LATINSKI JEZIK -...
Transcript of LATINSKI JEZIK -...
�Ispitni katalog za državnu maturuu školskoj godini 2010./2011.
LATINSKI JEZIK
oSNoVNA RAZINA
�
Stručna radna skupina za izradbu ispitnih materijala iz Latinskoga jezika: IvanaJelić,prof.,voditeljica,V.gimnazija,ZagrebSeniaBelamarićDivjak,prof.,Privatnaklasičnagimnazija,ZagrebKatarinaFilković,prof.,VII.gimnazija,ZagrebOndinaMirtPuškarić,prof.,Klasičnagimnazija,Zagrebdoc.dr.sc.MarkoPetrak,PravnifakultetSveučilištauZagrebumr.sc.ArianaStepinacKapetanović,Klasičnagimnazija,Zagreb.
�
SadržajUvod.....................................................................................................................51. Područja ispitivanja.................................................................................52. Obrazovni ishodi.......................................................................................53. Struktura ispita ..........................................................................................7 3.1.Uvodnidio–nevezanizadatci.................................................7 3.2.Proza–zadatcivezaniuzproznitekst...................................84. Tehnički opis ispita ...................................................................................9 4.1.Trajanjeispita.................................................................................9 4.2.Izgledtestainačinrješavanja..................................................9 4.3.Pribor................................................................................................95. Opis bodovanja .........................................................................................9 5.1.Vrjednovanjeprveispitnecjeline...........................................9 5.2.Vrjednovanjedrugeispitnecjeline.........................................96. Primjeri zadataka s detaljnim pojašnjenjem ............................10 6.1.Primjerzadatkavišestrukogaizbora...................................10 6.2.Primjerzadatkadopunjavanja...............................................10 6.3.Primjerzadatkakratkogaodgovora....................................117. Priprema za ispit .....................................................................................128. Dodatci .........................................................................................................12 8.1.Predmetnecjelinekojeseispituju.......................................12 8.2.Propisaniminimalnivokabularza školskugodinu2010./2011.....................................................14 8.2.1Popisostalihriječičijeznačenjetrebaznati...........24 8.3.Popisodabranihizrekaiposlovica.......................................25 8.4.Popisodabranihkratica...........................................................27
�
�
Uvod Latinskijezikuopćim,jezičnimiprirodoslovno--matematičkimgimnazijamajenadržavnojmaturiobveznipredmet1.IspitnikatalogzadržavnumaturuizLatinskogajezikatemeljnijedokumentispitakojimsejasnoopisuještoćeseikakoispitivatinadržavnojma-turiizovogapredmetauškolskojgodini2010./2011.Ispitnikatalogsadržisvepotrebneinformacijeide-taljnapojašnjenjaooblikuisadržajuispita.Njimesejasnoodređuještoseodpristupnikaočekujenaispitu.IspitnikatalogusklađenjesodobrenimdvogodišnjimNastavnimplanomiprogramom2izLatinskogajezikauopćim,jezičnimiprirodoslovno-matematičkimgimnazijama.Ispitnikatalogsadržiovapoglavlja:1.Područjaispitivanja2.Obrazovniishodi3.Strukturaispita4.Tehničkiopisispita5.Opisbodovanja6.Primjerizadatakasdetaljnimpojašnjenjem7.Pripremazaispit.
Uprvomeidrugomepoglavljučitateljmoženaćiod-govornapitanještoseispituje.Uprvomesupoglavljunavedenapodručjaispitivanja,odnosnoključnevještineizovogapredmetakojeseispitujuovimispitom.Udrugomejepoglavlju,krozkonkretneopiseonogaštopristupniktrebaznati,1Ovojeosnovnarazinaispita.Pristupnici,ukolikožele,mogupolagativišurazinuispitakojasetemeljinačetverogodišnjemnas-tavnomprogramuzaklasičnegimnazije.2GlasnikMinistarstvakultureiprosvjete,broj1,Školskenovine,Zagreb,1994.
razumjetiimoćiučiniti,pojašnjennačinnakojićesenavedenaznanjaivještineprovjeravati.Treće,četvrtoipetopoglavljeodgovarajunapitanjekakoseispituje,aunjimasupojašnjenistrukturaioblikispita,vrstezadatakatenačinprovedbeivrjed-novanjapojedinihzadatakaiispitnihcjelina.Šestopoglavljesadržiprimjeresvihtipovazadataka.Sedmopoglavljeodgovaranapitanjekakosepri-premitizaispit.Utomsupoglavljusavjetikojipris-tupnicimapomažuupripremiispita.Dodatcisupriloženisistomsvrhom.Mogućnostiprilagodbeispitnogamaterijalaipostupkazapristupnikesteškoćamaopisanesuudodatkukataloga.Dodatno,uzIspitnikatalogzadržavnumaturuizLatinskogajezikabitćeobjavljenogledniprimjertesta,ključzaodgovoreinačinbodovanja.
1. Područja ispitivanja DržavnommaturomizLatinskogajezikanaosnovnojraziniprovjeravajuseovaključnaznanjaivještine:• razumijevanjeizvornogatekstapisanogalatinskimjezikom•ovladanostgramatičkimstrukturamalatinskogajezika•poznavanjeosnovnogavokabulara• poznavanjecivilizacijskepozadinelatinskogajezika(rimskekultureicivilizacijetenjezinihtekovina).
2. Obrazovni ishodi Uovomesupoglavljuzasvakopodručjeispitivanja(navedenaznanjaivještine)određeniobrazovniishodi,odnosnokonkretniopisionogaštopristupnik
�moraznati,razumjetiimoćiučinitikakobipostigaouspjehnaispitu.Razumijevanjeizvornogatekstapisanogalatinskimjezikompodrazumijevadapristupnikzna,odnosnomože:•prepoznati,identificirati,razlikovatiipovezatigramatičkestruktureutekstu• razlikovatiodnoseunutarrečenice• prepoznatiporukuirazumjetisadržajteksta• prevestitekstpomoćukomentara.Ovladanostgramatičkimoblicimaistrukturamapodra-zumijevadapristupnikzna,odnosnomože:• prepoznatiirazlikovatiklasičniitradicionalniizgovor•primijenitipravilanaglašavanjariječi• prepoznatiiprimijenitiosnovemorfologijetepre-vestiinavestitraženeoblike
–imenice(pravilneičešćeiznimke)–pridjeve(pravilnuinepravilnukomparaciju)–zamjenice(osobne,povratne,posvojne,povratno--posvojnu,pokazne,odnosne,upitneineodređene)–zamjeničkepridjeve–brojeve(glavneiredne)–glagole(oblikeprezentske,perfektneiparticipske
osnove,verbadeponentiaisemideponentia,verba anomala–esse,possum,prosum,fero,eo,volo,nolo,malo)
–priloge(komparaciju)• prepoznatiiodreditistruktururečenice
–funkcijeriječiinjihoveodnose–razlikuustrukturiaktivneipasivnerečenice
• vladatisintaksomglagola–prepoznatiiprevestikonstrukcije–AcI,NcI,
perifrastičnukonjugaciju
aktivnuipasivnuteablativapsolutni–prepoznatiiprevestiglagolskaimena–gerund,gerundiv
–prevestikonjunktivunezavisnimrečenicama• vladatisintaksomzavisnerečenice
–prepoznatiupitne,namjerne,vremenske,uzročne,posljedične,pogodbene,dopusneiodnosnerečenice.Poznavanjeosnovnogavokabularapodrazumijevadapristupnikzna,odnosnomože:• prevesti(navestiznačenje)riječiizpropisanogavokabulara• prevesti(navestiznačenje)riječikojeproizlazeizpropisanogavokabulara• prepoznati,razlikovatitenavestisinonimeian-tonimeriječi• prepoznatietimologijuriječi• uočitilatinskikorijenusuvremenojriječi.Poznavanjerimskekultureicivilizacijepodrazumijevadapristupnikzna,odnosnomože:• navestiiopisaticivilizacijskeokolnostipovezanesasadržajemknjiževnogatekstaiokolnostiukojimajetekstnastaoteprepoznatiinavestipoznatesentencijeautora• navestiiopisatinajvažnijelikoveizrimskemitologijetelegendeizrimskepovijesti• prepoznati,navestiiopisatiobilježjarimskesva-kodnevice(obitelj,odjeća,obrazovanje,običaji,zani-manja,stanovanje,kalendar,imenainjihovekratice,npr.Cn.zaGnaeus)• prepoznati,navestiiopisatirimskonaslijeđe(tragoveantikenakonpadaCarstva,odabraneizrekeiposloviceteostalekratice,npr.P.S.zapostscriptum)• prepoznatiinavestiobilježjarimskepolitičkeikul-turnepovijesti(npr.obilježjaarhitektureiumjetnosti)
�navestitermineipojmovekojiproizlazeiz
civilizacijskihsadržaja(npr.atrij,Kalende,konzul...)tenjihovrječničkioblik.
3. Struktura ispita IspitizLatinskogajezikanaosnovnojrazinisastojiseoddvijucjelina.Utekstukojislijedidetaljnojeopisanastrukturasvakeispitnecjeline.
• 3.1. Uvodni dio – nevezani zadatci Prvidioispitačini20zadatakakojimeđusobnonisupovezani.Odtogaje10gramatičkihzadataka,5za-datakaizvokabularatepreostalih5izkultureicivili-zacije.Svigramatičkizadatciproizlazeiznekerečenicenalatinskomejeziku.Zadatcimogubitizadaninalatins-komeilihrvatskomejezikusponuđenimodgovorimanaistimjezicima.Zadatcikojisuzadaninahrvatskomejezikupodrazumijevajuuporabuirazumijevanjeuobičajenelatinsketerminologije(npr.singular)ikratica(npr.konj. plpf. akt.;AcI).Strukturaprveispitnecjelineprikazanajeutablici1.
�Tablica 1. Struktura prve ispitne cjeline
PODRUČJE ISPITIVANJA BROJ ZADATAKA VRSTA ZADATAKA BODOVI PO ZADATKU
UKUPNI BROJ BO-
DOVA
gramatika 105zadatakavišestrukogaizbora,5zadatakadopunjavanjailikratkih
odgovora2 20
vokabular 5 5zadatakadopunjavanjailikrat-kihodgovora 1 5
kulturaicivilizacija 5 5zadatakavišestrukogaizbora 1 5
3.2. Proza – zadatci vezani uz prozni tekst Drugidioispitačinilakšiizvorniproznitekstdužinedo10redaka,ovisnooprocijenjenojtežini.Uztajtekstve-zanoje30zadataka.Odtogaje15zadatakaizrazumijevanjateksta,5zadatkaizgramatike,3zadatkaizvokabu-larai7zadatakaizkultureicivilizacije.Strukturadrugeispitnecjelineprikazanajeutablici2.
Tablica 2. Struktura druge ispitne cjeline
PODRUČJE ISPITIVANJA BROJ ZADATAKA VRSTA ZADATAKA BODOVI PO ZADATKU
UKUPNI BROJ BO-
DOVA
razumijevanjeteksta 54zadatkadopunjavanjailikratkih
odgovora,11zadatakavišestrukogaizbora
3 45
gramatika 5 5zadatakadopunjavanjailikrat-kihodgovora 2 10
vokabular 3 3zadatkadopunjavanjailikratkihodgovora 1 3
kulturaicivilizacija 74zadatkavišestrukogaizbora,3zadatkadopunjavanjailikratkih
odgovora1 7
�4. Tehnički opis ispita 4.1. Trajanje ispita IspitizLatinskogajezikanaosnovnojrazinijepisaniitrajeukupno100minuta.Pristupniksamraspoređujezadanovrijemeinijevremenskiograničentijekomrješavanjapojedinihdijelovaispita.Zavrijemetrajanjaispitapristupniknesmijenapuštatiprostoriju.
4.2. Izgled testa i način rješavanja Pristupnicidobivajuomotnicuukojojjeispitnaknjižicailistzaodgovore.Odpristupnikaseočekujedapažljivopročitajuuputekojećeslijedititijekomrješavanjatesta.Dodatno,uzsvakuvrstuzadatakapriloženajeuputazarješavanje.Čitanjeovihuputajebitnojerjeunjimanaznačeninačinobilježavanjatočnihodgovora.Zadatkevišestrukogaizborapristupnicirješavajuoznačivanjemslovatočnogaodgovora.SlovatočnihodgovoraoznačujuseznakomX.Ukolikopristupnikoznačivišeodnavedenogabroja,zadatakćesebo-dovatis0(nula)bodovabezobziranatoštojemeđunjimaoznačenitočanodgovor.Zadatkedopunjavanjaizadatkekratkihodgovorapris-tupnicirješavajuupisivanjemtočnogaodgovoranapredviđenomjestokojejenaznačenouuputi.Prostorsnaznačenimbrojembodovapopunjavaocjenjivač.
4.3. Pribor TijekompisanjaispitaizLatinskogajezikadopuštenojerabitikemijskuolovkuplaveilicrneboje.Pristupnicinesmijurabitirječnike,gramatičkesažetkeniostalapomagala.Nijedopuštenauporabatehničkihpomagala.Tijekomtrajanjaispitanijedopuštenonapuštanjeprostorijeukojojseispitprovodi.
5. Opis bodovanja Uspješnimrješavanjemispitapristupnikmožeostvaritiukupno95bodova.
5.1. Vrjednovanje prve ispitne cjeline Bodovi:Točanodgovorzagramatičkizadatakdonosidvaboda,azazadatkeizvokabulara,kultureicivili-zacijejedanbod.Ukupni broj bodova: 30
5.2. Vrjednovanje druge ispitne cjelineBodovi:Točniodgovoriizrazumijevanjatekstadonosetriboda,izgramatikedva,aizvokabularaikultureicivilizacijejedanbod.Ukupni broj bodova: 65
�06. Primjeri zadataka s detaljnim pojašnjenjem Uovomesupoglavljuprimjerizadataka.Uzsvakiprimjerzadatkaponuđenjeopistevrstezadatka,obrazovniishodkojisetimkonkretnimzadatkomispituje,točanodgovortenačinbodovanja.6.1. Primjer zadatka višestrukoga izbora Zadatakvišestrukogaizborasastojiseodupute(ukojojjeopisannačinrješavanjazadatkaikojajezajedničkazasvezadatketogatipaunizu),osnove(pitanja)tečetiriju ponuđenih odgovoraodkojihjejedantočan.U sljedećem zadatku samo je jedan odgovor točan. Na listu za odgovore uz redni broj zadatka trebate obilježiti znakom X samo jedan od četiriju ponuđenih odgovora.
AccaLarentiaFaustuliest:A.materB.sororC.uxorD.puella
TOČAN ODGOVOR:COBRAZOVNI ISHOD: prepoznatiporukuirazumjetisadržajtekstaBODOVANJE:3boda–točanodgovor 0bodova–netočanodgovoriliukolikoseobilježivišeodgovora
6.2. Primjer zadatka dopunjavanja Uzadatkudopunjavanjapristupniktrebadovršitizadanurečenicuupisivanjempojmakojinedostajenapredviđenomjesto.Upridruženojuputinaznačenjenačinrješavanjazadatka.U sljedećem zadatku dopunite rečenicu pojmom koji nedostaje. Na listu za odgovore uz redni broj za-datka upišite odgovor na predviđeno mjesto. Quisideraspectat,nonnegatdeumesse.Podcrtanariječurečenicipofunkcijije__________________.TOČAN ODGOVOR:direktniobjektOBRAZOVNI ISHOD: prepoznati,odreditistruktururečenice(funkcijeriječiinjihoveodnose;razlikuustrukturi aktivneipasivnerečenice)BODOVANJE:2boda–točanodgovor 0bodova–netočanodgovoriliukolikoseodgovorneobilježi
��6.3. Primjer zadatka kratkoga odgovora Uzadatkukratkogaodgovorapristupniktrebaodgovoritiriječjuilijednostavnomrečenicom.Odgovortrebaupisatinapredviđenomjesto.Upridruženojuputinaznačenjenačinrješavanjazadatka.Na sljedeće zadatke trebate odgovoriti kratkim odgovorom (od jedne do nekoliko riječi). Na listu za od-govore uz redni broj zadatka upišite odgovor na predviđeno mjesto. NapišitenalatinskomejezikupunimriječimakraticuS.P.Q.R._______________________________________TOČAN ODGOVOR:SenatuspopulusqueRomanusOBRAZOVNI ISHOD: prepoznati,navestiiopisatirimskonaslijeđe(npr.tragoveantikenakonpadaCarstva, odabraneizrekeiposloviceiostalekratice)BODOVANJE:1bod–točanodgovor 0bodova–netočanodgovoriliukolikoseodgovorneobilježi
��8. Priprema za ispit Nastavniktrebapripremitipristupnikadauštokraćemvremenuiuzštomanjuuporaburječnikarazumijeiprevedezadanitekst,daprepoznajegramatičkeoblikeistruktururečenice,davladapropisanimvokabularomidarazumijecivilizacijskikontekst.Pristupniktrebatijekomškolovanjasvladatigramatičkeicivilizacijskesadržajeteusvojitivoka-bularučestalimponavljanjemriječi.Zausvajanjegramatičkihsadržajapreporučujeseizradbapara-digmi,uvježbavanjeoblikavišestrukimiredovitimponavljanjemterješavanjemrazličitihzadataka.Zastjecanjevještinarazumijevanja,analizeiprevođenjanepoznatihtekstovapreporučujeseredovitisamo-stalniradnatekstu.Topodrazumijevapronalaženjenepoznatihriječiurječniku,vođenjevlastitogarječnika,određivanjefunkcijesvakojpojedinojriječiurečenicitenakrajuprevođenjetekstanahrvatskijezik.Zausvajanjeirazumijevanjecivilizacijskihsadržajapreporučujesečitanjelektire(odlomciklasičnihtek-stovauprijevodu),proučavanjepriručnikaizmitologi-jeipovijesti,gledanjedokumentarnihiigranihfilmovakojisebaveantičkomtematikom,posjećivanjezbirkiimuzejakojičuvajuantičkubaštinuteposjetiantičkimlokalitetimaunajbližojokolici.Ukolikosepristupnikslužiinternetom,savjetujeseprovjeravaljanostipo-dataka.PristupnicisemogupriprematizadržavnumaturuizLatinskogajezikauporabomudžbenikaipriručnikaodobrenihodMinistarstva znanosti, obrazovanja i športa,atosu:•ORBISROMANUS1,udžbenikzapočetnoučenjelatinskogjezikauosnovnojškoliigimnaziji,DamirSalopek,ZlatkoŠešelj,DubravkoŠkiljan•ELEMENTALATINA,udžbenik,Osnovelatinskogjezikaza1.i2.razredgimnazije,OtonGorski,Veljko
Gortan,PavaoPauš•LINGUAELATINAEELEMENTA,udžbeniklatinskogajezikazagimnazije,1.i2.godinaučenja,JadrankaBagarić•LINGUAELATINAEELEMENTA,radnabilježnicauzudžbeniklatinskogajezika,1.i2.godinaučenja,JadrankaBagarić•HEREDITASLINGUAELATINAE,čitanka,udžbeniklatinskogjezikaza1.i2.razredgimnazije,1.i2.godinaučenja,ZvonimirMilanović•HEREDITASLINGUAELATINAE,radnabilježnicalatinskogjezikaza1.i2.razredgimnazije,1.i2.godinaučenja,ZvonimirMilanović
Pristupnicisezadržavnumaturutakođermogupri-prematinasvimdostupnimtekstovimanalatinskomejeziku.Izvornilatinskitekstovidostupnisunawww.thelatinlibrary.comiliwww.fh-augsburg.de/~harsch/augustana.html.
8. Dodatci 8.1. Predmetne cjeline koje se ispituju Uzsvakujepredmetnucjelinuuzagradidefiniranoštoćeseispitivatinadržavnojmaturi.
GRAMATIČKI SADRŽAJI a) fonologija •izgovor(klasičniitradicionalni)•naglasak
b) morfologija nomina •imenice(pravilneisamočešćeiznimke)
��•pridjevi(samopravilnainepravilnakomparacija)•zamjenice(osobne,povratna,posvojne,povratno-posvojna,pokazne,odnosne,upitne,neodređene)•zamjeničkipridjevi•brojevi(glavniiredni)
verba •obliciprezentskeosnove•obliciperfektneosnove•obliciparticipskeosnove•verbadeponentiaisemideponentia•verbaanomala(esse;possum;prosum;fero;eo;volo,nolo,malo)
adverbia •prilozi(komparacija)
c) sintaksa
struktura rečenice •funkcijeriječiurečeniciinjihoviodnosi;aktivnaipasivnarečenica
sintaksa glagola •konstrukcije(AcI,NcI,perifrastičnakonjugacijaaktiv-na,perifrastičnakonjugacijapasivna,ablativapsolutni)•glagolskaimena(gerundiv,gerund)•uporabanačinaunezavisnimrečenicama(samouprijevodu)
sintaksa rečenice •nezavisnaizavisne(upitne,namjerne,vremenske,uzročne,posljedične,pogodbene,dopusne,odnosne)–samouprijevodu
VOKABULAR •poznavanjerječničkogaoblikariječi•poznavanjeznačenjariječi(sinonimiiantonimi)•poznavanjeetimologije
KULTURA I CIVILIZACIJA •rimskamitologijailegendeizrimskepovijesti•rimskapovijest(politička,kulturna)•rimskasvakodnevica(obitelj,odjeća,obrazovanje,običaji,zanimanja,stanovanje,kalendar,imenainji-hovekratice)•rimskonaslijeđe(tragoviantikenakonpadaCarstva,izreke,poslovice,kratice)
��8.2. Propisani minimalni vokabular za školsku godinu 2010./2011.Minimalnipropisanivokabularpomažepristupnikudausmjeripažnjunarječničkifondzakojisepodra-zumijevadagajetijekomdvogodišnjegaškolovanjausvojio.Riječipropisaneovimpopisomnećeseko-mentirati.Sveriječiizvanovogapopisakojesepojaveutekstovimanaispitimabitćekomentirane.
Aabdico,1.odrećisečegaaccipio,3.,-cepi,-ceptumprimitiaccuso,1.optužitiacer,acris,acreoštaracies,-ei,f.bojnired,bitkaadiuvo,1.,–iuvi,-iutumpomagatiadmiratio,-onis,f.divljenjeadoptio,-onis,f.posvojenjeadulescens,-ntis,m.mladićaedes,-is,f.kuća,hramaedificium,-ii,n.građevinaaedifico,1.graditiaër,aëris,m.zrakaes,aeris,n.mjed,bakaraestas,-atis,f.ljetoaetas,-atis,f.doba,razdobljeaeternus,3vječanager,agri,m.poljeaggredior,3.aggressussumnapastiago,3.,egi,actumraditiagricola,-ae,m.zemljoradnikalibidrugdjealienus,3tuđalo,3.,alui,altumhraniti,odgajatiamica,-ae,f.prijateljicaamicitia,-ae,f.prijateljstvoamicus,-i,m.prijatelj
amo,1.voljetiamor,-oris,m.ljubavanima,-ae,f.dušaanimal,-alis,n.životinjaanimus,-i,m.duhannus,-i,m.godinaantiquus,3star,drevanaperio,4.,-rui,-rtumotvoriti,učinitipristupačnimaperteotvorenoappello,1.(+ak.)nazivati(nekoganečim)aqua,-ae,f.vodaara,-ae,f.žrtvenikarbitrium,-ii,n.sud,odlukaarbor,-oris,f.drvoargenteus,3srebrniarma,-orum,n.oružjears,artis,f.umjetnostater,atra,atrumcrnauctoritas,-atis,f.ugled,nagovaranjeaudacia,-ae,f.odvažnost,hrabrostaudax,-acissmion,odvažanaudio,4.čutiaugeo,2.,auxi,auctumuvećati,obogatitiaura,-ae,f.zrakaureus,3zlatanauris,-is,f.uhoaurora,-ae,f.zoraaurum,-i,n.zlatoautumnus,-i,m.jesenauxilium,-ii,n.pomoćavaritia,-ae,f.lakomost,pohlepa
B
barba,-ae,f.bradabarbarus,-i,m.barbarbeatus,3blaženbellicosus,3ratoboran
��bello,1.ratovatibellum,-i,n.ratbenedobrobenignus,3dobroćudanbrevis,-ekratak
C
cado,3.,cecidi,casumpasticaedo,3.,cecidi,caesumsjeći,ubiticalceus,-i,m.cipela,čizmicacampus,-i,m.poljecandidus,3bijelcanis,-is,m.pascano,3.,cecini,cantatumpjevaticanto,1.pjevaticapillus,-i,m.kosa,vlascapio,3.,cepi,captumuzeti,osvojiticaput,-itis,n.glavacarmen,-inis,n.pjesmacarus,3dragcastra,-orum,n.tabor,utvrdacasuslučajnocasus,-us,m.pad,padež,slučajcausa,-ae,f.uzrok,razlog,predmetcedo,3.,cessi,cessumići,odlaziti;(+dat.)uzmicaticeleber,-bris,-breslavancelebro,1.slaviticeler,-eris,-erebrzcena,-ae,f.večeracertamen,-inis,n.natjecanje,borbacertus,3siguran,određen,pouzdanceteri,-ae,-adrugi,ostalicharta,-ae,f.papircibus,-i,m.hranacirculus,-i,m.krug,društvocivilis,-egrađanskicivis,-is,m.građanin
civitas,-atis,f.grad,državaclamo,1.vikaticlarus,3slavan,jasanclassis,-is,f.mornarica,razredclaudo,3.,clausi,clausumzatvoriti,zakloniticlipeus,-i,m.štitclivus,-i,m.brežuljakcognosco,3.,-novi,-nitumspoznaticogo,3.,coëgi,coactumskupiti,prisiliticollum,-i,n.vratcolo,3.,colui,cultumštovati,obrađivaticoma,-ae,f.kosacommunis,-ezajedničkicompello,3.-puli,-pulsumnatjeraticoncordia,-ae,f.slogacondo,3.,-didi,-ditumosnovati,skrivaticoniugium,-ii,n.brakconiux,-ugis,f.suprugaconservo,1.sačuvati,spasiticonsilium,-ii,n.odluka,savjetconstruo,3.,-struxi,-structumsagraditi,napraviticonsuetudo,-inis,f.navika,običajconsul,-ulis,m.konzulcontio,-onis,f.skupštinaconvenio,4.,-veni,-ventumskupitisecopia,-ae,f.obiljecor,cordis,n.srcecornu,-us,n.rogcorpus,-oris,n.tijelocorrumpo,3.,-rupi,-ruptumuništavati,potkupiticotidianus,3svakidašnjicotidiesvakodnevnocrassutracredo,3.,-didi,-ditumvjerovaticremo,1.paliticreo,1.stvaraticresco,3.,crevi,cretumrasticrimen,-inis,n.zločin,zlodjelo
��cubiculum,-i,n.spavaonicaculmen,-inis,n.vrhcultus,-us,m.obrazovanje,nošnjacupido,-inis,f.željacupio,3.,-ivi(-ii),-itumželjeticurzaštocura,-ae,f.brigacuro,1.liječiti,brinutisecurro,3.,cucurri,cursumtrčaticursus,-us,m.tijekcustos,-odis,m./f.stražar,čuvar
D
de(+abl.)o,od,sadea,-ae,f.božicadebeo,2.,-ui,-itummoratidecerno,3.,-crevi,-cretumodlučitidecet,2.,decuitdolikujedeclaro,1.–razjasniti,proglasitidecretum,-i,n.odlukadefendo,3.,-fendi,-fensumbranitidelecto,1.razveselitideleo,2.,-evi,-etumrazoritidens,dentis,m.zubdepono,3.,-posui,-positumodlagatidesidero,1.željetideus,-i,m.bogdexter,-t(e)ra,-t(e)rumdesnidico,3.,dixi,dictumgovoriti,rećidictator,-oris,m.diktatordies,-ei,m./f.dan,rokdigitus,-i,m.prstdignitas,-atis,f.dostojanstvodignus,3dostojandiligens,-ntismarljivdisciplina,-ae,f.reddiscipulus,-i,m.učenik
disco,3.,didiciučitidiudugodiversus,3različitdives,-itisbogatdivido,3.,-visi,-visumdijelitidividuus,3razdijeljendivitiae,-arum,f.bogatstvodivus,3božanskido,1.,dedi,datumdavati,datidoceo,2.,-ui,-tumpoučavatidolor,-oris,m.bol,žalost,nevoljadolus,-i,m.lukavstvodominus,-i,m.gospodardono,1.darivatidonum,-i,n.dardormio,4.spavatidubito,1.sumnjatidubium,-ii,n.sumnjaduco,3.,duxi,ductumvoditidulcis,-esladakdux,ducis,m.vojskovođa
E
educo,1.odgajatiegens,-entissiromašanepistula,-ae,f.pismoeques,-itis,m.konjanik,vitezequus,-i,m.konjerro,1.lutati,griješitierror,-oris,m.pogrješkaetiami,takođerexemplar,-aris,n.primjer,uzorexerceo,2.,-cui,citumvježbati,bavitise(+ak)exercitatio,-onis,f.vježbaexercitus,-us,m.vojskaexigo,3.ēgi,actumprotjerati,zahtijevatiexistimo,1.smatrati,misliti
��exitium,-ii,n.propastexitus,-us,m.izlazak,smrt,svršetakexpello,3.,-puli,-pulsumotjeratiexterus,3vanjski
F
fabula,-ae,f.pričafacio,3.,feci,factumčiniti,raditifama,-ae,f.glasinafames,-is,f.gladfamilia,-ae,f.obiteljfamosus,3glasovit,slavanfatalis,-esudbonosanfatum,-i,n.sudbina,udesfelicitas,-atis,f.srećafelix,-cissretanfemina,-ae,f.ženafenestra,-ae,f.prozorfera,-ae,f.zvijerferegotovoferreus,3željezanferrum,-i,n.željezofestus,3svečanfidelis,-evjeranfides,-ei,f.vjera,obećanjefilia,-ae,f.kćifilius,-ii,m.sinfinio,4.završitifinis,-is,m.granica,kraj,konacfirmo,1.jačatifleo,2.,flevi,fletumplakatiflos,-oris,m.cvijetflumen,-inis,n.rijekafluo,3.,-xi,-xumtećifluvius,-ii,m.rijekafocus,-i,m.ognjištefoedus,-eris,n.savez
forma,-ae,f.oblikfortis,-ehrabarfortuna,-ae,f.sudbina,srećaforum,-i,n.trgfossa,-ae,f.jarakfrater,-tris,m.bratfrequens,-entismnogobrojanfrequento,1.čestoposjećivatifrigidus,3hladanfrons,-ntis,f.čelofructus,-us,m.plodfugio,3.,fugi,(fugiturus)bježatifur,furis,m./f.kradljivac
G
gemino,1.podvostručitigenitor,-oris,m.otacgens,gentis,f.pleme,narodgenu,-us,n.koljenogenus,-eris,n.rod,vrstagero,3.,gessi,gestumvoditi;bellumgerereratovatigigno,3.,genui,genitumroditigladius,-ii,m.mačgloria,-ae,f.slavagravis,-etežakguberno,1.upravljati
H
habeo,2.,habui,habitumimati;smatratihabito,1.naseljavatiheros,-ois,m.herojhiems,hiemis,f.zimahistoria,-ae,f.povijesthodiedanashomo,-inis,m.čovjekhonestus,3častan
��honor,-oris,m.časthonoro,1.počastitihora,-ae,f.sat,vrijeme,dobahorrendus,3užasanhortor,1.poticatihortus,-i,m.vrthostis,-is,m.neprijateljhumanus,3ljudski
I
iaceo,2.,-ui,ležatiiacio,3.,ieci,iactumbacitiiamvećianua,-ae,f.vrataibiondjeignis,-is,m.vatraimmodapačeimperator,-oris,m.car,zapovjednikimperium,-ii,n.vlast,carstvoimpero,1.zapovijedatiimpugno,1.napastiincendo,3.,-di,-sumupaliti,raspalitiincipio,3.,-cepi,-ceptumpočetiincito,1.poticatiincola,-ae,m.stanovnikincolo,3.,-colui,-cultumnaseljavatiinfans,-antis,m.dijeteinfans,-ntis,m.dijeteinferus,3donjiingenium,-ii,n.ćud,svojstvo,duhingens,-entisgoleminimicus,-i,m.neprijateljinitium,-ii,n.početakiniuria,-ae,f.nepravdainiussubezzapovijediiniustus,3nepravedaninopia,-ae,f.oskudica
insidiae,-arum,f.zasjedainstituo,3.,-ui,-utumustanovitiinsula,-ae,f.otok;gradskačetvrtintereo,-ire,-ii,-itumpropastiintermitto,3.,-misi,-missumprekidatiinterrogo,1.upitatiinvado,3.,-vasi,-vasumnapastiinvenio,4.,-veni,-ventumnaćiira,-ae,f.bijesirascor,3.ljutitiseiratus,3.ljutitatakoiubeo,2.,iussi,iussumzapovijedatiiudex,-icis,m.sudaciudicium,-ii,n.sudiudico,1.suditiiugo,1.spojiti,ženitiiuro,1.zakletise,prisegnutiius,iuris,n.pravoiussupozapovijediiustitia,-ae,f.pravednostiustus,3pravedaniuvenis,-is,m.mladićiuventus,-utis,f.mladostiuvo,1.,iuvi,iutumpomagati
L
labor,-oris,m.posaolaevus,3lijevilapis,-idis,m.kamenlapsus,-us,m.pogrješka,posrtanjelatus,3široklaudo,1.hvalitilavo,1.pratilegatus,-i,m.poslaniklegio,-onis,f.legijalego,3.,legi,lectumčitati,skupljati,brati
��levis,-elaganlevo,1.dići;odmoriti,olakšatilex,legis,f.zakonlibenterradoliber,-bri,m.knjigaliber,-era,-erumslobodanliberi,-orum,m.djecalibertas,-atis,f.slobodalicet,2.,licuit,licitumestdopuštenojelingua,-ae,f.jeziklittera,-ae,f.slovolitus,-oris,n.obalaloco,1.smjestitilocus,-i,m.mjestolongus,3dugačak,dugloquor,3.,locutussumgovoritiludo,3.–si,-sumigratiseludus,-i,m.igralumen,-inis,n.svjetloluna,-ae,f.mjeseclupus,-i,m.vuklux,lucis,f.svjetlo
M
magisvišemagister,-stri,m.učiteljmagistratus,-us,m.magistrat,državničinovnikmagnitudo,-inis,f.veličinamaiores,-um,m.predcimaneujutromanus,-us,f.ruka,gomila,četamare,-is,n.moremarinus,3morskimaritus,-i,m.suprugmater,-tris,f.majkamatrimonium,-ii,n.brakmatrona,-ae,f.gospođa,udatažena
maturo,1.požuritimedicus,-i,m.liječnikmedius,3srednjimemoria,-ae,f.pamćenjememoro,1.spominjati,podsjećatimens,mentis,f.duhmensis,-is,m.mjesecmereo,2.,-rui,-itumsteći,dobitimetuo,3.,-uibojatisemiles,-itis,m.vojnikminuo,3.,-ui,-utumumanjitimirabilis,-ečudanmiraculum,-i,n.čudomiror,1.čuditisemisceo,2.,miscui,mixtum(mistum)miješatimiser,-era,-erumjadanmiseria,-ae,f.jad,nesrećamitto,3.,misi,missumslatimobilitas,-atis,f.brzina,okretnostmodus,-i,m.način,mjeramoneo,2.,-ui,-itumopominjatimons,montis,m.planina,goramonstro,1.pokazivatimonstrum,-i,n.nemanmonumentum,-i,n.spomenikmorior,3.,mortuussumumrijetimors,mortis,f.smrtmortalis,-esmrtanmos,moris,m.običaj;upl.vladanje,ponašanjemotus,-us,m.pokret,micanjemoveo,2.,movi,motummicati,kretatimoxdoskoramulier,-eris,f.ženamundus,-i,m.svijetmurus,-i,m.zidmuto,1.mijenjati
�0N
namnaimenarro,1.pripovijedatinascor,3.,natussumroditisenato,1.plivatinatura,-ae,f.prirodanauta,-ae,m.mornarnavalis,-emorskinavigo,1.plovitinavis,-is,f.lađanecessarius,3potrebanneco,1.ubitinego,1.nijekatinegotium,-ii,n.posao,napornepos,-otis,m.unuknescio,4.,-ivi(-ii),-itumneznatinex,necis,f.nasilnasmrt,ubojstvonimisprevišenitidus,3sjajannobilis,-eplemenitnoceo,2.,-ui,-itumškoditinomen,-inis,n.imenondumjošnenosco,3.,novi,notumupoznatinotus,3poznatnox,noctis,f.noćnumerus,-i,m.brojnumquamnikadanuncsadanuntio,1.javitinuntius,-ii,m.glasniknutrio,4.hranitinutrix,-icis,f.dojilja,dadilja
O
obscurus,3tajan,skrivenobtineo,2.,tinui,tentumzauzimati,upravljatioccido,3.,-idi,-isumubitioccupo,1.osvojitioculus,-i,m.okoodium,-ii,n.mržnjaofficium,-ii,n.dužnostolimnekoćomnis,-esvaki,savoportet,2.oportuittrebaoppidum,-i,n.utvrda,gradopus,-eris,n.djeloorator,-oris,m.govornikorbis,-is,m.krug;orbisterrarumsvijetordo,-inis,m.red,staležornamentum,-i,n.ukras,nakitorno,1.krasitios,oris,n.ustaos,ossis,n.kostotium,-ii,n.dokolica,slobodnovrijeme
P
paratus,3spremanparens,-ntis,m.roditeljpareo,2.,-uipokoravatiseparies,-etis,m.zidpario,3.,peperi,partumrađatiparo,1.sprematipars,partis,f.dio,stranapater,-tris,m.otacpatior,3.,passussumtrpjetipatria,-ae,f.domovinapauci,-ae,-amalo,nekolicinapauper,-erissiromašanpax,pacis,f.mir
��pecunia,-ae,f.imovina,imutak,novacpello,3.pepuli,pulsumistjeratipericulum,-i,n.opasnostpermitto,3.-misi,-missumdopustitipertineo,2.,-tinuiticatisepes,pedis,m.nogapetitio,-onis,f.traženjepeto,3.,-ivi(ii),-itumtražitipius,3pobožanplebs,plebis,f.pukplenus,3punpoena,-ae,f.kaznapoëta,-ae,m.pjesnikpono,3.,posui,positumstaviti,podićipons,pontis,m.mostpontus,-i,m.morepopulus,-i,m.narodporta,-ae,f.vrataporto,1.nositipossideo,2.,-sedi,-sessumposjedovatiposteaposlijeposteri,-orum,m.potomciposterus,3sljedećipostremonapokonpostulo,1.zahtijevatipotentia,-ae,f.moćpotestas,-atis,f.moćpoto,1.piti(čestoimnogo)praetexta,-ae,f.preteksta,purpuromobrubljenatogapravus,3kriv,izopačen;pretium,-ii,n.cijenaprinceps,-cipis,m.prvak,vladarproelium,-ii,n.bitka,bojprovincia,-ae,f.pokrajinaprudens,-ntisrazboritpublicus,3javanpudor,-oris,m.stidpuella,-ae,f.djevojkapuer,-eri,m.dječak
pugna,-ae,f.bitkapugno,1.boritisepulcher,-chra,-chrumlijeppunio,4.kažnjavatiputo,1.misliti
Q
quaero,3.,quaesivi,quaesitumtražitiquies,-etis,f.mir,počinakquiesco,3.,quievi,quietumpočinutiquoquei,također
R
rapidus,3brzrapio,3.,rapui,raptumotimatirarus,3rijedakrecens,-entismlad,novreddo,3.,-didi,-ditumvraćatiregina,-ae,f.kraljicaregio,-onis,f.kraj,područjeregno,1.kraljevatiregnum,-i,n.kraljevstvorego,3.,rexi,rectumupravljatirelinquo,3.,-liqui,-lictumostavitireliquiae,-arum,f.ostatakrepello,3.,repuli(reppuli),repulsumodbitirepeto,3.,petivi(petii),petitumvratitise,ponovoosvojiti,obnovitires,rei,f.stvar;respublicadržavarescindo,3.–scidi,-scissumsrušitirespondeo,2.,-spondi,-sponsumodgovaratirex,regis,m.kraljripa,-ae,f.obalarogo,1.pitatirursusnatrag,opetrus,ruris,n.selo;seoskoimanje
��S
sacer,-cra,-crumsvetsacro,1.posvetitisaeculum,-i,n.stoljećesaepečestosaevio,4.bjesnitisagitta,-ae,f.strijelasaluber,-bris,-brezdravsalus,-utis,f.spassanctus,3svetsanguis,-inis,m.krvsapiens,-ntismudarsatisdovoljnoscientia,-ae,f.znanostscio,4.,-ivi(-ii),-itumznatiscribo,3.,scripsi,scriptumpisatiscriptor,-oris,m.pisacsedeo,2.,sedi,sessumsjeditisemperuvijeksenatus,-us,m.senatsenectus,-utis,f.starostsententia,-ae,f.mišljenjesentio,4.,sensi,sensumosjećatiseparo,1.rastavitisepulcrum,-i,n.grobsequor,3.,secutussumslijeditiservio,4.robovatiservo,1.čuvatiservus,-i,m.robsictakosignifico,1.datiznak,nagovijestitisignum,-i,n.znaksilentium,-ii,n.tišinasilva,-ae,f.šumasino,3.,sivi,situmdopustitisocius,-ii,m.savezniksollemnis,-esvečan
somnus,-i,m.sansono,1.,-ui,-itumzvečati,siktatisoror,-oris,f.sestrasors,sortis,f.sreća,ždrijebspectaculum,-i,n.prizorspero,1.očekivati,nadatisespes,-ei,f.nadastatimodmahstatua,-ae,f.kipstella,-ae,f.zvijezdastilus,-i,m.pisaljkastimulo,1.potaknutisto,1.,steti,statumstajati,statisubitoiznenadasumo,3.,sumpsi,sumptumuzetisuperus,3gornjisustineo,2.,tinui,tentumzaustaviti,podupirati
T
taceo,2.,-ui,-itumšutjetitectum,-i,n.krovtelum,-i,n.strjelicatemplum,-i,n.hramtempto,1.pokušati,iskušatitempus,-oris,n.vrijemeteneo,2.,tenui,tentumdržati,imatiterra,-ae,f.zemljatestamentum,-i,n.oporukatestis,-is,m.svjedoktimeo,2.,-ui,-bojatisetimidus,3plašljivtimor,-oris,m.strahtitulus,-i,m.natpis,naslovtoga,-ae,f.togatrado,3.,-didi,-ditumpripovijedati,predatitraho,3.,traxi,tractumvućitranquillus,3miran
��tribunus,-i,m.tribuntristis,-etužantumtadatumulus,-i,m.brežuljaktunctadatunica,-ae,f.tunika
U
unda,-ae,f.val,vodauniversus,3savurbs,urbis,f.gradutor,3.,usussum(+abl.)koristitise,služitiseuxor,-oris,f.žena,supruga
V
valeo,2.,valui,bitizdravvarius,3različitvelo,1.pokritivelox,ocishitarvenio,4.,veni,ventumdolaziti,doćiver,veris,n.proljećeverbum,-i,n.riječveritas,-atis,f.istinaverto,3.,-ti,-sumokretativerus,3istinit,pravvesper,-eri,m.večervestimentum,-i,n.odjećavestio,4.odijevatiseveteranus,-i,m.starivojnikveto,1.,-ui,-itumzabranitivetustas,-atis,f.starinavexo,1.opustošitivia,-ae,f.cesta,put,ulicavicinus,3susjedni,blizakvictor,-oris,m.pobjednikvictoria,-ae,f.pobjeda
vicus,-i,m.selovideo,2.,vidi,visumvidjetivigeo,2,-uijačativilla,-ae,f.kućavinco,3.,vici,victumpobijeditivir,viri,m.muškarac,mužvirgo,-inis,f.djevojkavirilis,-emuževanvirtus,-utis,f.vrlinavita,-ae,f.životvivo,3.,vixi,victurusživjetivivus,3živvixjedvavocabulum,-i,n.riječvoco,1.zvativolo,1.letjetivoluntas,-atis,f.volja,htijenjevox,vocis,f.glas,izrazvulnus,-eris,n.rana
��8.2.1 Popis ostalih riječi čije značenje treba znati
Imenice (češće iznimke) • bos, iter, senex, vis Iuppiter, domus
Pridjevi •facilis, difficilis, similis, dissimilis, humilis, gracilis •bonus, malus, parvus, magnus, multus • novus, vetus •iuvenis, senex •extremus, proximus
Zamjenice •ego, tu, nos, vos •meus, tuus, noster, vester •sui •suus •hic, iste, ille, ipse, is, idem •qui •quis •aliqui •aliquis •nemo, nihil
Zamjenički pridjevi •unus, solus, totus, ullus, uter, neuter, alter, nullus, uter-que, alius
Korelativni pridjevi i prilozi •qualis, talis •quantus, tantus •quot, tot •ubi•unde, undique
Brojevi •od unus do centum, mille •od primus do decimus
Prijedlozi s akuzativom •ad, adversus, ante, apud, circa, contra, extra, inter, intra, ob, per, post, prope, supra, trans
Prijedlozi s ablativom •a/ab, cum, de, e/ex, sine, pro Prijedlozi s akuzativom i ablativom •in, sub, super
Glagoli •audeo, fido, gaudeo, soleo •sum i složenice (absum, adsum, desum, possum, prosum) •fero i složenice (affero, aufero, confero, praefero, refero) •volo, nolo, malo •eo i složenice (abeo, adeo, exeo, intereo, pereo) •fio •coepi, memini, odi, inquam
��Upitne čestice • -ne, num, utrum-an, nonne
Veznici •et,-que, ac ,atque, nec, neque •aut, vel, sive •sed, autem, tamen •ergo, igitur, itaque
8.3. Popis odabranih izreka i poslovica
Ovajprilogsadržioneizrekeiposlovicezakojeseodpristupnikaočekujedaihznaikojemogubitipitanenamaturi.Podrazumijevasedapristupnikrazumijenjihovupozadinutedaprepoznajeokolnostiukojimajeizrekailiposlovicaprimjenjivadanas.
1. Alimine.2. Apriori.3. Abinitio.4. Abovousqueadmala.5. Abovo.6. Adacta.7. Adbestias.8. Adhoc.9. AdKalendasGraecas.
10. Adlitteram.11. Admetalla.12. Adpersonam.13. Adrem.14. Addendaetcorrigenda.15. Age,quodagis.16. Aleaiactaest.17. Almamater.18. Aquilanoncapitmuscas.19. Artimusices.
20. Audacesfortunaiuvat.21. Audiaturetalterapars.22. AuroraMusisamica.23. Ave,Caesar(imperator),morituritesalutant.24. Bisdat,quicitodat.25. Bonafide.26. Carpediem.27. Casusbelli.28. CeterumcenseoCarthaginemessedelendam.29. Circulusvitiosus.30. Condiciosinequanon.31. Contrabonosmores.32. Corampublico.33. Corpusdelicti.34. Cuibono?35. Cumgranosalis.36. Defacto.37. Degustibusnondisputandumest.38. Deiure.39. Deusexmachina.40. DignumlaudevirumMusavetatmori.41. Divideetimpera.42. Dulceetdecorumestpropatriamori.43. Duobuslitigantibus,tertiusgaudet.44. Eoipso.45. Errarehumanumest.46. Etiamtu,mifili!47. Exabrupto.48. Exaequoetbono.49. Exlege.50. Exofficio.51. Exegimonumentumaereperennius.52. Exempligratia.53. Expressisverbis.54. Famavolat,scriptamanent.55. Festinalente.56. Fiatiustitia,pereatmundus.57. GraeciacaptaferumvictoremcepitetartesintulitagrestiLatio.
��58. Hannibaladportas.59. Hicetnunc.60. HicRhodus,hicsalta.61. Hocloco.62. Hocsensu.63. Hodiemihi,crastibi.64. Homonovus.65. Honoresmutantmores.66. Honoriscausa.67. Horribilevisu.68. Inabsentia.69. Incontinuo.70. Indubioproreo.71. Inflagranti.72. Inmargine.73. Inmediasres.74. Inmemoriam.75. Inpraesentia.76. Insilvamlignaferre.77. Inspe.78. InciditinScyllam,quivultvitareCharybdim.79. Iniuriamquifacturusest,iamfecit.80. Internos.81. Interpartes.82. Intervivos.83. Ipsedixit.84. Ipsofacto.85. Ipsoiure.86. Laboromniavincit.87. Laconicabrevitas.88. Lapsuscalami.89. Lapsuslinguae.90. Laudatortemporisacti.91. Legeartis.92. Licentiapoëtica.93. Lupusinfabula.94. Malafide.95. Manupropria.
96. Manusmanumlavat.97. Margaritasanteporcos.98. Melinore,felincorde.99. Menssanaincorporesano.
100. Modusvivendi.101. Mortiscausa.102. Mutatismutandis.103. Naturalianonsuntturpia.104. Nequidnimis.105. NecHerculescontraduos.106. Nihilagentidieslongusest.107. Nihilobstat.108. Noliturbare(tangere)circulosmeos.109. Nominasuntodiosa.110. Nonbeneprototolibertasvenditurauro.111. Nonomnismoriar.112. Nonplusultra.113. Nonquis,sedquid.114. Nonsequitur.115. Nosceteipsum.116. Nulladiessinelinea.117. Nullaregulasineexceptione.118. Otempora,omores!119. Oblitiprivatorumpublicacurate.120. Omnevivumexovo.121. Omniapreclararara.122. Pactasuntservanda.123. Panemetcircenses.124. Parcetempori.125. Parsprototo.126. Peracclamationem.127. Perasperaadastra.128.Periculuminmora.129.Persona(non)grata.130.Piscemnataredoces.131.Plenotitulo.132.Pollicepresso.133.Polliceverso.
��134.Postfestum.135.PostnubilaPhoebus.136.Primusinterpares.137.Principiisobsta.138.Prodomosua.139.Proetcontra.140.Proforma.141.Quidproquo.142.Quitacet,consentirevidetur.143.Quidquididest,timeoDanaosetdonaferentes.144.QuodlicetIovi,nonlicetbovi.145.Quodnocet,saepedocet.146.Quorum(praesentiasufficit).147.Quotlinguascalles,tothominesvales.148.Quousquetandem?149.Relatarefero.150.Remtene,verbasequentur.151.Repetitioestmaterstudiorum.152.Resnullius.153.Res,nonverba.154.Ridendodicereverum.155.Sapientisat.156.Saxaloquuntur.157.Serovenientibusossa.158.Siduofaciuntidem,nonestidem.159.Sitacuisses,philosophusmansisses.160.Sineiraetstudio.161.Sittibiterralevis.162.Sitveniaverbo.163.Status(Instatu)quoante.164.Strictosensu.165.Suasponte.166.Subiudice.167.Subpoena.168.Subrosa.169.Suigeneris.170.Suiiuris.171.Suumcuique.
172. Tabularasa.173. Tacite.174. Tertiumnondatur.175. Testisunus,testisnullus.176. UbituGaius,egoGaia.177. Urbietorbi.178. Utdesintvires,tamenestlaudandavoluntas.179. Vademecum.180. Varietasdelectat.181. Veniadocendi/legendi.182. Viceversa.183. Vismaior.184. Volens,nolens.185. Votumseparatum.186. Vulpespilummutat,nonmores.
8.4. Popis odabranih kratica Ovajpopissadržisamoonekraticekojemogubitipi-tanenaispituizLatinskogajezikanadržavnojmaturi.
A. OSOBNA IMENA1. A.–Aulus2. App.–Appius3. C.–Gaius4. Cn.–Gnaeus5. D.–Decimus6. L.–Lucius7. M.–Marcus8. P.–Publius9. Q.–Quintus
10. S.iliSex.–Sextus11. T.–Titus12. Ti.iliTib.–Tiberius
��B. OSTALE KRATICE
1. a.a.–adacta2. add.–addenda3. A.D.–annoDomini4. a.m.–antemeridiem5. aed.–aedilis6. anon.–anonymus7. app.–appendix8. c.ilicap.–caput9. cca.–circa
10. corr.–corrigenda11. cos.–consul12. dr.sc.–doctorscientiae13. ed.–editor14. e.g.–exempligratia15. etc.–etcetera16. exl.iliexlib.–exlibris17. f.–filius18. ib.iliibid.–ibidem19. id.–idem20. Id.–Idus21. i.e.–idest22. imp.–imperator23. K.iliKal.–Kalendae24. l.ililib.–liber25. l.c.ililoc.cit.–lococitato26. l.s.–locussigilli27. leg.–legatus28. m.p.–manupropria29. mr.sc.–magisterscientiae30. n.–nota
31. N.B.–notabene32. Non.–Nonae33. nonseq.–nonsequitur34. op.c.iliop.cit.–opuscitatum35. p.–pagina36. p.m.–postmeridiem37. pont.max.–pontifexmaximus38. pr.–praetor39. praef.–praefectus40. proc.–proconsul41. p.t.–plenotitulo42. s.–senatus43. sc.–scilicet44. S.P.Q.R.–senatuspopulusqueRomanus45. tit.–titulus46. tr.pl.–tribunusplebis47. v.–vide48. vol.–volumen49. vs.–versus50. v.v.–viceversa
��
�0
Nacionalni centar za vanjsko vrednovanje obrazovanja