'i.':?*"?

i

1

R

j

.

.

• c

’ 4 *

m

i m

' ’ -*=!»r

'

» >

*&***

TL ^CE DE M C

JlratibuSySacerdotijsqi Eo? nerum hbdiusjiam t-rimum nite,

fuo restitutus.

POMPONII LAETIitidem de Magistratibus er Sacer

fMjs , er pr£terea de dLe uerfis legibus Ro=

’

‘nanorum.

- -

erorumgenera

1. FENESTELLAE «

de Sacerdotiis Romano-rum libellus frior.

De panos fueris atque

facerdotibus .

CAPVT I.

M n i v m Deorum,quos udus Romanorureligio excoluit

} primaPani Lycao ,fcu Fdtinu Lycm>.

ittum, feu potius Sylua=1 a,mut

:

num uocari placet,per Luperccs rem di-Llt

teTCU

uinam,Lupercalefque Mosfvcijje,apud

uetujlatis affertores coskat.Ea quidefa=

erorumgenera ab Euandro rege ( quiexinaniet.

Arcadia profigus in eum locum uene=

*e tii-d''tandem Romane prejuttarciy

adioitros primum delaturae celebratu

jdijfe jZruntur.Hunc Pana,nudespaeio^res, quorum tunc precipmm mimefuit,

& deinde fummos etiam uiros uenerari

- mos fuit ,loraque pro manibus firre,

quibus quofque caderent : laruifque te~

'^iTco^facies portnre. Cur autem nudi hunc

Deum colerent,pleraque e curriculo ue*

tu&atis ad nos ufque delapfa referuntur

,

Sine enim quod ipfi deo,qui nudusfingi*

tur,fii<e celermtieo pacto longe aptior,

nudos etiam habere ministros placeat:

fine quod Arcades omnium populorum

qui Guciam coluerunt,longe tietusdfiU

mi,fins adhuc fvnilem uitamfiylm ac

motibus agentes,legis expertes, artifig

,

primo hunc deum uenerati,patr:m cui*

tum, auitofque nudos habitus fignantes

referre noluerunt , haud fatis constat.

NonuUi uero lolem uxorem Herculis ab

hoc Fauno uifam, ac per ardorem lihidi

*

nis concupiam afferunt. Torte enim per

fiyluas er amoena nemorum,£siusffiu^0,

di caufa una cum dileftifiima' cowjge

Hercules nugabatur. Videt ergo elegati*

tifiuna firma mulierem ab a\t£ rupis fi§e

mia fienex deus: ergo iUcrum ueRigk

eminui

DE SACERDOTIIS RO, ?

minus licet obferuare instituit, 1Ui aute*0.\iUcet

per fyliw ducendae notii aptifiirnwn lo=

cum petunt : interea mulier dum quie=t

feendi tempus aduenit,pellem leonis

,

Herculis ritu iemore aptat humeris, cU

ua etiam illius in manum affumpm.Ta=li habitu prteditm fomnus aggreditur„

Urant autem duo parati coiugibus leclt,

eo quod postridie Libero patrirem diui

nam facluri erant.feorftm cubituris,Notlu ergo Syluanus fallendi cuBodis occa

fionem natius, clam thalamum mgredL

tur, primoque congreffu fortunatus fu*

turus,pueUr£ thorum tenetimanuque ten

tins,ut noclufit,horridum leonis tegme

inuenit . Ratus ergo cubare ibi Hercu=

lem , ad aliud cubile ire pergit: quod quit

fenfiffet mollibusjlratum ,puerilibusque

delirijs aptius,fragula uc&e,fenfitamo=

rem,Dum libidine ardens manu palpat,

Herculem,ac uixdum hirticorporis hor=

rorem hauferat, experretlus Hercules,

manu reiethm toto antro fufum iacu=

a 3 Ut

& SSNESTEIIAjat,quo ftrepitu,fomno puella difcuffa

lumina accendit. Lumine ergo Syiuano

/ ^ prodito . lufus ac femiruptus uix attoU

lens humo humeros, infyluas aetrufus.

Ea ergo ratione perpetuo exeeratis ue=

fiibus,quibus tl turpiter lufus effet, caf=.

demfuis 'afacris proculabfvre cdftituit,

Vlerique tamen huiufce rei caufam afugruant Komulo, quod eadem facra cele=

brante,medioquefolis ardore corpus ex*

ercente, quum nuntiatum fuijfet latror

xies prtfdus agere, itu ut erat nudus accur

rcri,comprchenfisq- praedatoribus, peco

ra abada redemerit.Eius facinoris,quod

nudusgefferat,perpetuum argumentum,

corporumfacra celebrantium nuditatem

rff: placuit. Vtcunquefeferes habuerit,

f%p0*in ipfa tantum ufep C.iulij kuiufgraodi

IU uCaue.obferuatione perueniffe consiat.L.-, axm

J * ' facra quum fedes Cafar Diftaior/picta

ret,atque inter eos qui folennia celebra=

rent,curreret M. Antonius, is qui poftea

Triumuirfuit, aiunt lauream coronam,

cui dia

B E SACERDOTIIS RO. ffuidiadana annexum ejfet,capiti

?is imponere conatu fuiffe: quod quumC£pir*d moto capite reieciffct:fixtu£*

ms ^0 '

ipfv.it cunelisfremitibus irapofuiffe. Denomine uero Lupercalium,Aon etiam fa- iAfbcreatis couenit. Pierifque enim inditum hoc lUynde.nomen

,quod huius invocatione

, lupi i

fabula arcerentur, uifum eft. Alij tem-

plum ipfim in quo hic deus colitur, Lu=L u1 a ,

percal vocant:quocirca Vergilius , Et

gelida,inquit, monstra fub rupe Luper*cal: eique loco d Lupa Romuli nutrice,

quod eo in loco Romulum& Remumparvulos educare reperta fit,fadlum no=

men Lupercalis putant. Rcc defunr qui

4 Lycxo Arcadie monte, ubi praecipue

ea religio peruigc.it ( eum quem nos lu-

pum, ilii hvKtu uocant ) ipfum cogno=

minatum ejfe arbitrentur . Praecipuam

uero huic deo, dicati[que faccrdotibus

uencraiionem ea ex parte tributam fe-

runt, quod qu£ mulieres ex fuis uiris uel

concipere, uel conceptos foetas edere

# , nsSStEUA%equirent ,ad Uipercos confugiebant.

Qg£ ubi loris ex tergore hirci [edis c£*

t fa fuiffent,etieibigio grauid£ aut effcet£

efficiebatur.H£cfolennk quintodecimo1M. i. Caled.Eebrua.rm celebrari,ut Ouidius in

FaBcrun libris refertioris fuit,

«De potitijs& Vinaliis Hev

-

culisfacerdotibus.

CA?Vt I ?.

Eadem tempestate5 Euandro fcili*

cct palatium tenente,Herculem Ge

none interempto, per eadem loca mira

(pecte boum armenti abegiffe commento

rant. Ac quum prope Tiberim fluutum,

qua pr£ fefe armentum agens traiecif,

fet , ubi loco herbido reficeret boues

,

ipseque m itinere defrfjus procubuif-

fet , er eundem uino ciboque graua=

tum fopor opprefiiffet, Cacus paibor,

loci accola yUiribus ferox ,captus puU

chritudine bomn,pr£dm auertere instU

tuit : acne ft pr.cdam agendo in jpelun=

eam

»DE SACERDOTIIS S8,

cum cotuliffiet, ueitigia ipfia eo queren*.

tem dominum duceret,auerfios, eximium

quemque pulchritudinejrn ffieluncam tra

xit. Hercuki ucro ud primam auroram

fiomno excitus,quumgregem pcrluslraf*

fet oculis,partemque numero abejfiefien*

tiret,perrexit ad proximam Jpduncam

,

fi forte eo uefligiaferrent:qu£ ubi omnia

foras uerfia uidet,nec'm partem aliam fer

re : confUfius atque incertus animi ex im*

finfio loco agere porro armentum coepit.

Inde quum aclx boues jvrte,utfit,ad de*

fyderwm relictarum mugijfjent, redditi

mclufarum exffiehncaboumuox, Her=

culem comertit.Quem quum itadentemCa(i ^

ad ffidunca Cacus ui prohibere conatus

effiet icius claua, fidempastorum nequic

quam muocans,morte occubuit.Euander'

£- ttan&r.

qui tunc temporis ea,ex Veloponnefio

profugus , authoriutc magis, quam im

*

perio regebat loca, uenerdbiUs uir mira*

culo literarum, rei none inter rudes ar*

tuam homines 3 uenerabihor diuinitate

as tnatr

'Came. vitris Carmente,quamfatiloquam ante

Siby%£ in Italiam aduentim , mirata: hagentes fuerant, concurfa paftomm tres

fidantiunt circa aduenam maniftila ca=

dis reum excitus, postquam facinus,ft*

dnorifque caufam audiuit, habitum fors

mxtnque uiri aliquanto ampliorem augu

ftioremque quahumana in tuens, regiat

qui uir c(fet: vbi nomen patremque ac

patriam audiuit: louenate Hercules,faL

ne,inquit te mihi mater ueridicainters

pres deum dufturtm caletle mmenceci

nit. tibiquearam hic dicatum iri, quam

opulentifiima olim in terris gensmaxU

raam uocn,tubq; ritu colat.DextraHer

cules datu, accipere fe omen , impletus

rmique fatn,aracodit& ac dicatu,ait. ibi

tum primum boue eximia captu de gres

ge,ftcrum P otitijs ac Pinarijs, qua tum

famili£ maxime 'mc\yt£ ea tenebant los

ca,dedit.Fadum forte itet euenit, ut Poti

ZbtlwM. tij,ut ait Liuius,ad tempus praRo efs

lJte7lifcnt> h'kU£ exu apponcrentur,Vin*rij

extis

DE SACERDOTIIS RO, Tg

extis adeps, ad c£teram uenirent iapetr^r

Inde institutum manfit, donec Vinarium

genus fuit, ne extis eo fotenniim die ue~

fcercntur.Votitij ab Euandro cdolii,an=

ti&ites per multis aates huius facris

pnefiierunt, donec tradito feruis pubiis

cis folenni familia ministerio, Votitio>=s

rum ac Vinariorum omne genus pcrijt,

la enim Appius Claudius, quum effet Appiut

cenfor , effecit, hifce familijs inftnfus, claudius

ob idque ira deorum( utcreditur ) lumi

nibus orbatus eji.

JDcftcerdotiofratria ^Arualium.

C A F V T III.

Fratres Aruales,ut fruges ferret

arud , ueteres confuluiffe Romanosmemoria traditum eft. Huius nero reli=

gionis Romultm ipfum patre urbis, au~

thorem extitiffe reperio . Nam quum

Aeca Laurentia nutrix Remuli, corpos

rc fuo que&um muulgus faceret, ebque

pacto grandem pecuniam constipaffet,

~ ex

faTl.u.

It FENESTELLAauobufque liberis quos fufceperat,

'tinum morte amififfet,Romulumq• in de

mortui locum adoptionis iurefubftituifii

fet, decedens wnen populum Romanuminitiuit bxredem. Cuius tandem liberalia

tatis regias affinitates manor populus

Romanus, mulieris nomenm Fastis re*

tulit, liberos fratres Arualss a ferendo

CT ab orias appeUauit. Ex quo tempo-

re ftcerdotium mdnfxt fratrum Arua*

hum: bique duodecim numero dicuntur,e ique facerdotio in infigne tribuit albas

Infulas,erjficeam coronam»

De iAuguri)s

CAPVT IUI»

Eodem fere tempore, er difciplina

er religio augurdii ex Ethrufcis, pe

nes quos ea difciplina preeeipua, ac lon=

ge peculiaris fuit, ad Romanos commisgrauit.yhum enim quempiam,cuias no

men uetustate obfoleuiffe Nafo poeta,

ait ,afyli( ut reor )aUciente inductione

,

exuletn

DE SACERDOTIIS RO. 1J

exulem Etbruria Romam umiffe perbi^bent.Cuius opera Romulum Remumque

ufos.quum de Imponendo urbi nomine

una contenderent , opinione deducor:

quanquam M. Cicero in his libris quot uy5-~

infcripfttde Diuinatione , etiam ipfim

Romulum, istam ipfim auguralem difcL

pUiutm prcecoluilfe ajjerit, A.Numa ue*

ro,qui Romulo fuccefiit, perpetuumfas

cerdotij infgne constitutum efi. De ritu inaugmS

uerb inaugurandi (i unum in cafirn pte= di ntm.

raque dixero,eadem ad omnes ceteros fa

cile fieri poterunt. Ea quidem quantum

ex ueterum monumentis collegi, btiiufce

modifrit obferuatio: Augurm arce,fiue

m reditum quendam loctm ad inaugurati

dum debebat federe piper lapidem, me*

riiiem uerfusiatque ad hettdmfedens bos

culummmaw recurutm, quod Lituum

uocant , tenet. Inde ubi proffectu in

urbem agrumque capto, deos precatus,

regiones ab oriente ad occafim determL

mt.dextm ad meridiem}Um adf:ptentrionem

Ex t/aic

ed yerlit.

'httautua

mas.

. trionem parte; effe dicitSignum contra*

i[uo oculi confp.cium longifiimeferunt,

animo definit: tum lituom Uuam tranf=

l;to,dextra in caput eiusqui inauguratur

pofi.% u& precatur : lupiter pater,fi fas

hunc Nurnam Pompilium, cuius ego ca*

put teneo,regem Rom£ eff:,uti nobisjugna certa acclarafint inter osfines quos

fici,Tum peragit uerbisaufhicia qua mit

,ti ueUet: quibus mifiis,Nama de templo

.(ita, enim dclignatos lituo othereos res

giones uocant) declaratus rex defcendit+

Quam quidem declarandi feu inaugiu

randi regisfirmuhm,ad ccetera quoque

,

ut dixi,traki facile licet. Huicdifiiplin£

peritiaA (Hj Nauij auguris permultufU

dei authoriatifque accefiit. Nant quumVrifcus Tarquinius aliqua pratermaio*

rum inttituto inaugurato muare,plsraq-

etiam de ncuo condere pergeret: negare

Attius Natius inclytus ea tempestate

angar , maufficato ca fieri oportere

Quare ira regimonjudens artem,:itfi=

DE SACERDOTIIS 8 0, ?.£

rmt,Agedwmjfiquitgdmn&n atugurio^.

fierme pofiit quod ego nunc mente conci

pio. Quum iUc in augurio rem expertus

fieri pojfe dixijjet,Atqui hoc animo agU

fyui, inquit, te nouacuU cotem difcijfiis

rum.Cape ergo hoc,et perage,quod aues

tusfieri pofje portedunt.Tum iUtrn in=

cuncian ter difcidiffi conferipferunt,fxa=

tumque Afuj Nauij capite udato^quo

in loco res adia eft, in comitio , ki ipfis

gradibus adlenam pofitnm fuijfe, cotecfi

eadem cum illa ipfanouacula in manibus

pofia,ut eius rei et ia apud ueteres montt

mentu exifeeret.Augur ij ; crge,facerdc~,

tioq; augiirugit ait Liuius, ctixmque in

libris de Diuinatione Cicero,tuntum au=

thoriutis er uenerationis accefiit,utni=

hil domi firifq^ poftea, nifiaufricatoge

reretwr, Ei adfapientis nobitiaiifq pri

marios quofiq id facerdothm deferut.Et

quu Tiberi.ts Gracchus pater T iberij erC.Gracchoru comitia confularia habuif-

fei, dicerintque Ethrufci augures rem in

augurio

Ugurio experti , 'uitio 'confutes 'creatos

"fuijJe,Gracchufque ut ineptos infanofy

Bthrufcos Incefferet , abiens in prcuin=

ciam, Senatui refcripft, ueridicos,non

autem mfanos Ethrufccs effe,quiconfi-

les przfentes uitio a fe creatos dicerent.

Nam quumfe coUegijf etjneminiffe fe lo

cum tabernaculo extra pomceriwn,pr£

=

fer maiortm confuetudinan delegiffe

.

Quamobrem abdicare fe confutatu ccm-

pulffunt.Vt autem ueneratio huic ordi-

ni authoritdffju ernumerus ipfe adeo

ceeuit, ut collegium augurum coleretur.

Nam quum ab initio tres tantum creari

ccepiffintgx tribusfcilicet tribubus.Ra

tnnefim , Tatienfum

,

er Lucerum.,

er obtinuiffent quum mutaretur mme-kugvrummjmpari tantum numero creari: utcun

^ |jferet^quatuor numero pr£

ter maiorum cpfuetudinem creari coepti

funt. Tandem quum plebs quorumlibet

honorum partem fuamm Senatu er in

foro nabla effet, per tribunos egit,ut ai

DE SACERDOTIIS SO, j7

fdceriUcftia quoqt&f$ut*f3teracurfu%•

aperirentur. poft mula certamina,

uaridfque [editiones obtinuit,ut ad qua-tuor fcilicet Patricios,quinque explcbe

adijcerentur.Fatfumque hocfuitM.Vd-lerio er Q^.Apuleio confulibus,

Ve Flamine Viali.

C A F V T V.

Fl a m i k e m Tiialem primus NiimaPompilius Roma rex creauitFuim

antea reges pontificumque regumquepromifcue munera obirent,ut de Priamo

er Aenea apud Virgilitm cernmusiRex virga* uetiam Anius,ut idem poeta ait,R ex idem ct/iLlhominum ,Phcebique facerdos faitAdq;

etiam a minoribus deinceps,ut a C.C£-fare,Dmo AuguBo,multi[que deincep

s

principibus , quos Pontificatus maximititulis infignitos uidemus, obferuatum

efl.CaterumN,ama plures in urbeRomu ?0Ktifci*

lo ,qum Uoi fimiles reges fore ratus,

b qui

1« FENESTELLA^cqui rdidarrfigibw cura bellorum po=

'tius negotiis distinerentur ,[acerdotes

quatitor.quos appettauit Flamines,qui

rei diuitis iugiter addidi ejfent,multis

deorum aUigauit.Fluminem unum loui,

quem Dialem uocant,Marti duos.Quiri

, .no unum . Didus autem Flamen Dialis

y L£ttJt

,

• •.

de di di.'. -fi » utVarro drt ^ ^u°a ln Latto capite

udato erat ,& caput filo Urus prscln*

dum habebat,d quo Flamen appellabas

. tier . Dialis autem a D ijoue,quod efi iu~

uans Deus . Ceteri Flamines , eius,cui

pnefident numini ,decorantur titulis.

Hunc Dialem prsfertm infigni ueste

,

curuli que fella adornauit .Hic folusjut

Vano ait , album habet galerumtud ex

eo quodmaximus eji,ud quod louimmo

lationem alba ueste fieri oporteat.Piera=

que etiam huic Pontificio iure tributa,

fmt,ut AUrl.G cllius in commentariis Noflue Atticarum firiptum reliquit.Equo

enim tiehi Flaminem eft religio.item iura

re Dialem fas nunquam efl.lgnem e fiam

magnifi ubifaerum efi/jfern ius non efi.

S A * °’ '9

Vindumfi cedes eius introierit,[olui ne?'

ceffarium di,©- uivxula per impluuiwn

'm tegulasfubdnci,atque inde foras mitti

debent.Nodum in apice atque in cindu,

neq; in alia parte ullum habet.Si quis aduerberldum ducatur,fi ad pedes eiusfupplex decubuerit,eo die uerberari piacu-

lum ejt.CdpilhmDialisjufi qui liber efi,

non detodet. Capram,et carne incoctam,

CT bedera,cr fabam,neq- tingere Diali

mos efi,neq- nominore.Propagines e niti

bus altius praetentis nofucciiet,Ved.cs le*

dii in quo cubat,luto tenui circulitos effe

oportet,et in eo ledo cubare aliquem fisno ejl.Vngu.es Dialis et capiUoru pr.cfe^

gminafubterarbore illice terra operiunt

turtncq- ad eius ledi fukru,capfam effe

cu ftrue atq;ferro fas eft.Dialis quotidie

fetialisfine apice,fub dio aute effe licitu

no efi,fubtedo utiliter etix,et a Pctifici

bus conititurum .Farlttam fermento im=

kutim attingerefias no eft,neq- tunicam

mtmfnip m locis exuiffefub aelo,tan~

b % quam

cft^umfub oculis loms nudus ne jrt.in cari

uiuio eius haud quifquam nifi rexfacrifu

culas accubabitMatrimonium Flaminis

nifi morte dirimi non efi fas.Locum ubi

buStumfi,nunquam ingrediturJios Fla

mines,quum ab initio confcrantur,ca&

ptos duci 4 Patribus uelutab ho&ibus3

mos fuit . Totidem uero Flammis

bus,quot deos colerent,ufos ueteresM.

Varro in his libris,quos infcripftde ori

gfae Ungule Latm<e,te&ii efe,ut Dialem,

Martialem ,Quirinalem , Vulcanaiem

,

Furuialem er Falactum, er praeterea

complures: quijut noibrum interfacer~

dotum gradus nonnihil interef,utEpU

fcopum,Archiepifcopim ,Cardinalem,

patriarcham , er Metropolitanum : itu

apud illos Flaminum , Prctofamis

tum,er Archiflaminum differentium fuiffe idos

nei tefes

12B E S A CE R DOTI IS R 0.

JDe VeslcCtWus Virginibus. «:_>

C A P V T VI.

V estalis originem cultus,quea

admodum pleraque omnia, Nu*

ma Pompilius intulit : etfi eius initia uf=.

queadeo uetera funt , ut ex Troianis ai

Albanos Aenea duce longe commigra= vWgH»uerini : cuius rei meminit Virgilius his 1°cm a*-

UerflbtlS:ne,<Lfec&

' uSic ait& manibus -vittae,V e(iaq; potente,

Aeternumque adytis effert penetralibus

ignem.

Be<e huicVejia.qmn terram effe, ean*

Aemque deorum matrem nolebant,pera

petuo uigilighis ccnfecrari [olebat.Eius

ohferuationi ac cultui pleraque uirglncs

e primoribus Patrum eleda prafici,

quarum negligentidfi fortefandus ignis

refirindus ejfet, flagris a PontificeMa

xitno cadi mbebantur , ut a P. Licinio

Crajfo Pontifice Maximo , ineam qua

negUgentius ignem custodierat. Vale= gfgjgfrius jcriptum reliquit. hiceiti ucro cri= L

f ub 5 mine

i% f E SUTEUi'fimiard fujfodimftitu

*

Maxi.li.jrtum cji. Virginem Vestalem , ut Labeoiit.u Antijiw fcripfit,minorem quam fex an

m , maiorem quam annis decent natam

negauerunt capi fas ejjc. Item qu£non

patrimafit,cr rnatrmaAteracp er qu£

lingua debili,fensuque aurium dirninu

*

U ejjet,alidue corpcrislabe infignmfit;

itera cuius parentes,alter ambbueferuL

tutem feruiennt,aut 'm negotijs fordidis

uerfantur,eamne cuiusforor ad idfacer

=

dotium lecta fit , excufationem mereri

aiunt.Item cuius pater Flame uclAugur,

aut qui Txxerauirfacris fadudis,aut qui

*SaliiiS. Septanuir epulomim,aut*alius eji.Sport

fd£ quoq: potiftds, er regisftcrorumfi

*

lue,Udcatio a facerdotio ijlo tribui fio*

let.Neq; eius legendamfiliam,qui demi

*

cilium in talia non haberet confiiiutum

ejc,ut Capito Atteius feriptim reliquit

,

CT excufanda eius qui liberos tres habe

*

ret.lte editio pratons uirginem Vcftale

Dialmue non cogifiepe inferiptum cji.

DE SACERDOTIIS RO. SJ

Verb^rstorisi^vjutn^. rgise

Vedalem, er Flaminem Dialem, ait

prscojn omni mea iurifdidione iurare

non cogam. De eligenda autem Virgine

Vejiali hsc obferuata funt : Lege Pa*

pia cautum eji , ut arbitratu Pontiju

cis Maximi uiginti e populo uirgir.es le=

gerentur , fortitibque ex hoc numero

jieret in concione. Cstcrum, inquit , ea

lex uetu&ate, ut pieratque alis . exo*

ieuit:fatifque ei elefiioni fieri coe-

ptum eft ,fiquis bonefto loco natus

Pontificem Maximum adeat , offerat*

que ei ai facerdotium filiam , cuius

duntaxat fitluis obfieruationibus , reli*

gionis ratio haberi pofiit ,gratiam enim

Dapis legis per fandum fieri aiunt

.

Dane uirginem a Pontifice Maximo ,

uelutab hoftibus capi moris fuit. Verba

autem quibus tunc Pontifex utitur,

haecfunt

-

sacerdote mVefialemfa*crafacerequa iufii,pro populo Remano

Quintlbtiscp,, uti optma lege fititita te

b + Amam

14 PE SE STE.1U^finiti, capt-j. A.mat£ 'enim nomine ap=' pellar i omnes confueueYunt

,quod ea

que prima capta eji a Ruma rege, firijje

hoc nomine perhibeatur. Simul atcp igi*

tur cap tt , atque in ea arce Velle dedu*

fiaejljUicofine emancipatione , ac ca

*

pitis dmmutione,exit patriam pote&a

*

tem,erius teflamentifaciundi adipifci

*

tur. in commentarijs autem Labeonis3quos puper duodecim tabulas compo

*

fuit,itu,fcriptumrepertimiv iego Ve*

falis,neOp heres eji cuiquam intestato,

neque intejlate quifquam,fed bona eius

tum redigi 'm publicum aiunt.

De Salijs Marti dicatis.

C A P V T VII.

Inter ceterafacrorumgenera infH*

tuta a Ruma regejpojleris etiammhonore habita , id quidem in minoribus

fuit,quod Marti fcilicet Gradiuo uouit.

Duodecim enim ad hec uiros legit,quos

rD| S A^ERPOTJIS RO. tf

4 foleni[altu,quo mjacris uAbantur,Sam^

lios appeUauit. His «ho? duodecim T«Ll«s Hostilius moxadiecit, quum Romoanis in aciern contra Fidenates edudis,Albani i Romanis perffieciem proditio

nis,iuce Metio deficere. Datum autem

his fupra tunicam 'mfigne, eeneum pedo

ri tegmen, caleftidque arma, qu.£ uocan

tur Ancylia, porture, ac per urbem ca= Ancylia,

netes carmina, cum tripudijsfolenmque

faltu mcedere:in$titutumque,utmfinem

omnium carminum fuorum,Mamurium Mamuri9,appellarent. Hunc Mamurium inclytum,

ea tempestate fabrum fuiffi , cr quum

Ancyleccdo lapfum effit, Numa Pompi

piho, Qjfiritibufque rem diurnam agen=

tibus , huic Mamurio negotium datum

effi,complura huius fimilia ancylia ejfin

gendi,traimt.Quod quidem opus quum

iUe cxquifitifima abfoluiffet arte,optio

nem,utrum a fe ueUet pokulari, artifici

Numam obtuliffi,quod ex eo peteret

,

nam exibiturm: artificem uerb non pe*

b s cuniam

niamfieigi

'quod nomen emaSalijs in finem quo*

nmlibet carmmim renaretur: idq;per

mula tempora in facris er canitiis ( ut

ait Lium')obferuatum cjl.Eo autem hu

*

ius ordinis facerdotium numero creu:(fe>

ut ad collegium i er coUegif facerdotum

magistratum relallum fuerit

.

De collegio Pontificum,&Pontifice Maximo.

C A P V T VIII.

Pontifices, ut pleraque alia fa

cerdo tia,ab ipfoNuma ortos, apud

Iduiwmfatis constat : eofdem diu pr.eter

quam a Patribus creari non licuit. lue*

runt autem ab initio hi numero quatuor:

poftquam nero maximorum quorumque

honorum partem plebs tribmitijs roga*

tionibus obtinuit,ai facerdotia quoque,

facrofanftafque potestates patere fibi

aditum uoluit.Quatuor ergo alies crea*

xi explebe Pontifices placuit. M. Vale*

rio er

oriam Ori; mercede petijje.

DE S 4SERD0TI1S EO.

fio Aptrt$£fcSpui§?%. Omnibusmus pnefidus fuerat d tsuma VorapU

lio, ifqiie Pontifex maximus appellabat

tur.Hic habet ex fe facra omnia exfcrU

pti exfignatdque,quibus hoftifs, quibus

diebus,ad qu£ tepla,facra fieri deberent:

eiufmodique, diurnis in rebus, unde ero=*

gand.e pecuniaefhmptus fieri debeat,cu=z

ne Pontifici efi : czterdque omnia facra

publica, priuatxcj;fueris Pontificisfib-^

ieftafunt.Quum uero de religione, decfe

facris dijfenfio efi, populus illum confit

Iere pergit. Perutile ittud fere ratus efi

Pompilius,eius facerdotij author, netus

diuiium,negligsndo patrios ritm,peve=

grinofquc afeifeendo,turbaretur:nec ca-.

leites modo ceremonias ducere,fed iusba

quoque funebria,pUcandbfque manes

eiufdem Pontificis. Apud eum quoque t%

buta effe dicitur,in qua Solis cr Lume de

«•tyivw jWir Y ** t V PjZLjj

uqW*

fidius,quoties lumini caligo fit,& anni,

menfium,fa&orumque ratio perjpicitur.

it F E N E. S TE L ,X A

^rf-iola d pofpyzrJacefexppeUitcs eff» dt*

tere [olebat: fed ea denominatio i M.Varrone haud fatis probariuidetur.Na

er d ponte,& 4 facio,Pontifices appel

latos putat, eo quod ab his prwtim pons

Sublicius facitis, ac fiepe restitutus effe

perhibeatur.

Ve Facialifacerdote.

C A P V T IX,

F OE c I A 1 1 s facerdotij nufquam

apud Romanos uetutiioran ufm

fuiffe ,quam Tullo Ho itilio Ronus re*

gnante,reperi: quem tamen ut ab HostU

lio creatum non affirmauerm , itu ne

quidem negauerim 4 Nursia Pompilio o~

ttmiuM religiofifiuno rege creari potuif

fc.Vtcunqueid tandem fuerit, ie'nomine

prius, quam deM . Valerio Fceciali, re*

gnate Tullo Hostilio, apud Liuiurn men

f xcUlfs tio ejl. Fasciatis uerbpartes in eo uerft

=

tnunu*. bantur,ut fidei publica mter populos

proseffet ,neque iiifum aliquod bellant

JS E^ S4^R a-QTlIi RO, X9

fore ccnfibatur 'fifiijfidpti

-fxciatan.

fuiffet m&ifnm. Quum uerb pugnare^

deficum efi,

foedere fides pacis conditae^fe ^batur,qu£ foedera aliunde fidera appeU.peU.ta.

latu ab Ennio,quodfidei faciutuLe cau-

fa * tradu.cla funt, Marcus Varro testis *introd»

efijEcecialemque ipfim dfi.de er

modi efiyqua nuUa( ut Liuio placet fue^

tuitior effie memoratur. Foecialis,inquit,

rege Tullum ita rogauit: i v b e s' n e me

rex cum patre patrato populi Albanifoe

dusfirireilubenterege: Sagminajnquit,

te rex pofco

.

Rex ait , Puram tollite.

Foedatis ex arce graminis herbam pin

ram attulit, poslearegem interrogauit:

Rex.facisne tu me regium nuntium Po=

pu. Rom.Quiritium* Rex reffondit.

Quod fine fraude mea,Pop.Rom.QUH

ritiumuefiat, facioJit ergo tuncfoedus,

tmUifque id uerbis peragit.Legibus inde

recitatis, ayd i, inquit , lupiter , audi

Pater

|9 J EHX;S*r y^A;

vtf&ater patrate populi Albani, audipo-

pule Albane, audi: ut illa palam prima

pofcmnaue ex illis fabulis cerciae recU

fafafmt fine dolo malo atque ea hodie

redif.ime inteUeda funt,fic illis legibus

Populus Romanus prior non deficiet: Si

prior defecerit,publico confilioJolo malo,tu iUo die lupiter ia populum Romatum ferito,ut ego hunc porcum hodiefi

riam: fantoque magis ferito, quanto nuu

gis potes poilefque.Vbi id dixit,porcum

faxo filice percufiit. Eodem modo pars

altera perfuumfacerdotem,fuumqite di

gj& Wi. datorem peragit. Quum autem bellumcedi mos.

pcr yaediles mdicunt,hoc moreutun=

tur: Ececialis bastaferrafam,prceudam,

aut fanguineam ad fines eorum quibus

bellum indicit,defert,nec minus puberi-

bus tribus prafentibus abijsit. qvobpopuli prifeonm Latinoru., hominefue

prifei Latini aduerfus populum Roman.

Quiritium fecerunt , deliquerunt, quod

populo Romano betttm cum Latinis pri

f*

D E SJ.q^E RGQTIIS R O. it

fcis fieret , ob edWeMYgd^opulufqu^

Rom. populo prifcoYtm Latinorum bo

minibufq- Latinis bellum indico,faciofi;.

Vbi dixit: hasta in fines eoru emittit , ex

quo beUwm iuRum ejfe 'mtelligitur.

Deftcerdotio Patris patrati*

c a p y t x.

Patris Patrati facerdotium , et(i

apud Lixium i Fceciali haud differ

renidetur,aliquanto etiam longe abfuifk

fe apparetitumen quod cr nomen istius,

iUiufque, atque officium nonnihil inter-

ejfe uideatur , utique

:

CT de utroque

feorfum dicere ttifum eft. Vtcuque effet,

his deferiptis non certe * efficit immo= *Ojjwi‘oueri,fed partes plurcs dwtzxat afcripfe=

rm.Vatris patrat iufus eodem tempore

,

^quo Foetidis apud Romanos prodit.

nam erm feriendis a Fcecialifoederibus,

Patris patrati opera authoritdfque exL

gebatur.Ad patrandum enim,id cfi7fan=

ciendum iwramentm, ubi dc foederibus

conum

%% HHESTEIUgomeneraK../di&iar-,Mbc.nfiueuersFPCreet»

'uit autem Marem Valerius primus Fce»

t . ciales, Sp. Fufium primum Patrem pa=

tratipar- tratum,eo beUo quod Tullus Hostilius

t*s. cura prifeis Latinisgefiit,uerbena caput

capillofque cingens.Alias praterea par

»

tes,fciiicet repetendi* Fatri patrato de»

Ait Ancus Martius,eum morem ab antu

quifiima Equictdorum gente repetens.

Eius reiformula antiquifiima eft huiu»

fcemoAi: Legatus idemque Later patra

»

tus.ubi ad fines eorum uenit unde res re»

petunt , capiteuelatofilo, latueuelamen

eft: avdi lupiter , inquit , audite Funes cuiufcunque fint gentisnumina, au»

Aiat Fas.Ego furn publicus nuntius po»

puli Rom. pie iuftique legatus uenio,

uerbismeis fidesfit.peragit deinde poftu

latu,inde tonem tefie facitis i ego iniufte

mpieqj iUos homines,iUdfque res dedier

Po.Ro.rnihique expofeo, tum patria co

potemenunqua finas effc.Hac quiifines

fupra fcandit , hac quicunque ei primus

uir ob

uir obufusfuerit)ir£c'pofa}^ingrediesmb£cforum 'mgrejfus

,paucis uerbis car-

minis , concipiendique iurifiuratidi mu*tuis peragit.Si non deduntur,qu£ expo

*

fc it,diebus tribus er triginta (tot enim

foknnesfunt)peradis , bellum ia indu

cit: a v d i Iupiter,cr tu luno,ac q uiru

ne, diique omnes calefies, ucs terre=

ftres , uosque infimi audite. Ego uos te*

fior (populum iUum quicunque cft , no*

minat)iniufium efp,neque ius perfolue

*

re.Sed de ifiis ,rebus m patria maiores

natu confutemus,quo patio ius nofirum

edipifeamur. Cum his nuntijs Romamad conficiendum redit. Conpftirn rex

,

didator,-conful, fhie quis alius Senatum

habuerit, ex his ferme Patres confulit

uerbis. q.v a r v m rerum,litium,caufa^

rii codixit Pater patratus Po.Ro. QuLrhitm Patri patrato prifcoruLatmoru,

hominibuscp prifeis Latinis,quas res nec

dederunt,nec fecerui,ncc foluerut: quas

resfieri,dori,folui oportuit.Dic (inquit

54 PENES TS U. A J

0£i,qum pvMma)€nxtiltwn rogat)quid

caifci i Tum ille, p v r o pioqueduello

d u,£)'£:i diis cenfeo:Itaque confentio coru

fcifc6q;.lndealij ordine rcgabatur.qua*

dod; pars maior eorum qui aderant , 'tn

eandem fententiam ibant,beUu erateon

*

fenfufierifolitum, ut fceciaks in iathi

bajl<e,ut didam eji,bellum indicerent.

De Sacrorum Rege.

CAPVT XI.

T> ex facrorum ,qui & Sacrificulus

’*jp^dicitur,creari coeptus eji Iunio Bru

to er M. Valerio primis confulibus.

Eius creandi occaponem dedit ,quod

quum nuper exaftis regibus pleraque

facra dfolis regibus obiri cofueti,regum

exactione uacare uiderentur , idquc

lejle admodum populus ferret ,utpote

quod cultui diuino regum exaftione uU

deretur derogatum ,Sacerdotem creari

*deel]et, placuit:quem,quo minus cidrn authorU

alus.’ atis*mcjfet3 regio nomime

decorarunt,

facrorum

_DE S. *.r„5 RD^T.IXS RO. ii

fkcrorwm regem 'apfeUanterfSubieceruti^

tamen Pontifici maximo *ne fmiilius di. fi

cfionifuifietfuppofitus , iam cxacli rc- nuUmga , redu ci i regei ej?e uiierentur , uel

ditioni,

crederentur. Qjt£iier'o huic partes itu alias,

itin ci<e effentjumc temporis minime re^

periuntur.

Defimulachri traicclionc

Matris deorum.c A P Y T XII.

Gallos quidem Berecynthte ,/Lue iUasn deorum Matrem dicerema

uis,dedicauit antiquitasteamque religio=

nem ut pierkfque alias ,e Phrygia Ro=mamreduxitigr eo quide tempore, quohuiufcemodi cannen ex libris Sibyllinis

relatum eft:Mater alef>: ,

matrem ittleo V\amane requi-rat.

Quum -veniet, cafla e[t accipienda manu.Hoc refjjonfum quum diu torqueretPatres (qu.e enim mater effet, aut taude petenda , non fatis reperire poterant

c % Phyfici

J<? f E K E S T ELi A ^qpPhyfid) A/cl%msirrU'uiim coTffultutft

' miserejmfii humfcemodi rejponftatta*

leruntidiuum , Apollo inquit ,arcepite

matre.,qua ld£o qaideiugoreperietis.

Mijs: ergom A/iam legatiidata negotia

ut perquipttmac tandem compertu de£

fimuhtchru Romam reducerent.Sed qua

Attalus rex Ap£,coperti d legatis fimu

lacbri trakclione negaret.Romanis frn

-

ftra km abire parantibus, uocem eifdem

er credita effc de£prut,lbfa inquit,pe

£Uolui,Romamq;,quod deerit omnium

digna domicilia eflJcducuQuo miracii*

lo exterius Attalus, Romanis iUicopmu

kchri translationem concepit. Mari er-

go trakclo Roma,ut traditam epicum.

Tyberi nauispmulachro onusta ueilan*

tur , omnigenerehominum ex urbe pro-

deiinte ctm carminibus , facnfque , in

jicco lictore adhcefiffc ferant. Etquum

omnis multitudo funibus inieftis ,fum=

xno conatu> anniteretur ,nuUa tamen ui

audiere barentem mluit. Erat autemmturba

PE -y^UDOTliyo. 37

turba Romanortfrrrc laucia Quintias -

Veftalis uirgo prajiantifim£ form£,

cuius exquifito habitu.multifqttep leno

itlecebris,uiolat£ eius uirginitatis publL

cafujficio circuferebatur.Vrocubu.it er=

go pueUa ad pedesfimulachritorans obx

tejianfip deam,fic inquit,L£pe uirgmU

tatis me ream criminantur , tuum. Dea,

tefiimoniumjiti rem indices,quafc:utfituo dama, testimonio,Dca.fuerbn, adx

miffa morte luamtfin hac labe pura arx

gueris,tu tu ca&ifiima cajias matius prox

feqttere obfecro.vbihxc dixit,refie qua

alligaa erat nauis, manu arrepa , manu

puelle admodum parum conantis, facile

trabium profequuta eft hoc patio in urx

bem.Scipio Naficafolas dignus,cuiusmanibus tangeretur, reciperetur^; fimulax

cbrum,iudicatas ejh.Datu ergo Scipioni

negotium , ut templum de£ magnifice

jirueret

,

er eius cultuifacerdotes dedix

caret,quos more dea uetujio ,Spadones Cattorum

oportebat,non alio patio ad idfaceriox

c } tiunt

.W

ff.

j8 F SJ^E SJ _

pam legfafsXvMiVquiiem injiitutihoc

in caufa fuiffe commemorant : Dilexifje

Cybelen puerum qtiendajn Phrygium,

iileft6% hanc conditionem adieciffe , ne

cailmte pollute, admitteretur,pueri! tu*

men nympham Sangamdem dcperijje,CT.

quum apud eantfub arbore ei nympha

dicatu,una quiefeeret,notie dormientes,

deam,arborem cum ipfa nympha trunci*

daui(Je,aio lefcentem metu fere exanima

tum, inuicmvM montem , cui nomen

Dindyma efl,confagiffe:doloredj amat*

tem.pudorecp admifli facinoris,mebrum

quodcUnquerat ,abfcidife.Hac ratione

fatiidea manor,per huiufnodi homines

perpetuo fibi minifirari uoluit. GaUorU

uero nomen d flumine Phrygie netu*

fio,quod templo huius de£ ukU

num efi,tratium fsrunttcu*

m,ut ferut,fluuiaHs un*

de ea uis efi,ut pota*

tesinfanirecom&

SE SACERDOTIIS KO..

: .-v>

DeJQuumtffrfrjarcrJruni . wCAPVT XIII*

Dv v m v i r. i facromm,quantu ms*

sumenti uctcrum legendo confe

*

qui ualui,fueris libris legendis ,carmini*

bufque SibyU# . fatifque Vo. Ro.tnter*

pretundis praerant ,ut Apollinis facta.*

rumque ceremoniarum Antifdtes erant:

cr quoties prodigia magnos aliquos re

*

nm euentus aujpkamia emerfifient3

kdiftcnrijs ad puiumaria deorum fa

*

dis , ut illorum minas auerterent ,fup*

plicijs facrifque plicabant. Eoru etiam

ritu profp eregetiis rebus decerneban-

tur. HuiusfacerdotijnuUatn ante men*

tionem rcperi,qudm tempore quo ades

Caslori per filium Pojlbumi fecundi

r>idatcris qui tunc Duumuir ,dedicatu

efv. Latino enim bello pater ipfe Dido*

toruouerat. Ceteru quu inulto tanpo*

re duo ad hoc ipfumfacerdotiu utri cre

*

aticffent,ac plebs defuo quoq; corpore

c 4 creare

4° tF E NE SI EU A

jreare ccftjSt&yvrffQii', nequead idip=

fumfatis uiriu effet,obtinuit tandem, ut

qui Duumuiri ineam dian creati fuif=

Decenir} fmt.Decemuiri creorentur ,quinque ex

e duumui~ Vatribus,totide explcbe eledis.Quare

T,i ' ex Duumuiris,Becemuiri appellari coe-

pti funt.

De Septemurris epulonum,

CAPVT x I I II.

Reptem viratvm epulas

^nmn,quanquam ut conisdari po=

tsji,genus ejfe faccrdotij prafvmitur,

propterea quod quum de meatione Ve=

jtalis faccrdotij agitur, fine Auguris

,

Decemuirifacrorum,¥luminiS , Septe

*

uiriepulonum facrorum ,ab hoc facere

dotio excufationem mererentur, inter

facerdotia hoc ipfum fubiungitur. VUcunque id fuerit ,

quoniam nihil quic-

quam de hac re mediocris etiam fide i

authoritatifque reperi,quod huic ordu

ni officia comifum ejfei , aufus aferere

non fiiiSlmius tme quu ejfet oratione

habitu

DE M A GIS 7 R ATiE. R O. 4t

Jularis,modo Septmuir epulorum. Sunt

adhuc Reme in Pyramide quadrati inci

fa h£c uerba: Oput abfolutum diebus

e x x x.e testamento C.Cornelij Tribu=

ni plebis,Septemuir i epulonum.

L. FENESTELL fE

de Romanorum magi-

Jiratibu Ubellus

alter.

e e quoniam nunc de re

liquit magistratibus qui

ad religionem non per=

titient, tradiare intendi

mus: alij quidem omniu

magistratuum maiores,alij uer'ominores

funt.Qui maiores,quiue minores ejfent,

paucis animaduertendum ejl.Nam Aulus

GeUius bleraque hac in re exM, Me(fa=

auguris libris difta reliquit,cuius uer, ^c s ba hac

42. FENESTELLAbi k£c \ij^0%0tSs<yT>-uujplcu" induas

potestates diuifafun t-.maximafunt Prx*.

torum, Confulum, Ccnforimmeque tx=.

men eorum omnium inter fe eadem, aut

eiufdem poteftatisfunt: idebquc coUcg£

nonfunt Cenfores Confulum aut Pnefo*

rwm, Prxtorrs coUcg£ Confulum funt:

ideo que neque Prcetores aut cofules Ceu

foribus, neque Confulibus Cenfores aut

Praetoribus turbant au retinent aufpicia.

At Cefores tntrrfe,rurfm Pr£tores Co

fulefque inter fe cr uitiant cr obtinent.

Pr£tor etp collega Cofilis efi, neq;Pns

torem, neque Cofule iure rogare poteji,

ut quide nos x fuperioribus accepimus,

nutante Ii£c tepora obferuatu efi. Et in

comentxrio xiij.C. Tudituni patet, quix

imperiu minus Pr£tor,maius habet Con

fd,cr xminore imperio minor,xmaiort

aute maior coUegaiureroga-re nonpof** Comi* his teporibus Vr£tores Pr£to*

tijs inaure erean te, ueterim authorititem fumus

fbicio. fequuti, neque his * aujbicijs in comitio

DI M AGlSTRi T IB.;

: »«;:'«R O* 41

fkmuu. Cmfore's^^'non-s£&?mrogy^

tur auxilio,aujficioquc, atque Confles

er Pratores. Reliquem uero magiUra*

tuum minorafunt aujpicia: ideo lUimaio

res,bi minores magistratus appellantur.

Maiores ceturiatis,inquit, comitijs fiut:

minores creandis magistratibus tributis-

comitijs magistratus, fed iu&ius curtati

datur lege. Ex omnibus bis Mejjaleuer

bis,inquit,manifeStum jit,quifini minoc

res magijlratus,er quamobrem minores

appellentur. Sed& collegam ejjc Pr£ta

rem Confuli docet, quod eodemaufficio

creantur. Maiora autem aujpicia dicun»

tur habere,quia eorum aujpicia magis ra

tafutit quam alionm.Conful ab omnibus

magistratibus er comitiatum er concio

nem auocare po tefr.7r.etor er comitia*

tum

,

er concionem non ufquequaque

auocare potefi ,nifid Confule : minores

magistratus nufquam nequecomitiatum,

nequeconcionem auocare polfunt. Ea re,

qui eorum primus uocat ad comitiatum,

isrefte

- 44 BENESTEt LAkreffe agm-^mt^^vifariam cumpo\do agi non poteft, nec auocare alius as

lij pojfet,ficoncionem habere uolunt,uti

ne cum populo agant,quanuis multi ma

gtsbratus p.mul concionem habere pof=

Cumbat/™' pxtouerbtiMeffahe maniftfhm

lo agere.c}h aliud efje Cumpopulo agere

, aliud

Concionem habere. Nam Cum populoagere,eft rogare quid populusfuffragijs

Ctncior?aUt cdt,au,tuetet:Concionem au=

habere." iem habere,

eft uerba facere ad populumfme uUa rogatione.

De Senatorum origine.

CApyi i.

Senatorvm originem d Romulotnsiituntm effe,nemo ambigit: quip=

pc qui urbis parens er conditor,quum

iam nouam ciuit&tem uiribus er robore

iuuemm affatim a fe munitum cerne=

ret, haudminoris momenti fore ratus,fi

eandem conjilij ope fulfiffet, exprimo=ribus patrum, qui tunc aderant ciuibus

,

centum

‘centum numero wegctpquoy^honore^,*

-patres,ob anatem Senatores appeUauit:

ut apud Lacedtemonios ,fenes appeUan

eos,quifummum quendam magistratum

gerunt, * C. ait.Qui uero ex his primo= *ahj ha

s

ribus centu Patribus geniti funt,Patrici] bent Cu

nuncuvatifunt. Hunc ordmfncx Tullus cero .

jioftdius expleuit, Alba a [e dirutii.AU Patriaf.

bamfque in urbem indu dis. Tum TuU

lios,Seruilios,Quintios,Geganios',Clo^

dibfque fenutores accepitJExaitis autem

regtbks,BtMus con[ul,exhau&um bonis

uiris [enatum intuens,primores eque

s

flris ordinis aifcribi in [enatares ope=

ram dedit, illo[que confcriptos patres patr ,fCS

appeUauit,ex quo tempore Patrum Co=finpU.

[cr it>torum appellatio,locum habere iris

flituit.Penes hos quidem Senatores,adeo

[emper totius Peipublica [urtima 'mnis

%a eft,ut ne reges qddem,Con[ules,aut

Dictatores,aut alius quifyiam magistra

tus inconpdto Senatu quippiam molires

tur/tdeo ut quum Tarquinius Superbus

4-S FENESTELLApleradJ^iM^t^hMUs authorituteni

x -decerneret,tum demum amiffio regio no*

mine,Tyrannus appellaretur. Senatores

uerb triplicis ordinis fiiijje repexi: alij

enim Patricij,alq Pedarif, nonnulli uerb

;Tdtricu. Confcripti appellabantur, Patricij fune

_hi maxime,qui centum illis patribus 4

Ccfo ip.i.jiQjxuiQ logis genitifiunt.Confcripti uc*

rb Senatores,hi qui Regum,Confulum,

Cenforumue decreto in Senatum lediferlan;.fUnt, Pedarios autem Senatores uarijs ra

tionibus appeUatcs imenio: Alij enim

quod hi non haberent fnitentia didionein Senatu, fed in aliorum fententias pe-

dibus irent,dictos Pedarios putant. Alij

qubd effent plerique, qui magistratus cu

rules adepti, fella curuli in Senatum He-

berentur,qui uero pedibus iter facerent,

Pedarif nominabantur.M . autem Varrp

equites quofdam effe ait,quibus amplia*

ribus magistratibus fimetis,nondum fec*

men a Cenfiorikus in Senatores ledis,

son effiet ius dicenda: in Senatu fenten*

DE M A G I S *5* R A T I B. 4-^

quum tumeiemvcnuxarMsnwe

rct.fcd quas fiententias pmcipefdixc*

rantdti eas deficendebant. De ordineue^ Q TjB con

rb ac ratione confidendi Senatui, qusfrhndise

hucufiqitereperi,ea potifiimum adducant: »«*»•

Aliquando enim primo rogarimos fuit,

qui princeps in Senatu a Cenfioribus po*

ficus fuerat : nonnumquam uero ut etiam

hi prius rogarentur ,qui Confides d^ji-

gnati effient, institutumejh Cicero au^

temin eo libro ,qusm ktficripfit Cato*

nem maiorem ie SeneCute ,tantum ali-

quando fencdluti honoris tributum ficru

bit, quod ut quifique natugrandior effiet

,

itet prior in Senatu fiententiam rogare=s

tur. vfit tandem introducunt effie dicU

tur,utquem Cofiulipferogaffiet,is prior

ex fiententia uerba faceret: alium tamen

quam Cofiularem utrum rogarifas fitif*

fie negant. Ex quajane confiuctuciine C.

lulius Csfiax in eo Confiulatu,quemgef«

* fit cum M, Bibulo, tres duntaxat uiros

extra ordinem rogaffie diciturs M .Craf=

CuYA

+8 ^ FENESTELLASnm^CnTP'- Catone.Pofl

' -M. Craffum, Cn. Pompeium, ubifiliam

fibiin matrimonio collocauit,rogare pri

mim coepit. Quum uero M. Catonem

rogaret, atque idem quum confulebatur

de Republica, nimis forte diceret, lon-

gioreque proinde oratione uteretur, qua

omnefere tempus quod ejlhabendum Ss

natui, tereret, Csfar viatorem uocauit.

Marcumque Catonan,quoniam finem

non faceret, prehendi loquentem, ermcarcerem trahi iufiit.Catoni,quum impe

rio pareret. Senatus confurrexit, er ad

carcerem prosequebantur.Cuius rei quas,

fi invidia motus Csfar , destitit , atque

emitti iufiit.De more autem habendi Scs

\arronis natusM.Varro rogatu Pompeij,librumhber de

quu/m primtm Coilful CUMmorehahe r -rr f r-

difenatm 1,1 ‘ Crajjofuijjet dejignatus. Creditur

quia foris militi#'que ad eam statem ccs

cupatus, ueUetciuilis cofutuedinis,cuius

expers erat,fieriperitior. Sed eum libru

\n ipfa Varronis state pcrijfjejdem ipfe

in episl .

DE MAC. I S T R AT S S. SJgft 49

in epistola adOpianicum Jadffft:qui&z,

in epistola mula fcribere Varronem id

genus Aulus GeUius in comcrmnp No=ilium A tticarum rejirt. Primum ibiferi

F'“

pium fuiffe, per quas perfoim baberi Se

natum liceret, nominat Didatore,Con*

finem,Prtctore,Trwunti plebis, Interr c=

gem,Pr£ftftwm urbi,neque ullis alijs ius

fuiffe Senatum frequentem fieri iubere

affer it.Addit deinde extraordinario iure

Tribunos miliares, qui pro Confulibus

effentiltem Decemuiros,quibus hnperui

Confulare tum effiet: Item Triumuiros

Reip.constituendo caufit creatos,confiolendi Senatum iushabuiffe.De Profcfto

urbi Latinorum, utrum Senatum habere

liceret,non fatis conuenire ait, qui licere

negauit,quod ne tUe quidem Senator fit:

promde ius dicenda in Senatu fententio

no habeat,in ratione adducut, eaq- tetute

qu£ nodum Senatoriafit,creariM .aute

Varro, er Atteius Capito iuseffe Profedo urbi. Senatus habendi aiunt, quando

d quidem

rnbuiid'plebis,quanqud .ncrt

*Attinia ejfent Senatores,ante *Accidam Picbu

ilicis, [citam ius Senatus habendi ejfet. Scripfe

rat ctiadeintercefAonibus, ittis uuklicet

ius intercedendifuijfe,qui uelea poiefta

te,ud maiorifu ijfent, ijs quiSenatufcon

[Atiiydnt Vlebifcitu ad aliud decretum

r,oati se- rogarent. De foco habendi Senatus, aut

natKs ha. SenatufconfiiltirogandLnifiin locis perbeait. augures c onstitutis

,quee templa appella

bant, haberi , rogariue pojfe negabant.

Vnde er in curia HoHitiajn ?opeia,cr

Tep-ts ha- pofiin lulia, quum profana ejfent loca

,

hcty.it se-^anby_ pCr Ausures funt cbdiiutt, ut in

hss Senatufeofum moremaioru mia fie

ripofient. De tepore nero habendi Sena

tussitii iijferit:Ante exortu, inquit,fole

autpost eius occafum,Senatufconfultum

irritum effe.Opusetiam Cenforu finffe,

per qttos,& quo tepore puelum ejfet Se

Senatoria natifcoCultum, D e aute Senatoria

Atas.eticladokfcentibus Senatorii Senatu i/n=

gredi Uadffsyuetcru ntonumeto tegetibus

appar

DB S t5

dpparet.Qucmimts uero tandem in SeSfe

tum iUi £tatinenirc liceret, Papyri] prae

textnti facturam caufafait, ut Valerius

Maximus fcriptumreliquit. Tunc igitur

coititutum,ne cui paucioribus uiginti erquine/; annis nato Senatu ingredi licere

t

3

&•£ eft apud Plutarcbuin uim magni Po*

pdj . Idan apud ius ciuile Romanorum,5

quo nos ctilhoc tempore utimur, facile

confricari licet. Quiuerb Senatu habv=

turus effet,dufbkariprimb,atcp immola

re hostia debere,idem Varro cefebat.Co

cuit et de diuinis rebus,prius quam de hu

manis ad Senatu effe referenJumJtem Se

natufconfultt duobus medisfieri,aut per

difcefionem,fi confentiretur: aut fi res

dubia effet, per fingulorum fententiam .

De pignore quoque capiendo: de multa,

irroganda Senatori, qui quo temporein S(naUr-,*Senatum uciure debuit,non interfuerit, p/cn*. i»

tttilWL urm dr? £P f T.ri frsYUMA f-<vniU/ri*s -hS.d. Ii.

gppell(ttione3& uxores contineri decre~

atorib

9 hete

tradatur.

tum

efi.Adopduos autem filios,e tfi ante

quam patres m Senatu effient dufti,fefe

in adoptionem dedijjent,Senatores effe

placuit.Si quis autem ex Patriciorum or

dine,plebeio hominife in adoptionem de

derit,Patricium tamen manere cautu esi:

quam legem ea tanpediate nullam (ii ifi

c

arbitror,quum P. Clodius uir Patricius,

quo tempore Tribunitia pote&atefunge

retur, quaaduerfum Ciceronem faltione

uteretur,plcbeiohominife adoptandum

prabuit.Cotrd,Senatorum fili£,nijl qiue

Senatorijs hominibus nuptui tradita cfi

fent , clarifiimarum foaninarum nomine

non continerentur.Senatoris uero filium

d patre emdcipatum,ctfi filii nomen iure

ciuili amittit,Senatoriam tamen retinere

dignitatem creditur. Posthumi autent,

quanuis poft patrismortem nafcuntur

,

Senatori) tamen homines appellabantur:

eum uero qui postquam pater Senatu

motus ejl, concipitur, er nafeitur,non

ejje Senatoris filium Proculus cr Pe=

DI M A^ISIR ATIE-RJ^. f?

gafus opinabanturssi quisiieFonante cc!Nfe>

ptus fiierit,qum eius pater Renatu mo*

ueretur,no nocebitfilio cafus patris,quo

minus Senatoris filius conferetur .Sed ft

pater antequam conciperet filium, Sena

ioriam dignitatem amiferit,ac deinde de*

ccfferitMij autem maui potetzate Sena

toris reciderent, etfi non quafi Senatore

patre nati uideautur0Scaatorij t&utcn

efjc cenfebanturMulieres autem Senato

ribus primo, deinde inferioris fortis ho*

minibus matrimonio coUocat£ ,clarifi

*

marum ordinis nonfunt. Itaque impetra

re pleraque a principibusfolent, ut mupt£ iterum inferioribus uiris, in Senato*

rk nihilominus maneant dignitate, ut

dicitur D iuum Augustum Iuli.eMam*

me£ confobrin£ fu£ indulfffe. Senato*

res nero Senatorio ordine amotos,quan*

uis capite non minuantur

,

er ciuitt*

tem retineant , indicare tamen ac tdti*

monium dicere prohibet lex lulia re*

petundarim

d 5 Detrih

*4 - - f E H EST E X X s

yT>t Tribunis ceterum Equitum*

C A P V T ir,

Tr i b v s o s relm«n Equitum pri=

mas Romulus creaffefirtur,quum

tres equitum centurias,quarum opera in

cimi Reipub.difcrimine uteretur ,adfcri

pfit.Eas centurias Ramnenfium, Tatien

fiim,Lucerum appeUauit: Ramnenfium4 Romulo

, Tatientium 4 Tatio,Luce=*

rum uerb denominatio, ut Litdo placet

,

incerti, eji. Qko> autem tertios his pra~

fecit utros, quos ex tribus elegit Tribu*

bus. Tribunos nominauit. Fuiffe autem

numero trecentos ait Equites , eo quod

finguliscurijs, quae triginti erant,decem

afeiuerit. Quod uero celeriter accurrere

eos uoluit,fi quando Refjbubiica illorum

opera indigeret, appellari Celeres uo

^

luit. Sunt etiam qui a Celere quodam,

qui primus ijs ordinibus a Romulo pne*

fidusfuerit,Remi interfidore, hoc no*

tnen inditum e(fi

opinentur, utOuidius

m 45

gitur;

jje Quietioribus

C A P V T in*

O v ae s t o r i e v s tr.e£ndis oris

go tietuBifima cjl,cr ante omnes

jpsne magistratus instituti

funt.Gratianus autem in eo libro, quem

de temporibusfcripfitjpfum etiam Ro=

mulum& Nutriam, duos kabuijje Qu£*

flores ,quos non fua uoce, fed populi

fkffragio creatos,feripium reliqidt.C£^

teram ut Romulum Qwslores ha-

buiffeno nfqnequaque notii ejl, itu Tul-

lum Hostilium regem QueSicrcs ba*

buiffe constare nequit. Quod uero pu~

blic£ qu£rend£ pecuni£ pr£pofti ef-

fent ,appellatos aiunt . Qu£ftonm

uero , ceranj

,

eT Urban£ pecunue cu=

ram agere ,Vroidndas partim exigens

dis uedigalibus.fortiri,plerique(ut Gra

tianus dixit) epistolis in Senatu legen*_

d 4 disocc

. ,rmsruu

.t<a vjOCCl<

y'i* o occttptffu lique nuncupati Candidati

'principii. Nonnunquam autem malefis

eia conquirere q u#ttoribus negotium

CSdidati 'p

frtncipcs.

traditum ejt,cx quorum exercendis qti£*

flionibus , Quaftores dides fuijJe,M.

Varro opinari uidetur. Quietiores ut

fere omnes reliquos magistratus,tum ple

bcios, quam patricios promifeue creari

obtinuit:qu£ potestas,quoniam minori

*

bus adferibitur , neque prehenfionem

,

neque uocationem habet.Et quemadmo*.

dum priuati, in iusdd Pretorem uocari

folent,eadem gerendorum honorum, dis

cemWque in Senatu fententi#, inititm

fiiiffe perhibetur. Etiam quia de capite

cum Romani , hiuffii populi non erat

permijfim confulibus dicere, propterea

Quietiores constituebantur a populo3qui in cap i&libus prxeffent rebus . ! i ap-

pellabatur Quaitores parricidij,

quorum er meminit lex

duodecim tabus

larum

.

Deinttf

B E hAGISTRAI IJ;

De interregvx [otesfate, *A

capv* Ilu*

_ oavto ergo humanis iam rebus

JxJhMm#o faduantibusPatrum ani

wis, quo patto Rempublicam procura*

rent,quem bi demortui regis locum fuffc

duri, aut quo tandem pado effeiit ,ne

noua multitudo fine rege ac ducepaffim

uagaretur ,ac uicinonm tandem irrita*,

tis animis,urbem redore uacuam uis ali

*

qua externa adoriretur : difficultati re*

rum confukre rati, centum Patres de*

cem decurijs fadis,fmgidos exjinguUs p.trum.

legunt,quifurnm# rerum prxeffient. Ex E v

ijs unum,qui infignibus imperij, c fa*

[cibus effit,decernunt.Quinque dierum

fracic finiebatur imperium: eoque pa

*

do uiciffim inter fe fortiebantur, dum

orbe exado annus circumageretur. Sed

huius imperij quum iam perttefum uU

deretur, ac plebs pro uno rege, centum

fortitzm effe quereretur,audierintque ea

. d s moueri

fS f ESESHU A

.iii'umlpfe$esfqui uel imperium pofick

turi effe uidebantur, per (pedem benefio

clj ultro offerendum ratififiummam potes

fiatan populo permittunt,fiatuuntque

tie plue iuris ac potestatis futuro regi

permitterent,quam apud fe retinerent:

fimnl decernunt,quempopulas ipfc re=

gem iufiijfetjrt demum ratus haberetur,

: fiPatres authores extitiffmt. Tu Inter

=

° rex concione adaiocatn,Q_ v o d bonu,fiau

flum.fellxq^ fitinquit,Quirites,regem

creatafii digmm,quifecundus a Romulofit,creaueritis,Patres authoresfientats

que ea conditione reges creabant, apudquemfiumma rerum erat. Dum regia potestas uacas erat. Interrex appellabatur.

Apud minoresuero Rcmanorurn,qmmReipub. caufia abeffent Confuks, nequehabendis comitijs intere

ffe poffent,fiue

nido Confuks creati effient,fi Dictatore

comitiorum caufia dici non placuijfet,res

ad Interrege deducebatur,ac per Interre

gem confidam comitia habebantur.

DeDum

De Dtmmumspitalibus.

•c A p v t v.

j dvvm vis at v s cap '".lis repete

Ore originem nolueris, ufqued TuUi

Hostili) regis temporibus erit repetm*.

da.Is enim bellum cvm Albanisgesiurus,

copius ume campis in aciem eduxerat

.

Tum Metius Suffetius Albanorum dux,

regem Romanorum ad colloquium ucca

uit: qui ubi in conjpcdum uenerunt, diu

de conditionibus pacisinter ecs agitatu

eft: hanc tandem conditionem inierunt

Erantm exercitu Albano tergemini fc<u

tres,qui Curiatijappellabantur,ut hicu

^

tergeminis Oratvjs Romanis ferro dimi

caretiutrius populi ciuesnidores effent

,

is populus cum bona pace alteri impe.

roret. Armati ergo hinc Oratij , illinc

Curiatij , in campum prodeunt : diu ua-

rio marte pugnant ,ad extremum tres

Curiatij , atque ij quidem omnes fauci).

30 1 £DE!TptA'syi-Sfeifemfftfs obtruncant, tertio in te*

grorclifto. luuenis ergo integer corpo

ris animique uiribus,ne fidendo tutari

icius non poffet, ambire campum initu

tuit-.ex Curiati]s, qui udidior erat, me*tu exanimatum fugere ratus

,perfequi

i!lum,agre licet,pergit.Oratius ubi alte

rum longe abalijs effecern.it,Cumatiumaggreditur,parumque ualidum facile ob

truncat.Accurrentefratriferre auxihu,

primo iUo etiam infirmiore er uix fudi*

nente arma,facilius occidit.Tertiugraui

minere,metucpgrauiore minore negotio

confudit, luueni ergo Oratio omnum co

fenfu gloriofifimus triumphus decerni*

tur. Triumphanti ergo cum omnegenus

hominum, tumOratia foror uenitcb

*

ukrn.Hec Oratia alteri ex Curiati];for

te dcfponfati fueratiqucS ubi conjpexit

cccifi nuperafratre uiri pendetes ab ha*

fla exuuias,lamentis er focmineo eiulatu

complebat omnia:cuius rd indignatione

fororan interfecit, ratuspublicam ktu

< tiam

DE MAGISTRATIB. RJ^ <?l

t«m turbaffe.Triumpho erg'oJ£tto,^::>

:

-

tius ad regem trahitur, in carcerem fer*

uandus traditur: ergo omniumfententu

Oratium damnat capite:fed recens tam

inftgnisfafli memoria permultufauoris

d rege ipfojibi uedicat.Dilationem ergo

iudicij rex qiwrituns, tum primum duos

uiros creat,qu£stionem iudicij ab fe ad

Olor reijcit. Quid pluraf Duwnuiriple*

flendum eapite Oratium pronuntiant:

fed Oratius ab iUafentenria populum ap

pellat. Res ad populi iudicium reijcitur

t

Tum uerb fenis, orbiq; trium liberorum

parentis lachrymis er pro concione ora

tionibus afla, infignis afl£ rei recete me

moria,reu iuuene populus abfoluit.Turn

ergo Duumuiris capitalibus imtium effe

ccepit,unius tamen*argumento Trium* * augmi

uiri coUeg£ faflifunt.Quod uerb capita to.

libus quteflionibus pr£cffent,t? corceris

reru capitalia ageret cu&odia,Capitales

appellati funt. Cuius etiamagiflratus in

damnatione C.Manlii Capitolini opera

ufim

,-yfrn rapulum Ro.Liuius mcminit.Eo*rundm intcruetu Triumuirorim vn cosquicum L. Catilina coniurauerant, anu,mduerfum eji3utmcmimt SaUi&rn.

BeP^tfeslo urbis.

C A P v T VI.

D e praefecto urbis nufqmnantea quicqttam reperitur ,quant

de Sp. Lucretq, patris Lucretiae prafts

fiuramon tamen alios reges prater Tar=quinirn. Superbum, prafcttos urbi crea=re potuijje negauertm , qijo feje res

uertant,quum regibus profcijci opus

feret, penes Prafeffut& urbis fumtnar&zrum relinquebatur. Vhi autem irnpc^

rium propagatum eji,totius Italia iurife

diftio ad Vrafettim urbis delata efi. 0=

£<;Jtfere ^ia enimerimina qtug per totam Itabantad jerlji admittebantur

, ut epistola diui Seueri

£&*madF4bium Clliomn cautum eji , Vr£-

sii> Pr.efe fe^m urbis fibi uendicat.ln initio uerb

tiiyrhn. cius epistole iu feriptim eji: Quumurbem

Urbem nostram fidei tu£ commentiti^qutcquid intra urbent admittitur,ad Pr£

fidium urbis uidetur pertinereAd er Ji

quid intra centefimum lapidem admifi

»

fum fit , Vrccfidi urbis ad cognitionem

pertinet. Si ultra centefimu lapidem ad»

mijfivm fuerit, urbis Prtfidti notio non

erit.Audiet fimos quiadfatuam confit

grrint,aut quide dominis conqueranturv

quod defio peculio empfino mdnumit»

untur.Audiet dominos egentes,crquife

egres ejfi dicant, defyderentcp fibidli»

bertis fujfragiu impendi. Relegandi etia

deportundicp, in infulam,potestate pr<s»

fidius buiufinodi cbtinet.Siqm autefer

tum futm in uxorem fiam adulterium

commififfe afferit, apud Prefidium ur»

bis erit audiendus. Neque esi alienum ab

eius potestate, ut coram ipfo interdico»

tur quod uiaut clm exercetur .Solent

item ad presfiftum urbis tutores cura»

torefque remitti, qui male in tutela cu.

rdque uerfati fuerant, quique grauiore

animad

&4 ^fenestellaWfftbw:, quam ut fuffedorum

cnmen incurram,mdigent:feu quos proban pofiit , datis nummis tutelam occus

paffe,feu accepti mercede operam dedifs

fe, quo minus idoneus tutor afignoreturalicui,uel confulto circa edendum patris

motuum eius quantiatemminuiffe , fine

euidenti fraude, pupilli bona ajknaffe.Id quoque iniunchm eji huic magistrastui o diuo Seuero,ut mancipia,tueatur,ne

proftituantur. Curare praterea Prafs(tus debet,utnummulanj probefe agantcifca fua profefionis negotia obeunda

,

iemperentque ablnsquc leges non adsmittunt. Siautem patronus fe 4fuo liber

to aut docuerit, aut contumeliofum fibi

libertu queratur,flue fecomitum ab eo

pajfm, liberofue fuos, uel uxorem, aut

quidfimile obiedum fuerit, Vrafetusurbis audiri f'olet:er pro modoquerehecorrigere eum,aut comminari,aut fastisbos castigare ,aut ulterius procederehtpcenafokt. Quodfi delatufe 4 Uberto,

aut con

de m agistr atib. jyw 6f

aut contrafe cu 'mimicis conjftf^Jedlt^

ceat : etiam inre ali Prdrdtus in eum

poenam confotuet.Cura etia rei macella

ri£ omnis , ut iujlo pretio ueneat,ad of*

ficium Prxfedi pertinet: er ideo forum

boarium,fumum,pifcariu , ej olitoriu

ad sudem Prxfecium pertinet ..Ad tuen*

clam quoq; populorum.quietem , difyo*

fitvs jlationarios milites habere debet

,

curareq; utfxbi quod ubique agitur,per

delatores denuntietur. Potejl edam urbi

interdicere negotiatione,prcfcciionU

bus,aduocationibus,cr foro , ad tempus

%?'viiperpetuum.Sed quu multo tepore

Prxfeduswbi creatus fuerit,demu illius

ditione delata ad Pratorem,^ translati

'Latinarimferiarum duntnxat creari cce

ptus eft.Etquum exterorum omniuma*

gijlratuu fora quiefcerent,foli Prxficto^

urbi Latinorumfutiacent,ne quis altera

magijbratuil fpeciem arbitraretur

.

P le*

raque quxad Prxfecii ditione pertine*

re uidebaniur3de induftria omijfafunt.

e De

C onsvlarem pote&atem res

gi£ patefiatis exemplo accerfi-

tam fiiiffe,uetu8atis monumenta decla-

rant-.Exahis enim regibus, duo utri crea

tifunt,quibus praterquam quod ans

mum imperium datum eft , nihil aliud

immutatum efi.Uaquelikores iras

beam, cteterxque regum mfignia tenue

s

re. quod confulere rempublicam debes

Conjules tent. Confutes appeUauere. lniunftums

yndt, que , ut omnium , qua e republicafore

arbitrabantur ,diligenter curam ages

rent. Primi Confules pojl exafios res

ges fuere L. Imius Brutus , er L. Tars

quinius Collatinus. Brutus cum collega

egit ,ut penes alterum duntuxat foafoces

forent : ne fi penes utrunque populus

confyexiffoet , duplicatum terrerem ex

uno ad dites reges quereretur, x : i. erat

numero liftores,qui cum fafocibm uirgas

rumfecurim cuique Cottfiulum prefered''

bant. Quem numerum Udorum ccUe=

gijfie Romulum ferunt , co quod duode=

cim mitiores in Auentbio monte,quum

augurijs cumfratre contenderet, ir,ffe=

xic. Nonnullis autem atque idoneis au«*

tkoribus , hoc ut pleraque alia , fcilicet

apparitores, feUam curulem , togam

er praetextam , ab Ethnicis finitimis

populis adfciuiffe uerifimilius uidetur

Ethrufcos enim quu duodecim populis

conjiarent,rege communiter creato,unu

lictorem regifingulos cxhibuiffe.Lido= t-idora

res aute d ligando dides exiftimdt,qu6d^na'°

quem Cofiules prehendi ligari<£

iufifiet,

prejlo effient ad prehededu,£t uemetes

Confulibus obuia,de equo deficendere iih.

beretJunio aute Bruto altero ex primis

Cofiulibus vti bello extindo,quufiolus P.

Valeri9 inCofulatu remafiffiet: (hic enim

in TarquinijCoUatm loeufufcept9erat,

q,ille ob muisiiTarqumorugen?,freCofrtt

latu abdicare copulfm ejfietyjtfiunt mutx- e i biles

.?^. F ESEiTEUA*l’Mes uulgi animi , in ipf'um non imidia

modojedfujpicio etiam cum atroci crU

mne oborta eji : er cptm Confutabo*

eatx concionefe expurgaffet,author effe

injlituitferen&£ legis,ut aduerfts omnes

magijiratus effet prouocatio.Tum uerb

Confutaris autboritas , regiae potefiati

loge inferior effe coepit: ac libertatis ia*

dafemina mirum in modum conmbiffe

uifafunt.Confuks rufi a Patribus creari,

quod apud alios aujpicia non effent , re-

ligionem fore , aliquando creditum eji,

Profligato tandem GaUico beUo(eofcUTorquati licet quo T.Manlius Torquatustorquecegnome

- salio,quem fingulari certmme oc

ciderat,detracto,Torquaticognome ftbi

pojierifq;fuis clarifimum dedit)afiduis

tribunitijs fcditionibus uitti , atterit ex

plebe Confutem creandu conceffere,Pri-

mus ante de plebe Conful L, Sequacius

creatus eft:gr quit antea Tribunos mili-

tu,qui pro Cofutibus effent,exfuo quoq;

ordine creari plebs Qbmuijfet,fepenu

*

mero

mero creationi Tribunorum,

patefiam intermifiio occurrit : adeo ut

'

duobus aliquando,nonnuqum pluribus,

fiepe etiam paucioribusantiis Confulare

imperiti uaeduerit. Tte confiitutione ue=.

rb Confutaris pote&atis ,id uulgo com=

pertum efi , habitis fcilicet

per confutes,

fine alterum duorum,fiueper In terrege

aut Diiiatoremccmitijs,quce tribuum,

centuriarumque conuentu ac fiffragijs

confiant,^ vncampu/m Martiumaccu

tis,qui Confutatum petituri erant ,in

campum defcendunt.atque eb quod tunc

candidis uefiibus induti fiunt ,Candidati CadiJati .

uocantur,m quem igitur populi fuffra=

gia,confularibus habitis comitijsfuffi'<£=

giifquc rite perabiis,concurrebat,is erat

Conful defignatus. Sed quoniam de co

*

mitijs habuimus mentionem, non incon=

gruunt efi,hic nonnihil exijs que ad nos

ufq- peruenerunt,adfcribere. Comitioru

enim alia Calati,ahaTributt, nuncupan 1

turXalatt uero dibia,qubd per Ubiorem

e i curiatm

FENESTELLA r

, id efl , uocari[olebant,~ Ea uero in Centuriata er Curiati. diuU

iuntur.Curiati ex curijs,qu<e triginta nu

mero erant ,er omne genus ciuimn con.

tinebant,per curiatum iittorem uocabX*

tur. Centuriati uero per cornicmcm ex

cenfu er atate accerfebantur. Tributi

uero ex omnibus regionibus urbis,ac tri*

bubus ( utreor) nuncupati conflabant,

Ceturiati autefleri intra pomoeriu ne

*

fas erat,qa exercitui(utferut)nifi extra

urbem imperari iusnon fit. Tropterea

Centuriati in capo Martio baberi,quod

exercitui imperari prafldij caufa folitu

ft.lUud praterea neceffarmn Confula*

tu petentibus,ut perfeipfos comitijs in*

tereffentiper alios petendifacultas nuUopacto decernebatur. Quinetia praferi*

bendis cateris magistratibus obferuatu

aideo . Eam praeterea poteftate , de quaagimus,crfdij familias,er fui hiris co*

flituti cbfequutur,siq- ipfos apuifc fua

authoritite emancipadi facultas ejfl.Ta*

dent

DI «MAGISTRATIS. **„ • f$-, d * .

im etiam institutum , ut qui mj*

fierent, ipfoiurefineemancipatione a

i*4tri£ potestatis uinculo liberarentur.

j)e Vitiatore.

CAPYT V I II*

Dictatorem Albanos prius

quam Romanos habuiffe ,quip*

pe qui Metium Suffetium habuerunt,

tedsejl T.Liuius.Apud Romanos ue*

to primus Eiflatorfafluscfi T.Lar^

gius primum Confui, quo anno quU

bufue Confulibus , non fatis confiat lU

lui uero liquet, Latino Sabinbque beU

lo impendente,quairagmtxue populis

in Romanos coniuratis,concitxnte*Ma= * Mani*

milio Oflauio Tufculano,Tarquin;jfe Uq alias,

perbigenero,qui etem penes exulabat,

Eiflatorem Roni£ creari infiituiffc£4

fumma quidem poteftas aptii Romanos

fiiie.d qua nec prouocandi ius fiiiffe

,

C?

mimaduerfum 'vn caput cuiufq; ciuis Ro=

m4ni,totiufque Reipub.fumma ditione

e 4 P<mes

7* FENESTELLAhabuiffe , ueterum fcripfc

'

'teflantur. Lidores

,

er iwiucrfa regunt

inflgniaDidatoriattribuere. Quiaatutefummu dm populumm

,fummaqueH*0er. potestas fliit,Magifler populicognomL

natui efhex quofadu,ut qui poteflatemaliqua de publico haberet , utpote quod

kfuprcma Didatur£ poteflate ortu du*

ceret,Magistratus,udutacddido Cadi-

datui uocaretur. Didator autem nuUoalio pado creari cofueuit,quam quutns

aliqua maior de 'mprouifj obortaj/nge*

tem urbi clade minitari uideretur. priusno nip e Patribus,udttt pleraq- alia,Disdatore legi fasfuit. Tandem , ut catera

quocfe,idipfum imminutu eft.BeUo enim

quod populus Romanus quu Falifcisgefpt,Tarquinienfibufcp

,primus de plebe

Didator creatus eji CMariusRutilius,

qui er ipfc Magiprii equitii etia de ple=»

*C. Plau be homine * L, P lautiu dixit.Huc magLtid alii. flratu,quonia quaampliflmus efiet , no

nipfexmefcs retinere licuit: g, ucro futu

ros

rotMiare mgiibdtefoUtMfit,%^

pellatu effe nidatorem marem Varro

ait. Huim etiam praetextu magistratus ^[htuf.

Lucirn SyUa,ac deinde lulim Gefar Rem

publicam oppre[fere,tyrannidis tnuifum

atque infame nomen euitare cupienter.

Ve Vitiatore ergo,quantum per uetea

rmdifquifitionem licuit,dixiinus

.

De Magistro equitum.

c a p v t IX»

aVALES T R.IBVKI CelcTim

apud reget,tales firme apudVUtiatores Magitiri equitum fuere: er ut

Vitiatori im ftmmum in populum

fuitju In omnes milites eyaccenfos Magitiro equitum fuiffe ,

traditum efi.Pru

mus Magitier equitum Sp. Cafiiusfuit,

aTit . Largio primo ditiatore creax

tus. id demum efficij fuit magitiriequu

tum apud Vitiatores,quod tandem Pne

fitio oratorio apud Ccefarem

.

e j VeTrib

Vrxfectus

prxtoriHS

f HSE IJEiir>£ Tribuno flebis.

CAPVT X.

np R i s v k i s plebis creandis initium

> fuit fecefdo Plebis 4 patribus in

montem Sanum fafta. Tranfafto enim

Bello , bine Volfcorum,iUinc AEquorxatque Sabinorum

,quum expromitis Pa

trum ferenite legis, de Uberanda 4 nexis

btts fxneratortm plebe,fbes quibufdam

certis 'mdicijs uerfaretur, oxUts tum quas

iam ac nimia lufione protrahi uideretur

d Patribus, M. Valerio "Dictatore creas

to, qui ad populares [editiones compris

mendas,ingen[quegerendum beUummitteretur.quumquepro plebe ad ferendam

legem intercedere ccepijfet,crfe er ple

bem frustrari uideret, magistratufe ab=

dicauijjet : accederetque ad indignatio*

nem plebis, quod Patres plebis anunos

i [editionibus auertere rati, fub prate.

xtufacramenti Confulibus pr£ttiti,nos

m bello cogere ad militandu adniteban*

tur

DE MAGlSTRATIB.jy^ yf

tur.Vlebs permolere idfirenf,in md .>

tan Sacrum, qui eft trans Anienem, ter*

tio ab urbe miliario,fecefit.Quod quum

Ingentem trepidationem incufiijfet Pas

tribus ( quonam enim modo urbem o*

mnium militum robore exhaustam, fi

qua uls belli aliqua ex parte irrepfijjet,

tutari Remp.facultas dabatur;)Menenm

Agrippamfumma ea tempeftate autbos

ritutisuirtm,plebichorum pariter ac Va

tribusjegatum ad componendam popa*

larem feditione decernut: quigrauiufus

oratione,m qua apclogu de conjpiratio

ne mebroru contra uentre induxit, quem

admodum uentri edcojbiratio clade attii

Ierit,ufque eo deliniuit plebis animet,ut

iUius opera pace cu Vairikus iniuerit. In

cuius pattione foederis, couenitJuti ple*

beios vn urbe magistratus obtinerent.

Duos ergo Tribunos tu habere plebs cce

pit, A.Virginio,T.Vetufio Confidibus*

Alia rurfus fecefiiene tres additi Appio

Claudio,®- C. Quintio Cofulibus .Mox

. fEKFSmu00qu?fcm alij. ConfuUbusM. OratioTuluiUo , er q1- Minutio . Hoc patiodecem Tribunis m plebem Romana fuit

iurifditiio, Tribunoru uero tanta creuit

authoritas,ut quicquid Senatus decreuifl

fetjta demum ratum haberetur,fi Tribuniapprobafpnt,Stabant ergo in ueitibu*

lacurk ubi habebatur Senatus ( templu.

enim ingredi no licebat )zr qu£cunq- Senatores decreuiffent,Tribunisanmaduer

tenda perfhrekantur.ut fi pro repub.fore

diderentur,approbarent: c£tera ad arbLtrium reijcerent.Tanqua SenatufconfuL

T. Utera, tx approbafJent.T.literam tergo adijcie

# r „bant, haud alio patio rata indicatum iri,

J'rf

Cr£de tribunitia potestate,fi latius *pa=mba

' {ere uobis noluerimus,Labeonis Antistij

turis peritifiimi conitat fententia: cuius

AuL z.eti.uer’°a, queadmodum apud Aul. Gellium

l.ij. c.iz, fcriptareperi,ita ipfefcripfi. In quadaminquit, epistola Attci Capitonisfcriptulegimus, Labeonem Antistium legumatque morum Pop.Rom. iurifqite ciuilis

dotium

DE HAGISTR ATJB. 7?

Zo&tim apprime fuiffe-.fed agMat,-.%^

quit,hominem libertas quadam nimia,ZT

necors ufque eo ,ut diuo Augusto iattt

principe,tr Rempub.obtinente, ratum

umen penfumqj nihil haberet,nifi quod

iuslum,fandumque ejfe in Romanis an*

tiquitxtibas inuenijfet.Ac deindenarrat,

quid idem ipfe Labeo per uiatorem 4

Tribuno plebis uocatus, reffoderit.luf*

fit enim ei qui miffuserat,ad Tribunos

plebis redire, eifque dicere, ius eos non

habere, neque fe, nequealium uocandi,

cum moribus maiorum. Tribuni plebis

prehenjionem haberent,uocationem non

haberent.Pojfe igitur eos uenire,<*rpre*

hendife iubere,fed uocandi dbfentem ius

non habereJd'que etiam apud varronem

inlibrorerumhumanarumfcriptum ajje

rit Aldus Gettius,Qui fane Varro quum

Triumir ejfet, afjerit fe 4 Tribunople

*

bisnonuocatum juijfeiquum Tribunus

plebis effet,netninm uocari iufiijfe.Ma*

nrm «ero paries Tribunorum in inter*

*8 ItS-ESTEU-J -

extitere ( id quidem ejl um iceterismagistratibusprohibere jieri jatminores ki legibus ad populum ferendis,qu£ plebifcm appellantur. In quibusfune rogddis,Patricinterefe mUiadmodxius quit.Qumetiam in prouincijsproconpalaribus afiignandisjit idemapud Pk?turchwtn in um M. Catonis, maxime inTribunatu P. Clodij uidere licet . liludetu obferuatu ejl inter Tribunos ,ji c<e*teri omnesuna rem prcbafjent,unus ueroid prohibuiffet,plus c£teris quide omnUbus in eaprohibitione polleret, er relisquos omnes facile impedirepoffet.

DeProconfuhri Potestate.

CAPVT XI.

D e h a c quidem pote&atisftecie,nihil quicquam prius reperpquanz

beUo a Populo Romano cum AEqttisinfelicitergeslo,maximoque terrore ur=bi illato. Tum enim Conful,duiin urbe* enia

icra

~} quo celerius delePiumfacere

poffet

B E' H AGISTR ATI E. RjB.^ 7»

poffet,Vroconfulmcreauit,quiobfe

coUeg£ auxilium afferret . Creatus eji

igitur Proconful T Quintius , Albo

Fo&bumio, cf Sp . Furio Confulibus,

Quod uero pro confulibus mitterentur,

eorwnque uice fariiiurieffent, Proccn*

fules appellati funt. Us magistratibus

catera quidem Confularia injlgnia con*

cejja funt ,praterquhn quod fex dun=

taxat lictoribus uti iniunctu.meft.Qui

tempestate non ordinaria quidem,/ed de

legata iurifdidione Froconful ( de quo

agimusjutebatur: quauis posbea ufu eue*

nit,ut propria huic magistratui iurifdU

dio copetere inflituerit . tppagatis enim

imperij finibus, complurium er ingen*

tium beUorum administrandorum cura

exorti, obfcruari coeptu, ut quo quique

anno Confides juiffent,fequentiProcott

fules remanerent

,

cr uarias prouincias

cum imperio fortirentur.Definibus au*

temVroconfularibns, qua nancifci po*

tui,ea breuiterfubijciam.Pote&atefuatti

Procoti

io „ FtsimiuS^oconful , niji in ea proumeia quam eftfonitus, exercere non poteft

,quanuisuo

hmuriam(ut aiuntj iurifdidionem,eam

effe authorititem , manumittere feruos

fucsapudfe nolentes, autfe adoptandos

daripa(?im predare.Contentiofam ueroiurifdidioncm,preterqmn 'm prouinciatradarenon potefl}ne quicquam in prot=nincia negotiorum exoriretur ,qim aiVroconfiibs adminisbraticnem pertinere

foleat. Sm autemfifcalis caufa inciderit,

melius faciet .ad procuratorem C-afaris

,deferre. S iuxoremfecum in prouinciam

al.eatfc. duxerit, quod nonfedfje decentius pUtile

Xenijs hitur*ea que deliquerit,in ea iam ipfamlegedum anirnaduertet. *Obfonijs dono mifiis,uterit.namt prorfus abstinere non debet

,jic in accu

jiem Papiendis modum feruareutalde enim inhu*ded.quo manum ejl a nemine accipere: pafjm ue=que legU rb } uiUJUmwm, er penitus auarifiimum.tur,unde Ab alijs uerb rebus donomifiis, omninohec Junt ab&inere Vroconfulem oportet. Item ah+tranferU emptionibus omnium rcru,preterquant

nidus

E E MAGISTRATU, * l

uiftus quotidiani caufia .Lites uerb,qu&$ta.qua*

fieriofia excufiione , animaduerfioneque quam er

indigent, fiummatim pertradore ac difi= ibi conti

finire non debet . QU£ cognitionem pte pro

exadiorern non defyierant , v.t obfie* xcnijs ex

quium a liberis er patrimonijs exhiben= enijs paf

iur , d. liberis fiummatm animaduerfa fim uuU

pronuntiare poterit. Parum autem ob= gus iurif

fequentes patronisfuis liberos,cum uer= confulto

bis paulo atrocioribus exterreat , tum ru legata

etiam fustium castigatione coerceat,

abfque indicio fapientis,ac fbrijhepitu.

Non habentibus autem aduocatum oh

inopiam,fieu aduerfarij potentiam, ultro

exhibeat, ac denique uniuerfa expediat,

que merofi ut aiunt)'mperio af.ignarifio

lent. Ii enim jignificat gladij potesta=‘

tem infacinorofos,fieruofiqtie animaduer

tendi.Sed quoniam negotiorum prouiti=

cialium multitudinem perfieipfium obire

Froconfiulem difficile efl,Legatum Pra=confides habere fiolent, de cuius officio

pauca videndafiunt*

f BeLeg

^ . fhkistelu- pe Legatis Procenfidum.

C A P-V-X XII.

SO L E K-T Yroccnfdcsob ?ertmg&

rendarurn multitudinem 3 i» Pi cubi-

cia Legatosfutueremini) propria,fed

madatt herifdiftione utuntur: quos prius

etiamqudmin proumciam. pervenerint,

fibi fubftituere non pojfunt . Si quid au*

tcm Legato occurrat, cuimrei grauitdf

exatiioran diligentiam exigat, ad Pro*

confukniremittcre Legatus debet, Ne$GlS

,

gt* enmanimaduertcndi,eo’erc£tidt,feu atro

turjega^ ucrberanM ,Legato lkcr.tia~efh.lt*

tas vultadices wnen lltlgar. CLbui ,

mtom etiam

pupiUis dare poteji . cuitodiarumquc,

quee per Prcuinciamdifbofu.efuntinfU

tionibut, Procor,fui legatam cognitione

commendare: nec prius quam rPrqum*

cia Proconfutdifcedat,Legatum danit*

tere confueuit . Et fi diemfnm obierit

in Provincia Procortfhl, itu demum pbi

mandam negotia exiget, ac fues mte

*

DE sriGlSTSATIBi 50

gra non inueniatur.Si utro abeffe d ProS-

uinciaVrocenfukm ferte(p contigerit,,

aiii/k etiam qua animaduerfionem exU

gant,delegabit..

De «AEdifobus flebis.

C A P V 7 XIII.

A EDI DIT A TEM plcbcialU pTO K€

titstifeimo magistratu habeo : eTutrum AEdites ante Tribunos plebis

creari coeperint , ambigo, memor quod-

exadis regibus ad feccfioncm plebis in.

Sacro montefaciam.maxima quide pars

populi Romani &nto tempore abfque

aliquo m Republica magistratu d quo-

tueretur, extiterk. Qjdn apud Liniunt

hawi multo poft Tribunos plebis crea=

tot, pestilenti quodam tempore, quum

er Cofulalter obiffet, alter uerd apramanimam traheret , apud AEdiles ple*

ktios , er Confutarem , cr Tribunitiam

potefzate,cr tundem totius Rcipublic£

furamam recidijfe conslat.tso quod illos

/ i tvmc

p E N E s T E r i ^

^nc primum mari cczptos appareat»fed quod, longe antea creatos effe potuif-

fcfacilefit.Crefcentibus aute plebeis opibus, itu ut etiam Didatores ac PontifUces de fuo quoque corpore proflarent,

atque Patres multotks d plebe uidi,duos AEdiles plebeios d patribus creatudos peruicerunt. Nam quum AEdilibusludos faciendos,folennifq

;pro ordinibus

'vti concordiam remetis dies in fastis refirendos mandarent, negarentque fe id ejfe

fadurosAEdiles p lebis:conclamatu ejfe

4 iuuenibus Patricijs dicitur,fe id bono*ris deorum immortalium caufa libenter

aduros,ut AEdilesfierent. Quibus quuab uniucrfisgratiaada effent, Senatuf,

confultumfadu efi,utduos uiros ex P4-tribus,qui AEdilesfvret,Didator populum rogaret,Patres comitijsauthoresforent: Duo ergo patriti} AEdiles creati

funt Cn.Qjfmtius Capitolinus,et P.Cornelius Scipio.Sed duos tadc AEdiles crea

ios alios 4 lulio Cofare, qui quoniafrus

mente

de magistratu, ro, 8?

mento praeffcnt,Cereales appellatifot.^ Cereales

apud idoneos inuenio authores:& AEdi *iiles•

ks 4 facraru csdium qua gerebant cura

,

appellatos ejJe.Curules uero i],quiex pa c»ruhs,

tribui creatifunt, quonia fella curuli ue-

herentur, cognominatifunt. Plebei uero

er Curules iamadeo manifesto cognomi

ne funt,ut interpretatione non egeant no

fera. Ludos in&ituere qudue caufa,quL

bufue m ffettaculisficrenf.ad eediliu par

tes pertinet.id etiit erat haud, leue AEdLlitutismunmutfua quifef AEdilis fartus

mpenfa ludos pro modo patrimonij ac

dignitatisfu£ celebrddos(pcuraret:cuius

inAituti M. Cicero in ijs libris quos de

Cffdjsinfcripft, quude fua er Magni

Popeij adiliatememin.it, locuples teAis

eft.Afconius aute Vedianus Popeiu AE=Ailem aratu, theatru,quod fua 'mpenfa

edifcauerat , magnifcentifhnis ludisjtt

quibus currus quu elephantis induxerit,

dedicaffe ait.Id etiam argumentis conice

diarii, quibus nomina AEdiliu,qui ludis

f 5 prifaer

-§<? FiKESTEil A

ffafii erant.-idferiptefuntfacile efl anis

maduertere . Locorum autem diferetio

,

CT cuilibet ordini pro dignitate afigna=

KLdtlm tto3AE<hlium tmtnmscjl. Valerias ma*

mamu. ximusfiripjit Attilium Serar,rni^ Ltt

cium Scribonium AEdiles , Senatus ac.

Plebis loca fecrcuiffe. Qucdfi feruum

quijpiam aut iumentim morbofum aut

Uitiofum pro integro fanoque uendide=

rit, cdiito A3dilium emptorifuccurre-

retur. Quod nero cloaca publica

,

er

aqua duSus , caterdque adificia lau=

.aymunda,integi-dque er expeditu affers

narentur , AEdilium officium efl. De=

quicqttid rerum uidofarv. profyncc

s

ro, frathm pro integrojtfqua uamjfet3

additio edicis redhiberif'olet

.

Ve Decemviris legumferen-

darum caufa creatis

C A P V T x I E I 2,

D ecemviris fumm potestatem

ineuntibus>magistratus omnes qui

Rcmp

te MJGISTR ATIB, ne, «y

Rcmp, agebant cxoluere fas erat:quib<a.

creandis hoc in caufa fuiffe perhibetur,

Plebe enim quotidianis {editionibus,tunt

ck creandos de Plebe magistratus, tum

ad ferendam legem de fduendo i nexibus

fceneratonm , fepe etiam de conmbio

ut inire liceret plebi cum Patribus, non-

numquam ob ferendam legem Agrariam,

diuina funul bumandque omnia mifcen*

te, a? tandem communes quafiam leges .

ferri petente, ne quis ejjet inuidia l°clts,'

leges extraneas accerciri placuit. Mifii-

ergo tres Athenasfunt Legati, qui incly

tas leges Solonis fcriptas ferrent: itera

etia, et? mores aliarumduitatum ncj ce=

rent. lifiere Sp. Posthumius Albus,A.

Malius,er P.sulpitius Camerinus.Lega

ti igitur anno tertio postqua recefferat

,

leges f'criptasreferunt

:pro quibus fane

cenfendis, promulgandis, centuriatis co =.

comitiis ( x^uodtU fandiores cjjen fieri

oportebat )Decemuiros creant, quifuo

arbitratu leges promulgarent, H fuere,

f 4 Appias

S8 ! EHESTEH*KeferZtur Jgppius Ckudius,T.Genutius,P.Sextius]

*iol%

Ll'JL ‘ Vetarm> C-toliM, Ad. Manlius,P„m° 1 ' 3

‘ Sulpitius,P.Curiatius,T. Romulius Sp.

Poilhumius.Viacdtque ne ab horum potestato effetprouocatio. Penes uero alte

rum,ut fors ferret, quoadufque omnem,

numerum periiafijpnt, certis diebus lia

ftores fvrent.TZ.odem ergo anno decem ta

bulas edunt,potestatem mjjnciendi omnibus faciunt,edicunt,agitetfecum omnes,

er fi quid emendari,fuppleri , minuiue

opus effe cenfeant,omniufentetiasisquo

animo effe audituros.PoRqua fatis emenDecem ta

effe apparuit,decem tabulis feriptus‘

‘ leges centuriatis comitiis proferunt, ac

fimulfe magistratu abdicant. Quum «e=

ro rumor pcrcrebuiffet, duabus alijs tia

Iulisius populi Romani plenum ac abfo

lutum fore, iterum habitis comitijs, alij

Decemuirifubrogatifunt.TumAppius

,

cui comitia habere datum fuerat,fefe coa

tra ius fas'que Decemuirum creat. CoUlegafuere M, Cornelius Maluginenfis,

M..Ser

DE M AGISTR ATIB< H 0« $$

MSagius,LMinutius, abius*Y i * al. Vis

gilanus,c^_.Vetilius, T. Antonius Me= balanus

,

renda,Cefo DuiUius,Sp.Oppius Cornis

cem, M.Robuldus. Operapretum efl

audire,quam ij Decemuiri perJftem ac

libidinem dominandi , omnem KeipublL

c£ffeciem Idibus Maijs, quo iniere ma*

giftraium, cum duodenisfmguli facibus

forum ccmpleuere .Neque enim ad rem

pertinere, demi fecures, quando abfque

prouocatione creati effent, mterpretnba

tur.T) ecem ergo regum insiar primo co

fpettu prebuijfe ferunt. Incredibile ejl

enim quantum ea res urbi terrorem inie*

terit . Neque fuus urbem fefellit timor

Trimum quum ab&inered Patribus cce*

piffent, in humiliores crudelitatem, libis

dinemque exercebant . Nominum , non

cauforum toti erant , ut apud quosgras

tiaum aqui haberet. Judicia domi con-

trahebant,pronuntiabant in foro.Si quis

coUegamappeUaffet,ab eo quemappeU £>ectmrejlauijfet,iiu difcedebat,ut pceniteret prU

t~ra'

f s mo dec

-$0 9 E NE ST II t J

-tft‘6 decretoriojktiffe.Opinio etiam fuit,

fcedasclbn inter eas iurdurando didu,

ne comitia haberent,perpetmque De-

cemuiratus poffeffum femel obtinerent

imperium.Hac coditione iam maior anni

pars proccfferat, cr du.c tubule ad dece

ctdieds 'Sierant-,ncc quicquam aliudfu-

pererat,nifi ut Centuriatis comitijs pro_

ferremur

.

Hocperado quum Uberetur

annus, nullxque comitiorum mentio beh.

berctur.tT quanuis annifidos exactio-

^ ne primtos plebs obstreperet, ac liberti

tem penitus amiffm conquereretur, eo

Olinihilo communiore fada,hac petu-

lantia abutebantur. Sei hos urbanos ftre

pitus nudatam heUH a Sabinis AEqulfue

.

impendere,paulum intercipit. Habito

enim ieleduDccemuiri,ar:nato exerci-

tu, in bsUum prodeunt. Dum beUum ua

rio euentugeritur, Appius Claudius DeAppii dati canuir,{paigerendisrebus urbanis remanda hhidt- frat,plebeU uirginis,cuius amore defla

plim^ ~gr^bafftup:ranis confilium capit,Pater* "

eius

DE -MA<31 STRATI*. R O. 91

eim L.mginius,qui tum honejlim orrfi

nem m castrts-Iucekat, Icilio cuidam tri

bunitio iuro puellam dejponderat.Ranc

virginem forma egregiam quum Appius

prece er pretio tentaffet pellicere, pa=

rumque fibi fuccedere cuncta cerneret,

animum ad crudelitatem, fuperbixmque

ccv.uertit : Marco Claudio clienti nego*

tiim dat,ut coram fe pro Tribunali fe=z

dente, puellam in feruitutem afferat:cae-

teres omnes qui 'm libertatem afferant9

rsiecturmn promittit. Opportunitatem

ergo nxflusM.Claudius libidinis mini-

fier, trafemti per foru. puelis/celeratas

manmmfit,feruam fuam,ferua.quc na-

tum appellans, ac fequife pueUam iubetz

eundiante ui abslrxdurus ejfe videbatur.

Quum ad clamorem ereptae nutricifque

fidem Quiritim implorantis, multitu-

dinis concurfus failus effet , ixmque d ui

tuaeffe uideretur , tim Claudius nihil

opus e(fi

• tumultu ait,fe iuregraffari: finon crederent ,ad Tribunalfequeretur.

" Quura

9 % fenestellaQuum ad tribunal uentum efl, petitor

apud argumenti authorem agit,pueUant

domi fu£ natam, furtoque fubtradam,

in domo Virginij profilia effefuppofutam. Interm dominum ancillam [equisquod ita equitas didarct, interloquitur.

Compofuerat ita fe fadurtm AppiusClaudius, ne fine caufe cognitione pro*.

nuntiare inferuitutem uideretur. Tuncaduocatis puell£ intercedentibus,patrem

Reipubhc£ caufa abcffe,iniquum de libe

ris abfentis dgi,c£terxque huiufmodi aUlegantibus, Icilius uir , er Numitoriut

musfuperueniunLlcilium autcm,ut erat

vir ace-r,multa intrepide uociferante,Ap

pius per Udorem fummoueri iufiit. Sed

quum ille conshantifimo animo refiftere

pergeret , ac multitudinis concurfus in*

gens fieret,Appius,ne exortus tumultus

ttouandi res cccafionemfaceret, uades de

uirginem po&erum diem in iudicumfi*flenda dariiuf.it. Interea patrem accer

*

funt nuntij, aduolat in urbem pater: ac

prima

DE MAGISTXATIB.RO.

prima lucefordidatusfiliamfolitu ue£tet

cum aliquot matronisficum in forum du

cit.Vocifirat,opem ferant,lammtatione

Cr querelis omnia implet . idem Icilius»

idem puella ac matrona faciunt. Aditer*

fushac omnia Appius obstinato animo

tribunal afcendit,umdiciasfecundumfer

uitutem decernit: quod decretum quumingetem admirationem mcufiiffet,acM,Claudius iret ad comprehendendam uir

*

ginan , tunc pater intentam in Appiummanus, Icilio-, inquit,no tibi Appifiliammeam deffondi ad nuptias, non ad fiu

*

prum educaui,fed quafo patrio dolori

ignofcas, fi quid fimi/nte inuectus uehe

mentiusSinas ergo coram uirgine me nu*tricem percontari, falfo paterfim: ut re

comperta,equiore hinc animo 'difcedam

.

Seduftd ergo filia percontandi praetextu,

rapto 'e tabernaculo ~Ldnij cultro,filiam

interemit. Quid multa i Reiindignitate

pariter omnes commeti,infbrwm cocurs

runt.Appiusauteut tumultuari coeptum

uiiet

54 fenestellauiict,utuit£ confuteret, obuoluto cape*

te effligit.Plebs ergorecuperande liber*

tatis cccajione na{id, arreptis armis,du*

ce Virginiam Auentinum fecedit , Nec

minus Icilius hicafbris militum concitat

multitudinem > ptebifque urbane cxem*

pio decem Tribunos militares creant3

ingentique cum exercitu ai urbem acce=

dunt, alterife exercituiconmnguntMoc

peratto, armata plebs jccedere ftxtuit*

E6 ergo quicunque per satem,ualetu*

dinemque potueruntgimi uxoribus,libe*

rifqueperuenere. Iis ttmUs motibus per

*

eulfi Decarnari, Senatum frequen*

tem fieri iubent . Rogant quid e Re=

publica fore cenfent , edicere. Demumquum mula ultro

,citroquc in Senatu

agitata eJfent, ac plerique Senatores in*

trepide Decemuires oratione casBgaf.

=

Dece Tarfent , decem Tarquinios appellantes :

decemuiri tandem 'futuros fe in pote

*

liate Patrum affirmarunt, modo fefe ah

miuria tuerentur: acfitnul legatos mit*

tere

EX HAGISTRATO, R 0,

tere ad rei componendas fiatuunt. Mifii

ergo legati Marcia Gratius er Lucius

Valerius probatijiim£ iftimationvs uiri,

de conditione paciscmpkk agunt. Ve

tebatautem plebi inter conditiones p<fc

cis,adfuppUdm Decemuircs:quod le=

Dece»/»

gati primum compofitis orationibus dif-ex "-"u

fuaferunt plebi. Contentu igitur plebs

fuit, ut fui froiTrikuni restituerentur

,

er ut confueuerant rediretur ad Confu=

les.lnterm abdicantfe magistratu Df=

cetnuiri.Comitia Ccnfuhbus /Tribumfp;creandis habentur . Hoc pado creatis

,

exadifque Decemuiris, ad prioris for-

mamregindnis reditum eft.

J)e P rafecto annon.e.

c A p v T xv.

Ovo n i a m de potestatibus agitur,

ratio etia admonet,ut de prafido

- annones extra ordinem tunc

crearifjlito,nomi ihil adijera. De quoja

ne magistratu nihil antea reperi, quam

Appio

$e fENssiEinAppio Claudio,et p.Seruilio Cofulibtii

±

to quoq; anno,quo Tarquiniusfuperbus

apud Aristodemu, tyrdnummortuus eft.

Tum inter Copules orta contedo dicitur

de dedicatione cedis Mercurij: qu£ fane

hac conditionefcpita eft, quod uter dedi

caret Mercurij cedem, is quidem annones

prceejpet.Populus dedicationem deditM.*al. Lc= *pktorio primipilo, no tam ob hominis

diario, meritum, quam ob ignominia Confutura

haud probe in magistratu obuerfatorut

C£terum ut hoc apud Liuium non mihi

planum ufquequaque apparet, credo er*

rorefcribentium,ita de L.Minutiolo

-ftft0 annon£,haud multo tempore poft,m ' w‘ 4 ‘ ufquequaque maniftStum eft.Huius magi

ftratus,difficili tepore,ercaritate anno

*

n£, ufus potipimu. atque opera exigeba-=

tur.Yrumentum undique coemendum

fiquis ultra proprios ufus pofideret, in

medium ponendu curabat,aduehi undicft

CT adueftum iuiio pretio U£nire niteba

tur,Cuius ope magi&ratus egregia popa

loRom

DE H AGISTRATIB. RO. g7

lo Romano penuria laborantifepe cpe-

ra nauatt eji.Eam poteftate de qua agi-

mus,quum Magnus ille Popeius ageret,

a tq; e Sicilia cu magna uifrwneti[oluere

pergeret ,ac gubernatores c hfiis non fe

tcmittendos maxime fieuienti pelago dU

errent,HUfaluberrmd ReipubliaE ucce

edidilfe dicitur:Nauigare enim , inquit,'

'Or „ rr -n 1 rotnpeunecejfe ejt,muerc necejje no ejt. Tantus COrdat,j?i.

praetereaannonae huius caufefanor ,au= mi ditti,

tboritdfq; accefit,utqu£ ahoqui perfo=

tt£ ad accufadonnn mima idone£ efient,

hac tamen in caufa admitterentur.huiufi

modifunt mulieres tnfames,& qu£funt

eius generis , quo nos etiam utimur . Sed

de Prxficto annonx fatis dictum.

De Tribunis miiitum3<& Con-

futari potesia te

.

CAPyT XVI,

Creeris quidem fecefionibus ple-

bis 4 Patribus,quibus Confules de

S fiiQ

Apud Vt-

uiti unde

huc defimpta funt,

iegc.T.Ce

cilium.

pg f E HESTELIA

fuo quoque corpore creari peteret , ex<

ternis etiam bellis ingruentibus , plebiq;

ipfa deledum patinegante,coadi tunde

Patres funt,ut aut ciuibus , aut hoftibus

de uidoria concederent. Ab eoru[entes

tijs,q Tribunos plebis cade uiolados pu=

Urent,quos fcedere cu plebe ido,facro=

fandos haberent,primores Patrii abbor

rebant: Per hacconfiliaeo res deduda

ejl,ut rogatione ComiUi, rributios milU

tum,qui pro Confulibus ejfent , tam ex

plebe,quam ex Patribus promifcue crea3

ri Patres fineret,de confulibus nihil m*mutaretur. Tres ergo Tribuniconfutari

potestate qui militares appellarentur

,

creatifunt,itq; coditutifunt uario ntme

ro.interdum enim uigintifuerunt,inter*

dum plures.nonnunquarn pauciores, fci

defuperioribus tantu tribus hi fuerunt,

Au.Sepronius A tracinus,L .Attilius,&T. Cecilius , patricii omnes. Plebs enim

eo dunTxat cotenta fuit,quod eius ratio

habita eff: uiderctur.Tuc igitur primo a

Confulib

DS MAGISTR4TIB* Ufi, 5>c)

Confulibusai tribunos militares Confua

Uri potestate uentum eji

,

M. Genutio

,

er P.Curiatio Confutatu abeuntibus,

Tenes quefanemagifiratu(ut ipfum no*

tnen mdicatyadem qu£apud Confuks,

p otcsi.es erat coUati , nominibus tantum

immutatis,ac plebis ratione habiti.

De Cenforibus.C A P ¥ T XVII,

OV v m ob multi er uariabeUa,cU

uiUfque feditiones Ronus plurLbus annis populus incetifus

mnjiffet , neque ejfet luitrum aliquodde more conditum,neque diffiniri cenfus

pofiet , neue Cotifulibus quum multumbellorum immineret , id nego tij oper£=pretium effetimentio miti efi 4 Senatu,rem uidelicet cperofam,zj minime C0=filare proprio magiftratu indigere

, cui

fcribaru mnijieriu,cuflodigq;3er tabu=

larucur

a

yarbitriu, fbrmul^q- cenfendje

fubiicerentur. Tum duo Cenfores crea=

g a tifunt

too fENESTELLAtifunt,Vapyrius , er Sempronius,ceris

fitique habendo Pr£fedi,ab edque re CeCenfires

j"orey appellati, M. GeganioMacerino,!

' £r t. Quintio Capitolmo Confulibus.

Inflitutumcp ut quinquennio is magifhra=

tus perduraret.quod tandem tempus ob

Caiforum 'mfolentiam immutatu eji , ad

annumq;redadu,AMamertic Aemilio

Didatore, lulio VtrgilioM Appio co=

4» futibusMirum quippe didu eji, quanto

thvrit&s. cenfur£ mitium parua re ortum - meres

mento adaudu extiterit.Eo quippepers

uenit,ut moru , difciplin&qp. Ro, Senas

tus,Equitumque regimenJecoris dedes

corifqjdifcrimcn fubeius ditione magis

firatus,priuatoru ius,publicorumq lo=

corii ueftigaha populi Romani repofm

ejjent,in Senatu allegere,Senatus prnei

pe defcribere,cenfum agere,luftrumcos

dere,equos adimere:Quos autem putafs

fent parum dignos ,Senatu amouere , ut

fecijfe fertur C.Fabricius,qui Cenfor,P.

Cornelium Rujfnum patricium uirum

Senatu

de magistratib, ro. IO*

Senatu amouit,quod decem pondo argiti

fafti pro conmio appofuiffeLM.au tem

Cato Cenfor

,

C. FUmmij fratre Senatu

eiscit,quod exoratus dfeorto , ut alique

ex ijs quiinumcuUs erant, (obtinebat

enim Procofulari imperio Galliajfecurf

percuteret,obteperauit.Quid dica,qua

leuifimts de caufis Cenforiam inurere

flGtd COItjuCUCfUtzISliSfliS COVpUl€Tltl6 ttlbz

litibus,unguetbq; nitidis,equis ademptis

ignominiaque notatis , exercitu dimi =

sere. Equiti Romano nimium compto

,

ffkndidbque , equum ftrigofum , er

uix haerentem pellem ofibus habenti,

quum ob equitantes urbem Cenfores ue=

mifent obuiam,percontantibus , ut quid

ipfe tam ruber er comptus : equus tam

macilentus , CT fqualore obfitus effet:

Fuc eques Rom. Quoniamjnquit , ipfe

me curo, equum ucro Statius meus fer~

uus.Vifum efl id parum reuerens reffon

fum , atque ob id ignominia d Cenfo-

ribtts notatus efc.Ciuent Rcm.qui altius

g i ofeita

104 FENESTEILAofcitiuiffet in auditorio Cenforumjgno

minie noti, affecerunt.Sed quu id refcif

fent , non incontinentia ,fed ualctudine

fxftu effeJUico restituere. Quu celebra

tioni quorundafyofaliorum intercffent,

uirumquenum uxorem exanimi fuifen

*

tentu haberet,de more interrcgaffent

,

Uleq- ex parentibus,non autem ex animi

fuifententia fe habere reconderet, eue^

jiigio labe ignominia: conuulfuscfiMa*.

gnopere enim ab eorum moiefiate aliena

effe ratifunt,qubd in cojbcftu Cenfm£feueritatisfieuiculus homo adeo ridicu-

lose futifet cachinnatus. Multa in hoc

genere dici pofient, fed omittenda funt.

lUud autem no efi

pr<£termittendu,qub&

altero ex Cenforibus morte fubduao,

alterumm demortui locum fuffici , reli-

gio fuit.Itaque reliquum abdicarefe ma*

gi&ratu , ut duo de integro Ccnfores

crearenturjnfiitutum efi. id enim huic

obferuationi caufam dedit,quod eo an-

no quo GaUi Romam ceperunt,altero ex

Cenforibus,

DE H AGI !f RATIB. R O, lOJ

Cenforibus mortuo,aiter quidam in d<.s

mortui locum fuerit fub&itutus. Omen

ergouifumeft,cr pro lege perpetuo,ne

id amplius juret,obferuatum ejl.Cenfo*

res uerb quum praeterquam ex Patribus

creari aliquando nefas fuerit : id quos

que ut extera immutatum ejl ,atque in~

dijferenter feri coeptum . lUud etiam

Cenforibus negotium datu eftne mfce-

nare modus excederetur

JDe TriwmirU Coloniae dedu-

cenda.

C APV ^ XVIII*

A r i c i >3 1 ^ dttyic Ardcdtcf+tjuii/ftl

de ambiguo agro fepe beUocer=

tajfent , multis inidcem cladibus fefi,

;populum tandem Rojm. ea de reiudu

cem constituere. Qmm ergo utrmfque

duitatis legati oratum caufam uenijfent, t‘mdt

concilio populi arnagifratibus dato,ma

gna contentione adum eft.ldmqueedU

iis cefubus,qum Tribus uocari,er po*

g 4. pulum

10+ FENESTELLApultrn mire fuffraghm oporteret

,coris

furgit P.Scaptius de plebe,magno nutu.

Et fi licet,inquit,Confutes de Rcpubiica

dicere,errare ego populu in hac caufa no

patiar.Sed quum quafiuanum& delirii

rdjcerent Confutes, audiendumq; pror=.

fm negarcnt,pergente uociferare publL

camcauftmprodi,per lictorem fubmo-

ueri inferut.Hic iUe Tribunos appellat,

ad eos admifus,tertium cr nonagejhnit

feannu agere inquifr.eim agrum de quo

duo populi ambigant ,tenere memoria

fixum , neutrius populi ,fed Coriolano=

rum fiiiffe,atque eo fe tepore militaffe:

captis Coriolanis,is ager iure beUi Popa

li R o.faftas ejjet,proinde fe magnope*

re fuadere populum ne inutili pudore

caufamfuam damnaret. Mouitnon tam

hominis autboritas , apuam commodUtas usiifque agri,tantumque Tribunitia

potefias uahtt ei,ut quum hac de re la-

tam cfiet ad populu, lex de agro populo

RontaMuidicaio promulgaretur.id fit*

nefaciam

DE M AGISTR ATIB. RO» 'Of

tiefadura maxime dehoneiiauit molesta

tem Pop.Rom.multumq; apud finitimas

duitates infami# dedeconfque contra^

xit. Qjimobranquum id #gre ferrent

Patre; ,ac non multo pofi indicium, de

Ardeatibus egregie pro auxilio iil.s

aduerfus Volfcos allato meriti effent,

quum tum infamem iudicij notm pror=

fas ex animis delere cuperet. Senatufcon

fultum fecerunt: quoniam ciuitas Ardeas,

tum intestino tumultu ad paucos reda

*

da uideretiir, coloni eo pr#fdij caufa ad

uerfus Volfcos ferVerenturM quum

tura ad populum effet,pUcuifetque mul

to plures Rutulos, quam Romanos colo

nos adfcribendos:priiifque isager qui in

^

fami iudicio interceptus erat , omnibus

Rutulis dtuideretur,quam alterius agri

gleba afignoretur uUa cuiqua,eo tadem

pado ad Ardeates reuerfus ejt. Triumui

ros igitur deducend# coloni# creant, A=

grippam Menenium, T.*Ciuilium Suc= * ciuiliu

culum&M, Ebtttium Helum.Nec ab= skuluaU

g s nuerim

IQS F ESESIELHnuerim hunc magistratum alit! i maiori

bus Romanorum creari potuiffe.Catem

ab mfigniori ratione,^ ingenti Populi

Rom,potestate exordiri non piguiLPer

*

tinebat nero ad huius magistratus offis

nium, ut agros nouis colonis diuides

rent,urbes defignarent,aedificare nolenti

bus areae partirentur, commodis regioni

bus duitatem distinguerent, legibus mas

gistratibiifq; fisierent,cr adffede opti

mi tabernaculi Remb.effugerent.

De Praetoribus.

C A P V 1 XIX.

aWM crebris ac diuturnis certami

nibus nidi tandem a plebe Patres,

ex Confulibus alterum , ex plebe creans

dum concejliffent.id Jibi uolunto. te ples

bis pro aperto ad Confulatum aditu arro

gauire, ut unicus magistratus creares

tur ex patribusJfque d pr^effendo Pr£s

Trator *or ^PPc^aretur

:

tundent eb quod

Vrlatm. mter wbattos w* diceret, Vrbanus aps

pelktui

CE M AGISTR AT JB. R O, 107

petLaus eft.pena- buncuero magiflra=>

tum,adeb omnis publici priuattque iuns

potedtasfuit, ut noutrn ius condere,&uetera abrogare,

facultas effet . Tantum

liero pofhnodim audta cftVrttmUM*

thoritas, ut quod Prator ipfe dixiffet,

ob ipftus honorem, Ius honorarim uo=

caretur . Pateris regiainfignia,confuku

rani,m°

refcujtrme apparatus, lictores itero noti

amplius fex,feUa curulis, er trabea, c£=

terdep huiujmodi tradita funt. Aequatu?

ilis fex numero Udioribus uti concejjum

pratoribus ejfet, Paulo quidem AEmk

lio Prxtori in iberiam cotcndenti( ut ait

Plutsrchus ')duodecim adhibitos Udiores

comperi.Equis albis ,trabea candida ute*

batur Prcetor . Niueiad fema Quirites

fubminisirabdt,ut ait luuenaUs, Demum

quum undique peregrinorum multi «

tacto in urbem conflueret ,neque unus

Pr.ttor turbx caufarum fuffleere poffet,

alter Pr<etor creatus efhqui quoniainter p f»

ns

peregrinos ccgnofceta-, p.'ericinus Pntw<J

pelktus

JOS FENESTELLApeUatus efi.Crefcente uero imperio,m*timpofhnodtm amplificatus eft nume*

rus,ut xvii i.Pr£tores aliquado murbeitis dicerent.Et quia magistratu ucjfierti

nis temporibus in publico e(fe, inconue=

niens erat,quinqueuiri constitutifunt ci

tra Tyberim,crultra Tyberim.qui pof=

fent pro magistratibusfungi. Capti, dem

de Sardinia, mox Sicilia, item. Hiffiania,

deinde Narbonenfi proumneia, totidem

Vratores quot proumciain ditionem uc~

nerant,creatifunt: partim qui urbanis re

bus,partm qui gmnciaUbus praefient.

Deinde Cornelius Sylla qu£SrtionespUx

Micas con&ituit, ueluti dcfalfo,de par-

ricidio, de ficarijs, ac Vratorcs quatuor

adiecit . Caius Iulius Ceefar duos PrcSto=

res,& duos AEdiles,quifrumento pr£-

effent, er d Cerete Cereales constituit.

Itu duodecim Pr£tores,fex AEdilesfunt

creati Deinde diuus Augustus fexdecim

Vratores constituit. Pbft diuus Claudius

duosadiecitpr£tores,qui defideicomifiis

ius dicer

DE MAGISTRATIB. R O. 105

ius dicerent,ex quibus unum diuusTihe=

riut detraxit, er adierit unum diutts Ner

ua,qui inter fifcim er priuatos ius dice=

retritu decem er o-fto Prtftores in ciuitx

te ius dicunt. E£ hxc omnia quoties Ro=

yng funt magiB.rutus, obferuantur:quo~ _

ties autem proficifcuntur,unus relinquis

tur qui ius dicat, k<±; uocatur Prafeclus

urbis,qui Pn-efctfusclm constituebatur.

postea ucrb alius Latinarum jrriaru i«= latinarS

troduaus eji, qui quotennis uocantibusf*

ceteris magistratibus, creari instituerit, ‘

Quibus omnibus quum plurimiingruen-

tiim bellorum ufus exegiffent , corutis

dem adminiftrationes mandari confues

nere ,excepto Pr'&feCio urbis iticiuitete

remanente*

De Quinqueuiris menftrijs.

capvt XX,

av v m mprobitete feneratorum

plebs Ro . magnitudine terisalieni

pene obrute ejfe uikretur. eique diffteui

MO HSES1E1Utati principes plebis fuccurrendtm fiepe

numero tentaffent, inclinatis tandem adconcordiam omnium animis,qui tum Cofules erant,fosnebrem quoquerem, quoddestinari m animis hominum uidebatur

,

leuare aggrefii,folutionem teris alieniia

publicam curam uerterunt.Quinqueer=

go uiri creatifuni,quos a difrefatione peUsnfary.

cl Msfarios appellarunt,qui infigni

£quitzte diligentUq; meriti funt,utper

omnium annalium monumenta celebres

nominibus effent-.hi ergo fuerut C.Duellius,P.Decimus, M.Papyrms,^ .Pont

pilius,T .AEmilius,qui rem porro diffi=

ciUbnam trudantes,plerunquepartiutri

quefempergraucm,cum alia moderatio=ne,tum impendio magis publico, quamiadurafudinuerunt.Tarda enim nomina

er impeditiora, quam facultatibus ad

£rariii rnifAsfuppeteret,£re'm foro pojt

to diffolueruntutnon modo fineiniuria,

fiedetiafme querimonia partis utrmfq*,

exhausta uis ingens aris alienifit.

De Trium

SE magistr atib. ro, mDe Triumuiris Reipuhlica

confntuendx.

CAFVT XXI.

S£ TR1VMVIRATVS R?fpubhc£

con&ituencLz originem quxris, ante

ipfim quem C£far Augustuscum Anto

nio cr M .Lepido gefit, alter nullus a*

pud Romanos prodijffe memoratur.Ego

autem de eoipfo nufquara pr£terea ofjbn

dijp: memini: utrum potestatibus annu=»

tnerandum cenfuerim , haud fatis fcio:

quippe quod eas poteftates, quas iniufs

fu ,pr£terque Senatus autboritztem

quifque , non dicam fortitus fuerit, fcd

per libidinem dominandi arripuerit, ty=

rannides potius , quam poteflates feu

magistratus appellandas duxerim. Vt=

cunquefe res habeat:illud facile animai*

uerti poteli , lulio C£ptre m Senatu ab

ijs quicumBruto er Cafio erant, occL^ ^

fo mox Antonium,quumftudta omnia ad ^ ^

componendam Rempublicamcontuliffe

uider

ttt lESESTiLIiuiieretur,principe didatis euafljfe.Con

fcilim uero dominandi libidine- ,eiedum

Ciceronem, Brutum, c£terofque qui fa=

itioni cius aduerfabantur,urbe excedere

ccegifie.Oflauiano autem, qui testamen

to Csefaris haeres feriptus fuerat,exAfureuerfo,Cicero,ac exteri qui emfaitio=

id obtredabantur , ad Ottauiani peten-

dam confugeruntiex quo faiium efi,ut

Antonius urbe migare adaitus , hoftis 4

Senatu iudicarecur.-ad quem cfprimen=

dum Hirtius er Vanfa Ccfulesmifii, Au

gu&ufque.cwm faf'cibus,Antonium apud

hlutina adepti,fuderunt,fngaueruntqne.

T) efferatis ergo rebus,Antoniusfupplex

ad M.Lepidm confugit,cuius potentia

fretus,0 elautarum,qui <eque animum ad

dominationem intenderat, ad foedusfo*

ciete, temque pellexit: illam uidclicet fo-

cieate,qu.a homicidia komicidijsinperx

mutationem ueniffe dicuntur. Inter quos

ad aedem destinatos , C£far Ciceronem

pro Lucio Cafare auunculo Marci An=

DE MAGISTR ATIB. K <% rtj

toni], eidem concefit. Igitur tyraiinident

pretextu pio magiftrattts palliare per*

gentes,fefeTriumuiros Reipublice con=

feituende appeUauere, quorum nutu er

aujpicijs omnis Refpublica niteretur.

Ceterum eorum animos quorfum ir.cli=

narent, mox ipfe eucntus rerum oftedit»

omnes diuinas humanxfque res comifees.

Omnibus enim intra je. opibus confum*

ptis, adextremu unus Cefar potitus cftt

qui& ipfe omnibus ceteris fupcr&cs,

ipfum de quo loquor Triumuiratwm an-

nos circiter decem , ut Suetonius TraiuquiUus refert,obdnuit.

Ve P refecto Praetorio.

C P P V 1 X Xil

av a l e s apud reges Tribuni Cele

rum equitum,fiue apud Diftatc=

res ffiagi&ri equitum,ales demumfuere ae cff!C!9

Vreefefti Praetorio apud Cefares. Nam prxfefti

quum fecundas pofi Cefarem partesge tr*tar'9-

f.arenl,preejfcntq; difcipline publice

h meni

14 FENESTEtUemendante

,

^deo a paruis ortu, pmxcu

pijs creuit autboritas , ut quum aliquo

tempore 4 Pufefiis ?r£torijs prouoca

*

re liceret ,exturentque exempla maio*

rm ,quo pacto ab m prouocajfent le=

da, poStmodum principis fententia,

a

prifttto Pratorio prouccatio fubla=

U eft. Credidit enim princeps eos, qui

oh lingularem industriam, jidc illorum

atque integritate explorata, ad huius po

tcftatis amplitudinem adhiberentur,non

aliterpro fapientia, acjpleniore digniat

tis fuse, quam eundem fvre indicaturos,

Alio etiam priuilegio huiufmoii pote=

fiasfibnixaejhne ab eorum fentetijs mi

nores £tnte(ut abalioru magistratuum)

restitui pojfent,

J) e quibufiUrn minoribus

magiftratuumjfcciebus.

C A P y T XXm.

Alteram magiStratusfredem bl

urbe Romam aliquando dixijjere

peri

DE MAGISTRATIO RO. «5

piri.Nam quum bellorum munera,ctfte=

ris magistratibus no fufficietibus,ad Vr£

torem deferrentur, quoru munus,admi-

nistratio iuris pr£cipuu fuit,creati De=

ccmuirifunt,qui ius in urbe dice j et,?? &

torumque porter eo tepore gererent, li-

tium indicandaru appellati. Eo temporettlOT

quatuor uiri creati dicuntur,quintarum

cura agerent. Ac tres monetales auri ar= Trei riri.

genticj; flatores,quorum effei diligentia,

numifmau auro argentoque fabricari.

DePrxfetto yrhis& -vigilum.

CAPVT XXIII I.

Divvs Auguftusfalutem publicam

nullius alterius quamfu<e dihgcn=

tLe congruere existimans,coercendorum

incendiorum caufa feptem cohortes ops

portunis urbis locis difpofuit , ita ut

binas urbis regiones unaquaque cohors

prxjidio tutaretur , Tribunis, ey fuper

cmnes clarifJmo uiro Vrafefto uigilunt

prtpofnis. Et licet apud ueteres Rem.r hi trium

triutmtiris nodurnis,sedilibus, tribunifcfe

ii negotij quandoque effet ajlignatum,

pluribus eodem die exortis mcendijs,qui

bas accurrere, fatifque facere non poffe

eos appareret, creare PrefeCtum uigU

Ium AuguiiusCefar in animum induxit.

De incefiribus ergoeffractoribus,furis

bus, raptoribus, apud Preftftu uigilum

cognitio eft: nififi quetm atrox,amfa

tnofaperfona fit,ut ad prejtdum urbis

remittenda uideatur. Et quoniam incetis

dia plerunque culpa exoriuntur inbabu,

tantium , aut fuffibus castigat eos, qui

negligentm ignem habuerunt, aut feue*

ra obiurgatione comminatur,fuitium ca

jiigatione remittit. Quum effrafture in

horreis( ut plerunquefitymfuUfque,ubi

pretiofarum rerum fuartrn partes, P<u

tres familiarum feruant , apparuerint,

fiquddo -cella uel armarium effringatur,

effrattorum fepe , nonnunquam etiam

*Antoni custodum questiones apudhuncmagU

us alias* firatum exercenturEt itu dium *Augu=

fius

de magistr ATI e. r©. h/

fius Ericio Claro przftdo refcripfit.Ait

enim effradis horreis de ea re ad ilium

ipjum pertinere. Sciendum autem Erafe

dum uigiltm ad plurimam nodem uigu

lare oportere ,coerrareque calceatum

cum armis& dolabris,currnque omnes

inquilinos agere admonendi,ne per colo*

norunt negligentiam, incendiorum cafus

exoriantur .Qtimetiam inquilinus ut

quifque aquam in ccenaculo habeat, qua

igneo terrore ingruente, prosto occurre

re pofje cefeatur.Aduerfus capfarios aua

tem,qui mcrcedeferuanda in balneis ues

flimentu fufcipiunt, iudex quoque condi

tutus ejl,ut fiquid inferuandis uedimcns

tis admijjimfueritjpfe idem de quo lo*

quor, magistratus, quadione exercebit.

Ve Duuvniiris clafiis re-

jhtucnd.e,& quibufdam

paruis magislrditbus.

c a p v x xxv*h % vum

uS FESESTE1LA

Dvvm viros clafii restituenda,

utpote haud magni momentimagU

[ratum, omiffurus uidebar,nifi, quod Lt

uio placet minime pr<etereundum,uifwm.

Anno enim quo Appius Claudius, is cui

postea Caeco cognomentum fuit, cenfu=

ramgej?it,M. Valerio,<&r P. Decio Con

fulibm, duo imperia, ut ait Littius, dari

per populum cceptufunt,utraq-, ad Rem

publicam pertinentia: unum ut Tribuni

militufenideni in quatuor legiones crea,

rentur, qu£ ante perquam paucis populi

Juffragio relidis,Confulum zf Liciato

rum fuerant beneficia. Tulere eam roga* -

tionem Tribuni plebei L, Attilius,

&

C»

Martius. Alterum imperium fuit , ut

Duumuiros eiafis ornand£ reficiendxq;

caufa idem populus iuberct. Tulit boc

plebifcitum M. Decius Tribunus ple

*

bis.Haud multo tempore post huiufmodi

rogationes

,

Triumuiri nodumi creati

funt, quibus ( ut existimatione deducor)

difficilibeUorum er ciitilimfeditionum

tanpor

m MAGISTRATIS. i6. «5

tempore,muris custodia que per milites

fationarrios mitterentur.ld etiamrorum

cux£ iniundum ejt,& nodurndsfeditio

net a ciuibus arcerent,& quies urbicos

[eruaretur. Huiusfane partes magiftra*

tusjM efficiam Vrafedi uigilum demum

traduda fmt.Enimuero hortmmagu

flratmm nomina rem frnne ipfam cui

addidi effent,facileostendwit.Hcaj Li-

nias ipferei aitihor ,hacitire ampliat

uerborum facit:apud alios nero nulla

prorfus mentio jit.

De procuratore Cafaris

.

CAPV'S XXVI.

Vltimvh est, ut de procuratore

Cafarisf is enim eft inter Cajarem

£F R-onianura populum constitutus iu=

aexjpauca uideamus. Qumquam prin*

cipalem celftudinemf qua legum,fena-

tufconfultoru,magidratuumcp emmurn

origo manat , moribus irdroiuttumft,

legu imperio,cui praeft no ejfefuppof-

• }} 4 Wti

U0 FENESTELLAtum. CiStemm quonu maioremfej quom inter priuatum ac Rempublicamde

=

cernaturjmpofibile imuenire fitdpsum=»

que principem in propria caufaiudica=

re haud[ane tequum ejfe uideatttr, magU/Iratum creari placuit,cui interfe, priua

tafque perfonas, competens quidem efz

fet iurifdi&io, qui fane efl appellatus.

Procurator Cafaris. Huic magistratui

principalis totius rei licentia commiffa

efbdta ut quicquid ab eo negotiorum inta

perialium getium eji,perinde habeatur

ratum, ac /i ab ipfo Ccefarefueritperas

ftwm.Sel fi rem em quafi prcpriamprocurator tradat , non putant dominumtransferre. Tunc uero transfert,quum ne

gotiwm gerens Cafaris , ipfius confenfu

tradit. Denique fi donationis , uenditio*

nis, tranfdftioms caufa quid agat, nihil

agitur. Non enim alienare rem Cafaris,

fed diligenter negotia Claris obire,Procuratori Ctefaris 'miuntttm efl. id uero

in primis Procuratori huic de quo agi*

mvA

DE MAGISTXAT1B. RG. Tjf

tnus,adfcriptum ejl,quodferuum Cefa*

ris heredem institutam, adire heredita-

tem iubet ,X7 ea hereditas imperatori

acquiritur. Qttinji Ceftripfe heres itu*

fiituatur,fife Procurator opulente he=

riduntimifceat, heredem Cefaremfacit,

Quodft ea bona ex quibus Princepsm»(litum eji,foluendo non funt, cofuletu

dum erit lmperatori,nequid perinde de«

timenti patiatur.Heredis enim m&ituti

in adeundisrepudiandifue hereditatibus

,

congruo tempore explorari voluntas de

buit.Deportandi huic magistratuifacuU

tas permiffanonejl.Sedde procuratore

Cefaris , ceterifque omnibus Romanis

potestatibus, que d principio urbis con

*

dite ufque adAuguki Cefaris tempora

facie tradate que funt, fatis ad plenum

diximus. ?refdis nomengenerale eji,eoTtx^ ,;

quod er Proconfdef, er LegatnCefaa

ris,er cmneis Provincias regentes, licet

Senatoresfint,Prefides appellantur

.

h s Stud

tii

S T V D I O S OLectori .

v m exfcribereinus 5 cumalia admanum erant exemplet

ria,tum ittud etia quod 'a loati

ne Camerte, uirodoctijUmo concordans

tijsQU uoedi ) historiarum ornatum efi.

Eas, quod laborent jiudioforum appris

me leuarc uiderentur,adfcribendos hic cu

ranimus, certi fore ut gr candidus quifs

que lector operam nottram boni cotis

fuleret , Cj Camertem debita, per nos

fraudatum ejfe gratia nemo cauiUares

tur. B eneuale.

In caput i. de facerd.Rom.

Sumpta omnia exfecundo Faft.Ouid.

ibi,Tertia pott.lustinus I1B.4.tXiuiuslib.

primo.Vlutarchus problemate $7.Vale*

rius Maximus tit.i.libri z.capt i?,plura

Tortdlius in didione}Licaum,

In caput 1»

Dionyjius Halicardiba, VirgilM.s.t

AEneii

AEneid. uerfti j o'..Ouidius. i. FasboJbi,

Ecce bcues.lu&inus lib.4?.Diodorus S

u

culus liba.LiuiusUb.t. ValeriusMaxi.

liba .cap.z .Plinius Junior cap .3 4 -Varro

liba,de lingua Latina

,

In caput ?,

Ex Aulo Gellio lib.sxap.r, Macros

bius •-.SaturaaUum.P bttarcbus probl.vs,

LadanJiba.cap. zoVarro liba. de.lin=z

gua Latina.Pliniuscap.zMb.is. hixorix

naturaUs.Eius fesla que pioralia dicunt

tur><s.Nonas Maij celebranturjit 5 .Efa

florumfcribit Ouidius.

In caput 4.

ExCicera.de Diui. Dionyfius lib.z,

Liuius liba .Ouidius circa finem 4- Fad.

Hucfaciunt quefcribit Statius 3. Tkeb.

ibi, Difficiles populi.Plutarchtts proble,

71.7z.77.ps. sp. Valerius Maximus iit

principio librifecundi.

In caput s.

Sumpta ex GeU, omniacapas.Ub.10,

Pluttrc.proble, 41. ©* 4?,Diony.lth.z.

Liuius

Liaitts libro i. Plura de his Varro lib.u

de Unga Latina.

in caput 6.

Dionyfm lib.z.GcU.cap.n.iib.i.Vlu

ra Ouidiui s.Fatt.ibi, Veitafaue.Luere

tius lib.z de reru natura,uerfu 6;.Qua*re magna &c. AuguStinus cap.xo.lib.4.

deciuitdeLSeruius xt.AEnedi.ibi, Finiti

mos &c .docet ubi uiux fepeliebantur.

Plutarchus proble, 99.ponit huius con

fuetudinis caufam.

In caput 7.

Sumptu ex 1.Dionyfij cri.Liuij, Seruio s.AEnei.Ouid.}. Fait. ibi,Quis nifi.

Lege Aeronem s tf-.er??. primi Carmi.

Plura PlutnrchusmuMNuma.Valer.ti

tulo t.lib.t.cap.z.

In caput s.

VItra eaquaferibit Liuius 'm primo,

& Dionyfius in fecundo,lege apud Plu*

tzrchm in uiaNunae.

In caput 9.

Ex Phtircho Proble.Si.GeUiuscap,

4.\e.Uh.Dionyfm libs-. Seruiuso.AEs

neiddbi, Principum.Liumfere ad uer

*

bum fcrbit hac omnia.

Incaput io,

H£c er p lura foribit Liuiuf liba . Ser

um circa principium noni AEneid.fcru

bit Patrem patratum fuijje principem

fotcialium,lege Gellium cap.+.lib.is.cf

P luturcbum Proble.a i

.

In caput n.

Ex Liuio in principio fecundi.Plura

Dionyjiusm princip.f.

In caput n .

Sumptu ex Liuio hb.os.Deca.Sittiut

tn princip. 17 .Plura Ouid.4.Faii.MultA.

ad hocfacientia fcripji in annotationibus

Solini, cap.7.De caufa facerdotij Spado

num,lege Nafo. 4..Fati.ibi, Phryx puer;

Aug.cap.z’; ,Ub.7 .Ciuit.dd.Plura notaui

in comment. Claudiani iib, 1, in Eutrop,ibi,Labentem patriam.

In caput tf.

Dumuirifacrorm 4 Tarquinio Su

perho

perbo creati funt,ut libro 4. docet Dio*ttyfius,Gellius autem cap.is> .liba .ait.Adlibros tres Sibyllinos, quafi ad oraculu

quindecim uiri adeut,quu dij immortales

public£ confidendi junt.D e dedicatione

#dis Cajlork aPo&humio lege qu£feri

bunt Anto.cr Marfiis infineo.faft.

In caput 14.

Cicero

.

?. de Oratore dicit tres uiros

iEpulones 4 neteribus pontificibus in sii-

tutes propter facrficiorum multitudi=

nem. De horum epulis feribit Valerius

in principio fecundi,er Augustinus de

Ciui&tc.Videfitidne uera qu£ SypontL

itus de his afferuit

.

In caput ude magistratibus.

Ex Diony.Ub.i.Lmo liba.. Defena*

toribus extat tit.o.primi Digcft. plura

Pluurchusm uita Remuli.

In caput 2.

Dionyfus libro 2, L iuius libro t.Plu

tsxchusln nitu Remuli. Quidam existi*

maniLuceres 4 Lucumone deo denomU

1 natos

117

natos. PeBus autem Pompeius a Luceo

Arie£ rege, quod auxilio fuit Romulo

aduerfm Tatium bellanti.

In caput 3.

Quare aute creatifuerint,docet Pop.

tit.uprimi.T>igeB.ponit aute Quaftcru

genera duo.Primum eorum qui pccunk:

fecundum eorum qui capitalibus rebus

prceeffeni.eorum officium narratVIpia.

iit.X.primi DigeB. Lege varronem IU

bro i.de lingua Latina.

In caput 4

Ex Dionyfo lib.i. er Liuio librouPkt&rc.in uia Nume.

In caput ?.

Liuirn Ub.uDionyfus autem lib.;. di

cit cognitione fororicibe permiffampo=

pulo.Pompctith.primWigeB.ConBitu

t{ funt, inquit, er Triumuiri capio.hf,

qui carceris cuBodiam baberet, ut quum

animauerti oporteret, interuentu eorum

pcret.Varro etiam meminit libro primo

de lingua Latina,

;Itl capi

In caput s.

Qu£fcribmtur hoc titulo,habentur,

fere omnia ab Vlpid.no titu.tz.primi Digeit.GeU.capMlti.lib.i4 .

Irc caput 7.

Sumpta exfine i. Liuij, ex 4.Diony*

fij.Vomp .tit.i.i.Digcii.de offic.Confu

lis habetur.titulo 10. primi Digeft. Au=

guitinus capo s. libr.i. duitatis. Primi

Confides Calendis lanuarijs creati fiunt,

Inde fititum ejl,ut lanuarius primus men

fis anni 4 Romanis haberetur.Pluarchus

problema.18

.

In caput s.

Sumpta ex t. Liuij fire omnia.plura

notatu dignaferibit Dionyfius circa fine

quinti.ld aute anno i.poit reges exaltos

fkdu ejfiefcribunt.Eutropius cap.i. prU

mi,ZT Eufiebius lib.tetnporum.Legem de

prouocatione habes a Liuio lib.j.Poms

ponius titu.i.primi Digeil

,

In caput 9.

Sumpta ex i.Liuij.& u Diony.circa

finem

fine.Eutro.grE ufeb.tibi'fupra. De hoc

magifiratu.tit.z ,gr n.primi Digejh

In caput io.

IAttius omnia lib.z .Bionyjterfas fine

lib. <s.Augustinus ca. tS. lib. de Ciui.z.

OuiLi.Eafi.ibi, Fleti uetus. Sacer aute

mos ideo diftus efi (authore Fcfio)quo=

niam louifacer erat.

In caput tu

Liuiusin principio lib. Tnonyjius

in fine «. aliterfer,tire uidetur. H£c grplura habentur primi Digeftorim , tkculo is.per totam..

In caput rz-.

Hcec& 'plura de legatis proconfultt

habentur titulo is. primi Digefionm,

per totum.

In caput in-

Ex principio 7 .Liuij.Dicnyfim li.s

.

Gellius cap.zu lib-. jt. Plura congefiit

F lahius tibiiide-Roma triumphanh'F0-po.cii.i .prinii-Digeftorum.Yarrc lib.t.

de lingua Latina.

In caput 14»

Sumpti omnia ex^.Liuij.Diony.uer^

fus finem lib. io.gr u.per totum hanc

biforia profequitur .. Valerius lis.ca.t.

P lura noauicircafinem primi libri Flo*

ri.ld autemfa£hm efianno. cccj. ab ur^

be conditi,ut cap.n.lib:primi docet Eus

tropius. Eufeb. lib.temporum dicit an-

no cccij.

In caput ir.

Pomponius tit.z.primi Digefl. Au-

guflinus cap,i7 .Ub.j.de Ciui.dei,De co-

pulatu Appij Claudijer P. Ser. ac de.

morte Tarquinij apud Ariftodemu Cum

is uidelket,feribit Dium ,inter pnncU

pium er medium lib . ». Item Dionyfius

Ub.7. de contentione confidum obdedU

cationem cedisM ercurij,feribit Valerius

Maximus cap.? lib,?.

In caput i e.

Ex Limo lib.4-.titu. %.primi Bigefio

rum.ld autem fa$m efianno cccx.ab

urbe conditi.

In

In caput i7.

Sumptu ex lib ,4 .Limj , Poponius iu-

rifcofultus tit.z.primi DigeStoru . LegeAulum GeUitmlib.7-.cap. ultimo. Ceti-

[orum leges plurimas ponit Cicero in

princip. lib. 3. de legibus.Multa llanimUba.de Roma triumphante congerit.

In caput ts,

Liuius lib. 3.1. Decadis in fine hicpluraferibit.

In caput 19.

Sumpta ex Pomponio iurifconfulto

Digeftis de origine iuris. L. Neccffariu.

Liuius in[ne fextiplura, ilauius lib. 1.

de Roma triumphante.

In caput ic.

Habentur hic omnia ex 7. T. Liuij,

tlauius liba.de Roma triumphante.

In caputn.Suetonius tit.ic. lib.fecundi.Plutarc,

inuita Ciceronis. Liuius lib. uo. Ilo*rus capite 7. lib. 4., de Triumuiratuycipub. constituendi, meminit Varro vti

i i libro

4

libro quem ifagogicon 'mfcripfit. nide

GcUimn li.^.cap.v .Fuit ergo ante Gfe

faran AuguRam hic magibkratus apud

Romanos habitus.

In caput n.

H£C& plura U Digestorum deof.

=

ficio Pnefedi PrfJoriodege unica.Ver

bafiunt Aureliani lurifconfulti.

In caput i?.

Leoe Aulum Gellium libas, cap. 14,

Cri^Digejl, deorigme ittris. lege z.

parag.Deinde.crc.habetur h£c omnia,

In caput 14.

Sumptu, ex primo Digeflorum de of-

ficioPrafecliuigikm.per totum.

In caput i?.

pkiM FUuius lib.A, de Roma trium=

phante.

in caput z s.

Sumptst /ere omnia ex titu. -p. primi

B getiorum ab vlpiano.paulo er Ofe

lijhato.

I I N I S.

T I DE ROMANIMagistratibus, Sacerdotijs,

lurijferitis,& Legibus

ad M. Pantaga-

tum libellus.

E.D E R E GriREis Rom£ , er imperij

Romani conditor Romulus,

_____ Marte genitus fuit. Is pofis

qua omnium confenfu pr*fuit,hgem tu=

Iit, ut nemo regnum aut magistratu 'mi-

ret ,nifauthor jieret deus, ipsique per

aujpickconfirmari uoluit.Vocabulum i

regendo dedudum ejl. Multitudinem .0=

mne Romulus diuifitin partes tres,quas

Tribus appeUauit,er fmgulartm tributi

duces,Tribunos nommauiher ipfas tru

busm triginta partes diuiftt ,quas Cu-

rias dixit,quoniam earum cura rejpub IL

cafententiam expediebat , er inde lata

ab regibus quaedam leges Curiat£ deno=

t } minata

Kcmuttis.

Triluty

Tr;/"«!«»

Curia.

Curia.

ia.Xy.

154 POMPONI! 1AET1

mi/tiiU funt. Curiarum pr£/tciot Cu

*

Curiones. riones ddxii,s Curionum decuriones.L.~ Papyrius,qui fuit tempore Tarquinij Sit

Jusciuile pcrbi latas leges in uolumlna redegit,

fapyria- Vnde iurisciuiUs Papyriam nomen de=mrn- ducitur .Rexfacrifkijs

,

er tanplis , esomni cultui deorum,es legibus

,

erribu-s praeerat,magnarum caufarum iu=

dex, minorum uerd caufarum Senatum

uoluit effe ipfe Romulus indicem.

De mdiejhtte regis.

R o m v i v $, ut haberetur honor ac

ueneratio reghe mxieftati,purpu-

rea ufus ejl ueste : duodecim legit,qui

fuccinctis ue&ibus expediti multitudU

nent uirgis coercerentJEoj 'a ligandis hos

tStores, mmibus , ut C.Valgius meminit, Lido-

iaftes.

' ves appeUauit-.ut ejl, Lidor colliga mas

tuis. Duodecim es hi fafces ante regem

setms. ferebant,ac totidem fecures ,qmejigna

puniedi erxtj-egit es regij corporis ais.

jftodes milites ccc.quos d proptitudme,

id ejl.

CE E AGISTRA TIB« SO, l}f

Heft,celeritate, Celeres appeUauit,er celeres

:

eorum ducemTribrnu celerii, cuius erat

fecundus poft regem locus.Valerius An*' 1 "

das ait , a primo eorum duce , cui Ce==.

ter nomen fuit , celeres nominatos . Ii

erant Equites Romani,quipojiea expu

*

gnato Trojfulo oppido Tufeorum, ut

laniusferibit , TrojfuU dici: funt. SeUa TrefoH.

ufus eft curuli

,

er locum eminentem in $e0.u <#-

farte fori £dificauit,ubi iura daret.

Ue Senatoribus.

Senatores d Komulo decii Vatras.

centum , aut a nobilitate gene * Patrim.^

ns , aut ab eetute,aut dfapientia , ut a

*

pud Athenas , nomen cepere. Udem Pa= nt

tres

,

er eorumfamilia Patricia , ijdem fes tmiu~

rnultmdis patroni , id eft , defenfo

*

il!-

res erant. Hos appellabant peregrini

Principes m ciuitxte. Qui pofi hos

centum. Senatui adferipti fuere , Pa* Pa/res cg,

tres eonferipti appellatifunt.Quod ue^feripu.

rbipfi confutuerent,raui erat,Senatu

f

i 4. confultum

POMPONII IAETISenatu/- cctifultum dixere

,

gr tunc efje carpittofrltum. quam plebes difficulter conueniirt.Ram

quum 4 Patribus per difeordiam fece==

Tklifci- deretjura febi consiituit,qu£ plebifcitzt

ta- meantur.,..

De potestate Senatus

& plebis.

Rex ad Senatu referebatSenatus de

omnire cognofcebat, & fuffragiu

ferebat,& quod uifum pluribus /fiebat.

Populus magistratum creabat, legesjart

ciebat, de bello decernebat.

De Interrege,

Sp at i v m temporis 4 dcfunUo re*

geufq,ad creationem fcquentis, itu

terregnu dicebatur

:

er qui praerat cumregia potestate cr 'tnfignibus , Inter-

rex erat.

De Duumuiris.

T v l l v s Hofidius rex,Duumuiris

potestatefecit indicandi de capite

M.Or

.M. Oratij ^quifolusex tergeminis'betlo

Albano rcnianferat , cr reus accerptus,

quod extra portam Capenam obuusnfoa

rorem interfecerat ,qu£ maritum fuumunam ex Curiatijs aefum lugendo, uifto

rima c? libertate populi Romani £gre

ferre -didebatur, fcd abfelutm i populo

fuit propter patris Uchrymas.Namdixe

'

rat TuUm Si prouocarit,prouocations

certaret. Et b<sc prima fuit apud pcpu*lum prouocatio

,

er hoc primu de rebus

capitalibus indicium ,

De P rxfeclo "urbis,

Romvlvs unam elegit,queninrba

nis negotijs prf.fe.cit, ut Eiouyjmait:huncpr£tmam urbis fuiffe fatis con

fiat. Longo pofi tempore,tmtmnfibiurbis prfjedura uendicauit C<eftnm tem-poribus, ut crimina omnium in urbe co

-

gnofceretr. er demum quum C£fores ab .

urbe ahcffent, Pnefechu uelut alter Gf=rfar imperabat. De rebus omnibus, qu£

i s adurb

t}S POMPONII LAETI

ad urbem pertinebant, cenfebat.

JDe profecto Pnetorio.

Praefectvs Pr£ toriofub Cafa

ribus difciplime miliari praerati

eius posteaauthorias auda erga forata

fes caufasvubi imperiu declinare coepit

,

nomenmuauit, Magider ftabuli didus,

patuli, quum antea fub regibus Tribunus Cels-

uagifler rum juit

,

er fub Didatore Magijler

EfUim. equitum.

De Prjefeflo annonas.

Dicvnt quidam annona precfedu*

ram habuiffe initium qimtodecU

mo anno pofi exados reges,Appio Clatt

dio Sabino,& P. Seruilio Prifco c o s s.

fed uerius constat anno decimoodauo T.

Geganh,P.Minutio c o s s. quo tepore

annonce maxima caritas fuit mifique mSicilia fuere P.Valerius,crDGeganius

pro aduehendo frumento. Volunt alij L.

Minutum fu iffeprimum annonceprafe=

.. .. i dum

DEM A GISTX ATIB, EO,

itum:fatifque condat, non nifl exindt=

gentkjrumeti hunc magistratum creari.

De Pr.efedlo 'vigilum.

awM urbis tdiflcia flpemmeroincendio flagrarent, dium Augu=

fim quinque cohortes, ut inuigilarentur

bi,difyofuit,zrflnguU duas regiones cu

flo aiebant,tuncenim erant regiones quatuordecim.His quinque cohortibus pra^erat Praefletus uigilum , apud quem co*

guitio erat omniumfcelerum qua noiiur

r.o temporeflerifoknt,pr<efertm de in-.s

c-endio er latrocinio,

De P refecto in militia

.

SiNGVLORVM ordinum in militia

aliquando praflcli creati funt, hoc

eft quod fepetumero de praflftis alarii

er cohortium legimus, hoc fcilicet erat a^ar<* &

uoluntxte Ducis, id efl, exercitus Impe-c^ori*°

ratoris,aut Reois.

De P rajeclo legionis.

Pnefici

t-40 POMPONII LAETI

P raefectvs legionis, abfentis te

gatiuicdn tenebat, parebant ei Tri

buni,Ha$tati,Pildni,Centiiriones,zrde=

nique totus exercitus:arma,equi, ueftes,

difciplina ,ius , annona ex ipfhis cura

erantpuniebat,foluebat.Eligebatur au=

tcmiuftus, diligent, fobrius, cui neccjje

erat er alium tituhm ha.bere.lpfe etiam

Tnmipi- erat comes primi ordinis,quem Vrbnipu

lui.‘ hm dicunt,qui centum es fexagmta. mi-

litibus preeji.

De Pr.efefto caftrorum.

C a $ t r o r v k Prefttto cura erat*

calirorumpof\tio,uaUi,fi\fe,ten~

tona,Tabernacula, tormenta bellica,grcatera 't&Uadtem egri er medici, is elige

batur peritifimus,ut alios edoceret.

De pr.efeclofabrorum.

A rtifices qui fequebantur ca=

fra,ut fabri lignarij, carpentarii,

ferrarij esc. quiadfabrilia officia iepu=:

.tari

DE MAGISTRATIB. R 0. T41

Uti erant, Vrcefbdo fabrorum parebant.

Is eligebatur idoneus ,?? quifciret bene

caftris prouidere,?? prafertm in expu-

gnatione urbiumfub it erancos cunicubs

facere,?? aliajmilia

.

Ve Confit libus.

v l s 1 s regibus,authore Lucio Junio

jj_

JBruto Tribuno Celerum, Confla-

re imperium fa clam eji cum omni regia

potestate er mfignikus . Confles didi Confulef.

duo, a conflendo , id cfl, prouidendo.

Creatifnt comitijs centuriatis a Pr£f=do urbis, ex commenturijs Sendj Tulli:

er kifereL.lunius Brutus, qui Tribu-

nus Celerum erat,?? L.Tarquinm Coi

latines, armo ab urbe condita 1 44. Inde

noni Confles urbem lustrarunt, er pri-

mi iurarunt nemineRomafe pajfros re

gnare, er idem ftdt populus, Apud eos

ftmma totius imperij er,at : hi Senatum,

Populumque per Accenfos er PraeconesA

cogebantfi exercitus dudabant.Ab eo- Vrfcoms.

rim

TriSiata

r.2.

POMPONII EAET1

rum magistratu numerus amorumfignd

batur,prouinck Confalibus defcribeban

tur.penes quos , ut inquit Pomponius,

fummum utiiusejfet,lege rogatum eji:

CT ne per omnia regiam poteflatemjibi

uendicarent , lege cautum fidt , ut ab eis

prouocatio e(fet,neue pojfent 'm caput ci

m Romani animaduertere miujju popu-

li.Solum relitium eji iUis, ut coecere pof

fent,zr'muincuU publica duci iuberent.

De Vicratore,& magi-

Jiro Equitum.

Anno duodecimo , utalij ucluntno

no, poti exatios reges, T, Largio

Tlauio

,

T. Clodio Sicelo coss. utalij

feribunt,T.Largio Flauio, er L.Potihu

mio Cominio,quum quadraginta Lati*

norum urbes , authore Ctiauio Manlio

coniuraffent m Rom.T.Largius d colle*

ga Cloelio, er d Sanatu, PopuloqueRo

mano creatus Vitiatorfuit. Vitiatura,

’ ftmmus magistratus fuit: habebaturque

DE MAGISTRATIE.Ee. 14}

hifummo periculo ultimum remedium.

Dux fecurcs Dictatorem praecedebant.

Ab eo ad populant prouocationon erat

,

©" ei capitis dnimaduerfio data, efi. Sex

menfibm durabat. Defignabat p.bi Di- Magister

flator magi&rtm Equitum, qui primus

fiitSp.Cafim.

De Qujeftcribus.

Romvlv 1, ut limius libro feptimo

feribit,fufffagio populi Q u£&o=res binos creauit : alij uolunt HumantPompilium. Sed uerius conflat de Tullo

Hostilio, q uxflores ab inquirenda erferuanda publica pecunia difli funt. Gupialibus rebus pexerant, Ciues Rorna*

nos capite punire his licebat. Vrouincias

fortiebantur:primum Patricij creati

,

poflea indifferenter Patricij er plebei.

Et Varro ficait, Quxflores i quteren* QuastaZdo, qui conquirerent publicas pecunias, rts *»<&'

©“ maleficia,qux Triumuiri capitales

mne conquirunt Pxdionus ait. Senas

toris

144 POMPONII LAETI

toris prima adminiibratio erat Questoremjieri,prouincice curam gerere

,pectio

nie publice in uiuerfos ufus erogande.

Cornelius ait,Repetitakge curiata, a lu

a

Qax&o- nio Bruto poji exailos reges, Qudlo-

res, duo. rcsho creati,quirem militaremebfnimrentur , Valerius Potius AEmitius

Mamercus. Duos deinde addidit,qui res

urbanas curarent. Mox cfmrn jiipendiu

rie prouincue fieret,duplicatus numerus,

pojtuerb SyUe kgem,creati uigmti

.

De Tribuno plebis.

n no decimofeptimo poji fugamjT\.Torquinioni,Aulo Virginio Moti

ta.no,ev T.Vetufo Geminio c os s.ple

bes nexu, granatu?&fepenumero dece=

pta., [editionem jecit: er tandem Sirmio

ducejn Sacrum mentem, fecefit? qui di*

jiat ab urbe tribus millibus paffiii trans

Amene.Pifoauihar efi; bi Aumtinofe=s

cefioncm plebis fodiam cjft : &.qutmM osfucer idic plebes arma nonfumpfffet . Mens

facer

BE MAGISTRATU;. R 0 , i4f[acerputatus efi,unde nomen montim*pojttumjuit. Hinc Poftbumio CominioC/ Sp.Cafiionouis c os s. dccernctibus,u.ecem legati eliguntur ad plebem,duo-rum primus[it Menenius Agrippa quioratione fuapkbem Patribus concdia-uit raefe Septembri petiuitplebes exfuocorpore magistratum creari. Tribunith T . , -

potestas hiec .fuit: creati Tribubus[ire ufpZi ribuni quinque,L. Brutus, C.Sicinius, '

C.Lianm,PjJcimus,C.lufilius Ktma

nus.Quidam duosfcripfere, C.Liciniumer L.Albinum.Hrcfuit Reipublicce pe-fm, Eme ciuik nefas ortum habuit erquemadmodum propter [editionem effeccepit [editiofus magistratus, femperfuit Confulare ius imminutum. ConfulUbus Tribuni non parent, quum caterimagmratuspareantSacrofanftos enim uo= rrihmijiluit fuos Tribunos uulgtts: hi [edebant

"0JanCii-

prmiadlmen, & afa Senatus modoprobabant,modo[indebant. Diesuerbquo Tribuni eledli [ere, [it quarto

k ldus

tjf.ff POMPONII TAETI

Idas DeccmbwierW loco ubi castri po

fuerunt, creita ara loui folilenti metum,

^ . Tribuni didifunt,ut Poponius ait,qudd' ri

ynde. tunc in t)-es partes populus diuifiS erat,

aut d. Tributi fufragio, qu£( ut Diony*

fuis ait )tunc quatitorfuere. Legimus in

histonis Diodori , Tribunos quatuor

creatos, C. Sicinitm, L, Metorum,M.

DuiUium,Sp.Attiiium,Appio Claudio

,

er T.Curtio coss .er pefi anno viccji

moqmto tres tribuni Confularipotcsht

te creati,M.Gcnutio Agrippa, er Cur-

tio Chilone coss. Tribuni fere M.

Sempronius,!..Attilius Logus, i .Quin

tius: er pojl annos fex totidem Tribuni

creati fubeade potestate, Manius AEmi

hamas,Mamercus C lodius,L.Qumtius

.

Tofi quatuor annos quatuor creati, M,

lAinius,Q^.Sontius,ScrudiusVrf-texti-

m,Cornelius Coffm. Sequeti armo tres,

M.Fabius, M.Fimus, Lucius Seruilius,

CT fequenti anno L.¥urm,Sp.Vinaritis:

erpoji annosfeptrn,quatuor,1C.Furius

T.Qjfa

DE MAGISTSATIB. EO. * 4-7

T.QuuitPus,M.Poftkuinius',Gr Come*Unt.Hos omnes Tribunos ConfuLxnpo=

tefatejuijfe confiat.

TteTribunis militum.

Anno ferefeptuagefmo poft exa*

dos reges,fequenti anno poftquamTribunitia potestas Confutari iuri cefit,

oratione CatnifU, tres e Patridjs creati

Tribuni militares , confentknte plebe.

Omnem Confutarem authoritatem ha*

bitere. Et ij fuere L. Furius, L. Cloelius

Corinthius,Atd.Semprmius Atracium.

Sequenti anno quatucr, P .Lucretius, C.

Semilius,Menenius Agrippa,Sp.Vetu

*

rius.Tertio anno quatuor,Aul.Sempro=

nius,N..Papyrius, iFabius,Sp. Nau*cius

, Quarto anno duo, V. Cornelius, C,

Eubius. Quinto anno quatuor, L. Tu*beroX.Corneiius

,C.VaIerim Cenfo,Sl.Fabius. Ei errabantur ex Patribus,&ex plebe.Sexto amo ius imperii Romani

k s, ad Ccn

t4S POMPONII LAETI

ad Confulcs redijt: quijuere M.Cornes

^ luis Purius,officium autem Tribuno-

mihtum Yvm ut Marcellus de re militi.--

*

rifcribit, erat 'm castris milites contines

re,&ad exercitationem producere,uigis

lias circuire,reifrumet&rue praefje,ques

reUs commilitonum audire, uaktudinas

rios infficere

:quoniam is qui tuli officio

praefi, er dare erpbjeruarefditrenfia

omnia debet.Padianus ait. Tribunorum

militarium duo genera: primum eorum

Kufifki. ^i Rufulci dicutur, er vn exercitu crea

Comitiati rifohnt. Alij funt Comitiati,qui comis

tijsdefignaniur.

Ve lAEdilibus.

Plebes ubi efacro monte ad urbem

redijt,4 Patribus mpetrauit,ut lices

retfibi alios magistratus creare, qui Tri

bunonm ministri effent,qui er adesfas

cras,& primtds procurarent,er qui an

Audites 1l<m£ p'eaej]ent. Creauit igitur AEdiles

curules, quatuoriduos qui abfolio eburneo Cunt

les didit

DE HXGISTRATIB.R 0. 14$

tes didifuntiregijsutebatur infignibus,

er ornati purpura, curam facrificiorim

& ludorum habebant.Scio er a quibuj*

damfcripttm effe AEdiles duos ex Pa*

tricijs creatos Curules, eo tempore quo

primus ex p lebe Confulfadus efi.Scd cre

dibilius eji,ut ijdem 'mteUiganturAEdUles : Meminit Dionyfim libro fexto . E t

alios duos creauit plebes Pnepofitos an*

non£,quos aliqui putant a diuo Iulio con

fritutos, er nominatos Cereales. AEdi- Cereales,

lium curulium potedasadeo creuit,ut ai

eosfumma rerum ,& maiedas Confu*

laris imperij uenerit.

De Cenforibus.

av v m cenfusaudus ejpt,cr Con

fules non fufficerent, duo creati

fuere,ad quorum cenftonem,id eft, arbU

triim,cenferetur populus ob id cen*

fores appeUatLer primifuerunt C. Pa*pyrius.cr Sempronius,M .GeganioMa

cerino,et T, Quintio Capitolino coss,

k 3 Creab

3.<o POM:?gS M t AE T !

Creabantur autem qxmto.quoque anno

Zmbmm.0 tiO j tepus Lubbrum appellabatur. Afco

nius PMianus aitr.Cenfores quinto quoci;

anno creari folckdnt. Hic prorf.is cities

fic notabantur,ut qui Senator e(fet,eijce

rciur Senatutqui eques Romanus,equum

mblicumpcrderct-.quipkbeius,m centu

tubulas referretur, er ararimjieret,ac

per hoc non effet in albo centuria fua:

feladhoc effet ciuis tatmnmodo,ut pro

capite fuo tributi nomine <eraprscberet.

Idem completo quinquennio iu&rabant,

yy uuriliafacrificia de fue,oue, tauro ft

ciebat.Ciuium Romanorum primus cat

Attende fusfaftus efe fub Scruio Tlitto L X X x=

amphtadij j 1 i,miUiuM ctdcc. Secundus cenfus

fiepo. e.0.tert

-

g dnno pojifeigan Tarquinioru,C.

Valerio publicola,et T.Lucretio coss.

Inuett puberumRomanoru c c c x x x.

miilia.Tertius cefus anno x 1 1. T.Largio

llauio, cc * Clcelio Sicelo coss. lient

T. Largius Dictator cenftrn renouauit:

inucts, puberum Romanorum c umillia,

i; ..J gTDCC.

DE HAGISTRAT1B, RO, 1<i

CT d c c.Anno x : x. id e£t,fecundo posh

Vriburdtum,habitus d Cofulibus cenfus

quartus: Inueaciuiu Romancru clxi.

miUia&o c c-Anno x x x v iSeruio Ser

uilio,cr Au.Virginio Cofulibus habitus

cenfus , muena ciuium puberum plura

quam centum er decem millia, er cate-

rorum trecena, er xx :: .miUid.Av.no

xxxvii i,Au*lV^alio,et L,*tFurio c o s s

habitys cenfusfextus,tv ciuium Rema=

noram incertus numerus. Supra annum

lx. ciuium numero , ut diximus creati

Cenfores fiiere.

De Decemuiris.

A n n o ab urbe condite, c c c i x.

Decemuiri pro Confulibus creati

funt

,

er tertio anno depoJiti libidine

Appi? Claudi],qui Virginiam ftuprauit.

Decemuiri ki fuerunt, Appius Claudius

Kegilianus,T,Genutius,PubliusSextius,

Sp, Veturius , C, lulius, Aul. Manilius,

C.Sulpitius, P, Curiatius,T.Kosftulius,

x 4. Sjp*

Ifl- FOMPOKIS EAETI

Sp. Pdithmiiui Cakinits; H? ex Athenis

leges tulerunt in x,tabuUs:datm<fc eji eis

uisfummu,a quibus prouocatio no erat:

er datum etiam uti leges corrigerent

interpretarentur. Sequentianno duas

buUs addiderunt,er inJe appellate leges

lex.x*. x 1 utabularu.Quidam uolunt non ebur=

tabularii . neis,fed £neis tabulis mprefjks leges pro

roslris pofitos.Quarumjirendarim an=

thoremfuiffe Decemuiris HermoderumEphejhim exulantem in Italia, feribunt,

ut Pomponius refert.Dionyfius pro Cus

riatio Oratium dicit.Sequentianno Dfscemuiri rurfus creati, Appius Claudius,

Q_,.Fabius Vibolanus,M. CorneliusMaluginejls,Marcus Seruilius,L.Minutius,

T.Antonius Merenda, Manilius Robus

leius, Q^.Petelius , C£fo DuiUius, Sp,

Oppius Cor, Apud Diodorumfunt, C,

Sergius, er P. Manius.Tertio anno ijde

profuere , neque Senatu , neque plebe

fuffragia dante, er ideo ui magi&ra*

tm obtinuerunt

,

DeProc

DE MAGIS TR ATI B. RO, 1??

Ve Proconfulibus.

Posthvmio Albo, er Sex .Fufco

c o s s. bello infeliciter contra. AE=quosgetio,Procofui creatus eflT.Qumtiusiet is primus in eo magiftratufuit.Eu

fex lictores procedebant, ccetera omnia

habebat uti Confules: exinde jiatutum Co , /ej>eji,ut qui Confules uno anno fui(fent,fe=

J ’

quenti Procotifules effent. Deinde Pro*Legatij>-

confules ad proumcias mittebantur, erconfalttm~

fhigulijbigulcs legatos habebat, qui ad-

mini&rationi pr/darent auxilium.Pro-

conful potedate exercet in ea proumdatantum,quo ei tradita efl uel decreta,nifi

mearetur m turifdidione uolun&riam.

Apud Proconfulej.it Martiam.s ait.fer*

ucrum manumifiiofieri poterat,er ado-

ptio. Apud Proconfulis legatum nemomanumittere poteji.Sub C/foribus distiti

dc proumci£:nam Confutares fub Sena

tuPopulbque Rom. erani.Proconfda-resfub Imperatoribus, -

k j DePrgt

-

POMPONII X.AETI*?+

De pratoribus& Decemnu

ris,& Curatoribus Diarum,

& TriumuirtsyCD Quinque*

utris,& Centumuiris.

Eo tehpose quo pertinacia Tri

bimorum plebis, quiRom£ fine Co

fulibus quina; annis praefuere, L.Seftius

ex plebe Coiiful creatus efi.Pdtres Prvfe

turam,nouum magi&ratu,Sp.¥urio Ca=.

miUoQ.lfiiio dederunt.Hic primus Pr<£*

Tritor tor urbanusfuit: a pneeffindo pr£tor no

unde, lignatus cfi.Pratoris 'mfigniafifeUa curu=

lis,trabea,Ufioresjex,cr aetera Confu-

lam 'mfignia. Popontus in b£c uerba ait:

Quamque Confutes auocarentur bellis

finitimis,neq; effiet qui in duitate itis red

dere poffct, fadum efi, ut Prator quoq;

fr&tortr caretur,qui Vrbanus appellatus efi,eo

har.us. a,aod in urbe ius redderet

.

Poft aliquot

deinde annos,non[afficiente co Vr£tore,

„ quod multa turba etiam peregrinorum in

rc?rimis. tUiUate uenmtfreaciis eft er alius Pr<e=

tor

D E . M A ai ST R A T I B. R O. *{f

tor, qui peregrinus ejl appellatus-, ao eo

quod ptemufc inter peregrinos itis dice=

bat. Deinde quum effet neceffarius magi

jhatiiSjCfui 'hitfhs pr£sffit,Dcccinuiri li

tibiis indicandis coslituti funt.Eeode ienf

pore cofiitiitijunt Quatuor utri,qui cu= Qaataar

rara viarii haberent. E tTres utimone= Viri-

uiks.ans,argenti,auri fiatcresier Tres1

uti ca.piti.les, qui carceris cuPtodia habe

rentiutfi animadverti oporteret ,mter= capitales,

uentu serii fieret. Et quia magistratibus

uejpertims temporibus in publicum effe

'moomcnkns erat,Quinque uti con&itu

funt cis Tyberim,& ultra Tyberim,q ui Viri*

pojfent pro magistralibusfungi.Deinde

Praetores creati funt numero captarum

prouinciaru, quipartim urbanis rebus,

partimspmicialibus praeffent. Deinde

Cornelius Sylla quashiones publicas costi

tiiit, ueluti defalfo , de patricio, defica=

ripszr Praetores quatitor adiecit. Ab ho

'

norequi Pratura habebatur,Ius honora ^bane-

rui appellatu eji, q Pratoru ediftaerat. T~

rmm'

t DePrcc

POMPONII LAETI

De Procuratore Csefaris.

P ROCVRATORI CafoTlS OmtllS YSS

familiaris commijfa eratietiam quic-

quidk egiffet,ratum erat apud Cafarent

er penes hunc magna erat authoritos.

De lunfperitis .

Pa p y r. i y s primus apud Rem. re-

giitslepes munwn contulit. Ab hoc

de origine CUuaius Regillanus Decemmr,

hiris. cuius maximum conjilim in duodecim tu

bulk cotifcribendk fuit, Pojl hunc eiufde

.familLe Appius Claudius Centimanus

,

chudiul quiuiam Appiam ftrauit,er aqua Clm-

Centima- diam induxit

,

er de Pyrrho in urbem nonas k Hi* reCipiend0 } fententiam tulit, aftiones

fjn!l

ffdfcripft : er primum de ufurpationibus,

»7« JzL <Ji« ii»er non extat.idem R liftrrfm wiKe*

rijimile. nit,mde Valefi Vakrij,CT Fufj Yurij

diftifmt.Fuit pojl hos maxim£fcientU

Symphronius,cognomento Cata.Hemde

C-Scipio Nafica,optimus d Senatu iudU

catusfiii publice doiaus infacrauia data,

ejl,quo

DE HAGISTRATIE. RO.

cft,quo facilius confuli pojfet. Deinde

(\_,.Mutms,qui ad Carthaginenfes mij-

pus legatus,quum effentdu£ tefftr£pofi

t£,una pacis,altera belli, arbitriofbi da

te utram uellet referret Romam: utranefc

fuiiulit: er ait Carthaginenfes petere de

here, utram mallent accipere , Poft hos

fuit Tiberius Coruncanus,qui primus

profiteri ccepitxuius tamen feriptu nul-

lum extat.Deinde Sex<AElius,& frater

eius P . AElius , ambo Confules , Ennius

Sext. AElium Catum appellat. Deinde

Cato Fortia familia princeps

,

Tufculo

genitus,cuius libri exttnt.Poitea P,Mu-tius,er L.Brutus, P.Manilius ius ci= iM CmU.uilefimiauc:unt.Ex his Mutius Confula

ris fuit, decem libros reliquit: Brutus

Fratorius, feptem. Manilius Confularis

er Pontifex maximus,tres. Ab his profe

(lifunt p.Rutilius Rufus,Cofui Romae,

er A-pa Prcconfufcr P.Verginius,^

0^,4 Tubero iUe Stoicus Panfe auditor

er Cofri3gr Sextus Pompeius Ctt.Pom=

peij

I? S POMPCHII LAETI

peij patruus. Edem'tepore Gelius Anti

pater,fa plus eloquentie,qumfcienti£

iuris operam dedit,e? L. CrafJuS Matia

nus,VMutij Frater, quem Cicero iurife

cofultorm difertifiimum dick.Poftho

t

Q^.Mutm P.filius. Pontifex Mac,mciuiie redegit in libres xvmMutij au=

ditores fuerunt compUres,pr£cipu<e au=

tborifetis, Aquilius GaUrn, Lucilius Bai

bus,er Sext. Papyrius, Dehmc Sentius

Sulpitius,quimeaujis orandis pofl M,

Tulliam primum obtinuit locum , repre

benfus k q^.Mutio,quod ius non inteUi

geretJuri operam deditfub L.Ba!bo,cr

Aquilio Gatto.Seruius cum hi legatione

pcrijfjet, Vop.Romanusfatuam ei pro

rostris erexit,qu£ hodie extx tm fero A u

gu&i.Reliquit cixxx. libros deme ci

nili.0 Serulj difciplma manauerunt AUpbenus Varus, C.Tlauius, Aul.OfiUus,

Titius Celfus , Aufidius Sura, Aufidius

Mamufa , Flamus Prifcus, C . Atteius

,

Anti&ius Labeo primus,P . Celfus.Libri

> •*? Digeib

DE M AGISTRATIE. EO,

digesti fuerunt Ab Aufidio Mamufa,

Exhis Alphenus Conful fuit,or Ofilius p r

Equestris ordinis, qui e didam Prstoris rf&tlrt.

diligenter primus :ompofuit,Fuit eodem

tempore Trebatius Cor.Maximi auditor

Aul.Cafillius,Q^.Mutius Volufi audis

tor,Qu£&orius,Cbfulatim enim renuit

efferente Augufio.Ex his Trebatius pe=

ritior,CafeRius eloquetior.OfUius utrc=

que dodior.DeindeAE lirn Tubero,qui

pcftqua accufav.it Q^.Ligaritm,nec cb

tinnit apud C.Csfare,a caufis agendis ad

mciuile tranfjt. Cicero Ligor iu depiis

dit oratione fatis pulcherrima.Pcft hunc

Atteius Capito,qui Conful fuit OjiV.j

imitator,annump.c diuift,ut Renuefex

menfbus cum jludiofis effet,ut totidem

infeceffu in confcribendis libris,ideo re-

liquit uohmina x l.labeo ingenij qualis

tx te, er fiducia dodrime, qui etiam pr&asteris operam Philofophis dederat,plurimamnouare instituit. Atteio Capito=

m Mafurius Sabinus fuccefit , Labeoni

#eru4

ISO POMPOKII LAETI

Nerua, qui fuit C.efari familiarifimus.

Mafiurius Sabinus eques Rom. publice

primusfcripfit. Hoc beneficium 4 Tibe*

ius refponri° C£faredariccepiLNam ante tanpo

*

dendi fu- ra Augufti publice reffodendi ius apfmUice. cipe non dabatur. Sed quifiduciamfuoru

jiudiorum hobebant,cofidentibus reffion

debant,neque rejfionfa utiquefignatit da'

bant,fied pkrunque iudidbus ipfificribe

*

bant , aut testabantur qui iUos confide

*

bant. Primus diuus Augustus , ut maior

iuris authoritas haberetur, constituit,ut

exauthoritate eius refponderent : er ex

lUo tempore peti hoc pro beneficio cos*

pit:er ideo optimus princeps Adrianus,

quum ab eo uiri pr£torij peterent utfibi

liceret reffondere,refipondit eis,hoc non

peti,fied pra&ari fiolere. Et ideo fi quis

fiduciam fui haberet dele(tarifie populo,

adrejfondendum feprseftaret. Igitur Sa

bino conceffim eft 4 Tiberio C£fare, utpopulo refponderetxuiquum ample fa*

cultutes non effient,afuis auditoribusfu*

fientutus

jient&tus e(l.Sabinofuccef.it Cafius Lon

gmus,natus exfilia Tuberom,quce fuit

neptis S. Sulpici] : is er Ccnful fuit cum

Cratinofub Tyberiofquo propter au=

tkoritztan ,ciuiute pulfus fuit ab

Imperatore Vejfafano reuocatus, diem

obijt. Keru£fuccef.it Proculus. Fuit eo

tempore,eyalius Longinus eques R om.

Z? pr£iorius,fe& Proculi authontasma

iorfuit. Nam er qui fuccefere,partim

Vroculani,partim Cafiani appellati

funt:qu£ origo 'i Capitone er Labeone

coeperat.CafioCalius Sabinusfucccfit,

qui plurimum fub Vefpafano potuit.

Proculo fuccefitPegafus, qui fub Ve=

fpafano Prxftftus urbis fuit. C£lio Sa=

hino,Prifcus labolenustPegafo, Celfus:

Celfo patri,Celfusflius jct Prifcus Ne=ratius

,qui utriq

; Confules fuerunt

:

laboleno Prifco,Eburnius Va=, .

lens,zr Tufcianusjtart

Sabinus lu=

liantis.

I POM=

Procuttifii

C

annus.

Aborigi-

nes.

"Sana.

lanas.

Jatua.

Tatuaris.

®i ta dea.

POMPONII LAE*XI DE S A C E K D .Os

tijs:&primo Deprimo, rc*

ligjone apud La-

tinos.

\avkv s aritiquifiimmomnut

p regum in Latio fuit.Aborigi

_ Ifj

nibus imperavit, hominesmo

re ferarum uiuentes , in mitiorem uitarrt

redegitJucosfacrauit ,Locis er urbibus

nomina dedituedifieia erexit,templa odi

fkauit,qu£ ideo d Tauno Tana dicuntur,

pdd Pontifices facrando illic fantur.

Taunus in Latio cultum deorum inftL

titijfe fb-tier.Quidamfcribunt ante Tau*

nwnt imperalfe lanum,& cultu deorum

kmonsbraffe. Tauniforor Fatua uatici=

natrix, ab ea uates Tatuarij dicuntur,

hcsc traditur mulierum caitifima : ideo

eam Romani Bonam deam appellauere

:

euius templum eftmfaxo Anetinimon*

tis.

DE SACERDOTIIS. 15$

fis , unde ingrcjjus virorum prohibetur:

er eifcemitiie tantumfacrificant.

De Lupercis.

L vVeaca lia facrificia ad exstufereaZ

piandos manes fiebant,Graece Ly= l,a'

esa dicta, d Pane Lyceeo numine Arca=

dico,quem Romani uocant lunum

,

er lunas*

idem putatur efje Fauno. Lycaeo facrifi-

caturinjpchmca,quefub VaUtino mon-te cft. Menfis quo huc[aerafiunt

,

FfW Veimazbruarius a februando , id ejl

,purgando nus.

dicitur,ey dies Lupercaliorum,Februa= idruato.

a.Euander ex Arcadia hoc fclenne ind~

5

fnr, m

Latium tulit,&mjiituiffefertur,utnu=

diiuuenes Lyaeum Vana uenerantes,per c&as.

hifum atque lafciuiam currerent. Hocprimum hdicrumfd ett,Lupercal, Ro=mulus accepit.Didum uidetur d Lyaeo,quia >.vkuq lupus eji,inde Lupercal. Seri Lupercal-

brnit aliquia Lupa nutrice Romuli ac

Remi. Nam ab eo loco folenni incipit,

ubi lupa lac uagienti preebuit : aut d ca=L *ffm

l i pris3

Caniiim

mslatur.

1&4. ‘POMPONII X AET

I

pris,ut fit LuereJd eji, purgareper cis

pras(capr£ enim in eo fiacrifido mafti*

tur)autfy Vari lupos, arceat. Traditur

er alia eaufd quare nudi Luperci , aut

quod iaums per uejles abHercule delu=

fus fueritp.it meminit Ouidius: aut quod

aefo Amulio,Romulus er Remusfoeda

ti:uultusmftiigmie,nudatiigUdijs, er

ueftib9fuccm<%i,ab Alba ufep ad ficu Ru

minilecucUrrerut.Vndeferuatur 'm Lup

colibus ,ut nobiles adekfcetes facie.faris

guinefibi foedet,er alij accurrant culas

na lafic madida3tabum.abfiergetes, Aut

quod quu Romulus mpaUfira effiet,nus

dus latrones mfecutusfuerit ,&uottmVani Lycaeo fecerit.Sed ego uerius puto,

uel a Lyaeo , uel alupa.ldeo Romani in-

. Lupercalibus cane immolant,quoniam

naturaliter canis lupis aduerfatur , ob q,

Romuluslupe nutricigratias habere uis

detur.Lupercitergora capris eripiut,&

fuccincii difeurrunt circu antiquu/m ops

pidum,id ejl,palatiu:occurrentes corijs

S£L ?-

. , uerberant.

DE SACERDOTIIS.

verberani.Yoamne ultro obuiam occur-

runt,facilem partumfyerantei

,

De Potitijs& Pinarus.

V ictor Hercules,c<efo Gerione mrcuieS\

Chryficorifilio, in Erythra ,quo

ejlinfuht OceaniHifhani,aba6lo nitida

=

rum boum armento ,in Latium uenit,

er prope Tyberim loco herbido procu=

buit,utUto pabulo reficeret boues. Ca= Cactis.

cut latronum princeps , eximas boues

duas caudis in fpeluncam traxit. Hercu-

lesformo excitus,lufirato grege ,qu.um

partem dbeffe numero fenfit,omnid ctr_

cuit,auerfa ue&igia comperit : confiifus

nouiate rei,ex loco infejio agere armen*

tum coepit. Quum ad£ boues , defyde-

rio rehdarum mugijjent , redditu fuit e

fpelunca nox,qu£ Herculem conuertit.

Intiente fraude,Cactm neci dedit : Con=

curfus trepidantium paflorum-.aduenam

reum cedis faciunt apud Euandrum, qui

miraculo Uterorum ,inter rudes artium

l 5 homines

,

XGG POMPONII L AETlhomines,ea loca tum regebat. Is v/itaenshabitumfirmmque uiri,rogat

,quiuir

ejJet.Vbi nomen,patremq$ ac patria ac

*

cepit,(quufK Carmenta, mater cius ua

*

Ara c-xte-cicinatafuerat)extcmporalem aram Hcr

foralis, culierexit, iuueeum indomita maciauit.(Indeferuatum ejl,ut quotannis Roma*ni bouern indomita Herculiimmolet.) etHercules epulum populo dedit:facrufe*riuokit a Potitijs er P'marqs,que tum

TmarH' familia maxime inclyte ea loca incole*

ha t.Forte euenit,ut Pctitij prafto efiet,

hifq- exa apponeretur,er Pinarifquiatardifuere,extis adejis,ad cateram ueni*rentdapm. Potitij ab Euandro edo ili,

apti,fucesfaert eiusdiufuerut,poftea qukinteri; (fent,empti de publicoferui, ofh*cium. exercuerunt. Araab Euandro ere*£ta,cui Hercules decimasfoluit,maximauocatur,er proxima efforo boario,ubiex uoto decimafiunt. Tradunt

,qui ue~

tit diues feri , Herculi decimas foluat,hinc opes m, Luculli fafta memorati

tur,

S3E SACERDOTIIS. IS7

fxr,eripfe Hercules thefaurorum deui Hercules

ptibLtUr.the/auro -

Ve Fratribus x£runlibus

,

quiprimifueruntf.l ij

Laurentix.

M a s V R IV s Sabinus,opii tempore

AUgufii jiat,duodecim fufeepifie

liberos Aceam Laurentia fcribit,ex quis

bui quum unum cxtulijjct,grauiter indo

luit.Romulus in demortui loeufe dedit

,

er ita nutrice pientij?ime confolatus efi.

Ab hoc numero duodenario ,aruoru Sa=

cerdotes duodecim e(fe uoluit,& ut Pii

niusait.fe inter liberos Acc& Laurentia kcca fau.

fratre duodecima appcttauif.Fratres ar= rentia.

uales hi nominati flent,quifaera publica

faciut,propterea utfruges ferat ama.Aferedo igitur& aruistut Varro feribit,

Yratrcs aruales didifunt.Lauretia in eo Fratres

facerdotio dedifie Romulo fpicca corcs aruales.

nam pro rciigioftfimc m f.gni,qu£ uitta

alba colligaretur, <(? item Plinius ait.'r

l 4 Ce

IffS POMPONII IAETI

De lAuguribiK.

Angaradi A VGVRANDI (CfSantiqui'fiima, A

Jx. Ckaldceis ad Gr£cos ,apud quosAmpblarus,Mopfus gr Chalchatfiam*mi augures habitifiunt , a Gracts ad Uc*

truficos uenit , ab Hetrufeisad Latinos:

Komt^M^ *Pfe Romnortm pater Romulus,

stio-nr.augurfi

j-it>cr ideo iniiituitmagifiratus

augurijs confirmari

:

er pofierinon nifi

Lacu* au- augurio iubente , res inchoabant. Locus

augurij ,templu erat: Augur uerfus arie-

tem fedebat , capite udato,lituwm dex=

tera tenens manu, id efi , curuum bacu*

lum,quo in cedo regiones diuidit.gr quzauguria ueniut prodicit:fi Uua fuerint

,

quia a Uua parte Septentrio efi ,felicia

pronuntiat:pars illa orbis propter al*

titudinem proffera putatur: er a dex*

tra parte meridies,quia depreffus efijn*

filix. Dionyfius meminit antiquam au*

Afcanlus Surandi obfhrttationem fuiffie etiaAbo

*

augur. rigmumJsa Afcanius,prius quam aciem

contra

DE SACERDOTIIS. 1 69

contra Mezentium educeret , augurium

capmuit:er ubi micarea Piniferis' fulgur

conjbexit, pugnauit, er uicior fidtian^

taque uemratio er utilitas inde fuit.ut colle^s

collegium Augttru conftitutu jit:er pri augurii,

mum tres Augures fiiere,i tribusTribu*

bus:fic inslituijje Romulum tradit D io*

nyfius. inde quatuor creati.Tadem plebe

per tribunos id petente,quinque plebei

Augures,'quatuor patricijs adiucli fuere Augures

&fic numerus nouem Augurar,i manfit,no':em‘

De Vestalibus.

Vestalem ignem cum penatibus

AEneas e Troia m Tatium tulit.V£"

condito Lauinio, Vettce eedem facrauit

Postea Afcanius,condita Alba.tmplum XeTtx.

VePt£ adificauitin motis Albam parte,

cui [uberat lucus,m quo \lia,Romuli mater,a Marte compreffa fidi. Vestiminiflr<e uirginiutem feruabant .MosLatUnisfuit

,generofas er cattas uirgines le=

gi. Pofl multos annos Romulus caftijiL

l > mas

t?0 POMPONII LAETI

mas focorum ceremonias conHituit, e?Sacsrdo- ut Varro tradit

,Sacerdotes fexagintx,

tes fixa- gUi pu f,liCd facra facerent, per Tribus

i‘nta- q~ curias creauit,i uirtute etgeneris no

bilitate. Inopes ct aliqua parte corporis

debiles, facerdotes feri uetuit,crm aurijsfingulis VeHa qu£da communis erat.

Templum Vcft£ Romulus condidit, er

Virgines legit. Sei frequens opinio Nw=

ttiam Pompiliu afferit.Credibile efi Roi

iitulum,qui in omnibus cmijs Vestam ef*

fe uoluit,feparatm non pofuiffe. Roturt

da effgie templum eji inter Capitolium

CrPalatiumjn eoferuabatur perpetuus

ignis,quia Vesta nihil aliud eft,qum pu

rus ignis. Sunt qui dicant alia quzdam

'Arcana arcanam eo templo feruari,etia Pctifci'*nlemfl° bus er Virginibus ignoU,quidam duo do

Tmo

'

dolia.n° magna,altermi claufum, alterum

ibidem, apertumjm quo nihilejl. Quidam aiunt

4 Virginibus Palladium feruari calo la&

SxHadm. pfum m Troia. Prim£ Virgines d Numa

de&£ quatuor fuere, Gegania,Rerenia

Camil

CamiSa,Tarpeia:du£ alia d Seruio Tul-

lo addita.Castitas Virginibus terminati

eftinxxx.anncs:dece primis difat uirgo,

totide ministra eftj/n reliquis docet.Pof

xxx annos nubendi poterasfit Prima

qii£ capta, fuit,Amata traditur, ideo qua Amati,

capitur Virgo, hoc nomen ei imponitur

.

Capitur d Pontifice non minor annisfex,

er no maior iece./jr quae no fit patrima

er matrima,neue mguafienfu auriu di-

minuta,,Alime corporis labe,nequefilia

ferui,neq.;eius c domicilium Italia no ha

beret.Vestalis,fi

petulanter deliquiffet, \epati* de

uerberabatxr 4 Potificefi incesta fiiffet linqpentu

hoc modo poenas luehat.imtta effireba= ranA -

tur m fandapila per medium fbru ufq; ad

porta Collina, ibi tumultus impudicam

Vesialiuinter muros eminet, 'm quoeji

parua cauerna fubterranea,ad quam per

forarnefcalisdefceditur,in qua cjl firatus

kduliis,er lucerna ardes, er panis,lac,

oleu,ne fame intereat.Depomtur hic Vefalis

:foluitur uinculis, capite uelato in

S7J P OH F ONII L AETI

fuppliciam dicitur. Vontifix quit arcam:

qu&Uin pronuntiavit, cum facerdotibus-

terga uertit,Qrflatm impudica Vejialis

in caverna demittitur, inde /o ffa tellure

repletur ufy ad opercutum:ea diefileris,

tiim er maestitia in toti urbe efi.

De Flaminibus.

. . T''\ i a l e m er Martialem flaminem

Martialis. ‘ ^Romulus inftituit:NumaQuimaQuirina- lem addidit,Varro afferit Nurnam Vom~

pilium Flamines fingulis dijs fici(fe,QT

.

ab ijs nomina dediffierhinc Refbublica,ho

minibus in cavum relatis. Flamines des

Flamines, creuit . Didi autem Flammes fiunt, ex

gelatione pileorum, quafi pileamines

:

quidam aiunt ab infulis, quas flammas

.uocant . Eorum ministri flaminij difti,

Flaminii ' ^ m^n'

l^r£ Flaminuhe . Sed rerum o_

U. mnium faerarum admini&ri,CamiUi di-

Camitti. cebantur.Flamines non poterant,nififin.guli fingulis iijs attribui, er nefias fine

pileo egredi domum erat.

Cf Sal

-DE SACERDOTIIS, »7,

JDe Salijs

.

Salios duodecim Marti Gradiuo le

git Numa^diclia(altando, quod face

re in comitijs quotannis er folent erdebent r uerpcoloribus tunicis ornati per

urbem tripudiant, fuccintti meis baU

theis. Togas fibulis nefiunt, quas Tra= traha,

beas uocant. Gestant in capite pileos,

quos uocant Apicesgladio accinguntur, t .

dextra lanceam aut uirgam firunt, Ima‘ ‘

Thraciam peltam: calefda fiunt arma,

Ancyle uocant , idefc, circum excifium,Encyte,

id fertur calo lapfiim in Regiam Nurne,

anno oflauo regni eius , Lege cautum

erat, ut Salijs Uberi e(feni,& indigene,

er quorum uterque parens uiueret,&cu

iufcunque fiortune,pauperes,aut diuites.

Quidam Salios appellatos putant a uiro

Samothrace feu Mantineo , nomine Sa± salm.

lio,quifaltationemm etnnismuen.it, Traditur Tullus Hoftilius duplicafifie mittes

:rum Saliorum

,

-

'D&Fcec

t?4 POMPONII LAETI

Ve Fcecialibus, & Pa^tre patrato.

:Sasciales T~' 0E Ciries dicii,quodfideipubli-

J? c£ inter populos pr&erant: nam perhosfiebat ut iuftu conciperetur bcUu,&ut foederefides pacis coftitusretur. Eos

\nkituiffe dicitur Numa, quum indicens

dum cfjet bellum Fidenatibus. Hi mittes

. bantur prius quam conciperetur bellum

,

ad res repetendds:&ftnon impetrabat,

bellum indicebant. Fcecialium unus qui

latrem patratum faciebat, ex ipfis fce*

datibus electum,facris uestibus ornatus,ad authores mimarum procedebat:

prius quam urbem intraret, ianitorem

uel alium qui obuiamfuiffet, alloquebar

tur quibufdam imprecationibus. Inde

in forum pergit,tUic differit qua caufa

uenerit:tempus ad cotifultandum dat tru

gmtn dierum: fi per hos dies res infetta

maneret,dijs cdestibus manibufque imocatis,abit, er ad Senatum refert: er ubi

inSett

Er E S A CERDOTIIS. 57?

m Senatu,quod iustum piumque effet

,

sciunt erat, FceciaUs bellum indicebat.

Fcecidium facra nefas uioUre erat: nam

Fabius quum ea uiolaffet, Urbs Romana

d Gallis Senonibus euerft fuit. Dicuntur

Tceciales 'afoederefaciendo feu feriendo. TaeUtei

Pater patratus d patradojd eji, fancien ™^’^do foedere: quia Fcecialibus creabatur,

trat9yisdz

qui tantum in foederefanciendo prteratt

ut quidam feribunt.

De Pontificibus.

P o n t i f i c e s e Patribus legit Nlt

ma, ex his Pontificem Maxi-

mum fecit Martium , Martii filium,

ct ipfiusNum£ generu cuiusfcitis omnia

publica priuatdq,' facrafubiecit, ut effet

quo confuItum plebes ueniret

:

er idem

nec calefiesmodo caeremonias,fed ejiu*

fla funebria er prodigia quomodofufeu

perentur,& curaretur.Defundo Potifi”onl-

ce Max.dlm eligebatur no 'a populo,fedXimw'

ab ipfis Pontificibus, AppeUatifuntQit

Vafro

XVS POMPONII LAETI

Varro fcribit er Dionyfiusjapote Sub=

liciorum reficiebant.quare uidentur 4

Sacerda ~ ^uma nonPontinces , fed Sacerdotumtum prin- . .

1,

’. ,

apes.pn^ctpes nominati, er inde regnante

Anco Martio,quando Sublicius pons fa=Vontifex cius fuit,4 ponte Pontifices appellati,ynde. ^ yeo Ay^ XjtmfK non

mediocriter ad ponte fiunt.Scueuola Pontifix Maximus, dicebat Pontifices dici d

pofje er facere.Quidam fcribunt ab eo,

quod potentia[aera perficiant.

De Rege Sacrificulo.

Po s t q.v a m Romani iam liberi,ex^

tinSlo regio nemine. Confutes creets

runt, necubi defyderium regis ejjet,pro-

pter quadam facra publica, qu£ reges

Ke% ficrifcic'

0ant i iSegem Sacrificulum coniti=

ficulne. tuemnt,zr e Patribus elegerunt C.Ma=

nmn Papyrium, er idfacerdotium Pon

tifici fubiecere, ne nou£ libertati additus

nomini honos officeret.ls Papyrius quic

tis fiudiofifimusfuit.idem fuiffernemo^

, ratur

DE SACERDOS IIS. 177

ratur, qui leges Numae, ab Anco Martio

in mbulis quernisinfcriptdsjurfwinpit

blicurn traduxit

Ve Gallis Matris Deum

.

G alli fxcerdotes Cybeles matris

Deiimfunt,zr [animares, idefi.cac^ele ’

flrati,ab eo quod dea puerum Phrygiumamauit Atym ,cuipr£cepif[e dicitur, ne Atys.

concuberetiUe cum. Sagaritide nymphacoiuit fub arbore: Cybele excifa arbore

ulta eft.Puer ad Dindyma aufugit,& ui

rilMtem [biamputauit.ldeo er Cybele

castratos faccrdotes habere mauu.lt. Se* sacerJa.

eundo bello Punico Romam etiam dfe=tes ca^ra

pomtus eji [acer lapis, quem matremU[aicr

Deum incolaedicebant,per legatos tres, vdm.M. Valerium, L.Emilium, er C. Cm=luent Galbam, er Q u£slores duos,Cn.

TremeUium flaccum, er M. Valerium

Falconem : receptaque fuit deaRcnned

fapientifiimo homine P .ScipiotteNafica

,

quidSenatu in tota ciuiit.te uir optimusf. eptimiK,

m rndic

r?8 'POMPONII EAETI

iudicatut fuit

:

er quodmagisadtnbrabU

lc eft, adolefcens erat. GaUi didi funt i

Gallo flumine Phryguette&es,Samiate*

fiafibi amputmt. Rheancminatur 0’=

bele krnonte Cybelo, que efi parsmon-

tis Dindymi

De Duhmuiris, & Decemuiris.

Dw mvi k i a Tarquinio Superbo

instituti fuerunt, qui foli infyice=

xiM s;_ ret libros SibyUinostdeiudeqmm plebes

ifiuii. creari ex fuis instaret,ex plebais er Pa-

triciis, creati decem, er inde quindecim

qui libros indicerent. Sic i Duumuiris

*d Deccmutos er Qumdecimuircs res

etmxtri. deuenit,cy aliquando datu cura corrigeti

dorum fasiorufuit. Hi Februarium, qui

ultimus erat,pcft lav.uarium pofuerunt.

De Epulonibus

.

-r teter ES Pontifices ( ut aitCice=

[V ro ~)ppter multitudine facrificiorit

- ~tres epulones effe noluerunt,ut ludorum

eptt

DE SACERDOTIIS. 179

epulare facrificium facerent. Iifacerao= EpuUrefa

tium antiquumfdffe constat,fed de gta,-criIlCMm »

te nondum legimus.S<umerusauftus fuit:

duo additi, er quinque fuere epulones:

er poRca theatralium ludorum atque

Circenfium ambitione,fepteinjuiffeEpu

hnes leguntur*

De Titifs Sodalibus.

Sodales Titij facerdotes extra ur*

bent habitabant, er in tugurifs certa,

auguria fcruabant:quoniam ad id depu=,

mi d Pontificibus erant. Nomen 'mdU

pum ejl ab ctuihns.

m % Fomp

POMPONIILxti de Legibus,

Libellus.

Ius natu-

rale,

lusgetiu.

if|j turde,quod ejlcomune omnis

|| bus animalibus. Iusgentium.

v s pluribus modii dicitur. Na

xVlA stetit?. er. .

— -

—

itu cmile, cluo gentes huntanx utuntur. lusciuile,

quod ex legibus.Vlebifcitis, Senatufcais

fuliiijecretis pnnciptm,er autboritus

vas pulli.#pTidenimm uenit.W publicumJnf<u

Zm.1'

cerdotibu.SjCT magistratibus cofi&it.lus

Jus priva priuatum,aifmgidomm utiliatem jj>?-

tum’ Itat.Ius etiL dicitur locus,in quo itis red-

ditur,ut meminit Paulus de lege,er de le

Lex. gis origine.Lex(ut Cryjippus definit)eft

diurnarum er humanam rerum notitia.

Lex dicitur rogatio er obnuntiatio.Lex

donum ejl Ocijcgmahominum fapien-

Le^is yir- tum, coercio uoluntutis . Legis uirtus ejl

- tu. imperare,uetnre,punire,permittere.Lex

ejl xternum quoddam ,quod uniuerfmt

mundum regitjmperandi, prohibendi<fe

fapientia.ex hac kgc lex noihra e[i-.ratio

minfpfapientis,aqualis Dei eji lex: co=*

flatque adfalutem ciuium, ciuitatu.mquc

mcolumiate,uitdmque omnium quietam

CT beaum.Igitur ubi lex no eji, quia erbeatitudo lio ejl: er apud iUos antiquifd

mos, mos fapizntu lex erat:id erat,quo*

niam antiquitas proxime accedebat ad

Deutii.Lexmagifhratibus pr£efl,& magisiratus populo . Optime putat Cicero ,

magiferatu ejfe lege loquenteJmperandi

CT obteperandi modus debet ejfe: r.a erqui bene mperauerit,aliquando obtepe*

retnece(feeji:cripji morales no fotum

obteperare er obedire magistratibus de

bent,fed eos colere atq- diligere.Voteftas fote8*i.

ejifacultas 4 populo feu prmeipe publi= MagUra

ce dati.Magiitratus dici coeptus efluuwtas '

k populo creatus fuit mag&er populi,id

ef,Dictator. Prima fertur Ceres dedijfe ?rimi ie-

leges mortalibus,potiea ipfi fapientes ,

gulatetes

Phoroneus Argiuis dedit : Moyfes calo

Upxs Uebrceis : AEgyptijs Mercurius:

m 3 Draco

POMPONII E AETI

'Draco er Solon Athenienfibus : Minos

Cretenfibus: Lycurgus Lacedamonijs:

Turijs CharundastRomanis Romulus„

De AElia er Fufia LL,

A e LI a er Fufia lege refigebatur

pernkiofis legibus in duitate, qu<s

ideo erat propugnacula er muri otifertranquillitatis . Sed Clodius Trib.ple.L,

TPifone er Awlo Gabinio c o s s. <j«rf=s

tuor leges tulit: exhisfecunda fuit, ne

quis per hos dies quibus quum populo

agi licerct,de cadoferuaretgr quarta ca-

=

nebatur, ne quem cenfores in Senatu ?e=

genio pr&terirent,neue quem ignominia

afficerent,nifi quiapud eos accufatus,

&

utriufque cenforis fententia damnatus

effet: hac lege diminuta eftcenfura, qu£

eit magistra uit£ er modestue.

De lege Aurelia.

Aurelia lege comunicaufunt indicia

Senatui Equitibufque Rem. er Tribunis

ararijs. Eit tulit Aurelius Cotta praior.

De lege Acilia.

Mati

BE I E G ) B V Sf

Manilii Acilius Glabrio legem tulit

de pecunijs repetu&sjtt qua ne coperen=

dinari quidem reum fmit.L. Eifio primus

tulit legem de pecuniji repetundis.

De lege Amionia.

Clo.Trib.pleb.de annona legem tulit,

ut frumentum quod antea fenis ieris ac

trientibus m fingulos modios dabaturs

gratis daretur.

De lege Annoria.

Ea lex annorum modum finit,quibus

magistratus capiendi potestas fit.

De lege Aterma.

Hzc lex,quum mos prifeus fuiffet irro

gandz multz per magistratus , duisaut

bouis nomine , ouis zre deno , bouk zre

centeno dijfiniuit.

De lege Aquilio.

Aquilia lex ab Aquilio latu, de dolo

malo,de fraude, de deceptione Jde fmula

tione. De lege Cincia.

Cincius legem tulit, qua cauetur an*

tiquitus, ne quis ob caufam orandam

,

m 4 donum

IS4 POMPONII LAETI

donum pecunUmue acciperet.

De lege Calphurnia

.

Calpburnia lege pecuniaria poena

inter alias pernas adiccla fuit. L. CaUphurniusPifo eam tulit.

De lege Cornelia.

Cornelia lege cauetur , ne qui legatis

exterarum nationum pecuniam expefam

ferret.A.Cornelius coss, tulit idem

aliam tulit,ne quis in Senatu legibus foUueretur, nifi ducenti adjuiffent : ne quis

quumfolutus effet, intercederet, quii ea

de re ad populum ferret. Tulit idem Cornelius , ut Pnetcres edidis fuk ius dice*

rent.Lex ejld Cornelio quodam Uta,ut

homines qui parricidij caufa telo accitu

di fhit,gladio perfequantur.

De lege Cafiia.

A Cafiio Longino lex lata ejl Cafiia,

qua populus per tabellafuffragiafrrret.

C.Mario, C.Flacco cos s. alia ab

eodem lata,ut ille quem populusdomnafit

fet,culue imperium abrogajJet,m Sena=

tu non

'a\

DE L E G I B V S. iSf

tu non effiet.

De lege 7abii.

Fabia lex a Fabio lakl,qua adiedla

poena efiiUis qui deducunt cr fedantur

candidatosm comitia

.

De lege frumentaria.

Frumentaria lex a Sempronio Grac*

cho lata eji,qua frumentum e publico di=

ftribueretur Pop.Kom.

DelegeFalcidia.

Lege Falcidia d Falcidio lata,cauetur

ne plus dodrante legareliceret,propter*

cd quod multi harediMemrecufabant.

DelegeFlauia.

Flanius legem tulit deplagiarijs,quu

quis dolo feruum aut pecus a domino

filium a patrefubtrahit.

De lege Gabinia.

Gabinius legem tulit,qua bellum Cn.

Pompeio magno contra Viratas datum

eft , contra C . TrebelUj Tribuni plebis

intercefiionem.

De lege lania.

m f hmia

tS<f POMPONII LAETI

Imius Syluius c o s s. cum Q_.Cm/i*Metello lege tulit bello Cimbrico

,quoi

diu praue er infelicitergdtum eft, prom-

pter diminuti miUtk ftipendia.

Delegelulia.

Iulea lege puniuntur adulteri. Idem

Julius C£far legem tulit de peculatu itt

eos qui Rempubuielfacra furati funt.uei

jurantibus auxiliatifunt3ueffurta frient

tesfufceperunt.

Df lege Lecioru.

Quum adolefcentes in centralibus

drcmuienirifokrent,Q_,.Ledorius pes

nam deceptoribus adiecit*

D e lege Licinia.

'P. Licinius Craffus orator , er QMutius Saeuold Pont.Mox. lege tulerut

ie regundis ciuibus, ut in fu£ quifque ius

duio.tis redigeretur,quum multi I tali cu

pidittte duitatis Rom.tenerentur.

De lege Manilia.

L.Manilius legem tulitM quando res

« nobilibus aduerfage&g fuerantjUi ad

magist

1B £ 1 I S f B V !) »37

magistratusgerendos admitteretur,quo-

yim maiores in Romana Repub.magis

pratum non exercuiffientJnimUnoii au-

tem Noni appellantur.

De lege Otkonia.

Otho Trib.pl.legem tulit , ne quis ctt

ordine Equestri injfiedaculis fiederct,ni

fi feftertia quadrmgctt pofiideret: quod

fi cctingeret'quifquis effiet,fiue ingenuus

fiue libertus,inter equites pedare lice-

ret ingradu xim.De lege Oppia.

Oppius lege tulit,ne fij.perfi.uo orna

*

tu mulieresRo.uterentur, neue pilentis,

idefi,rhedis penfitibus uterentur, neue

plus uncia in auribus appenderent

.

De lege Hortenfia.

Hortenfius legem tulit, ut eo ture

quod populus flatuiffiet,& omnes Qui-

rites tenerentur.

De lege Pompeia

.

C.Pompeius Strabo latalege ueterU

bus incolis Tranfbadam ius Latif dedit,

quod

ISS POMPONII tAETI

quod aeteres coloni£ Latina habebant,

ut petendi mgiftratus, er duitatis Ro=

me iui adipifcerentur . Cn .Pompeia*

Magnus legem tulit,ut QjieBorfujfra*

gio populi ex his qui Confutes fuerant,

crearetur . idem Pompeius legem tulit,

qua ajberrima poena parricidasafficit,Si

quis paretis fili} fata praparauerit clam

er palam,mfutus culeo cura cane ergal

lo gallinaceo,er uipera, erfuniam ma-

re aut in flumen proijceretur.

De lege Papia.

Lege Papia prohibentur peregrini,

uti urbe Roma.Marcus Plotius SilTrU

humis plebis, Cneo Pompeio Strabone

,

er Lucio Portio Catone c o s s. le=

gem tulit, utfingule Tribus quinos de=

nos exeo numero fuffragio crearent,qui

eo anno indicarent . L. Rofus Otho

Conful legem tulit, ut in theatro Equu

tibiis Romanis ordines x x 1 1 1 1.jfeftan

aigratia darentur.

De lege Satyra.

Satyr

DE LEGJBVS.Satyra lex ejl, que uno rogatu multa,

er uaria comprehendit.

Be lege Scantinia.

Publius Scantinm legem tulit,qua

puerorum concubitores grauifupplicio

afficiuntur.

De lege tutelari.

Lege Tutelari canetur, ne quis tutor

perfmulacionem pupillumfraudet.

De lege Variana

Q_. Varius Tribunus plebis legem

tulit, ut quereretur de his, quorum ope

conftlioue focij Populi Romani arma

fumpjijfent.

De lege Voconia.

Voconius legem tulit, nequis cen*

fus,id eji,pecuniofus , heredem unicam

relinqueret filiam, erat autem cenfus

iUe, qui centum miUiam profefficne de -.

a

tuliffct.

De lege Valeria.

Valerius Publicola legem tulit, ut

nuUi magistratui liceret corpus Ro=mani

I$-a fOMPOSII LAETI

matti ciuis indicia caufa condemnare, IU

ceretque damnatis ad. populum prono-

care

H£c habui M . Pantagathe ,qua de

magistratibus er facerdotijs er legibus

compendiose fcriberem , ut ex eo coma

pendio aliqua ad noshros utilitas peruea

mat:gr ia. depinxtjfe opinor,ut ante

cculos ueluti in abeUa pofuea

rim.Scribant alij diffujius

Pomponio fatis

eji placere

fuis.

EI N I S*

r XV OGRJtV HV$Leclori.

MNIBVS dottis

probari audio,Leclor,

facrofandtam effe no-

bis qui Ubros trada-

mus,an t:quorum authorum Iecho

ne oportere.Nec utflatim occur-

rit locus qui minus placeat,conjo-

denditm,aut quammuis cautis ma

tubus temerandum •Vfu enim didi

cimus, folerefepius etia d dodtifs

fimisfalfa pro ueris, et progenui

-

nisadulterina uerbafapponuquod

quidemft errore eorum, qui plus

fapere yolunt,quam parefijtaq ;

licet multa in boc Fenestella de-

torte dicta, multa ex Linio, reli-

quifque autboribus,ex quibus bo-

nam , ac prope omnem fui operis

partem defampfit , corrupte, &alijs -verbis transcripta ejje nide-

rimus , eam tamen ex prudentumcojiho,renerentiam. obferuare voluimus,yt ne vnum quidem ver-

bum3,nifi plane abfurdum irnmu-tauerimus3fed in compendium varias, ytpotuimus

3tum lectiones,

tum castigationes redegimus, vtnostram nuU.a in parte diligen-

tiam defui/Je tibi videas

,

Lector3 nostrkmque

operam boni

I N Z. F E N E S T EL,/x libellum de Sacerdotes

MagUitatibus Roma-

norum3caftiga~

tiones.

In caput primum.

Trimam Pani Lyaeo. paga.uerf.j.

Lupercalefque ludes faftos fuijfe. pas

ginaj.uerf.7.

In caput i.

Qua pY£fc amentum agens nando tras

iecerat.Ex Liuio liba, Decada. pa*

gma s.uerf.s .

Ex loco infesto.SicLiuim ibtd.pagma $>.,

uerfu o.

Diuiimte credita Carmenta matris.pa*

gina 9 .uerf.ultimo ..

Auguidioremctue humana intuens. Ex. LiuioJbid.pag.p.uerf. 7 .

Ueextisfoknnibus uefcerentur. Ex Lis

uio3ibidem.pag.n,uerfa

.

n Linita

«24

l,winslib.9 .Decad.i.de Potitioru itites

ritu tmtumeminit.pag.i i ,uerf,7 ,

In caput 5.

Regias affinitatefluidetur abundare,er

melius legasp. omittas.pag.n. uer.s.

Incaputa.

In arce ,pue in adito quodam loco, pas

gmaiiMerf.it.

Tum iUum haud;

cunctati ter dfadige co

tem ferunt. Ex Liuio Ub. upag.it.

nerfu 7.

Ad Leuam Curve popam. pag.t t.uer.n.

Nam quum libros legeretad facra popu

li pertinentes , meminiffe fe locum,

ere. pag.i<s.uerf.7 .Ex ValerioM<u

ximo lib.i.cap.i.

In caput t.

Quodmfacro,capite udato cfc. pagi'*

nusMer.s.

Ignem e Flaminia , id efl Flaminis dialis

iomojiipfacrum efferri&c. Ex A.

Gellio Ubao. cap.it. pagina is, «w-

fu a.Et

£/ de eo leffo trvnoftiucontinuuno des

cubaknecfc in eo lefto cubarealiufes

efl,neque apud eius lefti fulcrumca*

pfuti efic conftrueatcpferro oportet.Ex GeUio lib.xo.cap.is.paa9.Ucr.T4,.

Sub tctio uti libet,cr non pridem a Pontifcibus, crc. Ex Gellio ibidi rn. pasgina x9.uerf.19.

Tunicam intimam nifr in locis teftis nonexuit , nefub calo tanquam

, crc .Exeod.GeUiojbid.pag.to .uerf.zx

.

Super flaminem Dialem in conuiuio nifi

rex facrificulus haud{quif[Maccum*

bit.eod.ibid.pag.1 o.uerf.z.

In caput c.

Cuius duntnxatfatuis religionum obfer*nationibus ratio haberi pofiit,gratiaPopilia legisperfe ratujit.Ex Gei*lio lib.x.cap.iz.pagaj.uerf.14.

In caput s.

ScitisPotificisfubieftafut.pa.zr .uer.to.

Nfc calefies modo ceremonias edocere»pag,\7 eucrfxe.

n% in

lncaput e.

Vide nunt ikt legendum jit , Regnante

VsHo Hofilio apud Liuiu metio non

efi.Nd liuius,Fcecialis nominis metio

nem nuRa facit ante M.ValeriuEce*

cialenmb uUiasuetuftiorisfoederisme

morum fuiffe negat.pag.is.iterfui 19

.

Et no minus puberibus tribus pr&fentu

bus dicit, pag.s c.uerfis,Ex Linio 1.

Decada.

In caput 10.

M,VaImus prim9F cecialis.pa.3 1Meret.

Verbenm caput capiUbfp angens, pa-

gina 31.nerfuVnie res repetuntur^capite udato (fiiu

Unce tteUmen ejl ) Audi lupitcr, itu

<jui'c/tudite Emesrcuiufcuntjuegentis

funt,nominat. jSic Liumginde to-

tum hoc prope caput ad uerbum de=

fumpttim ejl.Hunc confulelib,i.De*

cada.pag.n.uof.n

.

In caput ti.

Vocem eidem er creditam efe. pag.16.

197

uerfu i o.

Simulacbro onufta uediaretur. pagi=

Mis.uerf.i?.

Manu arrreptzt >puett£ admodum parum

conantis.pag.i-! ner.14.

Ad id facerdotium legendos, pagina st*

uerfultmo.

In caput 14»

Scptemuiratum epulonum.quoniain.pa-

gina i.o.uerf.to.

IK II B, FENESTELLAEDE M AGIS T RATI E VS

ROMA N I S.

Et 4 minere imperio maius,aut a maiore

collega rogare iure rto poteJl.Ex Gei

liolib.n.cap.i-4.pag.4.i.uerfi9.

Cenfires £que non eodem rogantur au=

fyicio atque' Confulcs.Sic GeUius ibis

dem.pag.41.uerfu

Minoribus creandis magifvratibus. pOs

gina Ai.uerfr.

Et concione ufoueduaq. auocare potef.

Ex Gellio ibidem, pa.41Merf.19.'

' n s Efl

t$S

Eprogare quid populu quod fujfragijs

fw,eyc.Ex Getio ib1d.pa.44.uer.94

In caput i,

Vbi filiam illi erc.pag.4$j(erf.i .

Ai carcerepr0fequebatur.pa.4S.uer.il,

toepiflolaad Oppiamm.pag.49.uer.u

Tribunot quoq; miliares, qui pro Con=

futibusfiii(fent.Ex GeUio li.14.ca.>?,

pag.49Merf.it .

Prafedo urbi Latmaru caufa relifio.Ex

GeUio lib.t4.cap.$ .pag.49Merf.ts,

ius habeat fententue dicenda,quii

ex ea aate Erafetius fiat ,qua non

pt Senatoria. Ex GeUio ibidem, pa*

gma49.uerf.19.

Et Tribunis plebk,qmiqum,z?c, pa*

ginaso.uerf.u

Opus etiam Ceforiu ftcifie cxi&matos,per quos,crc.Ex GeUio Ub.14.ca.74

pag.so.uerf.19 .

In caput;.

Et ante omnes pene magiftratus , limius

certe Gracchan9 in eo U.erc.p.ss.uer.g." Q*£r

I5#

Quxttores hahuijfe cojlat. pa.sS.uerau

Vt Gracchanus dixit, pa.s s. uer.n.

In caput 4.

Confulendum rati.pagss.uerf.n.

Annus circuagcretur. id ab re, quod nue

quoq; tenet nome. Interregnum ap*

peUatum.Ex Liuio lib.udecad.i.paa

gmas7.uerf.t9.

Qui ucl imperiti pofituri, Littius amijk

furi habet.pag.ss.uerf.u

Atque ea conditione regent creabant.

pag.ss.uer.14.

In caput s.

Tu. primu Duumuiros creat.p.st.uer.7*

Vniat tumen augmento CoUeg£ Trium-

uirifadifunt.pag.si.uerf17.

In caput s.

$e 4fuo liberto aut cotcmni dixerit, pa*

gina si.uerf.tS.

EtilmemUi pnefett?,&c.p4.S4MerMlt.

Tepidarium quietem.pag.se .uer.s.

Vr£jtfto urbi Latinaru. pag.ss.uer.19.

In caput 7.

8 + Vt

300

Vc aduerfts omnes magiftratits gffet.

prouocatio adpopulu. pa.ss.uer.,s

L.Sextius creatus efb. pag.ss.uerf.zo.

Exercitum 0utferuntjntra, gjc. pagUnd 7 0.acrf.it.

Exercitum imperari prcfdij caufa&c.pag- o.ucrf.i.i..

Incaput s.

C.Martiut.pag.rz.uerfi 9.

In caput 11.

Nec quicqudin proumcianegotioru exo

ritur.Ex PadedUs.ti.deojftc.procon.

l.Necquicquam.pag.s o.uerf.s.

Vt obfequium parentibus er patronis

liberifque patronorum exhibeatur.

Digeft. de cffic.procon.l.de plano,

pag.st.uerfs

.

"Libertos aut patribusfilios , cum c»

pag.sijierf.9.

In caput 14.

Omnem Reip.fyeciem conturbaruntidUbtis,crc.pag. s9 .uerf.s.

lurciurado iftumne comitia creadis no*

ais

aet

nouis magistratibus haberent. pagis

m.s>o.ucrfu a.

Comitiis perferrentur. pag.oo.uer.s.

Eo iUi nihilo mitioresfafti,hac petukit

tk,z?c,pag,9o.uerf, i;.

Ellum obfoletz ueite. pag.so.uerfu.

§

t

Armata plebs infuerim monte exAuen=

tino fecedsrc.zrc, pag.s>4-.uer.i.

In caput i?

M. Leftorio primipili centurioni. pa=

gbu $6.uer[u s.

In caput ir

Neque Confulibus,quum tot populo*

rum bella imminerent , opere effetid

negotium agere. Mentio illam ab Se*

natu eji , rem operofora ac minime

Confularem puo proprio magistratu

egere, cui fcribarum ministerium,

custodia'que er tabularum cura, cui

arbitrium femuhe cenfendi fubijce

*

. retur. Sic lAuius aduerbum. libro 4 *

I) ecad.prima.pag.99.uerf.s . .

: t n s Aulo

Aulo Mamerco AEmilio Didatore,&Iulio Virginio,crc. pdg.iauucrf.s.

In caput is

Captis CorioUs,pag.ic4.uerfu i?.

T.Clcelium Sicuhm.pag.ios.uerf.it.

legibus ac magidratibus infignirent. p4

gina ioff.uerf.9 -.

In caput tp.

jyiuus Titus detraxit.pag.iop.ucrfu u

In caput io.

Succurrerefepenumero ter.ujpnt.pagU

na no.uerf. i.

qu£ deitinere unanimos uidebatur. Ex

Liuio.NonnuUi uero fi c,Quod didis

nere animos hominum uidebatur.pa*

gina uoMerfu 5.

P, Decius Mus, M. Papyrius,

blius. pag.1toMerf.1t

Quirem difficillimam trailatu, cr ple*

runque parti utrique ,femper certe

alteri grauem. ExLiuicad tierbum*

pag.uoMerfu 14.

Etintp

Et impeditioraJneriia debitorumqumfacultatibus aut cerariorum menfis

cum iere in foro pofitis, diffoluit: ut

populo prius caneretur: aut afiuna*

tio, (equis rerum pretijs liberauit:ut

non modo Zjc. Ex Linio ad uerbwtu

pag.uo.uerf.19.

In caput tu

Obligabantur. pag,iii.uer[s.

In caput 24.

Cum hamis er dolabris, pagina «7.

uerfu <s. SicDigest. titulo de offa

cio pnefedi uigilum.

In caput te.

A quibus(ut extimatione deducor)dift

ficiM bellorum gr ciuilium [editio

a

tum tcmpore,muri custodteque por

tarum per milites fiationarios munurentur. pag.ns. uer.it.

In caput 1 e.

Ex quibus hares msHtutus ejl,fokerta

dc non funt , confukndus erit Impes

rator

*©4

rator , tiequid inde detrimenti patida

tur. pag.iu.uer. 7.

EX POMPONIO LAETO,

De Cenforibus.

Qui plebeiut, in. Ceritwm tibulos refire

tur , aut Cerites tibulos

.

Ex GeUio

lib.is .cdp.i}. pag.\$o.uerfu,7 .

De Lupercis.

Quem Romani uocant lunam, pag.iss,

uerfu 7 .ex Linio lib.i.Decad.u

FINIS.

INDEX.BREVIS INDEXDI GNITu€TVMomnium ac magiftrcttuurn, necno

&jacerdotiorum3qua in to-

to Feneftelia ,& Pom-ponio reperiri

pojfunt.

A

Aborlgenes fdgindtsz

Acca Laurentia i&7

Accenfi er pracones 14%

AEdes Ve&e 1

6

$

AEilcs 148

AEdiles Cereales s?

AEdtles Curules ‘49

AEdiles ? kbeij s>

AEdilim munera S6

AradiA' *4

Amatf nomen unde ibidem

Ancyle unde t7S

Ancy

Ancylia quid

Antiquum oppidum 164.

Antonij tyrannis n?

Apices

Appius Claudius Centimanus, R. liter£

inuentor.quod non eft uerifimile ifs

Appius ClaudiusJibidims excplum s>

o

Ara extemporalis >ss

Arcanam templo Vestae 170

Afcaniusaugur, '$9

Atis 177

Augurandiars tss

Auguresnouem n»9

Auguria nAugurium collegium te

B

Belli ducendi mos 30

Bona dea «r 1

C

171.

69

Cani

Caci caedes

Camilli

Candidati

INDEX»Candidati principis 1«

Canis immolatur 154

Carmenta iS

Cajtiani t St

Celeres 1}S

Cenfores loo.ZT 14^

Cenforum authoritae 103

Cereales 149

CoUegiuvt augurnm lS$

Cotlegium pontificum tS

Comitiati 14S

Comitiorum diuerfittf 69

Concionem habere 44Confcripti qui 4*

Confules

Corona/picea 167

Curia UJCuriata leges ibidem

Curiones

Cybele *77

DDecem tabula t*

Decem

index,Decem Traquinij

Decemuiri

D ecemuiri e duumuiris 40

Decemuiri exafli s>?

Decemuiri legunt ferendarum eaufet

creati Ss

Decemuiri tyrannis

Decuriapatrum ,57

Diflator 71.0*14*

Diflator unde appellatus. 7 i

Dialis flamen '7*

Dialis unde ' 18

Duo dolia in templo Vefl<e 170

Duumuiri

Duumuiri capitales. ?s>

Duumuiri clafeisrefiituenda 117

Duumuiri er decemuirifacrorum n s

Duwmirifacromm ss

E

Edifltm pratoris -?5

Epularefacrifecmm '79

Epulones '7 8

•_ • F<t«4

INDEX.'

'r FTdtld 1S%

Fafces_ ;

ij4

Fatua ist

Fatuarij ibidem

Faunus t.Zsi6%Februarius ,sfFebruata dies ibidem

Feriendifoedem ritus ; J9Flamen dialis %$

Flamen widediftus iS.^r 17 j,

Flamines l7tr

Flaminul£ ibideni

Fceciaks ,74Faecialesunde i7 $

Faeculisfacerdos t s

Fcerialis munus ibidem

Foedera unde appettattl 19Fratres aruaks

, qui primi fueruntfilijLaurenti&

"

G

G<tUi Mtrfra deum t77

GaSio

5 K D E Xt

GaUi unde difii ibidem

GaUi facerdotes 37

H

Hercules Cacum interjicit »6f

Hercules thefaurcrm deus tsr

I

jgnis ueftalistSs>

Inaugurandi ritus

interrex ys.erijs'

piterregia pcteshts ibidem

lanasIffi

luslS°

Wciuile tf7.er 1 S0

lus ciuile Vapyrkntm *J

+

lusgentium lfo

lus honorarium so7.CT

Ii« priuatu/m_

lS 0

I«5 publicum ibidem

lus naturale ibidem

lus refbondendi publice ,ff0

&

IN 3 E 5t

LLatinarum feriarum prafidus iop

Legati proconfulum Si

Legis uirtus jSo

Lex ibidem

Lex duodecim tubularum iSi

Libri Sibyllini 17S

J.ycaus ?

Lycaea iSf•

Lidores «3+Lidcres unde 67Lituum quid t»

Locus augurij I 6"S

Locus Senatus habendi 4SLuere 1S4.

Luperci t-crisiLupercales unde - 7Lupercalia Iffj

Lu&rum »50

mMagiftcr equitum

& ir

I K B £ %*

Magister populi

Magister {tabidi I3S

Magistratus iSt

MaieftdS regia »3+

Martialis flamen 17 i

Mater deum 177

Menfarij HO

Merum imperium St

Minorum magistratuum fflccks »'4

Mons facer 144

Multitudinis patroni U f

N

TSaficauir optimus 17?

O

Ordo confulendifenatus 7

P

Palladiim 170

Fan

Fana cfuare nudi coluerint 4

Pan Lyctus 1et

Fanor

s

INDEX.Panosfacra atquefacerdotes i

Pater patratus unde

Patres confcripti 4 f.er iis

Patres patricij 'IS

Patres qui 4SPatris Patrati partes

Patricij qui luerasPedarij qui 4<S

Peregrinus prator 107

Plebifdta ts&Pompeij ditium $7PontifexMaximus

Pontifex unae t7&

Pontifices ibidem

Pontifices Maximi 17 1

Pontifices unde zrPontificis maximi titulus 17 , cumPo

pulo agere 44Potestas tSt

Potestas Senatus er plebis *tSPotitij grPinarij sPotitij er Pinarii Herculis $

0 i Praft

INDEX.prfftdi alarum e? cohortium

Pr£fedus annon£ su€/ 1 > S

Pwfedus caprorum 14.0

Pnefidusfabrorum 141

pwfrdus militi* 189

Pr£feclus legionis 140

pr£ftduspr£torio pf.uj.erus

Preftdus uigikm

preefedus urbis ffi.IOp.CT IJ7

pnefes n»

"Praetores IOS

Praetor peregrini& U4Praetor urbanus ibidem

Primilegumlatores iSi

Primipilus 140

Princeps duitatis 13S

Proconfitles 7 S.CT k ?

ProcuUni ifft

Procurator Cafark iif.CT ite

Q-

Qnestores snermQtjac&ores duo 144

Q%£&

I K D E X,

Qtt£&ore? parricidij is

Quatuor uiri

Quinque uiri ibident

Quinque uiri menfarij iop

Qtmdecmuiri 178

Quirinalisflamen 17*

RRexfacrficulas 17S

Rhea 178

Romulus augur «rs

Romulus, urbis Romctnx conditor ij?

Rujulci tribuni

es

148

$

Sacerdotes castrati 177

Sacerdot. principes. 17S

Sacerdo tesfexagmu 17 0

Sacerdotiafratrum arualium 11

Sacerdotium patris patrati. si

Sacrificulus 34

Sacrorumrex ibident

Salij Marti dicati *4

0 4 Salij

INDEX):Salijqui

Salitis ibidem

Secures 154

SeUa curulis ni

Senatores 4s-cr ‘s<f

Senatoria £tas ?o

Senatoria perfotus st

Senatorum origo 44SedatufconfuItum i,<?

Septanuiri epulonum 40

Simulacri traieftio Matris deorum si

T

Tarquinii mors $e

Tempus Senatus is

Titijfodaks «79

Torquati cognomentum

Trabea

69

I7t

Tres uiri 11J

Tres uiricaptmles 1?>

Tres uiri monetales ibidem

Tribunus celerunt ni

Tribunicelam equitum S4-

Trib

IN D E X.

Tribunimilitum i+r

Tributu militum

,

er confutaris pote*

flas $7Tribunifaerofanfti t+r

Tribunitia poteBas ibidem

Tribuni unde m.er i+<?

Tribuni plebis 74.er 144

Tribus 1nTriumuiri coloniae deducendae ioj

Triumuirireipub.conslitu. mTroffuli %}$

V

VeBales it.CT tS9

Vestalis delinquentis poena »71

*

FINIS,

L V G V V N

1

3

Excudebat Theobaldus Paganus,

M.. D. LI.

f

f

!

i

i

L

i f .

*V> ' •

rlt-

f

I