Kujdesi Infermieror i Pacienteve Me Hipertension Arterial Me Avc Hemorragjik
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE · kujdesi infermieror ne traumat maxillo-faciale...
Transcript of KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE · kujdesi infermieror ne traumat maxillo-faciale...
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 1
UNIVERSITETI “ALEKSADËR MOISIU DURRËS”
FAKULTETI I STUDIMEVE PROFESIONALE
DEPARTAMENTI MJEKËSI
MASTER PROFESIONAL”INFERMIERI KIRURGJIKALE”
KUJDESI INFERMIEROR NË TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Punoi Udhëheqës shkencor
Ma, Denisa Vishkulli Dr. Med. Endrit Sina
Prof. Assoc Pirro Prifti
Durrës, 2014
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 2
Objektivat:
Objektivat e këtij punimi janë :
1-Njohja me traumat maxillo-faciale
a- Dhënia e një imazhi të vecorive të traumave maxillo-faciale
b-Këndveshtrimi specifik i trajtimit të traumave maxillo-faciale që burojnë nga vecoritë specifike
të anatomisë dhe fiziologjisë të këtij regioni anatomik
c-Të evidentojë dhe të diferencojë në bazë te faktorit etiologjik dhe lokalizimit të traumës , tipin
e traumës dhe bazuar mbi këtë të shpreh saktë taktikën dhe strategjinë terapeutike,
2-Roli themelor i kujdesit infermieror në :
a-Kujdesi primar ardhjen e të sëmurit në urgjencë ( anamneza, shenjat
vitale,inspeksioni)ABCDE nuk duhet te zgjas me tepër se 3-5 min
b- Kujdesi sekondar (anamneze, ekzaminim kok-këmb, vlersimi i dinamikës së aksidentit,
zgjidhja e destinacionit spitalor, rivlersim i vazhdueshëm i ABCDE)
c-Përdorimi eficent i mjeteve teorike dhe praktike që kemi në dispozicion, gjatë trajtimit
kirurgjikal ose konservator dhe ndjekja pas trajtimit.
3- Riedukimin oro-maxillofacial.
Riedukimi i crregullimeve të rënda të dekluticionit, disfagive, të shkaktuara pas traumave
maxillo-faciale. Vendosja e një programi të trajtimit dhe riedukimit dhe të adabtimit të
alimentacionit, syrvejimit dhe parandalimin e rrugëve të gabuara, dhe riedukimi i ambientit
familjar (rrethues)
4-Bilanci diagnostik dhe terapeutik
a- grumbullimi i analizave
b- Imazheria Videofluoreshenca orofaringotra
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 3
Pembajtja
Kapitulli 1
Objektivat.................................................................................................................................................2
Abstrakti/Fjalet kyce.......................................................................................................................4
Hyrje..............................................................................................................................................5
Anatomia....................................................................................................................................................6
Etologjia/shkaqet........................................................................................................................................7
Klasifikimi/patfiziologjia...........................................................................................................................8
Prenzantimi klinik.....................................................................................................................................11
Diagnoza/studime laboratorike/imazherike.............................................................................................19
Parandalimi/trajtimi..................................................................................................................................20
Prognoza dhe komplikimet.......................................................................................................................27
E ardhmja dhe kontraditat.........................................................................................................................30
Epdemiologjia...........................................................................................................................................30
Menaxhimi infermieror ...........................................................................................................................31
Kapitulli ll
Qëllimi i studimit .....................................................................................................................................39
Materiale dhe metodika.............................................................................................................................40
Kapitulli lll
Rezultate/Diskutime ..................................................................................................................................41
Kapitulli lV
Konkluzioni................................................................................................................................................51
Rekomandime.............................................................................................................................................51
Rast klinik...................................................................................................................................................52
Referenca....................................................................................................................................................54
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 4
Abstrakti
Trauma të anatomisë Maksilofaciale mandaton vëmendje të veçantë . Të përfshira në fytyrë janë
sisteme që kontrollojnë funksionet e specializuara, duke përfshirë shikimin , dëgjimin , nuhatje ,
frymëmarrje , ngrënien , dhe të folurën . Gjithashtu , strukturat vitale në rajon kokë dhe qafë
janë të lidhur ngushtë . Së fundi , ndikimi psikologjik i shëmtimit mund të jetë shkatërrues .
Për këtë arsye kërkohet ti kushtohet një rëndësi e madhe menaxhimit të këtyre traumave.
Hipoteza e një incidence shumë të lartë të këtyre traumave është pakujdesia në dhënien e
makinës dhe motorrave, dhe mos përdorimi i masave mbrojtese në punët ëe kane ekspozime ndaj
mjeteve dëmtuese.
Ky studim ngrihet mbi dhënien e një tabloje të përgjithshme teorike duke u njohur me regionet
anatomike respektive, shkakun dhe gravitetin dëmtues.Gjithashtu rëndësi të vecantë i jepet dhe
menaxhimi infermieror mbi këto trauma.
Bashkangjitur teorisë japim te dhëna statistikore të grumbulluara në kartotekën e “Spialit rajonal
Durrës”.
Fjalët kyçe
Maxillo-faciale, frakturë, trajtim kirurgjikal, ABCDE, Bilanc diagnostik, hemoragji
Definicioni: Maxillo-facial është zona anatomike që i përkon nofullës, fytyrës një pjese të
kokës, qafës, nofullave dhe sinuseve.
Origjina e fjalës është e përbër , maxillo që vjen nga latinishtja që do të thotë fjalë për fjalë jastëk
që përkon me nofullën e sipërme,origjinën e merr nga oss maxillar, facial vjen nga latinishja
facie që do të thotë fytyrë.
Kirurgjia maxillo-faciale trajton problemet traumatike ose jo të kësaj zone anatomike, duke
përfshirë kirurgjinë e trajtimin kirurgjikal të shqetësimeve të kavitetit oral, sinuseve, nofullave,
fytyrës dhe qafës.
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 5
Hyrje
Traumat e fytyrës, i quajmë edhe trauma Maksilofaciale, është çdo trauma fizike në
fytyrë. Traumat e fytyrës mund të përfshijë dëmtime të indeve të buta të tilla si djegje,
laceracione dhe ekstravazion arterial venular(gjakderdhje në hapësirën intersticiale
prejardhja e së cilës vjen nga vazat nën 1.5 mm), apo thyerje të eshtrave të fytyrës të tilla
si thyerje të hundës dhe thyerje të nofullës, si dhe traumave të tilla si plagosje në sy.
Simptomat janë specifike për llojin e lëndimit, për shembull, thyerje mund të përfshijnë
dhimbje, ënjtje, humbjen e funksionit, ose ndryshime në formën e strukturave të fytyrës.
Lëndime të fytyrës kanë potencial për të shkaktuar shëmtim dhe humbje të funksionit ,
për shembull, verbim ose vështirësi ne lëvizjen e nofullës. Edhe pse është e rrallë është e
rrezikshme për jetën, mund të jetë vdekjeprurëse, sepse ajo mund të shkaktojë
gjakderdhje të rënda apo ndërhyrje në rrugët ajrore, pra një shqetësim kryesor në trajtim
është duke siguruar që rrugët ajrore të jenë të hapura. Varësisht nga lloji, trajtimi mund të
përfshijë ligaturë dhe suturimin e plagëve të hapura, administrimin e akullit, antibiotikëve
dhe analgjezik, lëvizjen e kockave përsëri në vend , dhe kirurgji. Kur frakturat dyshohen,
për vendosjen e diagnozës është përdorur radiografia. Trajtimi mund të jetë i nevojshem
për dëmtime të tjera të tilla si dëmtimi traumatik të trurit, të cilat zakonisht shoqërojnë
trauma të rënda të fytyrës .
Në vendet e zhvilluara, shkaku kryesor i traumave jane aksidentet e automjeteve
motorike, por ky mekanizëm është zëvendësuar nga dhuna ndërpersonale , por aksidente
automobilistike ende mbizotërojnë si shkak në vendet në zhvillim. Kështu përpjekjet
parandaluese përfshijnë fushata sensibilizimi për edukimin e publikut në lidhje me masat
e sigurisë siç janë rripat e sigurimit dhe helmetat e motorit, dhe ligjet për të parandaluar
ngjarje e të dehurve. Shkaqe të tjera përfshijnë rëniet nga lartësitë , aksidentet industriale,
dhe lëndimet sportive. Lëndimet Maksillofaciale hasen shpesh në praktikën e mjekësisë
emergjente. Më shumë se 50 % e pacientëve me këto lëndime kanë trauma multisistemike
që kërkojne menaxhim të koordinuar mes mjekëve të emergjencës dhe specialistë
kirurgjikale në kirurgjinë orale dhe Maksilofaciale, otolaringologji, kirurgji plastike,
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 6
okulistike, dhe kirurgji traumatike .
Anatomia
Rajoni Maksilofaciale mund të ndahet në 3 pjesë :
Sipërme – kocka frontal dhe sinus frontal.
Midface -hunda , kocka ethmoid , zygomatic dhe nofull (maxilla).
E poshtme- mandibula .
Rajoni i orbitës :
Marzhi superiore i syrit është formuar nga kockat frontale .
Margin lateral orbitale është formuar nga procesi ballore të zygomës , procesi
zygomatic i kockave frontale dhe krahu i madh i kockave formë pyke .
Marzhi inferiore orbitale është formuar nga maxilla dhe zygoma .
Diferenca e shtresës mediale orbitale është formuar nga procesi ballore të maxillës ,
kocka lacrimale , procesi kendore dhe orbitale e kockave frontale dhe kockave ethmoid .
Kati i syrit është i formuar nga çatia e nofullës sinus .
Pjesët në formë pyke , palatinale dhe kockat ethmoid formojnë kulmin e orbitës .
Gjakut dhe furnizimit ndijor :
Degët e jashtme të gjakut furnizimi i arteries karotide në fytyrë .
Nervat e fytyrës furnizojnë muskujt e shprehjes se fytyrës .
Degët e syrit , nofull dhe nervi trigeminal mandibular bëjnë furnizimin e lëkurës së
fytyrës .
dhe mund të ketë mpirje në faqe dhe mjekër .
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 7
Etiologji
Traumat e fytyrës në një mjedis urban më shpesh shkaktohet nga sulmet , e ndjekur nga
mjeteve motorike dhe aksidentet industriale .
Kockat nazale , mandibula , dhe zygoma janë eshtrat më të thyera gjatë sulmeve .
Aksidentet e automjeteve motorike që sjellin fraktura që shpesh përfshijnë midface ,
sidomos në pacientët të cilët nuk kanë vënë rripin e sigurimit. Shkaqe të tjera të
rëndësishme të traumava të fytyrës përfshijnë trauma prerëse ( thikë dhe me armë zjarri
), dhunën në familje , dhe e abuzimit të fëmijëve dhe personave të moshuar .
Shkaqet
Mekanizmat e lëndimit të tilla si rëniet , sulmet, lëndimet sportive, dhe aksidentet nga
automjetet janë shkaqet e zakonshme të traumave të fytyrës në fëmijët , si dhe të rriturit ,
rrahje me grushta ose objekte , trauma e fytyrës mund të rezultojë nga plagët e kohës së
luftës , si të shkrepjes së armëve dhe shpërthimet . Sulmet e kafshëve dhe lëndimet e
punës të tilla si aksidentet industriale janë shkaqe të tjera . Trauma zakonisht ndodh kur
fytyra godet një pjesë të brendshme të automjetit , të tilla si timon. Përveç kësaj , airbags
mund të shkaktojnë abrasions korneale dhe çarje ( shkurtime) në fytyrë.
Trauma fytyrës mund të rezultojë nga plagët e kohës së luftës , si të shkrepjes së armëve dhe
shpërthimet . Sulmet e kafshëve dhe lëndimet e punës të lidhura të tilla si aksidentet industriale
janë shkaqe të tjera . Trauma nga automjetet është një nga shkaqet kryesore të lëndimeve të
fytyrës . Trauma zakonisht ndodh kur fytyra godet një pjesë të brendshme të automjetit , të tilla
si timon. Përveç kësaj , airbags mund të shkaktojnë abrasion korneale dhe çarje ( shkurtime) në
fytyrë .
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 8
Klasifikim
Thyerje Le Fort I
Thyerje Le Fort II
Thyerje Le Fort III
Dëmtime të indeve të buta që përfshijë gërvishtjeve , çarje , avulsions , ekstravazion
arterial venular , djegiet dhe plagë të ftohtë .
Kockat e fytyrës
Kockat e demtura të fytyrës përfshijnë kockat e hundës (hundë ), maxilla (kockave që
formon nofulla e sipërme ), dhe mandibula (nofulla e ulët ) . Mandibula mund të ndahet
në symphysis , trup , kënd , Ramush , dhe condoyle . zygoma ( mollëz ) dhe kockat
frontale ( ballin ).Thyerje mund të ndodhë dhe në ato kockat që bashkohen për të
formuar orbitën e syrit .
Në fillim të shekullit të 20 , René Le Fort përcaktoi vende tipike për thyerje të fytyrës ,
këto janë të njohur tani si Le Fort I, II , dhe III fraktura ( djathtas) fraktura Le Fort I , e
quajtur gjithashtu Guérin ose nofull horizontale . thyerja përfshinë maxillën . Thyerje Le
Fort II , e quajtur edhe thyerje piramidale të maxillës , kalojnë kockat hundës dhe rim
syrit . Fraktura Le Fort III , e quajtur edhe shkëputje craniofacial dhe thyerje tërthor e
fytyrës , kalojnë pjesën e përparme të maxillës dhe përfshinë kockat lacrimal, dhe katin e
syrit , dhe shpesh përfshijnë kockat ethmoid. Thyerjet Le Fort , të cilat përbëjnë 10-20%
e frakturave të fytyrës , janë shpesh të lidhura me dëmtime të tjera të rënda . Le Fort ka
bërë klasifikimin e tij në bazë të punës me kafka e kufoma , dhe sistemi i klasifikimit
është kritikuar si i pasaktë dhe thjeshtë që nga shumica e fraktura midface përfshijnë një
kombinim të frakturave Le Fort . edhe pse shumica e fraktura fytyrës nuk ndjekin
modelet e përshkruara nga Le Fort
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 9
Patfiziologjia
Prania e energjisë kinetike në një objekt që lëviz është një funksion i masës shumëzuar
me katrorin e shpejtësisë së saj . Shpërndarja e kësaj energjie kinetike gjatë ngadalësimit
prodhon forcën që rezulton në lëndim . Ndikim të lartë dhe me ndikim të ulët forcat
përkufizohen si më e madhe ose më e vogël se 50 herë forcën e gravitetit . Këto
parametra ndikojnë në dëmtim rezultante sepse sasia e forcës të nevojshme që të
shkaktojë dëmtimin e eshtrave të fytyrës ndryshon në nivel rajonal . Rim supraorbital ,
maxilla dhe mandibula ( symphysis dhe kënd ) , dhe kocka frontale kërkojnë një forcë të
lartë të ndikimit. Një forcë ndikim të ulët është gjithçka që është e nevojshme për të
dëmtuar zygomën dhe kockat e hundës .
Thyerjet e kockave frontale : Këto vijnë si rezultat nga një goditje të rëndë në ball,
mund të përfshihen tabela e mëparshëm dhe / ose tabela pasmë të sinusit ballore.
Supozojmë një lot DURAL është i pranishëm në qoftë se muri i pasmë të sinus ballore
është i ndarë . Kanali nasofrontal shpesh është i ndërprerë .
Thyerje e katit te syrit : lëndimi në katin e syrit mund të rezultojë në një thyerje të
izoluar ose mund të shoqërohet me një frakturë të murit mesor . Kur një forcë godet
globin ose rim të syrit , rritet presioni intraorbital me transmetimin e kësaj force dhe
dëmet. Mund të dali përmbajtja orbitale e sinusit. Incidenca e lëndimit të syrit është e
lartë , por këputja e globit është e rrallë .
Thyerje e hundës : Këto janë rezultat i forcave të transmetuara gjatë traumave të
drejtpërdrejta .
Thyerje Nasoethmoidal ( Noe ) : Këto shtrihen nga hunda për kockat ethmoid dhe
mund të rezultojë në dëmtimin e canthus mesor , aparateve lacrimal , ose kanalit
nasofrontal . Ajo gjithashtu mund të rezultojë në një lot DURAL në pjatë cribriform .
Thyerje e harkut Zygomatic : Një goditje e drejtpërdrejtë në harkun zygomatic
mund të rezultojë në një thyerje të izoluar që përfshin qepje zygomaticotemporale .
Thyerje Zygomaticomaxillary komplekse ( ZMC ) : Këto fraktura rezultojnë nga
trauma të drejtpërdrejta . Linja e frakturës mund të zgjasë me qepjet zygomaticotemporal
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 10
, zygomaticofrontal , dhe zygomaticomaxillary dhe artikulimin me krahun më të madhe
të kockave në formë pyke . Linjat e frakturës zakonisht shtrihen nëpër foramen
infraorbital dhe katin e syrit .
Thyerje e nofullës: Këto janë të klasifikuara si Le Fort I, II , dhe III .
Lefort I frakturë është një thyerje horizontale e nofulles në të gjithë aspektin
inferiore e maxillar dhe ndan procesin alveolare që përmbajnë dhëmbët nofullën dhe
qiellzën nga pjesa tjetër e maxilles . Fraktura shtrihet nëpër të tretën e poshtme të murit
ndarës dhe përfshin muret mesor dhe lateral sinus, nofull duke u shtrirë në kockat
qiellzore dhe pllaka pterigoide .
Frakturë Lefort II është një thyerje piramidale duke filluar në kockën e hundës dhe
të shtrirë nëpër ethmoid dhe kockave lacrimal , në rënie me qepje zygomaticomaxillary ,
duke vazhduar nga prapa dhe anash me anë të maxillës , nën zygomë ; dhe në pllaka
pterigoide .
Frakturë Lefort III ose
disjunksioni craniofacial është
ndarja e të gjitha eshtrave të
fytyrës nga baza e kafkës me
thyerje të njëkohshme të
zygomës, maxillës, dhe
kockave të hundës. Linja e
frakturësshtrihet
posterolateralisht nëpërmjet
kockave ethmoid , orbita , dhe
qepje pterigomaxillare në Fossa sfenopalatinale.
Fraktura mandibulare: Këto mund të ndodhin në vende të shumta të mesme në formë
“U” nofulla dhe qafë të dobët ,condilar . Thyerje shpesh ndodhin në mënyrë bilaterale në
vende larg nga vendi i traumave të drejtpërdrejta .
Thyerje alveolare : Këto mund të ndodhin në mënyrë të izoluar nga një forcë e
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 11
drejtpërdrejtë e ulët të energjisë , ose mund të rezultojë nga zgjerimi i vijës, thyerje nëpër
pjesën alveolar të maxillës ose mandibulës .
Thyerje Panfacial : Këto zakonisht janë të mesme në një mekanizëm
të lartë të energjisë rezulton në lëndimin të fytyrës së sipërme, midface ,
dhe fytyrën më të ulët . Këto fraktura duhet të përbëhet nga të paktën 3
të 4 njësive të mundshme të fytyrës në mënyrë që të etiketohen si
panfacial . Shih imazhin më poshtë . Të katër njësitë e fytyrës .
Prezantimi klinik dhe Qasje për Pacientët me trauma të fytyrës
Shenjat dhe simptomat te përgjithshme
Ekstravazion arterial venular (gjakderdhje në hapësirën intersticiale prejardhja e së cilës vjen nga
vazat nën 1.5 mm), një simptomë e zakonshme në trauma të fytyrës
Thyerje të eshtrave të fytyrës , si thyerje të tjera , mund të shoqërohen me dhimbje , ekstravazion
arterial venular (gjakderdhje në hapësirën intersticiale prejardhja e së cilës vjen nga vazat nën 1.5
mm) dhe ënjtje të indeve përreth ( simptoma të tilla mund të ndodhin në mungesë të frakturave )
. Thyerje të hundës , baza e kafkës , apo maxilla mund të shoqërohet me gjakderdhje të bollshme
nga hundët. Fraktura e hundës mund të shoqërohet me shëmtim te hundës , si dhe ënjtje dhe
ekstravazion arterial venular , shëmtim i fytyrës për shembull një mollëz e fundosur apo dhëmbët
të cila nuk janë lidhur si duhet. Asimetria mund të sugjerojë thyerje të fytyrës ose dëmtimin e
nervave . Njerëzit me fraktura mandibular shpesh kanë dhimbje dhe vështirësi në hapjen e gojës
Thyerje të kockave frontale
Prezantimi përfshin përçarje ose crepitus të rims supraorbital , emfizemë nën lëkurë dhe parestezi
e nerva supraorbital dhe supratrochlear . Në pacient të ndërgjegjshëm , dhimbja e fytyrës është
një simptomë e zakonshme . Laceracione , shëmbjet , apo hematoma në ballin duhet të bëjnë
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 12
kirurgun te dyshojë për lëndime te sinusit ballore . Depresioni i dukshëm i ballit është
gjithashtu një shenjë e rëndësishme . Megjithatë, kjo mund të humbasë lehtësisht në prezantimin
akute për shkak të shoqërimit me edemë te indeve të buta . Lëngun cerebrospinal ( CSF )
rhinorhea ose CSF në plagë mund të paraqesin më shumë se një e treta e pacientëve me thyerjete
sinusit ballor . Një shenjë halo ose analiza B2 - transferina mund të jenë të dobishme për të
konfirmuar rrjedhjet .
Frakturë kockave frontale .
CT scan tregon frakturë dhe lëngun në sinus .
Thyerje katit te syrit
Edemë periorbital , crepitus , ecchymosis , enophthalmos , dhe
plagosje okulare mund të jetë e pranishme . Dëmet Infraorbital nervore
mund të shkaktojnë paresthesia ose anestezi në anën anësore të
hundës , cik e sipërme , dhe gingiva në anën e prekur .. Diplopia
mund të demonstrohet në shikimin lart për shkak të entrapment e
muskujve inferiore rectus . Nëse eshte hasur entrapment, duhete të bëhet ndërhyrje emergjente
kirurgjikale, sidomos në fëmijët , për të parandaluar atrofi të muskujve inferiore rectus . Provimi
i plotë okulare nga një okulist është thelbësore për të sunduar nga lëndime të syrit .
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 13
Fraktura hundës
Diagnoza e frakturave të kockave të hundës është zakonisht e bazuar në ekzaminimin klinik .
Shumë pacientë kanë një urë nazale të zhvendosur apo mur ndarës nga një lëndim paraprak të
patrajtuara . Prandaj , konfirmimi me pacientin për formën dhe pozitën e hundës së tyre është
shumë herë e dobishme . CT scan është e dobishme , por mund të jetë çorientues , pasi shumë
fraktura të vjetra të hundës mund të japin një përshtypje të rreme për një frakturë të re .
Hunda është zakonisht edematose. Mund te kete zhvendosje , crepitus , dhe epistaxis. Inspektimi
i murit ndarës me një kirurgji te hundës është e detyrueshme për të sunduar një hematome
septal . Kjo është kritike te fëmijët .
Nasoethmoidal ( Noe ) fraktura
Zhvendosja e rëndë thyerjes Noe mund të demonstrojë
telecanthus, epistaxis , rhinorrhea lëng cerebrospinal , dhe
epiphora ( dmth. , derdhjen e lotit mbi kapak ) të mesëm
për bllokimin e kanalit nasolacrimal . Në pacientët me
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 14
edemë të rëndë të fytyrës , pozita e ligament mesor canthal mund të duket asimetrik . Një test
tërheqje në canthus mesor , ndërsa palpojme urën e hundës mund të jenë të dobishëm për te
diferencuar thyerje e Noe nga edemë e urës së hundës .
Fraktura e harkut Zigomatik
Thyerje e harkut të zygomës mund të shfaq një defekt të prekshëm mbi zonën e përfshirë .
Dhimbja në prekje dhe kufizimin e lëvizjes së mandibulës .
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 15
Komplekse ( ZMC ) fraktura Zigomatikomaxillar
Gjetjet klinike të frakturave ZMC mund të përfshijnë rrafshim të mollëz dhe dhimbje pas prekjes
e epërsisë zygomatic . " Shenja Flaka " mund të jetë pranishme për shkak të përçarjes dhe
depresionin e pjezës lateral canthal . Evidenca e një hemorragjie laterale subkonjunctivale është e
pranishme .
Kompleksi Zygomaticomaxillary ( ZMC ) frakturë . Hemorragji lateral subconjunctival .
Paresthesia e anës laterale të hundës dhe buzës së sipërme mund të jenë të pranishëm për shkak
të goditjve të nervave infraorbitale . Diplopia mund të demonstrohet në shikimin lart për shkak
të entrapment e muskujve inferiore rectus . Trismus mund të ndodhë për shkak të depresionit të
një harku zygomatik, shkeljes në procesin coronoid e mandibular ose më shumë zakonisht për
shkak të lëndimit në harmoni të muskujve temporalis . Mund të ketë ekimosis intraoral apo
përçarje gingivare.
Fraktura në nofull
Gjetjet e mundshme të Lefort II në fraktura përfshijnë edemë te fytyrës dhe mobiliteti i qiellzës
se fortë dhe hapesirës së nofullës dhe dhëmbëve .
Prezantimet klinike të frakturave Lefort II përfshijnë edemë të fytyrës, telecanthus , hemorragji
subconjunctival , lëvizshmërinë e maxillës në qepje nasofrontale , epistaxis , dhe rhinorrhea CSF
mundshme .
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 16
Gjetjet karakteristike të frakturave Lefort III përfshijnë edemë masive të fytyrës , zgjatjen , dhe
rrafshim .. Lëvizja e të gjitha kockave te fytyrës në lidhje me bazën e kafkës me manipulimin e
dhëmbëve dhe qiellzën e fortë , epistaxis , dhe rhinorrhea CSF gjithashtu mund të gjenden në
ekzaminimin fizik .
Fraktura alveolare
Gjetjet klinike përfshijnë gjakderdhje gingival , lëvizshmërinë e hojëz , dhe dhëmbët të lirshëm.
Fraktura mandibulare
Thyerja e Condilit më shpesh neglizhohet . Condili në anën e copëtuar nuk do të lëvizë kur
mandibula hapet dhe mbyllet.
Gjetjet e përbashkëta të frakturave mandibulare përfshijnë lëvizjen e nofulles së dhimbshme dhe
malocclusionin e dhëmbëve dhe një paaftësi për të hapur gojën apo kafshuar.
Mund të jenë të pranishme edemë intraorale , ekimosis , gjakderdhje gingivare , ose lotët.
Përçarje nervore inferiore alveolare , duke përfshirë degë mendore , mund të shkaktojë
paresthesia ose anestezi e gjysmës së poshtme të buzës , mjekër , dhëmbëve dhe gingivave kur
thyerja përfshin këndin mandibular , trupin , ose parasimfisis .
Thyerje mandibulare , radiografi okluzale .
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 17
Thyerje mandibular .
Fraktura Panfacial
Gjetjet fizike varen nga kombinimi i pësuar i frakturës. Si në çdo situatë traume , fillimisht i
kushtojmë vemendje të gjitha dëmtimve të rrezikshme për jetën . Një qasje sistematike të
historisë dhe ekzaminimit fizik siguron vlerësim të duhur të një traume Maksilofaciale . Marrja e
informacionit në lidhje me alergji, medikamente , statusin tetanozit , historia e kaluar mjekësore
dhe kirurgjikale , vaktet më të fundit dhe ngjarjet që rrethojnë lëndimin . Aspekte që duhen
marrë në konsideratë janë:
Cili ishte mekanizmi i lëndimit ?
A ka humbje te vetëdijes ose pacienti përjetonë një ndryshim në statusin mendore ?
Nëse po , për sa kohë?
A janë çrregullimet pamore , flashes të lehta , fotofobi , diplopi , dhimbje , ose ndryshim
në shikim , prania e lëvizjes së syrit ?
Ndonjë ndryshim në seancën dëgjimore ? A përjeton pacienti tringëllimë në veshët ose
marramendje ?
A ka pacienti ndonjë vështirësi në frymëmarrje me hundë ?
A ka pacienti ndonjë shkarkesë të përgjakshme ose të qartë - fluide nga hunda ose veshi
A ka pacienti vështirësi në hapjen ose mbylljen e gojës ? Është dhimbja e pranishme a
ka spazma të muskujve ?
A është pacienti në gjendje të kafshoj poshtë pa dhimbje ?
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 18
Janë zona të mpira apo ndjesi shpimi gjilpërash të pranishme në fytyrë ?
Një qasje sistematike për ekzaminimin fizik siguron vlerësimin adekuat të traumës
Maksilofaciale . Ekzaminimet të cilat duhen bërë janë:
Inspektimi i fytyrës për asimetri . Kontrolloni kockat e fytytrës (. Gjerësia e urës e
hundës duhet të jetë gjysma e distancës interpupillare .
Inspektimi i kokës dhe fytyrës për abrasion , ënjtje , ekimosis , indet e humbur , çarje ,
dhe hemorragji .
Inspektimi i plagëve të hapura për organet e huaja .
Inspektimi i dhëmbëve për lëvizshmërinë , thyerje , apo maloklusion .
Inspektmi i syve për praninë e exophthalmos ose enophthalmos ;Mprehtësia vizuale ,
anomalitë e lëvizjeve okulare , distanca interpupillare , dhe madhësia pupillare , forma ,
dhe reaktivitet në dritë , të drejtpërdrejtë dhe konsensuale .
Shiko për sindrom superiore ndarje syrit , ophthalmoplegia , ptosis të kapakut të sipërm
, proptosis.
Shiko për sindrom të kulmit të syrit , verbëri , rënie e mprehtësisë vizuale , dhe
simptomat e sindromit superiore .Kontrolloni për organet e huaja ose laceracione
Kontrolloni kornen . Përdorimi Fluoreshencë ne errësirë të bëjnë dallimin në mes të një
konsumuarit ( dmth. , aspirator i bojës) dhe grisje ( dmth. , streaming e lëngjeve në
ngjyrë ) .
Kryen një test të detyruar prodhimit. Bëj anestezinë sclera , kap aspektin inferiore me
pincë , dhe tërheqje lart . Syri mbetet fikse nëse entrapment muskuloz është i pranishëm
Prek zonën mesor te syrit . Prek me butesi per të ditur dëmtimin e kompleksit
nasoethmoidal .
Kryen një test bimanual me prekje te hundës . Nen efektin e anestezisë shtypni
intranazal kundër rim mesor të syrit . Njëkohësisht shtypni canthus mesor . Nëse kockat
lëvizin ,kompleksi nasoethmoidal është thyer .
Inspektimi i hundës për telecanthus (p.sh. , për zgjerim dhe rrafshimin e urës së hundës
) ose zhvendosjen . Prek për butësi dhe crepitus .
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 19
Inspektimi i murit ndarës të hundës për një hematomë ; masë kaltëroshe e fryrë ;
gërvishtje mukozale , frakturë , ose zhvendosjen , dhe rhinorrhea, lëng cerebrospinal .
Inspektimi për laceracion në kanalin e veshit , rrjedhje e lëngut cerebrospinal ,
integritetit të membranës timpanike , hemotimpanum , vrimë , ose ekimosis e zonës
mastoid ( dmth , shenjë Battle ) .
Inspektimi i gjuhës dhe të kërkoni për laceracione intraorale , ekimosis , ose ënjtje .
Bimanuali prek mandibulën, dhe të shqyrtojmë për shenja të crepitus ose të
lëvizshmërisë .
Vendosni një dorë mbi dhëmbët anteriore nofull dhe tjetrën në urën e hundës .
Lëvizja e vetme e dhëmbëve tregon një frakturë Le Fort I . Lëvizja në urën e hundës
tregon një Le Fort II ose III .
Manipulojmë çdo dhëmb në mënyrë individuale për lëvizjen , dhimbje , xhel dhe
gjakderdhje intraorale , lot , ose crepitus .
Kryen një test teh gjuhë . Pyetni pacientin për të kafshuar poshtë në një teh gjuhe . Nëse
nofulla është ndarë , pacienti nuk mund ta bëjë këtë dhe do të përjetojë dhimbje .
Prek të gjithë gjatësinë e mandibulës dhe temporomandibul për dhimbje të përbashkët
, gjë e shëmtuar , apo ecchymosis .
Prek condilin mandibular duke vendosur një gisht në kanalin e veshit të jashtëm , ndërsa
pacienti hap dhe mbyll gojën . Dhimbje ose mungesa e lëvizjes së condilit tregon
frakturë .
Kontrollo për paresthesi ose anestezi e nervave të fytyrës .
Kryen një ekzaminim të plotë kafkës nervave .
Diagnozë
Radiografi , Imazhe të indeve duke përdorur rrezeve X , është përdorur për të dalluar
thyerjet të fytyrës . Angiografia ( X -rrezet e marra nga brenda e enëve të gjakut ) mund
të përdoret për të gjetur burimin e gjakderdhjes . Megjithatë komplekse kockash dhe
indet e fytyrës mund të bëjnë të vështirë për të interpretuar radiografinë e thjeshtë , CT
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 20
skaner është më i mirë për zbulimin e thyerjeve dhe ekzaminimin e indeve të buta , dhe
është shpesh e nevojshme për të përcaktuar nëse operacioni është i nevojshëm , por ai
është më i shtrenjtë. CT skanim veçanërisht përdoret në njerëzit me dëmtime të shumta
që kanë nevojë për të vlerësuar për lëndimet e tjera.
Studimet Lab
Analiza çdo 4 orë për të ndjekur hemoglobinën dhe hematokritin kur ndodh hemoragji e
tepërt.
Analiza të vazhdueshme të Shumëfishta e 20 përbërësve kimike ( SMA - 20 )
Grupi i gjakut dhe faktori i koagulimit
Beta chorionic Gonadotropin ( bhCG )
Studimet Imazherike
Fytyra E sipërme : Studimi i zgjedhur është CT scan boshtor dhe kurorë . Studimet
alternative diagnostike përfshijnë një seri radiografi të kafkës.
Fytyra e Mesme : Studimi i zgjedhur është CT scan boshtor dhe kurorë. Studimet
alternative diagnostike përfshijnë një pamje radiografi posteroanterior , kulm submental
dhe pikëpamjet okluzale .
Fytyra e Ulët : Studimi i zgjedhur është një radiografi panoramik . Studimet alternative
diagnostike përfshijnë CT scan boshtor dhe kurorë , pamje posteroanterior , të djathtë dhe
të majtë pamje anësore e zhdrejtë e mandibulës , projektimi i zgjatur radiografi , dhe
pikëpamjet okluzale .
Parandalimi
Masat për të zvogëluar traumën e fytyrës përfshijnë ligjet e forcë zbatimin dhe
përdorimin e rripit të sigurimi dhe edukimin e publikut për të rritur ndërgjegjësimin për
rëndësinë e rripave dhe helmetave te motorit. Përpjekjet për të reduktuar dhenien e
makinës i dehur janë masa të tjera parandaluese . Të dhëna të marra nga studimet
Biomekanikës mund të përdoret për të hartuar ligje të reja automobilistike duke synuar
parandalimin e lëndimeve të fytyrës . Ndërsa rripat e sigurimit të zvogëlojnë numrin dhe
seriozitetin e plagosjeve të fytyrës që ndodhin në përplasjet, airbags nuk janë shumë
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 21
efektive në parandalimin e lëndimeve , në sport , mjetet e sigurisë duke përfshirë helmetat
zvogëlojnë rrezikun e lëndimit të rëndë të fytyrës . Të tjera të tilla si mbrojtësit e fytyrës
mund të shtohet në helmetat sportive për të parandaluar dëmtimin orofacial ( plagosje me
gojë ose ballë ) mbrojtësit e gojës gjithashtu.
Trajtim
Një nevojë e menjëhershme në trajtim është për të siguruar që rrugët ajrore të jenë të
hapura dhe jo të kërcënuara, sepse bllokimi i rrugëve ajrore mund të ndodhë shpesh , dhe
është potencialisht vdekjeprurës. Materiali në gojë që kërcënon rrugët ajrore mund të
hiqet me dorë ose duke përdorur një mjet thithje për këtë qëllim , dhe i jepet oksigjen
shtesë. Intubimi Trakeal ( fut një tub në rruët ajrore për të ndihmuar të marrë frymë )
mund të jetë i vështirë ose i pamundur për shkak të ënjtjes .Bëhet intubimi nga hunda ,
fut një tub endotracheal në hundë , mund të jetë i kundërindikuar në prani të traumave të
fytyrës , sepse në qoftë se ka një frakturë të pazbuluara në bazën e kafkës ,tubi mund të
jetë i detyruar nëpërmjet saj te kaloj dhe në tru . Nëse lëndimet e fytyrës parandalojnë
intubimin orotracheal ose nasotracheal , një rrugë ajrore kirurgjikale mund të vendoset
për të siguruar një rrugë ajrore të përshtatshme . Edhe pse cricotirotomia dhe
Tracheostomia mund të sigurojë një rrugë ajrore , kur metodat e tjera dështojnë , ato janë
përdorur vetëm si mjet i fundit për shkak të komplikimeve të mundshme dhe vështirësisë
së procedurave .
Qepjet mund të përdoret për të mbyllur plagët .
Një garzë mund të vendoset mbi plagë për të mbajtur atë të pastër dhe për të lehtësuar
shërimin , dhe antibiotikët mund të përdoren në rastet kur infeksioni është i mundshëm .
Njerëzit me plagë të ndotura të cilët nuk kanë qenë të vaksinuar kundër tetanosit brenda
pesë viteve mund ti bëhet nje vaksinë tetanozi. Laceracionet mund të kërkojnë qepje për
të ndaluar gjakderdhje dhe të lehtësojë shërimin e plagës me sa më pak dhëmbëza të jetë
e mundur .Gjakderdhje e rëndë ndodh si rezultat i traumës së fytyrës në 1-11 % të
pacientëve , dhe origjina e kësaj gjakderdhje mund të jetë e vështirë për tu gjetur .
Paketimi i hundës mund të përdoret për të kontrolluar gjakderdhjen nga hunda dhe
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 22
hematomat që mund të formojnë në murin ndarës mes hundës, hematomat e tilla duhet të
drenazhohen . Thyerje të lehta të hundës nuk duan asgjë më shumë se akulli dhe
analgjezik për dhimbjet , ndërsa prishjet me deformime të rënda apo laceracione mund të
kenë nevojë për trajtim të mëtejshëm.
Trajtimi ka për qëllim për të riparuar arkitekturën natyrore të fytyrës dhe për të lënë sa
më pak të jetë e mundur gjurmë të dukshme të lëndimit. Thyerjet mund të riparohen me
pllaka metalike dhe vida(piastra) . Shartim i kockës është një tjetër mundësi për të
riparuar arkitekturën e kockave , për të plotësuar seksione të humbur , dhe për të siguruar
mbështetje strukturore . Literatura Mjekësore sugjeron se riparimi i hershëm i lëndimeve
të fytyrës , brenda orëve ose ditë , rezulton në rezultate më të mira për funksionin dhe
pamjen .
Specialistë kirurgjikale që zakonisht trajtojnë aspekte të veçanta të traumës së fytyrës
janë kirurgët Oro dhe Maksillofaciale . Këta kirurgë janë të trajnuar në menaxhimin
gjithëpërfshirës të traumave të fytyrës të ulët , të mesme dhe të sipërme dhe duhet të
marrë me shkrim dhe me aprovimet e bordit me gojë që mbulojnë menaxhimin e
lëndimeve të fytyrës .
Terapi mjekësore dhe kirurgjike
Terapia e Përgjithshme mjekësore : Administroni oksigjen dhe lëngje Isotonice
kristaloide . Administroni qelizat e kuqe të gjakut të paketuara në qoftë se pacienti ka
hemoragji masive. Tetanozi administrohet si profilaksi.
Antibiotikët : Për laceracionet e fytyrës , përdorni cefazolin ( Anceph , Kefzol ) . Për
laceracions në zgavrën e gojës , përdorni clindamycin ose penicilinë. Për thyerje që
komunikojnë me sinusin , përdorni Amoxicillin . Për thyerje me lot DURAL apo rrjedhjet
CSF , përdorni vancomycin dhe një cefalosporinet të gjeneratës së tretë .
Menaxhimi i dhimbjes: Përdorni medikamente orale për plagë të lehta dhe
medikamente parenterale në qoftë se pacienti nuk mund të marrë medikamente me gojë (
dmth. , asgjë nga goja [ OJF ] ) . Për kontrollin anti - inflamator , përdorim ibuprofen ,
naproxen , ose ketorolac ( Toradol ) . Për kontrollin qendror , përdorni narkotikët (p.sh. ,
codeine , oxycodone , hydrocodone , meperidine , morfinë ) .
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 23
Thyerje të kockave frontale
Shqetësim i madh është të qenët i qartë i tub nasofrontal . Nëse ky kanal është bllokuar ,
operacioni është i detyrueshëm . Bllokimi mund të rezultojë në mucopyocele ose absces ..
Thyerjet që prekin dhe ose zhvendosin sinusin anterior me thërrmim të rënda dhe
dëmtim mukozale kërkojnë neurokirurgji , kirurgji në gojë dhe Maksillofaciale ,
otolaryngology , ose kirurgji plastike për mbushje ose heqje të kockave dhe zhdukje
sinusit ballor.
Trajtimi i frakturave të murit të prapëm të sinusit është i diskutueshëme dhe i
ndryshueshëm . Thyerje të murit të pasëm të sinusit janë ekzaminuar për zhvendosje , lot
DURAL , dhe rrjedhje likidit cerebrospinal. Thyerje jo e zhvendosur me një rrjedhje të
lëngut cerebrospinal mund të vërehet për 5-7 ditë , edhe pse i është nënshtruar trajtimit
me antibiotikë intravenoz .Bëhet zhdukje e sinusit frontal nëse një rrjedhje e lëngut
cerebrospinal vazhdon . Trajtimi kirurgjik i thyerjes të zhvendosur pa rrjedhje të lëngut
cerebrospinal është i bazuar në peshën e thërrmimit . Thërrmimi i leht kërkon një
përplasje osteoblastic dhe zhdukjes së sinusit. Thërrmim më i madh se 30% të murit te
pasmë të sinusit kërkon që neurokirurgji për të hequr tabelëne prapme për të lejuar trurit
të zgjerohet në sinus ballore , kjo është e njohur si cranializacion . Thyerje me zhvendosje
të murit të sinus me një rrjedhje të likidit cerebrospinal dhe thërrmim minimale të butë
kërkon zhdukjen e sinusit . Thërrmimete moderuar deri të rënda kërkojnë cranializacion
sinus .
Thyerje e katit të syrit
Thyerje plasje të katit orbitale kërkojnë konsultim me një okulist dhe specialist
Maksilofaciale ( p.sh. , kirurg oral dhe Maksilofaciale , kirurg otolaringolog ose plastike )
Disa qasje janë në dispozicion , duke përfshirë subciliar , subtarsal , transconjunctival ,
dhe transconjunctival me canthotomy lateral . Qasja subciliare ka më shumë komplikime
(p.sh. , ectropion ) dhe transconjunctival ka më pak komplikime.
Megjithatë, kur ekspozimi i madh kirurgjikale është i nevojshëm , një qasje
transconjunctival me ose pa prerje anësore është rekomanduar canthotomia.
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 24
Riparimi i Katit të syrit me anë të qasjes subtarsale .
Fraktura e hundës
Thyerje e hundës duhet të menaxhohen në mes të 2-10 ditëve . Kjo lejon kohë për
zgjidhjen e edemës dhe për këtë arsye ndihmon në marrjen e reduktimit të mirë të
mundshme . Pas 10 ditësh , duke arritur rezultate të mira për reduktimin e mbyllur mund
të jetë e vështirë dhe mund të jetë e nevojshme për të pritur për aq kohë sa 6 muaj për të
marrë rezultate të kënaqshme të mira me anë të një teknikë të reduktimit të hapur.
Fraktura nasoethmoidale ( Noe )
Thyerje me lot DURAL të dyshuara ose të zbuluara kërkojnë konsultim me një
neurokirurg , dhe pacientët duhet të pranohen për vëzhgim dhe antibiotikë intravenoze .
Një okulist duhet të konsultohen për riparimin e aparatit lacrimal nëse është ndërprerë .
Një kirurg oro dhe Maksilofaciale , kirurg plastike , ose otolaringolog duhet të
konsultohen për riparimin e kockave nazale, canthus mesor , dhe tubit nasofrontal .
Fraktura e harkut Zygomatic
Pacientët me thyerje të zhvendosur minimalisht të izoluara në harkun zygomatic
zakonisht nuk kanë nevojë për trajtim , nëse nuk shkaktojnë një asimetri të fytyrës .
Zhvendosja e shënuar dhe / ose shkelje të procesit coronoid të mandibulës , duke
parandaluar pacientit nga hapja e gojës, kërkon pranimin dhe një reduktim të hapur
nëpërmjet transoral ( Gillies ) Qasja ( Keen ) ose tokësore . Në rastet e një frakturë të
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 25
rëndë mund të jetë i nevojshëm një reduktim të hapur me fiksim të brendshëm ( ORIF ).
Fraktura komplekse Zygomaticomaxillarr ( ZMC )
Kur ndikimi është i mjaftueshëm për të mbështetur një thyerje ZMC duhet një
konsultimit me një okulist. Ashtu si thyerje e harkut zygomatik , trajtimi kirurgjikal i një
frakturë ZMC tregohet kur është vërejtur një gjë e shëmtuar kozmetike apo humbje
funksionale. Duke pritur 4-5 ditë për edemën që të reduktohet është e dobishme për të
vlerësuar situatën siç duhet . Standardi i kujdesit është zvogëlimi i hapur dhe fiksimit të
brendshme me miniplates dhe vida . Kati i syrit është hulumtuar shpesh dhe riparohen
nëse është e nevojshme .
Shih imazhin më poshtë .
Frakturë ne nofull me fiksim të ngurtë në rim Piriform dhe të mbështesin zygomaticomaxillary .
Fraktura mandibulare
Menaxhimi i është dhënë nga një kirurg Oro dhe Maksilofaciale , kirurg otolaringolog ose
plastike. Stabilizim të përkohshëm në departamentin e emergjencës mund të adresohen me
aplikimin e një fashë Barton . Sillni dhëmbët në mbyllje të fashuar rreth kurorës së kokës dhe
nofullës . Kjo stabilizon nofullën dhe në masë të madhe zvogëlon dhimbjen dhe hemorragji .
Një symphysis ose thyerje trupi mund të reduktohet përkohësisht me një tel lidhës. Kjo në masë
të madhe zvogëlon hemorragjinë , dhimbjen dhe infeksionin .
Thyerje jo e zhvendosur mandibulare mund të trajtohet me reduktim të mbyllur dhe fiksim
intermaxillar për 5-6 javë . Megjithatë shumë pacientë nuk duan të jenë të mbyllur për atë
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 26
periudhë kohore dhe preferojnë reduktimin e hapur . Fillimisht , fraktura është stabilizuar me
fiksim intermaxillar duke ndjekur zvogëlimin e hapur dhe fiksimin e ngurtë duke përdorur
miniplates titan , pllaka mandibulare , ose pllaka rindërtimore , në varësi të ku është e vendosur
fraktura. Thyerje jozhvendosese e condilit kërkojnë fiksim intermaxillar për 10 ditë , e ndjekur
nga fizioterapia për të ndihmuar në rivendosjen dhe funksionin e përmirësuar .
Reduktimi i hapur dhe fiksimi i brendshëm i frakturë symphysis me vida lag. Courtesy e Arthur
K. Adamo, DDS.
Reduktimi i hapur dhe fiksimit të brendshme Pamje postoperative Panorex i lag vidhos fiksim
të brendshëm.
Mandibula bilateral ndarë trajtohen nga ulja e hapur dhe fiksimit të brendshëm (ORIF).
Fraktura Panfacial
Në kohën e operacionit, është e nevojshme Tracheostomia ose intubimi submandibular. Intubimi
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 27
submandibular, i cili shmang një
Tracheostomi, kryhet me pare
intubimi në gojë, dhe pastaj me
kirurgji e çojme tubin përmes
hapësirës submandibular. Intubimi
Nasoendotracheal është
definitivisht kundërindikuar. Shih
imazhin më poshtë.
Intubation Submandibular për pan
intubacion fytyrës
fractures.Submandibular për
fraktura pan fytyrës. Courtesy e Arthur K. Adamo, DDS.
Kockat e fytyrës janë ripozicionuar duke filluar në kafkë. Pas mbylljes është themeluar nga
fiksimit intermaxillary, kockat e mbetura të fytyrës janë riparuar me reduktimin e hapur dhe
fiksimie brendshëm.
Prognoza dhe komplikime
Diagrami i mendimit lateral të fytyrës tregon linjë imagjinare midis tragus të veshit dhe
në mes të buzës së sipërme . E tretë e mesme e kësaj linje është vendndodhja e përafërt e
rrjedhës së gypit pranë veshit . Nëse Laceracionet e fytyrës kalojnë këtë linjë , ekziston
rreziku që kanali pranë veshit është dëmtuar .
Nga vetë , trauma fytyrës rrallë paraqet rrezik për jetën , por ajo është e lidhur shpesh me
lëndime të rrezikshme për jetën dhe komplikime të tilla si bllokimin e rrugëve ajrore,
mund të ndodhë që rrugët ajrore mund të jenë të bllokuara për shkak të gjakderdhjes ,
ënjtjes përreth indeve , ose dëmtimit të strukturave . Djegjet në fytyrë mund të
shkaktojnë ënjtje të indeve dhe në këtë mënyrë të çojë në bllokim të rruëve ajror . Kockat
e thyera si kombinime të hundës , nofull , dhe fraktura mandibular mund të ndërhyjë në
rruët ajrore. Gjaku nga fytyra apo goja , nëse gëlltitet , mund të shkaktojë të vjella , të
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 28
cilat në vetvete mund të paraqesë një kërcënim për rruët ajrore, është e nevojshme për
ofruesit e kujdesit shëndetësor për të monitoruar rregullisht rrugët ajrore .
Edhe kur lëndimet e fytyrës nuk janë kërcënuese për jetën , ato kanë potencial për të
shkaktuar shëmtim dhe aftësi të kufizuar , me rezultate fizike dhe emocionale afatgjata .
Lëndimet të fytyrës mund të shkaktojnë probleme me sytë , hundë , ose funksionin e
nofullave dhe mund të kërcënojë shikimin, që në 400 para Krishtit , Hipokrati mendohet
të ketë regjistruar një marrëdhënie mes traumave të hapur të fytyrës dhe verbimit.
Dëmtimet që bëjnë në sy ose qepallë , të tilla si hemorragji retrobulbar , mund të
kërcënojnë shikimin , . megjithatë , verbëria nga trauma e fytyrës nuk është e zakonshme
Plagët prerese të fytyrës mund të përfshijë kanalin pranë veshit . Kjo është më e
mundshme në qoftë se plaga kalon në një vijë të hequr mes tragusit të veshit dhe buzës
së sipërme .
Nervat dhe muskujt mund të jenë të bllokuara nga eshtrat e thyera , në këto raste eshtrat
duhet të vënë përsëri shpejt në vendet e tyre të duhur. Në plagët e fytyrës, kanalet
lotsjellës dhe nervat e fytyrës mund të jenë dëmtuar . Thyerjet e kockave frontale mund të
ndërhyjnë me kullimin e sinusit ballore dhe mund të shkaktojnë sinuzit .
Infeksioni është një tjetër ndërlikim i mundshëm .Dëmtimet që rezultojnë nga pickimi i
bartin një rrezik të lartë të infeksionit.
komplikimet
Aspirimi
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 29
Kompromis i rrugëve ajrore
Gjë e shëmtuar e përhershme e fytyrës së mesme të trajtimit jo te mirë
Dëme nervore duke rezultuar në humbjen e ndjesive, lëvizjes fytyrës, erë, shije, apo
vizion
Sinusit kronik
Infeksion
Mosushqyerje
Humbje në peshë
Bashkim/lidhje ose moslidhje e frakturës
Malocclusion
Hemorragji
Mjekësi / metat ligjore
Dështimi për të diagnostikuar një frakturë
Dështimi për të diagnostikuar dëmtime të lidhura
Dështimi për të diagnostikuar një lëndim okulare
Dështimi për të llogarit një dhëmb të zhdukur
Dështimi për të marrë pëlqimin e duhur
Dështimi për të menaxhuar siç duhet pacientin e plagosur
Dështimi për të dokumentuar historinë, fizike, koha e njoftimit të konsultimit dhe të
mbërritjes, provimet serike dhe shenjat vitale, procedurat, apo udhëzime të shkarkimit
Dështimi për të rregulluar më mënyrë të duhur dhe kohën në vazhdim
Rezultati dhe Prognoza
Reduktimi i hapur dhe fiksimi i brendshëm i frakturave të fytyrës rezulton në një pacient me një
pamje të kënaqshme të fytyrës dhe restaurimin e okluzionit dhe funksionin e tyre.
Thyerje e fytyrës me ndikim të lartë shpesh janë të lidhura me dëmtime të tjera trupore që mund
të jenë kërcënuese për jetën. Thyerje me ndikim të ulët rrallë rezultojnë në vdekshmëri, nëse
është administruar trajtimi i duhur. Lëndime të shumta të indeve të buta dhe frakturat
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 30
zhvendosëse janë shumë më të vështira për tu trajtuar dhe mund të kenë rezultate të dobëta.
Hemorragji të rëndë nga plagët masive midface mund të rezultojë në vdekje. Pengesë në rrugët
ajrore, nëse nuk trajtohet si duhet ose të zbulohen, çon në vdekshmëri të lartë.
E ardhmja dhe Kontradiktat
Një zhvillim i ardhshëm mund të jetë përdorimi i proteinave morphogenic kockave
(BMP), e cila është një proteine që stimulon qelizat burimore të diferencohen në
osteoblaste. Përdorimi i kësaj substance me një bartës të tilla si një sfungjer kolagjenit
mund të përdoret për të mbushur defektet.
Koha dhe tregues për rindërtimin e thyerjes së katit të syrit mbeten të diskutueshme. Një
tjetër burim polemikash është zvogëlimi i hapur kundrejt reduktimit të mbyllur të
frakturave të kondilit mandibular.
Epidemiologjia
. Deri në 50-70 % e njerëzve të cilët mbijetojnë aksidenteve të trafikut kanë trauma të
fytyrës .Në vendet më të zhvilluara , dhuna nga njerëzit e tjerë e ka zëvendësuar goditjet
automjeteve si shkaku kryesor i traumës Maksilofaciale , por në shumë vende në zhvillim
aksidentet e trafikut vazhdon të mbetet shkak i madh . Rritja e përdorimit të rripave dhe
airbags ka qenë e kredituar me një ulje në rastet e traumave Maksilofaciale , por thyerjet
e mandibulës ( nofull ) nuk janë ulur me këto masa mbrojtëse . Rreziku i traumave
Maksilofaciale është ulur me një faktor dy me përdorimin e helmetave të motorit . Një
rënie në thyerje të eshtrave të fytyrës për shkak të aksidenteve të automjeteve mendohet
të jetë për shkak të ligjeve për vendosje e rripit të sigurimit dhe dhënies të makinës i
dehur, në mënyrë rigoroze të shpejtësisë dhe përdorimit të airbags . Në aksidentet e
automjeteve , shoferët dhe pasagjerët në vend të parë janë në rrezik më të lartë për
traumat e fytyrës .
Thyerje e fytyrës janë të shpërndarë në një kurbë normale në mënyrë të drejtë nga mosha
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 31
, me një incidencë që ndodh mes moshave 20 dhe 40 , dhe fëmijët nën 12 vuajnë vetëm 5-
10 % të të gjitha frakturave të fytyrës . Trauma e fytyrës në fëmijët përfshin çarje dhe
lëndimet e indeve të buta. Ka disa arsye për incidencën më të ulët të frakturave të fytyrës
në fëmijët .:fytyra është më e vogël në raport me pjesën tjetër të kokës , fëmijët janë më
rrallë në disa situata e lidhur me fraktura të fytyrës si automjetit profesionale dhe rreziqet
motorike , ka një përqindje më të ulët të kockave corticale, sinuses jane jo të zhvilluara.
Lëndime në kokë dhe tru janë të lidhura zakonisht me traumat e fytyrës , sidomos atë të
sipërme të fytyrës , dëmtim i trurit ndodh në 15-48 % e njerëzve me trauma
Maksilofaciale. Për shembull ato mund të jenë emergjente dhe duhet të trajtohen para
lëndimeve të fytyrës . Masave të veçanta duhet të merren për të shmangur lëvizjen e
shpinës , e cila mund të përkeqësojë dëmtime të shtyllës kurrizore .
Menaxhimi infermieror
Njohja me pacientin dhe gravitetine traumës që e shoqëron
Një nga aspektet më të kërkuara të praktikës emergjente është menaxhimi I pacientit që
ka pësuar traum faciale.Kur dëmtimet maxilla-faciale duken të qëndrueshme pacienti
befas shkon nga një gjëndje normale në një gjëndje jonormale fizike.
Qëllimi është që tju ndihmojë ju në njohjen dhe diagnostikimin infermieror ,
menaxhimin e pacientëve që kanë dëmtime traumatike maxilla-faciale.
Personeli që merr pjesë në vlerësimin fillestar dhe menaxhimin e pacientit duhet të kenë
njohuri të plota anatomike, fiziologjike, fizpatologjike të traumave maxilla-faciale.
Qëllimi tjetër është që të ofrojë bazat themelore të nevojshme për të vlërësuar pacientët
me fraktura të skeletit të fytyrës.
Gjithpërfshirja e vlerësimit fillestar dhe menaxhimi shpesh përcakton nëse pacienti
mbijeton nga plagët e marra nga trauma maxilla-faciale.
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 32
Zakonisht dëmtimet e kokës dhe të qafës përfshijnë rrugët ajrore dhe vazat e gjakut,
prandaj reanimimi kardio-pulomnar duhet respektuar në mënyrë rigoroze për në fazën
kryesore të vlerësimit dhe mënaxhimit të pacientit.
Munësitë që të mbijetojë janë tek ato të cilat janë plagosur nga automjete sesa ato që janë
suluar.
Mosha më e prekur është ajo pediatrike
Dy vecori janë:1-Lirimi I rrugeve ajrore 2-Stabilizimi I kolonës vertebrale
Rruga ajrore është shqetësimi I parë, pacientët me traum maxilla-faciale mund të
humbasin dhe rrugët ajrore për shkak të mungesës së mbështetjes të gjuhës nga fraktura
mandibulare ose pengimi I rrugëve ajrore nga gjaku dhe mbeturinat.
Goja dhe orofaringu duhet të jenë të patruara nga mbeturinat që futen nga goja ose hunda.
Për pacientët të paqëndrueshëm është I këshillueshëm intubimi endotrakeal, por duhet
vepruar me kujdes për shkak të mundësive të dëmtimeve të qafës dhe kolonës vertebrale.
Duhet të supozohet se një pacient I cili ka pësuar një frakturë faciale ka një frakturë të
cervikales.Pasi pacienti stabilizohet për dëmtime të kolonës vertebrale ju mund të filloni
të vlerësoni regjimin maxilla-facial.
Nëse është e mundur merret historia e ngjarjes, si ka ndodhur dëmtimi:
Vlersohet lloji I dëmtimit psh: depëertues të mprehtë I cili ka më shumë gjasa për të
dëmtuar nervat, enët e mëdha dhe nëse është traum e hapur ka gjasa të ketë frakturë të
skeletit facial.
Disa pyetje që I bëhen pacientit:
1-a shihni në pamje te dyfishtë? Prania e diplopisë mund të tregojë frakturë të brendshme ose
periorbitale.ajo duhet të klasifikohet si simptomë jospecifike megjithatë për shkak të edemës
periorbitale mund të shkaktohet.Prania e diplopisë vetëm në një sy duhet të konsultohet tek
okulisti.
2- A ka ndonjë fushë të mpirë në fytyrën tuaj?Shikohet për defiçitet neurosensore sepse tregon
për frakturë skeletike faciale në koletet dhe goramenin ku kalon nervi frigeminal.
3-Kur kafshon keni dhimbje?
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 33
4-Cila fushë në fytyrën tuaj është dëmtuar?
5-Të dhemb kur hap gojën?Prania edhimbjes kur vjen nga një përpjekje për lëvizje funksionale të
mandibulës mund të tregojë se fraktura skeletike ka ndodhur.Ka raste kur dhimbja nuk shkon
direct në regjionin e duhur.Dhimbja në këndin e mandibulës mund të tregojë frakturë në atë
vend.Dhimbja në regionin facial mund të jetë frakturë zigomatiko maxillare complete
Vlersimi klinik I regionit maxilla-facial duhet të kryhet para se të bëhet radiografi dhe duhet të
përfshijë:
a-indet e buta
b-nervat
c-skeletin
d-Daljen e dhëmbëve
Inspektonhet në kavitetin oral për laçeracione ose dëmtime të rënda
Duhet të shikohet për fragmente të dhëmbëve ose trupave të huaj që mund të gëlltiten
Në indet e buta janë veretuar edema dhe ekimoza të gjithë dhembët e dëmtuar, larguar
duhen trajtuar, mund të jenë ngulur në indet e buta ose mund të kenë kaluar ne stomak
ose në vendin e ngjarjes.
Cdo pacient qe ka pengesa në rrugët ajrore të pjesshme apo të plotë duhet të bëjë
radiografi toraksi për të parë ndonjë trup të huaj në pulmone ose abdomen.
Një shqyrtim I skeletit përfshin: 1-inspektimin 2-palpacionin
Duhet të inspektohet me kujdes cdo lëng qe del nga hunda sepse mund të jetë likid
cerebrospinal(LCS)Prania e rhinoresë me LCS tregon për çarje të basis crani dhe duhet
bërë scanner.
Fraktura e mandibulës mund të jetë në këndet e saj, ramusin e saj, simfiza. Vijnë nga
goditje me motor, me mjete të fortat.
Pacienti pyetet 1-kur kafshon ka dhimbje? 2-a e ndjen mjkrën të mpirë? 3-a ka dhimbje
në nofull?
Ekzaminimi I plotë klinik përfshin inspektimin dhe prekjen. Shqyrtohet fytyra për enjtje
dhe asimetri. Asimetria mund të jetë e vogel por mund të jetë e ekzagjeruar kur ka
hematoma të mëdha, multiedema, zhvendosje.
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 34
Shikohet për problem auditive, ekzaminim intratimpanik sepse mund të ketë hemoragji.
Inspektimi intraoral. Duhet të mbajë gojën hapur sat ë bëhet inspektimi visual I daljes së
dhëmbëve.
Menaxhimi I frakturave mandibulare: -Gjuha e mbështetur nga mandibula dhe thyerja e
saj mund të dëmtojë rolin mbështetës dhe mund të bjerë gjuha. –Vendoset kanjula Mejo.
Peridha preoperatore
Pas vlersimeve dhe inspektimeve te ndryshme gjykohet nëse pacientit I duhet ti nënshtrohet një
interventi apo jo, nëse po përgatitemi për një kujdes preoperative periudha e cila konsiston nga
marrja e vendimit për t’iu nënshtruar interventit kirurgjikal dhe mbaron në castin e transferimit të
pacientit në tavolinën operatore.
Objektivat preoperatore
-Të minimizojmë komplikacionet në periudhën postoperatore
-Të vlerësojmë kushtet fizike të pacientit
Përgatitet pacienti psikologjikisht nëse është koshient, për llojin e interventit, procedurat që do të
ndiqen, largojmë ankthin.
Diagnozat infermierore
Humbje e statusit neurologjik si pasojë e traumës dhe dëmtimit të rëndë.
Prishje e integritetit lëkurës si pasojë e forcës së ushtruar nga dëmtimi.
Ankth dhe frikë si pasojë e interventit kirurgjikal( në rastet e një pacienti me status
neurologjik të ruajtur)
Ndërhyrjet infermierore
Qëllimi është parandalimi I komplikacioneve postoperatore
ABCDE
Matja e shenjave vitale
Marrja e një historie të plotë të traumës
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 35
Mosha
Prezenca e dhimbjes
Bilanci hidrik dhe elektrolitik e korigjojme përpara interventit
Fuksioni kardiovaskular, pulmonary, renal, gatroinestinal, heparit, endokrin, neurologjik,
hematologjik, historia medikamentoze, prezenca e traumave të tjera, zakonet e shëndetit
Informohemi rreth alergjive të mundëshme
Nëse pacienti është koshient reduktohet ankthi dhe frika, terapi psikologjike dhe
medikamentoze hypnotic , opiate, antikolinergjik.
Rezultatet e pritshme
Parametrat vital ne kufinj normal
Funksionet e sistemeve kardiovaskular, pulmonary, neurologji, gatstrointestinal, renal,
hepatic, hematologjik normal
Pacienti nuk raporton dhimbje
Pacienti I qetë
Periudha intraoperatore
Ështe periudha që fillon në momentin kur pacienti hyn në sallën operatore deri në momentin kur
pacienti kalon në dhomën e terapisë intensive ose në pavion.
Diagnoza infermierore
Humbje masive e gjakut si pasojë e dëmtimit të nervave dhe enëve të gjakut.
Hipoksi si pasojë e bllokimit të rrugëve ajërore.
Edemë si pasojë e gjakderdhjes.
Laçeracione dhe prishje të integritetit të lekurës si pasojë e focës së dëmtimit, dhe
incizionit.
Mundësia e e nje infeksioni per shkak te futjes se mikrobeve ne plagen operatore si
pasoje e moszbatimit korrekte te parimeve te asepsise
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 36
Ndërhyrje infermierore
Parandalimi i infeksionit
Për të parandaluar një infeksion gjatë kryerjes së operacionit ,zbatohen në mënyre rigoroze
rregullat e vendosura .Nëse vihet re prishja e sterilitetit të ndonje instrumenti kirurgjikal ,vihet në
dijeni kirurgu dhe antarët e tjerë të grupit steril.
Kontrrolli i hemoragjisë
Asistim në vendosjen e drenave.
Administrimi i lengjeve
Kryhet nga anestezisti por me asistimin e infermierit .Infermieri mban shënim llojin e perfuzionit
,sasinë e tij .Gjatë aplikimit të perfuzioneve të ndryshme sidomos të gjakut ,observon me kujdes
dhe ia tregon anestezistit etiketat e shisheve ose qeseve të gjakut dhe datën e skadences .Gjatë
operimit ndiqet dhe matet sasia e urinës.
Observimi dhe gadishmëria
Pacienti vrojtohet herë pas here per ngjyrën e lekurës e të thonjve për cianozë .Ndiqet ritmi dhe
sasia e urinës.Nëse vihet re pakësim të saj, lajmërohet anestezisti .Plotësohen nevojat e kirurgut
në një kohë të shkurtër .
Observimet e kryera regjistrohen dhe pas përfundimi të operacionit i tregohen kirurgut,dhe
reanimatorit.
Rezultatet e pritshme
Infeksioni nuk është i pranishëm sepse janë zbatuar në menyrë rigoroze rregullat e
asespisë.
Nuk ka hemorragji.
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 37
Diureza dhe niveli i elektroliteve normal.
Fascies normal, dhe shenjat vitale në kufinj normal
Periudha postoperatore
REZULTATET: Pacienti do të përjetojnë komplikime minimale nga operacioni .
Diagnoza infermierore
Dhimbje akute si pasojë e plagës postoperative
Një frymëmarrje joefektive në lidhje me anestezinë ose/dhe me praninë e sekrecioneve në
rrugët e frymëmarrjes
Deficite në lëngje
Rreziku për infeksion si pasoje e prerjes kirurgjike.
Njohuri të mangëta : në lidhje me kujdesin dhe sëmundjet që lidhen me mungesën e
informacionit.
Ndërhyrje infermierore
Monitorojmë shenjat vitale cdo 2 orë x 4 orë ; pastaj cdo 4 x 8 orë ; pastaj cdo 8 orë
Vlerësojmë për edemë fytyrën cdo 4 orë x 24 orë për të ruajtur udhë ajrore patentë .
Aspiro për heqjen e sekrecioneve të përgjakshme në gojë për të siguruar respiracion
maksimal
Menaxhimi i dhimbjes:
a . Inicimi i protokollit të dhimbjes sipas rastit
b . Vlerësojmë dhe dokumentojmë raportin e dhimbjes së pacientit : vendndodhja , lloji ,
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 38
kohëzgjatja dhe ashpërsia . Përdorimi i shkallës së dhimbjes 0-10 ( 0 = pa dhimbje
, 10 = dhimbje më të keq të imagjinueshëm )
c . Mjekojmë për dhimbje. Vlerëso / dokument përgjigjen ndaj ilaçeve .
d .Sigurojmë masat e rehatisë sipas nevojës : relaksimit , siguri , dhe kompresë të ftohtë
Ushqyerja :
a . Të vlerësohet pacienti për nauze dhe vjellje që mund të jetë një përgjigje për anestezi
ose një grumbullim i sekrecioneve në stomak , brenda ditës së parë post- operative .
b . Udhëzojmë pacientin cdo të bëjë në vijim nëse ndodhin të vjellat:
c . Fillojmë dietën me lëngje
Rezultatet e pritshme
Shenjat vitale në kufinj normal
Rrugët ajërore të lira
Pacienti nuk raporton dhimbje
Peristaltika normale
Studimi statistikor
Traumat maxillo-facial rezultojne nga aksidentet, dhuna , armezjarri, reniet nga
lartesia. Mund të jenë të izoluara apo në kombinim me dëmtime të tjera serioze .
Trajtimi i tyre kërkon kujdes të veçantë e cila konsiston në shpëtimin e jetës ,
ruajtjen apo rivendosjen e funksionin e dhëmbëve dhe pamjen . Ne kete kapitull
do te paraqes menaxhimin trajtimin dhe kujdesin infermieror të lëndimeve
macillo - fasical në Spitalin rajonal Durrës.
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 39
Paraqitje
Trajtimi i plagosjeve maxillo – facial përfshin trajtimin e frakturave të kockave të fytyrës ,
lëndime DENTO - alveolar, dëmtime të indeve të buta të shoqëruara me dëmtime në kokë
kryesisht të qafës . Lëndimet maxillo - faciale klasifikohen si :
Lëndime të thjeshta që rezultojnë nga aksidentet vogla , reniet nga lartësitë , goditjet me
grusht . Ato karakterizohen nga një frakturë të thjeshtë lineare , të cilat mund të jenë
komplekse , por rrallë zhvendosëse. Zhvendosja dhe humbjen e indeve të eshtrave janë
minimale .
Lëndime dërrmues të tipit të shkaktuara nga rëniet nga lart dhe aksidentet me motor . Këto
janë thyerje të shumta , me zhvendosjen e fragmenteve dhe humbjen e indeve të buta . Shenja
të tjera janë gjakderdhje dhe gjendjet e shokut .
Lëndimeve me armë zjarri që lidhen me fraktura komplekse , me humbjen e eshtrave dhe
indeve të buta , të cilat paraqesin me një plagë hyrëse dhe një plagë të madhe dalje , lidhur
rregullisht me humbjen e indeve .
Qëllim
Vlerësimi i shpeshtësisë dhe shkallën e lëndimeve maxilla - fytyrës gjatë vitit 2012 me qëllim të
përmirësimit të metodave dhe të menaxhimit për një trajtim më të efektshme .Njohja me
rastet,shkaqet, shpeshtësinë , shpërndarjen, gjeografike, grupmoshat, gjininë , pacientet të cilët
janë nënshtruar operacionit dhe kujdesi infermieror në pacientët me trauma maxillo facial.
Objektivat
1-Percaktimi i llojit te traumes dhe nderhyrja
2- Shkaku dhe lloji i demtimit
3-Shperndarja sipas gjinise
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 40
4-shperndarja gjeografike
5-grupmoshat e prekura
Pacientët dhe metodat
-Metodologjia e studimit statistikor
Është studiuar baza e të dhënave të shërbimit të kirurgjisë për vitit 2012. Janë përdorur
regjistrat e shtrimeve të pacientëve për këtë vit. Statisikat jane marrë në kartotekën e Spitalit
Rajonal Durrës ne bazë të nomeklaturave përkatëse për Traumat Maxillo-faciale
Metodologjia që është përdorur është statistikë deskriptive spitalore.
Nr I pacienteve të marre ne studim është 64 gjatë vitit 2012.
Studimi I marrë është retrospektiv.
Ekzaminimi i rasteve është bërë në përputhje me:
1-Përcaktimi i llojit të traumës dhe ndërhyrja
2- Shkaku dhe lloji i dëmtimit
3-Shpërndarja sipas gjinisë
4-shpërndarja gjeografike
5-grupmoshat e prekura
Gjatë vitit 2012 janë regjistruar të gjithë pacientët me trauma maxillo - në departamentin e oro -
maxillo - faciale kirurgji të Spitalit Rajonal Durrës .. Janë analizuar frekuenca , lloji i lëndimeve
( fytyrë , thyerje të kockave, trauma DENTO - alveolar , lëndimet e indeve të buta ) ,
shpërndarjet sipas moshës , gjinisë dhe shkaqet. Thyerjet janë klasifikuar në bazë të vendeve
anatomike të prekura .
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 41
Qëllimi : i përdorimit të këtyre bazave statistikorte është: të parandalohen shkaqet e dëmtimit,
nje menaxhim diagnostik, një edukim shendetësor dhe një menaxhim sa më emergjent dhe i
përpikt, një menaxhim diagnostik.
Rezultatet dhe diskutime
Gjatë vitit 2012, numri i përgjithshëm i pacientëve të paraqitur në spitalin rajonal Durrës
ishte 64, 33 prej tyre kanë marrë vetëm trajtim të shkurtër , të tjeret janë nënshtruar
operacioneve të ndryshme në bazë të tipit, lokalizimit, dhe gravitetit te traumës.Nga të
dhënat statistikore pacientët të cilët janë nënshtruar ndërhyrjes kirurgjikale janë ata që
kanë pësuar fraktura të fytyrës, pra Lefort III kjo tregon që agjenti i cili ka shkaktuar këte
traum ka qënë me një forcë tepër të madhe veprimi, si forcat e drejtpërdrejta në një
aksident automobilistik, nga shpërthmi i një armë, rënia nga lartësia .
Mbi bazën e këtij studimi duhet të theksohet incidenca e lartë e këtyre traumave dhe
rëndësia që kanë.
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 42
Diagnoza
2012 Nr_
i_N
om
enk
latu
res
Sek
si
Gji
thse
j
Mosh
a 0
-4vje
c
Mosh
a_5_14_vje
c
Mosh
a_15_24_vje
c
Mosh
a_25_34_vje
c
Mosh
a_35_44_vje
c
Mosh
a_45_54_vje
c
Mosh
a_55_64_vje
c
Mosh
a_65_e_
lart
e_v
jec
Te_
op
eru
ar_
gji
thse
j
Nga zo
nat
rura
le
Nga D
urr
si
Nga r
reth
et
Thyerjete
e bazes se
kockes
801 M 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0
F 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
T 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0
Thyerjet e
kockes se
fytyres
802 M 12 0 1 3 0 5 2 0 1 11 3 9 0
F 9 0 2 5 2 0 0 0 0 4 5 4 0
T 21 0 3 8 2 5 2 0 1 15 8 1
3
0
Thyerjete
e hundes
803 M 12 0 2 5 3 1 1 0 0 4 5 6 1
F 4 0 3 1 0 0 0 0 0 1 4 0 0
T 16 0 5 6 3 1 1 0 0 5 9 6 1
Crregullim
et ne
daljene e
dhembeve
520 M 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0
F 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
T 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0
Semundjet
te ineve e
te forta te
521 M 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 43
Tabela përmbledhëse: Trauma maxillo-faciale viti 2012 Durrës
dhembeve
F 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
T 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0
Anomali te
dhembeve
524 M 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0
F 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
T 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0
Semundje
te
nofullave
526 M 12 0 3 3 2 2 1 1 0 2 3 7 2
F 7 2 3 1 1 0 0 0 0 1 3 0 4
T 19 2 6 4 3 2 1 1 0 3 6 7 6
Semundje
te indeve
te buta
528 M 2 0 0 0 1 1 0 0 0 1 0 1 1
F 2 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 1 0
T 4 0 0 1 2 1 0 0 0 2 1 2 1
Totali 26 3
0
8
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 44
Tabela 1
Llojii traumës/ gjinia Meshkuj Femra Totali
Thyerjet e bazës te kokës 1 0 1
Thyerje të kockës së
fytyrës
12 9 21
Thyerje të humdës 12 4 16
Çrregullime në daljen e
dhëmbëve
1 0 1
Sëmundje të indeve të
forta të dhëmbëve
1 0 1
Anomali të dhëmbëve 1 0 1
Sëmundje të nofullave 12 7 19
Sëmundje e indeve të buta 2 2 4
Totali 42 22 64
Nga numri total i pacientëve të prekur me traumat maxillo-faciale është 64 nga 64, 42
janë meshkuj dhe 22 femra.
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 45
Nëse bëjme një përllogaritje vetëm për vitin 2012 në spitalin rajonal Durrës janë paraqitur
rreth 33% të pacientëve me traum te kockës së fytyrës, 30% sëmundje te nofullës, 25%
thyerje të hundës, 6% sëmundje të indeve të buta.2% sëmundje të indeve të forta, 2%
anomali të dhëmbëve, 1% thyerje të bazës së kokës, 1% çrregullime në daljen e dhëmbëve
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 46
Në mënyrë të përgjithshme pa bërë një ndarje sipas diagnozës përkatësë, gjinia më e prekur
nga trauma maxillo-faciale janë meshkujt, me 66% nga numri total I këtyre traumave
Diagnoza/Shpërndarja Zonat rurale Durrës Rrethinat
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 47
gjeografike
Thyerjet e bazës te kokës 0 1 0
Thyerje të kockës së fytyrës 8 13 0
Thyerje të humdës 9 6 1
Çrregullime në daljen e
dhëmbëve
0 1 0
Sëmundje të indeve të forta të
dhëmbëve
1 0 0
Anomali të dhëmbëve 1 0 0
Sëmundje të nofullave 6 7 6
Sëmundje e indeve të buta 1 2 1
Totali 26 30 8
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 48
Një shpërndarje gjeografike vihet re midis zonave rurale, Durrësit dhe rretheve ku 30 raste kanë
ndodhur ne Durrës 26 nga zonat rurale dhe 8 rrethet.Nëse bejmë një përllogaritje ne përqindjë
41% zënë zonat rurale, 47% Durrësi dhe 125 rrethet.Përqindja e lartë e traumave të shkaktuara
në qytet mund të lidhet me shkakun më të shpeshtë të këtyre traumave , aksidentet
automobilistike.
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 49
NR I RASTEVE
Diagnoza2012 Nr I
rasteve
Nr I te
operuarve
Thyerje te bazes se kockes 1 1
Thyerje e kockes se fytyres 21 15
Thyerje e kockes se hundes 16 5
Crregullimet ne daljen e dhembeve 1 0
Semundjet e indeve te forta te dhembeve 1 0
Anomali te dhembeve 1 0
Semundje te nofullave 19 3
Semundje te indeve te buta
4 2
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 50
Diagnoza2012 Mosha
0- 4
Vjec
Mosha
5-14
vjec
Mosha
15-24
vjec
Mosha
25-34
vjec
Mosha
35-44
vjec
Mosha
45-54
vjec
Mosha
55-64
vjec
Mosha
mbi 65
vjec
Thyerje te
bazes se
kockes
0 0 1 0 0 0 0 0
Thyerje e
kockes se
fytyres
0 3 8 2 5 2 0 1
Thyerje e
kockes se
hundes
0 5 6 3 1 1 0 0
Crregullimet
ne daljen e
dhembeve
1 0 0 0 0 0 0 0
Semundjet e
indeve te
forta te
dhembeve
0 0 0 0 0 0 0 1
Anomali te
dhembeve
0 0 0 0 0 0 1 0
Semundje te
nofullave
0 3 3 2 2 1 1 0
Semundje te
indeve te buta
0 0 0 1 1 0 0 0
Totali 1 11 18 8 9 4 2 2
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 51
Konkluzione
Traumat maxillo-faciale janë shumë të rendësishme për shkak të incidencës shumë të lartë që
zënë në të gjithë tipet e traumave
Njohja , klasifikimi, indentifikimi etiologjik në marrjen përsipër të ketyre traumave është i
rëndesishëm pasi duhet bërë ndarja dhe klasifikimi sipas gravitetit të dëmtimit, ndjekja në
cdo hap që nga momenti i paraqitjes të sëmurit deri tek fundi i riedukimit dhe riadaptimit .
Menaxhimi i këtyre traumave është i lidhur ngusht dhe me kujdesin infermieror për këtë
arsye i është dhënë rëndësinë vecanti dhe paraqitjes teorike duke filluar që nga anatomia dhe
paraqitjes së etapave praktike të trajtimit të pacientit.
Rekomandime
Gadishmëri maksimale e personelit mjekësor dhe infermieror për të dhene ndihmën e pare
dhe deri te riedukimi shëndetësor ne traumat maxillo-faciale.
Riedukim dhe ndërgjegjësim për parandalimin e këtyre traumave vendosja e ligjeve te forta
për reduktimin e aksidenteve.
Sipas mendimit tim duke u nisur nga riedukimi posttrajtim duhet që stafi infermieror të ketë
një bashkpunim me logopedistin.
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 52
Rast klinik
Kam marr në studim dhe një rast klinik një pacient 26 vjec , mashkull, i cili ka pësuar një
frakturë të mandibulës në anën e majtë të saj.Shkaku i kësaj frakture ishte goditja me bryl, kjo u
vertetua pasi ju be nje panoramex. Pacientit ju shpjeguan dy metodat e trajtimit metoda e
reponimit dhe ajo me hapje dmth kirurgjikale. Pacientinm duke marr parasysh te gjitha
komplikacionet zgjodhi metodën e reponimit, imobilizimit ortopedik me tela fiksues sipas
metodës së Limbergut.
Pacientit ju mbyll kaviteti oral në okluzion për 21 ditë.Ju bë një ligature si në figurë.
Pasi ju hoqën ligaturat u
kontrrollua me një
panoramex dhe u pa që
ka filluar osifikimi.
Kujdesi infermieror
Pacienti përgatitet
paraprakisht se ;
1-do qëndrojë me gojën e
mbyllur për 21 ditë,
2-duhet të ushqehet vetëm me
lëngje,
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 53
3-nuk duhet të tentoje në asnjë mënyrë e moment të hap gojën
4-si pasojë e mos ushqyerjes normale mund të pësoje rënie ne peshe për rreth 6-8 kg
5-duhet të bëj lavazhh gojës me kamomil për të evituar erën e keqe te gojës
Pas vendosjes së ligaturës pacientit i japim përfuzione 2-3 flakone dhe 1 g- 2g antibiotik në ditë
për 3 ditë rresht
KUJDESI INFERMIEROR NE TRAUMAT MAXILLO-FACIALE
Denisa Vishkulli 54
Referanca
American Association of Oral and Maxillofacial Surgeons
American Academy of Emergency Medicine
American College of Emergency Physicians and Society for Academic Emergency Medicine
American Academy of Pediatrics, American Association for the Surgery of Trauma, American
Burn Association, and American College of Surgeons
American Venous Forum and Neë York Academy of Sciences
American Gastroenterological Association, American Physiological Society, American Society
of Nephrology, Association for Academic Surgery, International Society of Nephrology, Neë
York Academy of Sciences, and Society for Surgery of the Alimentary Tract
http://emedicine.medscape.com/article/434875-overvieë#shoëall