Kuveyt'in İşgali ve Körfez Savaşı

KUVEYT’İN İŞGALİ VE KÖRFEZ SAVAŞI (1990-1991)

Okan Yüksel www.okanyuksel.com

Okan Yüksel

TARİHSEL BİR PERSPEKTİFTE IRAK - KUVEYT İLİŞKİLERİ


Irak'ın Kuveyt'i işgali genelde Saddam Hüseyin'in politikalarına bağlansa da tarihsel olarak sorun 1932 ve 1961'de gündeme gelmiş, hatta Irak Temmuz 1961'de burayı ilhak ettiğini açıklamış ancak İngiltere'nin karşı koymasıyla bundan vazgeçmek zorunda kalmıştı.

Saddam Hüseyin, Kuveyt’i kendi toprakları üzerinde (Osmanlı döneminde Basra’nın bir kazası olarak görülmesinden hareketle) İngiltere tarafından oluşturulmuş yapay bir devlet olarak görmekteydi ve bu tarihsel hatanın düzeltilmesi gerektiğine bunun da tek yolunun iki ülkenin birleştirilmesi olduğuna inanmaktaydı.

Irak, yine bununla birlikte Kuveyt’le arasındaki 130 mil uzunluğundaki sınırın çizilmesine bir türlü yanaşmadığı gibi, Kuveyt’ten Bubiyan ve Varba adalarını kendine bırakması yönünde sürekli baskı yapmaktaydı.

IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGALİNİN ÖNE ÇIKAN NEDENLERİ


Saddam Hüseyin, Kuveyt’in Irak’ın ayrılmaz bir parçası olduğunu düşünmekte ve İngiltere’nin oluşturduğu sınırların geçersizliğini savunmakta idi.

Bubiyan adasının derin sularının petrol terminali kurtmak için oldukça elverişli olmasının yanı sıra Irak, Kuveyt’e ait olan Bubiyan ve Varba adalarına sahip olarak bu adaların karasularına da ulaşmak istiyordu.

Bunun dışında, Irak hem bu adaları birleştirerek Körfez’de daha fazla kıyıya sahip olmak, hem de bu adalar Umm Kasr limanının ağzında bulunduğundan limana giriş ve çıkışın kendi denetiminde olmasını istemekteydi.

SAVAŞTA ÖNEMLİ ROL OYNAYAN KUVEYT’İN BUBİYAN VE VARBA ADALARI


IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGAL ETME AMACI


Bağdat yönetiminin amacı İran-Irak savaşı sırasında elde ettiği desteği fırsat bilerek Kuveyt’in petrol kaynaklarını ele geçirip bölgenin süper gücü olmaktı. Böylece neredeyse dünya petrol fiyatlarını tek başına belirleyebilecek bir konuma ulaşmaktaydı.

Ayrıca savaş sırasında bu ülkelere olan borcundan da böylece kurtulmayı düşünmekteydi.

SAVAŞ ÖNCESİ SADDAM HÜSEYİN’İN “YANLIŞ” DÜŞÜNCE VE ÖNGÖRÜLERİ


ABD’nin güç kullanmasına SSCB’nin izin vermeyeceğini düşünen Saddam Hüseyin, emin olduğunu düşündüğü bu konuda yanılmış, nitekim 29 Kasım’da alınan ve Irak’a karşı askeri güç kullanılmasına izin veren BM kararına SSCB de olumlu yönde oy kullanmıştır.

Saddam Hüseyin’in ikinci yanılgısı ise Arap Zirve Konferansı’nda edindiği izlenimlerdir. Zirvede ortaya çıkan hava, Filistin sorunun çözümünde Arap dünyasında gözden düşen Mısır’ın rolünü Irak’ın üslenmesi doğrultusundaydı. Ancak 2 Ağustos’u takip eden günlerde Arap dünyasının kendi karşısında yer alması Saddam Hüseyin’in büyük bir hayal kırıklığı yaşamasına neden oldu.

IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGALİ


Bağdat Yönetimi, söz konusu yanlış düşünce ve öngörüleri doğrultusunda Kuveyt’i işgale hazırlanmaya ve Kuveyt sınırına büyük bir askeri yığınak yapmaya başladı. Sınırı izleyen CIA’in Beyaz Saray’a sunduğu bir rapora göre, yığınağın boyutları şöyle idi:

100.000 Asker300 Tank300 Ağır Silah

IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGALİ ve SAVAŞ


Takvimler 2 Ağustos 1990’ı gösterdiğinde Kuveyt’i işgal eden Saddam bu ülkede kontrolünü sağlamlaştırmak için harekete geçmiş ve bu doğrultuda 8 Ağustos 1990’da ise Kuveyt’in 19. ili olduğunu açıklamıştır.

Kuveyt'i işgal etmekle Irak, dünyanın bilinen petrol rezervlerinin yüzde 20'sini ele geçirmişti.

Politik Akademi www.politikakademi.com

IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGALİ ve ULUSLARARASI REAKSİYONLAR


Kuveyt'i işgal etmekle Irak, dünyanın bilinen petrol rezervlerinin yüzde 20'sini ele geçirmişti. Kuveyt'in işgalinden sonra Irak bu kez Suudi Arabistan için potansiyel bir tehdit oluşturmaya başladı; Irak'ın Suudi Arabistan'a da girmesi, dünya petrol rezervlerinin yarıya yakınının bu ülkenin eline geçmesi anlamına geliyordu. Bu durum üzerine, ABD ile Batı Avrupa'daki NATO müttefikleri olası bir saldırıyı caydırmak üzere hemen Suudi Arabistan'a asker sevk etmeye yöneldi. Mısır ve öteki bazı Arap ülkeleri de Irak karşıtı koalisyona katıldı ve bölgeye kuvvet göndererek askeri yığınağına katkıda bulundu.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 3 Ağustos'ta Irak'a Kuveyt'ten çekilme çağrısında bulundu ve 6 Ağustos'ta da uluslararası düzeyde Irak'la ticareti yasaklayan bir karar aldı.

IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGALİ ve ULUSLARARASI REAKSİYONLAR


Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 29 Kasım 1990'da Irak'ın 15 Ocak 1991'e değin Kuveyt'ten çekilmemesi halinde kuvvete başvurulmasını öngören 678 sayılı bir bir karar aldı.

Söz konusu kararda; Irak’ın BM kararlarına uyması için 15 Ocak’a kadar süre tanımakta, uymaması halinde BM Antlaşmasının 7. Bölümünde öngördüğü üzere Irak’ın BM kararlarına uymasının sağlanması ve uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması için her türlü aracın devreye sokulması gerektiği vurgulandı.

IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGALİ ve ABD


Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 678 sayılı kararının ışığında ABD Kongresi, Başkan’a Irak’ı Kuveyt’ten çıkartmak için gerekli gördüğü her türlü tedbiri alması yönünde yetki (savaş yetkisi) vermiştir.

Nitekim 16 Ocak 1991’de ABD kontrolündeki koalisyon güçleri, 24 Şubat’a kadar sürecek olan ve daha ziyade hava harekatı olarak sürecek olan ÇÖL FIRTINASI birinci aşamasına başlamışlardır.

KÖRFEZ SAVAŞI – ÇÖL FIRTINASI


Kumandan: Norman Schwarzkopf

660.000 Asker3.500 Tank

Kumandan: Saddam Hüseyin

545.000 Asker4.500 Tank

KÖRFEZ SAVAŞI – ÇÖL FIRTINASI KOALİSYON ÜYELERİ


KÖRFEZ SAVAŞI – ÇÖL FIRTINASI OPERASYON PLANI


Politik Akademi www.politikakademi.com

ÇÖL FIRTINASI SONRASI IRAK’IN GENEL GÖRÜNÜMÜ


BM müdahalesi sonrasında Irak’ın bütün nükleer ve kimysal tesisleri yok edilmiş , askeri gücü neredeyse sıfırlanmış, ekonomik gücü ise önemli bir darbe yemiştir. 46 tümeni etkisiz hale getirilmiş olan Irak, 85.000 ila 100.000 dolayında ölü veya yaralı, ayrıca 175.000 esir vermişti. Savaş öncesinde dünyada dördüncü savaş makinesi olarak tanımlanan Irak ordusu savaş sonrasında neredeyse ortadan kaldırılmıştı.

Irak, 4.200 tankının 4.000’ini, 2.700 personel taşıyıcının 2.000’ini ve 3.100 ağır silahının üçte ikisini, bunların dışında 2.000 topu, 4.000 savaş aracını ve en az 100 Scud füzesini kaybetmiştir.

SAVAŞ’IN TARAFLARA MALİYETİ


Pentagon yetkililerine göre savaşın askeri maliyeti 75 milyar dolar civarında olmuştur. Bunun 50-55 milyar dolarlık bölümü müttefikler (Suudi Arabistan ve Kuveyt, 33 milyar dolar, Japonya 10 milyar dolar ve BAE 3 milyar dolar), 20-25 milyon dolarlık bölümü ise ABD tarafından karşılanmıştı.

Müttefik ülkelerin yaptıkları katkıların harcanması idaresi ABD’ye verilmiş idi.

Savaşın Irak’a maliyeti 200 milyar doları bulurken Kuveyt’e verdiği zararın da 100 milyar doların üzerinde olduğu tahmin edilmekteydi.

SAVAŞ’IN ORTA DOĞU’DA VE DÜNYADAKİ SONUÇLARI


Bölgede 1945'den beri üzerinde çok konuşulan ve tüm siyasal partilerin programlarının başında yer alan Arap Birliği fikri, büyük bir darbe yemiştir. Körfezi Savaşı'nda Arapların ayrı ayrı saflarda toplanmaları ve kendi ulusal devletlerinin olduğu kadar Batı'nın da çıkarlarını korumak için savaşmaları, Arap Birliği düşünü çok zayıflattı.

Körfez Savaşı kesin bir askeri sonuç getirmekle birlikte bölgedeki istikrarsızlığı doğrudan çözemedi.

Birinci Körfezi Savaşı'nın en önemli ve en uzun vadeli sonucu, tüm Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde köktenci akımların güçlenmesidir..

Savaşın bir o kadar önemli başka bir sonucu da, Irak'ın zayıflamasıyla beraber, İran'ın bölgedeki ağırlığı artmıştır. Bölgede İsrail Irak'ın yenilmesiyle rahatlarken, Irak'ın yanında yer alan Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) zor durumda kaldı.

ÇALIŞMADA YARARLANILAN KAYNAKLAR


ORAN, Baskın, Türk Dış Politikası, Cilt II: 1980-2001, Ankara: İletişim Yayınları, 2003

ARI, Tayyar, Geçmişten Günümüze Orta Doğu: Siyaset, Savaş ve Diplomasi, 4. Baskı, Bursa: MKM Yayınları, 2008.

SANDER, Oral, Siyasi Tarih: 1918-1994, 5. Baskı, Ankara: İmge Kitapevi, 1996

Kuveyt'in İşgali ve Körfez Savaşı

News & Politics

Transcript of Kuveyt'in İşgali ve Körfez Savaşı