Lab Physio.pdf

ปฎบตการสรรวทยาพนฐาน / 1

ปฏบตการสรรวทยาท 1 เรอง การตรวจรเฟลกซและการรบความรสก

(Reflex and Sensory Examinations)

ผศ.ดร.นวต เทพาวราพฤกษ ดร. พรนรนทร เทพาวราพฤกษ ดร.อรระว คงสมบต

วตถประสงค หลงจากไดฝกปฏบตการนแลวนสตจะสามารถ

1. ทดสอบและรายงานผลการตรวจรเฟลกซชนดตางๆ ไดอยางถกตอง

2. ทดสอบระบบประสาทรบความรสกกายทง superficial, deep และ cortical sensation และแปลผลการทดสอบ

ไดอยางถกตอง

3. ทดสอบความชดเจนของสายตา (visual acuity) โดยการใช Snellen’s chart และแปลผลการทดสอบไดอยาง

ถกตอง

4. ทดสอบความผดปกตของการแยกสดวย Ishihara’s test และแปลผลการทดสอบไดอยางถกตอง

5. ทดสอบ blind spot ได และสามารถอธบายผลการทดสอบไดถกตอง

6. ทดสอบการไดยนโดยวธ Rinne’s test และ Weber’s test พรอมแปลผลการทดสอบในแตละวธไดวาผดปกต

หรอปกตอยางไร

ตอนท 1 การตรวจรเฟลกซ (reflex testing)

หลกการและเหตผล

รเฟลกซ (เอกพจน = reflex, พหพจน = reflexes) หมายถงกระบวนการตอบสนองแบบอตโนมตของรางกายตอสง

กระตน (adequate stimulus) จากสงแวดลอมภายนอก ผลการตอบสนองจะมลกษณะจาเพาะขนอยกบการทางานของอวยวะ

ตอบสนอง (effector organ) การตอบสนองของรเฟลกซมกเกดขนโดยควบคมไมได หรออยนอกอานาจจตใจ และอยางรวดเรว

เพยงไมกมลลวนาท ขนอยกบความเรวในการนาสญญาณประสาทและจานวนซนแนปส (synapse) ภายในวงจรรเฟลกซ

ประโยชนของรเฟลกซบางชนดกเพอปกปองอนตรายตอรางกายจากตวกระตนททาใหเกดการบาดเจบหรอเจบปวด เชน

withdrawal reflex, gag reflex และ corneal reflex เปนตน รเฟลกซบางชนดชวยควบคมการทรงตวและบางชนดชวยความ

สมดลยของรางกาย การตรวจรเฟลกซในทางคลนคจะมประโยชนในการชวยวนจฉยหรอพยากรณโรคบางอยางได และเปน

การตรวจอยางงายโดยไมตองใชเครองมอทยงยากซบซอน

วงจรรเฟลกซ (reflex arc) วงจรรเฟลกซถอวาเปนองคประกอบอยางงายของระบบประสาท ทสามารถควบคมการทางานโดยอตโนมต

สวนประกอบทสาคญของวงจรรเฟลกซม 5 สวนคอ


1. ตวรบความรสก (sensory receptor) เปนสวนปลายของใยประสาท dendrite ของเซลลประสาทรบความรสก ซงทา

หนาทแปลงสญญาณการกระตนใหเกดเปนสญญาณไฟฟาเพอนาเขาศนยรเฟลกซ ตวรบความรสกมหลายชนด อาท

เชน muscle spindle ในกลามเนอลาย, Golgi tendon organ (GTO) ในเอนของกลามเนอลาย, free nerve ending

ในผวหนงหรอบรเวณเยอบ เปนตน

2. วถประสาทนาเขา (afferent pathway) หมายถงเสนประสาททนากระแสประสาทจากตวรบความรสกผานตวเซลล

ประสาทรบความรสก (sensory neuron) ไปยงศนยรเฟลกซ ใยประสาทนาเขามหลายขนาด (แบงตามขนาด

เสนผาศนยกลาง) และมทงชนดทมเยอไมอลน (myelinated fiber) และชนดทไมมเยอไมอลน (non-myelinated

fiber) หมรอบเสนใยประสาท ตวเซลลประสาทของเสนประสาทนาเขาสวนใหญมกพบอยบรเวณระบบประสาทรอบ

นอก (peripheral nervous system, PNS) เชน dorsal root ganglion, retina, trigeminal ganglion เปนตน

3. ศนยรเฟลกซ (reflex center) เปนศนยรวมของการเชอมตอของเซลลประสาทจากปลายประสาทของเสนประสาท

นาเขา ซนแนปส เซลลประสาทเชอมตอ (interneurons) และตวเซลลประสาทมอเตอร (อาทเชน α-motoneuron)

ศนยรเฟลกซอยทกานสมอง (brain stem) หรอไขสนหลง (spinal cord) ระดบตาง ๆ แลวแตชนดของรเฟลกซ

4. วถประสาทขาออก (efferent pathway) หมายถงเสนประสาททนากระแสประสาทออกจากตวเซลลประสาท

มอเตอรสงผานบนใยประสาท (motor nerve fibers) ไปกระตนใหอวยวะตอบสนองทางาน

5. อวยวะตอบสนอง (effector organ) หมายถงอวยวะทแสดงการตอบสนองของรเฟลกซนนๆ เชน กลามเนอลาย

(stretch reflex), กลามเนอเรยบชนด sphincter ท iris (papillary reflex), กลามเนอหวใจ (รเฟลกซควบคมความดน

โลหต), หรออาจเปนตอม (glands) เปนตน

รปท 1 องคประกอบพนฐานของ deep reflex (หรอ monosynaptic stretch reflex) ทมตวรบคอ muscle spindle อยในกลามเนอลาย มจดซนแนปสทระบบประสาทสวนกลางเพยงตาแหนงเดยว และมกลามเนอลายเปน effector organ ชนดของรเฟลกซ

การแบงชนดของรเฟลกซสาหรบปฏบตการนจะแบงตามตาแหนงอวยวะรบความรสก ซงเปนการแบงทนยมใช

ในทางคลนก ดงน

1. Superficial reflexes (superficial = ตน) มตวรบเปนชนด free nerve endings อยทผวหนง, เยอบผว

(mucous membrane) เชน กระจกตก (cornea) และเยอบในโพรงจมก เปนตน

กลามเนอลาย

เซลลประสาทเสนประสาทรบความรสก

เสนประสาทมอเตอร

วถประสาทขาออกวถประสาทนาเขาตวรบความรสก ศนยรเฟลกซ อวยวะตอบสนองDorsal root

ganglion cell

muscle spindle อลฟารมอเตอรกระแสประสาท

กระแสประสาทกระแสประสาทศกยเฉพาะท ศกยเฉพาะท (EPSP) ศกยเฉพาะท (EPP)

กลามเนอลาย

เซลลประสาทเสนประสาทรบความรสก

เสนประสาทมอเตอร

วถประสาทขาออกวถประสาทนาเขาตวรบความรสก ศนยรเฟลกซ อวยวะตอบสนองDorsal root

ganglion cell

muscle spindle อลฟารมอเตอรกระแสประสาท

กระแสประสาทกระแสประสาทศกยเฉพาะท ศกยเฉพาะท (EPSP) ศกยเฉพาะท (EPP)


2. Deep reflexes มตวรบอยภายในกลามเนอหรอเอนของกลามเนอ เชน muscle spindle (ของ stretch

reflexes บางครงนยมเรยกวา deep tendon reflexes) และ Golgi tendon organ เปนตน

3. Visceral reflexes มตวรบอยทอวยวะภายใน (visceral organs) เชน rod & cone cells ทจอตา (retina)

ในกลม pupillary reflexes และ baroreceptor ทหลอดเลอดคาโรตด (carotid sinus) ในรเฟลกซทใชใน

การควบคมความดนเลอด เปนตน การตอบสนองของรเฟลกซ โดยสากลแลวการตอบสนองของรเฟลกซไดกาหนดไวเปนระดบตางๆ ไดดงน

0 = ไมมการตอบสนอง (areflexia) ในคนปกตอาจตรวจไมพบการตอบสนองของรเฟลกซบางชนด ทงนอาจเกด

เนองจากผลการยบยงจากกานสมอง ควรตรวจรเฟลกซซา โดยใหผถกทดสอบกระทา Jendrassik’s maneuver

หรอเปรยบเทยบกบอกขางหนง ในกรณทเกดพยาธสภาพตอสวนใดสวนหนงของวงจรรเฟลกซ หรอทเรยกวากลม

พยาธสภาพแบบ lower motoneuron lesions (LMNs) จะไมพบการตอบสนองของรเฟลกซทตรวจ

1+ = การตอบสนองนอยกวาปกต (hyporeflexia, +) อาจมหรอไมมพยาธสภาพตอระบบประสาทแบบ LMNs ในคน

ปกตควรตรวจรเฟลกซซา แลวใหผถกทดสอบกระทา Jendrassik’s maneuver รวมดวยหรอเปรยบเทยบกบอก

ขางหนง ถาการกระทา Jendrassik’s maneuver ชวยใหเกดรเฟลกซ จะถอวาผลการตรวจเทากบ 1+

2+ = การตอบสนองระดบปกต (normoreflexia = ++)

3+ = การตอบสนองมากกวาปกตเลกนอย (hyperreflexia = +++) อาจมหรอไมมพยาธสภาพตอระบบประสาท ควร

ตรวจรเฟลกซซาหรอเปรยบเทยบกบอกขางหนง

4+ = การตอบสนองทไวและมากกวาปกต บางครงอาจเกดรวมกบอาการ สนกระตกของกลามเนอ (clonus) รวมดวย

(hyperreflexia = ++++ with clonus) มกตรวจพบในผปวยทมพยาธสภาพทสมองแบบ upper motoneuron

lesions

2+

2+

2+2+

2+ 2+

2+

-ve

Rt. Lt.

4+

4+4+

4+

4++ve

00 2+

2+

2+2+

2+ 2+

2+

-ve

Rt. Lt.

4+

4+4+

4+

4++ve

00

รปท 2 แสดงตวอยางการรายงานผลของรเฟลกซในผปวยอมพาตครงซกดานขวา จะพบวารางกายซกทเปนอมพาตผปวยราย

นม hyperreflexia ของ deep tendon reflexes, ม areflexia abdominal reflexes และ positive Babinski’s sign


การทดลอง การตรวจรเฟลกซสาหรบปฏบตการน นสตจะไดฝกทดสอบ 4 กลมใหญๆ ดงตอไปน

1.1 Deep tendon reflexes (DTR)

1.2 Superficial reflexes

1.3 Pathological reflexes

1.4 Pupillary (visceral) reflexes

อปกรณทใชในการตรวจ 1. ฆอนตรวจรเฟลกซ (rubber percussion hammer)

2. ไฟฉายตรวจตา (small flash light)

3. สาล (sterile cotton)

4. ชอนกดลน (tongue suppressor)

รปท 3 วธการจบดามฆอนตรวจรเฟลกซและการเคาะ (Spillance, 1996)

1.1 Deep tendon reflexes (DTR) หรอ Stretch reflexes

1.1.1 Biceps jerk ตวรบความรสก: muscle spindle ของ biceps brachii muscle

เสนประสาทนาเขา-ขาออก: musculocutaneous nerve

ศนยรเฟลกซ: ไขสนหลงระดบ C5-C6

อวยวะตอบสนอง: biceps brachii muscle

รปท 4 วธการตรวจ Biceps jerk (Spillance, 1996) วธการทดสอบ

ใหผถกทดสอบวางแขนบนทอนแขนของผทดสอบ จากนนผทดสอบใชนวหวแมมอกดเบาๆ ตรงเอนของ

กลามเนอ biceps brachii แลวใชฆอนยางเคาะบนนวหวแมมอทกาลงกดบนเอน


1.1.2 Brachioradialis jerk ตวรบความรสก: muscle spindle ของ brachioradialis muscle

เสนประสาทนาเขา-ขาออก: radial nerve


อวยวะตอบสนอง: brachioradialis muscle

รปท 5 วธการตรวจ Brachioradialis jerk (Walker, 1990) วธการทดสอบ

ใหผถกทดสอบวางแขนบนทอนแขนของผทดสอบหรอวางบนหนาตกตนเองในลกษณะความอเลกนอย

จากนนผทดสอบใชดานสนของฆอนยางเคาะเบาๆ ทเอนของกลามเนอ

brachioradialis ซงอยเหนอตอปมกระดก radial styloid ประมาณ 2-4 ซม. แลว

ใหสงเกตผลการตอบสนองของรเฟลกซ

1.1.3 Triceps jerk ตวรบความรสก: muscle spindle ของ triceps brachii muscle

เสนประสาทนาเขา-ขาออก : radial nerve


อวยวะตอบสนอง: triceps brachii muscle รปท 6 วธการตรวจ Triceps jerk (Spillance, 1996) วธการทดสอบ

ใหผถกทดสอบยกแขนขนไปดานขาง และปลอยแขนใหหอยลง ผทดสอบใชมอประคองทตนแขน แลวใชฆอน

ยางเคาะบรเวณเอนกลามเนอ ซงอยเหนอจากขอศอกประมาณ 1-2 นว

1.1.4 Knee jerk (Quadriceps หรอ pattellar reflex) ตวรบความรสก: muscle spindle ของ quadriceps femoris muscle

เสนประสาทนาเขา-ขาออก : femoral nerve

ศนยรเฟลกซ: ไขสนหลงระดบ L2-L4

อวยวะตอบสนอง: quadriceps femoris muscle วธการทดสอบ ใหผถกทดสอบนงหอยขา ผทดสอบควรคลาหาตาแหนงของ pattellar tendon

(เอนใตลกสะบา) ดกอนแลวใชฆอนยางดานปลายตดเคาะตรงท pattellar

tendon เพอตรวจรเฟลกซ ใหสงเกตการเคลอนไหวของขาขางทตรวจ รปท 7 วธการตรวจ Knee jerk ในทานง

ในทานอน ใหผตรวจสอดแขนรองใตขอเขา (หรอใชหมอนหนน) ควรบอกให (Spillance, 1996)

ผถกทดสอบผอนคลายและหามเกรงกลามเนอขาขางนน แลวใชฆอนยางเคาะท pattellar tendon เพอตรวจรเฟลกซ


การตอบสนองของรเฟลกซชนด deep tendon (stretch) reflex (DTR) ในคนปกตบางคนจะไมสามารถตรวจพบ

หรอเกดนอยมาก วธการทชวยกระตนใหรเฟลกซเกดไดดขน เรยกวา Jendrassik’s maneuver โดยการบอกใหผถก

ตรวจเกยวนวมอทงสองขางไว ยกขนมาไวในระดบอก ดงมอออกดานขางใหแรงทสดโดยไมใหนวมอทงสองขางหลด

ออกจากกนดงรปท 8 หรอบอกใหผถกตรวจหลบตาใหสนท เปนตน การกระทาดงกลาวเชอวาทาใหการตอบสนอง

ของ stretch reflex ชดเจนมากขน เนองจากสญญาณประสาททยบยงการเกดรเฟลกซทสงมาจากกลมของ

เซลลประสาททกานสมอง (tonic descending inhibitory control) ผลการยบยงนสามารถทาใหลดลงไดโดยการทา

Jendrassik’s maneuver และยงเปนเทคนคทชวยเบยงเบนความสนใจของผถกตรวจในขณะตรวจรเฟลกซ

รปท 8 แสดงตวอยางการกระทา Jendrassik’s maneuver เพอให DTR

บรเวณขาเกดไดดยงขน (Spillance, 1996)

1.1.5 Ankle jerk ตวรบความรสก: muscle spindle ของ gastrocnemius muscle

เสนประสาทนาเขา-ขาออก : tibial nerve

ศนยรเฟลกซ: ไขสนหลงระดบ S1-S2

อวยวะตอบสนอง: gastrocnemius muscle

วธการทดสอบ ในทานง ใหผถกทดสอบถอดรองเทาออกและนงไขวหาง (ยกขาขางทจะตรวจขน) ผตรวจอาจใชมอดนปลาย

เทาใหกระดกขนเลกนอย (dorsiflexion) เพอยด achilles tendon (เอนรอยหวาย) และกลามเนอนองใหตงเลกนอย

แลวใชฆอนยางดานปลายตดเคาะตรงทเอน สาหรบการตรวจในทาคกเขา ใหผถกทดสอบคกเขาบนเบาะนงเกาอหรอ

ปลายเตยงดงรปท 9 (ซายมอ)

ในทานอนใหผถกทดสอบยกขาขน งอขอเขาเลกนอย เพอใหปลายเทาอยบนขาอกขางหนง ผตรวจอาจใชมอ

ดนปลายเทาใหกระดกขนเลกนอย แลวใชฆอนยางดานปลายตดเคาะท เอนรอยหวาย ดงรปท 9 (ขวามอ)

รปท 9 วธการตรวจ Ankle jerk ในทาคกเขา (ซาย)

และในทานอน (ขวา) (Spillance, 1996)


1.2 Superficial reflexes 1.2.1 Corneal reflex ตวรบความรสก: free nerve ending ท cornea

เสนประสาทนาเขา : CN V (Trigeminal nerve)

เสนประสาทขาออก: CN VII (Facial nerve)

ศนยรเฟลกซ: กานสมองระดบ midbrain และ pons

อวยวะตอบสนอง: eyelid muscle, ตอมนาตา

รปท 10 วธการใชสาลเขยทกระจกตา (Walker, 1990) วธทดสอบ ใหผถกทดสอบลมตาขนและมองเฉยงออกไปดานขาง ผตรวจใชปลายสาล (ควรปนปลายสาลใหเรยวและ

เลกกอน) แตะท cornea (กระจกตา) ดานทตรวจ

1.3 Pathological reflexes

Babinski reflex (Plantar reflex) สามารถจดเปน superficial หรอ pathological reflex กได

ตวรบความรสก: free nerve endings ทฝาเทา

เสนประสาทนาเขา-ขาออก: deep peroneal nerve (L5, S1), tibial nerve (S1-2)

ศนยรเฟลกซ: ไขสนหลงระดบ L4-5 และ S1-2

อวยวะตอบสนอง: กลมกลามเนอเทา (หลงและฝาเทา)

วธการทดสอบ ใชปลายมนของดามฆอนขดบนฝาเทา ตงแตสนเทาวนขนไปจนถงโคนนวหวแมเทา สงเกตลกษณะของฝาเทา

ในขณะตรวจ ในคนปกตนวเทาและฝาเทาทถกตรวจจะงองม (plantar flexion) จะแปลผลการตรวจเปนลบ หรอ

negative (-ve) Babinski’s sign ดงแสดงในรปท 11

รปท 11 แสดงวธการตรวจ Babinski reflex ดวยวตถปลายท ในคนปกตจะสงเกตเหนการตอบสนองของรเฟลกซ

โดยการงองมของนวเทา ซงถอวาเปน negative Babinski’s sign (ซาย) และทศทางการขด (ขวา) (Spillance, 1996)

ในผปวยทมพยาธสภาพแบบ upper motoneuron lesions (UMLs) เชนในรายทเปนอมพาตครงซก

(hemiplegia) และอมพาตครงทอนลาง (paraplegia) ผลการตรวจมกจะพบในลกษณะนวเทาจะกางออก


(abduction) และนวหวแมเทากระดกขน (dorsiflexion) ผลการตรวจจะเปนบวก หรอ positive (+ve) Babinski’s

sign ดงตวอยางแสดงในรปท 12

อยางไรกตาม ในเดกทารกแรกเกดจนถงอาย 1-2 ขวบผลการตรวจอาจพบวาเปนบวก ทงนเนองจาก

พฒนาการของระบบประสาทควบคมการเคลอนไหวยงไมเจรญเตมท แตถาตรวจในเดกทมอายเกน 2 ขวบไปแลว

ยงใหผลบวกถอวามความผดปกต

รปท 12 ลกษณะ positive (+ve) Babinski’s sign ทพบในผปวยประเภท UMLs (ซาย) ถาเกดรเฟลกซผดปกตท

รนแรงอาจมการกระดกขอเทาขน (ankle dorsiflexion) รวมดวย (รปขวา) (Spillance, 1996)

1.4 Pupillary reflexes

1.4.1 Direct light reflex ตวรบความรสก: photoreceptor cells

เสนประสาทนาเขา : CN II (optic nerve)

เสนประสาทขาออก: CN III (occulomotor nerve จาก Edinger-Westphal nucleus)

ศนยรเฟลกซ: กานสมองระดบ midbrain

อวยวะตอบสนอง: iris constrictor muscles

รปท 13 แสดงวธทดสอบรเฟลกซของรมานตา

รปท 14 แสดงวงจรรเฟลกซสาหรบ pupillary reflexes

(Spillance, 1996) วธการทดสอบ

ใหผถกทดสอบลมตาขนและมองตรงไปขางหนา ผตรวจฉายไฟสองโดยตรงทตาขางหนงประมาณ 1 วนาท

แลวใหรบเบนลาแสงออกจากตาขางนน (รปท 13) ใหสงเกตขนาดของรมานตาทงสองขางทไฟสอง


1.4.2 Consensual light reflex ตวรบความรสก: rod cell และ cone cell ท retina

เสนประสาทนาเขา : CN II (Optic nerve)

เสนประสาทขาออก: CN III (occulomotor nerve จาก Edinger Westphal nucleus)

ศนยรเฟลกซ: กานสมองระดบ midbrain

อวยวะตอบสนอง: iris constrictor muscles

วธการทดสอบ ใหผถกทดสอบใชแผนกระดาษหรอสมดคนทกงกลางระหวางตาทงสองขาง ผตรวจฉายไฟสองโดยตรงทตา

ขางหนงประมาณ 1 วนาทแลวใหรบเบนลาแสงออกจากตาขางนน ใหสงเกตขนาดของรมานตาขางทไมไดถกไฟสอง

ตอนท 2 การทดสอบการรบความรสกกาย (Somatic Sensory Examination)


ระบบประสาทรบความรสก (sensory system) หมายถง สวนของระบบประสาทททาหนาทเกยวของกบการรบและ

แปลงขอมลหรอสงกระตน (สงเรา) ใหเปนสญญาณประสาทนาสงเขาสระบบประสาทสวนกลาง และนาสญญาณนไป

วเคราะหหรอแปลใหเปนขอมลความรสกอนเปนผลจากการกระตนทสมอง ระบบประสาทรบความรสกแบงออกเปน 2 ระบบ

ยอย คอ ระบบประสาทรบความรสกกาย หรอ somatic nervous system ซงทาหนาทรบรความรสกจากสงกระตนทมากระตน

ตามสวนตางๆ ของรางกาย กบอกระบบหนงซงรบรความรสกนอกเหนอจากทางกาย เราเรยกรวมๆ วาเปนระบบรบความรสก

พเศษ หรอ special sensory system โดยทวไปแลวระบบรบความรสกทงสองชนดนมองคประกอบคลายคลงกน คอจะ

ประกอบไปดวย ตวรบความรสก (receptor) ททาหนาทรบและสงกระแสประสาทไปตามเสนประสาทรบความรสกหรอ

เสนประสาทนาเขา (sensory หรอ afferent nerve) ไปสสมอง (sensory cortices) เพอแปลผลใหเกดความรสก (sensation)

และการรบร (perception) ถงการเปลยนแปลงของสงแวดลอมภายนอก ในขณะกาลงรสกตว และมสตดอย (conscious

sensations) เชน การมองเหน ไดยน ความรสกสมผส รอน-เยน และความเจบปวด เปนตน หรออาจเปนความรสกทสมอง

ไดรบอยโดยไมจาเปนตองใสใจ (unconscious sensations) เชน แรงตงตวของกลามเนอ แรงดนโลหต และภาวะความเปน

กรด-ดางของโลหต เปนตน

ในปฏบตการนนสตจะไดทดสอบการรบรความรสกกาย ซงสามารถแบงออกเปน 3 กลมหลกคอ

1. Superficial sensation เปนความรสกทรบจากผวหนงและเยอบ (mucous membrane)ไดแก สมผสแผวเบา

(light touch) สมผสแตะตอง-แรงกด (touch, pressure) ความรสกรอน-เยน (temperature) และ ความรสก

เจบปวด (pain) เปนตน

2. Deep sensation เปนความรสกจากกลามเนอ กระดก เอน และ ligaments เชน การบอกตาแหนงของขอตอ

หรอรางกาย และความรสกสนสะเทอน เปนตน

3. Cortical sensation หมายถงแปลผลความรสกทไดจากการประมวลความรสกทไดมการกระตนบนรางกาย

ทงหมด ตวอยางเชนถาใหผถกทดสอบหลบตาและแบฝามอ แลวใหผทดสอบเขยนตวเลขลงบนมอ ผถกทดสอบ


ควรจะบอกไดถกตองวาผทดสอบเขยนหมายเลขอะไรบนฝามอ การกะชงนาหนกวตถดวยมอ และการแยกแยะ

จดกระตนสองจด เปนตน

การทดสอบ

อปกรณทใชในการทดสอบ 1) สาล 1 มวน

2) เขมหมด 2 เลม

3) หลอดทดลอง กลมละ 2 หลอด (สาหรบบรรจนาอน และนาเยน)

4) นาอน เตรยมดวย water bath โดยตงอณหภมคงท ท 60 องศาเซลเซยส

5) นาเยน เตรยมจากนาผสมกบกอนนาแขงแหงบรรจในกลองโฟม

6) สอมเสยง และฆอนยาง (สาหรบตรวจรเฟลกซ) 1 ชด

7) วงเวยนทมปลายแหลมทงสองดาน และไมบรรทดทมสเกลบอกเปนมลลเมตร

8) วสดสาหรบทดสอบโดยการกาสมผส เชน กญแจ ยางลบ ปากกา และเหรยญขนาดตางๆ

2.1 การตรวจการรบความรสกกายชนด superficial sensation

2.1.1 สมผสแผวเบา (light touch) ใหผถกทดสอบหลบตากอนทาการทดสอบทกครง จากนนผทดสอบใชปลาย

กอนสาลสมผสไปมาอยางแผวเบาบนผวหนงของผถกทดสอบ ณ บรเวณตางๆ (ดงรปท 15)

2.1.2 ความเจบปวด (pain) ใหผถกทดสอบหลบตา จากนนผทดสอบใชเขมหมดจมบนผวหนงของผถกทดสอบ

แลวถามวารสกเจบหรอไม และทตาแหนงใด (ดงรปท 15)

2.1.3 อณหภม (temperature) ใหผถกทดสอบหลบตา จากนนผทดสอบใชหลอดแกวใสนารอนแลวผสมใหอน

(อณหภมประมาณ 45-50 oC) และสาหรบอกหลอดหนงใหใสนาเยน (อณหภมประมาณ 4-10 oC) เชดใหแหง

แลวมาแตะทผวหนงตรงบรเวณทตองการตรวจ (ดงรปท 15)

รปท 15 วธการทดสอบสมผสแผวเบาดวยสาล (1) การทดสอบความรสกเจบปวดดวยเขมหมด (2) และการทดสอบ

ตวรบอณหภมดวยหลอดทดลองทบรรจนาเยนกบนาอน (3) (Spillance, 1996)

(1) (2) (3)


2.2 วธการตรวจความรสกกายชนด deep sensation 2.2.1 การทดสอบการบอกตาแหนงของขอตอ (proprioceptive sense) ใหผถกทดสอบหลบตาหรอปดบงไมใหเหนสวนของรางกายท

กาลงทดสอบ จากนนใหผทดสอบใชนวมอจบบรเวณดานขางของนว

มอหรอนวเทา แลวโยกนวมอหรอเทาขน (หรอลงอยางใดอยางหนง)

และใหถามผถกทดสอบวาตาแหนงของนวทกาลงทดสอบอยใน

ลกษณะกระดก (งอ) ขนหรอลง

รป 16 วธการทดสอบการบอกตาแหนงของขอ

นวหวแมโปงเทา (Spillance, 1996)

2.2.2 การทดสอบการรบรความสนสะเทอน (vibration sense) ใหผทดสอบเคาะปลายสอมเสยงดวยฆอน

ยางตรวจรเฟลกซใหสนและเกดเสยง แลววางปลายดามสอมเสยงบนขอนวมอและนวเทาและบนผวหนงทบรเวณ

ฝามอและฝาเทา ใหผถกทดสอบบอกวารสกสน ณ จดทกาลงทดสอบหรอไม ใหนสตเปรยบเทยบทงสองขางวา

เทากนหรอไม อยางไร

รปท 17 วธการทดสอบความรสกสนสะเทอนทขอนวเทา (Spillance, 1996)

รปท 18 วธการทดสอบ two-point discrimination โดยใชเขมหมด 2 เลม (ซาย) และการใชวงเวยน (ขวา) (Spillance, 1996)

2.3 วธการตรวจความรสกกายชนด cortical sensation 2.3.1 การบอกชอวตถโดยการคลา (stereognosis sensation) เปนความสามารถในการรบรวตถโดยการคลา

ใหผทดสอบหลบตาและคลาวตถรปรางตางๆกน เชน ลกกญแจ ยางลบ ปากกา เหรยญบาท และเหรยญสบบาท

เปนตน แลวบอกใหผทดสอบทายวาเปนอะไร ใหทดสอบมอทละขาง

2.3.2 ความสามารถในการบอกสงทเขยนบนฝามอ (traced figure identification) ใหผถกทดสอบหลบตา

และแบมอ แลวผทดสอบจงเขยนตวเลขลงบนฝามอ เพอใหผถกทดสอบตอบวาเปนหมายเลขอะไร

2.3.3 ความสามารถในการแยกจดสองจด (two-point discrimination) เปนการเชคความสามารถในการแยก

จดสมผส 2 จด ใหผทดสอบใชวตถปลายแหลม เชน ปลายวงเวยนแหลมทง 2 ขางแตะเบาๆ ทผวหนงของผถก

ทดสอบ แลวถามวามจดแตะกจด ใหเรมตนดวยปลายวงเวยนทชดกน แลวคอยๆ เพมระยะหางขนเรอยๆ จนผถก

ทดสอบสามารถบอกไดวามจดแตะ 2 จด ซงระยะหางทนอยทสดทผถกทดสอบรบรวาม 2 จดแตะทผวหนง

เรยกวา two-point threshold ใหนสตทดสอบตามตาแหนงตางๆ บนรางกาย และบนทกคาทไดลงในตาราง


ตอนท 3 การทดสอบการรบความรสกชนดพเศษ (special sensory examination)


การรบความรสกพเศษ เปนการทางานของอวยวะรบรชนดพเศษ เชน ตา ห จมก และลน ททาหนาทเกยวกบการ

มองเหน การไดยนและการทรงตว การดมกลน การรบรส ตามลาดบ อวยวะพเศษเหลานจะมโครงสรางและหนาททแตกตาง

กนออกไป แตหลกการยงคงเกยวของกบการรบรขอมล นาขอมล และวเคราะหขอมลทเกยวกบสงกระตนจาเพาะจากภายนอก

เชน แสง คลนเสยง กลน สารเคม/รสชาตจากอาหาร โดยในอวยวะพเศษจะมตวรบความรสก (receptor) ททาหนาทรบและสง

ขอมลจาเพาะในรปของกระแสประสาทไปตามเสนประสาทสมอง (cranial nerve) ไปสสมองเพอแปลความหมาย

สาหรบการทดสอบการรบความรสกในปฏบตการน นสตจะไดฝกทาการทดสอบดงตอไปน

3.1 การทดสอบเกยวกบการมองเหน (visual examination)

3.1.1 ความสามารถในการเหนภาพไดชดเจน (visual acuity, VA)

3.1.2 การทดสอบตาบอดส

3.1.3 ทดสอบ blind spot

3.2 การทดสอบการไดยนดวยสอมเสยง (Tuning Fork Tests)

3.2.1 Rinne’s test

3.2.2 Weber’s test

3.1 การทดสอบเกยวกบการมองเหน (visual examination)

อปกรณ

1) Snellen’s chart 1 แผน

2) หนงสอ Ishihara color blindness test 1 เลม (พรอมเฉลยอก 1 เลม)

3) อปกรณสาหรบทดสอบ blind spot

3.1.1 การทดสอบความคมชดในการมองเหน : visual acuity (VA) เครองมอทใชทดสอบ คอ Snellen’s chart

ซงมตวเลขเรยงแบบสมและมขนาดตางๆ ในแตละแถว คลายกบตวอยางในรปท 19 (ตางตรงทแผนชารทใน

หองปฏบตการเปนแบบตวเลข) ดานขางของตวเลขแตละแถวจะมสดสวนตวเลขกากบไวเปนคา VA เชน 20/20

หมายความวา ถาผทดสอบยนหางจาก chart 20 ฟต แลวสามารถเหนตวเลขในแถวอยางชดเจนและสามารถบอก

ตวเลขในแถวนนไดถกตอง แสดงวาผทดสอบ คนนมสายตาเหมอคนปกตทวไป

1) การทดสอบเรมจากใหผทดสอบยนหางจาก chart 20 ฟต (หรอ 6 เมตร) และปดตาขางหนงไว (ทดสอบตา

ทละขาง และไมใสแวนหรอคอนแทกซเลนสในขณะกาลงทดสอบ)

2) อานแถวตวอกษร ใหอานจากขวาไปซาย

3) ตองอานตวอกษรในแตละแถวไดถกตองอยางนอยครงหนงจะถอวาผานไปได

4) นาคาระยะหางจากแผนชารทมาคานวณหาคา VA


Foot Meter Decimal

20/200 6/60 0.10

20/160 6/48 0.13

20/120 6/36 0.17

20/100 6/30 0.20

20/80 6/24 0.25

20/60 6/18 0.33

20/50 6/15 0.40

20/40 6/12 0.50

20/30 6/9 0.63

20/25 6/7.5 0.80

20/20 6/6 1.00

20/16 6/4.8 1.25

20/12 6/3.6 1.67

20/10 6/3 2.00

รปท 19 วธการทดสอบความคมชดในการมองเหนภาพดวย Snellen’s chart (Spillance, 1996)

ระยะท subject ยนหางจาก chart 20 ฟต (d)

ระยะทคนสายตาปกตอานตวเลขแถวนได (D)Visual acuity (VA) =

คนทมสายตาปกต (normal visual acuity) จะม VA = 20/20 หมายความวา subject ยนหางจาก chart 20 ฟต

สามารถอานแถวตวอกษรทมเลขกากบไว 20 ฟตไดถกตอง

การรายงานคา VA กรณทไมเทากบคาปกต ใหแปลผลดงน

1.1 VA = 20/10 หมายความวา ผถกตรวจยนหางจาก

chart 20 ฟต แตสามารถอานแถวตวอกษรทคนสายตา

ปกตยนหาง 10 ฟต ได (หรอถาใหคนตาปกตยนหาง

จาก chart 20 ฟต จะไมสามารถอานแถวตวอกษรทม

เลขกากบไว 10 ฟตไดชดเจน) แปลผลไดวา ตาขางท

ทดสอบนนม VA ดกวาคนสายตาปกต หรอมสายตา

ดกวาคนสายตาปกต อาจเกดจากสายตายาว

(hyperopia) หรอมสาเหตอนกได

1.2 VA = 20/60 หมายความวา ผถกตรวจตองยนหางจาก

chart 20 ฟต จงสามารถอานแถวตวอกษรในแถวทคน

สายตาปกตอานไดเมอยนหาง 60 ฟต แปลผลไดวาตา

ททดสอบขางนนม VA แยกวาคนสายตาปกต หรอม

สายตาแยกวาคนสายตาปกต ซงอาจเกดจากสายตา

สน (myopia) หรอสาเหตอนๆ

ตารางท 1 เปรยบเทยบคา visual acuity (VA)

20 ฟต

ระยะทคนสายตาปกตอานได

ระยะท subject ยนหางจาก chart 20 ฟต


3.1.2 การทดสอบตาบอดส (Test of color blindness) : มวธทดสอบทนยมใช คอการอานภาพเมดส หรอทเรยกวา

Ishihara test อปกรณทใชทดสอบคอ Ishihara’s book ซงประกอบดวยแผนภาพจดสตางทเรยงกนเปนตวเลขหรอลายเสน

โดยใหอานเปนตวเลขหรอใหลากเสน ถาอานจดสหนาใดผดไปจากความจรง ใหเทยบผลการอานกบคาเฉลย

รปท 20 Ishihara’s book พรอมเฉลย (ซาย) และตวอยางรปจดสทใชสาหรบทดสอบตาบอดส

--------------------------------------------------------- เอกสารอางอง 1. Spillance JA. (ed.) “Bickerstaff’s Neurological Examination in Clinical Practice”. Blackwell Science ltd.

London. 1996.

2. Walker KH (ed.) An Overview of the Nervous System. Butterworth Publishers. 1990.


ปฏบตการสรรวทยาท 2 เรอง การวดความดนและคลนไฟฟาหวใจ

(Blood pressure and EKG measurement)

โดย ดร.วชราวด มาลากล

วตถประสงค เพอใหนสตสามารถ

1. อธบายและแสดงเทคนค วธการวดอตราการเตนของหวใจโดยการจบชพจร (pulse) และการวดความดนโลหต

(blood pressure) โดยทางออม(indirect method) ได

2. อธบายผลของตวแปรตางๆตอความดนโลหตและอตราการเตนของหวใจได

3. อธบายความสมพนธระหวางการเปลยนทาทรงตว และการออกกาลงกายตอความดนโลหตและอตราการเตนของ

หวใจได

4. อธบายหลกการและมทกษะในการบนทกคลนไฟฟาหวใจ (Electrocardiogram) ได


ในระบบไหลเวยนเลอดประกอบดวย เลอด หลอดเลอด และหวใจ โดยหวใจหองลางซายจะบบตวดนเลอดเขาหลอด

เลอด aorta เพอกระจายเลอดตามหลอดเลอดแดงขนาดเลกไปเลยงสวนตางๆของรางกาย กอนไหลกลบคนสหวใจ ความดนท

เกดขนในหลอดเลอดแดงเปนจงหวะสง-ตาตามจงหวะการบบตวของหวใจซงสามารถบนทกได โดยความดนสงสดขณะทหวใจ

บบตว เรยกวา Systolic blood pressure (Ps) และ ความดนตาสดขณะทหวใจคลายตว เรยกวา Diastolic blood

pressure (Pd) สวนคาความแตกตางของความดนทตรวจพบไดจากการคลาทผวหนงเหนอหลอดเลอดแดง artery เรยก “ชพ

จร” (pulse)

ปกต คาความดนโลหตจะมคามากหรอนอยขนกบการบบตวของหวใจ หรอ อตราการเตนของหวใจ และความ

ตานทานในหลอดเลอด แมแตในคนๆ เดยวกน คาความดนโลหตกจะมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ขนกบปจจยหลาย

อยางเชน อารมณ ความเครยด อณหภมอากาศ ภาวะการเลนกฬา หรอการพกผอน ดงนน การวดความดนโลหตในหลอด

เลอดแดง จงเปนอกวธในการตรวจสอบการทางานของระบบไหลเวยนโลหต นอกจากความดนโลหตแลว ยงมตวแปรหลายตว

ทเปนตวบงชการทางานของระบบไหลเวยนโลหต เชน ชพจร และ คลนไฟฟาหวใจ ดงนน การเขาใจความหมาย หลกการ และ

ทกษะในการวดคาตวแปรตางๆดงกลาวสามารถบงชถงความผดปกตของการทางานของระบบไหลเวยนโลหตได


คลนไฟฟาหวใจ (Electrocardiogram, ECG)

คลนไฟฟาหวใจเปนการบนทกศกดาไฟฟารวมของการเกด depolarization ของเซลลจานวนมากในหวใจ ซงเกด

ตอเนองกนตามทศทางการนาสญญาณไฟฟาของหวใจ หรออกนยหนง คลนไฟฟาหวใจ เปนเครองหมายแทน depolarization

และ repolarization ของหวใจทมจงหวะและความถเทากบการเตนของหวใจ โดยบนทกจากขนไฟฟา (electrode) ทวางทผว

นอกของรางกาย โดยใชเครองมอทเรยกวา Electrocardiograph หรอ Computer

ปรากฏการณทางไฟฟา (Action potential) ของกลามเนอหวใจหองบนและหองลาง เมอหวใจเตนแตละครง ไดแก

1. Atrial depolarization 2. Atrial repolarization 3. Ventricular depolarization 4. Ventricular repolarization โดยในภาวะปกต SA node เปนเซลลทสรางสญญาณไฟฟา ซงจะกระตนหวใจใหมการเปลยนแปลงทางไฟฟา

เกดขนตามลาดบดงน

1. Atrial depolarization เกดขนเปนอนดบแรก

2. Atrial repolarization และ Ventricular depolarization เกดขนพรอมกน

3. Ventricular repolarization เกดขนเปนอนดบสดทาย

ลกษณะปกตของคลนไฟฟาหวใจ โดยทวไปจะประกอบดวยคลน 3 ชนดทเหนไดชดเจนคอ P wave ตามดวย

QRS-complex และ T wave

- P wave เกดจากการ depolarization ของกลามเนอหวใจหองบน (Atrial depolarization)

- QRS Complex เปนสวนถดมา ประกอบดวย Q wave, R wave และ S wave เกดจากการ depolarization

ของหวใจหองลาง (Ventricular depolarization)

- T wave เปนสวนสดทาย เกดจากการ repolarization ของกลามเนอหวใจหองลาง (Ventricular

repolarization) ถา ณ บรเวณทวางขวบนทก 2 ขว ไมมความตางศกยเกดขนหรอเซลลนนๆมขนาดเลกมาก กราฟทไดจะเปน

เสนตรงในแนวนอน เรยกเสนนวา isoelectric หรอ isopotential line ซงบงชวา ความแรงของไฟฟาเทากบ 0

mv ซงไดแก


รปท 3 แสดงคลนไฟฟาหวใจ

1. P-R interval เปนระยะเวลาตงแตจดเรมตนของ P wave จนถงจดเรมตนของ Q wave ในระยะน เปนชวงเวลา

ของการนาสญญาณจากกลามเนอหวใจหองบน ผาน AV node, bundle of His และ bundle branches เนองจากมการ

ลาชาของการนาสญญาณท AV node ทาให P-R interval ยาว ใชเวลาประมาณ 0.12-0.20 วนาท

2. Q-T interval เปนระยะเวลาตงแตจดเรมตนของ Q wave ถงจดสนสดของ T wave หรอเปนเวลาทเรมม

ventricular depolarization จนสนสด ventricular repolarization อยางสมบรณ, Q-T interval โดยเฉลยนาน

ประมาณ 0.40-0.43 วนาท

3. P-R segment เปนระยะเวลาตงแตจดสนสดของ P wave ถงจดเรมตนของ Q wave เปนระยะทเลอดถกบบลง

หวใจหองลางทงสองหอง ในภาวะปกตจะอยท isopotential line ใชเวลาประมาณ 0.03-0.06 วนาท

4. S-T segment เปนระยะเวลาตงแตจดสนสดของ S wave ถงจดเรมตนของ T wave หรอ หลงจากหวใจหองลาง

เกด depolarization อยางสมบรณ ซงจะไมม repolarization เกดขนทนทเชนเดยวกบกลามเนอลาย แตจะมการลาชา

ระยะเวลาหนง ประมาณ 0.04 วนาท เปนระยะทหวใจหองลางบบตว ชวงนจะไมมการเปลยนแปลงศกดาไฟฟา เสน

บนทกควรอยท baseline (0 mV) ถามการเลอนของ S-T segment ไปจาก isopotential line อาจบงชถงความ

ผดปกตของกลามเนอของ ventricle

ในการบนทกคลนไฟฟาหวใจ จะใชขวไฟฟาวางลงบนผวหนงตาแหนงตาง ๆ ไดหลายแบบ ทนยม ม 3 แบบ

เปน Standard Limb Leads ตาม Einthoven’s Triangle คอ

- Standard Limb Lead I วดระหวางแขนขวา (ขวลบ) กบ แขนซาย (ขวบวก)

- Standard Limb Lead II วดระหวางแขนขวา (ขวลบ) กบ ขาซาย (ขวบวก)

- Standard Limb Lead III วดระหวางแขนซาย (ขวลบ) กบขาซาย (ขวบวก)


รปท 3 แสดงการตอคลนไฟฟาหวใจ Standard Limb Leads ตางๆ การบนทกคลนไฟฟาหวใจโดย limb leads เปนการวดความตางศกดาไฟฟาระหวางขวบนทกบวกและลบ จากการ

วางขวบนทกใน limb leads น ทาใหเกดรปสามเหลยมดานเทาทมหวใจอยตรงกลาง เรยก Einthoven’s triangle ทาใหผล

รวมความสงของ QRS wave ของ lead I และ lead III เทากบความสงของ QRS wave ของ lead II

ปฏบตการ การวดคลนไฟฟาหวใจ วธการทดลอง

1. การบนทกจะใชเครอง MacLab, Macintosh ขยายสญญาณดวย Bio Amplifier ตอเขากบ Channel 1 ของ

MacLab (วธใชใหดทภาคผนวกทายเลม)

2. ทาการบนทกคลนไฟฟาหวใจของนสต 1 คน วดในทานงหรอนอน

3. นา electrodes ทาสารนาไฟฟาแลวไปตดกบแขนหรอขาตาม Einthoven’s triangle กาหนดไว


4. นา pulse transducer พนรดรอบนวมอ (นวใดกได) ใหแนนพอควร โดยดานรบสญญาณจะตองตดกบ

ดานหนาของนวมอ ตอสายบนทกเขา channel 3 ของเครอง MacLab

5. เปดเครอง MacLab , Macintosh และ Monitor

6. ในโปรแกรม chart ใหนสตปรบคาพารามเตอรตาง ๆ จนไดภาพทชดเจน แบงหนาจอใหเหลอเพยง 3

channels เทา ๆ กนโดยให

Channel 1 บนทก ECG

Channel 2 บนทก Finger pulse

Channel 3 ใชคานวณหาคาอตราการเตนของหวใจจากขอมล channel 2

7. ใหนสตบนทกผลการวด EKG และ Finger pulse ในภาวะปกต และ print ภาพทบนทกไดแนบในผลการ

ทดลอง และ วดคาตางๆกรอกในตารางผลการทดลอง

เอกสารอางอง

1. อ.ธงชย สขเศวต. การใชคอมพวเตอรในการเรยนการสอนปฏบตการสรรวทยา. พมพครงท 1. คณะเภสชศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

2. รศ.ดร. สรรณ ธระวรพนธ และคณะ. สรรวทยาระบบไหลเวยนโลหต คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล, 2540.

3. Carola R., Harley J.P. and Noback C.R. Cardiovascular system. In : Human Anatomy and Physiology. McGraw-Hill, Inc.,USA, 1990.


ปฏบตการสรรวทยาท 3 เรอง การประเมนการทางานของระบบหายใจ

(Assesment of Respiratory Functions) เรยบเรยงและดดแปลงจาก ดร. จนทรจรา วสนธราวฒน

โดย ดร. ปยะรตน ศรสวาง

วตถประสงค เพอใหนสตสามารถ

1. เขาใจวธการใช spirometer อปกรณตางๆ รวมทงวธการในการทดลองนเพอวดปรมาตรอากาศและความจปอด

2. หาคาปรมาตรอากาศและความจปอดตางๆ จาก spirometer ได

3. หาคา Dynamic lung volume ได

4. อธบายผลของการเพมปรมาตรของทอทางเดนอากาศตอลกษณะการหายใจ

5. อธบายการเปลยนแปลงการทางานของระบบหายใจในขณะออกกาลงกายได

หลกการและเหตผล ในคนปกตการหายใจไดเองโดยอตโนมต (automatic breathing) เกดจากการทางานของระบบประสาทสวนกลางท

กานสมองสวน medulla oblongata และ pons การควบคมการหายใจ เกดขนโดยระบบประสาท มทงการควบคมภายใต

อานาจจตใจ (voluntary) และนอกอานาจจตใจ (involuntary) การควบคมนอกอานาจจตใจนนอาศยสญญาณประสาทนาเขา

จากตวรบรหลายชนด ไดแก chemoreceptors และ mechanoreceptors สงผลใหเกดการปรบการระบายการหายใจ

(ventilation) เพอใหรกษาระดบ PaO2 (partial pressure ของ O2 ใน artery) และ PaCO2 (partial pressure ของ CO2 ใน

artery) ใหสมพนธกบภาวะ metabolism ของรางกาย

การวดปรมาตรอากาศหายใจ (spirometry) คอวธการวดปรมาตรของอากาศทหายใจเขาหรอออก โดยใช

spirometer ซง spirometer ทนยมคอ water-filled spirometer (ภาพท 1) ซงประกอบไปดวยถง 2 ใบ ถงใบแรกบรรจนาไว ถง

ใบท 2 มขนาดเลกกวา (floating drum) วางควาอยในนาของถงใบแรก และมเชอกหรอโซผกไว และเชอมอยกบรอก โดยทอก

ขางหนงของเชอกมปากกาตดอย เพอใชบนทกกราฟของการหายใจลงบนกระดาษทพบอยรองแกนหมน หลกการทา

spirometry คอ ใหอาสาสมครหายใจทางปาก ผานทาง mouthpiece ซงตอกบทอและถงทควาอยบนนาของ spirometer เมอ

หายใจออก อากาศจะเขาไปอยในถง ถงจะลอยตวสงขน ทาใหปากกาเคลอนตาลงและขดออกมาเปนเสนกราฟของการหายใจ

แตเมอหายใจเขา อากาศจากในถงจะถกหายใจเขาไปในปอด ปากกาเคลอนทขนและขดออกมาเปนเสนกราฟของการหายใจ

เชนเดยวกน

Spirometer ในปจจบนมาหลายรปแบบ ดงเชนในการทดลองน spirometer จะประกอบไปดวย flow head ซงมแผน

ตาขายสขาวบางๆอยตรงกลาง สามารถรบสญญาณของปรมาตรอากาศทหายใจเขาหรอออก และเชอมตอกบคอมพวเตอร

McLab เพอขยาย แปลงสญญาณ และแสดงขอมลของปรมาตรอากาศออกมาทางหนาจอของเครองคอมพวเตอร (ภาพท 2)


รปท 1 water-filled spirometer

รปท 2 flow head ของ spirometer ทตอกบเครองคอมพวเตอร McLab

ปรมาตรของปอดทวดไดโดยใช spirometer สามารถแบงไดเปน 2 สวนใหญ คอ ปรมาตรปอด (lung volume) และ

ความจปอด (lung capacity) (ภาพท 3) ซงหาไดจากคาปรมาตรปอด อยางนอย 2 สวนมารวมกน ปรมาตรปอดสามารถ

แบงเปน ปรมาตรปอดในขณะหนง (Static lung volumes) และปรมาตรปอดในชวงเวลาทกาหนด (Dynamic lung volume)

Static lung volumes ไดแก

1. Tidal Volume (VT) หาไดจากคาปรมาตรอากาศทหายใจเขาและออกปกตหนงครง

อาสาสมคร

mouthpiece


2. Inspiratory reserve volume (IRV) คาปรมาตรหายใจเขาสารอง คอ คาปรมาตรหายใจเขาเตมทหลงจากการหายใจเขา

ปกต

3. Expiratory reserve volume (ERV) คาปรมาตรหายใจออกสารอง คอ คาปรมาตรหายใจออกเตมทหลงจากการหายใจ

ออกปกต

Lung capacity ไดแก

1. Vital capacity (VC) คอคาความจปอดปกต ซงหาไดจากปรมาตรอากาศทหายใจออกเตมทหลงจากการหายใจเขาลก

ทสด มคาเทากบ TV + IRV + ERV หรอ IC + ERV

2. inspiratory capacity (IC) หาไดจากปรมาตรอากาศทหายใจเขาเตมทหลงการหายใจออกปกต มคาเทากบ TV + IRV

3. expiratory capacity (EC) หาไดจากปรมาตรอากาศทหายใจออกเตมทหลงการหายใจเขาปกต มคาเทากบ TV + ERV

Dynamic lung volumes เปนคาปรมาตรการหายใจในระยะเวลา 1 นาท ไดแก

1. minute ventilation (MV) เปนผลคณของปรมาตรอากาศทหายใจปกต (TV) กบอตราการหายใจในหนงนาท (RR) ม

หนวยเปน ลตร/นาท (L/min)

2. maximum breathing capacity เปนผลคณของปรมาตรอากาศเมอหายใจเขาและออกลกทสดและเรวทสด (VC) กบ

อตราการหายใจในหนงนาท (RR) มหนวยเปน ลตร/นาท (L/min)

รปท 3 คาปรมาตรและความจปอดตางๆ จากการหายใจเขาออกปกต และการหายใจเขาและออกเตมท


คาปรมาตรและความจปอดเหลานจะเปลยนแปลงไปในสภาวะตางๆ เชน ในขณะออกกาลงกาย ในสภาวะทมพยาธ

สภาพของปอด เปนตน ในการศกษาทางสรรวทยาระบบหายใจ หากตองการใหคาปรมาตรการหายใจถกตองใกลเคยงกบ

ความเปนจรง จะตองคณคาปรมาตรปอดดวยคา BTPS factor (Body Temperature Atmospheric Pressure Saturated

with Water Vapour) เนองจากสภาพอณหภม ความดน และความชนของอากาศในหองแตกตางไปจากอากาศภายในรางกาย

ซงคา BTPS factor จะผนแปรตามอณหภมหอง เชน ทอณหภมหอง 25, 29, 34 และ 37 องศาเซลเซยส จะมคา BTPS

factors เปน 1.075,1.051,1.020 และ 1 ตามลาดบ เปนตน อปกรณ

1. ชดอปกรณการบนทกการทางานสรรวทยาโดยใชคอมพวเตอร PowerLab

2. spirometer, mouthpiece, nose clip 3. calibration syringe ขนาด 2 ลตร

4. จกรยานออกกาลงกาย

5. เครองวดนาหนกและสวนสง

6. 70% ethyl alcohol และสาล

7. กระดาษทชช

8. ทอพลาสตก การเตรยมการทดลอง

- เลอกอาสาสมครทมสขภาพปกต ไมมอาการตดเชอในระบบทางเดนหายใจ

- ในขณะทาการทดลองใดๆ หากอาสาสมครรสกอดอด หายใจไมสะดวก ใหหยดทาการทดลองนนๆ ทนท

- ตอสวน spirometer front end เขาท channel 1 และตอพลาสตกสองสายของ flow head เขาทดานหนา ของ

spirometer - เปดโปรแกรม Chart และกาหนดชองบนทกสญญาณดงน

Channel 1 : volume Channel 2 : RR (respiratory rate)

- ท channel 1 เลอน mouse ไปทชอชองรบสญญาณ เลอกรายการ spirometer จะปรากฏหนาตางบนทกภาพการ

หายใจ เลอน mouse ไปกด zero เพอปรบศกยไฟฟาของเครองไปอยท 0 volt, ตงคา low pass frequency = 1

Hz, range = 10 V - ท channel 2 เลอกคาสง computed input จะปรากฏภาพหนาตางบนทก 2 ภาพ ภาพดานซายใหเลอก raw data

ch:1 ภาพดานขวามแถบคาวา raw data เลอน mouse ไปทแถบคาน แลวเลอก rate meter ตงคา range = 100

BPM การทดลอง

1. การหาคา Static lung volumes และ maximum breathing capacity

- ใหอาสาสมครนงหลงตรง หนหนาออกจากเครอง computer หลบตา อม mouth piece ททาความสะอาดดวย สาล

ชบ 70 % ethyl alcohol ใช nose clip บบจมก เพอบนทกผลการหายใจผานทางปาก พยายามลดสงรบกวน

ตางๆ ตออาสาสมครใหมนอยทสดและใหอาสาสมครหนหนาออกจากจอคอมพวเตอร


- ตงคา ความเรวของการเคลอนภาพบนทกเปน 4/s, set scale ใหคาสงสดเปน 10 คาตาสดเปน -10 ลตร, range

ของ spirometer เปน 10 V และใหทศของเสนกราฟขาขนเปนการหายใจเขา

- เมออาสาสมครคนเคยกบเครองมอและสภาวะการทดลอง เรมบนทกผลการทดลอง (กดปม start)

- ใหอาสาสมครหายใจปกตประมาณ 1 นาท จากนนใหหายใจเขาเตมทแลวหายใจออกเตมท ทาซาตดตอกน 4 ครง

(หาคาเฉลย static lung volumes)

- หายใจปกตอกประมาณ 2 นาท หาคา minute ventilation (MV) เปนผลคณของปรมาตรอากาศทหายใจปกตแต

ละครง (tidal volume) กบอตราการหายใจในหนงนาท (RR)

- ใหหายใจเขาและออกลกทสดและเรวทสดประมาณ 3-5 ครง (หาคาปรมาตรเฉลย x อตราการหายใจ, คาทไดคอ

Maximum breathing capacity: L/min) - บนทกการทดลองจนหายใจเขาสภาวะปกต - กด stop และ save ขอมล

- print รป spirogram ทตองการ จาก channel 1 ไปแสดงในรายงานผลการทดลอง

2. ผลของการหายใจผานทอพลาสตกยาว

- จดวางทอพลาสตกขนาดเสนผาศนยกลาง 2 นว ยาว 1.5 เมตรเพอเตรยมตอกบ สวน mouth piece และ flow head

ไดสะดวก

- กดปม start บนทกลกษณะการหายใจปกตขณะพกนาน 1 นาท จากนน ตอ สวน mouth piece และ flow head เขา

กบทอพลาสตก และหายใจผานทอนประมาณ 5 นาท หรอจนอาสาสมครรสกหายใจลาบาก นาทอพลาสตกออก

จากนนใหบนทกผลการหายใจผาน spirometer จนกวาจะเขาสปกต (recovery) กดปม stop หยดบนทกผลการ

ทดลอง และ save ขอมล

ขอควรระวง หากอาสาสมครรสกหายใจไมออก ใหหยดการทดลองทนท

- เปรยบเทยบลกษณะการหายใจในขณะหายใจปกต เมอหายใจผานทอ และเมอสนสดการหายใจผานทอพลาสตกน

3. ผลของการกลนหายใจ (breath holding)

- ปรบ speed ของ tracing ใหชาลงเพอเหนภาพการเปลยนแปลงทงหมดตงแตการหายใจปกต, การกลนหายใจ การ

เลกกลนหายใจและกลบเขาสภาวะปกต

- กดปม start บนทกการหายใจธรรมดาขณะพกนาน 1 นาท จากนนหายใจเขาเตมท แลวกลนหายใจ 30 วนาท หยด

กลนหายใจ บนทกผลจนกระทงลกษณะการหายใจกลบเขาสภาวะปกต (recovery) กดปม stop และ save ขอมล

4. ผลของการทา hyperventilation + กลนหายใจ (breath holding)

- ปรบ speed ของ tracing ใหชาลงเพอเหนภาพการเปลยนแปลงทงหมดตงแตการหายใจปกต, การกลนหายใจ การ

เลกกลนหายใจและกลบเขาสภาวะปกต


- กดปม start บนทกการหายใจธรรมดาขณะพกนาน 1 นาท ใหอาสาสมครเพมการหายใจโดยหายใจเขา-ออกลกแรง

และเรว (voluntary hyperventilation, ประมาณ 30 วนาท) ประมาณ 30 วนาท จากนนหายใจเขาเตมท แลวกลน

หายใจ 30 วนาท หยดกลนหายใจ บนทกผลจนกระทงลกษณะการหายใจกลบเขาสภาวะปกต (recovery) กดปม

stop และ save ขอมล

- เปรยบเทยบลกษณะการหายใจเมอสนสดการกลนหายใจ (recovery) ระหวางการกลนหายใจอยางเดยวและการทา

hyperventilation + กลนหายใจ 5. ผลของการออกกาลงกายตอสรรวทยาการหายใจ

- บนทกคา อตราการหายใจ ปรมาตรของการหายใจ และชพจร ของอาสาสมคร กอนการออกกาลงกาย และหลงการ

ออกกาลงกายจนกระทงกลบเขาสภาวะปกต

- ตงคา ความเรวของการเคลอนภาพบนทกใหชาลงเพอเหนภาพเปรยบเทยบการเปลยนแปลงของลกษณะการหายใจ

กอนออกกาลงกาย ขณะออกกาลงกาย และหลงออกกาลงกาย, จดใหภาพอยตรงกลาง วธการศกษา - วดอตราและปรมาตรการหายใจ และชพจร ของอาสาสมครในทานงหลงตรง หลบตาและพยายามลดสงรบกวนตางๆ

ทมตออาสาสมคร กอนการออกกาลงกาย เปนเวลา 1 นาท (ภาวะปกต)

- ใหอาสาสมครปนจกรยาน ทความตานทานระดบ 10 และมความเรว 60 rpm เปนเวลา 10 นาท

- ใหอาสาสมครลงจากอานจกรยาน นง หลบตา และวดปรมาตรและอตราการหายใจ และชพจร ของอาสาสมคร หลง

การออกกาลงกายทนทและบนทกการเปลยนแปลงไปเรอยๆ จนกระทงกลบเขาสภาวะปกต

- ใหนสตเปรยบเทยบคาตางๆ ทไดจากการบนทกกบเพอนกลมอนๆ

- หาคาเฉลยคาอตราการหายใจ ปรมาตรการหายใจ และชพจร กอนออกกาลงกาย และหลงการออก กาลงกาย 1, 2

และ 3 นาท แยกตามกลมอาสาสมคร/เพศ เพอแสดงคากลางของชนเรยน

เอกสารอางอง 1. บวรอง ลวเฉลมวงศ บทปฏบตการ สรรวทยาระบบหายใจ: กลศาสตรของการหายใจ. คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยมหดล กรงเทพฯ.

2. ทวาพร วอง (2545) เรยบเรยงจาก พพฒน เจดรงษ ปฏบตการสรรวทยาระบบหายใจ คณะวทยาศาสตรการแพทย

มหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก.

3. สวรรณา หงสพฤกษ และปณฑรกา สวรรณประเทศ (2548) ระบบหายใจ สรรวทยา 2 คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

มหาวทยาลยมหดล กรงเทพฯ

4. Guyton AC & Hall JE (1996) Textbook of Medical Physiology: Pulmonary ventilation. 11th ed. Philadelphia: W.B. Saunders Company.


ภาคผนวก การใชโปรแกรม MacLab

โดย ผศ.ดร.นวต เทพาวราพฤกษ

ตวอยาง การบนทกสญญาณชพจรดวยโปรแกรมชารท

ใหนสตทดลองบนทกสญญาณชพจรแสดงการเตนของหวใจของเพอนทเปนอาสาสมคร ฝกวเคราะหขอมล ตลอดจน

ฝกทารายงานผลการทดลองเบองตน การทดลองเรมจากการตดตง finger pulse transducer ทปลายนวชและรดใหแนน

พอควรดวยสายรดเวลโคร และเสยบหวตอ BNC-plug เขาท Input 1 ของเครอง PowerLab ดงรปท 21

รปแสดงวธการตด finger pulse transducer (รปเลกบนขวา) ทปลายนวชดวยสายรดเวลโคร (Velcro strap) และการเสยบ

หวตอ BNC เขาท Input 1 ของ PowerLab

1. การปรบตงขนาดการขยายสญญาณ

การปรบตงขนาดการขยายสญญาณบนโปรแกรมชารท สามารถทาไดโดยคลกทปม ขาง Channel title แลว

กดคางไว จะเหนแถบเมนดงรป ใหเลอนลงมาท Input Amplifier… แลวปลอย จะเหนวามหนาจอเลกๆ ปรากฎดงรป


รปแสดงวธการปรบขยายชองสญญาณและการเปดดฟงกชนตางๆ ในปม อยทางดานขวาของ Channel 1 ทชอ Pulse

รปแสดงหนาจอ Input Amplifier บนชารท เราสามารถปรบเปลยนขนาดการขยายสญญาณทปม Range ใหนสตปรบ Range

ทแสดงกราฟมแอมปลจดประมาณ 2/3 ของชองสเกลดงรป

200 mV

20 mV

2 V

200 mV

20 mV

2 V

รปแสดงภาพการขยายสญญาณ บน : การขยายชองสญญาณนอยเกนไป (Range = 2V) กลาง : การขยายชองสญญาณท

เหมาะสม (Range = 200 mV) และ ลาง : การขยายชองสญญาณทมากเกนไป (Range = 20 mV)


2. การปรบตงความเรวของสญญาณกราฟ (Chart Speed)

ความเรวของสญญาณกราฟมผลโดยตรงตอรายละเอยดของสญญาณทบนทก (resolution) และขนาดของ

ไฟลขอมล การปรบตงความเรวของสญญาณทาไดโดยการคลกทปม (อยเหนอตอชองสญญาณ) คางไว แลวเลอนแถบลง

มาทความเรวทตองการ ตวอยางเชน ถาตองการความเรวของสญญาณกราฟ 100 samples [points] ตอวนาท) ใหคลกทปม

แลวเลอนแถบลงมาท 100 ดงรป

รปแสดง วธการปรบตงความเรวของสญญาณกราฟ (chart speed) บนโปรแกรมชารท

Cha

nnel

1 (m

V)

-5

0

5

10

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 6

28/5/2551 12:30:02.377

Cha

nnel

1 (m

V)

-5

0

5

10

1:00.6 1:00.7 1:00.8 1:00.9 1:01 1:01.1 1:01.2 1:01.3 1:01.4 1:01.5 1:01.6

28/5/2551 12:30:28.442

Cha

nnel

1 (m

V)

-5

0

5

10

4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 5 5.1 5.2

28/5/2551 12:31:49.776

รปแสดงผลของการตง Chart speed ของชองสญญาณทนอยเกนไป (รปบนและรปกลาง) และขนาดทเหมาะสม (รปลาง) ใน

กรณนการปรบตง Chart speed ของชองสญญาณในระดบ 200/s หรอมากกวาเลกนอยจะไดรายละเอยดของรปรางสญญาณ

ชพจรทดกวา

Speed

Speed

Speed 200/s


การตงความเรวของสญญาณกราฟจะทาใหการเคลอนไหลของสญญาณเรวจนบางครงมองไมทน แตโปรแกรมชารท

ยงมฟงกชนควบคมใหการแสดงผลเปนไปอยางเหมาะสม ดงตอไปน

3. การบบ (compress) หรอขยายสญญาณ (expand) และปม Review ขอมล

ถาสญญาณกราฟเคลอนไหลเรวเกนไปจนบางครงมองไมทน ใหกดปม compress จะทาใหขอมลกราฟถกบบ

ตามอตราสวนทแสดง

ratio

Start

memory

compress expand

review button

Start/Stop

ratio

Start

memory

compress expand

review button

Start/Stop

รปแสดงปมกดบนหนาจอโปรแกรมชารทเพอเลอกการบบ (compress, ) หรอขยายสญญาณ (expand, ) และขณะ

กาลงบนทกสญญาณสามารถยอนกลบไปดขอมลกอนหนานไดโดยกดปม review ซงจะสงเกตไดวากราฟจะหยดการ

ไหล

4. แถบเลอนขอมล (Scroll bar) ใชสาหรบเลอนหาสวนของกราฟหรอขอมลทบนทกไวกอนหนา โดยการกดปม review

ซงสามารถใชในขณะทกาลงมการบนทกขอมลอยางตอเนอง

ในบางครงเราอยากทจะดขอมลยอนหลงโดยทไมรบกวนการบนทกขอมล ใหกดปม review ขางปม

compress ขอมลจะหยดไหล จากนนใหเลอนลกศรไปท scroll bar ( ) กดคางไวแลวเลอน

หาขอมลทตองการ เมอตองการกลบไปยงชวงของขอมลลาสดทกาลงบนทกใหกดปม review อกครง

รปแสดงเมอกดปม review เสนกราฟจะหยดการเคลอนไหล ทาใหเราสามารถยอนกลบไปดขอมลทไดบนทกไวกอนหนา

โดยการกดปม scroll bar

5. ปมกดเพอการบนทก - หยดบนทก (start-stop recording button)


การควบคมใหชารทแสดงขอมลอยางตอเนองหรอหยดแสดงขอมลกราฟ ใหคลกทปม หรอ และ

ในขณะทาการทดลองถาตองการใหโปรแกรมชารทมการบนทกผลตลอดเวลา ใหนสตสงเกตวาปม ไมมเครองหมาย

กากบาท ถาปมนแสดงเครองหมายกากบาท จะไมมการบนทกขอมลใดๆ ทงสน (แมวาเสนกราฟจะยงคงไหลตามปกต)

ถานสตกดปม Stop หลงจากทแสดงขอมลประมาณ 5-10 วนาทแลวหยด จะเหนวาสวนของขอมลกราฟทผานมา 5-

10 วนาทจะไมปรากฎ ดงนนนสตจงควรตงใหปมบนทกสญญาณแสดง ตลอดเวลาการทดลอง

6. การปรบชองสญญาณเปน ratemeter

สาหรบสญญาณในชองท Heart rate มไวเพอแสดงการคานวนสญญาณชพจรหรอ EKG จากสญญาณชองท 1 หรอ

2 ตามกาหนดใหแสดงเปนอตราการเตนของหวใจ (heart rate) วธการปรบใหชองสญญาณทแสดง ratemeter ในโปรแกรม

ชารท ซงจะอยในแถบเมนอนดบท 3 ชอ “Computed Input…” ใต Channel title (HR) ดงรป

รปแสดงการเปลยนชองสญญาณท 2 ใหเปนผลการคานวณอตราการเตนของหวใจสาหรบโปรแกรมชารท

รปแสดงเมอปรากฎหนาจอสาหรบการปรบเปลยนชองสญญาณ อนดบแรกตองเลอก Raw data input เปนจากชองท 1

จากนนใหเลอนปม Threshold control ขนไปประมาณกงกลางของยอดของสญญาณ (ซายมอ) จากนนใหเลอก Function

(ขวามอดานบน) เปน Ratemeter และเลอก Range เทากบ 100 หรอ 200 BPM ดงรปขวามอ กราฟทปรากฎจะเปนผลการ

คานวณ HR ทจะแสดงใน Channel 2


สาหรบสญญาณในชองท 2 มไวเพอแสดงการคานวนสญญาณชพจร เมอเลอกฟงกชน Computed Input แลวให

ปฏบตตามรปท 31

7. การบนทกขอความลงในขอมล (comment) สงทนสตควรกระทาอยางสมาเสมอขณะทาการทดลองคอการบนทกวธการและพารามเตอรในการทดลองลงใน

Comment การใส comments นบวามประโยชนและสาคญมาก โดยเฉพาะอยางยงในกรณทตองการ review ผลการทดลอง

จะชวยบอกวาผลการทดลองนนเปนขนตอนใดและเกดขนไดอยางไรเปนตน

รปแสดงสวนทเตม comments ในระหวางทาการทดลองจะอยบรเวณดานบนของกรอบหนาจอของชารท สญญลกษณ * ใน

ชอง หมายถงการให comment ปรากฎทกชองสญญาณ กรอบ หมายถงลาดบของ comment เรมจาก 1,

2, 3, … เมอเตม comment เรยบรอยแลวใหคลกปม

รปแสดงประโยชนของการใส comment เชนในกรณทกลบมา review ดผลการทดลอง เมอใชลกศรคลกบนหมายเลขของ

comment และกดคางไว จะปรากฎหนาตางเลกๆ ขนมา ซงภายในจะมขอความทเราไดบนทกชวยเตอนความจาวาไดทาการ

ทดลองอะไรไปในขณะนน


รปแสดงการเรยกด comments ตางๆ ทเราไดบนทกไวตลอดการทดลองหรอไฟลขอมล โดยคลกไปท Windows ของ menu

bar แลวเลอนลงมาท Comments จะปรากฎหนาจอดงรป

8. การเลอกและการวเคราะหชวงสญญาณ

เมอนสตตองการการวเคราะหสญญาณในชวงของกราฟทบนทก สามารถทาไดโดยเคลอนลกศรไปทมมดานบนของ

กราฟ กดปมซายของเมาสคางไว แลวลากทะแยงคลอมบรเวณของเสนกราฟ (Channel 1) ทตองการ จากนนใหกดสองปม

Shift บนคยบอรดคางไว แลวลากเมาสเคลอนผานกราฟสวน Channel 2 ทตองการในแนวดงและปลอยการกด จากนนให

เลอนลกศรไปคลกท Window แลวเลอกแถบเมนตรง “Zoom Window” บนหนาจอจะปรากฎหนาจอเลก (Zoom View) ดงรป

รปแสดงวธการเลอกสวนของกราฟโดย ซาย - วาง cursor หนาตอสวนกราฟทตองการ กดปมซายของเมาสคางไว ตามดวยกด

สองปมบนคยบอรดคางไว คอ Shift + Alt แลวลากเมาสผานบรเวณกราฟทตองการและปลอยการกด จะปรากฎแถบดาดงรป

จากนนลากเมาสมากดทอก channel หนง จะเปนการเลอกสวนของกราฟ ณ เวลาทเทาๆ กนทงสองกราฟ ขวา – กรณท

ตองการเลอกเฉพาะสวนของกราฟทมแอมปลจดตามทตองการทงสองกราฟ ใหกดปมซายของเมาสคางไว แลวลากทะแยง

ครอมสวนของกราฟทตองการแลวจงปลอยการกด แลวใหกดปม Shift คางไว จากนนเลอนเมาสมากดทอก channel หนงโดย

ลากครอมกราฟในแนวดง

จากนนใหขยายขอมลกราฟสวนทเลอกโดยใชฟงกชน zoom จะเหนหนาจอใหมแสดงขนดงรปท 38 ซงถาเลอก

สญญาณมากกวา 1 ชองจะเหนกราฟซอนกนดงรปท 38 (บน) วธการแยกเสนกราฟใหเปนสองชองแยกจากกน สามารถทาได

โดยการกดปม ทมมบนดานขวามอ


รปแสดงการขยายขอมลบางสวน (Zoom View) เราสามารถทาไดหลงจากทเลอกบรเวณของกราฟทจะนามาขยาย โดยคลก

ไปท Windows ของ menu bar แลวเลอนลงมาท Zoom View จะปรากฎหนาจอเลกๆ ดงรปบน ซงนสตจะเหนวาเสนกราฟทง

สองชองบนทกซอนทบกนอย ใหเลอนลกศรไปทปม (ศรช) แลวคลก 1 ครง

กราฟทปรากฏในหนาจอของ Zoom Window จะสามารถคดลอกมาเกบไวได โดยเลอนลกศรไปท Edit กดคางไวแลว

เลอนลงมาท Copy Zoom View ถาโปรแกรมถามถงความละเอยดของการคดลอก อาจไมตองสนใจมากนก ใหคลก “OK”

จากนนใหเปดโปรแกรม MS Word (Microsoft word) แลวใหปะ (“paste”) รปกราฟจาก Zoom Window ลงในไฟลของ MS

Word นสตควรพมพขอมลของกราฟระบไวใตกราฟ โดยคลกดจาก comments ของการทดลองอนนน

9. การวเคราะหสญญาณ

โดยปกตการวเคราะหสญญาณสามารถทาไดโดยตรงบนชองสญญาณหรอบนกราฟใน Zoom Window โดยการใช

marker วางทจดอางอง แลวเลอน cursor ไปบนสวนตางๆ ของเสนกราฟทตองการวด

Marker ( ) เปนอปกรณทใชสาหรบการ mark จดอางองเพอใชอานคาแอมปลจดหรอระยะเวลาท cursor วางอยบนกราฟ

รปแสดงการวเคราะหขอมลจากกราฟไดโดยใช Marker ( ) อยบรเวณมมลางดานซายของหนาจอชารท version 4 วธการ

ประยกต marker ทาไดโดยใชลกศรไปวางท แลวกดเมาสคางไว จากนนลาก ไปวางบนเสนกราฟ (ถาไมพบ ใหทา

double click ในกรอบของ marker ทวางอย)


รปท 38 การใช marker เพอกาหนดจดอางองในการวดคาระยะหางระหวาง peak โดยเลอน cursor ไปท peak ของอก

pulse หนง คาระยะหางจะปรากฏดานบนของกราฟ ซงในกรณนอานไดเทากบ 0.84 วนาท

10. การคดเลอกกราฟเพอเกบเปนรายงาน

ใหนสตเลอกสวนของกราฟ โดยปฏบตตามขนตอนในรปท 35-36 เมอไดชวงของกราฟตามทตองการแลวใหคลกท Edit

แลวตามดวย Copy Zoom Windows โปรแกรมชารทจะถามวาตองการรายละเอยดของภาพเชนไร ใหเลอกแลวคลกท OK

จากนนใหเปด MS Word document ดงรป แลวคลกท Edit ตามดวย Paste

รปท 39 วธการปะรปกราฟทตองการทารายงานลงในไฟลเอกสารของ MS Word

11. การเกบขอมล (save)


เราสามารถทาการเกบไฟลขอมลไวในแผนดสค CDR (สาหรบเครองทม CD writer) หรอ handy drive โดยเลอน

ลกศรไปท File บน menu bar แลวกดคางและเลอนลงมาท Save As… แลวปลอยการกด จะปรากฏหนาจอบนทกขอมลดง

รป ใหนสตตงชอไฟลตามความเหมาะสม (ใหเลอกไฟลทเกบเปนชนด Chart Data File เทานน) และเกบไฟลสารองไวบน

desktop ของเครอง หรอเกบไวใน handy drive ของนสต

รปแสดงการเกบไฟลขอมลไวในแผนดสค CDR หรอ handy drive โดยเลอนลกศรไปท File บน menu bar แลวกดคางและ

เลอนลงมาท Save As… แลวใหนสตตงชอไฟลตามความเหมาะสม

รปแสดงลกษณะของไอคอนของไฟลขอมล (ซาย) เปรยบเทยบกบ settings file (ขวา)

12. การสงพมพ

หลงจากทนสตไดไฟลเอกสารทมขอมลกราฟเรยบรอยแลว และตองการพมพรปกราฟทได นสตสามารถเกบไฟลขอมล

ไปพมพทบาน หรอสงมอบไฟลใหกบเจาหนาทหองปฏบตการเพอพมพให โดยนสตจะตองเสยคาการสงพมพแผนละ 1 บาท

Lab Physio.pdf

Documents

Transcript of Lab Physio.pdf