Kurdistan 567

،PDKI ی سیاسیفتەریراوی دە راگەیەندی ك�ورد لەكۆشەرێكۆری تێ بە تێربارەت سە2 وریە سو دێموكراتیزبی حیئەتێكی هەی س��ەردان��یحمەتكێشانیی زەی ئێران لە كۆمەڵە كوردستان2 كوردستانەكیییوكاری زەنگی فر دەدرێ! دیكە لێڕێوەبردنیبەری بەرەمەكەی، لە بە و رێژیی خامنەی كە لە ژێر ناوی دیكەدانەكیناریۆی و سی شانۆگەری لەسەر خەڵك،وێنەری نكردنی دیاری و هەڵبژاردنمەتی حەشی زۆریەكین ژمارەیەنگداووقەكانی د سندوەكانەمێرا و لەبەر چاوی كاوەۆ بكەنەی ئێران ك كۆمەڵگاو گرفتەی كە هەمو كە رێژیمەكەیان بەونا بنوێن و كە بە دژیوە سەركوتەو هەمو و بەووە لەسەر رێگای بوی و رەوایی، هێشتا ئێران كردوویەت ستەملێكراوینی گەماوەری بەهێزی جەەكی بەرچاو و پێگەیەتی مەشرووعییوەكوی و خامنەیریۆكەدای سنا كۆتایە و لە دوای هەیونی خەڵك خودی ئامادەبوشە رابگەیەنێ كە هەمی كۆماریی رەوایو بەگدان بو، دەندووقەكان لەسەر سنمی! ئیس و فرتوفێڵ لە پڕ رێژیمە ئەمیەدا، پێوەندی لەم بەرنامەی دزێوی زۆرین ونگە پی، رەیەشەكاری چەواشەڕەە خەڵك بە زۆر و زێڕ و هەوە بێ كستە دە بەدان وها بە هەندێك هانروەان و هەبەرنماع وە و تەی ئێستایهەوا لە كەشو، بێنێتە سەر سندووق وەدان دنپێك لە نێو دڵی ئێراندا كە هیچ كەس و گروو كۆمەڵگای وەهان بۆ بەشداری لە و حەزێكیااریە، خوازی خەڵكەووریمكردنی تەنوە، رێژیم بۆ گەریەكدا نی شانۆگەرینی ژێر بە ژێر،ۆ و پیناری، هەندێك سیەكانیییوكاری فرڕێداو خەڵك بەڕێوە دەبا تاكو بەوازەوە جیا دەمامكی بەۆ كێبەركێی، جێگایەك بنۆیەدان كە لەم شا و وابزانبا بك هەیە! دێموكراتینەی راستەقیقم و گرووپ هەن كە دوای ئەو هەندێك تام نێوەدا لەبەت دوای رێژیم و بە تایوانەی و تا سەركوتو هەمودیكە لە ڕوویان ساڵ پێش، چی2 وانیغەڵكاری و تا دەی خەڵك لە بەشداریوی داوایشكایەت كە بە را هەڵنا هەندێك و دێن فەقیهیدا بكەنەتیی ویی شانۆگەریێن كە گەر دادەنلە و درۆینەوچەڵ و چكۆ مەرجی پوار دەبین!نە بەشد، ئێمەش لەو هەڵبژاردبێن شت ب فم لە راستیداك بە خۆیان زیرەەسانێكی بە قەولی یان ك كۆماری نێورفەتەكانی دە لەاسی، سیمژەی گەی وەلیەی كە لەو كایوەیگەڕێن بۆ ئەمی دە ئیس دەستین بە بدەیش تۆپەكەەتی، جارێكبەریڕێوە فەقیه بە هەر هیچ نەبێ، یانكی تێ هەڵداو شەقێە تاكووەو ئەبینێ! كایەكە ب رەنگی تۆپیومەتیفۆرمخوازانی حكو، بەشێك لە بەناو ری لەم رۆژانەدازاد،ردنی ئای هەڵبژارەكی كە مەرجی سەویان كردەوە ب و كەڕووبییە!وسەوی بەردانی مو و كەڕووبی هەروسەوییشدا مو88 ێی لە ساڵی وەك بڵو!زاد نەبوردنە ئاۆیە ئەو هەڵبژاون و ب خۆیان بو لە ماڵیمیدا ئەوانە ئیسان لە سەرتاسەری مێژووی كۆماری یونمەتدا بەشدار نەبوو چەشنە قەت لە حكو و كەسانی لەونێاری بێ بەدیزادینێ ئاڵ دەتوایان لە مادەرەوە و هاتنە بۆ خەڵكی ئێران!یەكەدا، شانۆگەری وادەیوەیونە نزیكبو لەنگە رەنەش هەڵشەكار، هەنگاوی لەو چەشمی چەوا رێژی دەر و كەڕووبیش لە ماڵ بێنێتەوسەوی مو بگرێ وون تاكونی ئێرا بخاتە نێو شەقامەكا دیكەش و كەسانی هان بدەن،وبەرینداەكی پان لە درۆی خەڵك بۆ بەشداری ئێران بەگشتین و كۆمەڵگاینی ئێراوەكام ئایا نەتە بەییوكاریی و فرشەكار دیكە بڕوا بە چەوا جارێكیچاوەكاننی دەموكەن! ئایا گۆڕیمی دە ئیس كۆماریزادی و، خزمەتێك بە ئارتۆنیدای كاە مەجلیسێك لروەری دەكا! دادپە پـــەیـــڤزی كەریم پەرویكی فێدراڵدا دێموكراتی ئێرانێكی چوارچێوەیەكانی گەلی كورد لەەتییفە نەتەوایكردنی ما دابینتمەن150 ،2011 ی ئۆكتۆبری22 ،1390 زبەریى رە30 ،مە،شەم567 ژمارەwww.kurdistanmedia.com ی ئێــــــــرانی كوردستــــــــــانزبی دێمـــــوكرات حیی نـــاوەنـــدیتەی كۆمی ئۆرگـــانی9 5 10 11 گرژیێوان ن... اتۆری دیكتوك بچو... نيزامی كردنی... ت و سەركوتۆر و تیر... ندو توژيی تیی بنەماڵەی ئاسایشهورای له شو»ی ئێراننپی« 4 نی پیودران���ی ل���ەق���ا عادڵ ئەلجەبیر،ۆری تیربستان لەرە باڵوێزی عەمی ئێرانییكا، رێژی ئامركی نوێدا لەگە ڵ چالشێوە.تە كردووە رووب���ەڕوو ب���ەپ���ێ���ی راپ�����ۆرت�����یۆیتێرز، بانی رواڵدەری هەون، سكرتێری ك�ی م���وێكخراوی ر�ی گ�ش�ت�یوەكان یەكگرتووە ن��ەت��ە بەڵگەكانی�ەت�یویت�و و��دار ب��ە رۆڵی پ��ێ��وەن��دیۆری تیرنی ئێران لە پرەبستانی عە ب�اڵ�وێ�زیگتۆنی لە واشینودی سعوی چەند نامە لە وێ��ڕا ئامریكا،وڵەتەكانی دەرەبستان عە و ئ��ێ��رانێكخراوەوە. ئەو رشی ئاسایورایتە شو ناردووەی كاروباری دەرەوەیل، وەزیرلفەیسەودە سعوەتی كە هەرویتوودی وتانی سعورەبس عە دژین�ی ئێرانیپ�رس�ا�ەك�ی ب�ەر ك�ردەوەیمیڵ وەودی لەگەتانی سعورەبس عەوە.بێتەڕوو دەت�ە رووب��ەكی ئ�ەم و لۆژی س���ارك���ۆزی، سەركۆماریس ن�ی�ك�ۆی نیگەرانینی دەربڕیانسە وێ��ڕای فەڕۆری باڵوێزی ئێران بۆ تیرنی لە پی خۆیاری خوازیگتۆن، واشین لەرەبستان عەو. ئێران بودنی گەمارۆكانی سەر توندتركروڵەتەكانی دە،BBC راپ���ۆرت���ی ب�ەپ�ێ�یڵیاندا هەوا و كاناگلستانكا، ئین ئامرینلێكراوی گوما5 تنەسەر لە گەمارۆخسنە لەگەڵ ئ�ەم پی پێوەندی ئێرانی لەتین. ئەو پێنج كەسە بریدا داوەستییەۆری تیریتیاب سییەر، هاوووری ئەرب لە: مەنسوی، � ئامریكای ئێرانیكراویستبەسەر دە سوپای، ئەفسەرێكیم ش�ەك�وری غ�ومانی، سولەیر قاسمی، س���ەردا ق���ودسرم��ان��دەی سوپای ف��ە حامید ق�����������ودس،ه����ی و���� ع����ەب����دوڵی،یزا شەهبدولڕە عەرماندەكانی فە ل���ە س�����وپ�����ای�����ە. ئ����������ەوۆیۆركەك لە نیدگای دا یەكەم، بۆ دوو كەسی���ف���رخ���واس���ت"ی "ك���یور. مەنسوك����ردووە دەر56 اب سییەر كە ئەربستبەسەر دەن��ە، س��ام غ�����و ك�����������راوە و ك��ە بەپێی ش��ەك��وریپرسانی بەر وت�����ەیی لە خزمانی ئامریكای، ل��ە ئ�ێ�ران�دای�ە.وە ئ���ەونێر، وتەبێژی مارك تو دەرەوەی وەزارەت�������یی رێككەوتننامەەتی: "بەپێویتو ئامریكا وت�ی ئ�ێ�ران دەبواوڵ�ەكان، دەیەوەی نێونەتە ب�ە ئامریكاوەم ش��ەك��وری ب��دات��ە غ��وروەندەیدووی پەران خ��ۆی وە ی��ان ت���ا�ی بكات."دگ�ایەسە بكەوێ و دا ئ�ەو كمە،د رۆژی چوارشەمكتور ئەحمەد شەهی دو سێهەمیتەیزب���ەر ل�ە كومیی رە27 وەی كۆڕیونە شەشەمین كۆبو شەست ووەكان یەكگرتووەێكخراوی نەتەی ر گشتی خۆیۆركدا، بە فەرمی راپۆرتیۆی لە نیی مافیەگەڵ پێشێلكاری پێوەندی ل لەمانی ئەوكەشی ئەندا مرۆڤ� لە ئێراندا پێش كومیتە كرد. ئامریكا،پ�ێ�ی راپ���ۆرت���ی دەن��گ��ی ب�ە�د ل��ە راپ��ۆرت��ەك��ەی��دا بە ب��ەڕێ��ز ش�ەه�یەتییە كەمای سەركوتیی وەك پرسگەلێك�ی ئێران،وەك�ان و ن�ەت�ە م�ەزه�ەب�ی�ی�ەك�انونی هەڵبژاردنیڕێوەچو پێشگرتن لە بەیزادیونی ئاران�ە، نەبوروەزاد و دادپ�ە ئ�اان،، سەركوتی ژنوەونە كۆبو دەرب�ڕی�ن ومانیفی مرۆڤ� و ئەندانی مارایكا داكۆكنی، ئێعدام، ئەشكەنجە ودە كۆمەڵگای مەییەكاندان خراپ لەگەڵ زینكەوتی هەڵسوبی لیاتۆری، دیكتمەر قەزافی موعەمشی هێزەكانیۆنێكی هاوبە لە ئۆپەراسیبی، لییوەیی نەتە كاتیورای ش�و ناتۆ وی سێرتونی، ش�ار لەدایكبو لە شوێنی كوژرا.كانی سەر بە، هێزەBBC بەپێی راپۆرتیفییانبی، قەزا لییوەیی نەتە كاتیورای شو خۆی حەشارێكداا لە ژێر پرداتێكد لە كەو.تە، دۆزیوەو دابومە لە سێرتدا،ەڕی رۆژی پێنجشەم لە شوی����ری پێشوون�ێ�س، وەزی ئ�ەب�وب�ەك�ر ی�ووعتەسەم، كوڕیگری و م كاروباری بەر قەزافیش كوژران.ی ئ��ەم هەواڵەدا،وەون��ەب��وو�� ب���ەدوای بەكانی سێرت لە شەقامەكانی شار خەڵك ج���ەژن و هەڵپەڕكێیان و ت��راب��ل��ۆس��دا وەڕێخست.ی هەواڵەكە،وەونەبووك ئۆباما پاش برا بارەڕۆكانیتە سەە رێبەرانی و هۆشداری بڕاس�ت دا كەت��ی ن�ێ�وە�ك�ەی رۆژه��ە دیوننخو سەرو ئ�ەوان�ی�شومەتەكانی حكووە ئاماژەیمییە ئیسەن كۆماریی لەدا سەرنجڕاكێشوەونە كۆبوی لەووە كرد. ئەمی، ئیست��ان��ی�ی وو، ب�ێ�دەن�گ�ی ب���وەرانیوێنەنانەت نی ئێران و توسێكان درابا، چین، رووسیە و كو وەكوڵەتگەلێك دەكۆكییانابردوودا داو كە لە ر بونێزوئێ وێ كۆماریپ�رس�ان�یك��ان��ی ب�ەر ك��ردەوە ل�ەەها بان كی مون،د. هەرومی دەكر ئیسوەێ�ك�خ�راوی نەتەی ر گشتی سكرتێرینەی خۆیپۆرتی سان لە راوەكا یەكگرتوفی مرۆڤ� لە ئێراندا، لەمەڕ بارودۆخی مامەكان،رەی ئێعداونی ژماەت زۆربوەنیسب بم��ان��ی لەش،�ی ئ��ەن��دا ب�ڕی�ن ژم�����ارەییەدگاین، دایەكاكردنە نایاسایستبەسەر دە سەركوتی، ئەشكەنجە وەكانروەراندادپە ناۆڤ��، پارێزەرەكان،ك�ان�ی مافی م�ر چ�ا جیابیر لەمكانیوسان و چا رۆژنامەنو خۆی دەربڕی.یتەدا نیگەرانی و شەهید، راپۆرتەكەی ئەحمەدوەە تەنگانەی خستمی ئیس كۆماریوە.بنە دە بە كوژرانی قەزافی ئاماژە ئۆباما بە�ری�ن�گ�ە لەئ��ەم��ە رۆژێ��ك��ی گ« : وت���یكی تاریسێبەری« و» لیبیدا مێژووی».وەتەیوەی رەورەڕۆی سەویانە،تورووپایش وی ئوەكیەتی ی رێبەرانیتیسەی دە، كۆتای م�ەرگ�ی ق�ەزاف�یوتی خەڵكیمی سەركردەی و سەرەڕۆی سە لیبییە.ی گشتیون، س�ك�رت�ێ�ری ب���ان ك��ی م����و كوژرانیوەكان یەكگرتووەێكخراوی نەتە ر»ی مێژوویساتێكی« وەك�و ق�ەزاف�ی، وۆن، سەرۆك�ڤ�ی�د ك��ام��ێ��ر ن��او ب���رد. دەی رێزینی دەربڕی، وێڕایتانیا بریرانی وەزیی كە بۆ لیب بوێری بۆ خەڵكی خ�ۆیان كرد، وتی:ان خەباتیتەكەیی وزادی ئایەوەری بیروەیانە وەبیرهێنئەمڕۆ كاتی« قەزافیدامی رێژی دەورانیە كە لەەسانێك ك». كوژرانمەر قەزافی موعەمنیدا كوژراو لەدایكبو لە شوێنی

description

Kurdistan Kurdi 567

Transcript of Kurdistan 567

Page 1: Kurdistan 567

،PDKI دەفتەری سیاسیی راگەیەندراوی لە ك��ورد تێكۆشەرێكی تێرۆری بە سەبارەت

سووریە 2دێموكراتی حیزبی هەیئەتێكی س��ەردان��ی كوردستانی ئێران لە كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی

كوردستان 2

زەنگی فریوكارییەكی دیكە لێ دەدرێ!

بەڕێوەبردنی بەرەبەری لە رێژیمەكەی، و خامنەیی شانۆگەری و سیناریۆیەكی دیكەدان كە لە ژێر ناوی لەسەر خەڵك، نوێنەری دیاریكردنی و هەڵبژاردن حەشیمەتی زۆری ژمارەیەكی دەنگدان سندووقەكانی كۆمەڵگای ئێران كۆ بكەنەوە و لەبەر چاوی كامێراكانەوە كە گرفتەی هەموو بەو رێژیمەكەیان كە بنوێنن وا لەسەر رێگای بووە و بەو هەموو سەركوتەوە كە بە دژی گەالنی ستەملێكراوی ئێران كردوویەتی، هێشتا رەوایی و مەشرووعییەتی بەرچاو و پێگەیەكی بەهێزی جەماوەری هەیە و لە دوای كۆتایی سناریۆكەدا خامنەیی وەكوو خەڵك ئامادەبوونی خودی كە رابگەیەنێ هەمیشە كۆماری رەوایی بە بوو دەنگدان سندووقەكان، لەسەر

ئیسالمی!و فرتوفێڵ لە پڕ رێژیمە ئەم پێوەندییەدا، لەم چەواشەكارییە، رەنگە پیالن و بەرنامەی دزێوی زۆری هەڕەشە و زێڕ و زۆر بە خەڵك كە بێ دەستەوە بە و هاندان هەندێك بە هەروەها و وەبەرنان تەماع و دنەدان، بێنێتە سەر سندووق و لە كەشوهەوای ئێستای كۆمەڵگای ئێراندا كە هیچ كەس و گرووپێك لە نێو دڵی خەڵكەوە، خوازیاری و حەزێكیان بۆ بەشداری لە وەها تەنووری گەرمكردنی بۆ رێژیم نیە، شانۆگەرییەكدا فریوكارییەكانی، هەندێك سیناریۆ و پیالنی ژێر بە ژێر، بە دەمامكی جیاوازەوە بەڕێوە دەبا تاكوو خەڵك بەالڕێدا ببا و وابزانن كە لەم شانۆیەدا، جێگایەك بۆ كێبەركێی

راستەقینەی دێموكراتیك هەیە!ئەو تاقم و گرووپ هەن كە دوای نێوەدا هەندێك لەم دوای تایبەت بە و رێژیم تاوانەی و سەركوت هەموو دەغەڵكاری و تاوانی 2 ساڵ پێش، چیدیكە لە ڕوویان لە بەشداریی خەڵك داوای راشكاوی بە هەڵنایەت كە هەندێك دێن و بكەن فەقیهیدا ویالیەتی شانۆگەریی مەرجی پووچەڵ و چكۆلە و درۆینە دادەنێن كە گەر دەبین! بەشدار هەڵبژاردنە لەو ئێمەش ببێ، فاڵن شت یان كەسانێكی بە قەولی خۆیان زیرەك بەاڵم لە راستیدا كۆماری نێو دەرفەتەكانی لە سیاسی، گەمژەی وەلیی كە كایەی لەو ئەوەی بۆ دەگەڕێن ئیسالمی فەقیه بەڕێوەبەریەتی، جارێكیش تۆپەكە بدەن بە دەستی نەبێ، یان هەر هیچ تاكوو شەقێكی تێ هەڵدا ئەوەوە

رەنگی تۆپی كایەكە ببینێ!لەم رۆژانەدا، بەشێك لە بەناو ریفۆرمخوازانی حكوومەتی باڵویان كردەوە كە مەرجی سەرەكیی هەڵبژاردنی ئازاد،

بەردانی مووسەوی و كەڕووبییە!وەك بڵێی لە ساڵی 88یشدا مووسەوی و كەڕووبی هەر لە ماڵی خۆیان بوون و بۆیە ئەو هەڵبژاردنە ئازاد نەبوو! یان لە سەرتاسەری مێژووی كۆماری ئیسالمیدا ئەوانە و كەسانی لەو چەشنە قەت لە حكوومەتدا بەشدار نەبوون و هاتنەدەرەوەیان لە ماڵ دەتوانێ ئازادی بەدیاری بێنێ

بۆ خەڵكی ئێران!شانۆگەرییەكەدا، وادەی نزیكبوونەوەی لە رەنگە هەڵ چەشنەش لەو هەنگاوی چەواشەكار، رێژیمی دەر بێنێتە ماڵ لە كەڕووبیش و مووسەوی و بگرێ و كەسانی دیكەش بخاتە نێو شەقامەكانی ئێران تاكوو خەڵك بۆ بەشداری لە درۆیەكی پانوبەریندا هان بدەن، بەاڵم ئایا نەتەوەكانی ئێران و كۆمەڵگای ئێران بەگشتی فریوكاریی و چەواشەكاری بە بڕوا دیكە جارێكی ئایا گۆڕینی دەموچاوەكان كۆماری ئیسالمی دەكەن! و ئازادی بە خزمەتێك كارتۆنیدا، مەجلیسێكی لە

دادپەروەری دەكا!

پـــەیـــڤكەریم پەرویزی

دابینكردنی مافە نەتەوایەتییەكانی گەلی كورد لە چوارچێوەی ئێرانێكی دێموكراتیكی فێدراڵدا

www.kurdistanmedia.comژمارە 567،شەممە، 30ى رەزبەری 1390، 22ی ئۆكتۆبری 2011، 150تمەنئۆرگـــانی كۆمیتەی نـــاوەنـــدیی حیزبی دێمـــــوكراتی كوردستــــــــــانی ئێــــــــران

9 51011

گرژی نێوان

...

دیكتاتۆری بچووك

...

نيزامیكردنی واڵت ...

سەركوت و تیرۆر

...

توندوتیژيی

بنەماڵەیی

»پیالنی ئێران« له شوورای ئاسایشه

4

پیالنی ل����ەق����اودران����ی تیرۆری عادڵ ئەلجەبیر، لە عەرەبستان باڵوێزی ئامریكا، رێژیمی ئێرانی لەگە ڵ چالشێكی نوێدا كردووەتەوە. رووب����ەڕوو ب����ەپ����ێ����ی راپ������ۆرت������ی هەواڵدەریی رۆیتێرز، بان سكرتێری م���وون، ك��ی رێكخراوی گ��ش��ت��ی��ی یەكگرتووەكان ن��ەت��ەوە بەڵگەكانی وت��ووی��ەت��ی رۆڵی ب���ە پ��ێ��وەن��دی��دار تیرۆری پالنی لە ئێران عەرەبستانی ب��اڵ��وێ��زی سعوودی لە واشینگتۆنی لە نامە چەند وێ���ڕای ئامریكا، دەوڵەتەكانی عەرەبستان و ئ���ێ���ران

ناردووەتە شوورای ئاسایشی ئەو رێكخراوەوە. سعوودەلفەیسەل، وەزیری كاروباری دەرەوەی عەرەبستانی سعوودی وتوویەتی كە هەر دژی ئێرانی ب��ەرپ��رس��ان��ی ك��ردەوەی��ەك��ی وەاڵمی لەگەڵ سعوودی عەرەبستانی دەبێتەوە. رووب���ەڕوو واڵت��ە ئ��ەم لۆژیكی

سەركۆماری س����ارك����ۆزی، ن��ی��ك��ۆالس نیگەرانیی دەربڕینی وێ��ڕای فەڕانسە خۆی لە پیالنی ئێران بۆ تیرۆری باڵوێزی خوازیاری واشینگتۆن، لە عەرەبستان توندتركردنی گەمارۆكانی سەر ئێران بوو.دەوڵەتەكانی ،BBCراپ����ۆرت����ی ب��ەپ��ێ��ی هەواڵیان كانادا و ئینگلستان ئامریكا،

گومانلێكراوی 5 گەمارۆخستنەسەر لە پیالنە ئ��ەم لەگەڵ پێوەندی لە ئێرانی تیرۆریستییەدا داوە. ئەو پێنج كەسە بریتین لە: مەنسووری ئەرباب سییەر، هاوواڵتیی ئامریكایی، � ئێرانی دەستبەسەركراوی سوپای ئەفسەرێكی ش��ەك��وری، غ��واڵم سولەیمانی، قاسمی س����ەردار ق���ودس،

سوپای ف��ەرم��ان��دەی حامید ق������������ودس، ع�����ەب�����دوڵ�����اڵه�����ی و شەهالیی، عەبدولڕەزا فەرماندەكانی ل���ە ئ����������ەو س�����وپ�����ای�����ە.نیۆیۆرك لە دادگایەك یەكەم، كەسی دوو بۆ "ك����ی����ف����رخ����واس����ت"ی مەنسوور دەرك�����ردووە. كە 56 سییەر ئەرباب دەستبەسەر س��ااڵن��ە، غ������والم و ك������������راوە بەپێی ك��ە ش���ەك���وری بەرپرسانی وت������ەی ئامریكایی لە خزمانی ئ����ەوە، ل��ە ئ��ێ��ران��دای��ە.مارك توونێر، وتەبێژی دەرەوەی وەزارەت��������ی ئامریكا وتوویەتی: "بەپێی رێككەوتننامە دەبوا ئ��ێ��ران دەوڵ��ەت��ی نێونەتەوەییەكان، ئامریكا ب��ە ب���دات���ەوە ش��ەك��وری غ���والم پەروەندەی وەدووی خ���ۆی ت����اران ی���ان بكات." دادگ��ای��ی و بكەوێ كەسە ئ��ەو

دوكتور ئەحمەد شەهید رۆژی چوارشەممە، سێهەمی كومیتەی ل��ە رەزب����ەر 27ی كۆبوونەوەی كۆڕی و شەشەمین شەست گشتیی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان لە نیۆیۆركدا، بە فەرمی راپۆرتی خۆی مافی پێشێلكاریی لەگەڵ پێوەندی لە مرۆڤ� لە ئێراندا پێشكەشی ئەندامانی ئەو

كومیتە كرد.ئامریكا، دەن���گ���ی راپ����ۆرت����ی ب��ەپ��ێ��ی ب���ەڕێ���ز ش��ەه��ی��د ل���ە راپ���ۆرت���ەك���ەی���دا بە كەمایەتییە سەركوتی وەك پرسگەلێكی ئێران، ن��ەت��ەوەك��ان��ی و م��ەزه��ەب��ی��ی��ەك��ان هەڵبژاردنی بەڕێوەچوونی لە پێشگرتن ئازادیی نەبوونی دادپ��ەروەران��ە، و ئ��ازاد ژنان، سەركوتی كۆبوونەوە، و دەرب��ڕی��ن داكۆكیكارانی مافی مرۆڤ� و ئەندامانی كۆمەڵگای مەدەنی، ئێعدام، ئەشكەنجە و هەڵسوكەوتی خراپ لەگەڵ زیندانییەكان

لیبی دیكتاتۆری قەزافی، موعەممەر هێزەكانی هاوبەشی ئۆپەراسیۆنێكی لە لیبی، نەتەوەیی ناتۆ و ش��وورای كاتیی سێرت ش��اری لەدایكبوونی، شوێنی لە

كوژرا. بەپێی راپۆرتی BBC، هێزەكانی سەر بە شوورای كاتیی نەتەوەیی لیبی، قەزافییان لە كاتێكدا لە ژێر پردێكدا خۆی حەشار

دابوو، دۆزیوەتەەو. لە شەڕی رۆژی پێنجشەممە لە سێرتدا، پێشووی وەزی����ری ی��وون��ێ��س، ئ��ەب��وب��ەك��ر كاروباری بەرگری و موعتەسەم، كوڕی

قەزافیش كوژران. هەواڵەدا، ئ��ەم ب��اڵوب��وون��ەوەی ب����ەدوای سێرت شارەكانی شەقامەكانی لە خەڵك هەڵپەڕكێیان و ج����ەژن ت��راب��ل��ۆس��دا و

وەڕێخست. باراك ئۆباما پاش باڵوبوونەوەی هەواڵەكە، هۆشداری بە رێبەرانی واڵتە سەرەڕۆكانی دی��ك��ەی رۆژه��ەاڵت��ی ن��ێ��وەڕاس��ت دا كە سەرونخوون ئ��ەوان��ی��ش حكوومەتەكانی

لە الیەن كۆماری ئیسالمییەوە ئاماژەی كرد. ئەوەی لەو كۆبوونەوەدا سەرنجڕاكێش ئیسالمی، واڵت���ان���ی ب��ێ��دەن��گ��ی��ی ب����وو، نوێنەرانی تەنانەت و ئێران دراوسێكانی دەوڵەتگەلێك وەك كوبا، چین، رووسیە و وێنێزوئێال بوو كە لە رابردوودا داكۆكییان كۆماری ب��ەرپ��رس��ان��ی ك��ردەوەك��ان��ی ل��ە بان كی مون، دەكرد. هەروەها ئیسالمی نەتەوە رێ��ك��خ��راوی گشتیی سكرتێری یەكگرتووەكان لە راپۆرتی سااڵنەی خۆی لەمەڕ بارودۆخی مافی مرۆڤ� لە ئێراندا، بەنیسبەت زۆربوونی ژمارەی ئێعدامەكان، لەش، ئ��ەن��دام��ان��ی ب��ڕی��ن��ی ژم������ارەی دادگاییە نایاساییەكان، دەستبەسەركردنە نادادپەروەرانەكان، ئەشكەنجە و سەركوتی پارێزەرەكان، م��رۆڤ���، مافی چ��االك��ان��ی لەم جیابیر چاالكانی و رۆژنامەنووسان

واڵتەدا نیگەرانیی خۆی دەربڕی.

راپۆرتەكەی ئەحمەد شەهید، كۆماری ئیسالمیی خستە تەنگانەوە

دەبنەوە. قەزافی كوژرانی بە ئاماژە بە ئۆباما وت���ی: »ئ��ەم��ە رۆژێ���ك���ی گ��ری��ن��گ��ە لە تاریكی »سێبەری و لیبیدا« مێژووی

سەرەڕۆیی رەویوەتەوە.«وتوویانە، ئورووپایش یەكیەتیی رێبەرانی دەسەاڵتی كۆتایی ق��ەزاف��ی، م��ەرگ��ی سەرەڕۆیی و سەردەمی سەركوتی خەڵكی

لیبییە. ك���ی م�����وون، س��ك��رت��ێ��ری گشتیی ب���ان رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان كوژرانی مێژوویی« »ساتێكی وەك��وو ق��ەزاف��ی، ب����رد. دەی��ڤ��ی��د ك��ام��ێ��رۆن، سەرۆك ن���او وەزیرانی بریتانیا، وێڕای دەربڕینی رێزی بۆ كە لیبی بوێری خەڵكی بۆ خ��ۆی ئازادیی واڵتەكەیان خەباتیان كرد، وتی: »ئەمڕۆ كاتی وەبیرهێنانەوەی بیرەوەریی كەسانێكە كە لە دەورانی رێژیمی قەزافیدا

كوژران.«

موعەممەر قەزافی لە شوێنی لەدایكبوونیدا كوژرا

Page 2: Kurdistan 567

هەواڵ و راپۆرتژمارە 567 ـ 30ی رەزبەری 21390

بڕووخـێ رێژیمـی كۆنەپەرستی كۆماری ئیسالمیی ئــێران

سەردانی هەیئەتێكی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران لە كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی كوردستان

بەشداریی هەیئەتێكی PDKI لە ساڵیادی كۆچی دوایی كەریمی حیسامیدا

لە هەلومەرجی هەستیاری ئێستای ناوچەكە بە گشتی و ئێران بە تایبەتی، هێزە كوردستانییەكان پرسە بۆ ئوسوولییان و ورد لێكدانەوەی دەبێ ب��ن��ەڕەت��ی��ی��ەك��ان ه��ەب��ێ و ب��ە ش��ێ��وەی سیاسی هەلومەرجەدا ل��ەم و بكەن ت��اوت��وێ پرسەكان هاوبەشەكان خاڵە لەسەر ج��اران لە زیاتر دەبێ شایانی بگرن. شیاو و ئوسوولی هەڵوێستی رووداوەدانی لەمەڕ دووالی��ەن لێكدانەوەی باسە ناوچەكە و ئێران و ئەو پرسانەی لە كوبونەوەكەدا

كەوتنە بەرباس لێك نزیك بوون.دیدارەكەدا كۆتایی لە كاتژمێر چەند پ��اش هەیئەتی میوان لەالیەن هەیئەتی خانەخوێ بە

كوردستانی دێموكراتی حیزبی هەیئەتێكی بەڕێز مستەفا هیجری، بە سەرپەرستیی ئێران ئ����ەو ح��ی��زب��ە، رۆژی س��ك��رت��ێ��ری گ��ش��ت��ی��ی 1390ی رەزبەری 26ی رێكەوتی سێ شەممە زەحمەتكێشانی كۆمەڵەی سەردانی هەتاوی، كوردستانی كرد و لە الیەن هەیئەتێكی رێبەریی عومەر بەرێز سەرپەرستی بە رێكخراوەوە ئەو ئیلخانی زادە بە گەرمی پێشوازی لێ كرا. بەپێی دیدارە دۆستانەیەدا لەو راپۆرتی »ك/میدیا«، لەسەر سیاسییان باسێكی الی���ەن دوو ه���ەر و ئێران و ناوەڕاست رۆژهەاڵتی رووداوەك��ان��ی حورمەتەوە بەڕێ كران.كوردستان پێشكەش كرد و هەردووال پێیان وابوو

ناوی: ژێر لە سویس لە كونفرانسێك زەنجیرە »چۆن پرسی كورد بەرینە پارلمانی سویس«، رۆژی هەینی رێكەوتی 22ی رەزبەری 1390ی مافی كۆمەڵەی دەستپێشخەریی بە هەتاوی، � ژنێڤ بۆ »بەیات ئێران مرۆڤی كوردستانی و و دۆستی كورد پارلمانتاری سویسی یانز« شاری پەرلمانی ئەندام ئاتیجی« »موستەفا

بازڵ و كاندیدی پارلمانی سویس رێك خرا.بەپێی راپ��ۆرت��ی »ك/م��ی��دی��ا«، ئ��ەو ك��ەس و كرد قسەیان كۆنفرانسەدا ل��ەم كە الیەنانەی

بریتی بوون لە: ���� ب��ەڕێ��وەب��ەران��ی ك��ۆم��ەڵ��ەی م��اف��ی مرۆڤی

شەریف بێهرووز، نوێنەری PDKI لە ئەمریكا، لە كۆمەڵێك چاوپێكەوتندا لەگەڵ چەند الیەنی ئەمریكایی بارودۆخی كوردستانی ئێران، دۆخی ناوچەی ئاڵوگۆڕەكانی و ئێران هەنووكەیی لە دێموكراتی حیزبی سیاسەتەكانی و شرۆڤە

پێوەندی لەگەڵ ئەم ئاڵوگۆڕانەدا شی كردەوە.ئەمریكا، لە حیزب نوێنەری بێهرووز، شەریف بانگهێشتێكی ل��ە رەزب����ەر، 11ی رێ��ك��ەوت��ی ف��ەرم��ی��دا، ل��ە ك��ۆب��وون��ەوەی��ەك ل��ە ی��ەك��ێ��ك لە بەشداری ئەمریكادا كونگرەی ساڵۆنەكانی

كرد.ئەو كۆبوونەوەیە بۆ تاوتوێكردنی پێوەندییەكانی

نێوان ئەمریكا، ئێران و ئیسرائیل پێك هاتبوو.مەقەڕی لە رۆژدا هەمان لە بێهرووز شەریف لەگەڵ نێونەتەوەییەكان« قەیرانە »گ��رووپ��ی

دوانیوەڕوی رۆژی شەممە، رێكەوتی 16ی �� PDKI كۆمیتەی هەیئەتێكی رەزبەر، سەفەری، نامدار بەسەرپەر ستیی سویس حیزبی كۆبوونەوەی لە كۆمیتە بەرپرسی

سەوزەكانی سویسدا بەشداری كرد.هەیئەتی PDKI لەگەڵ »پابلۆ دۆنزی«، پاڵێوراوی و بیل ئەندامی شوورای شاری پارلمانی ب��ۆ سویس س��ەوزەك��ان��ی حیزبی ئێستای بارودۆخی و كۆبووەوە واڵتە ئەو مرۆڤ مافی پێشێلكارییەكانی و ئێران لە الیەن رێژیمی كۆماری ئیسالمییەوە لە و بەتایبەتی كوردستان و بە گشتی ئێران

رۆژی دووش�ەممە، رێكەوتی 18ی رەزبەر، گشتیی سكرتێری م���ۆن«، ك�ی »ب���ان رۆژی لە یەكگرتووەكان نەتەوە رێكخراوی سەردانی ل��ەس��ێ��دارەدان، دژی جیهانیی نەتەوە هاوكات ك��رد. ن��ۆروێ��ژی پارلمانی ئێران، نەتەوەكانی وەك جیهان جیاجیاكانی پارلمانی دەركی لەبەر فەلستینی و كورد

ئەو واڵتە خۆپیشاندانیان ساز كرد. ه���اوك���ات ل��ە الی����ەن ك��ۆم��ی��ت��ەی مافی ناوی »نا لەژێر نۆروێژ، لە ئێران مرۆڤی

كوردستان � ژێنێڤ �� بەیات یانز، پارلمانتار و دۆستی كورد

�� مستەفا ئاتیج، پاڵێوراوی كوردی ئەم خولەی پارلمانی سویس

كۆمەڵەی مافی مرۆڤی كوردستان بە مەبەستی كوردی هاواڵتییانی ك���ارای بەشداریكردنی هەڵبژاردنی پ��رۆس��ەی لە سویس دانیشتووی لە كونفرانسێك زەنجیرە واڵت��ەدا، ئەم پارلمانی

شارە گەورەكانی سویس بەڕێوە دەبات. رێكەوتی 1ی خەزەڵوەری ئەمساڵ، لە واڵتی سویس هەڵبژاردنی گشتی بۆ پارلمانی بەڕێوە

دەچێت.

ئەم نێوە ڕاستی رۆژه��ەاڵت��ی بەشی بەرپرسی ناوەندە، ئاڵوگۆڕی بیروڕای كرد.

بەڕێزیان هەروەها رێكەوتی 12ی رەزبەر لەگەڵ سێنای و كۆنگرە ئەندامانی لە ك��ەس چەند

ئەمریكا دیدار و وتووێژی كرد.نوێنەری چاوپێكەتنانەدا، ئ��ەم درێ����ژەی ل��ە حیزب لە ئەمریكا لەگەڵ ناوەند و كەسایەتییە

سیاسییەكان كۆبووەوە.لە تێكڕای ئەم چاوپێكەوتنانەدا نوێنەری حیزبی هەنووكەیی بارودۆخی ئەمریكا، لە دێموكرات ئاڵوگۆڕەكانی و كوردستان بەتایبەت و ئێران و سیاسەت ه��ەروەه��ا و ناوچە دواییانەی ئ��ەم كوردستانی دێموكراتی حیزبی هەڵوێستەكانی

لەم پێوەندییەدا شی كردەوە.

هەروەها سیاسەتەكانی رێژیم لەمەڕ ژینگە كوشتنی و ورم��ێ گۆلی وشككرانی و رێژیمەوە، ئ��ەو الی��ەن لە ك��ورد كۆڵبەرانی

خرانە بەر باس. پابلۆ دۆنزی، وێڕای دەربڕینی خۆشحاڵیی خۆی لە كۆبوونەوە لەگەڵ هەیئەتی حیزب سەوزەكانی حیزبی ل��ەگ��ەڵ پێوەندیی و سویس، پێشنیاری پێكهێنانی كونفڕانسێكی سەبارەت بە شێواندنی سروشتی كوردستان و وشكبوونی گۆلی ورمێ كرد كە لە الیەن

هەیئەتی حیزبەوە پێشوازی لێكرا.

لە »گری ه��ەرك��ام بۆ ل��ەس��ێ��دارەدان« بۆ دەرەوەی وەزارەت�����ی ن��وێ��ن��ەری الرش����ن«، نۆروێژ و »یۆن پێدر ئیگناس«، سەرۆكی رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی و »ئەمیر موقەدەم«، چاالكی سیاسی و ئەندامی ئەو

رێكخراوە، سمینارێك پێك هات.واڵتە ل��ە ئێعدام ل��ەس��ەر سمینارەدا ل��ەو جۆراوجۆرەكان، وەك چین و ئێران و واڵتانی دیكتاتۆری دیكە و هەروەها لەسەر دۆخی لە مانەوەیان مافی و ئێرانی پەنابەرانی

نۆروێژ، باسێك پێشكەش كرا. كەمپەینی نوێنەرایەتیی باسە شایانی بەرگری لە زیندانییانی سیاسیی نەتەوەكانی بە و بوو چاالكییانە ئەو بەشداری ئێران، لەگەڵ دی��داری چەند كەمپەینەوە ن��اوی نوێنەرانی كۆمیتەی مافی مرۆڤی ئێران لە نۆروێژ، نوێنەری وەزارەتی دەرەوەی نۆروێژ و س�ەرۆكی رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی

پێك هێنا.

رێكەوتی دووشەممە، رۆژی نیوەڕۆی دوای 18ی رەزبەر، كۆمەڵێك كەسایەتیی ئازادیخوازی بە واشینگتۆن، لە س��ووری��ە ع��ەرەب��ی ك��ورد و بیرەوەریی شەهید یاد و لە مەبەستی رێزگرتن كوردی ناسراوی كەسایەتیی تەمۆ، مەشعەل سووریە و وتەبێژی رەوتی »المستقبل«ی كورد پێك ماتەمینییان و پرسە كوڕێكی واڵتە، لەو

هێنا.تەمۆ م��ەش��ع��ەل شەهید ماتەمینی ك���ۆڕی لەگەڵ پێشوازیی بەرچاوی دانیشتووانی كورد واشینگتۆن دەڤەری لە نیشتەجێ و سووریایی

بەرەوڕوو بوو.نوێنەرایەتیی ب��ە رەش��ی��دی رەح��ی��م ه��ەروەه��ا كۆڕەدا ل��ەو ئەمریكا ل��ە ح��ی��زب كۆمیتەی خەبات بەرزنرخاندنی وێ��ڕای و كرد بەشداری و تێكۆشانی شەهید مەشعەل تەمۆ لە پێناوی كۆمیتەی هاوخەمیی ه���اودەردی و ئ��ازادی��دا، پەیامی و ئ��ەم��ری��ك��ا ل��ە دێ��م��وك��رات ح��ی��زب��ی PDKIی سیاسیی دەف��ت��ەری ه��اوخ��ەم��ی��ی

پێڕاگەیاندن .لەو PDKI ب��ەش��داری��ی ئ��ام��اژەی��ە جێگای بەرز كۆڕەكەوە رێكخەرانی الیەن لە پرسەیەدا

نرخێنرا.

دانیشتووی كوردانی ر ەزب��ەر، 18ی رێكەوتی سوئێد بە هاوكاریی فیدراسیۆنی كۆمەڵە كورد لە PDKI كۆمیتەی و كوردستانییەكان و پارلمانی بەرانبەر لە »مینتۆریەت« مەیدانی س��وئ��ێ��د ب��ە م��ەب��ەس��ت��ی پ��ش��ت��ی��وان��ی ل��ە كوردە خۆپێشاندانێكیان واڵت��ە، ئ��ەو مانگرتووەكانی

ڕیك خست. الیەنانە ئ��ەم نوێنەرانی خۆپیشاندانەدا ل��ەو وتاریان پێشكەش كرد و لە وتارەكانیاندا رەخنەی

خۆیان ئاراستەی پارلمانی سوئێد كرد:�� بەرپرسی فیدراسیۆنی كۆمەڵە كوردییەكان

�� نوێنەری حیزبی چەپی سوئێدPDKI نوێنەری كۆمیتەی ��

�� نوێنەری سوسیال دێموكراتی سوئێدوەك دیكە الیەنی و رێكخراو چەندین هەوەها ئێران كوردستانی دێموكراتی ژنانی یەكیەتیی

لەو خۆپیشاندانەدا بەشدارییان كرد.

رۆژی شەممە، رێكەوتی 23ی رەزبەر، هەیئەتێكی بە سوئێد �� PDKI كۆمیتەی نوێنەرایەتیی بەرپرسی ع��ەب��دی��ل��زادە، م��ەول��وود سەرپەر ستیی پێوەندییەكانی كورد و كوردستانی لە واڵتی سوئێد رەشید سەرپەرستیی بە ستوكهۆلم كۆمیتەی و دوایی كۆچی ساڵیادی دەیەمین لە حەیدەری، كەریم ك��ورد، وەرگێڕی و نووسەر و سیاسەتڤان حیسامی بەشداری كرد و بۆ رێزگرتن لە خەبات و تێكۆشانی خوالێخۆشبوو، تاجەگوڵینەی پێشكەش

بە بنەماڵەی ناوبراو كرد. نوێنەری كۆمیتەی هاوكاریی هێزە سیاسییەكانی فیدراسیۆنی نوێنەری و كوردستانی و ك��ورد

و حیزب ژم��ارەی��ەك و كوردستانییەكان كۆمەڵە رێكخراوی سیاسیی هەر چوار پارچەی كوردستان و كەسایەتییە ناوسراوەكانی كوردستان، بەشداریی

ئەم كۆبوونەوەیە بوون.الیەن ل��ە برووسكە و پ��ەی��ام چەندین ه��ەروەه��ا كران پێشكەش مەدەنییەكان و سیاسی رێكخراوە و پەیامی كۆمیتەی PDKI �� سوئێد، لە الیەن

ئاسۆ ساڵحەوە خوێندرایەوە. چەند كەس لە دۆستان و كەسایەتییەكان لەسەر بەشداربووان ب��ۆ حیسامی ك��ەری��م كەسایەتیی ناوبراو بنەماڵەی كۆتاییدا لە و ك��رد قسەیان

سوپاسی بەشداربووانی كۆبوونەوەكەیان كرد.

بەڕێوەچوونی زەنجیرە كونفرانسێك لە ژێر ناوی: »چۆن پرسی كورد بەرینە پارلمانی سویس«

كۆڕی ماتەمینی شەهید »مەشعەل تەمۆ« لە واشینگتۆن بەڕێوە چوو

خۆپیشاندانی كوردانی دانیشتووی سوئێد بۆ پشتیوانی لە كوردە

مانگرتووەكان

دیدار و چاوپێكەوتنەكانی نوێنەری PDKI لە ئەمریكا

بەشداریی هەیئەتێكی كۆمیتەی PDKI لە كۆبوونەوەی حیزبی سەوزەكانی سویس

راگەیەندراوی دەفتەری سیاسیی PDKI، سەبارەت بە تێرۆری تێكۆشەرێكی كورد لە سووریە

محەممەد نەزیف قادری لە پرسەی مەشعەل تەمۆدا:شەهیدكردنی مەشعەل تەمۆ، كار لە ئیرادەی شۆڕشگێڕانەی

خەڵكی كورد لە سووریە ناكات

دوو هەیئەتی پایەبەرزی PDKI و حیزبی زەحمەتكێشانی كوردستان كۆبوونەوە

خۆپیشاندان لە نۆروێژ بە بەشداریی نوێنەری كەمپەینی بەرگری لە زیندانییانی سیاسیی نەتەوەكانی ئێران

بەپێی هەواڵەكان، مەشعەل تەمۆ، یەكێك لە تێكۆشەرانی كوردی دژ بە حكوومەتی سووریە، رۆژی هەینی 2011/10/7ی زایینی ، لە ماڵەكەی خۆیدا لە شاری قامیشلیی سووریە، لە الیەن گروپێكی چەكداری نەناسراوەوە كەوتە بەر دەستڕێژ و تیرۆر كرا. مەشعەل وتەبێژی رەوتی »المستقبل«ی كورد

بوو و لە رەوتی راپەڕین لە دژی حكوومەتی سووریە دەوری بەرچاوی هەبوو. بەپێی ئەوەی كە مەشعەل هەتا ئەم مانگانەی دوایی لە زیندانی رێژیمی سووریەدا بووە و دوای ئازادبوونی لە زیندانیش یەكێك لەو كەسایەتییانە بوو كە پێشنیاری بەشار ئەسەد لەمەڕ ئامادەبوون لەگەڵ چەند حیزبێكی كوردیدا بۆ وتووێژ لەگەڵ رێژیمی سووریەی رەت كردبووە، هەموو الیەك

بەرپرسایەتیی ئەم جینایەتە دەخەنە ئەستۆی ئەم حكوومەتە.ئەم تیرۆری لە خۆی كەسەری داخ و دەربڕینی وێ��ڕای ئێران، كوردستانی دێموكراتی حیزبی تێكۆشەرە كوردە، سەرەخۆشی لە بنەماڵە و هاوبیرانی مەشعەل، ئەم كردەوە تێرۆریستییە مەحكووم دەكا و هیوادارە ئیرادە و گیانبازییەكانی گەلی كورد شان بەشانی باقیی خەڵكی راپەڕیوی سووریە هەرچی زووتر ببێتە هۆی رووخانی حكوومەتی دیكتاتۆری لەو واڵتە و هێنانەسەركاری دەسەاڵتێكی برا خوشك و ل��ەوان ی��ەك واڵت��ە و ئ��ەم خەڵكی پێكهاتەكانی هەموو لەوێدا كە خەڵك دڵ��خ��وازی

كوردەكانمان بە مافە رەواكانی خۆیان شاد بن.حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران

دەفتەری سیاسی 1390/7/16ی هەتاوی 2011/10/8ی زایینی

بەڕێز بە سەرپەرستیی PDKI رەزبەر، هەیئەتێكی دوانیوەڕۆی رۆژی شەممە، رێكەوتی 16ی »محەممەد نەزیف قادری«، ئەندامی دەفتەری سیاسیی حیزب لە پرسەی مەشعەل تەمۆ لە شاری

هەول�ێردا بەشداری كرد.ناسراوی كەسایەتیی تیرۆركردنی لەمەڕ خۆی هاوخەمیی و پرسە دێموكرات حیزبی هەیئەتی خوالێخۆشبوو بنەماڵەی بە سووریە لە كورد »المستقبل«ی رەوتی وتەبێژی و سووریە كوردی

راگەیاند.دوای قسەكانی »فارس مەشعەل«، كوڕی خوالێخۆشبوو مەشعەل هاوخەمییەدا، كۆبوونەوە لەو تەمۆ، محەممەد نەزیف قادری، بە ناوی كاك مستەفا هیجری، سكرتێری گشتیی حیزب و دەفتەری سیاسیی حیزب، وتەیەكی پێشكەش و ئەو كردەوە تیرۆریستییەی مەحكووم كرد و وتی: »شەهیدبوونی كوردی تێكۆشەرانی خۆڕاگریی و خەبات گەشەسەندنی زیاتر هەرچی بۆ دەسپێكێك مەشعەل سووریەیە و دیكتاتۆرەكانی ناوچە و یەك لەوان سووریە بۆ مانەوەیان لەسەر كورسیی دەسەاڵت لە هیچ چەشنە كردەوەیەكی دڕندانە خۆ نابوێرن. ئەو شێوە كردەوانە ناتوانێ كار لە ئیرادەی شۆڕشگێرانەی

خەڵكی تێكۆشەری كوردی سووریە بكات و سەرەنجام بە ئازادی یەكجارەكی دەگەن«.كورد تێكۆشەری بنەماڵەی خۆشحاڵیی مایەی بووە حیزب، هەیئەتی بەشداریی باسە شایانی مەشعەل تەمۆ و ئەو بەشدارییەیان زۆر بەرز نرخاند و سپاسی حیزبی دێموكراتیان لەمەڕ ئەو هاودڵی

و هاوخەمییە بۆ لەدەستدانی تێكۆشەری ناسراوی كورد، مەشعەل تەمۆ كرد.

ئەو و ناوچە رەوشی كوردستاندا زەحمەتكێشانی حیزبی و PDKI هەیئەتەكانی كۆبوونەوی لە قەیرانانەی كە رێژیمی ئێران لەگەڵیان بەرەوڕووە، پرۆسەی دێموكراسی لە ناوچە و گۆڕانكارییەكانی

واڵتانی عەرەبی و هەندێ پرسی جێی گرینگیپێدانی نێوان هەر دوو حیزب، باسیان لەسەر كرا. رۆژی پێنجشەممە، ڕێكەوتی 14ی رەزبەر، هەیئەتێكی PDKI بە سەرپەرەستیی كاك مستەفا هیجری ، سكرتێری گشتیی حیزب سەردانی مەكتەبی سیاسیی حیزبی زەحمەتكێشانی كوردستانی كردو لە الیەن هەیئەتێكی مەكتەبی سیاسی بە سەرپەرەستی بەڕێز بەهمەن حوسێن، جێگری سكرتێری

گشتیی حیزبی زەحمەتكێشانی كوردستان بە گەرمی پێشوازی لێكرا. لەم دانیشتنەدا بەڕێز مستەفا هیجری، وێڕای پیرۆزبایی بە بۆنەی تەواوبوونی كارەكانی كۆنگرەی پێنجەمی حیزبی زەحمەتكێشانی كوردستان، باسێكی سیاسی لە سەر رەوشی ئێران، قەیران و كێشەكانی ئەنجامی بە م��اوەدا لەو حیزب كە تێكۆشانەی و چاالكی كارو ئەو هەروەها و ڕێژیم نێوخۆی گەیاندوون و بەتایبەتی سەفەری بەڕێزیان بۆ دەرەوەی واڵت و ئەو هەنگاوانەی كە لەو ماوەدا حیزب لە پێناو هەرچی زیاتر لێك نزیكبوونەوەی هێزەكانی ئۆپۆزسیۆنی ئێرانی هەڵهێناوەتەوە، پێشكەش كردو هەروەها بەرەوپێشچوونی دێموكراسی لە ناوچەداو بوار ڕەخساندن بۆ خەڵكی وەزاڵەهاتووی ناوچەكە و

ئەو ئاڵوگۆڕانەی كە ڕوویان داوە و هەروەها ئەوانەشی كە بەڕێوەن بە هەنگاوێكی گرینگ زانی. دواتر بەڕێز بەهمەن حسێن، جێگری سكرتێری گشتیی حیزبی زەحمەتكێشان، سەبارەت بە رەوشی مەسەلەی چەندین پاشان ك��ردو، پێشكەش باسێكی عێراق كوردستانی رەوش��ی و بەگشتی كورد جێگای بایەخی هەردوال باس كران و جەخت لەسەر پێوەندیی دۆستانەی نێوان PDKI و حیزبی

زەحمەتكێشان كرایەوە.

Page 3: Kurdistan 567

3 ژمارە 567 ـ 22ی ئۆكتۆبری 2011 هەواڵ و راپۆرت

هاوواڵتییەكی كورد كوژرا و دوو كەسی دیكەش بریندار بوون

ژمارەیەك هاوواڵتیی شاری ماكۆ سەرجەم حوكمی 107 ساڵ زیندانیان بەسەردا سەپێنراوە

هەڕەشەی ئیدارەی ئیرشاد لە نووسەرێكی كورد و نەدانی

مۆڵەتی چاپ و باڵوكردنەوەی پەرتووكەكانی

سەرەڕای هەبوونی پاشكەوتی گەورەی نەوت و گاز، پرۆژە نەوتی و گازییەكانی ئوستانی ئیالم داخراون

ئیعتیاد و گەندەڵی لەنێو خوێندكارانی زانكۆی ورمێدا پەرەی سەندووە

بەشێكی بەرچاو لە خوێندكارانی زانكۆی ورمێ دژی باڵوبوونەوەی ماددە سڕكەرەكان لە نێو زانكۆدا ناڕەزایەتییان دەربڕی.

بەپێی هەواڵی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا، ئەو ناڕەزایەتییەی خوێندكارانی زانكۆی ورمێ لەگەڵ هەڵسوكەوتی توندی خوێندكارانی بەسیجی بەرەوڕوو بۆتەوە.

خوێندكارانی زانكۆی ورمێ لەو باوەڕەدان، خوێندكارانی بەسیجی هێندێ ماددەی هۆشبەری وەكوو تریاك، حەشیش، كراك، شیشە و حەبی وزەبەخش )ئیكس تازی( لە نێو زانكۆی ورمێدا

باڵو دەكەنەوە. بە وتەی شایەتحاڵەكان، ئەو ماددانە بە نرخێكی زۆر كەم لە نێو خوێندكارانی كچ و كوڕدا

باڵو دەكرێنەوە. ژمارەیەك لە خوێندكارانی زانكۆی ورمێ دژی پەرەسەندنی ماددە سڕكەرەكان و باڵوكردنەوەیان لێپرسراوانی بڕیاری لە سەر بەاڵم دەربڕیوە، ناڕەزایەتییان بەسیجییەوە خوێندكارانی لە الیەن

زانكۆ بە توندی هەڵسوكەوتیان لەگەڵ كراوە.و دەسكورتی بە هۆی ورمێ زانكۆی لە خوێندكارە كچەكانی هێندێ دیكەوە لە الیەكی

نەداری تووشی لەشفرۆشی هاتوون و مەترسی تووشبوون بە نەخۆشی ئیدزیان لە سەرە. بەپێی لێكۆڵینەوەیەك كە لە نێو زانكۆكانی ئێراندا كراوە، لە سەدا 82ی خوێندكارانی كوڕ و لە سەدا 15ی خوێندكارانی كچ النیكەم بۆ یەك جار ماددەی سڕكەریان بەكار هێناوە. زانكۆی

زانستی پزیشكی لە نامیلكەیەكدا ئەنجامی ئەو لێكۆڵێنەوەی باڵو كردۆتەوە. لە نامیلكەكەدا هاتووە، لە ساڵی 1385دا تەنیا لە تاران نزیك بە 1186 خوێندكار تووشی ماددە هۆشبەرەكان بوون. لە سەدا 20ی خوێندكارانی تووشبوو بە مادە سڕكەرەكان حەبی ئیكس

تازی بەكار دەهێنن.

هێزە نیزامییەكانی شاری چاڵدوران چەند رۆژ لەمەوبەر بە دەستڕێژی راستەوخۆ گیانیان لە الوێكی كوردی ئەو شارە ئەستاند.

بەپێی راپۆرتی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا لە شاری خۆی، ئیسماعیل قاسمی، خەڵكی گوندی »قلمە خاچ«ی سەر بە شاری چاڵدوران بە هۆی دەستڕێژی هێزەكانی هەنگی مەرزی)میلە 190(

یەوە گیانی لە دەست دا.بەوتەی شایەتحاڵەكان، ئیسماعیل قاسمی بە هۆی بەركەوتنی گوللە بە سینگیەوە گیانی لە دەست

داوە.ئەو الوە كوردە لە كاتی لەوەڕاندنی مەڕ و مااڵتدا بۆتە ئامانجی تەقەی هێزەكانی هەنگی مەرزی

چاڵدوران.

بە هۆی تەقەی هێزە نیزامییەكانی حكوومەتی ئیسالمیی ئێران لە شاری بانە لە كۆمەڵێك كاراونچی، هاوواڵتییەك گیانی لێ ئەستێنراو و 2ی كەسی دیكەش بریندار بوون.

بەپێی راپۆرتی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا، تەها، كوڕی عومەری مامە عەبە ء تەمەن 27 ساڵ رێكەوتی 26ی رەزبەر لە شوێنێك بەناوی »دۆژە« لە بناری سووركێو لە الیەن هێزە نیزامییەكانی

شاری بانەوە بە تەقەی راستەوخۆ گیانی لێ ئەستێنراوە.هەر لە ئەنجامی ئەو دەستڕێژەدا دوو هاوواڵتیی دیكەش بریندار كراون.

ناوی یەكێك لە بریندارەكان »محەممەد«ە و ئامۆزای ئەو هاوواڵتییەیە كە گیانی لێ ئەستێنراوە.بەپێی ئاماری تۆماركراو لە بەشی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا، لە سەرەتای ساڵی1390وە هەتا ئێستا لە ئەنجامی دەستڕێژی راستەوخۆی هێزە نیزامییەكانی ئێران بۆ سەر كۆڵبەرانی كورد 86

هاوواڵتیی كوژراو و بریندار بوون.لە كۆی گشتیی ئەو ئامارە 50 كۆڵبەر كوژراون و 36ی دیكەش بریندار بوون.

دوازدە كەس لە دەستبەسەركراوانی شاری ماكۆ لە الیەن دادگای شۆڕشی رێژیمەوە سەرجەم حوكمی 107 ساڵ زیندانیان بۆ بڕایەوە.

بەپێی ئاماری تۆماركراو لە ناوەندی ئاماری ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا لە سەرەتای ساڵەوە هەتا ئیستا 12 كەس لەو هاوواڵتییانە كە لە الیەن دەزگا ئەمنییەتی � دادوەرییەكانی رێژیمەوە

لە ناوچەكانی شاری ماكۆ دەستبەسەركراون، حوكمەكانیان یەكالیی كراوەتەوە. دەزگا دادوەرییەكانی رێژیم تۆمەتی ئەو 12 كەسەیان بە هاوكاری لەگەڵ حیزبە كوردستانییەكانی

راگەیاندووە. سەعید عومەرپوور، خەڵكی گوندی زەلكە، دوو ساڵ زیندان � عەبدوڵاڵ عومەر پوور، خەڵكی گوندی زەلكە، 12 ساڵ زیندان � محەممەد عومەرپوور، خەڵكی گوندی زەلكە، 15 ساڵ زیندان � عەلی چیالن، خەڵكی گوندی � حەسەن چیالن، خەڵكی گوندی زەلكە، 15 ساڵ زیندان زەلكە، 15 ساڵ زیندان � سەعید ئاهۆز كوڕی محەممەد، 15 ساڵ زیندان � حاجی جەنگجوو، خەڵكی گوندی مخد، دوو ساڵ زیندان � رۆستەم ئەركیا، خەڵكی گوندی یوالگەلدی، 10 ساڵ زیندان � فەرمان ئەفخان، خەڵكی گوندی یوالگەلدی، یەك ساڵ زیندان � محەممەد ئەفخان، خەڵكی گوندی یوالگەلدی، یەك ساڵ زیندان � رەسووڵ ئاسف، خەڵكی گوندی عەلی جاج،

چوار ساڵ زیندان � ئەردەشیر دەالیی میالن، خەڵكی گوندی كەندال، 15 ساڵ زیندان.بەسەردا حوكمە تێپەڕاندنی حاڵی ل��ە ماكۆ بەندیخانەی ل��ە ئێستا هاوواڵتییانە ئ��ەم

سەپێنراوەكانیاندان.

پااڵوگە ئێران، لە گاز پاشكەوتی 11%ی و نەوت پاشكەوتی 04%ی هەبوونی س��ەرەڕای گازییەكانی ئیالم و پرۆژە نەوتییەكانی ئەم ئۆستانە كوردنشینە لە بەردەم وەستان و داخراندان.

بەپێی راپۆرتی ماڵپەڕی »الف«، پااڵوگەی گازی پارێزگای ئیالم وەك گەورەترین پرۆژەی گازیی رۆژئاوای ئێران، چەندین جارە بەرەڕووی وەستان بووەتەوە و ئێستاش ئەم پرۆژەیە بە بێ

هیچ جۆرە چاالكییەك داخراوە.لە نەوت وەزارەت��ی نەوتییەكانی پرۆژە كە نیە جار یەكەم ئەمە نووسی: مێهر هەواڵدەریی ئۆستانی ئیالم رووبەڕووی وەستان دەبنەوە و زۆربەی پرۆژەكانی ئەم ئۆستانە وەستاون یان لە بەر

دەم وەستاندان یان هەر بەڕێوە نەچوون. ماڵپەڕی »الف« لە زاری هەواڵدەریی مێهرەوە نووسی: لە رواڵەتدا پااڵوگەی گازی ئیالم بە مەبەستی دابینكردنی گازی نێو مااڵنی ئۆستانی ئیالم، مادەی خاوی پێترۆشیمیی ئیالم، شیرینكردنەوەی گازی شارەكانی بیجار و »كمانكوه«، بەهێزكردنی گوشاری گازی رۆژئاوای ئێران، رەخساندنی هەلی كار بۆ الوانی ئۆستانی ئیالم و پەرەپێدانی باری ئابووریی ناوچە بەڕێوە

چووە كە هەتا ئێستا هیچ یەك لەوانە جێبەجێ نەكراون.

دوو هاوواڵتیی شاری بۆكان لەالیەن هێزە ئیتالعاتییەكانەوە دەستبەسەر كران

دوو هاوواڵتیی شاری بۆكان رێكەوتی 19ی رەزبەر لە الیەن هێزە ئیتالعاتییەكانی ئەو شارەوە بەپێی گوازراونەتەوە. مەهاباد شاری ئیتالعاتی ئیدارەی گرتنگەی بۆ و كران دەستبەسەر هەواڵی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا، قاسم رەحیمی ئازەر، فەرمانبەری ئیدارەی تەندرووستی كران. دەستبەسەر بۆكانەوە ئیتالعاتییەكانی شاری هێزە لە الیەن كاسبكار ناسری، و جەالل پێشتریش ئەو دوو كەسە هاوڕێ لەگەڵ سێ كەسی دیكە بە ناوەكانی ئیدرس بوڕنا، ئیدریس ئاگ و ناسر ناسری لە رێكەوتی 16ی رەشەممەی ساڵی 1389 بە تۆمەتی سیاسی لە الیەن هێزە ئیتالعاتییەكانی شاری بۆكانەوە دەستبەسەر كرابوون. قاسم رەحیمی ئازەر و جەالل ناسری دوای 78 رۆژ لە دەستبەسەركردنیان بە بارمتەی 70 میلیۆن تمەنی ئازاد كرابوون. هەروەها ئەو سێ كەسەی دیكەش پاش چەند رۆژ راگیران لە بەندیخانە بە دانانی بارمتە ئازاد كراون. جەالل ناسری و قاسم رەحیمی ئازەر بۆ جاری دووهەم لە رێكەوتی 19ی رەزبەر لە شاری بۆكان

دەستبەسەر كراون و بۆ گرتنگەی ئیدارەی ئیتالعاتی شاری مەهاباد گوازراونەتەوە.

هاوواڵتییەكی خەڵكی شاری سەقز بە ناوی قەزایی دەزگای لەالیەن شەهابی بەها لەو شارەدا حوكمی یەك كۆماری ئیسالمی

ساڵ زیندانی بەسەردا سەپێنرا.بەپێی راپۆرتی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا، حوسێن، سەید كوڕی شەهابی، بەهادین تەمەن 31 ساڵ و خەڵكی گەڕەكی سیلۆی بەسەردا زیندانی ساڵ یەك حوكمی سەقز

سەپێنراوە.بەهادین ناسراو بە »بەها چاوشین«، پێشتریش چەندین بۆ 1389 و 1388 ساڵەكانی لە حیزبێكی لەگەڵ هاوكاری تاوانی بە جار كوردیی دژبەری حكوومەتی ئیسالمیی ئێران بانگهێشتی ئیدارەی ئیتالعاتی شاری سەقز

كرابوو.بۆ راگیرانی دوای كوردە هاوواڵتییە ئەو ماوەی چەند مانگ لە گرتنگەی ئیدارەی

ئیتالعاتدا بە دانانی وەسیقە ئازاد كرابوو .بەهادین شەهابی ئێستا لە زیندانی ناوەندی شاری سەقز لە حاڵی تێپەڕاندنیی حوكمەكە

بەسەردا داسەپێنراوەكەیدایە.

الوێكی كورد لە چاڵدوران بە تەقەی راستەوخۆی هێزە نیزامییەكان گیانی لێ ئەستێندرا

هاوواڵتییەكی شاری سەقز حوكمی یەك ساڵ زیندانی

بەسەردا سەپێنرا

چەند هاوواڵتی لە شاری مەهاباد دەستبەسەر كران

مۆڵەتی ئیسالمی، ئیرشادی ئیدارەی پەرتووكی سێ باڵوكردنەوەی و چاپ »رەزا جەمشیدی«ی نەداوە و هەڕەشەی

دوورخستنەوەی لە ناوبراو كردووە.لە جەمشیدی رەزا پەرتووكەكانی حیزبە »مێژووی ناوەكانی ژێر كوردستانییەكان«، »پێشباسێك لە ئایینی سەرپێڵی سیاسیی »رۆڵی و یارسان« نووسەر كە وەشانن ئامادەی زەهاو« كۆماری ئیرشادی ئیدارەی الیەن لە ئیسالمییەوە بە نامەیەك ئاگادار كراوەتەوە یان دەبێ رێبازی خۆی بگۆڕێت یان دوور

دەخرێتەوە.ئەم نووسەرە لە نووسراوەكانیدا رەخنەی لە

بەرپرسانی رێژیمی ئێران گرتووە.هۆی بە 1389دا ساڵی لە ناوبراو چاالكییەكانیەوە، لە تاقيكارى دامەزراندن

له پەروەردە و فێركردن بێ بەش كرا.

شەش بەندكراوی كورد لە بەندیخانەی ورمێ ئێعدام كران

بەپێی هەواڵی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا، ئێوارەی رۆژی دووشەممە، رێكەوتی 18ی رەزبەر، شەش هاوواڵتیی كوردی خەڵكی گوندەكانی »دەرماناوا« و »رەوەند«ی سەر بە ورمێ بە تۆمەتی كڕین و فرۆشتنی ماددە هۆشبەرەكان لە بەندیخانەی ناوەندیی

ئەو شارەدا لە سێدارە دراون. فەرهاد ئیسالم دووست، محەممەد جەنگەڵی، جەماڵ شێخزادە، رەزا خەلەكە، فەرهاد

خەلەكە و دیەقان ساڵمەتی ناوی پێنج كەس لەو شەش كەسە ئیعدام كراوەن.و تۆمەتی كڕین بە تەنیا كورد هاوواڵتیی ئێستا 14 هەتا ئەم ساڵەوە لە سەرەتای

فرۆشتنی ماددە هۆشبەرەكان لە الیەن حكوومەتی ئیسالمیی ئێرانەوە ئێعدام كراون.

سێ هاوواڵتیی خەڵكی گەڕەكی پشتەپ لە شاری مەهاباد لە الیەن هێزە ئیتالعاتییەكانی

ئەو شارەوە دەستبەسەر كران. بەپێی هەواڵی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا، پووشە، ئومید ناوەكانی با كەس سێ سولێمان پووشە و ئەحمەد میرە، دانیشتووی

هێزە الیەن لە مەهاباد پشتەپی گەڕەكی ئیتالعاتییەكانەوە دەستبەسەر كران.

ئەوە ئەگەری باوەڕەدان لەو شایەتحاڵەكان هەیە ئەو سێ كەسە بە تۆمەتی بەشداری لە تێكهەڵچوونێك كە ماوەیەك لەمەوبەر لە نێوان خەڵكی پشتەپی مەهاباد و هێزەكانی رێژیمدا

رووی دا، دەستبەسەر كرابن.پشتەپ، لە گەڕەكی رەزبەر رێكەوتی 6ی هێزە تەقەی هۆی بە هاوواڵتییەك ئینتیزامییەكانەوە بریندار كرا و چوار كەسی

دیكەش دەستبەسەر كران.

سێ هاوواڵتیی خەڵكی پیرانشار بە شەش ساڵ زیندان مەحكووم كران

سێ هاوواڵتیی خەڵكی شاری پیرانشار لە الیەن دادگایەكی كۆماری ئیسالمییەوە، حوكمی شەش ساڵ زیندانیان بەسەردا سەپێنرا.

ناوەكانی عەلی بە پیرانشار راپۆرتی هەواڵدەریی موكریان، سێ هاوواڵتیی خەڵكی بەپێی مینایی، حەسەن عەبدوڵاڵیی و جەالل فەڕۆخی لە الیەن بەناو دادگای شۆڕشی ئیسالمیی تارانەوە بە تۆمەتی هاوكاری لەگەڵ یەكێك لە گرووپە مەزهەبییەكان، هەركامیان حوكمی دوو

ساڵ زیندانیان بەسەردا سەپێنراوە. ئەم سێ هاوواڵتییە نزیكەی شەش مانگە دەسبەسەر كراون و ئێستاش لە گرتنگەی رەجایی

شاری كەرەج ماوەی حوكمەكەیان تێپەڕ دەكەن.

برینداربوونی دوو كۆڵبەر لەسەر سنووری سەردەشت بەدەستی هێزەكانی سوپای پاسداران

رۆژی شەممە، رێكەوتی 23ی رەزبەر، ژمارەیەك كۆڵبەر لەسەر سنووری سەردەشت، كەوتنە بەر دەسڕێژی هێزەكانی سوپای پاسدارانی رێژیمی كۆماری ئیسالمیی ئێران و بەم هۆیەوە دوو

كۆڵبەر بریندار بوون.هێزەكانی هێرشی هۆی بە شەممە، رۆژی دوانیوەڕۆی سبەی، ماڵپەڕی راپۆرتی بەپێی سوپای پاسداران بۆ سەر كۆمەڵێك لە كۆڵبەرانی سەر سنووری "كانی رەش"ی سەر بە شاری سەردەشت، دوو هاوواڵتی بە ناوەكانی "محەممەد عەالئەدینی" و "حوسێن شەهرامی" بریندار

بوون. بەپێی ئەم راپۆرتە، هێزەكانی سوپای پاسداران ژمارەیەك حەیوانی باركێشی كۆڵبەرانیان بردووە

و دەستیان بەسەر شتومەكەكانیاندا داگرتووە.

Page 4: Kurdistan 567

ژمارە 567 ـ 30ی رەزبەری 41390

پاش ئەوە كە لە هەڵبژاردنی پارلمانیی 12ی رەنج، ب���ەرەی ت��ورك��ی��ەدا، ئەمساڵی ح��وزەی��ران��ی ئازادی و دێموكراسی توانی ژمارەیەكی بەرچاو لە كاندیداكانی خۆی سەر بخات و ببێتە وەزنەیەكی ئومێدێكی و هیوا توركیەدا، پارلمانی لە قورس زۆر بە كوردەكان بەخشرا تاكوو لە رێگای سیاسی و ئاشتیخوازانەوە بتوانن پێداگری لەسەر مافەكانی

خۆیان وەكوو نەتەوە بكەن.كوردەكانەوە الیەن لە چەندە رووداوە ئەم بۆیە بیری گ��ەش��ەس��ەن��دن��ی نیشانەی و دڵ��خ��ۆش��ك��ەر ئەوەندەش ب��وو، سەركەوتن و تەبایی نەتەوەیی، كەمالیستەكانەوە و شۆڤینیست توركە الی��ەن لە

نیشانەی ترس، دڵەڕاوكێ و خاڵی مەترسی بوو.ب��ڕی��اری دادگ��ای��ەك��ی ت��ورك��ی��ە س���ەب���ارەت بە لێسەندنەوەی مافی پارلمانتاری لە خەتیب دیجلە و ئازادنەكردنی پێنج پارلمانتاری گیراوی دیكە، كاریگەریی كەمكردنەوەی پێناو لە هەنگاوێ

سەركەوتنی بەرەی رەنج بوو.ل��ەو س��ۆن��گ��ەی��ەوە دەب��وای��ە گ��رووپ��ی ك���ورد بە و ت��ورك��ی��ە سیاسیی دۆخ���ی ل��ەب��ەرچ��اوگ��رت��ن��ی درووشمی دان��ی لە خۆیان توركەكان، زەرفیەتی گەورە و لێدوانی وشك بواردبا و لە خەباتی سیاسی پەسەندە، جیهان و سەردەمیانە شێوازێكی ك��ە ئامانجەكەیان وەدیهێنانی بۆ كەڵكیان باشترین تێپەڕینی دوای پێچەوانەوە بە بەاڵم وەرگرتبایە، بە ك��ورد ب��ەرەی هەڵبژاردندا، س��ەر بە رۆژ 11ئازادنەكردنی هەمبەر لە ناڕەزایەتی نیشانەی ئیحساسات شەپۆلی س��واری پارلمانتاریاندا، 6گرتە توندیان وپەرچەكرداری ك��اردان��ەوە و ب��وون ئەگەر كرد. هەرچەند پارلمانیان بایكۆتی و بەر تاكتیكێكی و كارتی گوشار وەكوو بایكۆتە ئەو كورتماوە تەنیا لە ئاستی راگەیاندندا بوایە، رەنگە

كۆماری ئیسالمی هەر جارە تیۆرییەك بۆ واڵت خزمەت لە نەتەنیا كە تیۆریگەلێك دادەت��اش��ێ، راست بەڵكوو نین، خەڵكدا و واڵت بەرژەوەندیی بە پێچەوانەوە و بە مەبەستی قایمتركردنی پێگەی سەركوتكاری و دەسەاڵتی سەرەڕۆی رێژیمەكەیە. لە تیۆریگەلە ئ��ەو ه��ەم��وو هاوبەشی خاڵی لە جگە ئیسالمیدا، ك��ۆم��اری تەمەنی م��اوەی ئامانج و مەبەستەكانیان، ئاراستەیانە بەرەو داخرانی هەرچی زیاتری ئەو نیزامە و بەنیزامیكردنی رۆژ رابردوودا لە ئەگەر واڵت. زیاتری رۆژ لەگەڵ جار یەكەم جیاجیاكان قۆناخە نوێكانی تیۆرییە لە زاری رێبەری ئەو رێژیمەوە دەبیسترا، ئیمڕۆكە پاسداران، س��وپ��ای گشتیی ف��ەرم��ان��دەی ئ���ەوە موحەممەدعەلی جەعفەرییە كە تیۆرییەكان دەخاتە راستەقینەی رووی دەرخ���ەری ئەمەش كە ڕوو

بارودۆخی هەنووكەی ئەو نیزامەیە. سوپاییەكان لە جیاتی ئاخووندەكان

جەعفەری لە دوایین قسەكانیدا لە كۆبوونەوەیەك »سوپای و عەلی« ئیمام »گوردانەكانی بۆ رۆڵی ستایشی وێ��ڕای رەسولوڵاڵ« موحەممەد سەركوتی ل��ە ن��ی��زام گۆپاڵبەدەستەی هێزە ئ��ەو خۆپیشاندانە خەڵكییەكانی پاش بەناو هەڵبژاردنی وتوویەتی: س���ەرك���ۆم���اری، دەی���ەم���ی دەوری »چ��ی��ەت��ی��ی ه��ەڕەش��ەك��ان خ��ەری��ك��ە دەگ����ۆڕدرێ خۆیان كە بەسیجە و سوپا ه��ون��ەری ئەمەش و و بكەن هاوئاهەنگ گۆڕانكارییانە ئەم لەگەڵ ئەو هەڕەشەگەلە بناسن كە لە داهاتوودا هەڕەشە

لە ئینقالب دەكەن«. بەستنەوەی وێ��ڕای قسەكانیدا لە جەعفەری پاراستنی نیزامەكەیان بە هەوڵە سەركوتكارییەكانی هێزە بەسیجی و لیباس شەخسییەكان، درێژەی داوە: »ئێمە بە كەڵكوەرگرتن لە رووداوەكانی رابردوو و بەدەستمان داهاتوو بۆ بەكەڵكانەی ئەزموونە ئەو

خۆی ئامانجی رادەی��ەك تا بیتوانیبایە ماوەی درێ��ژك��ردن��ەوەی ب���ەاڵم بپێكێ، ئاسیاوكردنی لە ئاو تەنیا بایكۆتەكە، كەمالیستەكان و لە قازانجی شەڕخوازان

و فاشیستەكانی توركیەدا بوو.بۆیە سەرەڕای ئەوە كە زۆر دیالۆگ دەسەاڵتدار پارتی نێوان لە دانوستان و BDP پێشەنگی ب��ە ك���ورد ب���ەرەی و بەڕێوە چ��وون و زۆر الی��ەن داوای���ان لەو دەست ن��ەدەن��ە بیانوو ك��ە ك��رد گ��رووپ��ە باربردنی ل��ە ب��ۆ ت���ون���دڕەوەك���ان ت��ورك��ە وەدیهاتووەكان دەسكەوتە و ئارام فەزای و پارلمان بكەنە شوێنی خەباتیان و لەوێ كێشەكانیان چارەسەر بكەن، بەاڵم بەرەی كورد هەر لەسەر بڕیاری بایكۆت پێداگر مایەوە. سەرئەنجام دوای تێپەڕینی چوار

مانگ بە سەر بڕیاری بایكۆتدا، بێ ئەوەی هیچ گەڕانەوە بڕیاری وەدی بێ، داواكانیان لە یەك هەرچەند دا. بایكۆتیان شكاندنی و پارلمان بۆ ئەرێنی و گرینگ زۆر هەنگاوێكی ئەمە كە توركە كوردەكان، الیەنە پێشوازیی لەگەڵ و بوو ئامریكا و ئورووپا یەكیەتیی و ئاشتیخوازەكان بۆ بێ یارمەتیدەر دەت��وان��ێ و ب���ووەوە ب���ەرەوڕوو فەزای كاڵتركردنەوەی دۆخەكە، ئارامكردنەوەی پڕ لە ترسی ئەمنییەتی و نەرمبوونەوەی زمانی وتەنی: ك��ورد و توركیەدا نێوخۆی لە سیاسەت زەرەر هەر لە نیوەشدا بگەڕیتەوە قازانجە، بەاڵم با بزانین بایكۆت چ دەرئەنجامێكی هەبوو و تا چ

رادەیەك توانی مەبەستەكانی خۆی بپێكێ؟سەرەڕای ئەوە كە مەرجی گەڕاندنەوەی مافی 5 ئازادكردنی و دیجلە خەتیب بە پارلمانتاری پارلمانتاری دیكە وەدی نەهات، بە داخەوە بوو بە

هۆی سەرهەڵدانی زۆر رووداوی دیكە وەكوو:زاڵ���ك���ردن���ی ف�����ەزای پ���ڕ ل���ە ترس، -قوربانی كە كوردستاندا سەر بە شەڕ و تۆقاندن

داهاتوو رووداوەك��ان��ی كە زانیوە بەوەمان هێناون، هەرچەند بەگشتی لەوانەیە خاڵگەلێكی هاوبەشیان لەگەڵ رابردوودا هەبێ، بەاڵم وەك یەك نین و باری چۆنایەتیی هەر رووداوێك لە بوارەكانی ئەمنییەتی یەكتر لەگەڵ و كۆمەاڵیەتیدا بەرگری، سیاسی

جیاوازییان هەیە«. نیزامییەكاندایە، دەس��ت لە رێژیم ه��ەوس��اری لە دە ساڵە پتر نیە و رەوتێكی نوێ ئەمە بەاڵم پێشەوە دەچێتە بەرنامەڕێژیكراو شێوەیەكی بە ئاخووندەكان لە ت��ەواوی بە دەس��ەاڵت خەریكە و كە ئ��ەوەی سوپاییەكان. بە دەی��دا و دەستێنێتەوە بۆچی ئەم رەوتە گیراوەتە بەر و كۆماری ئیسالمی شیكردنەوەی بە پێویستی دەڕوات، ئاقارەدا بەو زیاتر هەیە كە لە دەرەتانی ئەم وتارە كورتەدا بەدەرە، بەاڵم ئاخۆ كۆماری ئیسالمی بە هۆی ئەو رەوتەوە

سەردەكەوێ یان ژێر دەكەوێ؟قازانجی كۆماری ئیسالمی لە بەنیزامیكردن

سێ هەر لە ئەوتۆی رەواییەكی رێژیمە ئەم نەماوە. عەقاڵنی و كاریزماتیك نەریتی، بواری دواییدا ساڵەی چەند لەم نەریتییەوە ب��واری لە الیەن لە سەیروسەمەرە پەلەقاژەیەكی كۆمەڵە بە خۆهەڵواسین بە ئەحمەدینژادەوە جەماعەتی هێماكانی ئێرانی كەونارا و چەند كاری دیكە بۆ وەچنگخستنی رێژەیەكی هەرچەند كەمی رەوایی بواری لە ن��ەب��ووە. سەركەوتوو زۆر كە دەبینرێ خامنەیی ساڵەدا چەند لەم هەر كاریزماتیكەوە چەند و ق��وم ئاخووندەكانی بۆ گوشارهێنان بە و ئیمام بكاتە خۆی داوە هەوڵی دیكە نمایشی درووست خ��ۆی لە كاریزماتیك كەسایەتییەكی بكات یان لێی درووست بكەن، بەاڵم رووداوەكان و ئامارەكان ناسەركەوتوویی ئەم حەرەكاتە دەردەخەن. بواری عەقاڵنیش هێڵێكی سووری بەسەردا كێشراوە

زۆری لێكەوتەوە.بۆ ئۆپەراسیۆنەكان دەسپێكردنەوەی -سەرەڕای و سنوورییەكان ناوچە و گوند س��ەر زیانێكی و زەرە ه��اوواڵت��ی، زۆر شەهیدبوونی دانیشتووانی سنوورەكە گەیاند بە زۆری ماددی نێو خستە س���اردی رادەی���ەك ت��ا ئەنجامدا ل��ە و

پێوەندییەكانی كوردەكانی باشوور و باكوور.زیندانیكردنی و گ��رت��ن ش��ەپ��ۆل��ی -و پێكرد دەستی BDP شارەدارانی و ئەندامان سیاسەتمەدار س��ەدان ش��ارەدار، چەندین ئێستا تا ئەندامی ه��ەزاران بە و سیاسی هەڵسووڕاوی و

BDP لە زیندانەكاندان.»سەربەخۆیی دێموكراتیك و پارلمانی -كوردستان« كە بە پەلەپەل لە ئامەد رایانگەیاند، سەر بە چی نیە مەعلووم و م��ای��ەوە ئاكام بێ

هات.دیدار و چاوپێكەوتنەكانی بنەماڵە و -

پارێزەرەكان لەگەڵ ئۆجەالن راوەستێنران و هتد...بۆ گەڕانەوەیان بڕیاری كە ئەوە دوای بەاڵم

و تەنیا بۆ بەتاڵنەبوونی باسی جارجارە عەریزە دەك����رێ. ك��ەواب��وو ئەو رێ���ژی���م���ە ل���ە رەوای�����ی وەها ل��ە و دام���اڵ���راوە تاقە ه��ەل��وم��ەرج��ێ��ك��دا دەمێنێتەوە رێگە ی��ەك بەنیزامیكردنی ك���ە

واڵتە. بەنیزامیكردن رەوتی بەپادگانیكردنی و مەرجەی ب���ەو واڵت، گشتیی ف��ەرم��ان��دەی كە نیزامییەكان ه��ێ��زە رێبەری رێژیمەدا ل��ەو ن���ی���زام���ە، دەرەت����ان����ی نەهێشتبێتەوە ئ���ەوەی ب��ۆ با ك��ە ك��ەس ملی بكات، بێقسەیی و بدا رێژیمێك دەت�����وان�����ێ

و خوێنین شۆڕشێكی كە بپارێزێ رۆژە ئەو تا پڕتێچوو لە الیەن خەڵكەوە سەرهەڵ بدات. كەوابوو رێژیمە ئەو خودی نێو دەسەاڵتی هاوكێشەكانی ئاكامی یەكالییكەرەوەكانی فاكتەرە لە یەكێك

بەنیزامیكردنی واڵتە.زیانی رێژیم لە بەنیزامیكردنی واڵت

رێژیمێكی دژی خەڵكی شۆڕشی ئ��ەوەی بۆ روون هێڵێكی پێویستە سەركەوێ، سەركەوتكەر ل��ە ن��ێ��وان الی��ەن��گ��ران و دژب���ەران���ی ئ��ەو رێژیمە لە چاكسازیخوازی كە شێوەیەك بە بكێشرێ، رێژیمی چاكسازیهەڵنەگردا لەگۆڕ بنرێ. رەوتی روونتركردنەوەی رەوت��ی واڵت، بەنیزامیكردنی

پارلمان دا، ناچار بوون سوێندی یاسایی بخۆن.ه���ەروەه���ا ب���وو ب��ە ه���ۆی ئ���ەوە ك��ە ل��ە كاتی كۆمار، س��ەرۆك لە یەك هەر سوێندخواردنیاندا، سەرۆكی و سوپا فەرماندەكانی وەزی��ر، س��ەرۆك پارتی كۆماری گەل هۆڵی پارلمان بە جێ بهێڵن. دووهەمین ل��ە دی��ك��ە هەنگاوێكی ل��ە ه��ەروەه��ا دانیشتنی كوردەكان لە پارلماندا )5ی ئۆكتوبر(، ب����ەرەی ك����ورد، مۆلەتی س�����ەرەڕای دژای��ەت��ی��ی ئۆپەراسیۆن و هێرشی سوپا بۆ سەر سنوورەكانی هەرێم بۆ ماوەی ساڵێك درێژ كرایەوە، كە ئەمەش دەبێتە ئاستەنگ لە بەرانبەر چارەسەری ئاشتییانە

و قووڵتربوونەوەی كێشەكانی لێدەكەوێتەوە.بەاڵم ئێستا كە بەرەی كورد بەشداریی پارلمان ببێتە ب��ۆی��ان رووداوە ئ��ەو ك��ە وای���ە ب���ووە، ح��ەق بە لەمەوبەدوا و داهاتوو بۆ دەرسێك و ئەزموون سیاسییەكان، مەسەلە درووستی خوێندنەوەیەكی پێداگری و بەجێ هەڵوێستی گرتنی ه��ەروەه��ا لەسەر خەباتی سیاسی و سڤیل، پەیامی ئاشتی بگەیەنن باشی بە ك��وردەك��ان ئازادیخوازانەی و

بەو ئیسالمی ك��ۆم��اری ب��زان��ی��ن ئ���ەوەی ب��ۆ سیاسەتە گشتییەی كە گرتوویەتە بەر، لە پاراستنی یان سەردەكەوێ پاوانخوازییەكەیدا و سەرەڕۆیی فاكتەری زۆر سەرنجی پێویستە دەك��ەوێ، ژێر بەپێی بەگشتی كە ب��درێ دەرەك��ی و نێوخۆیی وشیاریی ئاكامی لە بەنیزامیكردنە ئەو ئ��ەوەی راستییە لە رێژیمە ئ��ەو ترسی لە و خەڵكەوەیە سیاسی و كولتووری و ئابوورییەكانڕا دێ و ئەگەر هەلومەرجی شۆڕشلێدراوی رۆژهەاڵتی نێوەڕاست بگرین، لەبەرچاو جیهانیش زاڵ��ی ب��ارودۆخ��ی و ژێركەوتنی ئەگەری ئێستادا لە بڵێن دەتوانین

كۆماری ئیسالمی لە سەركەوتنی زیاترە.

هەرچی زیاتری ئەو هێڵە و رەخساندنی هەرچی زیاتر هەلومەرجی شۆڕشی جەماوەرییە. لە ماوەی كۆماری دەسەاڵتداریی ساڵ دوو و سی لە پتر لەگەڵ ناتەبا ن���اوی زۆر ژێ��ر ل��ە ئیسالمیدا، و الیەنگران راگرتنی بۆ رێژیمەدا ئەو چیەتیی پاسیڤكردنی دژبەران هەوڵ دراوە، بەاڵم هەرچی نەزۆككردنی زیاتر هەرچی بەنیزامیكردن، زیاتر دیویشیدا ب��ەو و ل��ێ��دەك��ەوێ��ت��ەوە ه��ەواڵن��ەی ئ��ەو نەزۆكییەیە. ئەو لێكەوتەی خۆی بەنیزامیكردن هەوڵە ن��ەزۆك��ب��وون��ی و بەنیزامیكردن ك��ەواب��وو تەواوكەر سیكلێكی وەك��وو دەب��ێ فریوكارانەكان

سەیر بكرێن و لێك بدرێنەوە. سەركەوتن یان ژێركەوتن

بۆ دەس���ەاڵت س��ەر لە گوشار الیەنێكی ببنە و ئێستا حكوومەت كە بەتایبەتی بەخۆداچوونەوە. كرانەوەی پرسی بە توركیەی خەڵكی ماوەیەكە سەرقاڵ كوردنشینەكاندا ناوچە لە دێموكراتیك راستی تاقیكردنەوەی بۆ النیكەم بۆیە ك��ردووە، ب��ە نیسبەت ت��ورك��ی��ە ن��اڕاس��ت��ی ح��ك��ووم��ەت��ی و ئامانج بە لە دەبێ كورد مەسەلەی چارەسەری گەیاندنی ئەم پرۆسەیە هاوكار و یارمەتیدەر بن. كە رۆژێكە چەند ئێستا دیكەشەوە الیەكی لە دەستی نوێ یاسای داڕشتنەوەی كۆمیسیۆنی لە یاساكە بڕیارە و ك��ردووە خ��ۆی كارەكانی بە بكرێت، هەموار 2012دا ساڵی یەكەمی نیوەی گونجاندنی لە تێبكۆشن چاالكانە دەب��ێ بۆیە بەرهەمهێنانی پێناو لە و تێیدا كورد مافەكانی خۆیان یەكسانیخوازدا و دێموكراتیك یاسایەكی لە هیچ هەوڵێكی سیاسی نەبوێرن. بەتایبەتی بە زەمینەی پێوەندییەكانیان و چڕتركردنەوەی هەوڵ لێك تێگەیشتن، ئاسایش و ئازادی خۆشتر و لەبارتر

بكەن.

ئەزموون و وانەیەك بۆ داهاتوو

بەنیزامیكردنی واڵت، سەركەوتن یان ژێركەوتن

سەلیم زەنجیری

رەزا فەتحوڵاڵنژاد

Page 5: Kurdistan 567

5 ژمارە 567 ـ 22ی ئۆكتۆبری 2011

رۆژەڤ گرژی نێوان ئیسرائیل و توركیە و ئاكامەكانیئیسرائیل و توركیە پێوەندییەكانی لە گرژی دادوگەشە حیزبی بەدەسەاڵتگەیشتنی پ��اش وەك ئایدیۆلۆژی ڕواڵ��ەت، بە كایەوە. هاتووەتە هۆكاری سەرەكیی ئەم گرژییە خۆی دەناسێنێ. كە دەخ��ا دەری قووڵتر تێڕامانێكی هەڵبەت بۆ دەگەڕێنەوە كە – دیكە فاكتەری هێندێك دەسەاڵت پارسەنگی و ژێئۆپۆلیتیك گۆڕانی دەوری – ناوچەییدا و جیهانی ئاستەكانی لە پێوەندی تێكچوونی ل��ە گ��ێ��ڕاوە سەرەكیتریان لەبەرچاوگرتنی گەرچی واڵت. ه��ەردوو نێوان دادوگەشە حیزبی ئیسالمیی ئ��ای��دی��ۆل��ۆژی��ی نەك ه��ەی��ە، دووه��ەم��ی دەوری ب��ەاڵم گرنگە، حكوومەتی بۆ ئایدیۆلۆژی سەرەكی. دەوری

هەنووكەی توركیە ئامرازە، نەك پڕنسیپ.گرنگییەكی زۆر س��ااڵن��ێ��ك��ی ئ��ی��س��رائ��ی��ل ئێستا ب��ەاڵم ه��ەب��وو، توركیە ب��ۆ ستراتیژیكی ب��ووە ب��ە ب��ار ل��ە س���ەری. ری��ش��ەی ئ��ەم گۆڕانە شەڕی كۆتایی پاش ساڵەكانی بۆ دەگەڕێتەوە سارد. سووریە، كە لە ساڵی 1984وە پشتیوانی ك( ك )پ ك��وردس��ت��ان كرێكارانی پ��ارت��ی ل��ە كردبوو، بە بەرەوڕووبوونەوەی هەڕەشەی نیزامی ناچار س��اڵ��ی 1998، ل��ە ت��ورك��ی��ەوە الی���ەن ل��ە كاتێكدا لە ئەمە بێنێ. پ.ك.ك لە واز ك��را وەكوو سۆڤیەتی یەكیەتیی س��ووری��ە ك��ە ب��وو دابوو دەست لە خۆی ستراتیژیكی هاوپەیمانی و قەیرانی سیاسی پاش سۆڤیەت، رووسیەی و پشتی نەیدەتوانی و كردبوو ئیفلیجی ئابووری هاوپەیمانگەلێك وەك سوریە بگرێ. بە پشتیوانیی ئامریكا و ئیسرائیل، توركیە توانی بە هەڕەشەی نیزامی لەسەر سوریە، هاوپەیمانی نێوان سوریە و

پ.ك.ك كۆتایی پێ بێنێ.هێرشی ئامریكا بۆ سەر عێراق ئەو ئاكامەی لێ نەكەوتەوە كە بەڕێوەبەرایەتیی بووش پێشبینی كردبوو. لە باتی هاتنەسەركاری حكوومەتێك لە بێ، ئامریكا ستراتیژیكی دۆستی كە بەغدا رووخانی رێژیم لە عێراق بە قازانجی هێزە شێعەكان كە هاوكات بوو. ت��ەواو ئێرانن، هاوپەیمانی كە ستراتیژیكەكانی ئامانجە بە عێراق لە ئەمریكا ئێران بە رێگایشی ب��ەاڵم نەگەیشتووە، خ��ۆی نەداوە كە سوڵتەی تەواوی بەسەر عێراقدا هەبێ. سیاسەتی كونترۆڵكردنی ئێران لە الیەن ئامریكاوە سارد، شەڕی كۆتایی پاش بۆ دەگەڕێتەوە كە واڵتانی دوای��ی لە سااڵنی و بووە ئێستا چڕتر ئەوروپاییش خەریكی رەچاوكردنی ئەم سیاسەتەن. ستراتیژی كونترۆڵكردنی ئێران سەركەوتووە لەوەی ناوچەكە. بە زلهێزی ئێران بگرێ ببێ بە پێش

سەركەوتووانەی ك��رداری السایی مرۆڤ چۆن كرداری السایی دەوڵەتانیش دەك��ات��ەوە، یەكتر سەركەوتووانە دەكەنەوە. توركیە لەم ڕووەوە السایی

كۆماری ئیسالمی دەكاتەوە.پرسیارێك كە لێرەدا دێتە ئاراوە ئەوەیە كە ئەگەر مەسەلەی ئیسالم لە گۆڕێدا نەبا، ئایا پێوەندی نێوان ئەو دوو واڵتە بەرەو خراپی دەڕۆیشت؟ بە ژێئۆپۆلیتیكانەی گۆڕانە ئەو لەبەرچاوگرتنی بوونەتە هۆی ن��ۆرەی خۆیان بە ك��ران، كە باس حكومەتێك هەر دەسەاڵت، پارسەنگی گۆڕانی لە ئانكارا لەسەر كار ببایا، پێویستی بە ئیسرائیل

نەدەما.ئەم كەیسە ئەوەمان پێ دەڵێ كە لە سیاسەتدا دەوری كە ئایدیۆلۆژی، ن��ەك دەس��ەاڵت��ە، ئ��ەوە س��ەرەك��ی دەگ��ێ��رێ. گ��وت��ر اوە ك��ە ه��ەر كاتێك دەسەاڵتی دەوڵەتێك روو لە زیادبوون دەكا، نیەتیشی دەگۆڕدرێ و تەنانەت دەتوانێ بەرژەوەندییەكانی پێناسە بكاتەوە. زیادبوونی دەسەاڵتی توركیە، كە سەرچاوەی نێوخۆیی و دەرەكی هەیە، سەلمێنەری ئەم تێزەیە. بە هۆی زیادبوونی دەسەاڵتی، توركیە بەڵكوو دەگ���رێ، ئیسرائیل ل��ە م���ەودا نەتەنیا بەرانبەر بە ئامریكایش، هاوپەیمانیی ستراتیژیكی

لەمێژینەی، سەربەخویی خۆی نیشان دەدا.ئەگەر ئەم لێكدانەوەیە درووست بێ، دەتوانین كە ئ��ێ��ران، و ئیسرائیل ك��ە بكەین پێشبینی پارسەنگی گ��ۆڕان��ی نیگەرانی ه��ەردووك��ی��ان ببنەوە نزیك یەكتر لە ناوچەكەدا، لە دەسەاڵتن بكەن . یەكتر دژای��ەت��ی��ی كەمتر النیكەم ی��ان ساڵی لە عێراق كاتێك وەبیرهێنانەوەیە جێگای 1980 هێرشی كردە سەر ئێران، ئیسرائیل هەر لە سەرەڕای ئەمە نارد. ئێران بۆ سەرەتاوە چەكی ئەوەی رێژیمی خومەینی تەنانەت حازر نەبوو دان هاوكاری هەڵبەتە بنێ. ئیسرائیلدا وجوودی بە سیاسەتی ه��ۆی ب��ە ئیسرائیل و ئ��ێ��ران ن��ێ��وان نهێنی دەب��وو ئیسالمییەوە، ك��ۆم��اری فەرمی نفووزی لەبەرچاوگرتنی بە هەروەها بمێنێتەوە. ئامریكا، دەرەوەی سیاسەتی لەسەر ئیسرائیل بۆ گوشار ئیسرایل بكەین پێشبینی دەتوانین ئا مریكا بێنێ كە ئیمتیاز بە ئێران بدا یان النیكەم شل ئێران بە بەرانبەر كونترۆڵكردنی سیاسەتی حكوومەتی بەرژەوەندیی جووتبوونی بكاتەوە. ئێستای ئیسرائیل و كۆماری ئیسالمی سەبارەت بە دژایەتیكردنی پێكهێنانی دەوڵەتی فەلەستین نزیكبوونەوەی لێك بۆ بێ زەمینەیەك دەتوانێ

نهێنی نێوانیان.بەاڵم بە هۆی ئەوەوە دژایەتیی ئێران لەگەڵ ملمالنێ بۆ دەگەڕێتەوە ئامریكا و ئیسرائیل ل��ەس��ەر ه��ێ��ژم��ۆن��ی ن��اوچ��ەی��ی و ه���ەروەه���ا بە

توركیە هەوڵی پڕكردنەوەی ئەو بۆشاییە دەدا كە ئێستا لە عێراق و ناوچەكەدا بە گشتی هاتووەتە ئاراوە. الوازبوونی ئامریكا و كونترۆڵكرانی ئێران تەواو توركیە قازانجی بە رۆژئ���اواوە الی��ەن لە

بووە.هەڵبەتە توركیە نەیدەتوانی نفووزی خۆی لە ناوچەكەدا زیاد بكا بە بێ ئەوەی گەشەسەندنێكی بێوێنەی ئابووری بە خۆیەوە ببینێ. هێزی ئابووری لەباری دەرەكی نێوخۆیی و دەرفەتی نیزامی و زیادكردنی توركیە هەوڵی ئەوەی بوونەتە هۆی ن��ف��ووزی خ��ۆی ل��ە ن��اوچ��ەك��ەدا ب���دا. رووخانی بۆشایی و میسر لیبی، تونێس، رێژیمەكانی رێبەرایەتی لە ناوچەكەدا، ئەوەندەی دیكە دەوری توركیەی بەرجەستە كردووەتەوە. ئەگەر رێژیم لە سووریە برووخێ، پارسەنگی دەسەاڵت بە تەواوی و عێراق لە سونییەكان و توركیە قازانجی بە حیزبوڵاڵی عێراق، شێعەكانی ئێران، زەرەری بە تەواو ئیسرائیلیش تەنانەت و حەماس لوبنان، دەبێ. ئیسرائیل حكوومەتی بەعسی لە سووریە

لە حكوومەتێكی سووننە پێ باشترە.رێبەری بە ببێ ناتوانێ كە دەزان��ێ توركیە و عەرەبن دانیشتوانی زۆرینەی كە ناوچەیەك سارد، ش��ەڕی كۆتایی پ��اش ئیسالم، ه��ەروەه��ا لێرەدایە تێیدا . سیاسیی زاڵی گوتاری بە بووە بە دەبێ دادوگەشە حیزبی ئیسالمگەرایی كە نفووزی بتوانێ توركیە ئەوەی بۆ كەرەستەیەك لێرەدایە ناوچەكەدا زیاد بكا. هەروەها لە خۆی كە ئیسرائیل لە هاوپەیمانێكی ستراتیژیكەوە بووە

بە بارێك لەسەر توركیە.لە پاش كۆتایی شەڕی دووهەمی جیهانییەوە، رای گشتی س��ەره��ەڵ��دان��ی ل��ە ب���اس دەك����رێ ناویندا ن��اوچ��ەی رۆژه��ەاڵت��ی لە ب��ااڵدەوڵ��ەت��ی بكەین كە دژ بە ئیمپریالیزمی رۆژئاوا و هەروەها سەردەمانێك گ��ەرچ��ی ئیسرائیلە. دەوڵ���ەت���ی ماركسیزم شكڵی بە رای گشتی لە ناوچەكەدا نفووزی چ��ی��دی ماركسیزم ب���ەاڵم دەب��ەخ��ش��ی، شكڵی لە سیاسی، ئیسالمی ئێستا و نەماوە زاڵ. و گ��وت��اری ب��ووەت��ە فیكر ج���ۆراوج���ۆردا، كەرەستەیەكی بووەتە ئیسرائیل دژایەتیكردنی هێژمۆنی بیهەوێ كە دەوڵەتێك هەر بۆ بەهێز بێگومان بێنێ. وەدەست ناویندا رۆژهەاڵتی لە توركیە لە ژێر حكوومڕانی حیزبی دادوگەشەدا دەتوانێ كەڵك لەم كەرەستە وەرگرێ و تا ئێستایش

سەركەوتووانە كەڵكی لێ وەرگرتووە.ئیسرائیل دژایەتیكردنی ئاماژەیە جێگای مەبەستی ب��ە خ��ۆی��دا ئیسالمیی ق��اڵ��ب��ی ل��ە وەدەستهێنانی هێژمۆنی، لە داهێنانی توركیە نیە، بەڵكوو هی كۆماری ئیسالمیی ئێرانە. هەروەك

لەبەرچاوگرتنی ئایدیۆلۆژی ئیسالمیی رێژیمی تاران، هەر هاوكارییەك كە لە نێوانیاندا بێتە ئاراوە، بۆ ستراتیژیك. نەك دەب��ێ، تاكتیكی و نهێنی نموونە ئامریكا و ئێران لە رووخاندنی حكوومەتی تاڵبان بە شێوەیەكی نهێنی و تاكتیكی هاوكاری

یەكتریان كرد.ئاراوە كە دێتە كاتێك وا بەاڵم سێناریۆیەكی ئامریكا الوازتر بێ، ئێران لە الیەن رۆژئاواوە بە ئیسرائیل بكرێ، كونترۆڵ چڕی و بەردەوامی واڵتانی لە دێموكراتیك گۆڕانكاریی هۆی بە توركییە بە مەرجێ و بێ عەرەبدا گۆشەگیرتر دیكە، واتایێكی بە ناوچەكە. زلهێزی بە ببێ لە ت��ورك��ی��ە ب����ەوەوە پ��ەی��وەس��ت��ە سێناریۆیە ئ��ەم بێ، بەهێز ه��ەروا نیزامییە و ئ��اب��ووری ڕووی لە بێ ناچار ئامریكا و بن الواز رەكەبەرەكانی

ناوچەكەدا پاشەكشە بكا.كوردستانی كوردی وادا، هەلومەرجێكی لە ئ��ێ��ران و ع��ێ��راق ب��ەرژەوەن��دی��ی��ان ل��ەگ��ەڵ توركیە كوردستانی كوردی ئەوەی بۆ دەبێ. هاوتەریب ت��ورك��ی��ی��ەدا هاوكاری ل��ەگ��ەڵ ئ��ێ��ران و ع��ێ��راق لە كورد مەسەلەی دەبێ هەبێ، ستراتیژیكیان توركییە چارەسەر بێ. تاكوو مەسەلەی كورد لە بە پێش دەتوانێ ئێران نەبێ، چارەسەر توركییە سەرهەڵدانی هاوپەیمانی كورد و توركیە بگرێ و

ئیدریس ئەحمەدیو: كەریم پەرویزی

توركیە دەزانێ كە ناتوانێ ببێ بە رێبەری ناوچەیەك كە زۆرینەی دانیشتوانی

عەرەبن و هەروەها ئیسالم، پاش كۆتایی شەڕی

سارد، بووە بە گوتاری زاڵی سیاسیی تێیدا .

لێرەدایە كە ئیسالمگەرایی حیزبی دادوگەشە دەبێ بە كەرەستەیەك بۆ ئەوەی توركیە بتوانێ نفووزی خۆی لە ناوچەكەدا زیاد بكا. هەروەها لێرەدایە كە ئیسرائیل لە هاوپەیمانێكی

ستراتیژیكەوە بووە بە بارێك لەسەر توركیە

ئەم كەیسە ئەوەمان پێ دەڵێ كە لە سیاسەتدا ئەوە دەسەاڵتە، نەك

ئایدیۆلۆژی، كە دەوری سەرەكی دەگێرێ.

گوتر اوە كە هەر كاتێك دەسەاڵتی دەوڵەتێك

روو لە زیادبوون دەكا، نیەتیشی دەگۆڕدرێ و تەنانەت دەتوانێ

بەرژەوەندییەكانی پێناسە بكاتەوە. زیادبوونی

دەسەاڵتی توركیە، كە سەرچاوەی نێوخۆیی

و دەرەكی هەیە، سەلمێنەری ئەم تێزەیە

لەمەڕ ئێران و توركیە

نیهات ئۆكتۆبر، 19ی چوارشەممە، رۆژی حورییەت، رۆژن���ام���ەی ل��ە ئ���ۆزج���ای ع��ەل��ی توركیە و ئێران پێوەندییەكانی لەسەر بابەتێكی باڵو كردەوە كە سەرەتا باس لە مێژووی پێوەندیی

ئەو دوو واڵتە دەكا.نیهات دەڵێ ئێستا كە لێكۆڵەران و چاوەدێرانی سیاسی لە پێوەندییەكانی ئێران و توركیە دەڕوانن، دەكەن پێوەندییانە ئەو قۆناغی چوارەمی باسی 1639وە، ساڵی دوای ل��ە واڵت��ە دوو ئ��ەم ك��ە دەڵێ ئەو نەبوونەتەوە. ئەوتۆ شەڕێكی تووشی كە پێویست ناكا زۆر بگەڕێینە دواوە، لە ساڵی 1979 تاكوو ئێستا، پێوەندییەكانی ئێران و توركیە

چوار قۆناخیان تێپەڕاندووە.كێبەركێ و هەڤڕكیی نێوان توركیە و ئێران لە قۆناخی یەكەم لە دوای 1979 هەتاكوو 1989دا ئێران، دوای شۆڕشی و س��ااڵن��ەدا ل��ەو كە ب��وو پێوەندیی روولەگەشەی توركیە و ئێران، گۆڕدرا بۆ هاوكاریی توركیە لەگەڵ ئامریكا و كێبەركێی توركیە لە شەڕی عێراق-ئێراندا. قۆناخی دووەم، لە ب��وو بریتی ،1997 ساڵی تا 1990 ساڵی لە كە ئامریكا پشتیوانی بە توركیە كێبەركێی بە دژ ن��اوەڕاس��ت ئاسیای و قەفقاز ن��اوچ��ەی ئێران بەڕێوەی دەبرد. ساڵی 1997 تاكوو 2010، دوو ال، و هەر ب��ووەوە كەم ئاڵۆزی و كێبەركێ سیاسەتی عەمەلییان بەڕێوە برد. ئێستا و لەمڕۆدا، پێوەندییەكان گوازراونەتەوە بۆ زەمینێكی دیكە و كە گەورەشدا وێنەیەكی لە نوێ. گۆڕەپانێكی چاوی لێ دەكەی، ئامریكا لەم قۆناخە نوێیەدا، وەكوو هەر سێ قۆناخەكەی پێشوو عەمەڵ دەكا و

لە راستیدا لە بەرەی توركیە و دژ بە ئێرانە.ن���ووس���ەر ل���ە ب��ەش��ێ��ك��ی دی���ك���ەدا، ب���اس لە شۆڕشی ئێران لە ساڵی 1979 و ئەوە دەكا كە دەس��ەاڵت��ی ن��وێ، چ زەرەرێ��ك��ی بۆ سیاسەت و ئیستراتژییەكانی ئامریكا هەبوو و دامودەزگای زانیاریی ئەلەكترۆنیكی ئامریكا دژ بە سۆڤیەت لە ئێران نەما و بەشێكیان گوازرانەوە بۆ توركیە.

گواستنەوەی وات���ە ئ��ام��ری��ك��ا، ك���ارەی ئ��ەم ئامێری نیزامی و زانیاری بۆ توركیە، بەو مەرجە نیزامیی گەماڕۆی ئامریكا كە بوو جێبەجێ لە و ساڵی 1974 لە كە الب��رد توركیەی سەر

كێشەی قوبرسدا، دانرابوو.ل��ە درێ���ژەدا نیهات ب��اس ل��ەوە دەك��ا ك��ە ئەو كە ئامادە چەكوشی هێزی هەروەها و ئامێرانە كۆنترۆڵی بۆ توركیە رۆژه��ەاڵت��ی لە ئامریكا و ئێرانیش لە سەر داینابوو، هەڕەشەیەك خەلیج بۆیە ئێرانیش لە كاتێكدا كە لەگەڵ عێراق شەڕی دەكرد دەبوا دژی ناتۆش كاری بكردایە و بۆیە توركیەی بۆ سەر بۆ هێرش pkk لە پاڵپشتی

ئەندامی ناتۆی دەكرد.رووی بە خاكی 1982وەوە سالی لە ئێران pkkدا كردەوە و پشتیوانی لێ كرد و هەروەها چەكدار توركیە لە ك��وردی ئیسالمی گرووپی سووریە هاوبەشی ئیستراتژی ك��ارە، ئەم و كرد

و ئێران بوو.لە كە ئێستا كە دەڵ��ێ نووسەر كۆتاییدا لە دەڕوانین، س��اڵ��ە 30 ل��ەم گ��ەورەت��ر وێنەیەكی

دەبینین كە شتەكان هەروەك خۆیانن.قبووڵ ناتۆی ئامێری و دامودەزگا توركیە ك�����ردووە ل���ە خ��اك��ی خ���ۆی���دا، ج��ارێ��ك��ی دیكە لێواردایە ل��ە س��ووری��ە ل��ەگ��ەڵ پێوەندییەكانی ه��ەروەك لە دەیەی 80دا واب��وو. ئامریكاش هەر ئێران نیسبەت بە جارانی مەوقعییەتی هەمان هەیە و لەم نێوەشدا pkk هەیە و ئێران و سووریە

پشتی دەگرن.

Page 6: Kurdistan 567

ئەدەب و هونەرژمارە 567 ـ 30ی رەزبەری 61390

«دار و ئاسمان»

دارێك هەیە لە باران دا پیاسە دەكا ،لە ژێر شۆڕە شۆڕی خۆڵەمێشی دا

.بە المان دا بەلەز دەڕوابرووسكەیەكی پێیە

وەكوو قااڵوێك لە باخ داهەڵدەفڕی ژیان .دوور لە باران

كە باران لێی دەكاتەوە، دار دەوەستێ هێدی لە شەوە رووناكەكان داوەك ئێمە چەمەرای كاتێك

.كلووە بەفرەكان لە حەوادا دەپشكوێن

«رواڵەت»

رواڵەتەكانی رابردووم لەگەڵ خۆم دەگێڕم وەك چۆن دارێك

.ئاڵقەكانی سااڵنی خۆی.«كۆی هەموویان دەبێتە من

.ئاوێنە هەر دوامین رواڵەتم دەبینێ من هەموو رواڵەتەكانی رابردووم .لەگەڵ خۆم دەگێڕم

«رەوەزی هەڵۆ»

لە پشت شووشەی جامخانەوە خزۆكەكان

.چ سەیر بێ جووڵەژنێك جلە شۆراوەكان هەڵدەخا

.لە بێدەنگی دا.مەرگ ئیتر ناشنێتەوە لە قوواڵیی خاك دا رووحی من دەبزوێ

.بێدەنگ بە چەشنی نێزەكێك

چەند كۆپلە شێعری

»تووماس ترانسترۆمێر«وەرگری خەاڵتی ئەدەبی نۆبێلی 2011

بەیتی‌كوردی‌لە‌خوێندنەوەیەكی‌بەراوردكارانە‌لەگەڵ‌ئەدەبی‌كالسیك‌دا ڕەهبەر مەحموودزادەبەشی یەكەم

وەرگێڕ: یوونس رەزایی

ww

w.p

esha

ng.b

logf

a.co

m

بەیتناسی دا، لێكۆڵینەوەكانی مێژووی لە و بەیت ج��وداوازەك��ان��ی شیوازە هەمووكات باو و بەگشتی لقە جۆراوجۆرەكانی ئەدەبی فۆلكلۆریی كوردی، هەر كامەیان بە جودا كراون. تاوتۆی لێكدابڕاو شێوەیەكی بە و لە )زیرمجموعە( ژێ��رك��ۆم��ای��ەك ب��ە الوك خەرمانی ئەدەبی زارەكی كوردی و حەیران بە ژێركۆمایەكی تر حسیاب كراوە. ئەوپەڕی پێوەندی نێوان ئەم دوولقە فۆلكلۆرییە كە بە رەسمی ناسرابێ و باسی لێوەكرابێ، لەوانەیە بەستێنەكانیان جیرانەتی و ه��اوس��ن��ووری كار بۆنموونە ئەوكاتەی تەنانەت ب��ووب��ێ، بەیتەكان، لە هەركام كراوە بەیتەكان لەسەر سەیدەوان شرۆڤەكراون. تر لەوانی سەربەخۆ و خ��ەج و ك���راوە ل��ەس��ەر تایبەتی باسێكی تری ج���وداوازی خواسی و ب��اس سیامەند بەگشتی بڵێین دەك���رێ ئ��ام��ادەك��راوە. ب��ۆ بارودۆخە، ئەم هاتنی پێك بۆ هۆكار دوو

كارێگەرێتی تایبەتیان بووە:

ناوەرۆكی ل��ە س���ەر ك���ردن ج��ەخ��ت ئ��ەل��ف. گرینگی و جودا بە بەیتەكان لە هەركامە

نەدان بە فۆڕم و پێكهاتەی گشتییان.

ب. جۆرە تێڕوانینێك بۆ بەیت كە گرینگی و مێژوویی زانیارییە لە بەتەنیا هەر بەیت بابەتەدا ئەم زمانییەكانی و كۆمەاڵیەتی دەبینێ و بەیت وەكوو بابەتێكی هونەری كە و خۆیەتی بە تایبەت جوانیناسی خاوەنی وەكوو ژانرێكیی ئەدەبی خۆبژیو كە خاوەنی یاسا و رێسای خۆیەتی، بەڕەسمی ناناسێ.

دیارە هەركام لەم گریمانانە، گرفتی تایبەت بابەتەكانی و ب��اس هەرێمی بۆ خۆیان بە هەر ئێمە ئەگەر دەكەن. ڕەكێش بەیتناسانە بەیتەكان ن��اوەڕۆك��ی س��ەر لە قسە بەتەنیا بكەین، ئەو پرسیارە دێتە گۆڕێ كە بۆ نموونە دمدم«ی »ق��ەاڵی شێعریی م��ەن��زووم��ەی جوداوازییەكی چ ف��ی��دای��ی، م��ەالك��ەری��م بنەڕەتی لەگەڵ بەیتی »دمدم«ی رەحمان بەكر دەبێ؟ یان مەم و زینە وەرگێڕدراوەكەی لەگەڵ بنچینەیی جوداوازییەكی هەژار چ دەبێ؟ ئۆسكارمان نوسخەی زینی و مەم دمدم«ی »قەاڵی بڵێین واڵم دا لە ئەگەر ناوەڕۆكەوە، ل��ەب��اری فیدایی كەریم م��ەال جوداوازە لە بەیتەكەی رەحمان بەكر. دەكرێ ئەم واڵمە بەم پاساوە ڕەت بكرێتەوە كە ئەم تەنانەت ناوەرۆكییانە، جوداوازییە چەشنە جوداوازی لەمەش زیادتر، زۆر جاران لە نێوان دەكرێ. ب��ەدی بەیتێكیش دا نوسخەی دوو مەنزوومە ئەم ج���وداوازی بڵێین ئەگەریش فۆلكلۆرییەكە، بەیتە ل��ەگ��ەڵ شێعرییە، ناوەڕۆكی ج��وداوازی واوەی جوداوازییەكە و پێوەندی بەفۆرم و پێكهاتەی هەركام لەو بابەتانەوە هەیە. ئەو دەم راست دەگەین بەو جەخت بەیتەكان ناسینی بۆ كە قەناعەتە بەیتەكان، ن��اوەرۆك��ی لەسەر ڕووت كردنی كەڵكێكی ئەوتۆ نابەخشێ بەو كەسانەی بە ڕاستی بەدوای ناسینی بەیتەوەن. ئەو شێوازە بەیتناسییە وا نەتوانێ بە شێوەیەكی شیكارانە جوداوازییەكانی بەیتێكی فۆلكلۆری لەگەڵ بداتەوە، ل��ێ��ك ش��ێ��ع��ری��ی م��ەن��زووم��ەی��ەك��ی

شێوازێكی شیاوی پشت پێ بەستن نییە.

گریمانەی ه��ەر ك��ە ت��ر گرفتێكی دی��س��ان ئەلف بۆمانی سازدەكا، ئەوەیە كە بۆ نموونە یان گەلۆ پاییزە یان ئازیزە وەكوو لەبابەتی ناوەرۆكییەكان چوارچێوە زۆر و ك��ەم دا، پایزە، نوسخەكانی زۆرب���ەی دی��اری��ك��راون. جوداوازی هەندێك لە ك��ردن چاوپۆشی بە هەیە. هاوبەشیان ناوەرۆكێكی ناگرینگ، ئەگەر دەی ه���ەروەت���ر گ��ەل��ۆش و ئ��ازی��زە

گرینگی باسەكە هەر لە ناوەرۆكی ئەو بەندانە دایە، ئێمە بەچی دەزانین نوسخەیەكی ئازیزە نوسخەیەكی دیكە جوان تر و هونەری ترە؟ لە بەیتناسێك كە تەواو ئاشنای بەندی گەلۆیە، ئەگەر نوسخەیەكی تازە دۆزراوە لەم بەندەی دابندرێ، بەردەست لە نەیدیتووە� كەپێشتر �كەم و زۆر خوێندنەوەشی، لە بەر تەنانەت دەزانێ بەندەكە باسی چی دەكا، ئەوەی ئەو دا سەرنجی یەكەم خوێندنەوەی لە بەیتناسە و ڕستەكان دارێ��ژران��ی چۆنیەتی دەدات���ێ، ڕادەی ناسك بوونی تەعبیرەكان و بە گشتی ئەوانە و دایە نوسخەیە لەم دەربڕین شێوەی ناوەرۆكی بەستێنێكی دەرەوەی لە هەموویان

ڕووتن.

ب��ۆچ��وون��ی دووه��ەم��ی��ش ب��ە ش��ێ��وەی��ەك��ی تر دەكاتەوە. ك���ەم ب��ەی��ت گ��ری��ن��گ��ی ل��ە

كوردی بەیتی نییە ل��ەوەدا گومان سامانێكی چڕ و پڕ و دەوڵەمەندی لە زانیارییە مێژوویی و كۆمەاڵیەتی گرتووە. ل��ەخ��ۆ زم��ان��ی��ی��ەك��ان و ب���ەاڵم ب���ەم ح��اڵ��ەش��ەوە ب��ەی��ت نە مێژوویییە بابەتێكی بەتەنیا كۆمەاڵیەتی بابەتێكی ن��ە و واب���ا دەبوو ئ��ەگ��ەر ڕووت��ی��ش��ە. شیكارانەی وت��ارێ��ك��ی ب��ەه��ۆی كارەساتی ل���ەس���ەر م���ێ���ژووی���ی

بەیتی نوسخەی هەرچی دم��دم، دمدمە وەال نرابان، بەڕاستی ئەگەر

جوانیناسی تایبەتەكانی لەبایەخە بەیت بترازێین، ئەو بەندانەی خوارەوە مێژووییەوە لەباری دمدم، بەیتی لە هەڵگری چ زانیاریگەلێگی بەقەدر و

قیمەتن؟

سوارێك هات بە نادری

كەس نییە چەكانی وەرگری

خان دەپرسێ: »ئەوهە كێ یە؟«

»خان ئەوە عەزرەتی خدری«

سوارێك هاتووە لەبۆ گەشتێ

بەویە سووڕەتی بەهەشتێ

خان دەپرسێ: »ئەوهە كێ یە؟«

»ئەوهە وەیسی ماهی دەشتێ«

سوارێك هاتووە لە كارخانێ

بەویە سووڕەتی ئیمانێ

خان دەپرسێ: »ئەوهە كێ یە؟«

عەبدولقادری ش��ێ��خ »خ���ان گێالنێ«

س�����وارێ�����ك ه���ات���ووە هونەرمەندە

بی سپا ئەدەعوایەی

رەندە

خان دەپرسێ: »ئەوهە كێ یە؟«

»خان ئەوهە شاهی نەخشبەندە«

بەڕاستی بڵێی بكرێ ئەم بەندانە وەكوو بەشێك بكرێ لێ چ��اوی��ان مێژووییە ڕاپ��ۆرت��ە ل��ەو كەباسی ڕووداوی دمدم دەگێڕنەوە؟ لەوانەیە بەو گەیشتن مێژوویەكانیش دا، نووسراوە لە عەینییەتەی هەموو جوداوازییەكان لە هەموو كارێكی بستڕێتەوە، جۆراوجۆرەكان ڕاپۆرتە

نەبێ. گونجاو بەالنی ب��ەاڵم ك������ەم������ەوە

دەك������رێ بڵێین

لە ن����������ووس����������راوە

م����ێ����ژووی����ی����ەك����ان دا، گ�����ەی�����ش�����ت�����ن ب�����ەو

تە ینییە عەدەتوانێ

...وان

ێ دب

دزگیرار بە

تەی

Page 7: Kurdistan 567

7 ژمارە 567 ـ 22ی ئۆكتۆبری 2011 ئەدەب و هونەر

بەیتی‌كوردی‌لە‌خوێندنەوەیەكی‌بەراوردكارانە‌لەگەڵ‌ئەدەبی‌كالسیك‌دا

www.xewat.blogfa.com

وەكوو ئامانجێك � تەنانەت ئەگەر زۆر دوورە دەستیش بێ � لەبەرچاوی هەموو مێژوونووسێك بێ. كەچی ئێمە لەو بەشەی بەیتی دمدم دا، لەگەڵ م��ێ��ژووی��ی، عەینییەتی لەجیاتی زەینییەتی تایبەتی كوردێك بەرەوڕوو دەبینەوە كە ئەگەرچی باپیرانی لە مەیدانی شەڕێكی چوارچێوەی لە ب��ەاڵم دۆڕاون، نابەرانبەردا ئارایشتی دیاری كردنی بەیتەكەدا، تایبەتی سوپای هەردووك ال بە مافی خۆی دەزانێ. بۆیە زۆر بەشێنەیی و لە سەرەخۆ، بەوپەڕی و كەرخی مەعرووفی سوڵتان تێڕادیوییەوە، و ع���ەدەوی ڕابیعەی و ت��ەورێ��زی شەمسی كوردان سوپای ناو ڕەوان��ەی وەقاز سەعدی دەكا و لەبەرانبەردا هەرچی كافر و مەلعوونە، هەنگامەی قۆشەنی دەب��اڵ پاڵەپەستۆ بە عەجەم دەپەستێ. كەواتە دەڵێین دەقی بەیتی دیكە بەیتەكانی هەموو وەك��وو دم��دم،

دەقێكی هونەرییە.

ن���ی���ش���ان���ەن���اس���ی، وەك�����وو كردنی تاوتۆی زانستی جۆراوجۆرەكان دەالل��ەت��ە هەرچی دەڵ����ێ پ��ێ��م��ان زانستییە ن��ی��ش��ان��ەی عەینییەتێك لە تەعبیر دەك���ا، ب���ەدەر ل��ە شوێن زەینییەتە لە وەرگ��رت��ن تاكەكان. بەاڵم نیشانەی لەو تەعبیر ه��ون��ەری كە دەك��ەن زەینییەتانە دەیانهەوێ لەسەرڕاوە، تازە ب��ەش��ێ��وەی��ەك��ی جیهان بخوڵقێنیتەوە. هیچ ب������ۆی������ە ڕێگا لەمپەرێك بەیتبێژی لە كورد

ناگرێ هەتا شەڕی قەاڵی دمدم بە خەزایەك ببینێ كە ئااڵی نەبی تێ دا هەڵكراوە.

ڕوانینی ڕووتی مێژوویی بۆ بەیت تەنانەت ئەم ختووكەیەشمان لە دڵ دەهاوێ كە بۆ نموونە كۆ مەنگوڕ هەمزاغای بەیتی نوسخەكانی كەینەوە و بە پێی سەرچاوە باوەڕ پێكراوەكان، و هەڵپەڕتێوین ل��ێ مێژووییەكانیان هەڵە خوێنەر بەردەستی لە پااڵوتە نوسخەیەكی

بنێین!

م��ێ��ژوون��ووس ح��ەق��ی خ��ۆی��ەت��ی ب��ۆ ناسینی شێخ، كاكە و كاكەمیر كەسایەتی زیادتری ئاوڕ لەو نوسخانە نەداتەوە كە لەگەڵ دەقی نوسخانەی ئەو زیادتر و ناكۆكن شەرەفنامە لەگەڵ ن��ێ��وەرۆك��ی��ان ك��ە ب��ێ پەسند ب���ەالوە نێوەڕۆكی سەرچاوە مێژووییە باوەڕ پێكراوەكان نووسە مێژوو ئەو نە بەاڵم دەگرێتەوە، یەك دەتوانێ بەم پاساوە كە ئەو نوسخانە هەڵەی و بكا گومیان و شورت تێ دایە مێژووییان نە بەیتناسیش دەتوانێ لە كاری بایەخ دانان ناسككارییە و جوانكاری نوسخانە، ئەم بۆ بە ه��ەر و بخا گ��وێ پشت هونەرییەكانیان مێژووییان سەنەدییەتی بە گرینگی تەنیا

بدا.

دەمهەوێ دا بارەیە لەم گوتە دوایین وەكوو پرسیارێك ئاراستەی بەیتناسان و خوێنەرانیش چوارچێوەی ل��ەن��او ك��ە پ��رس��ی��ارێ��ك ب��ك��ەم، بێتە دەت��وان��ێ دا گریمانەیی بارودۆخێكی ئاراوە: با وای دابنێین دوو نوسخەمان لە بەیتی »كاكە میر و كاكە شێخ« لە بەر دەست دایە. سەرچاوە دەقی لەگەڵ یەكێكیان ناوەرۆكی مێژووییەكان یەك دەگرێتەوە و ئەوی تریان ئەو هاوجووتییە ناوەڕۆكییەی تێ دا بەدی ناكرێ دەقە لەگەڵ ناڕێكە نوسخەیەی ئەو ب��ەاڵم مێژووییەكان، خاوەنی فۆرمێكی زۆر پتەو و پێكهاتەمەندە و ڕستەكانی زۆر وەستایانە تەعبیرەكانی و داڕێ��������ژراون لەوپەڕی ناسكی دان نوسخەكەی و ت�������ر ل�����ەم ڕووەوە

ن��اگ��ات��ە ئ��اس��ت��ی ئ��ەم��ەی��ان. ب��ەڕاس��ت��ی لەم حالەتەدا بەیتناسێكی شارەزا، كامە نوسخە بە هونەری تر و گرینگ تر دەزانێ و بێ ئەوەی هەوڵی شورت و گوم كردنی هیچ كامیان بدا،

كامەیان بەرزتر دەنرخێنێ؟

بە وەالنانی ئەو شێوە لێكۆڵینەوانەی هەر بە یان مێژوویی الیەنی سەر لە جەخت تەنیا پرسیارە دێتە ئەو بەیت دەكەن، كۆمەاڵیەتی گۆڕێ كە چ مێتۆدێك بۆ لێكۆڵینەوە لە سەر بەیت لەبار و بەكەڵكە؟ چ جۆرە شیكارییەك بناسێنێ پێ بەیتمان چوارچێوەی دەتوانێ جۆراوجۆرەكان دا دەق��ە كردنی تاوتوێ لە و

شارەزامان بكا؟

ل��ێ��رەدا دەم��ان��ه��ەوێ بیخەینە ب��اب��ەت��ەی ئ��ەو لە ك��ە ب��اب��ەت��ەی��ە ئ���ەو ه��اوچ��ەش��ن��ی ڕوو، لە كە دەك��رێ گەاڵلە پرسیارێك دا وەاڵم��ی تازەوە زمانێكی فێربوونی چۆنیەتی بارەی پرسیار دەكا. دوای ئەوەی كەسێك ڕێزمانی شیاو ڕادەیەكی تا و فێربوو ت��ازە زمانێكی ئاشنای وشە و زاراوەكانی ئەم زمانە تازەیە بوو، ئینجا بۆخۆی دەتوانێ ڕستەی رێزمانی تازە كە دەاللەت بۆ مانای دڵخوازی دەكەن،

دابهێنێ.

ئایا دەتوانین بەیتیش بە خاوەنی ڕێزمانێكی رێساكانی و یاسا بكرێ كە بزانین ئەوتۆ وێنا گشتییەكەی چوارچێوە و بدۆزرێتەوە ئەو ئەگەر بڵێین دەتوانین بەڕاستی بكرێ؟ ڕێزمانەی دانە دانە رستەكانی ناو بەیتی پێ دادەڕێژرێ، رێزمانی كوردی بێ، ڕێزمانێكی بووتیقاییش هەیە كە بەگوێرەی ئەم ڕێزمانە هاتنی ی��ەك��دا ب���ەدوای چۆنیەتی تایبەتە ڕستەكان و بەندەكان و بە گشتی چۆنیەتی دۆزینەوەی دەكرێ. دیاری بەیت، تەركیبی بووتیقاییە، ڕێ��زم��ان��ە ئ��ەم چ��وارچ��ێ��وەك��ان��ی بەیتناسی بواری لە كە هەنگاوە گەورەترین

دا دەتوانین هەڵیهێنینەوە.

بەندەی هەر نموونە بۆ بزانین ئەگەر ئێمە حەیران لە سێ بەش پێك دێ و كۆتایی هەر بە شەش لە خۆگری رێكەوەندێكی سەروادارە كە سەرواكەی لەگەڵ سەروای دوو بەشەكەی تر یەكن، ئەو دەم دەتوانین ئەوەندە شارەزاییە بەندەی دوو لەو بزانین كە بهێنین دەست وە ڕێزمانی شێوەیەكی بە كامەیان خ���وارەوە، داڕێژراون و كامەیان لەم دەربڕینە رێزمانییە

بێ بەرین.

بەندی یەكەم:

ئەوێ هەتا ن��ۆرێ ل��ەوێ دەڵ��ێ��م ئەمن نۆرێ

ئەوە مەڕ و مێگەلی خۆیان راكێشان بۆ سەر گۆلی دە بەرخ شۆرێ

ئەتۆ دای و خوشكی دە خۆت نەبوون

لە بۆتیان ناردبانەوە بە دیاری هەر دۆاڵغ و گۆرێ

بەندی دووهەم:

ئەی خودا هاوار ئەی موسولمانان!

كوڕم كوژراوە

بە پیرە سەری جەرگم بڕاوە

خاوەنی فۆلكلۆرییەكان ف��ۆرم��ە ه��ەر ن��ەك رێزمانی تایبەت بە خۆیانن، بەڵكوو چۆنیەتی و چۆنیەتی فۆرمەكان كردنی و گۆڕ ئاڵ گۆڕانیان لە قاڵب و شێوە گوتنێكەوە بۆ قاڵب و شێوە گوتنێكی تریش، خاوەنی ڕێزمانێكی

ڕێك و پێكە.وەدی چۆنیەتی سەر بپەرژێینە ل��ەوەی بەر هاتنی ئاڵ و گۆڕ لە فۆرمی بەرباڵوی بەیتی بەراوردكارانە، شێوەیەكی بە با دا، ك��وردی ئاوڕ لە بەستێنی ئەدەبی كالسیك بدەینەوە و قسە لە سەر قالبێكی شێعری كالسیك بكەین كە لكی چكۆڵەتری لێ بووەتەوە و دواتر ئەم لكە وەكوو قالبێكی تازە لە بەستێنی ئەدەبی كالسیك دا بەڕەسمی ناسراوە، ڕووداوێك كە لە بەستێنی بەیتی كوردیش دا ڕووی داوە بەاڵم

زۆركەم ئاوڕی زانستی لێ دراوەتەوە.

لە گرینگ زۆر شێعریی قالبێكی قەسیدە دایە، فارسی و عەرەبی كالسیكی شێعری عەرەب شێعری لە بێژی قەسیدە گرینگی ئیسالمیش لە ب��ەر دەوران���ی بۆ تەنانەت دا دەگ��ەڕێ��ت��ەوە و ئ��ەو ح��ەوت پ��ارچ��ە قەسیدە فەسیح و بەلیغە كە بە »معلقات سبع« ناویان دەركردووە و دەڵێن هۆنراوەی حەوت شاعیری و جاهیلین زەم��ان��ی ع��ەرەب��ی نێوبانگی بە كابە هەاڵوەسراون، دیواری لە وەختی خۆی ش��اه��ی��دی ئ��ەم ب��ۆچ��وون��ەن. ف��ارس��ەك��ان ئەم قاڵبە شێعرییەیان لە عەڕەبەكان وەرگرتووە و بە ئەمیرە گەورەكانیان و پادشا بۆ مەدحی كاریان هێناون. )لە بەر ئەوەی لە كۆمەڵگای بەهێز نەتەوەیی حكوومەتێكی دا، ك��وردی حوكم ناوەندێك، دیاری كردنی بە كە نەبووە ب��ەس��ەر ه��ەم��وو ب��ەش��ەك��ان��ی واڵت���ی كوردان نموونەی وەك��وو هەبووە ئەگەر یان بكا، دا بووە، خایەن زۆركەم بەدرخان، فەرمانڕەوایی ه��ەر ب��ۆی��ە دەرب����اری ئ���اواش ن��ەب��ووە ك��ە بە پووت زێڕ و زێو بخاتە بەردەمی ئەو شاعیرە مەدداح و پەسن بێژانەی كاریان هەر بەتەنیا هۆندنەوەی قەسیدەی مەدحی بێ. ئەوەتا لە ئیرانیش دا، لە سەدەی شەشەم و حەوتەم بەم الوە، بە دوای تێك چوونی فەرمانڕەواییەكی بەهێزی ناوەندی لە ئاكامی هێرشی مەغوول دا، گوتنی قەسیدەش بەم شێوەیە لەناو چوو و قەسیدە بێژەكانیش لە مەدحی پادشاكانەوە

بایان داوە بۆ پەسنی وەلی و پیاوچاكان.

تەنانەت و درێ��ژە شێعرێكی پارچە قەسیدە لە خ��ۆی بەیتیش حەفتا هەتا وای��ە ج��اری لە شێعرییە قاڵبە ئەم دەكێشێتەوە. بەریەك چوار بەش پێك دێ. بەشی یەكەم )تەشبیب(لەگەڵ كە تەشبیب وش��ەی دەڵێن. پێ ی بەمانای ه��اوری��ش��ەی��ە، )ش���ب���اب( وش����ەی لەبەر ی���ە. الوی ه��ەڕەت��ی ی���ادك���ردن���ەوەی زۆرت��ری هەست و سۆزی قورسایی ئ��ەوەی ئەم دەورەی��ە، دەگەڕێتەوە بۆ خۆشەویستی و ئەوینداری، كەواتە ئەم بەشەی قەسیدە، زیادتر لەخۆگری شێعری ئەویندارانەیە. هەربۆیە ئەو بەشە سەرەتاییە، جگە لە )تشبیب( بە )تغزل( هەروەها و ئەویندارانە شێعری گوتنی واتە بۆ ناسك شێعری گوتنی وات��ە )نسیب( بە بەشی ئەوەی بەر لە دیارە ناسراوە. ژنانیش پێهەڵگوتنی و م���ەدح ق��ەس��ی��دە، سێهەمی دەبێ دەگ���رێ، خ��ۆی ل��ە گ���ەورە پیاوێكی بەشی زیرەكانە شێوەیەكی بە بتوانێ شاعیر یەكەم یان بەشی تەشبیب لە بەشی سێیەم واتە بەشی مەدح گرێ بدا و لێكیان ببەستێتەوە. كردنە س��از پێوەندی ئ��ەو ك��اری ئەوبەشەی ماناییە دەكا )تخلص(ی پێ دەڵێن كە بەشی دووەمە و سەركەوتنی بەرچاوی شاعیریش بۆ رێكخستنی ئەم پاژە كە ئەگەرچی لە هەموو بەاڵم ترە كورت قەسیدە دیكەی بەشەكانی

تخلص(ی )حسن دژوارت���رە، هەمووشیان لە پێ دەگوترا. دوای بەشی مەدح كە زۆرترین لە دەگرێتەوە، قەسیدەكە ڕووبەری لە پێوانە دوایین بەشی دا كە )شریگه(ی پێ دەڵێن، شاعیر دوعای بەخێر بۆ كەسایەتییە گەورەكە ئەوەی شاعیری بەر لە و دەكا )مەمدووح( قەسیدە بێژ لەم بەشەدا زۆرتر هیوای تەمەن بۆ ئ��ەب��ەدی ژیانی و هەتاهەتایی درێ��ژی مەمدوح دەخواست، ئەم بەشە، )دعای تابید(یشی پێ دەگوترێ كەبەمانای دوعای هەتا

ئەبەد مانەوەیە.

نموونەیەك لەم قەسیدە مەدحییانە بەهەر چوار بەشەكانییەوە ئەم پارچە شێعرەی خاقانی یە:

)تشبیب(م���ا ف��ت��ن��ه ب���ر ت���وای���م و ت���و ف��ت��ن��ه ب���ر آینه

ما را نگاه در تو، ترا اندر آینهت��ا آی��ن��ه ج��م��ال ت��و دی��د و ت��و حسن خویش

تو عاشق خودی، ز تو عاشق تر آینه.........

ک���زو ب������ود ص�����ورت�����ی دری�������غ آی����ن����ە در ببیند هزار صورت جانپرور آینه

)تخلص(آفتاب ض���وء و ن���ور گ��ی��رد ش���اه روی از

و ز روی تو پذیرد زیب و فر آینه)مدح(

زغیب او اش������ارات آن��ک��ه اع��ظ��م س��ل��ط��ان چونان دهد نشانی کز پیکر آینه

اوست ج���الل ع����روس ب��ه��ر ک��ه شاهنشهی هفت آسمان مشاطه و هفت اختر آینه

)شریطه(ب���ادت ج���الل و م��رت��ب��ه چ��ن��دان ک��ه آسمان

هر صبحدم برآورد از خاور آینه

ئ���ەوە ق��اڵ��ب��ی ت��ای��ب��ەت��ی و ف��ۆرم��ی گشتی دەمانهەوێ بابەتەی ئەم بەاڵم بوو. قەسیدە لەم وتارە دا جەختی لەسەر بكەین، باسێكی قالب و فۆرمەیە. قەسیدە ئەم باسی واوەی لە الیەكەوە لەبەر ئەوەی دوور و درێژ بوو و بێبەری بوو لە تایبەتمەندی كورت بڕینەوە و لە الیەكی تریشەوە لە بەرئەوەی بەردەنگەكەی تایبەت كەسانێكی یان كەسێك بەتەنیا هەر كۆمەاڵیەتییانەی هۆكارە ئەو وێڕای بوون، باسمان كردن، بەرەبەرە لە كورتی و لە كزی یەكەمی بەشی ئ��ەو، جیاتی لە ب��ەاڵم دا. واتە تەشبیب هەم لە بەر ئەوەی ناسك ترین هەم و ب��وو قەسیدە بەشی ترین هونەری و لەبەر ئەوەی سەرنجی جەماعەتێكی یەكجار لە ب��ەرەب��ەرە ڕادەكێشا، ب��ۆالی خۆی زۆری قەسیدە جودا بووەوە و وەكوو قاڵبێكی شێعریی دەركرد. ناوی ناوی »غەزەل« بە سەربەخۆ ئێرانی، نووسەرێكی بەگوتەی غ��ەزەل دا لە و كرد لێژ مەمدووح بە جێگای مەعشووق بە سیمایەكی دڵڕفێنی ئەوتۆ كە تێكەاڵوێك بو لە سێ سیمای مەعشووق و مەعبوود و كالسیك. شێعری مەیدانی هاتە مەمدووح، لە ب��ەر ق��ەس��ی��دەدا، لە ئ��ەوەی شاعیر لەبەر تەخەللوسی م��ەدح، بەشی دەست پێ كردنی لەكزی دەكرد، دوای بەناوی مەمدووحەكەوە دانی قالبی قەسیدە و وە رمێن كەوتنی قالبی و كۆتایی غەزەل بە بوو تەخەللوس غ��ەزەل، ناوی م��ەم��دووح، ن��اوی جیاتی ل��ە شاعیر

خۆی دەهێنا.

فۆتۆ: سۆران نەقشبەندی

Page 8: Kurdistan 567

ژمارە 567 ـ 30ی رەزبەری 81390

كۆماری ئیسالمی، لەمپەرێك لە بەرانبەر دێموكراسیی ناوچەدائ��ەم��ڕۆ ه��اوس��ەن��گ��ی��ی ن��اوچ��ە ل��ە ع��ێ��راق و قازانجی بە دوژمنانی نەمانی بە ئەفغانستان كەرەسەكانی نیزامی، هێزی ش��ك��اوەت��ەوە. ئێران ئابووری ماڵی، سەرچاوەی تیكنۆلۆژی، شەڕ، پەرەیان ش��ەڕدا كۆتایی لە ئێران پیشەسازیی و دانانی بە هەروەها كراونەتەوە. چاك و دراوە پێ هێزی نیزامیدا، بەشی لە گ��ەورە سەرمایەیەكی بە رێژیمە ئەم بووە. زیاد رێژیمە ئەم هێرشبەریی بەهێزكردنی سوپای پاسداران لە تەواوی بوارەكاندا ناوچە لە دەستێوەردانی خۆی و ب��وون بە پ��ەرەی جۆراوجۆر ئاموزشی و یارمەتی هەرچەند داوە. ل��ە م���اوەی ئ��ەم چەند س��اڵ��ەدا ل��ە الی��ەن واڵتانی جۆراوجۆرەوە لە عێراق و ئەفغانستان بۆ بەهێزكردن و بنیاتنانی دێموكراسی و دەسەاڵتدارێتیی خەڵك و ئۆرگانە مەدەنییەكان لە بوارە فەرهەنگی، سیاسی، لەم ئاموزشییەكاندا و ئ��اب��ووری كۆمەاڵیەتی، واڵتانەدا بەڕێوە چووە، بەاڵم لەم پێناوەدا رێژیمی رێگەی لە ج��ۆراوج��ۆرەوە ه��ۆی بە ئێران دینیی پێوەندییە ناڕەواكانی خۆی لەم واڵتانەدا، هەمیشە و ئاڵۆزی ناسەقامگیری، پێكهێنانی خەریكی بەشە جۆراوجۆرەكاندا لە بەروپێشچوون لە بشێوی و دێموكراتیكەكان ئۆرگانە بەهێزبوونی بەتایبەت بووە. سیاسیدا پەرەسەندنی لە خەڵك بەشداریی ئەم دەستێوەردانانە و پێكهێنانی بشێوی لە قۆناغە سوپای باسكەكانی الی��ەن ل��ە ج��ۆراوج��ۆرەك��ان��دا پاسدارانەوە بەڕێوە دەچێ. بۆ ئەم رێژیمە و هێزی بڕوایی � نیزامیی ئەو لە ناوچەدا وەها كار دەكا؟ بۆ ئیدئۆلۆژیی دینیی رێژیمی ئیسالمی نێوەرۆك و سەرمەشقێكی ج��ۆرە ه��ەر چوونكە دەگ��ەڕێ��ت��ەوە. ئایینی گوتاری لە كە واڵتانەدا لەم سەركەوتوو تێپەڕێ بە دوژمنێك بۆ خۆی و رێژیم و گوتاری دینی � ویالیی خۆی وێنا دەكا. هەر جۆرە گەشە، ئاگایی، پەرەسەندنی سیاسی و ئابووری كە بوار بۆ بەرەوپێشچوونی دێموكراسی و دەسەاڵتدارێتیی خەڵك بڕەخسێنێ لەگەڵ نێوەرۆكی فكری، بڕوایی و ئیدئۆلۆژیكی سیستمی خۆیدا بە ناتەبا دەزانێ.

كۆماری ئیسالمی بە تەواوی هێزەوە، لە ماوەی ئەم سااڵنەدا لە عێراق و ئەفغانستاندا هەوڵی داوە كە سیاسەتەكانی خۆی كە هەمان »ناردنەدەرەوەی شۆڕش« و ئیدئۆلۆژیی ئیسالمی« و »رێبەریی سەرپەرستی ئ���ااڵی ژێ���ر ل��ە ئ��ی��س��الم جیهانی بۆ ب��ب��ات. ب��ەرەوپ��ێ��ش ج��ی��ه��ان«دا موسڵمانانی دەستێوەردان، ه��ەوڵ��ی مەبەستە ئ��ەم بردنەپێشی گێرەشێوێنی و پێكهێنانی ئاڵۆزی لە بوارە نیزامی، ئامووزشی، تەبلیغاتی، ماڵی و ...كاندا داوە. شێواز و سیاسەتی ئەم رێژیمە لەم سااڵنەدا بە درووستی لێبڕاوانە و ه��ێ��زەوە ت���ەواوی بە كە دەدا نیشانی و وەرچ��ەرخ��ان نوێخوازی، شەپۆلی بەرامبەر لە گۆڕان كە رۆژهەاڵتی ناڤینی عەرەبی و باكووری ئافریقای گرتۆتەوە، بەربەرەكانێ دەكا. لە بەرامبەر دێموكراسیخوازانەكانی داخوازییە و ئامانجەكان و ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی � سیاسی ه��ێ��زە و خەڵكە ئ��ەم بە كۆتاییدا لە و دەكا مەزهەبییەكان گێرشێوێنی سەرچاوە و پێوەندەكان و دەست لە كەڵكوەرگرتن

داراییەكانی خۆی بە الڕێیدا دەبا.لەوەوە كە داخوازییەكانی خەڵكی ئەو واڵتانەی خەریكە ی��ان رووخ����اوە تێیاندا دی��ك��ت��ات��ۆری ك��ە دەڕووخێ وێكچوونی سەرەكی و بنەمایی لەگەڵ داخوازییە مێژوویی، مەدەنی، فەرهەنگی، سیاسی و كۆمەاڵیەتییەكانی نەتەوەكانی ئێران هەیە، هەر بۆیە هەوڵ دەدا كە پێش بە پەرەگرتنی دێموكراسی ئاستێكی لە تا بگرێ ن��اوچ��ەدا لە تازەپێگرتوو بەرینتردا نەبێتە هەڕەشە بۆ سەر رێژیم و حكوومەتی ئیسالمی. بەاڵم لەم نێوانەدا هێزە ئیسالمییەكان لەم واڵتانەدا بە وشیاریی تەواوەوە دەبێ ئەو راستییەیان جێگای و شیاو كە سەرمەشقی بێ بەر چاو لە رەزام��ەن��دی��ی دەس��ەاڵت��داران��ی رێ��ژی��م ل��ە ت���اران بۆ بە فەقیه« رەه��ای »ویالیەتی ئیسالم جیهانی اسالم« القرای »ام وەك قۆم � ت��اران ناوەندێتی الیەن لە نزیكایەتی و پێوەندی جۆرە هەر دەبێ. بیاڤانەدا و گۆڕەپان لەم ئیسالمییەوە كۆماری لەگەڵ هێزە شۆڕشگێڕەكانی خاوەن بەریانی جیاواز لەم واڵتانەدا، بۆ بوار رەخساندن و گەیاندنی ئاكام شیاوی )سەرمەشقی خاڵە ئ��ەم ب��ە مەبەست و

ویالیەتی فەقیه(یە.چاكەی و خێر تەمای بە گومان بێ ئ��ەوان خەڵكی واڵتانی عەرەبی، ئیسالمی و دراوسێكان

پەرویز جەباری

بەشی دووهەم و كۆتایی

خۆی دەدات. ئەم رێژیمە پاڵپشتێكی گەورەی لە نادینییەكان و نائەخالقی لەرزۆكە هاوپەیمانییە هۆی بە هەیە. خ��ۆی دژب��ەران��ی لەنێوبردنی بۆ ئ��ەزم��وون��ی زی��ات��ر ل��ە س��ێ دەی���ە ل��ە ه��اوك��اری و نزیكی لەگەڵ دیكتاتۆرەكان و ستەمكارانی ناوچە رادیكاڵ هێزە لەگەڵ هاوڕێیی و پشتیوانی و و ت��ون��دڕەوەك��ان و ه��ەروەه��ا پشتیوانیی م��اددی و لە مەزهەبی � دینی تێرۆریزمی لە مەعنەوی ناوچەدا تا شوێنێك كە لە پایتەختی خۆیدا شەقام

بە ناوی تێرۆریستە ئیسالمییەكان ناودێر دەكا.لە دڵی یاسای بنەڕەتی، شەریعەت و تیئۆریی لێی س��ەرچ��اوەگ��رت��وو حكوومەتی و رێژیمە ئ��ەم ئیسالمی، ئیدئۆلۆژیی تۆتالیتاریزم، تێرۆریزم، ناردنەدەرەوەی شۆڕش، ناكۆكی و لێكدژی لەگەڵ چەمكەكانی كۆمەڵگا مۆدێڕن و دێموكراتیكەكان زایەڵەی رێژیمە ئەم دەدات. هەڵ سەر هەمیشە قەیران و هێرشبەر ئیسالمی، ئیدئۆلۆژییەكی بواری ل��ە جیهان و ن��اوچ��ە ئ��ێ��ران، ب��ۆ خولقێن ئازادییە. و خەڵكییەكان سیستمە دێموكراسی، كە ئیسالمی ه���زری چەشنە ه��ەر ب�����ەرەوڕووی سیاسی سەرمەشقی و پێكەوەهەڵكردن بە بڕوای هەبێ، ك��راوە و دێموكراتیك كۆمەڵگای بە نزیك لەگەڵ ئیدئۆلۆژییەكەی و رێژیمە ئەم دەبێتەوە. و م��اڵ��ی ئەمنییەتی، ن��ی��زام��ی، دیپلۆماسیی بۆ بنەمایی و سەرەكی هەڕەشەیەكی تەبلیغاتی هزری نوێ، بڕوای ئازاد، ئاسایش و چارەنووسی خ��ەڵ��ك و واڵت��ان��ی ن��اوچ��ەی��ە. ه��ەر ب��ۆی��ە ژی���ان و شۆڕشگێڕییەكان و خەڵكی سیستمە بەردەوامیی كە لە سەرەتای رێگای ئەزموونكردنی بەشداریی لە خەڵكین حكوومەتێكی بۆ هەڵبژاردن و ئ��ازاد الیەن بەرنامەكانی حكوومەتی ئیسالمیی تارانەوە سەرەكیدایە. مەترسیی و ه��ەڕەش��ە ب����ەردەم ل��ە چوونكە ئەم سیستمە سیاسی و تیۆرییە بڕوایی � ئیدئۆلۆژیكییە لە ماوەی سی ساڵ دەسەاڵتدارێتی بە سەر ئێراندا گەورەترین و سەرەكیترین سەرچاوەی بۆ عەمەلیاتی و مەزهەبی س���ۆزداری، فكری، گەشە، بەردەوامی و پەرەپێدانی تیرۆریزم و ئاڵۆزی

لە ناوچەدا لە رەهەندی جۆراوجۆرەوە بووە.ئەم بڕواییەكانی و فكری بنەما بنەڕەتەوە لە هزرە كە بەشگەلێكی جۆراوجۆر لە ژیانی سیاسی كۆمەڵگا ب��ڕوای��ی��ەك��ان��ی � ف��ك��ری رك��ەب��ەری��ی��ە و ئیسالمییەكان لەخۆ دەگرێ لەسەر تەوەری فكری ئیدئۆلۆژیی و فەقیه رەهای ویالیەتی بڕوایی و مودیرییەتی بە بڕوای كە نراوە بنیات ئیسالمی جیهانی و بەدەستەوەگرتنی رێنیشاندەری و رێبەریی لەسەر فكرییە كۆمەڵە ئ��ەم ئیسالمە. جیهانی بنەمای گوتارێكی زۆر خەست و هێرشبەرانە كە خۆی بە سەرپەرەستی خوێندنەوەیەكی پاوانخوازانە رەوایی كە دەزان��ێ محەممەد نابی ئیسالمی لە خۆی لە نێوخۆی ئێراندا لە بەیانیی شۆڕش و بە گوتاری هەق و ناهەق لە نێو هێزە سیاسییەكانی ئەوان رەتكردنەوەی و سڕینەوە بۆ ئێران نێوخۆی دینیی گوتاری وەڕێكەوتی خاڵی ب��رد. ك��ار بە

ن��ی��ن. چ��وون��ك��ە ل��ە ب��ن��ەم��ادا ل��ە م���اوەی 33 س���اڵ دەس��ەاڵت��دارێ��ت��ی��ی دی��ن��ی��ی خ��ۆی��ان بە كەڵكوەرگرتن ب��ە ئ��ێ��ران��دا ن��ەت��ەوەك��ان��ی س��ەر ئیسالمییەكان و ئایینی یاسا شەریعەت، لە پێشكەوتن ئەمنییەت، چاكە، خێر، بیری لە نەبوون. ئ��ێ��ران ن��ەت��ەوەك��ان��ی ب��ەخ��ت��ەوەری��ی و رۆڵ لە كورتە لێكدانەوە و روونكردنەوە بەم »رێژیمی ش��اراوەك��ان��ی و روون ئامانجە و كە بگەین بابەتە لەو دەتوانین زیاتر والیی« ئێراندا لە ئیسالمی ك��ۆم��اری هەبوونی بە پ��ێ��ك��ه��ات��ەوە كە ب���ەم رۆڵ و ب���ەم ش��ێ��وەی��ە و ناكۆكی، بوارەكانی لە ناوچەدا لە رۆڵگێڕان و گێرەشێوێنی دووب���ەرەك���ی، تێكهەڵچوون، سەرەتایی سیاسەتە و بەرنامەكان لە نەسازان ناتوانین شایەتی هەروا و سەرەكییەكانییەتی، پێشكەوتن، بەهێزبوونی سیستمەكان و ئۆرگانە مەدەنییەكان و پەرەسەندنی دێموكراسی بین. لە لەمپەرێكی ئێران دینی حكوومەتی بنەڕەتدا و گەشەی فۆرمگرتن بەرامبەر لە بنەمایی ئەم ناوچەدایە. لە تازەپێگرتوو دێموكراسی حكوومەتدارییە، س��ەرم��ەش��ق��ی و رێ��ژی��م��ە نەتەنیا لە نێوخۆی ئێراندا بۆ ژیان، ئاسایش، نەبووە، سەركەوتوو خەڵك دینی و پێشكەوتن جیهانییەكاندا پێوەندییە و دەرەوە لە بەڵكوو

لەنێوبردووە. ئێرانی مێژووی و واڵت متمانەی ئێران نەتەوەییەكانی بەرژەوەندییە ناتوانێ نەتەنیا بە و جۆراوجۆر بوارگەلی لە بەڵكوو بكا، دابین نەتەوەییەكانی ب��ەرژەوەن��دی��ی��ە ج��ۆراوج��ۆر شێوەی نەتەوەكانی ئەم واڵتانەی بە فیڕۆ داوە و تااڵنی كردووە. بۆ كۆماری ئیسالمی هیچ جۆرە گۆڕان جێگای ناوچەدا لە دێموكراتیك گۆڕانكاریی و خۆشحاڵی نیە، تەنانەت ئەگەر دوژمنەكانیشی لەم رێگەیەدا وەال بنرێن. تەنیا لە گوتاری دیپلۆماتیكدا ئاماژە بە وەها راستییەك دەكات. ئەمە لە كاتێكدایە كە پێگە، رێز و هەڵكەوتی لەم ماوەیەدا لەنێو هێزە لە و عەجەمدا عەرەب جەماوەری و سیاسییەكان ناوچە زۆر الواز بووە. بەگشتی ئەم گۆڕانكاری و شۆڕشانە لە ناوچەدا لە رەهەندی جۆراوجۆرەوە بە زیانی رێژیمی ئیسالمی بووە. چوونكە بۆتە هۆی

ئەم دەرەنجامانە:رێژیمە لەم نزیك واڵتانی و هاوپەیمانەكان �1

لەگەڵ ناڕەزایەتیی گشتیدا بەرەوڕوو بوون.و مێتۆد ن��ێ��وەرۆك، لە كە رێژیمانەی ئەو �2ئیسالمی كۆماری لەگەڵ دیكتاتۆریدا شێوازی یەكسانیی مێژوویی، فكری، بڕوایی و رێبەرییان

هەبوو، رووخاون.3� ئەو داخوازی و ویست و دروشمانەی لە واڵتی خۆیدا سەركوت كردووە كە لە ئاستی بەرباڵودا لە مەراكش تا عێراق لە الیەن خەڵكی ئەم واڵتانەوە

بەرز دەكرێنەوە.پێگە و متمانەی لەنێو جەماوەری عەرەبدا �4لە حەماس نزیكبوونەوەی داوە. ل��ەدەس��ت خ��ۆی

بزاڤی فەتحی فەلەستین )وەك نموونە(.بە ئیسالمییەكان رێ��ك��خ��راوە و گ���رووپ �5ئایەتوڵاڵ رێگای نە كە رایانگەیاندووە راشكاوی سەرمەشقەی و شێوە ئەم نە و دەپێون خومەینی

حكوومەتی دینی پەسەند دەكەن.ناوچەدا لە كە رێژیمانەی ئەو و رێبەران �6خەڵكدا ناڕەزایەتیی لەگەڵ ه��ەروا یان رووخ��اون بە س��ەری��ەك��ە پشت دەی���ەی چەندین ب�����ەرەوڕوون، لە پشتیوانی درۆزنانەی و فریودەرانە درووشمی سەر بە ئیسرائیلدا لەگەڵ دژایەتی و فەلەستین جەماوەری عەرەب، چارەنووسی واڵت، ئابووری و دەستیان شێوە خراپترین بە نەتەوەییدا بەرژەوەندیی

گرتووە.بڵێین كە درووشمی پشتیوانی لە ئەوەش دەبێ فەلەستین هەمیشە لە ناوچە و لە ئێراندا لە الیەن رێژیمە دیكتاتۆری و ناخەڵكییەكانەوە كەرەسەیەك بۆ سەرەڕۆیی، زەبروزەنگ و سەركوتی داخوازییەكانی خەڵكی ئەم واڵتانە بووە. كەڵكوەرگرتن لەم دۆخە لە نێو جەماوەردا هەمیشە بۆتە بەسیجكردنی جەماوەر

دژی داخوازیی دێموكراتیكی كۆمەڵگا.ل����ە ب����ن����ەڕەت����ەوە ك����ۆم����اری ئ��ی��س��الم��ی بە تەبلیغاتی ئ��ام��ووزش��ی، فەرهەنگی، سیاسەتە و دەرم��ان��ی��ی��ەك��ان��ی��ەوە ب��ۆ ت��وێ��ژە ك��ەم��داه��ات و یارگیری، ه��ەوڵ��ی ك��ۆم��ەڵ��گ��ا خ��وارەك��ان��ی پ��ل��ە بۆ ن��ف��ووز و متمانە پشتگیری، بەدەستهێنانی

رادیكاڵ لە الیەن كۆماری ئیسالمییەوە كە هەڕەشە لە جوواڵنەوە و داخوازییە دێموكراتیكەكانی خەڵكی ناوچەش دەكات لە بەیانیی شۆڕش و لە رێگەی رێنوێنیی دەزگای فكری، سیاسی و ئەمنییەتی

كۆماری ئیسالمی دەستی پێكرد.بۆ ب��وو ب��ەرب��اڵو هەنگاوێكی دەسپێكە ئ��ەم رووناكبیران، ن��ەت��ەوەك��ان، وەالن��ان��ی و س��ەرك��وت ئیسالمخوازە چەپەكان، سێكۆالرەكان، جیابیران، نائیدئۆلۆژیكەكان و هتد .. . ئەم هزرە ئەمڕۆ بە ئەزموونی زۆر مەترسیدار ئەم بەریان و هێزانە لە واڵتانی خوازیاری گۆڕانی ناوچەدا دەخاتە بەردەم هەڕشە و تێكدانەوە. ئەم بیرۆكەیە لە هەوراز و نشێوی خۆیدا ئەزموونی دەستێوەردان لە رۆژهەاڵتی ناڤین و واڵتانی ئیسالمی هەیە كە لە پاڵ هێزە تێرۆریستی و توندڕەوە ئیسالمییە سووننەكاندا لە زۆر بواردا بە دوای یەك ئامانج و خاڵی هاوبەشەوەیە كە ئەویش دوژمنایەتی لەگەڵ كۆمەڵگای ئازاد و ئازادییە. لە بنەڕەتەوە ئەمانە هەر چەشنە هەنگاونانی خەڵك بەرەو الی دیاریكردنی چارەنووسی سیاسیی خۆیان ناتوانن قبووڵ بكەن چوونكە ئەوە بە ناتەبا لەگەڵ و ئیسالم لە توندوتیژ و رادیكاڵ خوێندنەوەیەكی

بڕوای خۆیان دەزانن.دۆزینەوەی ب��ە بڕواییە و دینی رێژیمە ئ��ەم كەسانی پلە 3 و 4 لە نێو شیعەكان و سووننەكاندا بە شێوەی جۆراوجۆر ئەوان گیرۆدەی بیركردنەوەی خ��ۆی دەك��ات و لە رێگەی دان��ی ب��ەش، پ��وان و ه��ەڵ��ك��ەوت��ی ئ���ام���ووزش���ی، م��اڵ��ی، ئ���اب���ووری و كامیان هەر كە تۆڕێكەوە دەیانخاتە فەرهەنگی ل��ە ق��ۆن��اغ��ی ج���ۆراوج���ۆردا وەك ك��ەرەس��ەی��ەك بۆ بەرەوپێشبردنی ئامانج و پڕۆژەكانی بە كار دەبرێن. كەڵكوەرگرتن و ئیدئۆلۆژییەوە بەم رێژیمێك وەها نەوت، داهاتی و ماڵی گ��ەورەی سەرچاوەی لە تێكدانی ب��ۆ ب���ەرز زۆر دەس��ەاڵت��ێ��ك��ی خ��اوەن��ی ئەم ناوچەیە. هاوسەنگییەكانی و نەزم ئاسایش، رێژیمە تەواوی جوواڵنەوە ئیسالمی و خەڵكییەكان لە ناوچەدا لە رێڕەوی كۆمەڵەی فكریی ویالیەتی فەقیه و پەیامی شۆڕشی ئیسالمی دەزانی. لەبەر ئەم بنەمایە ئەو هەقە بۆ خۆی بە پارێزراو دەزانێ كە بەرەوڕووی نەزم و داخوازییەكانی ناوچە و هێزە

جۆاروجۆرە كۆمەاڵیەتییەكان ببێتەوە.تێرۆریستی، شێوەی لە گەورە پۆتانسیەلێكی چاالكیی تەبلیغی بارمتەگرتن، دەس��ت��ێ��وەردان، عەرەبەكان ئاشتیی لە شێوێنی گیرە خۆكوژی، رێگەی ل���ە ف��ەل��ەس��ت��ی��ن پ��رس��ی ئ��ی��س��رای��ی��ل، و بە سەر بزاڤەكانی و خۆی دەستوپێوەندییەكانی لە چاالكییەكانی بەشێك تەنیا ناوچەدا لە خۆی دەسەاڵتەكانی و هێز بۆیە پێوەندییەدایە. هەر لەم ئاگادارن درووستی بە لەوە نێونەتەوەیی و ناوچە كە هەر جۆرە پڕۆژەی دێموكراتیك و وەرچەرخانی ئاكامگەلێك هۆی ببێتە كە ناوچە بۆ بنەمایی

وەك:هێزە و الوان ه��ۆگ��ری��ی ن��ەم��ان��ی -1تێرۆریزمی ب��ەرەوالی سیاسییەكان كۆمەاڵیەتی-

ئیسالمیپێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ و یاسا -2

توندوتیژەكانی شەریعەت )روو وەرگێڕان لێیان(ئاسایش و سەقامگیری لە ئابووری، -3

بازرگانی و مافەكانی مرۆڤداكۆمەاڵیەتییەكان ئورگانە گەشەی -4پێوەرە ب��ەرزب��وون��ەوەی و م��ەدەن��ی كۆمەڵگای و

كۆمەاڵیەتییەكان لە بواری جۆراوجۆرداالوازبوونی ئیسالمخوازیی رادیكاڵ و -5هێرشبەر كە بەستێنێك بۆ ناڕەزایەتیی گشتی دژی

رۆژئاوا دەبێ.پێكهاتنی واڵتی فەلەستین و كێشەی -6

عەرەب و ئیسراییلو دیكتاتۆر رێژیمە نێوچوونی ل��ە -7

سەرەڕۆكان لە ناوچەداگ��ەش��ەی ك��ەش و ه���ەوای گوتاری -8سیاسەت لە خەڵك گشتیی بەشداریی و سیاسی ل��ەگ��ەڵ سیاسەتە ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی چ��ارەن��ووس��ی و دەستێوەردانی و ئ��اژاوەگ��ێ��ڕان��ەك��ان و تێكدەرانە

حكوومەتی دینیی تاراندا بەرەوڕوو دەبێ.ئەمە بەشێكی بچووك لە ئاكامەكانی بزاڤەكان كاتی لە دەنگی كە دێموكراتیكەكانە پ��رۆژە و ئەلقاعیدە و تالیبان و عێراق لە س��ەدام رووخانی لە ئەفغانستان بە گوێ دەگا كە لە قۆناغەكانی دواتردا رەهەندێكی بەرینی لە گۆڕان و گۆڕانكاری

لە ناوچەدا لە خۆ گرتووە.بەاڵم ئەوە راستییەكە، كە كۆماری ئیسالمی و دەزگای سیاسی- ئەمنییەتی و دیپلۆماسیی ئەو بە كەڵكوەرگرتن لە دۆالرە نەوتییەكان و سەرچاوە ئێران خەڵكانی زۆری دارای���ی و نەتەوەییەكان هەر جۆرە رێكخستن و سەرمەشقێك بۆ گۆڕان و بەشداریی مەدەنیی خەڵك بۆ ئازادی، دادپەروەری، دێموكراسی، پێشكەوتن و پەرەسەندنی لە ناوچەدا رێگەی ل��ە ج���ۆراوج���ۆر ب��ەش��ێ��وەی و دەدا ت��ێ��ك رادیكاڵەكان و سەلەفی گ��رووپ��ە ل��ە پشتگیری پێی بە واڵتێكدا هەر لە ئەلقاعیدە و تالیبان و كۆمەاڵیەتی فەرهەنگی، بەستێنی و هەڵكەوت ئاڵۆزی، پێكهێنانی بە كە دەدا هەوڵ سیاسی و لە بێ هیوایی پێكهێنانی ه��ەروەه��ا و بشێوی خوازیاری سیاسییەكانی هێزە نێو لە و كۆمەڵگا بە ئامانجەكانی خۆی بگا تێپەڕینی دێموكراتیك و سەرمەشق و هەوڵەكانی خەڵكی ئەم واڵتانە بۆ الیەن لە كە دێموكراتیك و سیستمێكی كۆمەڵگا لە دەك��رێ لێ پشتیوانی كۆمەڵگاوە زۆری��ن��ەی تووشی خۆیەوە تێكدەرانەكانی سیاسەتە رێگەی شكست بكات و ئەوان بەرەوالی شەڕی نێوخۆیی، ئاڵۆزی و بشێوی و ئەو پەڕی شكست و نامرادی ببات. بەڕاستی پێڕەوی لە سیاسەتەكان، دروشمەكان و بیرۆكەكانی دەسەاڵتدارانی دینیی ئێران بۆ هەر لە كۆمەاڵیەتی و مەزهەبی سیاسی- هێزێكی ناوچەدا زایەڵە و نموونەی ئەم پەندە ئێرانییەیە كە« وێرانەوە لە بێ كوندەپەپوو رێنوێنی كەسێك هەر

سەر دەردێنێ.«

Page 9: Kurdistan 567

9 ژمارە 567 ـ 22ی ئۆكتۆبری 2011

هەورامان لە ماتەم و شینی جەنگاوەرانی خۆرەتاودا گریا

دیكتاتۆری بچووك پشتی بە كێ قایمە؟

الپەڕەكانی س��ەر ب��ە چاوخشانێك ب��ە نەتەوەی نشێوی و ه��ەوراز پڕ مێژووی ك�����ورددا دەردەك������ەوێ ه��ێ��ن��دێ��ك ت��اق��م و گرووپی زڕەكوردی بەستراوە بە دوژمن، خەیانەتیان بە خاك و نیشتمان و رۆڵەكانی

نەتەوەكەیان كردووە.ی��ەك��ێ��ك ل��ە چ��ەن��دی��ن ن��م��وون��ەی ئەو ك����ردەوە ن��ام��رۆڤ��ان��ەی��ە، ك��ە ل��ە مێژووی دەمێنێتەوە، كورددا نەتەوەی هاوچەرخی ت��ەح��وی��ل��دان��ەوەی ح����ەوت ت��ێ��ك��ۆش��ەر و حیزبی ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕی پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەی الیەن لە ئێران، كوردستانی دێموكراتی تاقمێك بە ناوی »بزووتنەوەی ئیسالمی«

بە رێژیمی كۆماری ئیسالمیی ئێرانە.پاییزی ساڵی 1375ی هەتاوییدا، لە دێموكرات حیزبی تێكۆشەری ح���ەوت قادری، ع��ەزی��ز ن��اوەك��ان��ی » حەمە ب��ە ئیسماعیلی، ع��ەدن��ان رەزای���ی، ئ��ەرش��ەد سۆهرابی، مەعرووف كازمی، موزەفەر ئیسالم داری��وش و محەممەدپوور یونس دوست« لە كاتی گەڕانەوە لە ناو خاكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، لە الیەن بە ئیسالمی، بزووتنەوەی چەكدارەكانی بە پێڕاگەیشتنەوە و میوانداری ن��اوی

كۆماری تەحویلی قوڵبەستراوی ئەو ئ��ەوان دران���ەوە. پەت و سێدارە رێژیمی كە ب��وون تیژبااڵنە هەڵۆ وەخت ه��ی��چ ئیسالمی ك��ۆم��اری ئەوان شاباڵی بە دەستی نەیتوانی بەاڵم بكات، و خوێناوییان رابگات خۆیان هەمیشەیی ع��ادەت��ی وەك پەنایان بردە بەر خۆفرۆشان و كاسە هەڵۆكانی ت��ا خ��ۆی��ان لێسەكانی

دێموكرات راو بكەن.بەو سەرنجدان و وردب��وون��ەوە بە بە ئیسالمی ك��ۆم��اری پ��ی��الن��ەی ئیسالمی، ب��زووت��ن��ەوی هاوكاریی دەردەك��ەوێ كە مەبەستی ئەوان بۆ لەداوخستنی تێكۆشەرانی دێموكرات و تەحویلدانەوەیان بە رێژیمی خوێن چۆكداهێنانی بە بۆ جینایەت، و دێموكرات حیزبی پێشمەرگەكانی

ناو لە دڵ��ەڕاوك��ێ و ت��رس پێكهێنانی و كۆمەاڵنی خەڵكی كوردستاندا بووە.

لە كە دێموكرات، یەخسیركراوەكانی راهاتبوون، رێبەردا قاسملووی مەكتەبی سلوولەكانی زیندانی پاوە و دیزڵ ئابادیان بە خۆڕاگری و پێداگری و ورەبەخشی و رێگای تێكۆشەرانی لە بەخشی ئیلهام ژوانگەی ك��ردە ك��وردس��ت��ان، رزگ��اری��ی ئەویندارانی ئ��اوات��ەك��ان��ی و خ��ۆزگ��ە

شیاو ژیانێكی بۆ كوردستان و نیشتمان بەربەرەكانێكردن بۆ و ئینسان شایانی و لەگەڵ ستەم و نابەرابەریی نەتەوایەتی و

كۆمەاڵیەتی.لە رێكەوتی 26ی خاكەلێوەی 1383ی هەتاوییدا، رێژیمی كۆماری ئیسالمی لە جیهان گشتیی بیروڕای گوشاری ژێر دۆستانی و مافی مرۆڤ و چاالكانی لە پ��ەردە بوو ناچار دێموكراتدا، حیزبی ئاشكرای و هەڵداتەوە تاوانە ئ��ەو س��ەر

بكات كە شەش كەس لەو تێكۆشەرانەی ئێران، كوردستانی دێموكراتی حیزبی و ئ��ازار پ��اش و تەحویلدانەوەیان دوای بێ رۆح��ی، و جەستەیی ئەشكەنجەی جەلالدەكانی الی���ەن ل��ە دادگ��ای��ی��ك��ران

رێژیمی پەت و سێدارەوە ئیعدام كراون.ساڵو لە رۆحی پاكی ئەو شەهیدانە و هەموو شەهیدانی رێگای رزگاریی كورد

و كوردستان.

ناسر ساڵحی ئەسڵ

شەهاب خالیدی

� هەاڵ دیسان هەاڵی تیرۆریزمە و كۆماری ئیسالمی، دیسان تەپڵی ریسوایی لێدراوە و ئەحمەدی نژاد دەڵێت: »تیرۆر كاری ئەوانەیە كە فەرهەنگیان نیە«. هەڵبەت وەلی فەقیه لە كرماشان وەالمێكی باشی دایەوە كە وتی: بە پێویستمان ه��ەر رەنگە ب��ەدوا م��ەو »ل��ە سەركۆماریش نەبێت«. تا مەحمود بێت و بەو راشكاوییە بە خۆی و خامنەیی و سەروبنی ئەوەی ب��ێ.. فەرهەنگی بێ نەڵێ رێژیم دیكە، مەهدی تائیب، بەرپرسی قەرارگای عەرەبستان »ب��اڵ��ی��ۆزی دەڵ���ێ���ت: ع��ەم��ار ئێمە بكەین، تێرۆری كە ناهێنێ ئەوەندەی بمانهەوێت، خودی »شاعەبدوڵال«یان تیرۆر فەرهەنگی بێ بڵێ چی؟ پیاو دەكەین«.

بێ دیسیپلینی بەدفەر.ب��ۆم��ان دەردەك������ەوێ ك��ە ت��ی��رۆری��زم بەپێی كێشانەیە، بۆ نموونە باڵیۆز نرخی كەمتر لە كارێكی تیرۆركردنی كەواتە شاعەبدوڵاڵیە، دەیهەوێت ئەگەر پیاو و فەرهەنگییە دژە بە خزمەت ئ��ەوان و مەحموود شانبەشانی بكات ئێران رەسەن و فولكلۆری كولتووری

دەبێ كەسی گەورە تیرۆر بكات.بە هەمیشە ح��ەوت ج��ووت ك��ە لەخۆڕانیە دەڕوانێت فەرهەنگی ك��اری لە گومانەوە لە فەرهەنگ باشترە وایە پێی تەنانەت و سیاسەت جیا بكرێتەوە با خودای نەخواستە ئێمەش نەبینە فەرهەنگی و موسەقەف وەكوو

مەحموود.� ئەحمەد جەننەتی، دیاردەی سەرسوڕهێنەری هاوچەرخ لە نوێژی هەینی تاران فەرموویەتی قوڕبەسەرییەكانمانە ل��ە بەشێك »ئ���ەوەش ئەی دەخوێنن«. و زانكۆ دەچنە ژنان كە هەژارەكە! بەخوا زۆر گوناحە. خۆزگە ژنان ئەو قوم، ح��ەوزەی زانكۆ چووبانە لە جێی كەیفی چ��ۆن ئاغا حاجی دەمانبینی دەم ساز دەبوو. هەڵبەت پێم وابێ بەشی دیكەی كوڕانیش هەر كە ئەوەیە قوربەسەرییەكانیان ئ��ەم زان��ك��ۆی��ە چییە دەچ��ن��ە زان��ك��ۆ. باشە هەموو كەس پێی خۆشە بچێت و لە جیاتی شووتی فرۆشی و دەالكی و ماتۆڕچییەتی و نەوت فرۆشی و هەزار كاری بە سوودی وەربگرێت؟ ل��ێ ب��ڕوان��ام��ەی��ەك��ی دی��ك��ە، وەڵاڵهی بە سەری خۆتان ئەوەندەی ناهێنێ و جەننەتی چ��اوی دڕك��ی ببیتە عومرێك بێنن. لێ وازی گیان بابە جەننەتییەكان.

هێی شووتی بە شەرتی چەقۆ.بەخوا نەگوتووە � مووسەوی دیسان هیچی پێم وابێ شتێك )چیز(ێكی پێیە و نایهەوێت

بیڵێت.� خ��ام��ن��ەی��ی م����اوەی ح��ەوت��ووی��ەك��ە خۆی ماڵ و ك��رم��اش��ان ب��ۆ ك����ردووە بانگهێشت رۆژ دە ب��ڕی��ارە ب��ووە، ح��ەرام خانەخۆی لە بمێنێتەوە. پەندێكی كۆنی كرماشانی دەڵێت شەو، ب��ە م��ی��وان پ��اپ��ووڕەش��ە، »كشەكشە، كۆڵ لە كابرا ئێستاكە خۆشە«. شەو دوو لە دەك��ات پێشنیار ح��ەوت ج��ووت نابێتەوە، خواردنی بۆ بكەن خوڵكی خوانێكدا ئێوارە ئەگەر دڵنیاییەوە بە كرماشان، برنجیی نان جاری دەك����ات ت��ۆب��ە الن��ی��ك��ەم بخنكێنێ، نەكاتە مەنزڵگای حەسانەوە كرماشان دیكە ئەو ك��رم��اش��ان، برنجیی ن��ان راب�����واردن. و سەركەوتوویی بە جار دەی��ان تاقیكارییەی تێپەڕاندووە، لەم قەیرانی ئاڵترناتیڤەدا، باشتر نان غیرەتی بدەینەوە. لێ ئاوڕێكی وای��ە برینجی قوڕگی هەموو مشەخۆرێكی ئازار بوونەتە ئێستاكە كاكە! گیان! داشی داوە. »نان النیكەم ئ��اغ��ا، س��ەرخ��وان��ی ئاجیلی

برنجی« بن، نەك »راحت الحلقوم«.

دیكتاتۆری س��ەرك��ۆم��اری ئ��ەس��ەد، ب��ەش��ار »ئەگەر كە ك��ردووە ئ��ەوەی هەڕەشەی سووریە هێزە نێونەتەوەییەكان تەنانەت یەك موشەكیش لە شاری دیمەشق بدەن، من بە هاوكاری و پشتیوانیی رێژیمی ئێران دەتوانم لە ماوەی شەش سەعاتدا ئاورتێبەردانی ئاوییەكان، تەنگە داخستنی بە چاڵە نەوتییەكان، گواستنەوەی بە سەدان موشەك پێكانی ئامانجی بە گ��واڵن بەرزاییەكانی بۆ بخەمە نێوەڕاست رۆژهەاڵتی تالڤیڤ، شاری نێو ئاورێكی وەها بەرباڵو و گەورە كە تەنانەت لێ بیریشیان ئیسرائیل سیخوڕییەكانی دەزگ��ا

نەكردبێتەوە«ن���اوب���راو ب���ەو ه��ەڕەش��ان��ە وی��س��ت��ووی��ەت��ی كە كە بترسێنێ ل��ەوە واڵت نێوخۆیی ناڕازییانی دژایەتی لەگەڵ رێژیمەكەی و سووربوون لەسەر دەسكەوتێكی هیچ رێ��ژی��م��ەك��ەی ل��ەن��اوب��ردن��ی لە زەرەر و زیانی م��اددی و بێجگە ئ��ەوان، بۆ گیانی بە دواوە نابێ و هەروەها ویستوویەتی كە كۆمەڵگای جیهانی لە پشتیوانیكردنی خەڵكی

ناڕازی پەشیمان و دڵسارد بكاتەوە.موعەممەر قەزافیش كاتێك كە ناتۆ هێرشی كردە سەر بنكە نیزامییەكانی لە لیبی، هەڕەشەی ئ���ەوەی ل��ە ناتۆ ك��رد ك��ە ئ��ەگ��ەر ب����ەردەوام بێ شەڕەكانیان بەرەی ئەوانیش هێرشەكانی، لەسەر دەگوازنەوە بۆ نێو قوواڵیی خاكی ئورووپا و هەتا ژن و منداڵەكانیشیان لەو هێرشانەی گەلی لیبی بێبەش نابن. بەاڵم دواتر جیهان شاهیدی ئەوە بوو كە ئەو هەڕەشانەی ناوبراو هیچ كاریگەرییەكی شۆڕشگێڕانی ب���ەرزی ورەی ل��ەس��ەر نەرێنی لیبیایی دانەنا و ناتۆیشی لەو هێرشانە پەشیمان و دڵسارد نەكردەوە، چوونكە گەلی لیبی بڕیاری قەزافییان ئیدی كە داب��وو خۆیانیان كۆتایی ناوێ، بۆیە لەو شەڕەدا سەركەوتن و كۆتاییان بە

دەسەاڵتی قەزافی هێنا.ل��ەم��ەڕ ئ����ەوەی ك��ە ب��ەش��ار ئ��ەس��ەدی��ش بەو ه��ەڕەش��ان��ە چ��ەن��دە دەت��وان��ێ ورەی ب���ەرزی ئەو رێژیمی رووخاندنی بڕیاری كە شۆڕشگێڕانەی

نازیسم لە ئاڵمان بە شوێن ئامانجە فاشیستەكانی ئامانجە ش��وێ��ن��ی ب��ە ئیستالینیزم و خ���ۆی

كۆمۆنیستییەكانی خۆی كەوتبوو.رابردووی ئەو دیكتاتۆرانە ئەو راستییەمان بۆ دەردەخات كە هەر دەسەاڵتێك چەندیش بەهێز بێ، ناڕازی خەڵكی ئیرادەی بەرامبەر لە ناتوانێ بە مەحكووم و راگ��رێ خ��ۆی زوڵملێكراودا و بێگومان لەناوچوونە. بۆیە بەشار ئەسەدیش كە ئاگاداری رابردووی ئەو دیكتاتۆرانەیە، دەبێ باش بزانێ كە ناوبراو لە دیكتاتۆرەكانی بەر لە خۆی وەك هیتلێر، موسولینی، سەدام حوسێن، پینوشە و تیتوو و .. بەهێزتر نیە كە بتوانێ بە زەبری دەسەاڵتی هەڕەشەكردن و كوشتوبڕ و سەركوت لەرزۆكی خۆی رابگرێ و لە ئاكامدا، بێگومان

لە نێو خوێنی خەڵكی ناڕازیدا دەخنكێ.

و دابەزێنێ داوە ئەسەدیان بەشار دیكتاتۆری بە ئ��ام��اژە كورتی بە ل��ێ��رەدا بێنێ، چۆكدا بە سەدەی دیكتاتۆرانەی لەو هێندێك چارەنووسی بیستەم دەكەم كە بۆ درێژەدان بە دەسەاڵتی خۆیان

تەنیا بیریان لە سەركوتی نەیارەكانیان دەكردەوە.باڵوكردنەوەی بە كە دیكتاتۆرانە لەو یەكێك كۆمۆنیستییەكانی دژە و ناسیۆنالیستی ئیدە خۆی و بە دژایەتیكردنی جوولەكەكان توانیبووی ناوبانگێك بۆ خۆی دەربكات ئادۆڵف هیتلر بوو كە لە ساڵی 1933دا توانی دەسەاڵت لە واڵتی پێناو لە ن��اوب��راو بگرێ. دەس��ت��ەوە بە ئاڵماندا سەرخستنی ئیدەكانی خۆیدا، بەتایبەت لە بواری هیچ لە دەستی جوولەكەكان، دژایەتیكردنی بیری و نەپاراست مرۆڤی دژی جینایەتێكی رایشی دامەزراندنی و جیهان داگیركردنی لە هەزاران ساڵە دەكردەوە، بەاڵم لە كۆتاییدا بستێك

عەرز نەما كە لە سەری بژی و ژیانی بە كۆتایی خ��ۆی بۆ

خۆی هێنا.سەدام حوسێن، دیكتاتۆری ئ���ەوك���ات���ی ع���ێ���راق���ی���ش كە لە ساڵی 1968دا حیزبەكەی دەسەاڵتی بەدەستەوە گرتبوو و 1979 ساڵی لە خۆیشی بۆ حەسەن لەسەركارالبردنی بە سەركۆماری ب��ب��ووە ئەلبەكر دەسەاڵتی ل��ە بیری ع��ێ��راق، ه��ەت��اه��ەت��ای��ی دەك��������ردەوە و ل���ە پ��ێ��ن��او ئ����ەو دەس���ەاڵت���ە هەتاهەتاییەدا دەستی لە هیچ گەالنی دژی ج��ی��ن��ای��ەت��ێ��ك ع��ێ��راق ن��ەپ��اراس��ت، ب���ەاڵم لە ئامریكا ه��ێ��رش��ی ب��ەرام��ب��ەر كەمتر ه��اوپ��ەی��م��ان��ەك��ان��دا و ل���ە م��ان��گ��ێ��ك ت���وان���ی خۆی تەنیا كۆتاییدا لە و رابگرێ

بشارێتەوە. تێدا خ��ۆی كە مابوو ژێرزەمینێك بەاڵم دیمان كە ئەو دیكتاتۆرەیان چۆن لەو كون

دەرهێناو بە سزای عاداڵنەی خۆی گەیاند.هەروەها ژنراڵ پینوشەش كە لە ساڵی 1973دا بە كودیتایەك دژی »سالوادور ئالندە« هاتبووە خۆیدا دەس��ەاڵت��داری��ی س��ەردەم��ی لە و سەركار دەستی دایە سەركوتی نەیارانی خۆی، بەتایبەتی كوشتوبڕی بەكۆمەڵی كۆمۆنیستەكان، تەنیا 17 حوكم واڵتەكەیدا گەالنی بەسەر توانی س��اڵ بكات و لە كۆتاییدا لە نەخۆشخانەیەكی نیزامی و رەزاڵ��ەت ئەوپەڕی بە سانتیاگۆدا ش��اری لە

داماوییەوە گیانی لەدەست دا.لە راستیدا گەیشتن بە ئامانجە ئیدئۆلۆژیكەكان سەدەی دیكتاتۆرەكانی ئامانجی ل��ە بەشێك بیستەم بوو، بۆیەش سەدەی بیستەم وەك سەدەی نموونە ب��ۆ ن��اس��راوە، ئیدئۆلۆژییەكان ش��ەڕی

جووت حەوت

هەوراز

Page 10: Kurdistan 567

ژمارە 567 ـ 30ی رەزبەری 101390

مەترسییەكانی زێدەڕۆیی ئێران لە مانۆڕی دەسەاڵتدا

سەركوت و تیرۆری نیشتمانپەروەرانی كورد، ناتوانێت ئیرادەی مافخوازانەی نەتەوەكەمان بە چۆكدا بێنێ!

ب���ە درێ���ژای���ی م���ێ���ژوو، گ��ەل��ی ك����ورد لە جۆراوجۆر شێوەگەلی بە سووریە كوردستانی و لە الیەن سیستەمی حاكم و تۆتالیتەری ئەو واڵتەوە سەركوت دەكرێت و هەوڵی ئاسمیلەكردنی گەلێكی وەك و دەدرێ��ت نەتەوەیی شووناسی بێناسنامە هەڵسوكەوتی لەگەڵدا دەكرێت و لە و كراوە بێبەش سەرەتاییترین مافەكانی خۆی رۆژانە لەگەڵ زوڵم و زۆر و چەوسانەوە بەرەوڕووە. سەرەڕای سیاسەتی زەبروزەنگ، تێرۆر، تۆقاندن و توندوتیژیی هۆڤانە بۆ سەر گەلی كورد لە و رزگاریخواز تەڤگەری سووریە، كوردستانی كوردستان رۆژئ��اوای لە كورد ئازادیخوازانەی بە شێوازی دێموكراتیك و ئاشتیخوازانە خەبات بە گەیشتن بۆ خۆی نەتەوەیی تێكۆشانی و كە ئەمڕۆش دەدات. درێ��ژەی رەواكانی مافە ئاراستەی بە لە سووریەدا رووداوەك���ان رەوت��ی دەستپێكردنی قۆناغێكی نوێی سیاسی هەنگاو دەنێ، گەلی مافخوازی كورد خوازیارە كە وەك پێكهاتەیەكی سەرەكی لەو واڵتەدا هەڵسوكەوتی بكات دەستەبەر مافەكانی و بكرێت لەگەڵدا دێموكراتیك سیستمێكی چ��وارچ��ێ��وی ل��ە و لە ئاشتیخوازانە شێوەیەكی بە و فیدراڵدا و بنیاتنان و ئیدارەكردنی واڵتدا بەشداری بكات.

مخابن لەگەڵ هەموو هەوڵی ئاشتیخوازانەی نیشتمانپەروەرو كەسانی س��ووری��ەدا، لە ك��ورد كورد خەڵكی سڤیلی و مەدەنی چاالكڤانانی بەردەوام لە الیەن هێزە سەركوتكەرەكانی رێژیمی

وەرگێڕان: رێبوار فانیوەرگێڕان بۆ كوردی: كوردستان

دارا ناتق

جێگرتنی سێ ی��ەك��دا پ���اڵ ل��ە ئ��ەگ��ەری ل��ە هۆكاری گرینگ لە پێوەندی لەگەڵ پێوەندییەكانی گرژی و پێكدادان مەترسیی ئامریكادا و ئێران ئەم دوو واڵت��ەدا شتێكی حەتمییە. رژەی نێوان لە نیزامیی پێرسۆنێلی هێزی دەریایی ئێران لە رێكەوتی 31ی خەرمانانی 1390دا لە كاتێكدا بەڕێوە چوو گومانە ب��ەو س��ەی��اری، حەبیبوڵاڵ دەری��اس��االر كە ئامریكا سیاسیی ن��ف��ووزی و سەقامگیری ك��ە رایگەیاند ب��ۆت��ەوە، ك��ەم ناڤیندا رۆژه��ەاڵت��ی ل��ە نزیك لە ئێران دەری��ای��ی هێزی كەشتییەكانی كە مێكزیك كەندای لەوانەیە یان ئامریكا لێوارەكانی

جێگیر ببن.بانگەشەیەك وەها كردەوەدەرهێنانی بە هەرچەند ل��ە ت��وان��ای��ی ك���ۆم���اری ئ��ی��س��الم��ی��دا ن��اب��ێ بەاڵم دەت��وان��ێ دەرب���ڕی ئ��ەو راستییە ب��ێ ك��ە ئ��ێ��ران لە بپارێزێ ن��اوچ��ەدا لە خ��ۆی پێگەی كە هەوڵدایە پیشان خۆی لە سەقامگیر و بەهێز رواڵەتێكی و بدا. بیروڕای گشتیی جیهان بە تەبلیغاتی پووچەڵ خووی ئ��ێ��ران ب��ن��ەم��ای ب��ێ نوێنیی دەس����ەاڵت و گرتووە. وەها پەیامێك لە الیەن حەبیبوڵاڵ سەیاری پێی بە ئامریكا لێوارەكانی لە نزیكبوونەوە وات��ە پێوانەكانی كۆماری ئیسالمیش نەلواوە و دەتوانێ بۆ هەمووان جێگای سەرسوورمانی زۆر بێ. پێنتاگۆن دەریایی هێزی كە ئاگادارە راستییە لەو باشی بە ئێران هیچكات نزیكی لێوارەكانی ئامریكا نابێتەوە. وتەبێژی كۆشكی سپی، جی كارنی وتوویە كە وەها كۆماری بەرپرسانی الیەن لە هەڵوێستگرتنگەلێك بێ و پووچەڵ تەبلیغاتی جۆرێك بە ئیسالمییەوە بنەما دەزانین چوونكە توانایی هێزی دەریایی ئێران لە ئاستێكدا نیە كە بتوانێ ویالیەتە یەكگرتووەكان ناوبراو تەنانەت هەڕەشەكانی بخاتە ژێر هەڕەشەوە. دەریاساالری ئێرانی حەبیبوڵاڵ سەیاری بە سەگێك شوبهاندووە كە دەوەڕێ بەاڵم قەپ ناگرێ. لێدوان و دەتوانێ رێژیم بەرپرسانی نادرووستەكانی لێكدانەوە ئێران حكوومەتی سەرلێشێواویی جۆرێك نیشانەی

داخوازییەكانی قبووڵكردنی بۆ لە خۆی مەیلێكی واڵتانی دراوسێ نیشان نەدا. بەهاری عەرەبی بوو بە هۆی ئەوە كە توانایی ئێران لە پاراستنی نفووزی خۆی لە ناوچەدا بە شێوەی بەرچاو دابەزێ، بەاڵم لە الیەكی دیكەوە وەها دەرفەتێك بۆ واڵتی توركیە رەخسا كە خۆی زیاتر نیشان بدا، واڵتێك كە لە نێو واڵتانی عەرەبیدا ئێعتبارێكی جێگای قبووڵتری بە

نیسبەت ئێرانی ئیسالمی هەیە.هاوكات لەگەڵ دابەزینی رادەی نفووزی ئێران، تەریككەوتنەوەی لە راب���ردوو لە زیاتر واڵت��ە ئ��ەم دۆخە ئەم قەرەبووكردنەوەی بۆ و تێگەیشت خۆی هەوڵی هەڕەشەگەلێكی هێرشبەرانە و توندوتیژانەی دا كە زیاتر لە رادەی وێناكردنە. وەها پەلەقاژەیەك هۆی بە نەتەنیا ئیسالمییەوە كۆماری الی��ەن لە گۆڕانكارییەكانی ناوچە و دابەزینی نفووز بەڵكوو كە دەستچووەیە لە رەواییەكی هۆی بە بەگشتی كۆماری یەخەی سەركۆماری هەڵبژاردنی پاش

ئیسالمی گرت.هەرچەند وێناكردنی ئەوە كە خاكی ئامریكا لە

لە رووبەڕووبوونەوە لەگەڵ ئەو راپەڕینانەدا بێ كە ئێستاش لە ناوچەدا لە ئارادان.

ئێران واڵتێكە كە سەقامگیری و پێگەی خۆی ل��ە م���اوەی سەردەمی ل��ەدەس��ت داوە. ن��اوچ��ەدا ل��ە سەركۆماریی جۆرج بووشدا بە هۆی هەڵە زۆرەكانی شێوەی بە ئێران ناڤیندا، رۆژهەاڵتی لە ئامریكا زی��رەك��ان��ە ت��وان��ی ل��ەو ب��ارودۆخ��ە ك��ەڵ��ك وەربگرێ و ب��ازن��ەی ن��ف��ووزی خ���ۆی ب��ەری��ن ب��ك��ات و ئەو ئامریكاوە هەڵەكانی هۆی بە كە هێزەی بۆشایی ئێران كە دوژمنانەی ئەو بكاتەوە. پڕ هاتبوو پێك لە الیەن سوپای بدات نەیدەتوانی شكستیان خۆی لە ئێران كە پێگەیەك شكێنران. تێك ئامریكاوە بە ن��ەك بێنێ بەدەستی توانی بووشدا س��ەردەم��ی پاڵپشتی هێزی خۆی بەڵكوو بە هۆی كەمبوونەوەی لەناكاوی خۆشەویستی و سەقامگیریی ئامریكا لە

ناوچەدا بوو.ئێران زووت��ێ��پ��ەڕی بڵقاوی ه��ات��ن��ەئ��ارای ب���ەاڵم ئامریكاوە ئیستراتیژیكییەكانی هەڵە ه��ۆی ب��ە سەركوتی لەوانە هۆگەلێك پێی بە ن��اوچ��ەدا، لە دڕندانەی خەڵك لە الیەن رێژیمەوە پاش هەڵبژاردنی ساختەكاریی ك��ە 2009 س��اڵ��ی س��ەرك��ۆم��اری��ی خەڵكی راپەڕینی ه��ەروەه��ا و ك��را تێدا ب��ەرب��اڵوی دژی ناوچەدا شوێنی چەند لە عەرەبی واڵتانی هەرەسهێنان لە رووی خۆیان دیكتاتۆری رێبەرانی كرد و لێكدانەوە و پێشبینییەكانی رێبەرانی كۆماری تووشی حكوومەتیان و دەرچ���وون هەڵە ئیسالمی سەرلێشێواوی كرد. هەرچەند كۆماری ئیسالمی لە رواڵەتدا بە بەهاری عەرەبیدا هەڵ دەدا بەاڵم ئەوەی كە لەم شەپۆلە عەرەبییەدا جێگای سەرنجە ئەوەیە وەها لە وەرن��ەگ��رت. ئامریكایی دژی الیەنی كە دۆخێكدا كە ناڕازییانی عەرەب حەز و خواستێكیان بەرەو الی دژایەتی لەگەڵ ئامریكا نەبوو، كۆماری پێوەندی لە گ��ەورەدا كێشەیەكی لەگەڵ ئیسالمی بابەتە لەم خۆی سیاسیی كەڵكوەرگرتنی لەگەڵ بەرەوڕوو بوو بەتایبەت كاتێك كە حكوومەتی ئێران

مەودای تیرگەیشتنی هەڕەشەی نیزامیی ئێراندا بێ بەجێ نیە، بەاڵم سەرلێشێواوی و نەفامیی رێبەرانی نیزامیی رووبەڕووبوونەوەی بۆ بوار دەتوانێ رێژیم

ئێران و ئامریكا بڕەخسێنێ.لە ژێر كاریگەریی سێ هۆكاری یەكالكەرەوەدا، خۆیان نیگەرانیی ئامریكا سوپای فەرماندەكانی ئێران نێوان لە شیمانەیی تێكهەڵچوونی ب��ارەی لە تا ئەوە و دەربڕیوە فارسدا كەنداوی لە ئامریكا و رادەیەك بە حەتمی دەزانن. هۆكاری یەكەم ئەوە كە كەمبوونەوەی دەسەاڵت و نفووزی ئامریكا لە ناوچەدا بۆشاییەكی پێكهێناوە كە پێویستە قەرەبوو بكرێتەوە. بەم پێیە بەدواداچوون و خولقاندنی كەشوهەوایەك لە الیەن ئامریكاوە بە مەبەستی بەكارهێنانی نفووزی دووبارە پێویستی بە دەستپێكردنی قەیرانێكی سیاسی

� ناوچەیی هەیە.دووهەم وەها قەیرانێك كاتێك پێك دێ كە زۆربەی سیاسیی الوازیی جۆرێك لەگەڵ ناوچە هێزەكانی سیاسەتێكی لەپێشگرتنی بن. ب��ەرەوڕوو نێوخۆییدا دەرەكی شوێندانەر و سەركەوتوو كاتێك بۆ ئامریكا نێوخۆیی ناكۆكیی ل��ەگ��ەڵ ك��ە دەب��ێ دەس��ت��ەب��ەر

و عێراق میسر، ب��ێ. ه��اوڕێ ن��اوچ��ەدا هێزەكانی س��ووری��ە ل��ەو واڵت��ان��ەن كە بە هۆگەلی ج��ی��اواز لە جۆرێك ناسەقامگیریی سیاسی ئازار دەچێژن. ئەمە شێوەی بە سعوودی عەرەبستانی كە كاتێكدایە لە كاتی و تێپەڕ توانیویەتی ناڕازییەكان ئارام رابگرێ بەاڵم لە داهاتوویەكدا كە ئەوەندە دوور نیە شایەتی ئیسالمیدا ئێرانی لە دەب��ی��ن. سعوودیش ب��ەه��اری سەركوت و هەڵسوكەوتی دڕندانە لەگەڵ بژاردەكان و خەڵكی ئاسایی گەیشتۆتە لووتكەی خۆی. وەها بارودۆخێك هەرچەند هێشتا دەرفەتێكی بۆ خەڵك بە بەاڵم نەڕەخساندووە كردەیی هەنگاونانی مەبەستی ناچاالك سیاسییەوە ب��اری لە ئیسالمیی رێژیمی لە و سەرلێشێواو كردووە و هێزی مانۆڕی زیاتری گرتووە. حكوومەت لە ئیستراتیژیكەكاندا گۆڕانە ئێراندا نێوخۆی لە هەنووكە ب��ارودۆخ��ی پێیە ب��ەم پێوەندیی وەك گرینگدا بابەتگەلێكی لە دەتوانێ

ئێران و ئامریكا زۆر چارەنووسساز بێ.بێ گرینگ زۆر دەتوانێ كە سێهەم هۆكاری ئەم سیاسیی پاسیڤبوونی و ئێران تەریككەوتنی و ئێران واڵت��ی دوو پێوەندیدایە. گرتنی لە واڵت��ە ئامریكا لە ئیستادا پێوەندییەكی سیاسیی چاالكیان نیە و ئەمەش دەتوانێ ببێتە هۆی پێكهاتنی خراپ لە و یەكتر لە هەڵە لێكدانەوەی و تێگەیشتن لێك رووبەڕووبوونەوەی و گرژی پەرەگرتنی كۆتاییدا

نیزامی.فەرماندە نیزامییەكانی ئامریكا نیگەرانیی خۆیان بارودۆخێكدا راگەیاندووە. پێوەندی لەگەڵ وەها لە دەریاساالر مایكل مولن، سەرۆكی ستادی هاوبەشی هێزە چەكدارەكانی ئامریكا، نەبوونی پێوەندیی شیاو لەگەڵ ئێرانی بە جێگای نیگەرانی زانیوە و وتوویە كە بە هۆی نەبوونی پێوەندی لە نێوان دوو واڵتدا، لە یەكتر تێناگەین و ئەگەر گرژی و پێكدادانێك روو

بدات هۆكەی نەبوونی ئەم خەتی پێوەندییەیە.

Los Angeles Times :سەرچاوە

شێوازی ب��ە س��ووری��ەوە بەعسی دیكتاتۆری پاوانخوازی ب��ی��ری ئامانجی دەب��ن��ە هۆڤانە تیرۆر و دەكوژرێن و رێژیم مرۆڤكوژانەی و و تیرۆر سیاسەتی درێ��ژەی لە هەر دەكرێن. گەلی سەر بۆ سووریە دەوڵەتی رەشەكوژیی 15ی ه��ەی��ن��ی، رۆژی ك����ورد، م��اف��خ��وازی رەزبەری ئەمساڵ، مەشعەل تەمۆ، سیاسەتڤان و رێبەری ناسراوی كوردی سووریە و وتەبێژی رەوتی »المستقبل«ی كورد لە ماڵی خۆیدا، دەمامكداری چ��ەك��دارێ��ك��ی چ��ەن��د الی���ەن ل��ە رێژیمی سەركوتكەرەكانی دامودەزگا بە سەر مرۆڤكوژی سووریەوە هێرشی كرایە سەر و لە ئاكامدا گیانی خۆی لە دەست دا. تیرۆركرانی مەشعەل تەمۆ، سیاسەتڤان و چاالكی سیاسیی بەرینی ناڕەزایەتییەكی س��ووری��ە، ل��ە ك��ورد نێودەوڵەتی و نێوخۆیی لێكەوتەوە و راپەڕینێكی كوردستانی شارەكانی سەرجەم بەرفراوانیش گرتەوە و هەروەها بوو بە هەوێنی یەكدەنگی و یەكهەڵوێستیی كورد لەو بەشەی كوردستاندا و خەبات و تێكۆشانی كورد پێی نایە قۆناخێكی بەگوڕتر و خەڵكی مافخواز و ئازادیخوازی كورد لە سووریە بە داگرتنی پەیكەری حافز ئەسەد و خۆپیشاندانی سەدان هەزار كەسی لە شارەكانی بێزاریی و نفرەت دیكە جارێكی كوردستان، خۆیان لە سیاسەتی تێرۆر و تۆقاندن و سەركوتی رێژیمی بەشار ئەسەد دەربڕی و بە ئیرادەیەكی یەكگرتوو و شۆڕشگێڕانە خوازیاری رووخانی مسۆگەربوونی و ئەسەد دیكتاتۆری رێژیمی مافە رەواكانی خۆیان بوون. الوان و چاالكانی پارچەكانی ل��ە ك��ورد روناكبیری و سیاسی

ل��ە واڵت��ان��ی دەرەوە بە دی��ك��ەی ك��وردس��ت��ان و رێكخستنی خۆپیشاندانی ناڕەزایەتی لە بەردەم سووریە بالوێزخانەكانی و واڵتەكان پارلمانی سووریەیان دەوڵەتی تێرۆریستییەی كردەوە ئەم ویالیەتە هاوكات ك��رد. مەحكووم توندی بە كاردانەوەیەكدا، لە ئەمریكا یەكگرتووەكانی تیرۆری مەشعەل تەمۆی بە توندی شەرمەزار كرد و رایگەیاند كە بەشار ئەسەد، سووریە بەرەو ئاراستەیەكی مەترسیدارە دەبا و داوای كرد كە دەسەاڵت لە واز زووتر هەرچی ئەسەد بەشار بێنێ. لە الیەكی دیكەوە یەكیەتیی ئورووپایش ئیدانە تێرۆریستییەی ك��ردەوە ئ��ەم توندی بە حەوت ماوەی لە كە حالێكدایە لە ئەوە كرد. ناڕەزایەتییەكانی گەلی كە راب��ردوودا مانگی

سووریە دژی حكوومەتی بەشار ئەسەد دەستی پێ كردووە، كۆمەڵگای نێونەتەوەیی بە هۆی هێزەكانی الیەن لە ناڕازی خەڵكی سەركوتی نێونەتەوەیی سزای چەندین سووریەوە رێژیمی و خوازیاری كردووە پەسەند رێژیمە ئەو دژی دەست لە كاركێشانەوەی هەرچی زووتری بەشار

ئەسەد لە دەسەاڵت بووە.سامۆئێلز«، »دەیڤید دیكەوە الیەكی لە رۆژنامەوانی ئەمریكایی، لە هەواڵێكی تایبەتدا بۆ ئاژانسی »ئەی ئێف پی« بانگەشە دەكات لە الیەن گرووپێك تەمۆ تێرۆری مەشعەل كە ل��ە چ��ەك��داران��ی »س��وپ��ای ق����ودس«ی سەر دراوە. ئەنجام ئ��ێ��ران پ��اس��داران��ی س��وپ��ای ب��ە فەرماندەی كە دەك��ات ل��ەوە باس سەرچاوەكە

»قاسم س��ەره��ەن��گ تێرۆریستییە تیمە ئ��ەم هێزێكی دواییدا مانگەی لەم حوسەینی«یە. بەرچاو لە ئەندامانی تایبەتی سوپای قودس لە الیەن سوپای پاسدارانەوە ڕەوانەی باڵوێزخانەی ئێران لە شام كراون تا پشتیوانیی ئیتالعاتی و لۆژیستیكی لە رێژیمی بەشار ئەسەد بكەن بۆ

سەركوتی ناڕازییان.

ب��ێ��گ��وم��ان ئ��ەزم��وون��ی ش��ۆڕش��ەك��ان��ی ئەم دواییانەی ناوچە بەتایبەتی لە واڵتانی عەرەبیدا دەریانخستووە كە سیاسەتی تێرۆركردنی كەسانی هاوواڵتییانی لە تەقەكردن و نیشتمانپەروەر ئاسن و ئاگر سیاسەتی گرتنەبەری و سڤیل خەڵكی ئ��ی��رادەی ب��ە پێش ناتوانێت نەتەنیا راپەڕیو و ئازادیخوازی ئەو واڵتانە بگرێت، تا دەبەخشێ خەڵك بە زیاتر وزەی بەڵكوو بۆیەش هەر بچنەوە. دەس��ەاڵت��داران بەگژ ترسنۆكەی ت��اوان��ە ئ��ەم كە بینرا ه���ەروەك رێژیمی بەعسی سووریە دەرحەق بە گەلی هۆی بە نەبوو نەتەنیا ك��ورد مافویستی الوازكردنی ئیرادەی مافخوازی گەلەكەمان ئازادیخوازی خەڵكی بەڵكوو رۆژئ��اوا، لە كورد بە ئیرادەیەكی یەكدەنگ و یەكگرتوو و سوورتر لە جاران دژی رێژیمی دیكتاتۆری بە ب��وو ئەمە و ڕاپ��ەڕی��ن سووریە بەعسی هۆی ریسوایی و تەریككەوتنەوەی زیاتری رێژیمی بەشار ئەسەد لە ئاستی جیهانی و

ناوچەییدا.

Page 11: Kurdistan 567

11 ژمارە 567 ـ 22ی ئۆكتۆبری 2011

توندوتیژيی

بۆ هاوكاریی زیاتری هێزە دێموكرات و پێشكەوتووەكانی ئێران تێبكۆشین

ن: دڵنیا

و: فاتێح ساڵحی

ئازاردەرە رەفتارگەلێكی بنەماڵەیی توندوتیژیی وەك نزیكدا پێوەندییەكی لە كەس دوو یان یەك كە هاوسەرگیری، دۆستایەتی، بنەماڵە یان هاوماڵ بوون لە خۆ پیشانی دەدەن. قوربانییانی ئەم توندوتیژییانە زۆربەیان ژنانن، هەرچەند لە هەندێ حاڵەتدا پیاوەكانیش ئەوی هۆی بە ژنەكان توندوتیژی. قوربانیی دەبنە بە نەریتییەكان كۆمەڵگا فەرهەنگی و یاساكان كە هەندێ لە تەنانەت و دادەن��ێ دووهەمیان رەگ��ەزی لە كۆمەڵگاكاندا وەك شمەك لەگەڵیاندا هەڵسوكەوت توندوتیژییەوە. ئازارەكانی ژێر دەكەونە زیاتر دەكرێت توندوتیژی نەتەنیا لە الیەن هاوسەرەوە بەڵكوو زۆر جار

لە الیەن باوك و براكانەوە بەڕێوە دەچێ.توندوتیژیی بنەماڵەیی چەندین جۆری هەیە وەك:

لەقەلێدان، لێدان، )وەك جەستەیی: توندوتیژیی زللەلێدان، ك��ون��ت��ڕۆڵ، پ��ێ��وەن��ان، پ���اڵ گ��ازگ��رت��ن، برین ئێش، هۆی دەبێتە كە شمەكەكان(، هاویشتنی دەبێتە هەروەها جەستەیی. دیكەی خەسارگەلی یان خزمەتگوزارییە ل��ە قوربانیی بێبەشكردنی ه��ۆی لە پێشگرتن ی��ان پێویستدا كاتی لە پزیشكییەكان نووستن یان كردەوە چارەنووسسازەكان، گوشارهێنان بۆ ویستی پێچەوانەی بە بەكارهێنانی مادە سڕكەرەكان منداڵەكان خەسارانە ئەم جار هەندێ هەروەها ئەو. رێگەیەوە لەم تا دەگرێتەوە خۆماڵییەكان ئاژەڵە یان

خەساری دەروونی بگەیەت بە قوربانی.توندوتیژیی ل��ە خ���راپ جۆرێكی تێزئاوپاشین جەستەییە كە سااڵنە رێژەیەكی زۆر لە كچان و ژنان هێرشبەران قوربانی. دەكاتە جیهان سەرتاسەری لە خۆیان داخوازییەكانی بە نەیانتوانیوە كە كەسانێكن تۆڵە ژن جوانیی شێواندنی ب��ە و بگەیەن ژن ل��ە دەستێننەوە. تێزئاوپاشین بە رواڵەتی ژنانی پاكستانی پاكستانی ژن��ان��ی ك��ە گیروگرفتانەیە ل��ەو یەكێك بەكارهێنانی ب���ەرەوڕوون. لەگەڵی زۆرە سااڵنێكی تێزئاو بە هۆی هەرزانی و لەبەردەستبووندا یەكێ لە ئاسانترین رێگەكانە بۆ تۆڵە تاكەكەسیەكان لە پرس و كێشە بنەماڵەییەكان لە پاكستاندا. توندوتیژیی جینسی هەلومەرجێكە كە لەوێدا تاك بە هەڕەشە یان زۆرملێ نوخوازراودا جینسی پێوەندییەكی لە دەكرێت ناچار بەشداری بكات. تەنانەت ئەگەر ئەم پێوەندییە لە نێوان ژن و شوودا روو بدات كردەوەیەكی ئازاردەر و نابەدڵە.

دامەزرانی پێوەندی جینسی لەگەڵ كەسێكدا كە توانای تێگەیشتن لە جۆر و هەلومەرجی كارەكەی نیە وەك ئەوانەی كە باڵغ نەبوون، نەخۆشەكان، كەم ئەندامان یان ئەلكول ك��اری��گ��ەری ژێ��ر ل��ە ك��ە كەسانێك ی��ان كردەوەیەكی شێوە ه��ەم��ان ب��ە م��اددەس��ڕك��ەرەك��ان��دان دەروونی تووندوتیژی ئ��ەژم��ار. دێتە توندوتیژئاسا تاكەكەسییەكان تایبەتمەندییە بە سووكایەتیكردن

كارانەی ئەو كونتڕۆڵی قوربانییە. كۆمەاڵیەتی و ببات، ب��ەڕێ��وەی ناتوانێ ی��ان دەدات ئەنجامی كە بێبەشكردن لە زانیاری، دروستكردنی هەستی سەركزی ئەنقەستانە، شێوەیەكی بە تاكدا لە س��ەرش��ۆڕی و یان بنەماڵە لەگەڵ ت��اك هاتووچۆی لە پێشگرتن بە دەسپێڕاگەیشتن لە پێشگرتن ی��ان هاورێیانیدا، پووڵ، ناسنامە یان سەرچاوە سەرەكی و پێویستەكان. دەكات هەڕەشە كە رەفتارێكە دەروون��ی توندوتیژیی دەكات الواز تاكدا لە باوەربەخۆبوون و دەتۆقێنێ و ئەم دەكاتەوە. بەرتەسك تاكەكەسییەكان ئازادییە یان ژێر بباتە خ��ۆی كە ئ��ەوەی ه��ۆی دەبێتە رەفتارانە خۆی هەڵەی ئاكامی بە توندوتیژیی و پرسیارەوە بزانێ. توندوتیژی زارەكی ئازاردان بە قسەیە. جۆرێك سووكایەتییە كە دەتوانێ هاوكات بێ لەگەڵ جنێودان یان بێ جنێودان. بەڕێوەبەرانی ئەم رەفتارانە، بوونایەتی سووكایەتی دەك��ەن، گاڵتە ناگرن، بەرچاو لە ت��اك لە دەك��ەن، تۆمەتباری ب��وون نادروست بە پێدەكەن، بواری ئابوورییەوە هەڕەشەی لێدەكەن و ئەو ناچار بە

وەرگرتنی كردەوگەلێكی نەخوازراو دەكەن. ك��ە هۆكاری ك��ات��ێ��ك��ە ئ���اب���ووری ت��ون��دوت��ی��ژی��ی ماڵییەكانی س��ەرچ��اوە و پ��ووڵ س��ەر بە توندوتیژی زۆر بەرباڵو توندوتیژییە ج��ۆرە لەم زاڵ��ە. قوربانیدا بواری بەرتەسكبوونی ژێ��ر دەك��ەوێ��ت��ە ت��اك ب���اوەدا، بە پووڵ بە دەستپێڕاگەیشتن لە پێشگرتن و دارایی شێوەیەك كە تاك لە بكەری توندوتیژی سوواڵ دەكات ئەم جاریش هەندێ وەردەگرێت. پارە كەم بڕێكی و كار و خوێندن لە پێشگرتن لەگەڵ بەرتەسكبوونە سنوورێكی بنەماڵەییەكان توندوتیژییە دەبێ. تێكەڵ جوگرافیایی ناناسێت و پێوەندی لەگەڵ سیستمێكی تایبەتی كۆمەاڵیەتییەكی و ئ��اب��ووری س��ی��اس��ی، دەدات روو مرۆییەكاندا كۆمەڵگا هەموو لە نییە. بە شێوەكەی و رادە هەیە ئ��ەوە ئەگەری هەرچەند پێی هەلومەرجەكان جیاواز بێت. لە پێوەندی لەگەڵ توندوتیژیی بنەماڵەییدا ئامارێكی دروست لەبەردەستدا زۆربەی لە و تاكەكەسییە كردەوەیەكی چونكوو نیە كاتەكاندا راپۆرت ناكرێت، تەنانەت لە هەندێ حاڵەتدا

لە الیەن قوربانییەوە بە ئاسایی دێتە پێش چاو.ساڵی لە رووسیە دەوڵ��ەت��ی ئامارەكانی پێی بە بنەماڵەكانیانەوە الی��ەن لە ژن ه��ەزار 14 1999دا، یاسایەك بۆ ل��ەم واڵت���ەدا ب��ەم حاڵەش ك��وژراب��وون و بەرەنگاربوونەوە لەگەڵ توندوتیژیی بنەماڵەییدا بوونی نیە. لە بریتانیا لە هەر چوار ژن یەكیان بە درێژایی بە بنەماڵەیی. توندوتیژیی قوربانی دەبنە ژیانیان لە ژن دوو حەوتوویەكدا هەر لە نێوەنجی شێوەیەكی بریتانیا و وێڵز لە الیەن پیاوێكەوە كە لەگەڵیدا دەژین پۆلیس ئامارەكانی حاڵێكدایە لە ئەمەش دەكوژرێن

ساڵی لە س��ەدە. لە 11 لە كەمتر و ژن 1181 ئامریكادا لە 2005لە 2008 ساڵی ل��ە و پیاو 329لە پیاو و 27 ژن فەرانسەدا 156 كوژراون. هاوسەرەكانیانەوە الی��ەن ت��ورك��ی��ەدا ه��ەرچ��ەن��د سیستمی ل��ە مودێرنی رۆژئاوایە بەاڵم كۆمەڵگا ل���ە ژێر ن��ەری��ت��ی��ی��ەك��ەی ه������ەروا ئایینیەكان ب��ڕوا بیرو ك��اری��گ��ەری ناوچەییەكاندایە. دمارگرژییە و لە زۆر رێ��ژەی��ەك��ی ساڵێك ه��ەم��وو ژنان و كچان دەبنە قوربانیی قەتڵە نامووسییەكان و بكەرانی هیچكات بۆ كارە ئەم نادرێن. هەندێجار سزا بە بنەماڵە ئ��اب��ڕووی ل��ە داك��ۆك��ی

كردەوەیەكی ئاسایی و وەرگیراو دێتە ئەژمار.دارای��ی و ئەفغانستان ژنەكان وەك پاكستان و لە سامانی پیاوان دێنە ئەژمار، و پیاوەكان وەك كەلوپەلی زۆربەی دەكەن. هەڵسوكەوت لەگەڵیاندا تاكەكەسی ژیانی سەرتاییەكانی كاتژمێرە هەمان لە ژن��ەك��ان لە و دەخ���ۆن ك��وت��ەك شووەكانیان ل��ە هاوبەشیانەوە بە بدەن دەبێ كارەكانیان مووچەی خراپتر هەمووی شووەكانیان. لەم دواییانەدا سەركۆماری ئەفغانستان، یاسای »احوال شخصیه شیعیان« كە لەوێدا دەسەاڵت وەدەگیرێتەوە و »ملدانی جنسی« دەگرێتە لە ژنان خۆی واژۆ كردووە. بەپێی ئەم یاسایە هەركات پیاوێك نابێت ژن بێت جینسی داخ��وازی��ی هاوسەرەكەی لە

ملكەچی بكات.ب���ری���ن���دارك���ردن، قەتڵە ل��ێ��دان و ل��ە ئ��ێ��ران��دا ل��ە نامووسییەكان و توندوتیژی لەگەڵ ژناندا ئامارێكی وەك رەفتارگەلێك ب��ەاڵم نیە. لەبەردەستدا درووس��ت هەڕەشە و سكااڵ لە پۆلیس و دادگا بە دژی ژن و خزمەكانی، هەڕەشە و ئازارپێگەیاندن یان هەڕەشەی یان ت��ەاڵق ه��ەڕەش��ەی منداڵەكان، و ژن كوشتنی ه��اوس��ەرگ��ی��ری دووب����ارە، داگ��ی��رك��ردن، ش��اردن��ەوە و تێدابردنی بەڵگە تاكەكەسی و پێویستەكانی ژن وەك و مڵك سەنەدی پاشكەوت، تێنووسگەی ناسنامە، ماڵ و .. بێگاری كردن بە ژن لە حاڵەتگەلێكدا كە و خەسوو بە پێڕاگەیشتن وەك: نیە، ب��ەوە پێوەندی خەزوورە و هەروەها لە ژێر چاوەدێریدانان و پێكهێنانی ئاستەنگ لە پێوەندییە تەلەفوونییەكان و هاتووچۆی رۆژانە بۆ ژن كردەوەیەكی ئاسایی و شێوەیەكی بەرین

و باوە.ئێسكەكان، وردبوونی كوتران، كارتێكەرییەكانی نێوخۆییەكان خوێنڕێژییە و برین مێشكییەكان، زەربە بەشێكن لە كارتێكەری توندوتیژیی بنەماڵەییەكان كە

پێویستی بە سەرنجدان و چاوەدێری پزیشكی هەیە.ران��ی��ا ئەلباز، ل��ەم��ەوپ��ێ��ش ه��اوس��ەری م��اوەی��ەك سعوودی عەرەبستانی تەلەفزیۆنی پێشكەشكاری ب��ە زەوی���دا )ب��ە مەبەستی ب��ە كوتانی س��ەری ران��ی��ا كوشتنی ناوبراو( برینی قورسی لە دەم و چاوی ئەودا بۆ كەمكردنەوەی نەشتەرگەری پێكهێنا كە چەندین كارتێكەرییەكانی ئەم برینانە لە رواڵەتیدا ئەنجام درا. هێشتا كە ژناندا لە نیگەرانی و ت��رس دڵ��ەڕاوك��ێ، لەگەڵ بكەرانی توندوتیژیدا ژیان بەسەر دەبەن باوە.

كە وێنایە بەم بە گوناح هەستكردن و خەمۆكی هانەی توندوتیژی بۆ خۆیانن بەردەوام لەگەڵیاندایە. هەڕەشەیان خۆكوژیش مەترسی خەمۆكی، لە جگە

لێدەكات.ئاماری لە سەرەوەی خۆسووتاندن و خۆكوژی بە ژەهر لە نێو ژنانی پارێزگای ئیالمدا بەڵگەن بۆ ئەم كە ئابووری وەپەراوێزخستنی و بەشخوراوی پرسە. جورێك لە توندوتیژی بنەماڵەییە ژیانی ئەو ژنانەی لە ئەگەری جیابوونەوەدان لەگەڵ بكەرانی توندوتیژیدا زۆر دەخاتە ژێر كاریگەرییەوە. قوربانییەكان بە هۆی بەشخوراوی بڕە پارەیەكی كەمیان هەیە و پاڵپشتێكی ئەوتۆشیان نیە كە پاڵیان پێوە بدەن. ئەم پرسە یەكێك جیابوونەوەی بەردەم لە بەربەستە كە هۆكارانەیە لەو

ژنان لەگەڵ بكەرانی توندوتیژیدا.لە ئەوان ئابووری، سەرچاوەی نەبوونی لە جگە شارەزایی و پسپۆڕی، خوێندن و فێركاری پێویست بۆ زۆربەشیان و بێبەشن، شیاویش كارێكی دۆزینەوەی بە ئەوانیش پاڵپشتی دەبێت كە منداڵن چەند خاوەن

دەست بێنن.هۆیەكانی توندو تیژی

تیۆریگەلێكی زۆر لە پێوەندی لەگەڵ هۆیەكانی دەروونناسییەكان تیۆرییە هەیە. بوونیان توندوتیژیدا ییە ند تمە یبە تان كا سییە كە كە تاح�������اڵ�������ەت�������ە و تاك مێشكییەكانی دەگرن، چاو بەر لە تەقینەوەی وەك ل���ە ن���اك���اوی ت���ووڕە ركێڤی ب�����������وون، و ئەعساب الوازی نی و بو خۆ بە نە متماتیۆرییە ك��������ەم. كۆمەاڵیەتییەكانیش دەرەكییەكان هۆكارە تاكدا پەڕاوپەڕی لە پێكهاتەی وەك دڵەڕاوكێ بنەماڵە، ف�������ێ�������رك�������راوە و ن كا تییە یە اڵ مە كۆدێ����ن����ن����ە ئ����������اراوە. تنی گر و چا ر بە لە بەدی��������اردە زۆرەك�������ان ئەزموونەكانی وەك یەك تەنیا م��رۆڤ، ناتوانێ ه����ۆك����ار ه���������ۆی ه�����ەم�����وو یەكێ بێت. خاڵەكان

ئارادایە لە توندوتیژیدا باڵی لە تیۆرییانەی كە لەو ئەزموونەكانی كە واتایە بەم نێونەتەوەییە، سووڕەی رابردووی تاك لەسەر تایبەتمەندییە تاكەكەسییەكانی بۆ ئامبازبوون لە توندوتیژیی بنەماڵەییدا وەك )قوربانیی لێكۆلەرانی ك��اری��گ��ەرە. توندوتیژیی( بكەری ی��ان باشترە كە بڕوایەن ئەو لەسەر تیۆرییە ئەم پاڵپشتی لەبەرچاو بنەماڵەیی توندوتیژیی بۆ سەرچاوە سێ منداڵی، س��ەردەم��ان��ی وەرگ���ری كۆمەڵگا بگرین، لە هاوسەرییەكان پێوەندییە لە رابردوو ئەزموونەكانی لە ژیانی هەنوكەیی ئاستی گوشار گەورەساڵیدا، و تاكدا. ئەو مندااڵنەی كە بینەری توندوتیژیی دایك و باوكیان لەگەڵ یەكتردابن، یان خۆیان لە ژێر ئازاردان رەفتارگەلی گەورەساڵیدا لە هەیە ئەوەی ئەگەری

توندوتیژانە لە خۆ بنوێنن.باوەڕە بگەن كە بەم ئەم مندااڵنە ئەگەری هەیە توندوتیژی رێگەیەكی گونجاوە بۆ چارەسەری كێشەكان توندوتیژی پێوەندیدا هەندێ لە تاكەكاندا. نێو لە پێكدێت، ركێڤ و دەس��ەاڵت بە پێویستی هۆی بە ب��اوەڕە كە پیاوی راستەقینە جۆرێك الوازك��وژی بەم بێت. بنەماڵە بەرپرسی و دەسەاڵتدار ت��ووڕە، دەبێت حەزی ئازاردەر بۆ زاڵبوون بەسەر هاوبەشی ژیانەكەی هەڵقواڵوی نەبوونی متمانە بە خۆیی یان هەستكردن بە كەم و كووڕی، كێشە چارەسەرنەكراوەكانی سەردەم پیاو وەڕەزی، ژن ه����ەژاری، گ��وش��اری م��ن��داڵ��ی، و بشێویی كەسایەتی، حەزە ژێنێتیكییەكان وەڕەزی، لێكۆلەران زۆربەی كۆمەاڵیەتییە. كارتێكەرییەكانی لەسەر ئەم بڕوایەن كە كەسایەتییە خراپ رەفتارەكان پلەی بە هۆكار چەندین لە تێكەڵەیەك دەرەنجامی دەروونییەكانیش نەخۆشییە و بشێوییەكان جیاوازەوەن. هەندێ جار لەگەڵ توندوتیژیی بنەماڵەییدا پێوەستن. لە ئەلكۆلیش و سڕكەرەكان م��اددە بە خووگرتوویی

سەرهەڵدانی توندوتیژیدا كاریگەرن.پێشنیارەكان

لە واڵتانی ئاسیای ناوەندی، ئاڵبانی و مەقدوونییە ئاستی توندوتیژیی بنەماڵەیی لە سەرەوەیە لە هەمان كاتدا ناوەندەكانی چاكسازی بۆ قوربانییان و بەرنامە ئ���ازاردەران بۆ پێشگیریش و دەرمانییەكان دەروون لەم نهێنیكاری كەشێكی ه��ەروەه��ا كەمە. ئێجگار قوربانییەكان كە شێوەیەك بە هەیە بوونی ناوچانەدا زۆر بە كەمی لەمەڕ ئەو توندوتیژییانەی كە لەگەڵی بەرەوڕوون قسە دەكەن. لەو واڵتانەیدا كە هێشتا یاسا نیە، بوونیان بنەماڵەیی پێشگرانەكان بۆ توندوتیژیی نێوان پێوەندی تا پێویستە تایبەتی یاساگەلێكی ئەو و بكات ت��اوت��وێ ت��اوان��ب��ار كەسی و ق��ورب��ان��ی دەستێوەردەدات نێوانیان پێوەندی لە كە هۆكارانەی بدرێت بە قوربانی بەڵێن لە هەمان كاتدا بدۆزێتەوە. كە پاڵپشتی لێ دەكرێت. خۆبژێوی ئابووری ژنانیش كاریگەر دەتوانێ كە هۆكارانەن لەو دیكە یەكێكی توندوتیژی. كاریگەرییەكانی كەمبوونەوەی لە بێت ه��ەروەه��ا ب��ردن��ەس��ەرەوەی ئاستی زان��ی��اری ژن��ان لە لەگەڵ رووبەڕوبوونەوە لە ئەوان مافەكانیان هەمبەر توندوتیژیدا كارامەتر دەكات و لە ئاكامدا بردنەسەرەوەی بۆ یاسادانەرەكان سەرچاوە دەتوانێ گشتی زانیاری بۆ راوێ��ژك��اری و پاڵپشتی ناوەندەكانی پێكهێنانی قوربانیانی توندوتیژی و هەروەها پەسەندكردنی یاسا

پێشگیرانەكان لە توندوتیژی هان بدات.

Page 12: Kurdistan 567

"والستریت داگیر بكەن"ی نیۆیۆرك، شارەكانی ئورووپایشی گرتەوە

Organ of the Central Committee of Democratic Party of Iranian KurdistanNo: 567 22 Oct 2011

رۆژنامەی »كوردستان« و ماڵپەڕەكانی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێرانلە تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێتدا:

[email protected]

http://www.pdki.org [email protected]

پیالنی تیرۆری باڵوێزی عەرەبستان

و چەند قسەیەكئیسالمیی ك��ۆم��اری پیالنی ل��ەق��اودران��ی ئ��ێ��ران ب��ۆ ت��ی��رۆری ب��اڵ��وێ��زی ع��ەرەب��س��ت��ان لە مێكزیكی تۆڕێكی ه��اودەس��ت��ی ب��ە ئامریكا لەگەڵ هاوكات و سڕكەرەكان مادە قاچاخی عەرەبستان باڵوێزخانەی تەقاندنەوەی ئ��ەوەدا توندی هەڵوێستی ئارژانتین، لە ئیسرائیل و جیهانی بەدواوە بوو، بە شێوەیەك كە سكرتێری یەكگرتووەكان ن��ەت��ەوە رێ��ك��خ��راوی گشتیی ناردووەتە پیالنەیان ئەو پەروەندەی رایگەیاند شوورای ئاسایشی ئەو رێكخراوەوە. ئەگەرچی وەك لە هەر كەس یان الیەنێكی تۆمەتباركراو ئیسالمی ك���ۆم���اری دەك������رێ، چ�������اوەڕوان رەت توندی بە پیالنێكی وەها لە دەستهەبوون كردووەتەوە و هەر لە بنەڕەتڕا بە سیناریۆیەكی بەاڵم ب��ردووە، ن��اوی نیزامە ئەو دژی ساختە قورس بە و بڕوابەخۆبوون بە ئەوەندە ئامریكا و قایمییەوە باسی بەڵگە ئاشكراكەرەكانی ئەو پیالنەی كردووە كە تا ئێستا كەمتر جێگای شك

و گومانی لە راستییەكەی هێشتووەتەوە.پ��رس��ی��ارێ��ك��ی گ��ری��ن��گ ك���ە دەت���وان���ێ هاندەرەكانی كۆماری ئیسالمی بۆ بەڕێوەبردنی گەلۆ كە ئەوەیە بكاتەوە، روون پیالنێك وەها گەر سیناریۆیەكی ساختەش بێ، چ رێژیمێك شیاوی ئ��ی��س��الم��ی ك���ۆم���اری ئ����ەوەن����دەی دژی دزێ��وی ك��ردەوەی��ەك��ی وەه��ا بەستنەوەی هەموو یاساورێسایەكی نێونەتەوەیی پێیەوەیە. لە باكوور، كوبا، وێنێزوئێال ناوی كورەی جیهاندا دژایەتیكەری واڵتگەلێكی وەك��وو سووریە و بەرهەڵستكاری و جیهان هەنووكەی سیستمی پارسەنگی تا رادەیەك جێگرتووی هێز ناسراون، بەاڵم جگە لە سووریە هیچكامیان تا ئێستا بە دەرەوەی لە تیرۆریستی كردەوەی بەڕێوەبردنی واڵت���ی خ��ۆی��ان ت��ۆم��ەت��ب��ار ن���ەك���راون، كەچی كراوە، تۆمەتبار نەتەنیا ئیسالمی كۆماری بوینس و میكونووس دادگاكانی لە بەڵكوو سەرانی و ن��اس��راوە ت��اوان��ب��ار وەك���وو ئایرێسدا پایەبەرزی ئەو رێژیمە بە داڕێژەر و بڕیاردەری تیرۆری دوكتور سەعید شەرەفكەندی، سكرتێری گشتیی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران و تەقاندنەوەی ناوەندی جوولەكەكان لە ئارژانتین ناسراون. كەوابوو، هەڵدانەوەی الپەڕە رەشەكانی پەروەندەی ئەستووری كردەوە تیرۆریستییەكانی زۆر دەرخ�����ەری خ���ۆی ئیسالمی ك��ۆم��اری

راستییە كە لە كەس شاراوە نیە. دەتوانێ ت��ی��رۆرە پیالنی ئ��ەو ل��ەق��اودران��ی نەك كە خەوێك راچڵەكێنێ، خ��ەو لە جیهان بە هۆی ناشارەزایی لە چیەتی و دەركەوتەی هۆی بە بەڵكوو رێژیمەوە، ئ��ەو تیرۆریستی هیوایەكی لەخۆڕایی بە ئیمكانی ئاڵوگۆڕ لە ئەگەر رێژیمەوەیە. نێونەتەوەیی هەڵسوكەوتی بەپێی نێودەوڵەتی سیاسەتی جیهان واڵتانی هەڵسوكەوتگەرایی پێناسە بكەن و تێیدا لەسەر ئەوە جەخت بكەنەوە كە دوژمنی دوژمنەكەت پەیدا سیاسی سیستمگەلێكی ئەوا دۆستتە، جارێك و ئەم دوژمنی دەبنە جارێك كە دەبن ئیسرائیل واڵت��ی دژی جارێك ئ��ەو، دوژمنی كاری تیرۆریستی دەكەن و جارێك دژی واڵتانی عەرەبی و جارێكیش دەبنە دوژمنی هەردووكیان پاراستبێ. نێویاندا ل��ە پارسەنگیان ب���ۆوەی جیهاندا شوێنی زۆر لە ئیسالمی كۆماری كردووە دروست خۆی بۆ تیرۆریستی پێگەی هەر و پێبكا مامەڵەیان خۆیدا رۆژی لە تا كاتیش گرینگییان پێ نەدرێ بە كردەوەیەكی

تیرۆریستی هێزی خۆی دەنوێنێ. دیارە لێرەدا مەبەست ئەوە نیە كە كۆماری تیرۆریستی پیالنی بە ویستوویەتی ئیسالمی بنوێنێ، خ����ۆی ه���ێ���زی ئ���ەم���دوای���ی���ان���ەی بەجێهێشتنی بە و بیكات لەوانەبوو چوونكە هێزە پ��اڵ بیخاتە ن��اڕاس��ت نیشانەگەلێكی بەاڵم سوننەكانەوە، ئیسالمگەرا بناژۆخوازە كۆماری ك���ە ئ���ەوەی���ە م��ەب��ەس��ت ب��ەگ��ش��ت��ی نابێ و دەستێنێ جیهان ل��ە ب��اج ئیسالمی رایاگەیاندووە كانادا و فەڕانسە واڵتانی وەك ببەسترێنەوە تەنیا تیرۆریستییانەی كردەوە ئەو ب��ە »ئ��اڵ��وگ��ۆڕی ش��ێ��واز« و دڵ ب��ەوە خۆش ئابوورییەوە گ��وش��اری رێگەی لە كە بكرێ دەكرێ كۆماری ئیسالمی فێری رەچاوكردنی

پڕنسیپەكانی سیاسەتی نێودەوڵەتی بكرێ!

زایـــــەڵــــــــە

باران

بە نیۆیۆرك والستریتی شەقامی ناڕەزایەتییەكانی ئ��ەو واڵت��ە و زێدەخوازیی ئ��اب��ووری��ی ب��ارودۆخ��ی خ��راپ��ی بانكیی سەرمایەداران، پاش تێپەڕبوونی نزیك بە مانگێك واڵتی چەندین و ئامریكا دیكەی ئەیالەتی چەندین دیكەی گرتەوە. بەپێی راپۆرتی DW، ژوزێ مانوئێل ئورووپا یەكیەتیی كومیسیۆنی سەرۆكی بارۆسۆ، كە رایگەیاندووە ئورووپا ناڕەزایەتییەكانی لەمەڕ لەگەڵ ناڕازییان هاودەنگە و ئەم خۆپیشاندانانە بە سەرچاوەگرتوو لە "بێهیوایی و تووڕەیی" دەزانێ و پێی وایە هەڵسوكەوتی كەسانێك لە بەشی ماڵیدا تەنانەت بەڵكوو ناپەرسیارانە"، "بەتەواوی نەتەنیا

"ساختەچییانە" بووە. ئینگلیس، واڵتانی ف��ەردا، رادی��ۆ هەواڵی بەپێی ئافریقای ئۆسترالیا، كانادا، ئیتالیا، هولەند، ئاڵمان، بوسنی، فەڕانسە، مێكزیك، پێرۆ، پورتوغال، باشوور، مەقدوونیە، شیلی، نیوزیلەند، ژاپۆن، فیلیپین و تایوان

ناڕەزایەتییەكانی هاوچەشنی ن��اڕەزای��ەت��ی��ی شایەتی والستریست بوون.

كە رێوڕەسمێكدا لە ئامریكا ئۆباما، سەركۆماری باراك پەیكەرەی بەردەم لە راب��ردوو حەوتووی یەكشەممەی رۆژی مارتین لوتێر كینگ، رێبەری بزووتنەوەی مەدەنیی ئامریكادا

ئەو لەگەڵ كینگ لوتێر مارتین كە رایگەیاند چوو، بەڕێوە كۆمەاڵتین، دادپ��ەروەری��ی خوازیاری والستریتەوە لە چاالكانەی

ستایشكردنی بە ئەو تایمز، واشینگتۆن راپۆرتی بەپێی هاوسۆزە. ناڕەزایەتییە داهێنەرانەی "رووب��ەڕووب��وون��ەوەی بە كینگ ب���اوەڕی

مەریوان سەرشەقامی شانۆی فێستیڤاڵی ل���ە سااڵنی ب���ە ش��ێ��وەی��ەك��ی س���ەرك���ەوت���ووت���ر كۆتایی رێ��وڕەس��م��ی ل��ە ب��ەڕێ��وەچ��وو. پێشوو فێستیڤاڵەكەدا بە بەشداریی بەرباڵوی خەڵكی شاری مەریوان، براوەكانی ئەم رووداوە هونەرییە نێوخۆیی و شانۆ نێونەتەوەیی، لە سێ بەشی سیهەمین لە بەشداریی بۆ هەڵبژێردراوەكان فەجر ت��ی��ات��ری ن��ێ��ون��ەت��ەوەی��ی فێستیڤاڵی

هەڵبژێردران. باڵوی میهر حكوومەتیی ه��ەواڵ��دەری��ی خولی شەشەمین داوەران���ی لێژنەی ك���ردەوە، مەریوان س��ەرش��ەق��ام��ی ش��ان��ۆی فێستیڤاڵی سەركەوتووی ش��ان��ۆی 10 رای��ان��گ��ەی��ان��دووە، "سییەمین بەشداریی مۆڵەتی فێستیڤاڵە ئەم كە فەجر"یان نێودەوڵەتیی فێستیڤاڵی خولی حكوومەتی كاربەدەستانی دەستێوەردانی بە بەدەست دەچ��ێ، ب��ەڕێ��وە ئیسالمی ك��ۆم��اری ه��ێ��ن��اوە. ب��ەپ��ێ��ی دەن��گ��ی ل��ێ��ژن��ەی داوەران����ی شەشەمین فێستیڤاڵی نێودەوڵەتیی مەریوان، 10 نمایش لە نێو 18 بەرهەمی بەشی پێشبڕكێی ئێراندا راستەوخۆ ئیزنی بەشداریی فێستیڤاڵی نێویاندا لە كە پێدراوە فەجریان نێودەوڵەتیی نمایشی "دۆزەخی شەولێدراوەكان" لە دەرهێنانی عەزیز زادسەر لە مەریوان، نمایشی "تێگەیشتنی ئازاد" لە دەرهێنانی هاوڕێ رەزایی لە سەقز و نمایشی "عەشق لە سەدەی 21" لە دەرهێنانی

ن��ات��ون��دوت��ی��ژی��ی��ەك��ان"، وت���ی: "ل���ەم ك��ات��ەدا كە گرووپی توندی دابەشبوونێكی سیاسەتەكانمان بە دام��ەزراوەك��ان��م��ان ب��ە ئیمان و دەدا نیشان بەوەیە پێویستمان ئێمە دابەزیوە، رادەیەكی زۆر كینگ دوك��ت��ور وانەكانی ك��ات ه��ەر لە زیاتر وەبیرهێنانەوەی وێ��ڕای ئۆباما بكەین". رەچ��او ئەو وتەیەی دوكتور كینگ كە وتوویەتی "ئاشتی هەمووان"، بۆ نیە ئاشتییەك دادپ���ەروەری، بەبێ بوایە، زیندوو ئەمڕۆ ئ��ەو "ئەگەر دا: درێ��ژەی كرێكارانی كە دەهێناینەوە وەبیری پێموایە من بە والستریت چاالكییەكانی دەتوانن دانەمەزراو دروستی بخەنە ملمالنێوە، بەبێ ئەوەی دژی هەموو

ئەو كەسانە بن كە لەوێدا كار دەكەن".ئابووریی ن��ال��ەب��اری ب��ارودۆخ��ی ب��ە ناڕەزایەتییەكان خەرمانان 26ی لە خەڵك میلیۆنان بێكاریی و ئامریكا بورسی دڵی نیۆیۆرك، لە والستریت شەقامی نزیك لە و فەردا، رادی��ۆ راپ��ۆرت��ی بەپێی پێكرد. دەستی ئامریكادا بزووتنەوەی "والستریت داگیر بكەن" رایگەیاندووە كە دەیهەوێ لە رێگەی "میكانیزمی دێموكراتیك"ەوە دژی "هێزە گەندەڵەكانی بانكە مەزنەكان و كومپانیا فرەنەتەوەییەكان" و "رۆڵی والستریت لە داڕمانی ئابووری" خەبات بكات. شایانی باسە ئەم ناڕەزایەتییانە و پۆلیس دەستێوەردانی بە كێشراوە كە توندوتیژی بە چەندین جار نواندووە، توندوتیژییان ناڕازییانەی لەو ژمارەیەك دەستبەسەركردنی

سەرلەنوێ رەوتی ئاسایی خۆی دەست پێكردووەتەوە.

فێستیڤاڵی شانۆی سەرشەقامی مەریوان بوو بە نێونەتەوەییكۆماری ئیسالمی هەر وەكوو رووداوێكی ناوچەیی سەیری دەكا

حەیدەر رەزایی لە دێهلوڕان دەبینرێن.نێودەوڵەتیی فێستیڤاڵی ش��ەش��ەم��ی��ن ناوخۆیی نێودەوڵەتی، بەشی سێ لە مەریوان بەشداری ب��ە و ه��ەڵ��ب��ژێ��ردراوەك��ان نمایشە و 300 هونەرمەندی كوردستانی، ئێرانی و سێ ل��ە واڵتانی ی��ەك ه��ەر ل��ە گ��رووپ��ی شانۆیی فەڕانسە، توركیە و تاجیكستان و دوو گرووپی قاڵبی 35 لە لە كوردستانی عێراق، شانۆیی گرووپی شانۆیی لە رۆژان��ی 20 هەتا 24ی رەزبەری 1390ی هەتاوی لە شاری مەریوان

بەڕێوە چوو. تیاتری سەر شەقامی مەریوان لە ساڵەكانی نێوەڕاستی دەیەی 70ی هەتاویدا بەكار دەستی خۆجێیی فستێڤاڵێكی وەك��وو كرد و دواتر گۆڕا بە رووداوێكی ئۆستانی و بە بوو ئەمساڵیش و سەرانسەری و ناوچەیی كە راپۆرتێك بەپێی نێونەتەوەیی. رووداوێكی لە هەمان سەرچاوەدا باڵو بووەتەوە، یەكێك لە ئەمساڵ، فێستیڤاڵی سەرنجڕاكێشەكانی كارە نمایشكرانی بەشێك لە شانۆكان لە چەند گوند و دوو شاری دەورووبەری مەریوان بوو كە لەگەڵ

پێشوازیی بەرباڵوی خەڵك بەرەوڕوو بوو. كوردستانی و م��ەری��وان��ی ش��ان��ۆگ��ەران��ی بەگشتی رەخنەیان لە گرینگینەدانی راگەیەنە بەم ئیسالمی ك��ۆم��اری سەرانسەرییەكانی رووداوە گرینگە هونەرییە گرتووە، لە كاتێكدا ك��ە ش��ان��ۆی س��ەرش��ەق��ام��ی م���ەری���وان وەكوو ئێران تیاتری گرینگی رووداوی دووهەمین

لەقەڵەم دەدرێ.

ERBIL / KURDISTAN

ERBIL / KURDISTAN

Kvinnornas Kurdistan

Kvinnornas Kurdistan

Kurdistan Parliament – Iraq - The Kurdistan Tribunekurdistantribune.com/wp-content/uploads/2012/08/... · Web viewKurdistan Parliament – Iraq Draft Constitution of Kurdistan Region

Kurdistan Parliament – Iraq - The Kurdistan Tribunekurdistantribune.com/wp-content/uploads/2012/08/... · Web viewKurdistan Parliament – Iraq Draft Constitution of Kurdistan Region

Rojnamey Kurdistan 476

Rojnamey Kurdistan 476

Kurdistan Beuatiful Scenes.

Kurdistan Beuatiful Scenes.

Kurdistan 679

Kurdistan 679

KURDISTAN IRAKIEN

KURDISTAN IRAKIEN

Kurdistan Agriculture

Kurdistan Agriculture

Kurdistan Report

Kurdistan Report

Xorhalaty kurdistan

Xorhalaty kurdistan

 · ¢ 567|}~ } 56789:; £`¤¥¦§¥ 567| 6¨WfAU FW©NFª] M 567>?N«]NCDrW ¨WfA ZY 6] Su n 567 o¡@ HDZ^567:;6r¥{¬ ®` v]567:;6¯xf°DE{AZY ± / ² 567 ³ ´ 567 ...

 · ¢ 567|}~ } 56789:; £`¤¥¦§¥ 567| 6¨WfAU FW©NFª] M 567>?N«]NCDrW ¨WfA ZY 6] Su n 567 o¡@ HDZ^567:;6r¥{¬ ®` v]567:;6¯xf°DE{AZY ± / ² 567 ³ ´ 567 ...

Kurdistan ppt

Kurdistan ppt

Kurdistan 556

Kurdistan 556

Kurdistan 626

Kurdistan 626

Kurdistan 675

Kurdistan 675

kurdistan 528

kurdistan 528

Rojnamey Kurdistan 475

Rojnamey Kurdistan 475

KURDISTAN & KURDS

KURDISTAN & KURDS

Christian Peacemaker Teams in Iraqi Kurdistan IRAQI KURDISTAN © NPR.

Christian Peacemaker Teams in Iraqi Kurdistan IRAQI KURDISTAN © NPR.

Preventing Conflict Over Kurdistan · preventing conflict over kurdistan henri j. barkey preventing conflict over kurdistan ,480 (81,?

Preventing Conflict Over Kurdistan · preventing conflict over kurdistan henri j. barkey preventing conflict over kurdistan ,480 (81,?