1Kurora e Gjelbër

KuroraeGjelbër

Gazetë Periodike, Tiranë (Viti i katërmbëdhjetë i botimit) Nr. 117, qershor 2012 Çmimi 20 lekë

FKPKKFKPKKFKPKKFKPKKFKPKKFederFederFederFederFederata Kombëtare eata Kombëtare eata Kombëtare eata Kombëtare eata Kombëtare ePyjeve Pyjeve Pyjeve Pyjeve Pyjeve dhe Kullotavedhe Kullotavedhe Kullotavedhe Kullotavedhe KullotaveKomunalKomunalKomunalKomunalKomunale, Shqipërie, Shqipërie, Shqipërie, Shqipërie, Shqipëri

www.shkpkk.org

APPKAPPKAPPKAPPKAPPKAsosacioni iAsosacioni iAsosacioni iAsosacioni iAsosacioni i

PPPPPronarëve tëronarëve tëronarëve tëronarëve tëronarëve të PyjevePyjevePyjevePyjevePyjevePrivatë, Privatë, Privatë, Privatë, Privatë, KoKoKoKoKosovësovësovësovësovë

www.akppp.org

Nisur nga fakti që Maji ikëtij viti u shpall muajii Evropës për vendin

tonë, jo pa qëllim, vendosëm qëkëtë numër të Gazetës t’ia ku-shtojmë pjesëmarrjes dhe rri-tjes së rolit të grave në vendim-marrje dhe shkrimet e botuaratë jenë vetëm nga autore femra.Vendi ynë tashmë ka hyrë nërrugën për marrjen e statusit tëvendit kandidat për anëtarësimnë BE dhe për këtë duhet të për-mbushë disa kritere. Ndër toështë edhe marrja e hapave kon-krete për të forcuar mbrojtjen etë drejtave të njeriut, sidomospër gratë. Sipas Strategjisë Ko-mbëtare për Barazinë Gjinoredhe Kundër Dhunës në Familje,2007-2010, pjesëmarrja e ulëte grave dhe vajzave shqiptare nëvendimmarrje paraqitet në nive-le të ulëta edhe në poste drejtu-ese në qeverinë qendrore mevetëm 11 poste dhe vetëm 2 % edrejtuesve në qeverisjen vendore.

Gratë shqiptare gjithmonëkanë qenë pjesë e aktiviteteveagropyjore, duke mbledhurgjeth, bar, shkarpa, bimë mjekë-sore e, në shumë raste edhe nëaktivitete më të renda, siç ështëprerja dhe mbajtja e druve tëzjarrit. Sipas një raporti të FAO-s, 3/4 e familjeve të vendeve nëzhvillim varen nga druri për ga-timin e ushqimit të tyre - drutëe zjarrit janë përdorur e mble-dhur kryesisht nga gratë, ashtusiç ndodh edhe sot në zonatrurale të vendit tonë. Si burratedhe gratë kanë rolet dhe për-gjegjësitë e tyre në aktivitetetpyjore dhe ato bujqësore. Nëfund të fundit, realizimi me suk-ses i tyre i, bën të dy palët përfi-tuese, në të mirë të familjes,komunitetit e gjithë shoqërisë.

Po sot cili është roli i gravenë vendimmarrje? Na vjen keqta themi, po ky rol në nivelfamiljeje, fshati, apo edhe nënivel kombëtar, është shumë idobët. Po ashtu, vihet re se për-faqësimi i tyre në politikë,institucionet publike apo dheorganizatat qeveritare e joqeve-ritare, lë për të dëshiruar. Për-faqësimi në këshillat dhe ad-ministratat e bashkive dhe ko-munave, është i ulet edhe pseato i kanë kapacitetet që nevo-jiten. Gratë, për nga vetë natyra

Edhe unë vendos!Edhe unë vendos!Edhe unë vendos!Edhe unë vendos!Edhe unë vendos!Albora KACANI, Federata Kombëtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale, Tiranë

e tyre, luajnë rol të rëndësishëmnë uljen dhe zbutjen e konflik-teve të pronësisë. Ky nivel i ulëtpërfaqësimi çon në përjashti-min e tyre në marrjen e ven-dimeve dhe në mundësi të paktapër t’u dëgjuar zëri i tyre.

Gjatë kësaj periudhe janë tëshumta veprimet e FederatësKombëtare të Pyjeve e Kullo-tave Komunale për të diskutuarme nivelet e ndryshme të ven-dimmarrjes për të përmirësuarpolitikat dhe strategjitë, qëçojnë në menaxhimin e qën-drueshëm të pyjeve komunalëdhe fuqizimin e rolit të grave nëvendimmarrje. Shkatërrimi inatyrës e i burimeve natyroredhe e ardhmja e vendit kërkojnëqë këtij shkatërrimi e erozionit’i kundërvihet e gjithë shoqëria.Prandaj, mendojmë se dukeqenë bashke dhe duke rriturnumrin e femrave në veprimettona të përbashkëta, mund tëpërballojmë sfidat për të rriturnë të gjitha strukturat evendimmarrjes pjesëmarrjentonë deri në 30 %.

Federata Kombëtare e Pyje-ve dhe Kullotave Komunale, vi-tin e kaluar mori iniciativën ekrijimit të një seksioni të veçantëtë grave, i cili synon të mbë-shtesë e fuqizojë gratë që jetojnënë zonat rurale, veçanërisht nëkomuna, si grupet më pak tëpërfaqësuara dhe që e kanë mëtë vështirë rrugën drejt një për-faqësimi e pjesëmarrjeje të bara-bartë, jo vetëm në proceset dhestrukturat vendimmarrëse, poredhe në fushat e tjera të jetëspublike e private. Për këtë ështëpunuar në disa drejtime njëhe-rësh, për rritjen e njohurive dhekapaciteteve të femrave të zgje-

dhura mbi çështjet e barazisëgjinore dhe integrimit gjinor nëqeverisjen mjedisore vendore.Po ashtu, rritja e ndërgjegjësimittë komunitetit mbi ndikimin qëka pjesëmarrja e grave në proce-set vendimmarrëse, promovimii përfaqësimit më të madh tëgrave në strukturat vendim-marrëse, fuqizimi i kapacitetevetë grave të zgjedhura në struktu-rat vendimmarrëse dhe gravedrejtuese në strukturat e Shoqa-tave dhe Federatave, si dhe nëadministratën e qeverisjes ven-dore, kanë qenë disa nga objekti-vat për t’u realizuar. Duke tran-smetuar drejt Federatave objek-tivin 30 % të femrave në vendim-marrje, fillimisht vetë bordetkanë filluar të përmirësojnëstrukturat e tyre dhe shembulline dhanë Federata e Shkodrës, qëcaktoi në rolin e koordinatoresrajonale Eva Stërkaj, Federata eDibrës me koordinatore MalvinaShehi, Federata e Lezhës zgjodhinënkryetare Albana Lleshaj,Federata e Elbasanit caktoiAlketa Shebegu dhe Federata eKukësit caktoi në koordinim njëtjetër femër, Mirësie Nela.

Shoqatat e pyjeve dhe ku-llotave në analizat e tyre pikënmë të dobët kanë reflektuar pje-sëmarrjen e femrave në bordete tyre.

Jemi ne vetë, që nëpërmjetzërit tonë, të vendosim për njëpërfaqësim më të mirë, të kër-kojmë shpërblime më të mira,pjesëmarrje më të madhe nëinstitucionet arsimore, akade-mike, trajnimet dhe kurset pro-fesionale, të na njihet e drejta ebarabartë e pronës apo përdori-mit të burimeve natyrore.

Nuk mund të ketë zhvillim tëqëndrueshëm pa barazi sociale;nuk mund të ketë zhvillim pamenaxhimin e duhur të burime-ve natyrore, tek të cilat varenekonomitë tona. Ne kemi ne-vojë për zhvillim të qëndrue-shëm, për të rritur nivelin e je-tesës dhe mirëqenien. Ndryshi-met në shkallë vendi dhe globalenuk mund të ndodhin pa anga-zhimin e të gjithëve. Prandaj, siburrat edhe gratë të marrinvendime, që do të ndikojnë nëtë mirë të të gjithëve, në zbutjene varfërisë dhe zhvillimin social,ku femrat mbajnë mjaft peshë.

Vijon në fq. 5

Në respekt të vajzave e grave që kontribuojnë për zhvillimin eqendrueshëm të Pylltarisë Komunale

“Pylli im”,libër me shumë vleralibër me shumë vleralibër me shumë vleralibër me shumë vleralibër me shumë vlera

Sebiha AHMETI, RAMAXHIKU, SNV, Kosovë

Pylli privat është pronë efamiljes. Në çdo familje,njëri prej anëtarëve është

kujdestar dhe menaxher i këtijpylli. Kujdesi dhe menaxhimi,nënkuptojnë, të qenit përgjegjëspër pyllin, kujdesin e duhur përtë, si dhe mbrojtjen e pyjeve, dukei përdorur me kujdes. Prandaj,nëse e përdorim pyllin për ecje,gjueti apo për marrjen e drurit,duhet të jemi “kujdestarë emenaxhues” të mirë të tij, nëmënyrë që pasardhësit tanë tëmund ta shfrytëzojnë pyllinshumë vjet të tjera.

Për të nxitur dashurinë për pyllin dhe kujdesin ndaj tij, tri shoqatatë Pronarëve të Pyjeve Privatë nisën një projekt, mbështetur nga USAIDe SNV, me qëllim ndërgjegjësimin e fëmijëve të pronarëve privatë për tëmenaxhuar pyllin sipas traditës. Ky projekt, i quajtur “Pylli im, Jeta Jo-në”, qe iniciuar nga shoqata “Mali” e Suharekës, që bashke me shoqatat“Gjeravica” dhe “Finch”, zhvilluan aktivitete me nxënës të tri shkollavetë Junikut dhe fshatrave Vraniq e Blaq. Projekti ndikoi në bashkëpuniminshumë të mirë mes pronarëve privatë, mësuesve e nxënësve, dukeluajtur rol në ngritjen e ndërgjegjësimit për mundësitë e shumta qëofron pylli, për vlerat ekologjike, sociale dhe ekonomike. Të tri shoqatat,bashkë me mësuesit, institucionet lokale dhe fëmijët, zhvilluan aktivitetenë pyll, por edhe “e sollën” pyllin në klasë.

Takim i frytshëm për shkëmbim përvojeElona STEFANLLARI, SNV, Korçë

Qëndrueshmëria e Pyjeve KomunaleEva STËRKAJ, koordinatore e Federatës se Pyjeve, Shkodër

Vetëm pastrim? Vetëm ndërgjegjësim? Apodhe bashkëpunim?

Malvina SHEHI, koordinatore e Federatës se Pyjeve, Dibër

Faqe 2

Faqe 3

Trajnim për mbrojtjen e pyjeve nga zjarriAlbana LLESHAJ, Nënkryetare e Federatës së Pyjeve, Lezhë

Faqe 2

Pyjet dhe natyra në shërbimin tonëArdita DINAJ, këshilltare e SNV, Pejë Faqe 4

Në brendësi

Kullotat në shërbim të zhvillimitVjola ELEZI, eksperte e Shoq. “Qengjat e Jonit”, Sarandë

Faqe 4

Të jetosh në Luginën e Shkumbinit!

Faqe 6

Alketa SHEBEGU, Inxhiniere Pyjesh, Librazhd Faqe 6

PYLLI IMPYLLI IMPYLLI IMPYLLI IMPYLLI IMDiellza BUZHALA, nxënëse në fshatin Vraniq – Suharekë

Faqe 5

Banania, ky frut i mrekullueshëmBanania, ky frut i mrekullueshëmBanania, ky frut i mrekullueshëmBanania, ky frut i mrekullueshëmBanania, ky frut i mrekullueshëmFaqe 7Përgatiti: Afërdita QËNDRO, Toronto, Kanada

2 Kurora e Gjelbër

M ë 31 maj dhe 1qershor, në Korçë uorganizua një ta-

kim për shkëmbim përvojemidis grupit të grave të ko-munave - pilot të Gjirokastrësdhe atyre të komunave - pilottë Korçës. Takimi u zhvilluanë kuadër të programit Sida2 – SNV, për promovimin endërgjegjësimit në çështjetgjinore dhe nxitjen e pjesë-marrjes së gruas në vendim-marrje për pyjet dhe kullotatkomunale. Në takim morënpjese 17 gra nga komunat eGjirokastrës dhe 9 nga atotë Korçës.

Në fillim të majit në Komunën e Shkrelit të rrethit tëShkodrës u realizuan një grup aktivitetesh pyjore nga Shoqatate Përdoruesve të Pyjeve dhe Kullotave të kësaj komune dheFederata e Pyjeve Komunale, Shkodër. Të ftuar ishin përfaqësuesnga Drejtoria Shërbimit Pyjor të Malësisë së Madhe,përfaqësues nga Fakulteti i Shkencave Pyjore, nga FederataKombëtare e PKK, nga NjQV, si dhe Televizioni Publik Shqiptar.

Qëllimi i këtyre takimeve ishte ndarja e përvojës së fituarnga Shoqata e Përdoruesve të pyjeve me anëtarët e saj, njohjame ecurinë e procesit të decentralizimit të pyjeve në nivel komune,angazhimi i komunës dhe shoqatës në administrimin dhemenaxhimin e pyjeve, si dhe nxitja e reflektimt të aktorëve të

kujdesen për mbjelljen, kul-tivimin, mbledhjen dhe shit-jen e tij. Gjatë diskutimevegratë u informuan se si ështëkultivuar fillimisht ky produkt,duke marrë fara nga çaji nëmal dhe kultivimi në tokë buj-qësore. Ato gjithashtu shpje-guan në lidhje me përfitimekonomik që sjell çaji i malitpër fermerët, qoftë ky i kul-tivuari, qoftë ai që gratë apopërdoruesit e pyllit mbledhinnë mal. “Kultivimi i çajit të ma-lit është më fitimprurës sembjellja e produkteve të tjerabujqësore dhe ky është shu-më i lehtë për t’u kultivuar epër t’u kujdesur” është shpre-hur një grua. Kjo ishte pikashumë interesante e kësajvizite në këtë fshat dhe gratëishin shumë të interesuarapër të provuar këtë eksperie-ncë edhe në fshatrat e tyre,duke marrë edhe fara për tiaplikuar në tokat e tyre.

Valentina Vurmo, përfa-qësuese e grupit të grave tëLiqenasit, informoi për punëne bërë në këtë komunë ngagratë dhe sa e vështirë kaqenë për të arritur aty ku atojanë. Ka shumë aktivitete nëpyll, të cilat mbulohen vetëmnga gratë, pasi burrat janëpothuaj gjithë kohën nëemigracion – është shprehurZnj. Vurmo - por ndodh shp-esh që gratë nuk përfshihennë vendimet që merren përpyjet dhe kullotat. Me rritjen esensibilizimit dhe ndërgje-gjësimit të përdoruesve tëpyjeve e kullotave nga ana eSNV-së, dhe në bashkëpu-nim me Komunën e Liqe-nasit, shumë shpejt, dukefilluar nga zgjedhjet më tëafërta në SHPKK, gratë do tëjenë pjesë e bordit të kësajshoqate. Pjesëmarrja e gravenë procesin e vendimmarrjesdhe e aktiviteteve pyjore, dotë nxisë më tej menaxhimin eqëndrueshëm të pyjeve ekullotave komunale në këtëKomunë.

Ditën e dytë gratë benënjë vizitë në pyllin e fermeritnë fshatin Peshkëpi të Ko-munës Buçimas në Pogra-dec. Fermeri Dhimitër Domindau me gratë përvojën përjetën e tij me pyllin, tokënbujqësore dhe blegtorinë qëkishte. Ai shpjegoi se si kaalternuar punën e tij në pyll,në bujqësi dhe blegtori, si dhecili ka qenë përfitimi nga pylli

Qëndrueshmëria ePyjeve Komunale

Eva STERKAJ, koordinatore e Federatës se Pyjeve, Shkodër

Vijon në fq. 3

Ndërhyrja në lajthi është bërë në tresipërfaqe me qëllim kryesor t’i japin përparësiprodhimit të frutit. Në njërën nga sipërfaqetrrallimi është bërë në masën 70 % dhe ngelenrreth 36 000 lastarë për hektarë. Kjo do të rrisëmundësinë e ushqimit dhe dritësimit, qëndikojnë në shtimin e prodhimit kokërr tekdrurët e mbetur. Ndërhyrja e dytë është bërëduke lënë rreth 10 000 lastarë për hektarë dheqëllimi këtu, krahas shtimit të prodhimit, ështëmundësia e shartimit. Lajthia natyrore e vendit,reko-mandohet si nënshartesë e mirë pasilëngëzon pak. Në rastin tjetër ështëeksperimentuar duke mbjelle në rreth 0.9 halajthi të buta. Vlen të theksohet se në të trerastet punimet janë bërë në ngastrat kolektivedhe nga vetë banorët, anëtarë të Shoqatës sëPyjeve. Ky do të jetë një mësim për të vazhduaraktivitetin në rreth 400 ha me lajthi që kaKomuna e Shkrelit dhe, nëpërmjet metodavekrahasuese, do të shikohet shtimi i prodhimitdhe efektiviteti ekonomik në vitin 2012 e nëvazhdim.

Si shumë pasuri të tjera të natyrës edhelajthia është parë si mall pothuaj pa zot, që edhuron natyra dhe njerëzit e thjeshtë i kanëmarrë frutat, thuprat e gjethet. Për vlerat e lartaushqyese që ka fruti i lajthisë kërkohetvazhdimisht në treg, sidomos nga industriaushqimore për prodhimin e ëmbëlsirave dheçokollatave.Pas vizitës në fshatin Bogë, udhëtimi

vazhdoi drejt fshatit Reç, ku anëtarët e shoqatëspo kryenin pastrime dhe krasitjen e një pylligështenje, si dhe luftimin e kancerit tëgështenjës. Në këto aktivitete ishin gjithashtutë përfshira edhe një grup grash. Qëllimi i këtyrendërhyrjeve ishte sigurimi i një frutifikimi tërregullt e të vazhdueshëm. Në zonën ku u bendërhyrja pamë që krahas krasitjes është bërëedhe luftimi i kancerit me metodën fizike (prerjee drurëve të infektuar), e cila kishte qëllimshërues dhe parambrojtës.

Në krah të pyllit me gështenja u ndërtuanjë sipërfaqe prove e përhershme në një pyllfermeri. Synimi i ndërtimit të këtyre siperfaqeveprove ishte monitorimi i rritjes por dhe efekti indërhyrjeve të ndryshme teknike në rritjen eproduktivitetit dhe cilësisë se pyllit. Sipërfaqjaprovë u zgjodh në bashkëpunim me fermerin,si përdorues tradicional i asaj sipërfaqeje, i cilibashkë me specialistët e pyjeve do të jetë pjesënë përcaktimin e objektivave për pyllin e vet,përcaktimin e funksionit të pyllit, synimetafatgjata, çfarë prodhimesh do të merren, si dhecila është strategjia e menaxhimit për të arriturobjektivat e pyllit. Për modelin e marrjes së kësajsipërfaqeje prove, asistoi edhe Prof. Dr. Ervin

Mbjellje me lajthi

Grupi i vizitës në terren në fshatin Bogë

Ndërhyrje me pastrim në gështenja, Reç

Prof. Dr. Ervin Toromani në intervistën përTVSH shpjegon qëllimin dhe mënyrën e

zgjedhjes së sipërfaqes provë

Në Qarkun e ShkodrësNë Qarkun e Korçës

Takim i frytshëm përshkëmbim përvoje

Elona STEFANLLARI, SNV, Korçë

Vizita e parë u bë në Par-kun Kombëtar të Prespës, kukryetari i SHPKK, Liqenas,Vasil Jankulla, informoi nëlidhje me punën e bërë ngakjo shoqatë dhe përfshirjene grave të kësaj komune nëaktivitetet e pyllit. Gjatë dis-kutimit ai përmendi se nëzgjedhjet e ardhshme tëshoqatës, 30 % e anëtarëvetë bordit do të jenë femra, sipërfaqësuese të të gjithagrave në këtë komunë. Pjesëe diskutimit të z. Jankullaishte edhe roli që ka luajturkjo shoqatë në procesin etransferimit të pyjeve në pro-nësi të komunës, si dheorganizimin e përdoruesve tëpyjeve në ndarjen e tij sipasfshatrave, ku nuk janë lënë pau përfshirë edhe gratë nëkomisionet e fshatrave.

Inxhinieri i pyjeve në Par-kun Kombëtar të Prespës, Va-sil Male, bëri një përmbledhjepër t’u njohu me Parkun. Aipërmendi punën e bërë nëkëtë komunë për mbrojtjen epyjeve dhe biodiversitetit. Poashtu, përmendi vlerën eko-nomike, që sjell mbjellja dhekultivimi i produkteve të dytapyjore, si çaji i malit, kërpudhatdhe bimë të tjera mjekësoretqë rriten në këtë zonët si dherolin që gratë kanë në zhvi-llimin, ruajtjen, grumbullimindhe shitjen e këtyre produk-teve.

Vizita më pas vazhdoi nëfshatin Gollomboç, ku grupi igrave u takua me gratë e këtijfshati dhe biseduan për pu-nët që lidhen me pyjet e ku-llotat. Gratë e fshatit Gollo-mboç u shpjeguan se pjesamë e madhe e tokës bujqë-sore është mbjellë me çajmali dhe gratë janë ato që

i mirëmenaxhuar dhe të ar-dhurat që ka sjellë pylli përfamiljen e tij, vetëm duke embrojtur e pastruar atë. Kyfermer dha shembullin e njëorganizimi të mirë të punësdhe se si ai ka testuar meiniciativën e tij aktivitete tëndryshme në pyll për të sjellëmë shumë të ardhura nëfamilje. Ai shpjegoi se e gjithëpuna që ai bënte me dorëdisa vite më parë, tashmë memekanikën që është dukepërdorur, ka rritur produktivi-tetin. Mekanizimi i punës kabërë që ai të rrisë sipërfaqene tokës bujqësore, dukemarrë me qira toka të tjeradhe investime në sistemet eujitjes. Fermeri Dhimitër Do-mi ishte shembull i mirë i njëfermeri rural, që ka krijuar njëjetë me pyllin, tokën bujqë-sore dhe blegtorinë. Gjatëkësaj vizite, gratë bënë shu-më pyetje në lidhje me sta-tusin e pyllit që ai mbron,aktivitetet që bën në pyll, çfarëproduktesh të dyta pyjoreshfrytëzon dhe të cilat janëaktivitetet e tij në të ardhmenë lidhje me pyllin.

Pas vizitës në pyllin e fer-merit gratë dhanë mendimete tyre në lidhje me vizitat qëbënë gjatë dy ditëve. Gjatëkëtyre diskutimeve të hapu-ra, gratë gjirokastrite ushprehen se ato që panëduhet t’i aplikonin në pyllin etyre. Këto përvoja të mira nëpyje dhe produktet e dytapyjore, bënë që këto gra tëmendojnë në mënyra tëndryshme mbi përdorimin epyjeve, profitabilitetin ngaproduktet e dyta pyjore dherolin që gratë duhet të luajënë procesin e vendimma-rrjes ose duke marrë ini-ciativa për të ndryshuar gjë-rat. Pjesë e këtij diskutimiishin edhe përfaqësuese tëshoqatës në Pogradec “Unë,gruaja” që ndanë përvojën etyre të trajnimeve të grave nëzonat rurale dhe mënyrën siato të jenë pjesë e vendim-marrjes dhe rritjen e rolit tëtyre në shoqëri.

Shkëmbime të tilla ek-speriencash nxisin rolin egruas në punët e pyllit dhendihmojnë ato të bëhen pje-së e vendimmarrjeve në li-dhje me pyllin dhe aktivitetetë tjera të jetës në zonat ru-rale. Shkëmbimi i mendime-ve dhe vizitat në terren do tënxisin gratë e këtyre zonaverurale për të marrë iniciativatë reja në shërbim të pyllitdhe të ardhurave të tyrefamiljare.

ftuar mbi sfidat dhe arritjet e këtij procesi në komunën e Shkrelit. Këto aktivitete u zhvilluan membeshtetjen e SNV, Komunës Shkrel dhe Federatës se Pyjeve, Shkoder.

Udhëtimi nisi nga qyteti i Shkodrës për në fshatin Bogë, ku prisnin një grup burrash egrash, që po bënin disa përmirësime në një sipërfaqe me lajthi.

3Kurora e Gjelbër

Data 20 prill 2012 ishte caktuar ngaqeveria si dita “Për një Shqipëri tëPastër”. Në këtë kuadër, gjatë bisedi-meve me aktorë të ndryshëm, që ve-projnë në rrethin e Dibrës, u vendos qëkjo nismë të drejtohej nga Federata ePyjeve dhe Kullotave Komunale eqarkut. Federata dhe Qendra Rinore,Peshkopi, me mbështetjen e Bashkisë sëPeshkopisë, DAR-Dibër, FederatësKombëtare të Pyjeve e KullotaveKomunale dhe World Vision, ndërmoriaksionin për pastrimin e qytetit në njëditë. Për këtë aktivitet Federata kishtepërgatitur bluza me mbishkrime për njëmjedis më të pastër. Pjesë e këtij aksioniishin qytetarë, përfaqësues të institu-cioneve lokale, mësues, studentë, pri-ndër, nxënës, fëmije e vullnetarë tëtjerë. Pjesa më e madhe e pjesëmarrësveishin të pajisur me uniforma (bluza tëpërgatitura posaçërisht, qese plastikedhe doreza. Aktiviteti për një qytet mëtë pastër, për një shëndet më të mirë,nisi në mjediset e jashtme të Qendrës sëEdukimit dhe Komunikimit – QEK.Hapjen e bëri inxh. Malvina Shehi, koor-dinatore e Federatës së Pyjeve e Kullo-tave Komunale të qarkut, e cila falë-nderoi qytetarët, përfaqësuesit e insti-tucioneve, mësuesit, studentët, nxë-nësit, organizatat e ndryshme të sho-qërisë civile, prindërit dhe vullnetarët,që kishin shprehur dëshirën dhe ishinangazhuar për të qenë pjese e këtijaktiviteti. Zonjusha Shehi, gjatë fjalës sehapjes tha se ky aktivitet organizohet nëkuadër të ditës së përcaktuar nga qe-veria si dita për një Shqipëri të pastër

Vetëm pastrim? Vetëm ndërgjegjësim?Apo dhe bashkëpunim?

dhe drejtohet nga Federata e Pyjeve dheKullotave Komunale dhe Qendra Rinore,Peshkopi, me mbështetjen e Bashkisë sëPeshkopisë, DAR-Dibër, FKPKK, Shko-llës së mesme e 9 vjeçare, si dhe WorldVision, partner shumë i rëndësishëm.Ajo shpjegoi dhe arsyen përse këto ak-sione organizohen në mënyrë vullne-tare, që ishin:

1 . Aksionet vullnetare janë një formëndërgjegjësimi, por dhe punëkonkrete, të cilat kanë pak fjalë e mëshumë vepra.

2. Aksionet vullnetare janë ato qëndihmojnë në formimin qytetar tëgjithsecilit dhe kjo u shërben kon-kretisht komuniteteve, qytetit kujetojmë.

Ajo theksoi se një projekt apo pro-gram ndërgjegjësimi që të jetë vërtetefektiv duhet të sigurojë pjesëmarrjene komunitetit dhe kjo arrihet vetëmnëpërmjet punës në terren. Duke parërealitetin, të gjithëve na ka rënë rasti tëshohim mbeturina që hidhen ngaballkoni. Dhe ndoshta shpesh mund t’ikemi thënë komshiut të mos hedhëmbeturina nga ballkoni, por momentikur edhe ai vetë vihet të pastrojë, bënqë të reflektojë e të ndërgjegjësohet,madjè duke kuptuar më shumë se çdotë kuptonte në një seancë leksioni mbindotjen mjedisore.

shumë guxim, më shumë punë dhe sigu-rojnë ndryshime konkrete. Peshkopiameriton një mjedis më të pastër, nemeritojmë një shëndet më të mirë dhe,për të realizuar këto, duhet të dalim tëgjithë së bashku e të pastrojmë qytetin,rrugët, shkollat dhe institucionet etjera, pra të prekim me dorë mjedisin,ta sistemojmë dhe mbrojmë atë. Fokusii aksionit “Të pastrojmë qytetin në njëditë” ka të bëjë pikërisht me rritjen endërgjegjësimit të popullsisë për mje-disin, identifikimin e vendgrumbu-llimeve ilegale të mbetjeve dhe njëaksioni i madh i pastrimit vullnetar ngaNe, Ju, Shoqëria civile, vetë bano-rët”. Inxh. Shehi e mbylli fjalën e sajduke falënderuar të pranishmit edhe nëemër të Federatës së Pyjeve e KullotaveKomunale dhe Qendrës Rinore, Pe-shkopi, duke kërkuar bashkëpunimin etyre në këtë aksion.

Më pas një fjale përshëndetëse përtë pranishmit mbajti dhe përfaqësuesjae World Vision, Gentjana Belilaj, e cilafalënderoi të pranishmit për dëshirënpër t’iu bashkuar aksioneve në mënyrëvullnetare dhe përgëzoi mënyrën se sipër një aktivitet të tillë ndërgjegjësuespër përmirësimin e mjedisit dhembrojtjen e shëndetit, me iniciativën eFederatës se Pyjeve e Kullotave Ko-

munale, Dibër, kanë arritur bashkë-punim mes shumë aktorëve, si QendraRinore, Bashkia, DAR, Shkollat dheorganizatat e tjera të shoqërisë civile.

Pas kësaj fjale përshëndetëse, filloinjë paradë ndërgjegjësimi në bule-vardin kryesor të Peshkopisë, ku të rinjdhe fëmijët mbanin në duar pankarta eparulla me shprehje për mbrojtjen emjedisit. Më pas filloi aksioni konkret.

Aksioni filloi nga bulevardi kryesordhe vazhdoi me pastrimin në trilulishtet e qytetit në lagjet Gjokë Doçidhe Nazmi Rushiti. Gjatë kohës që tërinjtë po bënin pastrimin e qytetit,aksionit i bashkëngjitet edhe ministri iArsimit dhe Shkencës, Myqerem Tafaj,si dhe disa deputetë, shoqëruar ngakryetari i Bashkisë, prefekti dhe drej-tues të tjerë vendorë. Ministri Tafaj falë-nderoi organizatorët për aktivitetin dhesigurisht vullnetarët, që iu bashkë-ngjitën këtij aksioni për të bërë njëPeshkopi sa më të pastër.

Malvina SHEHI,koordinatore e Federatës se Pyjeve, Dibër

Vijon nga fq. 2

Toromani, i cili dha një guidë teknike dhe për stafin e komunës në skicimin, realizimine matjeve dhe monitorimin.

Vizita tjetër u realizua në një sipërfaqe model pastrimi dhe rrallimi të pyjevetë përzier me përbërje kryesisht shkozë, frashër, lajthi e dushku. Qëllimi i këtijmodeli ishte demonstrimi teknik para fermerëve mbi ndërhyrjet e nevojshmesilvoteknike, me qëllim rritjen e prodhimtarisë së pyjeve dhe dhënien prioritet tëllojeve me vlerë.

Eksperti i shoqatës dhe komunës udhëheq teknikisht dhe përfshinkomunitetin në këtë aksion, duke siguruar të gjitha elementet e një menaxhimi tëqëndrueshëm që kërkohet, sepse:• Eliminon përdorimin spontan, siç ka ndodhur deri tani për pyjet shtetërorë

e kolektivë.• Eliminon ndërhyrjet e gabuara në prerje dhe kullotje.• Punëson njerëzit dhe siguron të ardhura nga shitja.• Siguron mundësinë e riinvestimeve.• Përmirëson të gjithë pjesën e pyjeve me shërbime, si dhe gjendjen e

biodiversitetit.• Vendos rregulla që gradualisht të fillojnë t’i zbatojnë të gjithë përdoruesit.

Ky veprim mund të vazhdojë menjëherë me një planifikim konkret, që duhetta udhëheqin ekspertët nga Komuna, Shoqata dhe Federatat. Ky do ishte shërbimi

i dhënë për herë të parë, që ndikon në luftimin e informalitetit dhe vendos shërbimetnë rolet e duhura. Nëse për 300 ha pyje dushku ose ahu punësojmë 100 fermerë përtre muaj, përveç shërbimit për pyllin kemi siguruar edhe 5 - 6 mijë m3 dru zjarri dheme vlerën e tregut sigurojmë rreth 12 milionë lekë, po t’i shesim me 2000 lekë/m3;pra sigurojmë pagesën për të punësuarit, por dhe të ardhura për riinvestime.

Ndalesa e fundit ishte në fshatin Razmë, ku nga ekspertët u paraqit një modelluftimi për procesionaren e pishës. Si rrjedhojë e ciklit biologjik ky dëmtues gjatë vitit2011 ka pasur zhvillim maksimal, duke u përhapur shumë. Në pamundësi të zbatimittë metodës së luftimit biologjik të këtij dëmtuesi, që konsiderohet si metodë shumëpozitive, si edhe për mungesë mjetesh e mekanizmash të posaçme të luftimit, ështëzbatuar mënyra mekanike e luftimit në rreth 100 pisha në periudhën kur larvat zbresinnga kurora (kryesisht në prill, kur temperaturat shkojnë rreth 20°C). Metoda e përdorurkonsistonte në mbështjelljen e trungut të drurit me plastmas, që rrethon gjithëperimetrin, i cili në fund lidhet me qëllim që larvat gjatë kohës që zbresin të ngelen nëkurthin me plastmas. Rrjedhimisht, kërkohet zbatimi mekanik si metodë e efektshmepër luftimin e këtij dëmtuesi, për të garantuar gjendjen e shëndetshme të pyjeve mepisha me kosto sa më të ulët. Nga rezultatet e para mund të konsiderohet metodë meefekt të lartë.

Vëzhgimi i një modeli mekanik të suksesshëm për luftimin eprocesionres së pishës, fshati Razmë

Në lidhje me procesin e ndërgje-gjësimit ajo gjatë fjalës së saj u shpreh:“Nëse doni më shumë të veproni sesa tëkomentoni, atëherë aksionet vullnetarejanë fiks për ju. Janë ato që kërkojnë më

Inxh. Malvina Shehi falënderoi Mini-strin, që zgjodhi qytetin e Peshkopisëpër të parë nismat e ndërmarra,aksionet vullnetare të realizuara dhe atëçka është më e rëndësishme, bashkë-punim mes shumë aktorëve për tërealizuar një qëllim, pra një Peshkopimë të pastër, e cila nuk meriton të pa-strohet vetëm një ditë, por jemi ne qëduhet ta pastrojmë, mbrojmë e kuj-desemi çdo ditë. Ajo falënderoi edhe tëgjithë pjesëmarrësit në aksion.

Në Qarkun e Dibrës

4 Kurora e Gjelbër

Pyjet mbulojnë mbi një të tretën e Kosovës dhekryejnë funksione jetike e i shërbejnë mbarëvendit. Në fakt, mbi dy milionë njerëz që jetojnë

në Kosovë thithin çdo çast oksigjenin që çlirojnë pyjet.Po ashtu, pyjet luajnë rol kyç në luftën kundër ndry-shimeve klimatike, lëshojnë oksigjenin në atmosferëdhe tërheqin dyoksidin e karbonit.

Pyjet ushqejnë lumenjtë dhe kanë rol me rëndësi nëshpërndarjen e ujit për pothuaj të gjitha qytetet efshatrat. Ato krijojnë dhe mbajnë pjellshmërinë e tokës,ndihmojnë në rregullimin e efekteve të shpeshtakatastrofale të stuhive, përmbytjeve e zjarreve. Tëmrekullueshme dhe frymëzuese, pyjet janë biolo-gjikisht ekosistemi më i shumëllojshëm në toke dhe janështëpia e mëse gjysmës së specieve tokësore tëkafshëve, bimëve e insekteve.

Pyjet dhe natyra nëshërbimin tonë

Ardita DINAJ,këshilltare e SNV, Pejë

planifikuara do të siguronte ruajtjen efondit pyjor dhe shtim të produktivitetittë pyjeve, që janë edhe parakusht përruajtjen e burimeve dhe të sasisë së ujit.

Shërbimet që na ofrojnë pyjet janëvendimtare në çdo aspekt të jetës sonë.E, përgjigja për menaxhimin e qëndrue-shëm të pyjeve, lëvizjes përreth eko-nomisë së gjelbër, është në duart tona.Pra, pas shqyrtimit të rolit të pyjeve dhekërcënimeve me të cilat ballafaqohen

ato, ne duhet më parë të konsiderojmë zgjidhje për të shmangur dëmet e lartcekurasesa të ulemi e të shikojmë se si ato po i afrohen më së keqes. Kjo nuk do të thotë sepopulli po e shkatërron natyrën, por ajo çka nevojitet është shmangia e kësaj situateme një qasje shumëdegëzore dhe ta zbatojë atë në mënyrën e duhur:• Kufizimi i nevojave tona (zgjerimi i dëshirave të panevojshme).• Përdorimi i burimeve pyjore në mënyrë të matur.• Zhvillimi i qëndrueshëm në sektorë si industria minerare, ndërtimit, bujqësia,

urbanizmi, etj.).• Përdorimi i teknologjive të reja inovative për të rritur produktivitetin bujqësor,

dmth prodhimi për hektar.• Përdorimi i karburantit të pastër, biogazit, energjisë diellore, në shtëpi, etj.

• Përtëritje të pyjeve të degraduara.• Rrallim me plan i pyjeve të reja në

çdo fshat e komunë.• Ndryshimi i ligjit Kombëtar të pyjeve.• Krijimi i vetëdijes për rolin e pyjeve

në jetën tonë, në mënyrë që njerëzittë ndiejnë nevojën për t’i ruajtur ato.

Pra, këshilla modeste apo, më mirë tëthemi, kërkesa për njerëzimin ... Vazhdonigjelbër, përgjithmonë gjelbëroni.Gëzoni jetën, natyrën shijoni ...

Shoqata e Blegtorëve “Qengjat e Jonit”u krijua në dhjetor të vitit 2010, mendihmën e Projektit të UNDP

(Përmirësimi i Performancës së Sektorittë Blegtorisë në Shqipëri). Fillimisht kishte28 anëtarë, ndërsa sot ka 57 anëtarë (fer-merë). Kjo organizatë jofitimprurëse, meorientim nga tregu, përbëhet nga fermerëe prodhues nga Jugu i Shqipërisë, të anga-zhuar për cilësi e siguri të produkteve, mendihmën e vazhdueshme të Projektit tëUNDP-se. Ata punojnë sëbashku për sigu-rimin e bazës ushqimore dhe medika-menteve të nevojshme. Kanë marrë pjesënë trajnime për Sigurinë Ushqimore, nëshkurt – mars 2012, në trajnime teorike epraktike, demonstrime e testimeve nëfermë organizuar nga Shoqata Kombëtaree Blegtorëve LEAA, me mbështetjen eProjektit UNDP. Shoqata ka marrë pjesënë disa panaire të organizuar në Tiranë,në panairin tregtar “Balkan Modus Nu-triendi & Comfort”, në panairin ndërko-mbëtar “Agrobiznes 2011”, organizuar nga

Kullotat në shërbim të zhvillimitNga Vjola ELEZI

KASH, në “Javët e Biznesit Kombëtar”,organizuar po nga KASH etj. Shoqatapromovoi për herë të parë në treg produktine saj (mish qengji) me logon “Qengjat eJonit”, kryesisht në tregun e Sarandës dhemë pak në atë të Tiranës. Ajo po vazhdonpërpjekjet për të promovuar më tej markëne produktit të saj dhe për të zgjeruar tregune këtij produkti, jo vetëm në Sarandë, jovetëm në Shqipëri, po edhe jashtë kufijve.Deri më sot shoqata ka afro 18 % tëaktiviteteve të vetëfinancuara. Një përqindjeulët, për shkak të vështirësive teknike. Por,megjithë vështirësitë, deri tani anëtarëtaktivë të kësaj shoqate janë të bindur përta vazhduar edhe më tej këtë iniciativë,duke siguruar e rritur gradualisht aftësinëvetfinancuese të shoqatës.

Problemet që ngrenë fermerët në këtozona janë të shumta, por më shqetësuesejanë ato të pronësisë së kullotave,mbikullotja ose kullotja pa kriter, mungesae infrastrukturës në kullotat malore, si dhedisa sëmundjet që shfaqen shpesh nëblegtorinë e zonave te Jugut.

buxhet të prej rreth 450 mijë dollarë, kambështetur ndërtimin e 9 lerave(ujëmbledhës) ne zonat më problematike,për t’u shërbyer bagëtive gjatë verës.

Përvoja e këtyre viteve tregon se nukmund të trajtohen kullotat, që të realizojnëaftësitë e tyre kullosore. Kullotat pa pronar,si deri më sot, janë djegur me zjarr, i cilinuk ka dëmtuar jo vetëm kullotat, po dhepyjet përreth. Ky është ndër problemetkryesore dhe përpjekjet e përbashkëtamidis DSHP, komunave e komunitetevelokale, duhen përmirësuar, që të përcak-tojmë në radhë të parë kufijtë dhe pastajtrajtimet për të përmirësuar kapacitetinkullosor dhe shërbimet e tjera, për kullotat,pyllin dhe blegtorinë.

Fillimi i këtij organizimi ne Qarkun e Vlo-rës, kryesisht me Shoqatën e Blegtorëve“Qengjat e Jonit”, jep shpresë se shpejtshumë nga përdoruesit e Natyrës, Pyjevee Kullotave do të bashkohen, t’u bërë njëzë i fuqishëm në mbrojtje të Natyrës dheduke i përdorur këto resurse në dobi tebanorëve ruralë në Jug të Shqipërisë.

Mbështetje të dukshme në këtë rajonka dhëne “Lea”, jo vetëm për trajnime ekëshillime, por dhe me bazë ushqimore emjekime, si dhe MADA, e cila me një

Logo dhe imazhi i shoqates

Mbledhje eAsamblesë së Përgjithshme

Trajnimet e LEAA

Ferma të anëtarëve të Shoqatës

Në Qarkun e Vlorës

Vjola ELEZI, eksperte në Shoqatën “Qengjat e Jonit, Sarandë

Pyjet, sigurojnë strehim, punë, siguri dhe paraqesin rëndësi kulturore përpopullsinë që varet prej tyre. Ato janë mushkëritë e gjelbra, jetike për mbijetesëne njerëzve kudo, për mbijetesën e të gjithë neve.

Por, megjithëse pyjet na bëjnë gjithë këto shërbime e aq shumë të mira, neshpesh i shkatërrojmë pyjet tona. Planifikimi tejet i ulet, vetëm për drurë të mëdhenj,dhe mosplanfikimi i trajtimeve për pyjet e ulëta të dushkut apo për pyjet e reja tëahut, çon në mosplotësim të nevojave të njerëzve. Ata pastaj shkojnë në mënyrë tëfshehur në pyll dhe bëjnë prerje të gabuara, që çojnë në mosmenaxhim e degradimtë kësaj pasurie të madhe kombëtare. Prerjet e paplanifikuara (ilegale) të pyjeve povazhdojnë edhe në ditët e sotme – qa sa shpesh është për t’u shqetësuar. Investimetafatshkurtra në përfitime të drejtpërdrejta (psh prerjet), i kushtëzojnë ato humbje.Njerëzit, që varen drejtpërdrejt nga pyjet po luftojnë për mbijetesë. Shumë lloje tëvlefshme po përballen me zhdukjen. Biodiversiteti po dëmtohet.

Por, pavarësisht këtyre, mund të themi se ka vend për përmirësime. Ende nukështë vonë që të transformojmë jetën në një të ardhme të gjelbër, ashtu siç dimë ne,në të cilën pyjet e ruajtura janë zemra e zhvillimit të qëndrueshëm dhe ekonomisëse gjelbër. Më pas, investimet e qëlluara në pyje do të mund të hapin shumë vendetë reja pune dhe do të rriteshin të ardhurat për popullatën lokale. Përmesaktiviteteve pyjore popullata do të furnizohej me dru zjarri, si dhe nga prerjet e

5Kurora e Gjelbër

Ekspozite enxënësve “Pylli im”

- Ndoshta ngaqë natyra eka ngritur mbi vendlindjentime dhe ndiej një afërsi metë, ndoshta ngaqë ka njëbukuri të rrallë, që mua mëtërheq si magnet, ndoshta… për një motiv ndryshe,pylli im më duket përrallor;porsi një anije që lundronqetë – qetë e mbuluar mekuvertën e blertë, në të cilënçelin lulet blu, të gjelbra, tëbardha, të kuqe e meshumë ngjyra të tjera,

PYLLI IMPYLLI IMPYLLI IMPYLLI IMPYLLI IMEse nga Diellza BUZHALA,

nxënëse në fshatin Vraniq – Suharekë

shumë pranë lisave gjigantë, të cilët janë shndërruar nështëpi për gjethet jeshile që mbartin një bukuri aq të rrallësaqë vetëm kur i sodit … magjepsesh!

- Ndaj anëve të horizontit kuqërrem, në atë mjedis freskie,pëlqej të dal në pyllin tim, që në ato çaste më duket si njëshëtitore e bukur, e pasur me gjithçka … Lumi që kalonandej, rreth pyllit tim, vetëm sa e bën më hipnotizuesehijeshinë e natyrës përreth, me murmurimën e tijmonotone dhe me ujin e kristaltë, që e lëkund shtratin evet! Pylli im vazhdon të jetë i pushtuar nga një zhurmësharmante e gurgullimës së ujit, e këngës së bilbilave,shoqëruar nga “orkestra” e zogjve të tjerë, që formojnëdiçka të atillë, që duket … ëndërr pambarim!

- Padyshim që është një sensacion specifik, një atraksion ivërtetë kur frymoj lirshëm në pyllin tim gjithë ajër tëfreskët!

- Pylli im duket i hijshëm e i madhërishëm dhe merr tiparete çdo stine, duke filluar në pranverë, kur pylli im mëngjeseti agon me cicërimat e zogjve, me zhurmën monotone tëujit, me vesën mbi lule e gjethe, me diellin rrezeartë, mekaltërsinë e qiellit të pafund, me blegërimën e kafshëve …e tërë natyra qesh … Në vjeshtë pylli im duket si i plakur,ngjyrat ndryshojnë, gjethet mbulojnë tokën e lagur, këngae ëmbël e zogjve sikur venitet … Por, gjatë kësaj stine dielliqë ngrihet mbi horizont premton ditë të bukur, nga ato qëtë duket sikur vera kthehet për pak kohë, për t’upërshëndetur me tokën e me gjithçka mbi të. Kurse nëdimrin madhështor, pylli im shndërrohet në një nuse tëbukur, me vello të bardhë, të shndritshme, me plot perlatë çmuara, në dëborën e bardhë që ulet ngadalë sikurs’dëshiron të dëgjohet!

- Ecja nëpër pyll më fal një ndjenjë lirie, çlirohem tërësishtdhe më heq të gjitha shqetësimet shpirtërore. Në flladin eftohtë të mëngjesit, më pëlqen të dal jashtë dhe të shijojfreskinë e ëmbël, që buron nga pylli im. Gjatë gjithë ditëspylli im vazhdon të mbajë po atë hijeshi që krijon nëmëngjes, derisa vjen mbrëmja hijerëndë.

- Pak pas perëndimit magjik të diellit, në jug horizonti indriçuar nga rrezet e hënës, që sa ka nisur të dalë dhetregon se po vjen nata, duke mbuluar çdo skaj të pyllit dhetë vendlindjes sime, me pëlhurën e zezë të errësirës ...

Po afron nata e qetë, e mrekullueshme. Hëna endè s’kadalë, po në horizont shquhet një shkëlqim i zbehtë, i ëmbël,i argjendtë, që mund të quhet agim i hënës. Yjet shkëlqejnëmbi pyllin tim, lart në qiell ...

- Ja pra pse duhet ta duam e ta ruajmë pyllin!

Gjatë verës janë organizuar tre kampe veroreme pjesëmarrje të mëse 150 nxënësve, treekspozita me temën: “Pylli im” duke përfshirë esè,vizatime e fotografi, janë organizuar në secilënnga shkollat, “Edmond Hoxha” Junik, “IlmiBahtijari” Blaq dhe “Dëshmorët e Kombit” Vraniq.

Temat kryesore që u përfshinë në këtoaktivitete ishin rreth përdorimit të pyllit,elementeve të qëndrueshmërisë së pyllit, vizionitpër pyllin e tyre, të mësuarit dhe observuarit ejetës së pyllit, biodiversiteti e shumë të tjera nëinteres të nxënësve, që do të jenë edhe pasardhëstë këtyre pyjeve e kujdestarë të tyre. Në ngjarjene organizuar për Vitin Ndërkombëtar të Pyjeve uprezantuan shumë aktivitete nga të tri shkollat,së bashku me shoqatat, si ekspozita, shkëmbimidesh si dhe u prezantua libri “Pylli im”, pjese eketij projekti të përbashkët, përmbledhur edhe nëCD. Libri përmban 9 kapituj: resurset pyjore,dendrologjia, ndryshimet në pylltari, suksesioni ipyllit, jeta e drurit, matja e pyllit, menaxhimi ipyllit, certifikimi dhe pylltaria e qëndrueshme.

Përmes planifikimit, kujdestari-menaxhuesi ipyllit mund t’u ofrojë kafshëve, që popullojnë pyllin etij: ushqim, strehim, ujë dhe vende për t’u fshehur,kur kanë nevojë. Po ashtu, ata kujdesen për tokën,për rrugët e shtigjet. Është shumë me rëndësi edhekujdesi për mbrojtjen e pyjeve nga zjarret, që janënjë nga faktorët kryesorë, që dëmtojnë aposhkatërrojnë zona të mëdha pyjesh në një periudhëshumë të shkurtër.

Pse duhet plani menaxhimi për pyllin tuaj?Menaxhimi i pyllit është proces afatgjatë. Kushtet,pamja dhe produktet, që ju dëshironi të merrni prejtij, duan një kohë të gjatë për t’u arritur. Prandaj juduhet një plan me aktivitete. Pikërisht, ky planmundëson që pylli juaj të arrijë formën që dëshironi et’u dhurojë atë që prisni.

Planifikimi i mirë ndihmon pronarin për t’i bërëaktivitetet menaxhuese më efektive, si dhe të mosbëhen shpenzime të panevojshme, vonesa dhe hapatë gabuar për të zhvilluar pyllin.

Plani menaxhues është një raport me shkrim përpyllin apo për fermën pronë e juaja, për burimetnatyrore, që gjenden në të dhe aktivitetet që duhet tëndërmerrni. Ai duhet të pasqyrojë interesat tuajapersonale dhe çfarë ju prisni të përftoni prej pasurisësuaj.

Plani i menaxhimit të pyllit është një projekt përaktivitetet afatshkurtra e afatgjata, që ju do të realizoninë pyllin tuaj, me qëllim që të arrini objektivin dheqëllimin që keni për atë pyll.

Zhvillimi i një plani menaxhimi për pyllin tuaj, përtokën tuaj është tepër interesante e zbavitëse ështënjë eksperiencë reale e të mësuarit. Po ashtu, ështënjë debat i madh në familje, me kujtime nga gjyshër estërgjyshër, nga fqinjë e njerëz të tjerë të ditur. Tëmoshuarit do të kujtojnë, ndërsa prindërit e fëmijëtdiskutojnë se çfarë mund të jetë e ardhmja më e mirëe pyllit të tyre. Nëse planifikoni që këtë tokë t’ua linitrashëgim fëmijëve, ju do t’u lini atyre një copëz tëjetës suaj, si dhe një regjistër se çfarë keni bërë dhepërse e keni bërë. Një plan menaxhimi sjell shumeavantazhe, të cilat do ta bëjnë punën tuaj më të lehtë.

Shoqata e Pronarëve të Pyjeve Private tëKosovës, në bashkëpunim me shoqatën e pronarëvenë komunën tuaj, ka lobuar dhe vazhdon të lobojë,që ligji i pyjeve të ketë avantazhe për pronarët qëkanë një plan menaxhimi për pyllin e tyre. Disa prejkëtyre avantazheve janë:• Të kenë të drejtën e vendosjes së qëllimeve dhe

objektivave për pyjet e tyre;• Të kenë të drejtë të presin sasinë e lejuar vjetore

me procedura të lehtësuara;• Të kenë mundësi të futen në procesin e certifikimit të

pyllit;• Të kenë mundësi të aplikojnë për mbështetje

financiare nga grandet, si për planifikim, ashtuedhe për punime pyjore.Në përgjithësi, një plan menaxhimi,

rekomandohet për çdo pronar pylli apo për çdo pronë

Vijon nga fq. 1

Si libër i parë në Kosovë kushtuar vlerave dhepërdorimit të pyllit, ai ndihmon shumë të rinjtë esidomos kujdestarin apo menaxhuesin e pyllit,për të planifikuar, menaxhuar e kujdesur medashuri për pyllin.

Me këtë rast, po sjellim diçka më të zgjeruarlibri për temën “Menaxhimi i pyllit”.

Çfarë bën kujdestari apo menaxhuesi ipyllit? Gjëja e parë që bën, është plani. Ashtu,siç mund të planifikohet fundjava juaj, mund tëplanifikohet edhe e ardhmja e pyjeve. Dikush mundtë dëshirojë, që në pyllin e tij të ketë jetë të egër,dikush të ketë shumë drurë, që t’i shfrytëzojnëpër lëndë drusore, etj. Për të bërë këtë plan, që tapërshtatin pyllin me nevojat apo dëshirat e tyre,lypsen zgjeruar njohuritë personale po edhe duhenbërë konsulta me ata që kanë më shumë njohuri,duhet të lexojnë libra, të kërkojnë ndihmën eekspertëve, etj.

pyjore. Ai përbën një pasaportë, certifikatë apo kuadër,që e ndihmon familjen pronare të organizojë pasurinëe saj pyjore, si dhe veprimet që duhen bërë çdo vitpër të arritur objektivat që ka për pasurinë e saj.

Ky kapitull, ju ndihmon juve të mësoni se si mundtë zhvillohet një plan menaxhimi. Pronarëve usqarohet, se çfarë hapash, duhet të ndërmarrin gjatëprocesit të planifikimit, si dhe çfarë informacioni duhettë mbledhin.

Libri “Pylli im” i përgatitur nga projekti Sida, SNVne Kosove dhe USAID-i, përmban materiale të tjeraedukimi dhe ushtrime te ndryshme praktike, për t’uardhur në ndihmë nxënësve, arsimtarëve dhepronarëve privatë.

Kampingu në Dragash mbështetur nga Projekti “Pylli im, Jeta Jonë”

6 Kurora e Gjelbër

Në kuadër të bashkëpunimit ndërmjet SIDA Rajonale dheFederatës Kombëtare të Pyjeve e Kullotave Komunale, në mje-diset e Bashkisë së Rrëshenit, të rrethit Mirditë, u zhvillua semi-nari me temë: “Mbrojtja e Pyjeve nga Zjarri”. Në të morën pjesëpërfaqësues të Njësive të Qeverisjes Vendore të rrethit, nga Ba-shkitë Rrëshen e Rubik dhe Komunat Kthelle, Fan, Orosh,Kaçinar e Selitë. Po ashtu, morën pjesë përfaqësues nga Prefe-ktura e Lezhës, nga DSHP, Mirditë, nga Federata Rajonale eQarkut, nga strukturat e Emergjencave Civile të rrethit, si dhenga Shoqatat e Përdoruesve të Pyjeve e Kullotave Komunale.Që në fillim u vu re vlerësimi maksimal, që dukej me pjesëmarrjene plotë të strukturave të ftuara, por edhe në nivelin e diskutimevee shkëmbimit të informacioneve midis referuesve.

Pas referimeve të përgatitura mjaft mirë nga Albora Kacani,eksperte pyjesh pranë FKPKK dhe Xhelal Shuti, përfaqësuesi Federatës së Pyjeve, Kukës, u kalua në përshëndetjet e rastitdhe diskutimet rreth temës së seminarit.

Në Qarkun e Lezhës

Rruga nacionale Librazhd – Korçë është e vetmja“prishje qetësie” e Luginës së Shkumbinit, atyku uji i lumit përcjell tinguj nga dallgët që

përplasen në shkëmbinjtë e pasur me minerale dhegurëve që ndjekin drejtimin e lumit, në varësi tëprurjeve verore apo dimërore, aty ku njerëzit jetojnëmes punëve, halleve, gëzimeve e hidhërimevefamiljare, aty ku historianët studiojnë lashtësinë,legjendat e Skënderbeut apo të rrugës Egnatia, aty kugjelbërimi pranveror ka shpërthyer në kulmin e tij.Dhe pikërisht aty dua të ndalem, sepse ndoshta pasioniapo profesioni me ka tërhequr që të bëj një analizë.Pse?!

Të jetosh në Lugi-nën e Shkumbinit!

nga Alketa SHEBEGU, Inxhiniere Pyjesh, Librazhd

Në Qarkun e Elbasanit

Trajnim për mbrojt-jen e pyjeve nga zjarri

Albana LLESHAJ, Nënkryetare e Federatës së Pyjeve, Lezhë

Në këtë trajnim ishte i pranishëm edhe Gjon Pjetri, Nënprefekt i Mirditës, i cili ndër të tjera tha:“Organizimi i këtij seminari është tepër i nevojshëm për të gjithë, pasi rënia e zjarreve në pyje kaqenë dhe mbetet problem e shqetësimi ynë kryesor në nivel rrethi. Ky seminar me këtë tematikeështë i veçantë për dy arsye kryesore: Së pari, është i pari që organizohet në nivel Rrethi me tëgjithë aktorët lokalë, pas transferimit të pyjeve e kullotave pranë Komunave e Bashkive. Së dytipër vetë problematikën që trajton ky seminar, mbrojtjen e pyjeve dhe kullotave nga zjarri.

Rrethi i Mirditës ka një sipërfaqe prej 64 320ha pyje, nga të cilat 4068 ha kullota e livadhedhe 12083 ha tokë joprodhuese, nga të cilat mbi85 për qind me vendime qeverie u kanë kaluar nëadministrim shtatë Njësive Administrative(Bashkive e Komunave) të rrethit. Kjo kërkonangazhim konkret të këtyre Njësive Vendore përt’i paraprirë këtij procesi, por që në disa rastenuk është vlerësuar me seriozitetin e duhur, sipërsa i përket vonesës në ngritjen e strukturave

profesionale, por edhe në rastet kur janë ngritur, nuk janë përfshirë profe-sionistë (inxhinierë eteknikë pyjesh).

Me rëndësi është funksionimi i strukturave të vogla mbi baze fshati e komune, që shërbejnë përtë parandaluar zjarret, por sidomos kur ka shfaqje të vatrave të zjarrit, për t’i eliminuar ato në kohë.Shpejtësia në informim është e domosdoshme për të evituar dhe për ta shuar vatrën sapo nis.

Një tjetër aspekt, ku duhet përqendruar puna në Njësitë Vendore, është regjistrimi i pyjevekomunale. Kjo arrihet vetëm kur çdo njësi ka specialist pyjesh, që dinë të punojnë e bashkëveprojnëme Zyrën Vendore të Regjistrimit të Pasurive në Nivel Rrethi. Ky seminar për mënyrën se si itrajtoi problemet, është një fillim i mirë, ç’ka premton për një punë rigoroze në të ardhmen”,përfundoi Gjon Pjetri. Po ashtu, ai kërkoi që nëse do të jetë e mundur, Federata Kombëtare ePyjeve dhe Kullotave Komunale, të organizojë seminare të tjerë në shkallë Rrethi me pjesëmarrjene të zgjedhurve vendorë dhe aktorëve lokalë, për mbarëvajtjen e punës në këtë sektor.

Zef Krepi, kryetar i Federatës së PyjeveKomunale për Qarkun e Lezhës, pasi bëri njëprezantim të punës së Federatës në shkallëQarku, falënderoi për nivelin e organizimit esidomos për pjesëmarrjen e strukturave si dheShoqatave Lokale dhe përshëndeti për praninë eNënprefektit Gjon Pjetri, gjë që flet për seriozitetine këtij takimi. Më pas Z. Krepi u ndal në mënyrënpraktike të funksionimit të një strukture pyjorenë nivel lokal, duke marrë si shembull KomunatBalldren dhe Ungrej. Me mjaft interes u prit mënyra se si kërkohej të buxhetohej ky sektor pyjorbrenda komunës, si dhe lobimi që bënte me kryetarin e Komunës dhe Këshillin përkatës për tëcaktuar buxhete për pyjet e kullotat. Në këtë pikë pati ndërhyrje të shumta edhe të pjesëmarrësvetë tjerë, si përfaqësues të DSHP, Mirditë dhe përfaqësuesve lokalë, duke sjellë përvojat e tyre sesi mund të veprohej në mënyrë efektive për të zgjidhur problemin. Ndërhyrje pati Bardhok Tuci,përfaqësues i DSHP, Mirditë, Gjok Gjoka, përfaqësues i komunës Fan, Endrit Ndoka, përfaqësuesi Bashkisë Rrëshen, Ndrek Legisi, përfaqësues i Bashkisë Rubik, Ded Kacorri, përfaqësues iEmergjencave Civile në Prefekturë, Mëhill Buna e Lad Doda, përfaqësues të DSHP, Mirditë,Vladimir Ndreu, përfaqësues i Komunës Kthellë, etj.

Në fund të takimit, ndër rekomandimi më i rëndësishëm që doli, ishte: Njohja me bazënligjore dhe detyrat që dalin për të gjithë aktorët për marrjen e masave parandaluese të zjarrevenë pyje. Merr rendësi të veçantë puna për parandalimin e zjarreve, sepse është më lehtë taparandalosh atë, se ta fikesh nëse shfaqet.

Nevoja për trajnime dhe rritjen e ndërgjegjësimit u kërkua nga pjesëmarrësit si faktor irëndësishëm e i përhershëm i shoqëruar dhe me masa të tjera organizative, si krijimi i skuadravetë vrojtimit, skuadrave për shuarjen e zjarreve, si dhe pajisja me mjetet e domosdoshme për të cilatduhen planifikuar buxhete nga të gjithë aktorët lokalë.

Së fundi, mund të themi se Seminari në Mirditë me temë “Mbrojtja e Pyjeve nga Zjarri” iaarriti qëllimit, duke ezauruar gjithë tematiken përse ishte thirrur dhe u bënë vlerësime pozitivenga të gjithë pjesëmarrësit.

Prindërit, gjyshja, me tregonin sepo jetojnë në tre stade historike mbipyjet; një kur ata i kishin pyjet (në kohene Zogut) e i përdornin në varësi tënevojave (administratë e mbretit kishteligje të forta për pyjet, përsa u përketdëmtimeve, po ashtu familja paguantedisa taksa mbi shfrytëzimin e pyjeve).Pyjet apo kullotat e fshatit tonë në atëkohe ishin të ndara në bazë fisi apo dhefamiljeje, çdokush njihte kufirin e tij dhenuk dëmtonte pjesën e tjetrit, madjè kurdikush nuk kishte pyll merrte leje tefqinji për disa shtylla apo një trup që iduhej për nevojat e veta.

Periudha e sistemit komunist shte-tëzoi jo vetëm tokat bujqësore apoprona të tjera, po edhe pyjet e kullotat;shumë sipërfaqe pyjore u shpyllëzuanpër t’i kthyer në pemëtore apo tokëbujqësore. Mollët që u mbollën nëtarracat që u krijuan nga kooperativatbujqësore nuk dhanë ndonjë rezultat,madje në çdo vend dukej qëshpërthente serish dushku për t’uthënë atyre shikoni – “kjo është tokaime” dhe mua me kujton shprehjenpopullore “Ç’ka qenë, ka me qenë”.Lumi Shkumbin mori pamjen ebrezareve, ku zhegu i vapës tëpërvëlonte dhe gërryerjet e erozionisipërfaqësor në mjaft raste kërcënoninjo vetëm tokën bujqësore po edhebanesat. Pas shume vitesh e dekadashsistemi ra nga fuqia e lindjes së filizavetë rinj të fuqishëm, të cilët dolën atykëtu në vendin e të parëve, dalëngadalëfilluan grumbujt e vegjël të dushkut tëmbulonin mollët e thara tashme dhe,si për çudi, sërish ndryshon pamja,njerëzit kthjellohen, i kthehen pronës,e mbrojnë atë, kujdesen për të si mëparë.

Rruga nacionale tashmë ka mëshumë lëvizje dhe shumë “ish-aksionistë” çuditen – si ka mundësi, si ekemi lënë para 30 vitesh e si është bërëLugina e Shkumbinit. E çuditshme, pore vërtetë. Pyjet në të dy anët konku-rrojnë me njëri - tjetrin, llojshmëria dhelarmia ka bërë që syri të dallojë njëgjelbërim që të kënaq syrin. Pse kandodhur kjo? Thjeshtë fare, pyjet edushkut nuk kërkojnë përkushtim përt’i mbjellë apo prashitur, ato kërkojnëmbrojtje dhe kjo është realizuarnëpërmjet kujdesit, që kanë treguarfermerët e kësaj zone. Ata e trajtojnëpyllin e tyre me kujdes, marrin dru,marrin dhe gjeth, kullosin dhe bagëtinë,por, sipas traditës së përdorimit, nuk embishfrytëzojnë, sepse është prona etyre, kanë ndjenjën pronës, si çdo pronëtjetër.

Këta njerëz po mposhtin varfërinëdhe nuk i janë drejtuar pyllit për tëpërfituar në mënyrë të padrejtë ndaj tij,për ta shkatërruar atë. Përkundrazi, embrojnë me fanatizëm, aq sa edhe vetështeti nuk e bën dot. Ata kërkojnë që tëbëhen disa mbështetje të vogla ngashteti për të kryer disa punimesilvikuturale (pastrime, rrallime) apodhe ndonjë vepër për ujë të pijshëm përbagëtitë, ndërkohe që marrin përsipërme anë dhe të Shoqatës së PyjeveKomunale, të bëhen pjesë kontribuese.

Prindërit dhe gjyshja tani po metregojnë kufijtë e pyjeve, që ne kemitrashëguar brez pas brezi dhe jeta jonëdhe e çdokujt që jeton pranë tyreështë e lidhur ngushtë me të mirat qëmarrin nga to. Unë, si Inxhiniere e re,tashmë ndihem më e motivuar, sepsejetoj e punoj me pyjet e Luginës sëShkumbinit.

7Kurora e Gjelbër

Rrit energjinë: Bananet përmbajnë tre lloje natyralesheqeri: sakarozë, fruktozë dhe glukozë, kombinuarme fibër. Prandaj ajo jep energji të shpejtë, tëqëndrueshme dhe substanciale. Hulumtimet kanëvërtetuar se vetëm dy banane ofrojnë energji tëmjaftueshme për 90 minuta ushtrime të vështira.S’është për t’u çuditur që banania është fruti numërnjë për të gjithë atletët.

Parandalon sëmundje: Banania ndihmon nëparandalimin e një mori sëmundjesh dheçrregullimesh të organizmit, duke u bërë kështu diçkaqë duhet shtuar në dietën tonë ditore. Vitaminat Bndihmojnë në qetësimin e nervave. Vitamina B6rregullon nivelet e glukozës në gjak, gjë që mund tëndikojë në gjendjen tuaj emocionale.

Anemia: E pasur me hekur, banania nxit prodhimine hemoglobinës në gjak dhe ndihmon në rastet eanemisë.

Depresioni: Sipas një studimi të kryer nga MINDme njerëz që vuajnë nga depresioni ka dalë se shumicae tyre janë ndierë më mirë pasi kanë ngrënë banane.Kjo vjen ngaqë banania përmban triptofan, njëproteinë, që organizmi e shndërron në serotonin, qënjihet si relaksues, përmirësues i gjendjesemocionale.

Shtypja e gjakut: Banania është shumë e pasur mepotas dhe me një sasi të vogël kripërash dhe këtondikojnë për të mundur shtypjen e gjakut. Kjo ka bërëqë industria amerikane e ushqimit dhe e barnave kalejuar që banania të reklamohet si frut që ul rrezikunnga tensioni i lartë dhe nga ndonjë goditje që mund tëvijë nga tensioni i lartë i gjakut.

Dhimbjet e kokës nga pija e tepërt: Njëra prejmënyrave më të mira për kalimin e gjendjes qëkrijohet tek ata që konsumojnë shumë alkool ështëpërgatitja e një përzierjeje banane me mjaltë equmësht. Në këtë rast, banania qetëson stomakun,kurse mjalti ngre nivelin e sheqerit ne gjak, ndërsaqumështi zbut dhe rihidron sistemin.

Sëmundja e Mëngjesit: Kjo manifestohet në fillimtë shtatzënisë; gratë ndjejnë të vjella në mëngjes.Ngrënia e bananeve në mes të ushqimeve ditore,ndihmon që nivelet e sheqerit në gjake të rrinë normal

dhe kështu shmanget ajo që thirret sëmundje emëngjesit.

Forcon trurin: Dyqintë studentë në shkollënTwickenham të Anglisë, janë ndihmuar në provimeduke u shërbyer banane në mëngjes, në pushimin egjatë dhe në darkë. Kjo vjen nga që banania përmbanpotas dhe shton fuqinë e trurit, nxënësitpërqendrohen më mirë.

Kapsllëku: Meqë përmban fibra, nëse përfshihet nëdietë, banania ndikon në mbajtjen normale tëjashtëqitjes, pa pasur nevojë të përdoren laksativë.

Ulçera: Banania përdoret si ushqim diete kundërçrregullimeve të zorrëve për shkak te materies së butëtë saj dhe lëmueshmërisë. Eshtë i vetmi frut që mundtë hahet pa shkaktuar shqetësim ne rastet tejetkronike. Po ashtu, neutralizon aciditetin e tepërt dhezvogëlon iritimin e qimeve të stomakut.

Urth/thartirë/djegësirë stomaku: Bananet kanëefektin natyral antiacid në trup, prandaj, nëse vuaninga thartira provoni të hani banane për t’u çliruar.

Mbipesha në punë: Studimet e kryera në Institutine psikologjisë në Austri kanë zbuluar se punët meritëm e ngarkesë të lartë i shtyjnë punëtorët të hanëçokollata dhe ushqime të tjera të pasura mekarbohidrate çdo dy orë. Kur kanë parë pacientët nëspital studiuesit kanë zbuluar se shumica e atyre membipeshë ishin ata që kishin bërë punë të rënda. Nisurnga këto, hulumtuesit kanë konkluduar se për tëshmangur disi dëshirën për të ngrënë, për të rriturnivelin e sheqerit në gjak, pra për të shtuar e ruajturenergjitë, do të ishte mirë gjithkush prej tyre të hantenjë banane. Kujtojmë këtu se për këtë qëllim në çdo

Gazeta jonë dërgohet kudo në botë me postëelektronike. Në Toronto të Kanadasë, ku punojnëe jetojnë edhe shumë shqiptarë, ndërmjet të cilëveedhe inxhinierët e mirënjohur të pyjeve BajramXheko, Maxhun Dida e Zef Dema, disa numra tësaj i kanë tërhequr vëmendjen bashkatdhetaressonë Afërdita QËNDRO, e diplomuar në Fakultetine Shkencave Natyrore, Tiranë. Tani që bananiaështë bërë frut mjaft i përdorshëm dhe gjendet kudonë tregun shqiptar, shkruan ajo, e shoh me vendtë dërgoj diçka nga vlerat e shumta dhe përdorimete bananes, duke menduar se lexuesit e gazetësKurora ... do t’i mirëpresin.

Duke e falënderuar zonjën Afërdita, po botojmënjë përmbledhje të materialit që na ka dërguar,duke përfituar edhe nga rasti që shkrimet e këtijnumri janë përgatitur vetëm nga autore femra.

Krahasuar me mollën, banania ka katërherë më shumë proteina, dy herë më

shumë karbohidrate, tri herë më shumëfosfor, pesë herë më shumë hekur dhevitamina A, dy herë më shumë të gjithamineralet dhe vitaminat e tjera. Eshtë

gjithashtu e pasur me potas dhe lëndëtë tjera.

Përgatiti:Afërdita

QËNDRO,Toronto, Kanada

Banania,Banania,Banania,Banania,Banania,ky frut i mrekullueshëmky frut i mrekullueshëmky frut i mrekullueshëmky frut i mrekullueshëmky frut i mrekullueshëm

Banania,Banania,Banania,Banania,Banania,ky frut i mrekullueshëmky frut i mrekullueshëmky frut i mrekullueshëmky frut i mrekullueshëmky frut i mrekullueshëm

Kontroll i temperaturës: Shumë e shikojnëbananen si frut freskues, që ul temperaturën fizike dheatë emocionale tek nënat që presin të lindin. Psh, nëTailandë nenat shtatzëna hanë banane për të siguruarqë fëmijët e tyre të lindin me temperaturë të freskët.

Ndihmon për të mos pirë duhan: Bananetndihmojnë për te lënë duhanin. Vitaminat B6 dhe B12,potasi dhe magnezi ndihmojnë trupin te shërohet ngashkëputja e efekteve të nikotinës. Prandaj, shpeshthuhet: “Mos pini duhan, hani banane”.

Stresi: Potasi ndikon në normalizimin e të rrahuravetë zemrës, dërgon oksigjen në tru dhe rregullonbilancin e ujit në trup. Prandaj, për të marrë sasitë eduhura të potasit duhet të konsumohen banane.

Goditjet në tru: Sipas hulumtimeve në The NewEngland Journal of Medicine, po të hash banane sipjesë normale e dietës, mund të ulet dukshëm rrezikui vdekjes nga goditja (pika në tru) në gati 40 %.

Lythat/Lyrthat: Ata që ndjekin alternativatnatyrale të mjekimit, përbetohen se nëse doni të vrisninjë lyth merrni lëvoren e bananes dhe vendoseni nëlyth, duke e lenë pjesën me ngjyre te verdhë të lëvoressipër. Shtrëngojeni lëvoren me shirit ngjitës (izolues)dhe jeni shëruar nga lythat.

ndeshje tenisi, që zakonisht zgjat 5 – 6 orë lojtarëthanë vetëm banane.

Pickimet e mushkonjave: Para se të blesh kremkundër pickimit të mushkonjave, provoje të fërkoshtë brendshmen e lëvores së bananes përmbi vendinku je pickuar. Shumë njerëz kanë treguar se ështëshumë e suksesshme në uljen e të ënjturës dheirritimit.

Shkëlqen këpucët: Kush kërkon që këpucët t’ivezullojnë, të marrë lëvoren e bananes dhedrejtpërdrejt ta fërkojë mbi këpucë, pastaj t’i pastrojeme leckë të thatë dhe t’i shikojë në pasqyrë.

Vetëm për këto që thamë: Frut i Mahnitshëm, apo jo!

• Zjarri në pyje e kullota shkatërron materialin drusor, shuan jetën biologjikembi tokë, djeg shtresën aktive dhe prish strukturën e saj, favorizon erozionin errëshqitjen e tokës si dhe humbjen e rezervave ujore nga prishja e ekuilibrithidrik …, prish habitatin natyror të kafshëve të egra, shkatërron milionamikroorganizma, insekte, etj. prish peizazhin natyror …Po të llogarisim se një druri i duhen 80-120 vjet (sipas llojit) për t’u rritur, delqartë sa kohë lypset për rikuperimin e dëmit të shkaktuar nga zjarri.

• Këtyre pasojave direkte, që shkakton zjarri, u shtohet edhe ndikimi i efektevetë ngrohjes globale dhe ndryshimit të klimës, sepse pjesa më e madhe e tyre kanëveprim të menjëhershëm tek mjedisi dhe njerëzit.

• Llojet e drurëve që dëmtohen më shumë: Më tepër në pyjet tona digjen halorët(pisha, hormoqi, rrobulli, etj. Meqë përmbajnë rrëshirë, pishat janë edhe më tërrezikuarat. Përveç haloreve demtohen/shkatrrohen edhe fletorët, dushqet,gështenja, ahu etj.

• Pasojat: Rikuperimi i këtyre dëmeve kërkon kosto tepër të lartë. Pasojat e zjarreve ndihen shumë shpejt edhe aty ku janë shuar, efektet janë shfaqur me njëherë.Përveç humbjes së materialit drusor, erozioni është i pari që shfaqet në tokat ezhveshura, pasi ndihmohet edhe nga era. Perveç humusit, lëgushës dhe shtresës sëgjetheve të thata, që përbëjnë një rezervë të mire plehërimi, me mbetje organikeplotësisht të asimilueshme, nga zjarri digjen edhe shtresa e gërshetuar e rrënjevesipërfaqësore e bimesisë në tokë, që krijon premisa për erozion. Shtresa aktive ekores së tokës pëson gjithashtu djegie dhe kjo do te thotë shterim i lëndëve organikepër bimët e mbetura ose ato të reja, që do të lindin, si edhe humbje të rezervave ujore.

•Lufta me zjarret: Të luftosh me zjarret në pyje nuk është e lehtë, pasi nevojitenjo vetëm aftësi e kurajo, po edhe mjete e pajisje. Sipas llogarive, kostoja përhektar të djegur shkon 1000 deri 5000 euro.

• Parimi kryesor për të luftuar një zjarr është izolimi, krijimi i brezave, boshllëqeveose thyerjeve të zjarrit, në mënyrë që zjarri të mos përparojë. Kërkohet gjithashtuaftësi dhe talent për të vëndosur ku të krijohen zonat e thyerjes së zjarrit dhe sa egjerë duhet të jetë. Një nga alternativat, që mbetet kur nuk ka hapësira natyrale,është gërmimi, krijimi i brezit mbrojtes, por për këtë nevojiten mjete dhe ne varesitë terrenit ato nuk mund të përdoren në çdo pyll. Anët lagen pastaj me ujë ose kimikatepër të ngadalësuar procesin e djegies.

Jo vetëm për kurreshtje

8 Kurora e Gjelbër8 Kurora e Gjelbër E N G L I S H

Këshilli Botues: A. Proko, N. Çollaku, V. Tabaku, J. Male, B. Gashi, I. Zeka, B. HoxhaKryeredaktor: AHMET OSJA Zv.kryeredaktorë: Nijazi IDRIZI, Ferdin LIÇAJ, Albora KACANIRedaksia: V. Muharremaj, H. Kola, Gj. Fierza, M. Shehi. Redaktor përgjegjës: V. HoxhaAdresa: Bulevardi "Zogu I", Godina e ZP, kati II, Tiranë

Mobile: 068 40 75 975; e-mail: fkpkk@hotmail. com; velihoxha@yahoo.com

Gazetë e FKPKK,Shqipëri dhe eAPPK, Kosovë

KURORA EGJELBËR

www.fkpkk.orgwww.akppp.org

Taking into account the fact that May of thisyear was declared the month of Europe in ourcountry, not without reason, we decided todedicate this number of the newspaper onparticipation and enhancing the role of women indecision making and the published articles will bejust by female authors.

Albania has already entered the path toacquiring the status of candidate country for theEU membership and for this it should meet certaincriteria.

Among them is also taking concrete steps tostrengthen the protection of human rights,especially for women. According to the NationalStrategy on Gender Equality and DomesticViolence, 2007-2010, low participation of womenand girls in decision making at lower levels appearin leading positions in central government withonly 11 posts and only 2% of leadership in localgovernance.

Today, after 100 years having the right to voteand choose, women in our country still have verylow representation in decision making. All theseinequalities are conditioned by many economic,cultural, social, etc.factors.

Albanian women have always been part of agro-forestry activities like collecting foliage, grass, kindling,medical plants, in many cases even more difficultactivities, such as cutting and keeping firewood.According to the FAO report, 3/4 of households indeveloping countries depend on wood for their cooking- firewood are used and collected mainly by women,as happens today in our rural areas.

“Banana, this marvelousfruit”

From Afërdita QËNDRO, Toronto, Canada

During this period, the National Federationof Communal Forests and Pastures of Albania hastaken different initiatives to discuss with variouslevels of decision making to improve the policiesand strategies leading to sustainable managementof communal forests and strengthening the roleof women in decision making.

The destruction of nature and naturalrecources, the future of the country seeks anopposition from the whole society.Therefore, wethink that being together and increasing thenumber of women in our joint actions, may facechallenges to increase in all decision makingstructures of our participation to 30%.

The National Federation of Communal Forestsand Pasture, last year took the initiative ofcreating a special women’s section within it, whichaims to support and empower women living inrural areas, especially in the communes.

Transmitting the objective “30% of women indecision making” in the Federations, initially theboards have begun to improve their structures andthe example given from the Regional Federationof Shkodra, who set in the role of regionalcoordinator Ms.Eva Sterkaj, regional Federationof Diber with coordinator Ms.Malvina Shehi,Federation of Lezha elected as vice chair Ms.LleshaAlbana,the Regional Federation of Elbasanappointed Ms.Alketa Shebegu and the RegionalFederation of Kukes Kukes appointed in thecoordination another woman, Ms.Mirsie Nela.

Currently the Forests User Association ofForests and Pastures in their analysis reflected that

From Albora KACANI, National Federation of Communal Forests and Pastures of Albania

I also decide!I also decide!I also decide!I also decide!I also decide! In Korça region

In Shkodra region

“Fruitful meeting forexchange of experience”Ms.Elona STEFANLLARI, SNV, Korçë

“The sustainability ofCommunal Forests”

Eva STERKAJ, coordinator at RegionalFederation of Forests and Pastures, Shkoder

In Dibra regionOnly cleaning? Onlyawareness? Or also

collaboration?Malvina SHEHI, coordinator at RegionalFederation of Forests and Pastures, Diber

In Elbasan region

In Vlora region

“Living in the Shkumbinvalley”

Alketa SHEBEGU, Forest engineer, Librazhd

“The pastures in the serviceof the development”

From Vjola ELEZI

Forestry in Kosovo

“Forests and nature in ourservice”

From Ardita DINAJ, SNV Kosovo

“My forest”, a book forpupils, teacher and owners

Sebiha AHMETI, RAMAXHIKU, SNV, Kosovo

Page 1

Page 2, 3

Page 3

Page 2

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Page 1, 5

Page 4

Page 4

In Lezha regionTraining for forests fires

protectionAlbana LLESHAJ, Vice chair of the Federation

of forests, Lezhe Page 6

Page 6

Page 7

Men like women have their roles andresponsibilities in forest and agriculturalactivities.After all, their successful realization,makes both sides beneficiary, in the benefit of thefamily, community and society.

But in our days what is the role of women indecision making? This role at the household level,village, or even nationally, is very weak.Also it isnoted that their representation in politics, publicinstitutions or non-governmental andgovernmental organizations, is disappoiting.

Their representation on municipal andcommunes boards and administration is low eventhough they have the capabilities needed. Women,by their nature, play an important role in thereduction and mitigation of conflicts of ownership.This low level of representation leads to theirexclusion on taking the decisions and fewopportunities to hear their voice.

the weak point is theparticipation of womenon their boards. Theirpower and their bestrepresentation will helpto improve the network,functioning and growthand health care ofresource management,providing appropriateproducts and services tocommunities in order toincrease welfare.

It is we women,ourself that throughour voice, should decide

for a better representation, seek better rewards,greater participation in educational, academicinstitutions, training and professional courses,recognize the equal right of property or use ofnatural resources.

There can be no sustainable developmentwithout social equality, there can be nodevelopment without proper management ofnatural resources on which our economiesdepend. We need sustainable development, to raiseliving standards and welfare. Changes in globaland country level can not occur without thecommitment of everyone.

Therefore, it is important that both men andwomen to make decisions that will affect the goodof everyone in poverty alleviation and socialdevelopment, for which women hold a significantweight.