Küresel Kriz Sonrası Türkiye’de Finansal Sistem

“Bankacılık Sektörü”

Ekrem Keskin

Mayıs 2010

Sunum

Uluslararası gelişmeler Türkiye’deki gelişmeler

Bankacılık sektörüne yansıma

Sonuç

2Uluslararası Gelişmeler

Yapılanlar

Ortak çaba: finansal sektörün işlemesi, küçülmenin yavaşlatılması

Politika: güvenin korunması, finansal sektöre kamu desteği, likidite, genişletici maliye politikası

Etkiler: Merkez bankası bilançolarında büyüme, bütçe açıkları ve iç borç stokunda artış

Yeni dönem: kamu müdahalesinden çıkış, finansal sistemde yeni düzenlemeler, uluslararası işbirliği

3Uluslararası Gelişmeler

Toparlanma başladı

Sonuç:

Daralma yavaşladı; toparlanma sınırlı da olsa başladı; büyümenin zaman alacağı tahmin ediliyor, kırılganlık Var, GOÜ’in performansı daha iyi

Finansal sektör; yapılanma devam ediyor

Dış ticaret; düşüş ivme kaybederek sürüyor

Petrol ve emtia fiyatları; düşüş durdu, artış başladı

4Uluslararası Gelişmeler

Büyüme GOÜ’de daha hızlı

5Uluslararası Gelişmeler

Ticaret hacminde toparlanma

6Uluslararası Gelişmeler

Risk algısında değişiklik

7Uluslararası Gelişmeler

Risk algısında değişiklik

8Uluslararası Gelişmeler

Risk algısında değişiklik

9Uluslararası Gelişmeler

GOÜ sermaye girişi yeniden....

10Uluslararası Gelişmeler

Gelişmekte olan ülkelere sermaye hareketi (IIF; Yıllık, net)

50250450650850

1.0501.2501.450

80-89

90-99

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10thm

11thm

milyar dolar

-5

0

5

10

15%

GOÜ net sermaye hareketi Türkiye'nin aldığı pay (%)

Türkiye’ye yansımalar

Türkiye’de durum

Ekonomik faaliyet hızlı küçüldüTasarruf açığı azaldı, yapısı değiştiİşsizlik arttıEnflasyon ve reel faiz oranları düştüBütçe açığı arttı Sermaye girişi azaldı, cari açık küçüldü TL’ye talep güçlü kaldıFinansal sektör işlevini sürdürdü

12Uluslararası Gelişmeler

Gsyh: yıllık bazda, reel olarak yüzde 6 daraldı

13Uluslararası Gelişmeler

Gsyih (Sabit fiyatlarla, yıllık, %)

-10-8-6-4-202468

1012

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Tasarruf eğilimi: bileşenler hızlı değişiyor

14Uluslararası Gelişmeler

Tasarruf-yatırım dengesi (Gsyh'nın yüzdesi)

-12-10

-8-6-4-202468

101214

02 03 04 05 06 07 08 09thm

10prg

Tasarruf-yatırım dengesi Kamu Özel

İşsizlik oranı yükseldi

15

İşsizlik oranı (%)

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

02 03 04 05 06 07 08 Eyl 08 Ara 09 Mrt 09 Haz 09 Tem

Uluslararası Gelişmeler

Yıllık bazda sermaye girişi 50 milyar dolardan 8 milyar dolara geriledi.

16Uluslararası Gelişmeler

Sermaye hareketi (Yıllık, milyar dolar)

-20

0

20

40

60

02 03 04 05 06 07 08 09 10 Mrt

Banka dışı kurumlar Doğrudan yatırımPortföy yatırımı Bankalar

Beklenen reel faiz ilk kez sıfırın altına indi

17Uluslararası Gelişmeler

-5

0

5

10

15

20

02 03 04 05 06 07 08 09 10 Nis

Beklenen rel faiz (O/n ve TUFE'ye göre, %)

Kamunun artan kaynak talebi

18Uluslararası Gelişmeler

İç borç stoku, kredi stoku(Gsyh'nın yüzdesi)

25

30

35

40

45

02 03 04 05 06 07 08 09 10 Mrt

10

15

20

25

30

35

40

45

İç borç Kredi stoku

Bankacılık sektörüne yansıma

Kredi arzını ve talebini etkileyen faktörler

Kredi arzı

Ekonomide daralmaDış kaynak sınırıKamu talebiRisk algısının artması İhtiyatlı yaklaşımKredi riskinde yükselmeBilgi eksikliği

Kredi talebi

Ekonomide daralmaDış ticarette düşüşİşletme sermayesi ihtiyacında azalmaYatırımlarda düşüşYeniden yapılandırmaİşsizlikNet-hata

20Uluslararası Gelişmeler

Hızlı küçülme kredi talebini düşürdü

21Uluslararası Gelişmeler

Gsyh ve krediler (Sbt fiyatlarla, yıllık % değ)

-10-8-6-4-202468

1012

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

-70-60-50-40-30-20-10010203040506070

Gsyh TL krediler (sağ)

Bankalar özel sektöre krediyi azaltmadan kamuya da ilave kaynak sağladılar

22Uluslararası Gelişmeler

Krediler ve menkul kıymetler*(Milyar TL)

2002 2008 2009 2010 Mrt

Toplam krediler 53 353 372 397

Ticari şirketler 46 239 246 264

KOBİ 81 77 82

Tüketici kredileri 7 114 126 133

Menkul kıymetler 86 194 261 274

* Mevduat, kalkınma ve yatırım bankaları

Kredi riski arttı...

23Uluslararası Gelişmeler

Rasyolar*Haftalık verilere göre (%) 03.10.2008* 26.12.2008 31.12.2009 30.04.2010

Takipteki alacaklar (net)/krediler 0,6 0,7 1,0 1,1Takipteki alacaklar (brüt)/krediler 3,2 3,6 5,7 7,0Özel karşılık/takipteki alacaklar 81,4 80,8 82,9 84,8

Takipteki tüketici kredileri/tüketici kredileri 1,8 2,3 4,3 3,7Takipteki kredi kartları/kredi kartları 6,2 7,2 11,6 10,6Takipteki kurumsal krediler/kurumsal krediler 3,2 3,6 5,3 8,4Bilgi için Kobi 4,0 5,3 8,4 8,1* Mevduat, kalkınma ve yatırım bankaları

** Kobi için oranlar Mart 10 itibariyledir.

Özkaynaklar güçlü

24Uluslararası Gelişmeler

Özkaynaklar ve sermaye yeterliliği

1020304050607080

02 03 04 05 06 07 08 09 10 Mrt

10

15

20

25

30

35

Özkaynak (milyar dolar) Standart rasyo (sağ eksen, % )

Karlılıkta iyileşme...

25Uluslararası Gelişmeler

Özkaynak karlılığı (yıllık, %)

0

5

10

15

20

25

30

02 03 04 05 06 07 08 09 10 Mrt

ÖK DİBS ortalama faizi (%)

Sonuç

Sonuç

• Bankalar ekonomiye yük olmadılar, sorunun

sınırlanmasına destek oldular • Bankalar hem Hazine’yi hem özel sektörü

fonlamaya devam etti• Bankaların üstlendikleri riskin tamamına

yakını Türkiye riski (Hazine’ye ve özel sektöre

ait); “zehirli varlık” değil

27Uluslararası Gelişmeler

Beklentiler

• Güçlü özkaynaklar ve düşen faiz şu ana kadar karlılık performansını olumlu etkiledi.

• Kayıtlı, rekabetçi ve riski ölçülebilen işletmeler ve projeler için faiz oranları düştü.

• Özkaynakları güçlü, aktifleri kaliteli, likiditesi yüksek ve karlı olan bankalar hem güven sağlıyor hem de büyümeye destek olacaktır.

28Uluslararası Gelişmeler

Beklentiler

• Dışarıdaki gelişmeler olumluya döndükçe ülkemizde toparlanmanın daha hızlı olacağı tahmin ediliyor.

• Uluslararası bankacılıktaki iyileşmelerden Türkiye’deki bankalar hızlı ve olumlu yönde etkilenecektir.

• Kamuda kaynak ihtiyacı azaldığı ölçüde kredi stoku büyümeye devam edecektir.

29Uluslararası Gelişmeler

Gündem

• Uluslararası alanda düzenlemeler– BIS– IMF– FSB

• Kırılganlıkların azalması, büyümenin yaygın hale gelmesi

• Ülke notunun yükselmesi

• Kayıtdışılık ile mücadele

• Türkiye’de finansal sektörün büyütülmesi

30Uluslararası Gelişmeler

Gündem

31Uluslararası Gelişmeler

Finansal sektörSeçilmiş göstergeler, 2008Gsyh'ya oranı, %

Dünya GOÜ TR

Banka aktifi 160 87 77Sermaye piyasası 192 79 48 Hisse senedi pd 55 42 19 Tahvil ve bono 137 38 29 Kamu 52 23 29 Özel 85 15 0Toplam 352 167 125

Kaynak: IMF, Global Financial Stability Report, Spt 2009

Gündem

32Uluslararası Gelişmeler

Türkiye-AB Seçilmiş göstergeler 2008

AB Türkiye AB/Türkiye

Kişi başına gelir Euro 25.110 7.386 3,4Kişi başına aktif Euro 84.711 5.453 15,5Aktif/gsyh % 337 77 4,4Kredi/gsyh % 154 39 4,0Konut kredileri/gsyh % 38 4 9,3Mevduat/gsyh % 134 48 2,8Kredi/aktif % 46 50 0,9

Kaynak: Avrupa Merkez Bankası, BDDK, TBB, TUİK

Gündem

33Uluslararası Gelişmeler

Türkiye-AB Seçilmiş göstergeler

2008 AB Türkiye

TGA (karşılık öncesi)/krediler % 2,9 3,7Özkaynaklar/toplam aktifler % 2,5 15,3Aktif karlılığı % -0,2 1,8Özkaynak karlılığı % -8,4 15,3Gelir/gider % 78,7 83,4Enflasyon % 3,3 10,1

Kaynak: AB Merkez Bankası, IMF, BDDK, TBB, TUİK

Teşekkür ederiz.