;Sug Tjqkag ;¾ckh lsÍï is÷ lrhs' frcSufha we;s m%;sm;a;s w;r Tjqkag —úreoaO;ajh ord isàfï yelshdjla fkdue;˜" iy fuu m%;sm;a;sh udOHh jd¾;dlrKh mjd md,kh lrkq ±lsh yelsh'

by; i|yka jQ .egqï ck;djf.a tÈfkod cSjfkdamdhka yd wdrlaIK .eg¿ j,g wu;rj we;s jQ tajdh' tjka m%Yak wdodhï ud¾. wysñ lsÍu we;=¿j" bkaOk ñ, by< kexùu" Tjqkaf.a bvï whs;sjdislï W,a,x>kh lsÍu yd bkaÈhdkq fg%da,¾ hd;%d j,ska t,a, jk urK ;¾ck wd§ jQ ish,a, ëjr m%cdjf.a wNsudkh fidrd .kq ,nhs' fg%da,¾ hd;%d m%Yakh hqO iufha wdrïN ù fï olajd fkdúi|S mj;S' Y%S ,xldj ;=< l%shd;aul jk bkaÈhdkqjkaf.a ±,a" fndaÜgq yd tkacska cdjdrï ksidfjka furg ñ,shk .Kkla úfoaY úksuh bmhsh yels uqyqÿ ^lrÈh& iïm;a ^biaika" uqyqÿ l+vd,a,ka iy uiqka& m%udK wvq lrkq ,nhs' tf,iu foaYSh ëjrhkaf.a tÈfkod lghq;= lvd lmam,a lrñka foaYSh uqyqÿ iSudjg i;shg f;j;djla wkjirfhka we;=,a ùu wdÈh ;=<ska ;jÿrg;a wfma ëjr ck;djg ldhsl ;¾ckhka uÕska iudcSh fkdikaiqkaNdjh W.% lrkq ,nhs'

;jÿrg;a" Ök hd;%djka j,g foaYSh uqyqfoys uiqka we,a,Sfï ld¾hhka is÷ lsÍug n,m;% ,nd § we;' taldnoaO jHdmdrhka kdufhka" Ök hd;%djka wfma ÈhU wdl%uKh lrk w;r Tjqkaf.a uäh ^ud¿& jrdhka j, mgjkq ,nhs¦ Tjqkaf.a uiqkaf.a ñ, .Kka wvq ùu ksidfjka foaYSh .eKqïlrejka ksrka;rfhka ñ,§ .ekSï Tjqkaf.ka is÷ lrkq ,nk w;r foaYSh ëjrhska fldka lrkq ,en Tjqkaf.a uiqka b;d wvq ñ, .Kka j,g iSud lrkq ,nhs' foaYSh ëjrhskaf.a whs;Ska W.% f,i msßfyk w;r ieneúkau Tjqka ëjr l¾udka;fhka bj;a ùfï iSudjg meñK ;sfí'

flfia kuq;a" wod< wêldÍka uÕska fuu ;;a;ajhka

;=r,a lr foaYSh ëjr m%cdj wdrlaId lsÍu msKsi lsis÷ jeo.;a l%shdud¾.hla f.k fkdue;s w;r" we;a; jYfhkau lshf;;a ;jÿrg;a ëjr ck;djf.a uQ,slhkaf.a yd fjf<| ix.ï j, ue~ meje;aùï idlaIs jYfhka mj;sk w;r ëjrhska m%;s.dó m%;sm;a;Ska fjkqfjka l;d lsÍu fya;=fjka jro ,nd isáhs' by; i|yka l< lreKq ldrKdjka fya;=fjka miq.sh

jir fol mqrdjgu ëjr ck;dj uy;a jQ ysßyer lror bjid ord isáh kuq;a lsis÷ iïnkaê;" iaÓr" iyfhda.S jHdmdrhla Tjqkaf.a ;;a;ajh ms<sn|j m%udKj;a wkaoñka l;d lsÍug ixúOdkh fkdúKs' 2012 fmnrjdß ui bkaOk w¾nqoh fya;=fjka m%Yakhla

mej;=Ks' tys§ yuqodj yd iuÕ we;s jQ ynfhka tla ëjrfhla ñh f.dia mia fofkla wdndê; ;;a;ajhg m;aúh' rchg bkaOk iykdOdrh ÈÕgu ie,ish fkdyels nj f;areï .ekSug ;rï ëjr ck;dj {dkdkaú; úh' Tjqka fuu wkdjelsh lshQ muKskau" ckdêm;sjrhd úiskau §ug tlÕ jQ iykdOdrh" ±ka w;aysgqjd jirlg;a jeä ld,hla .; ù we;' .egqï j, ;j;a lreKla f,i bvï ye|skaúh yelsh'

fjr< ;Srfha jdih lrk ck;djg wu;rj" kÕrfha cSj;ajk ck;dj iy rfÜ wfkl=;a m%foaY j, ck;djo úfYaI wd¾Ól l,dm" kÕr w,xlrKh wd§jQ ixj¾Ok jHdmD;Ska fya;=fjka is÷ lrkq ,nk wj;eka ùï j,g uqyqK fokq ,nhs' fhdacs; ixpdrl ixj¾Ok ie,eiau ieneúkau iq¿ mßudK ëjr ck;djf.a cSjfkdamdhkag ;¾ckhla t,a, lrhs' ëjr ck;djg Tjqkaf.a

Page 4: Law & Society Trust ESCRNewsletter · 5/9/2014  · Law & Society Trust ESCRNewsletter ... escr)

4

cSjfkdamdhka iß lrk fjr<nv bvï" l,mqj"

lfvd,dk" iy c,dY wysñ úh' fuys§ jvd;a nrm;,u ;;a;ajh jkqfha" tjka ixj¾Ok m%;sm;a;Ska yd ie,iqï ;=<ska rg mqrd fjfik ck;djf.a wdydr iqrlaIs;Ndjh ms<sn|j .súiqï §uhs' yuqod ueÈy;a ùï ;=< ck;djg ish bvï w;ayer hdu

i|yd l< ;¾ckh lsÍï j,g fld<U kÕrfha ´kE ;rï WodyrKhka mj;S' wm yg wjYH jkqfha" n,y;aldrfhka ish bv lvï

j,ska fkrmSfï lvbug meñK isák ëjr ck;dj" f.dùka yd k.rfha mÈxÑlrejka fjkqfjka l;d lsÍugh' wmg W;=re m<df;a ëjr ck;djg Tjqkaf.a cSjfkdamshka kej; I,id .ekSug Wojq lsÍug wjYHh' wms fï ish¿u ck;dj tla fldg taldnoaO l%shdud¾.hla .ekSug n,dfmdfrd;a;= jk w;r bÈß udi lsysmh ;=< fuu ck;djf.a m%Yakhka Wfoid È.gu fmkS isàug úúO l%shdud¾.hka .ekSug wfmalaId lruq' —wms fyda ueÈy;a ù rchg È.gu fuu bkaOk

iykdOdrh ,nd§ug n, lrk fõ.j;a l%shd ud¾.hla fkd.;fyd;a" oyia .Kkla iq¿ mßudK ëjrhska yg ish tlu cSúldj jk u;aiH l¾udka;h wlue;af;ka fyda keje;aùug is÷ jkq we;˜" hhs mq;a;,u Èia;%sla ëjr tluq;=fõ iïnkaëldrl yd l=vd udÿj," nreo,afmd< ëjrfhla jk f,dfh,a mSßia mjihs' cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh (NAFSO) úiska

j¾;udk wd¾Ól ixj¾Ok ie,iqï j,g úreoaOj yd Y%S ,xld rchg bvï w;am;a lr .ekSu keje;aùug n, lsÍug" bkaOk iykdOdr ie,iSug" úfoaYSh ëjr hd;%d Y%S ,xld uqyqÿ ;Srfhka bj;a lsÍug" Y%S ,dxlSh ëjrhska úiska w,a,kq ,nk uiqka fjkqfjka fyd| ñ,la kshu lsÍug iqÿiq hdka;%Khla y÷kajd §ug" iy wNHka;ßlj wj;eka jQjka (IDP’s) kej; mÈxÑ lsÍug blauka ls%hdud¾. .ekSug n, lsÍug úYd, taldnoaO úfrdaO;d jHdmdrhla Èh;a lsÍug lÓld lrf.k isà'

jev igyfka wruqKq (

Ø fuys m%Odk wruqK by; lreKq biau;= lr ±laùu jk w;r j¾;udk ixj¾Ok l%shd ud,dj ;=< ëjr ck;djg" f.dùkag yd jev lrk ck;djg wod<j mj;skakdjQ m%Yak j,g úi÷ï ,nd §ug wod< wêldÍkag n, lsÍu¦

Ø wekagkS m%kdkaÿ uy;dj isysm;a lsÍu yd wod< .eg¿ j,g wjodkh ,nd .ekSu msKsi jev lek ck;dj" fjf<| ix.ï" isú,a iudc ixúOdk" yd wd.ñl lKavdhï tla /ia lsÍu¦

Ø W.;a mdvï yd m%;sikaOdk fldñIka jd¾;dfõ ks¾foaY lrk foaYmd,ksl" wd¾Ól" iudcSh yd ixialD;sl whs;sjdislï j,g wod<j mj;sk .egqï jeäÿrg;a fmdÿfõ ksrdlrKh lsÍug wod<j mq¿,a iudchg ueÈy;a úh yels úfrdaO;d jHdmdr kHdh m;%hla bÈßm;a lsÍu¦ iy

Ø ck;djf.a m%Yak bÈßhg f.k tau iy ck;djf.a lghq;= ms<sn|j mq¿,a foaYmd,k fõÈldj ixfõ§ lsÍu' fï ;=<ska wod< foaYmd,{hka n,hg meñKqk miq wod< m%Yak ms<sn|j úi÷ï ,nd .ekSug n,dfmdfrd;a;= fõ'

jHdmdrh w;r;=r bÈßm;a lsÍug kshñ; m%Odk b,a,Sï iy m%Yak( 1' 2012 fmnrjdß j, mej;s bkaOk ms<sn| .eg¿j

w;r;=r tlÕ jQ mßÈ ëjr ck;djg fkduÕ hjk iq¿ bkaOk iykdOdr fjkqjg iykOdhS bkaOk ñ,la ,nd §ug l%udkql+, ms<sfj;la we;s lsÍfï wjYH;dj¦

2' úfoaYSh ëjr hd;%djka Y%S ,dxlSh uqyqÿ ;Srfhka bj;a lsÍu" úfYaIfhkau wfma úfYaIs; wd¾Ól l,dmh ;=< Y%S ,xld Och fhdod .ksñka lghq;= lrk Ök hd;%djka bj;a lsÍu¦

3' bvï w;am;a lr .ekSu keje;aùu iy ixpdrl m%j¾Okh" há;, myiqlï yd úfYaI wd¾Ól l,dm kdufhka is÷ lrk ,o bvï" jkdka;r" uqyqÿ yd rg wNHka;ßl c,h kej; ,nd §u¦

4' hqO iufha isg wNHka;ßlj wj;eka jQjka kej; mÈxÑ lsÍu yd Tjqkaf.a bvï uqod yeÍu iy Tjqkag W;=re yd

Page 5: Law & Society Trust ESCRNewsletter · 5/9/2014  · Law & Society Trust ESCRNewsletter ... escr)

5

kef.kysr m<d;a j, Tjqkf.a iqmqreÿ cSú;h mgka

.ekSug yd kej; ish cSúldjka jk ëjr l¾udka;h yd f.dú;ek lsÍug bv ie,iSu¦

5' j¾;udkfha Y%S ,xldj yd bkaÈhdj w;r mj;sk idlÉPd j,ska m%udKj;a úi÷ï olakg fkdue;s neúka bka§h fg%da,¾ hd;%d .eg¿jg iaÓr úi÷ula ,nd §u¦

6' Y%S ,dxlSh yd bka§h ëJrhka w;a wvx.=jg m;aùfï§ Tjqka ksoyia lsÍug úêu;a l%shdldÍ ueÈy;a ùula ,nd §u¦ iy

7' foaYSh u;aiH ksIamdolhka i|yd idOdrK iy ;rÕldÍ ñ,la ,nd §u'

cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh (NAFSO) uÕska fufyhjk cd;sl ëjr l%shdldÍ ix.uh (National Fisheries Action Committee) úiska my; l%shdldrlï jev igyfka fldgila jYfhka Èh;a lrk ,§( • iyfhda.S;djka f.dvkexùu - tlai;a uyck;dj"

fjf<| ix.ï" isú,a iudc ixúOdk" m%cd uQ,sl ixúOdk" foaYmd,k{hska" wd.ñl lKavdhï iy rdcH fkdjk ixúOdk hkd§ ish,a, taldnoaO l%shdud¾.hla i|yd tlai;a ùu¦

• ±kqj;a lsÍfï jev igyka - uqøs; w;a m;%sld yd úsúO .eg¿ /.;a ±kaùï j¾. 6 la uqøKh lsÍu iy tajd y,dj;" ó.uqj-y,dj; ud¾.h yd ;,ú,-y,dj; uqyqÿ ud¾.h È.g m%o¾Ykh lsÍu¦

• jev igyka - m%Odk ia:dk 4 l ixúOdkh lrk ,o úfrdaO;d jHdmdr [m%Odk jev igyk y,dj; meje;aùu we;=¿j" hdmkh" .d,a, yd wdre.ïfí yS jev igyka meje;aùu]' wekagkS m%kdkaÿ isysm;a lsÍu Wfoid jev igykla iy iïuka;%Khla y,dj;§ ixúOdkh lsÍu' ;jÿrg;a tys§ udOHh È. yereula" iudc cd, ms<sn| ±kqj;a lsÍfï iy m%cd wOHdmk jev igyka Èh;a úh'

• mqyqKq ùï yd YlH;d j¾Okh - kdhlhska" l%shdldÍka" ldka;djka iy rdcH fkdjk ixúOk lKavhï hkdÈhg jir mqrdjgu mj;sk .egqï ms<sn|j l%shd lsÍug wjYH wOHdmkh ,nd §ug'

ó.uqj" Y%S úuqla;s ëjr ldka;d ixúOdkfha kdhsld úkS;d m%kdkaÿ" ish ixfõ.h yd iyfhda.h urd ouk ,o ëjr kdhl wekagkS m%kdkaÿf.a mjqf,a wh iuÕ fnod .kakd ,§' weh úiska" —j¾;udk wd¾Ól w¾nqoh yuqfõ wms Èkm;d cSj;a ùu iïnkaOfhka uy;a jQ wmyiq;djkag uqyqK fokafkuq' uf.a iajdñ mqreIhd Wmhd .kakd uqo,ska wmg cSj;a ùug wmyiq ùu j¾;udk wd¾Ól w¾nqohg fyd|u idlaIshls' Tyqf.a Wmhd .ekSfuka jqj;a wmg wmf.a mjq, kv;a;= lsÍug wmyiqh' .DyKshla jYfhka ud fuh fyd|skau okakd lreKls' fï ksid wekagkSf.a ìß| ish mjq, cSj;a lsÍug orkakdjQ fjfyi wmg f;areï .; yelsh˜ mjik ,§' ëjr mjq,a wo uqyqK fokakdjQ m%Odk;u .eg¿j fuh fõ' lf;da,sl m,a,s j,ska iyfhda.h ,nñka ëjr kdhlhska" fmnrjdß 15 jev igyfkka miq" bkaOk ñ, wvq lr §ug fyda bkaOk iykdOdr ,nd §ug b,a,ñka ëjr ck;djf.a Woaf>daIK Èh;a lrk ,§' fuh ó.uqj ëjrhskaf.a kdhl ,ekS m%kdkaÿ úiska Wmjdihla olajd f.k hk ,§' —2014 ud¾;= 28 jk od jk úg bkaOk ñ, w¾nqohg ksis úi÷ï ,enqfKa ke;fyd;a" ëjr ck;dj uqyqKmdkakdjQ m%Yak ms<sn|j weia werùug Wmjdihla lsÍu ñi wka lsis÷ uÕla fkdue;'˜ ëjr ckd;djg b;sß jk m%Odk;u .eg¿j jkqfha" fuu ie,lsh hq;= iudc" wd¾Ól .eg¿ wod< wêldßkaf.a ie,ls,a,g ,la ù Tjqka tajdg ms<s;=re imhdúo hkakhs' y¾uka l=udr le|jqïlre" cd;sl ëjr iyfhda.s;d jHdmdrh

Page 6: Law & Society Trust ESCRNewsletter · 5/9/2014  · Law & Society Trust ESCRNewsletter ... escr)

6

W;=f¾ wdydr wdrlaIKh ms<sn| w¾nqohlao@

irKd.;hka i|yd jk Y%S ,xldfõ tlai;a cd;Skaf.a uy flduidßia ld¾hd,h uÕska 2013 cqks ui ;uka úiska hdmkh" ls,sfkdÉÑh" uq,;sõ" jjqkshdj" ukakdru yd ;%sl=Kdu,h hk Èia;%slal j, mq¿,aj Èh;a l< iólaIKhl o;a; m%ldYhg m;a lrk ,§' fuu iólaIKfha§ mqoa.,hka 463"924 la we;=<;a jk kej; mÈxÑ lrjQ l=gqïnhka 138"651 la ksfhdackh jk wkaoñka j.lsjhq;a;ka 917 fofkl=j iïuqL idlÉPdjg Ndckh lrk ,§' iólaIKfha jvd;au wjodkhg ,lajQ lreKla jkqfha" iduh ,eî jir ;=k yudrla f.ù .sh ;ek yd fu.d ixj¾Ok jHdmD;s hkd§jQ fï ish,a,u ;sìh§;a ;ju;a l,dmfha fnfydauhla ck;dj iEfyk ;rï tÈfkod wdydr fõ,la imhd .ekSug wfmdfydi;aj isàuhs'

ck.ykfhka ;=fkka fldgila ÿ¾j, wdydr

wdrlaIKhla w;aú|sk nj iólaIKh uÕska fidhd .kakd ,§' —wdydr wdrlaIKh ie,ls,a,g ,la l< hq;= nj fmfka' iólaIKhg uqyqK ÿka whf.ka 65% la muKla ish wdydr fõ, ms<sn|j iEySug m;a fõ˜ hhs jd¾;dj mjihs' we;eï Èia;%slal j, m%;sY;h by< uÜgul mej;=Ks'

;%sl=Kdu,fha iólaIKhg ,la l< msßfika Nd.hla fokd mejiqfõ Tjqkag iEfyk ;rï wdydr fkdue;s njhs" uq,;sõySo 47% msßi by; wdldrhu w;aú|sk w;r" ls,sfkdÉÑ m%foaYfha tu m%;sY;h 40% la úh' ld,h .;jQj;a" ie,lsh hq;= wkaoñka lsisjla fjkia ù

fkue;' wdydr wrlaIK uÜgï ks¾Kh lsÍfï§ uqyqKmdkakdjQ

m%Odk .eg¿ jkqfha W;=re m<df;a mj;sk o;a; j, ysÕhhs' 2014 uq,aNd.fõ § ck.yk yd ixLHd f,aLk fomd¾;fïka;=jg wkQj cd;sl /lshd úrys;Ndjh Y%u n,ldfhka 4% jQ wjia:dfõ§ mjd W;=re m<df;a o;a; úYd, jYfhka ke;sù ;snqKs' W;=re m<df;a hdmkh" uq,;sõ iy jjqkshdj hk W;=re

m<d;g wh;a Èia;%slal mfyka ;=klu kS;Hdkql+, o;a; tys fkd;snqKs' o;a; ;snqKdjQ Èia;%slal foflys jd¾;djQ o;a; j, ú/lshdj i|yd jk m%;sY;h cd;sl o;a; jd¾;djkaf.a .Kka j,g jvd fo.=Khl m%udKhla" tkï ukakdru 8'1% yd ls,sfkdÉÑh 9'3% fmkajk ,§' fuu o;a; j,ska fmkaùug W;aidy ord we;af;a W;=f¾ ck;dj rfÜ wfkl=;a m<d;a j, ck;djg jvd ÿmam;ah hkakhs' hdmkh" ixj¾Okh i|yd jk fmdhska fmaoafrda

wdh;kfha m%OdkS" wd¾Ól úfYAI{ uq;a;=l%sIaK irjkd:kag wkQj" .Kkh lsÍug w;s úYd, mrdñ;slhka Ndú;d l<fyd;a ú/lshd m%;sY;h ;j;a by< hd yelsh - cd;sl ú/lshdj 18% la yd W;=f¾ ú/lshdj b;d úYd, f,i 32'8% la ùu' fuf,i by< wdydr w¾nqohla mej;Sug fya;=j m%Odk

jYfhkau l,dmfha ñksiqkaf.a wdodhï uÜgu by< fkdhduhs' rcfha ks<Odßka úiska fuys l¾;D yg mjid

we;af;a" 2014 j¾Ih ueo jk úg W;=f¾ ixj¾Ok jev

lghq;= i|yd ì,shk 4 lg jvd jeäfhka úhoï lsÍug wfmalaIs; njhs' tfy;a" tjka uqo,la úYd, jYfhka há;, myiqlï tkï" wêfõ.S ud¾." úÿ,s iemhqï yd c, jHdmD;s i|yd úhoï lrk w;r" fuhska b;d l=vd jYfhka /lshd ks¾udKhla is÷ ù we;' W;=f¾ wd¾Ólfha m%Odk idïm%odhsl wdOdrlhka fol

jk lDIs l¾uh yd ëjr l¾udka;h Tjqka iqÿiq wdldrfha m%.ukhla ,nd fkdue;' n,mEug ,la jQjka úiska fuh m%ldY lr we;' f.ù .sh 2012 jif¾" jjqkshdjg lsf,daóg¾ 30 l muK

Bidk foiska msysá uduvqfjys .ula b;d oreKq bfvdarhlska ±ä f,i mSvd ú|sk ,§' fuys mjq,a 40 la muK isák w;r" Tjqkaf.ka fndfydauhla fokd 1985 § mek .sh isxy, mjq,a fõ' Tjqka f.j,a" f.dv kÕk ,o md,ulao we;=¿j w¿;a

mdrla ,enqKq w;r" tfukau fuys l%shdldÍ mdi,lao úh' tfy;a fuys .ï jdiSka " c,h is|S .sh <sx iy fojrlau tlÈÕg wid¾:l jQ tkï" tla jrla .xj;=r ksidfjka yd fojkqj bfvdarh ksidfjka wid¾:l jQ ish wiajkq fk,Sï iuÕ b;d wiSre f,i cSj;a fõ' Tjqkaf.ka iuyfrla ;u Wmka .fï isg ish cSú; ;jÿrg;a wk;=rg m;a fkdlr jjqkshdfõ ol=Kq m%foaYfha mÈxÑ ish kEoEhkaf.a ksfjia j,g f.dia mÈxÑ ùug mjd l;d úh' Tjqkaf.a m%Odk ÿla .ekú,a, jk Tjqkaf.a m%Odk

wdodhï ud¾.h" tkï lDIsl¾uhg ,enqKdjQ iyfhda.h t;rïu lgql jk w;r" wfkla w;g Tjqkag yeÕS .sfha Tjqka fhda fhda tll fl,jr ne| oud" fjkia jk ld,.=Kh úiska by< my< wÈkakdla jeksh' fuys lDIs l¾udka;h kej; m%dKj;a lr,Sug lsis÷ w¾:dkaú; wjodkhla fhduq ù fkdue;' fï mßoafoka há;, myiqlï j,g hhs mjiñka whq;=

f,i ñ,shk .Kka uqo,a jeh lsÍu iy t;a iuÕu wdodhï ud¾. jeä j¾Okh lsÍug wvq wjodkhla fhduq lsÍu fyda mYapd;a kej; mÈxÑ lsÍï blsukska is÷ lsÍug wdOdr jYfhka l=ula l< hq;=o hkakg wvq wjodkhla

Page 7: Law & Society Trust ESCRNewsletter · 5/9/2014  · Law & Society Trust ESCRNewsletter ... escr)

7

fhduqùu ksrka;rfhkau w¾nqoldÍh' kej; mosxÑjQjka fyd| wiajekakla ,enQ wjia:djka

j,§ jqj;a" mj;sk ;;a;ajh úiska Tjqkaj tu wiajekafka kshu ysñlrejka fkdlrhs' fuh 2011 § keÿkalrksh .fï§ is÷úh' .ïjeishkag by< jïngq wiajekakla ,nd .ekSug yels ùfuka Tjqka wkfmalaIs; ,dNhla n,dfmdfrd;a;= úh' mq,shkal=,fuka ol=Kq foig ke÷kal=,ug iïnkaO jk

ud¾,h b;d wn,ka ;;a;ajfha mej;=K w;r" jjqkshdfõ f;d. .eKqïlrejka úiska wiajekak ñ,§ .ekSug f,dß tùu wjidk fudfyd; olajd m%udo lrk ,§' Tjqka lsf,dajla re' 5 ne.ska ñ,§ f.k jjqkshdfõ th re' 70 g úl=Kk ,§' fjkia jk ld,.=K rgdj fya;=fjka wdydr w¾nqo yg

.ekSu W;=rg muKla iSudjQjla fkdjk nj úfYaI{hka úiska wk;=re wÕjkq ,nhs' uE;§ tkï" 2013 fkdjeïn¾

yd ud¾;= ueo we;s jQ ;o mEú,a," weia;fïka;=.; ù wiajekafkka oifhka fldgila wvq lsÍug fya;=úh' fuys§ ;j;a Nhdkl me;slvhka mj;S' .Dy md,lhska yg by< hk ksIamdok úhoï fya;=fjka úÿ,s ì,a i|yd jeä .dia;=jla f.ùug is÷ùfuka" tu úhoï mshùug f.or wfkl=;a úhoï l,d yßkq ,nhs' WodyrKhla jYfhka l=l=,a uia fjkqjg lrj, wdydrhg .ekSug mqreÿ fõ' lDIsl¾u fomd¾;fïka;=fõ m%Odk ld,.=K úoHd{

rxcs;a mqkHj¾Ok uy;d mjikqfha" wdydr iqrlaIs;Ndjh-c,h hkak myiq lr .ekSug meyeÈ,s wdldr folla mj;sk njhs' Tyq mjikqfha uq¿ rggu c, iïm; iïnkaOfhka oeä p¾hd;aul fjkilg ,la ùug is÷jk njhs' thg lsis lf,l;a wjidk fkdjk fohla ieáhg fkdj blaukska wjika jk" b;d wk¾>" ñ, wêl iqfLdamfNd.S NdKavhla f,ig i,lk f,ihs'

wduka; fmf¾rd

by< hk cSjk úhoñka fjkia jQ wd¾Ól" iudcSh yd ixialD;sl whs;sjdislï (ESCR)

by< hk cSjk úhou j¾;udk Y%S ,dxlSh iudcfha oefjk m%Yakhla njg m;aj we;' fuh NdKavhla ñ,§ .kakd iEu wjia:djl§u uqyqKmdk m%Yakhla jk w;r we;eï ld, j,§ foaYmd,k{hska úiska ish Pkao fmdfrdkaÿ ieáhgo fhdod .kakdjQ fuu m%Yakh iudcfha lsisÿ úl,amhla fkdue;s wdldrfhka idudkH ck;djf.a cSú; j, iEu wxYhlgu ls|dnei we;' meyeÈ,sju Y%S ,xldfõ cSjk úhou iaÒrju by< f.dia we;s w;r" m%;sM,hla jYfhka fmdÿ uyck;djf.a úúO jQ wd¾Ól" iudc yd ixialD;sl whs;Ska j,g n,mEï is÷ lrkq ,nhs'

Y%S chj¾Okmqr úYaj úoHd,fha" iudc úoHd yd udkj úoHd wxYfha" wxY m%OdkS" ffjoH m%kS;a wfíiqkaor mjik mßos" fuu by< hk úhoï b;d nrm;, f,i .Dyia: cSú; j, whs;sjdislï j,g n,mEï is÷ lrk njhs' —wo ñksiqkag uQ,slju úúO jQ úhoï mj;S' tkï wdydr" we÷ï me,÷ï" úÿ,s ì,a" .Eia" f.j,a l=,S jeks oE" mdi,a .dia;= fyda Tjqkaf.a orejkaf.a mdi,a jEka r: .dia;= wdÈh˜ hhs Tyq úiska mjihs' by< hk lsßmsá ñ, ms<sn|j wjodkh fhduq lrñka ffjoH wfíiqkaor mjikqfha" fuu tla ksIamdokhl ñ, by< hdu mjd wo idudkH mjq,a tallhlg ÿIalr;djhka we;s l< yels njhs' rcfha nÿ yd fm!oa.,sl wdh;k j, ñ, .Kka by< kexùï w;r;=r" ffjoH wfíiqkaor fmkajd fokqfha ;ju;a ck;djf.a wdodhï ;;a;ajh tu uÜgfï fyda thg;a wvqfjka mj;sk njhs'

—we;eï fouõmshka wvqfjka wdydr ld" ;u orejkag ord .ekSug wmyiq neúka Tjqkag lEug wdydr fohs Tyq mjik w;ru" ;jÿrg;a thg tla lrñka mjikqfha by< hk cSjk úhou fya;=fldg f.k we;s jk Kh.e;sNdjh we;=¿ úúO jQ m%Yak ksidfjka mjq,a tallh ;=< ÿIalr;djhka mek kÕsk njhs'

idudkH mjq,a j, ld,h ±ka fjkia ù we;' ffjoH

wfíiqkaor Tyqf.a cSú;fhkau WodyrKhla olajñka fufia mejiqfõ" Tyqf.a mjqf,a mshd /lshdjg .sh w;r uj ksfjig ù ish mjq, /ln,d .;a njhs' —wms mshdf.a jegqfmka cSj;a jQ w;r" ta ojia j, wo jf.a fkdfjhs tu uqo,g jákdlula ;snqKd˜ hhs Tyq mejiSh' óg wu;rj" Tyq mjikqfha wo fndfydauhla mjq,a j, fouõmshka fofokdgu /lshd j,g hdug is÷ jk njhs' we;euqka ish újdyhka mjd fuu by< cSjk úhoug nfha l,a ouk w;r" bka miqj ish cSú;h .; lsÍug fuu úhoï ksidfjka wmyiq fõ hhs ìfhka miqfõ'

—ñksiqka jYfhka lsis÷ i;=gla fkdue;s w;r ta fjkqjg ieu úgu onrhka yd nyska nia ùï j,ska mSvdjg m;aj isà' Tjqka wu;r ld,hla jev lrk w;r ish mjq, iuÕ .; lrkqfha b;d iq¿ ld,hls' fï ksid cSjk úhou by< hdu jl%dldrfhka ñksiqkaf.a mjq,a cSú; j, whs;sjdislï j,g yd iudcfha ms<s.;a wdldrfhka cSj;a ùug Tjqkag we;s whs;shg n,mEï lrkq ,nhs hhs Tyq úiska jeä ÿrg;a mjihs'

wOHdmkh hkq" by< hk cSjk úhoñka b;d oreKq f,i n,mEug ,la jQ ;j;a jeo.;au wd¾Ól" iudc yd ixialD;sl whs;sjdisluls' Y%S ,xld udkj ysñlï flduidßia ^ysgmq& yd lS¾;su;a wOHdmk{ ciska;d biaudhs,a uy;añhg wkqj" —by< hk úhoï jeä jYfhkau n,mEkq ,nkafka ÿmam;a mjq,a j,gh' tksidfjka Tjqkag ;u orejka mjd mdi,g heùug fkdyelsj we;˜' weh mjikqfha" mdi, w;akEr ;nd .ekSfï m%jK;dj wvq hhs lsisjla fkdue;s njhs' weh fmkajk mßÈ" wm zksoyia wOHdmkhZla mj;skjd hehs mejiQj;a" ta ;=< wvq wdodhï,dNSkag ish orejka mdi,a j,g heùug ÿIalr;djhka u;= lrk úúO ieÕjqKq msßjehka mj;sk njhs'

—,sms øjH" ks, we÷ï" wdydr" l%slÜ jeks l%Svdjkag wjYH WmlrK wdÈh ñ, wêl jk w;r fïjd imhkq fkd,nhs hhs weh úiska mjik w;ru" orefjl=g ±óug im;a;=jla fkdue;s ùu jeks iq¿ fohla mjd mdi, w;ayer hdug bjy,a úh yels nj meyeÈ,s lr fohs' biaudhs,a mjikqfha"

Page 8: Law & Society Trust ESCRNewsletter · 5/9/2014  · Law & Society Trust ESCRNewsletter ... escr)

8

by< hk úhoïo iuÕ orejka mdi,g heùu ieneúkau ksjfia ujg mSvdldÍ úh yel" ukao weh ieu úgu wehg ,efnkakdjQ iSñ; uqo,g m%fhdackj;aj fhoùug fjfyi orK ksidfjks' —we;eï orejka olaI;d w;ßka lvd jefgk w;r" ksfjia j, jevldrlï lsÍug ^fufyldrlï lsÍug& fuu jhfiaÈu fhduq fõ˜ ;jÿrg;a weh úiska mjik ,§' wjidk jYfhka weh mjikqfha" cSjk úhou wOHdmk whs;Ska j,go n,mEï is÷ lrk w;r;=r" fuu .eg¿j jvd;au .%dóh ÿmam;a ck;djg jvd kd.ßl ÿmam;a ck;djg n,mEï is÷ lrk njhs'

m%udKj;a fi!LHh yd wdydr ,nd .ekSfï whs;sjdislu mjd fuu wyi Wig hkakdjQ cSjk úhou ksidfjka n,mEug ,la ù we;' Y%S ,xld fmdaIK iudcfha iNdm;s" idhksl fmdaIK úfYaI{ ffjoH wekac,d o is,ajdg wkqj" by< hk úhoï m%udKj;aj wdydr ,nd .ekSug ndOdjla úh yelsh' ;jÿrg;a weh mjikqfha" fndfydauhla fokd ish wdodhfuka jeä fldgila wdydr i|yd jeh lrk w;r" thskao jeä fldgila kqiqÿiq wdydr ,nd .ekSug úhoï lrk njhs' —wms fndfyda ñ, wêl ñÈ iy Öia jeks wdydr ñ,§ .kq ,nhs' tfy;a uola ne¨fjd;a ta yd iudku fmdaIK .=Kfhka hq;a fjk;a wdydr j¾. fjf<| fmdf<a mj;S ' ffjoH o is,ajdg wkqj úúO j¾.fha fi!LHh .eg¿ j,g uÕmdok" tlu j¾.fha wdydr mdk j¾. .ekSfuka ukao fmdaIKh fukau wê fmdaIKh mjd we;s úh yelsh' ck;djg wdydr f;dard .ekSu iïnkaOfhka wvq ±kqula mj;sk w;r" mj;sk wvq wdodhfuka jqjo fmdaIHodhS wdydr imhd .ekSug ±kqj;a ù jeh lrk uqo,g jákdlula ,nd .; hq;= nj weh jeä ÿrg;a mjihs' ciska;d biaudhs,a uy;añh yd iuÕ tlÕ fjñka ffjoH o is,ajd uy;añho mjikqfha .%dóh ÿmam;a ck;djg jvd kd.ßl m%foaYj, ck;dj w;r fuu .eg¿ jvd;a uqLHj mj;sk nj iy ta .%dóh ck;dj ish fmdaIK wjYH;djkao iß,k mßÈ ish f.j;af;a j.d lrkq ,nk neúks'

by< hk úhoï iïnkaOfhka fmdÿ ck;dj lrkq ,nk meñKs,s ms<sn|j fkdi,ld yßñka" uy nexl= wêm;s wcs;a ksjdâ lírd,a uy;d biau;= lr fmkajkqfha" fld<U ñ, o¾Ylh ^fuys NdKav 350 la yd tys ñ, .Kka i;s moku

u; ,ehsia;=.; lr we;& 4'2% lska miq .sh jir ;=< j¾Okhla fmkajd we;s njhs' —fuh ;ju;a uOHu m%udKfha mj;sk w;r ta ksid fuh ±ßh yels ;;a;ajfha mj;skjd fukau úYd, jeä ùulao fkdfõ˜" fuf,i uy nexl=j úiska fuu j¾;udk ;;a;ajh idOdrKSlrKh lrkq ,nhs'

pkaø,;d wvq wdodhï,dNS mjq,lg wh;a ;eke;a;shls' wehg ksjfia úÿ,s ì, f.ùug fkdyels jQ neúka wo wehf.a ksji w÷f¾ mj;S' úÿ,s n, uKav,h úiska wehf.a ksjfia úÿ,sh úikaê lrk ,§' wo fndfyda mjq,a j, fuka weh yd wehf.a ieñhd hk fofokdu /lshjl kshq;=j isà' tfy;a Tjqkaf.a mjq,g tla jQ kj idudcsl=o iuÕu Tjqka ;ju;a wd¾Ól wmyiq;d j,g uqyqKmdkq ,nhs' —yeu fohlu ñ, wêlhs" úfYaIfhka *duisfhka ,nd .kakd fi!LHh wdrlaIK yd T!IO j¾. j, ñ, wêlhs" rcfha frday,a j, yeu T!IOhlau fkdue;s neúka wmg fjk;a ;eka j,ska tajd ñ,§ .ekSug is÷ fõ˜ hhs mjik weh ;j ÿrg;a fuh uOHu mßudK wdodhï,dNS mjq,a j,go .eg¿ u;= lrk njg fmkajd fohs'

ñksiqka ish cSú;hg w;HdjYHh oE imhd .ekSfï yelshdjg n,mEï is÷ lsÍug by< hk úhoug yels w;r meyeÈ,s jYfhkau th is÷ lro we;' úúO jQ ÿIalr;d uOHfha jqj;a ñksiqka ish uQ,sl wjYH;djhka iu:hlg m;a lr .kq ,enQj;a" Y%S ,xldj f,dalfha iemj;au rgj,a j,ska wjidk 20 fokd w;r isàu mqÿuhg lreKla fkdfõ' meyeÈ,s jYfhkau m%udKj;a cSjk ;;a;ajhla mej;Sug yd ck;dj by< hk úhoug fkdkeù ke.S isgùug ;j;a fndfydauhla oE is÷ lsÍug we;s w;r" fï iïnkaOfhka f.k we;s we;eï l%shdud¾. ms<sn| l=vd idlaIshla mj;S'

ufkIald fnd¾yï

Published with support from CCFD Send your stories, photos and cartoons to [email protected]

Signed articles are the view of the writer.

Published in Sinhala, tamil & English and downloadable from http://www.lawandsocietytrust.org/resources.html