Laboratuvar güvenliği öğrenci merkezli fen eğitiminin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi

için gereklidir.

Fen ve teknoloji eğitiminde güvenlik önlemlerinde okul idaresi ve ders öğretmeni sorumludur.

Okul idaresinin güvenli bir deneysel çalışmanın yapılabileceği bir laboratuvarı, kimyasal maddelerin saklanabileceği uygun bir depoyu, ve gerekli donanımı sağlaması gerekir.

Laboratuvarın güvenli bir şekilde işletilmesini, sağlamak çalışmaların güvenlik içinde yapılmasını koordine etmek, yürütmek ve uygulamada karşılaşılan sorunları çözmek ya da ilgili birimlere iletmek de öğretmenin sorumluluğundadır.

Fen bilgisi laboratuarında karşılaşabileceğimiz tehlikeler şunlardır:

Zehirli maddelerle çalışma Zehirli gazların oluşması Zehirli madde ve gazlarla temas Patlayıcı maddelerle çalışma Yakıcı maddelerle çalışma Cam malzemenin kırılması Yangın Elektrik çarpması

Laboratuarda bu tehlikelerle karşılaştığımızda yapılması gerekenler:

Yanıklar: Yanıkla karşılaşıldığında hemen yanık bölge soğuk suyun altına tutulmalı daha sonra bir naylon torbanın içerine konulan buz, yanık bölgenin üzerine konulmalı veya ıslak tülbent örtülmelidir.

Asit ve baz yanıkları: Asitlerin ele veya vücudun herhangi bir yere sıçraması durumunda hemen bol su ile yıkanmalı daha sonra bikarbonat veya sabun çözeltisi ile yıkandıktan sonra tekrar bol su ile durulanmalıdır.

Göz yaralanmaları: Göz kapakları açılarak yıkanmalı ve bir doktora başvurulmalıdır.

.

Kesikler: Oluşan kesik hafif ise kanın akmasına izin verilmelidir. Derin kesiklerde ise kesilen yer ile kalp arasında kalan organ sıkıca bağlanarak hemen doktora başvurulmalıdır.

Solunum yolu ile zehirlenmeler: Zehirlenen kişi hemen açık havaya çıkarılmalı ve temiz hava alması sağlanmalıdır.

Yutulan maddeler ile olan zehirlenmeler: Böyle bir durumda %5’lik CuSO (Bakır Sülfat) içirilmelidir. Böylece kusma yoluyla zehir mideden atılır.

Yangınlar: Su ile söndürülmemelidir. Laboratuardaki yangın söndürme aleti ile söndürmeye çalışılmalıdır. Gerekirse kum serpilebilir. Yine de söndürülemezse itfaiyeye haber verilmelidir.

4

Laboratuardaki risklere öğrencilerin dikkatini çekmek için çeşitli güvenlik sembolleri kullanılır.

AÇIK ALEV UYARISIBu sembol, yangına veya patlamaya sebep olabilecek alev kullanıldığında

görülür.

DUMAN GÜVENLİĞİBu sembol, kimyasal maddeler veya kimyasal reaksiyonlar tehlikeli dumana sebep olduklarında görülür

ELBİSENİN GÜVENLİĞİBu sembol,elbiseyi lekeleyecek veya yakacak maddeler kullanırken görülür.

ELDİVENCilde zararlı bazı kimyasal maddelerle çalışırken eldivenkullanılması gerektiğini hatırlatan uyarı işareti

ELEKTRİK GÜVENLİĞİBu sembol, elektrikli aletler kullanılırken dikkat edilmesi gerektiğinde görülür.

YANGIN GÜVENLİĞİBu sembol, açık alev etrafında tedbir alınması

gerektiğinde  görülür.

PATLAMA (İNFİLAK) GÜVENLİĞİBu sembol, yanlış kullanımdan dolayı patlamaya sebep

olacak  kimyasal maddeleri gösterir

GÖZ GÜVENLİĞİBu sembol, gözler için tehlike olduğunu gösterir. Bu

sembol görüldüğünde koruyucu gözlük takılmalıdır

KESİCİ CİSİMLER GÜVENLİĞİBu sembol, kesme ve delme tehlikesi olan keskin

cisimler olduğu zaman görülür

BİYOLOJİK TEHLİKEBu sembol, bakteri mantar veya tek hücreli hayvan veya bitki tehlikesi olduğunda görülür

ISI GÜVENLİĞİBu işaret sıcak cisimlerin tutulması esnasında önlem alınmasını hatırlatmak içindir

KİMYASAL MADDE UYARISIBu sembol deriye dokunması halinde yakıcı veya zehirleyici etkisi olan kimyasal maddeler kullanılırken görülür.

RADYOAKTİF GÜVENLİĞİ

Bu sembol, radyoaktif maddeler kullanırken görülür.

BİTKİ GÜVENLİĞİBu sembol, zehirli veya dikenli bitkiler tutulacağı zaman

görülür.

HAYVAN GÜVENLİĞİBu sembol, canlı hayvanlar üzerinde çalışırken hayvanların ve öğrenci güvenliğinin sağlanması

gerektiğinde görülür.

TASARRUFLU KULLANIM UYARISIBu sembol, maddenin uygun bir şekilde kullanılmasına dikkat edilmesi gerektiğinde ortaya çıkar.

ZEHİRLİ MADDE UYARISIBu sembol, zehirli maddeler kullanılırken görülür

KIRILABİLİR CAM UYARISIBu sembol yapılacak deneylerde kullanılacak cam

malzemelerin kırılabilecek türden olduğunu gösterir.

Deney Çeşitleri

Yapılış Şekillerine göre:Gösteri DeneyleriBireysel DeneylerGrup DeneyleriYapılış Amacına göre:Kapalı Uçlu DeneylerAçık Uçlu DeneylerHipotez Test Etme DeneyleriYapılış Zamanına göre:Konu Öncesinde Yapılan Deneyler Konu Sırasında Yapılan DeneylerKonu Sonrası Yapılan Deneyler

Laboratuvar şekilleri

U Biçimli LaboratuvarTartışma

Öğretmen kontrolü

Kolay ulaşım

Gösteri deneyi

Öğrenci az ise

Tartışma +

Öğretmen kontrolü?

Kolay ulaşım?

Gösteri deneyi ?

Öğrenci fazla ise

Laboratuvarda olması gereken demirbaşlar

1- Öğretmen masası2- Öğrenci masası3- Kolçaklı sandalye 4- Lavabo5- Çekerocak 6- Proje çalışma masası7- Malzeme dolabı8- Kitaplık9- Yazı tahtası

Yerleşim Modelleri

12500

10

40

0

5

2

1

4

3

69

8

7

8001100

500

1300

1000

1000

500

1100

500

U Biçimli Laboratuvar yerleşim modeli

10

50

0

12500

1000

500

500

800

1500

90

00

12500

1000

500

450

8001500

15001450

750

U Biçimli ve Sıralı

8450

10

00

0

850

800

8000

10

000

500

1000

800

750

300

9000

99

00

500

800

7700

800

1000

Fen bilgisi laboratuarında karşılaşabileceğimiz tehlikeler şunlardır:

Zehirli maddelerle çalışma Zehirli gazların oluşması Zehirli madde ve gazlarla temas Patlayıcı maddelerle çalışma Yakıcı maddelerle çalışma Cam malzemenin kırılması Yangın Elektrik çarpması

Laboratuarda bu tehlikelerle karşılaştığımızda yapılması gerekenler:

Yanıklar: Yanıkla karşılaşıldığında hemen yanık bölge soğuk suyun altına tutulmalı daha sonra bir naylon torbanın içerine konulan buz, yanık bölgenin üzerine konulmalı veya ıslak tülbent örtülmelidir.

Asit ve baz yanıkları: Asitlerin ele veya vücudun herhangi bir yere sıçraması durumunda hemen bol su ile yıkanmalı daha sonra bikarbonat veya sabun çözeltisi ile yıkandıktan sonra tekrar bol su ile durulanmalıdır.

Göz yaralanmaları: Göz kapakları açılarak yıkanmalı ve bir doktora başvurulmalıdır.

.

Kesikler: Oluşan kesik hafif ise kanın akmasına izin verilmelidir. Derin kesiklerde ise kesilen yer ile kalp arasında kalan organ sıkıca bağlanarak hemen doktora başvurulmalıdır.

Solunum yolu ile zehirlenmeler: Zehirlenen kişi hemen açık havaya çıkarılmalı ve temiz hava alması sağlanmalıdır.

Yutulan maddeler ile olan zehirlenmeler: Böyle bir durumda %5’lik CuSO (Bakır Sülfat) içirilmelidir. Böylece kusma yoluyla zehir mideden atılır.

Yangınlar: Su ile söndürülmemelidir. Laboratuardaki yangın söndürme aleti ile söndürmeye çalışılmalıdır. Gerekirse kum serpilebilir. Yine de söndürülemezse itfaiyeye haber verilmelidir.

4

Laboratuardaki risklere öğrencilerin dikkatini çekmek için çeşitli güvenlik sembolleri kullanılır.

AÇIK ALEV UYARISIBu sembol, yangına veya patlamaya sebep olabilecek alev kullanıldığında

görülür.

DUMAN GÜVENLİĞİBu sembol, kimyasal maddeler veya kimyasal reaksiyonlar tehlikeli dumana sebep olduklarında görülür

ELBİSENİN GÜVENLİĞİBu sembol,elbiseyi lekeleyecek veya yakacak maddeler kullanırken görülür.

ELDİVENCilde zararlı bazı kimyasal maddelerle çalışırken eldivenkullanılması gerektiğini hatırlatan uyarı işareti

ELEKTRİK GÜVENLİĞİBu sembol, elektrikli aletler kullanılırken dikkat edilmesi gerektiğinde görülür.

YANGIN GÜVENLİĞİBu sembol, açık alev etrafında tedbir alınması

gerektiğinde  görülür.

PATLAMA (İNFİLAK) GÜVENLİĞİBu sembol, yanlış kullanımdan dolayı patlamaya sebep

olacak  kimyasal maddeleri gösterir

GÖZ GÜVENLİĞİBu sembol, gözler için tehlike olduğunu gösterir. Bu

sembol görüldüğünde koruyucu gözlük takılmalıdır

KESİCİ CİSİMLER GÜVENLİĞİBu sembol, kesme ve delme tehlikesi olan keskin

cisimler olduğu zaman görülür

BİYOLOJİK TEHLİKEBu sembol, bakteri mantar veya tek hücreli hayvan veya bitki tehlikesi olduğunda görülür

ISI GÜVENLİĞİBu işaret sıcak cisimlerin tutulması esnasında önlem alınmasını hatırlatmak içindir

KİMYASAL MADDE UYARISIBu sembol deriye dokunması halinde yakıcı veya zehirleyici etkisi olan kimyasal maddeler kullanılırken görülür.

RADYOAKTİF GÜVENLİĞİ

Bu sembol, radyoaktif maddeler kullanırken görülür.

BİTKİ GÜVENLİĞİBu sembol, zehirli veya dikenli bitkiler tutulacağı zaman

görülür.

HAYVAN GÜVENLİĞİBu sembol, canlı hayvanlar üzerinde çalışırken hayvanların ve öğrenci güvenliğinin sağlanması

gerektiğinde görülür.

TASARRUFLU KULLANIM UYARISIBu sembol, maddenin uygun bir şekilde kullanılmasına dikkat edilmesi gerektiğinde ortaya çıkar.

ZEHİRLİ MADDE UYARISIBu sembol, zehirli maddeler kullanılırken görülür

KIRILABİLİR CAM UYARISIBu sembol yapılacak deneylerde kullanılacak cam

malzemelerin kırılabilecek türden olduğunu gösterir.