Zana

Nëna e Zanës Riku

Eli

Azizi

novele

Autori: Liljana Shanto Layout: Elton Rama Foto: Ledio TopalliMake-Up: Ada Galanxhi Regjia: Gjergji Trola, Lorenc Kajo

Ku është vendi im...

Shoq

ata Artistëve të Rinj të Skenës

Assocation of Youth Artists of the Sce

ne

SH. A. R. S.SH. A. R. S.

A. Y. A. S.A. Y. A. S.A. Y. A. S.

Zana ndjehet e emocionuar.

Papritur Zana vrenjtet.

02

04 05

03

I fola gjatë për ty përgjegjëses sonë… ajo është shumë e mirë. “Sille nesër- më tha- se Mirjami, një shoqja jonë, merr lejen e lindjes”

Ke për ta parë vetë se sa e mirë është Zana!

Dale... dale, se m’u rritën veshët mua!

Ç’thua, moj? Pse mos gëzohen ata se vajza po u futet në punë?

Hë, më trego...

Kurrë s’do ta harroj këtë që po bën për mua… je më shumë se një mike… je një motër, Eli!

Eli… si do ua them këtyre të shtëpisë?

O Zot, Eli... të futem në punë... në rrobaqepësi… të mësoj të pres e të qep... o Zot.. o Zot!

Zana me fshesë në dorë pret në oborrin e shtëpisë Elin, shoqen dhe fqinjën e saj.01

Çdo gjë në rregull!

Vërtet?

Vajzat janë duke u kthyer nga rrobaqepësia.07

Zana i flet me zë të ulët së ëmës.09

10 11

Në shtëpi. I ati në tavolinë, ndërkohë që Zana dhe e ëma i shërbejnë

08

06

Po çmendem… aq më pëlqeu, sidomos ai kursi 2-vjeçar që do bëjmë për prerje-qepje ma hoqi trurin fare. O Zot, nuk dua që ta humb këtë punë, Eli!

Pse ç’ka ngjarë?

Si the?

Epo binde Zana. Ti do mësosh një zanat që do të hyjë në punë gjithë jetën.

Hë, si t’u duk ... se si shumë e menduar po na rri.

Eja pak nga dhoma tjetër!

Mami, Eli më ka gjetur punë!

Shkova e pashë vetë dhe u regjistrova. Është një rrobaqepësi, ka dhe një shkollë 2-vjeçare për të mësuar prerje dhe qepje.

Babanë e kam shumë fanatik. Ti e di ai s’më le të kapërcej pragun e shtëpisë vetëm.

12

14

17

13

15

16

Nëna shqetësohet.

Në derë duket babai.

Zana kthehet në shtëpi shënd e verë.

Nëna ja bën me dorë për t'ia kujtuar.

Po çfarë thua, moj! Yt atë s’ka për të të lënë kurrë!

Mami, më ndihmo! S’dua të rri kërcu gjithë jetën… dua të mësoj, të punoj… jam e re.

Hë ju të dyja… çu... çu gjithë ditën. Po dal unë.

Si do të bëjmë… ky s’ka për ta pranuar kurrë!

Moj, ku është kjo Zana? S’e kam parë gjithë paraditen sot.

Hë, si ia kaluat tek ditëlindja e Elit?

O Zot!

Mirë….

E ka marë Eli për drekë, kishte ditëlindjen.

Ë?

Nesër është dita e parë e punës. Më ndihmo… thuaj ç’të mundesh, do vijë të më marrë Eli.

18

21

19

22

20

Zana mbledh veten dhe e përqafon të jatin

Azizi i shqetësuar duke parë orën.

Në dhomën e Zanës nëna vjen me të shpejtë.

Nëna ka dalë në rrugë. Ajo është e trembur. Ecën pa ditur ku të shkojë.

Oh, shumë mirë, babi! Tërë kohës të ka kërkuar… I

thashë se je në ditëlindjen e Elit.

Mirë, moj, mirë… po nesër, nesër ç’do t’i them unë atij?

Mirë, mirë... lëri këto, se s’je më e vogël.

O Zot, mami! Sa mirë e ndjej veten.

Sajo ndonjë gjë, të lutem!

Ku është Zana deri në këtë orë?

Tek Eli gjithë ditën? Shko thirre urgjentisht!

Ka shkuar nga Eli…

23

26

24

25

27

Nëna shkon në rrobaqepësi dhe takon Zanën. Të dyja nisen për në shtëpi tepër të mërzitura.

Në shtëpi. Azizi iu del përpara i egërsuar.

Azizi i habitur .

Pa ty s’kthehem, ai do të na vrasë

Dy orë t'u desh për të ardhur në shtëpi ty? Ka ndërruar shtëpi Eli kështu?

Ku ishe moj ti? Fol! Çfarë the moj?

M’u desh t’i thosha një gënjeshtër përgjegjëses!

Po unë si t’ja bëj?

Po ç’të bëja unë? Ai sheh orën e të kërkon ty.

Jo, po …

Në punë!Jam futur në punë baba, në rrobaqepësi, jam regjistruar dhe në një kurs 2-vjeçar, do mësojmë të presim dhe të qepim.

Na fal, po ne …

28

30

32

31

33

29Azizi është i tërbuar.

Në dhomë Zana ka rënë në shtrat duke qarë. Nëna i rri pranë.

Zana qan dhe s’përgjigjet

Duket Azizi, i cili i drejtohet me inat Elit.

Tek dera ka ardhur Eli për ta kërkuar Zanën për punë.

Azizi i kthen shpinën Elit.

Këtu është bërë nami Eli, të zezat ne. Azizit i ka ikur mendja fare.

Dëgjo këtu ti, mos eja më në këtë shtëpi.

Ik të thashë e mos u duk më! Zana s’ka për të dalë nga shtëpia.

Dhe unë s’di asgjë!? Gur varri jam unë këtu?

Këtu në shtëpi do bëhet si them unë, s’ka punë, s’ka shkollë, kuptove? M’u hiq sysh tani!

O zot!

Po çfarë thoni kështu, babi i Zanës? Unë Zanën e kam si motër.

O Zot, asgjë s’po kuptoj!

A të pata thënë moj bijë? E njoh unë atë.

34

37

35

38

36

Herët në mengjës. Zana e veshur e me një çantë në dorë del nga shtëpia në majë të gishtave, hap derën dhe ikën.

Azizi hap derën e dhomës së Zanës. Bosh.

Në shtëpinë e Zanës, i ati dhe e ëma janë ngritur e po pinë kafenë.

Azizi dhe nëna kërkojnë në të gjithë shtëpinë.

Djemtë i kishin shitur tokat.

Riku do nisej për të ardhur, ma tha dje në telefon.

Ku është Zana? S’qenka!

Uh, shyqyr! Po kur do na vijnë?

Oh, shpirti i nënës! Pse s’thua ti, t’i përgatis jufkat që m’i ka aq qejf!

Zana!?

Ka ikur? Edhe këtë ma bëri? Pa lejen time…pa lejen time,

39

41

40Eli dhe Zana rrugës duke u kthyer nga puna

Ato janë ndalur përpara shtëpisë së Zanës.

43 44Zana hap derën e shtëpisë. I jati është tym. Azizi ngrihet dhe e kap për flokësh të bijën duke e tërhequr zvarrë.

Po tani ç’të bëj Eli… ku të mbytem?

Unë po shkoj në shtëpi.

E solle kokën ti!?

Aaaaaaa…

Lëri këto Eli, e di që mi thua për të më dhënë zemër.

Kjo do të thotë të bëhesh armike me babain tim… ti dhe familja jote…

Po të duash, eja në shtëpinë time!

Mirë atëherë, kujdes Zana! Përpiqu t’ia mbushësh mendjen babait dhe ja ku po të them ... ti ke talent për rrobaqepëse. Ku ta dish? Mbase nesër mund të bëhesh stiliste.

Baba!

Lëre vajzën, Aziz!

Do mbyllesh në dhomë e s’dua të ta shikoj më surratin.

Të uroj fat atëherë!

Po si t’ia bëjmë, pra?

42 Zana duke hyrë në shtëpinë e saj.

45

49

46Azizi mbyll dhomën me çelës.

Azizi ngrihet për të shkuar tek dera.

Azizi i tërbuar.

Nënës nuk i ngelet gjë tjetër vetëm të qajë.

As ti s’ke për t’u futur këtu, dëgjon?

S’ka bukë! Aty të ngordhë. Mua të ma shkelë fjalën ajo? M’u hiq dhe ti sysh tani! Hajt!

Rri moj ti aty! E hap vetë! Ia tregoj unë asaj!

O Zot, o Zot!

Po bukën…?

47 Nëna dhe Azizi janë në sallonin e shtëpisë. Situata është e tensionuar. Bie zilja e derës.

Mos e hap, s’dua të shoh njeri.

Po të shohim se kush është.

48 Zilja bie pa pushim. Azizi ngrihet në këmbë i nxehur.

Kush është kjo që na e dogji zilen, Eli?

Po ta hapim, o burrë!

Crrrrrrr Crrrrrr

50 51

52

53 54

Tek dera e hapur Riku, djali i dytë i Azizit.Ore ju jeni shurdhuar apo si? E dogja zilen duke i rënë.

Pse kë prisnit ju që të ishte?

E kush na qenka kjo Eli, kuçedra?

Tamam ashtu është!

Çfarë ka ndodhur o baba?

Ku është Zana, nuk po e shoh!

U të keqen nëna!

Thamë se ishte Eli, fqinja dhe…

Eeeee...

Eli…A do të hash?

Në dhomë është…

Rri njëherë qetësohu!

Mbylle moj ti!

Ah, ti qenke!

55 56

57

59

58

Riku bën të hapë derën e Zanës por sheh që ajo është e mbyllur me çelës. Riku i kthehet të jatit

Pse është e mbyllur me çelës?!

Çfarë ka bërë Zana baba? Ka rënë në dashuri me ndonjë djalë?

Ku ka hyrë në punë?

Po hë pra, thuaje! Çfarë ka ndodhur?

Po kjo është gjëja më e mirë që ka bërë Zana o ba

E ka mbyllur babai…

Se na ka shkel fjalën, prandaj.

Zana ka hyrë në punë… Po… pa lejen time,

duke më gënjyer… A thua se ne jemi keq për bukën e gojës që të na punojë vajza!

Si the?

Më rrofsh o bir!

Si the? Po ta kishte bërë atë nuk do të kishte më vend në këtë shtëpi.

Në një rrobaqepësi… ia gjeti kjo komshija Eli… bashkë shkojnë e bashkë vijnë.

60 61

62

63

64

Azizi i nevrikosur merr xhaketën dhe del jashtë.

Riku dhe nëna në dhomën e Zanës. Zana qan.

Riku në celular flet me të vëllanë.

Në shtëpi janë të tre në tavolinë. Nëna, Azizi dhe Riku.

Dëgjo këtu.. rrobaqepëse është profesioni më i mirë për një grua. Ajo vesh shtëpinë dhe s’mbetet kurrë keq për lekë. Se do vijnë të tjerët të qepin tek ajo në shtëpi. Ç’të keqe ka?

Ç’ka ky kështu?

Nuk dua të rri në shtëpi si kërcu… dua të punoj .. të mësoj.. ç’të keqe ka… çfarë turpi po bëj? Përse të më sillet kështu?

Toni, dëgjo këtu! Zana ka gjetur punë në një rrobaqepësi, Po, pra, po babai është bërë si i tërbuar. I fola, po s’ha pykë fare. Merre sot nga ora 3 tek telefoni im Po ty të dëgjon më shumë. Në rregull!

Baba, thirre dhe Zanën.. s’ka lezet kështu!

Jo, s’dua ta shoh… çoja bukën në dhomë ti moj!

Këtë i thashë dhe unë.

Jo… kurrë!Do zoti e ia mbush mendjen, o bir… se jot motër e ka aq me qejf atë punë sa tërë kohës qan…

Do ta rregullojmë këtë punë Zana, të jap fjalën.

65

68

69

67

66Nëna duke çuar ushqimet në një tabaka, shikon nga Riku, i cili shikon orën. Ajo po i afrohet treshit.

Azizi ngrihet në këmbë duke shikuar me inat nga Riku

Bije zilja e telefonit të Rikut…

Alo, ah, ti Toni qenke! Aha, babai do të flasë me ty.

Alo, hë Toni! Mirë punët? Hë të lumtë! Aha, si the?

Thua t’ia ndryshojë mendjen Toni?

Nuk e di, po në këtë shtëpi ai vetëm Tonin dëgjon.

70

72

74

71

73

75

Hyn Azizi tym. Azizi ulet pranë Rikut. Nuk flet e nis të ndezë një cigare.

Riku ngrihet në këmbë dhe përgëzohet me të atin, i cili vazhdon të rrijë i vrenjtur.

Unë!

Mirë thotë…

Po ik moj ti… mos jep mend në kuvende burrash…

O Zot!

Baba.. nëse do më të mirën për Zanën, që nesër të jetë zonjë në shtëpi të vet, lëre të shkojë në punë e të mësojë. Këtu jemi në kryeqytet e jo në fshat, më kupton?

Ç’ma përsërit! E dëgjova vetë.

Ti ia kishe thënë Tonit?

Dëgjo, baba! Unë e bisedova gjerë e gjatë me Tonin. Ai është në një mendje me mua.

Po pra, se të kesh një zanat sot është një pasuri, o baba. dhe Zanës iu dha ky rast. Ne duhet ta falënderojmë atë Elin.

Po, po, të kuptoj.

Shqipëria mbetet ende në një fazë të hershme në lidhje me vëmëndjen që i kushton çështjeve gjinore, që nga punësimi e deri tek pjesëmarrja në vendim-marrje. Përpjekjet për të sjellë ndryshime pozitive në fushën e barazisë gjinore, hasin vështirësi të mëdha nga barrierat e thella kulturore në grupet e popullatës që e përjetojnë më së shumti këtë problem, i cili jo rastësisht shkon paralel me varfërinë.

Duke përdorur artin si një formë alternative efektive, SHARS në bashkëpunim me Ambasadën e Mbretërisë së Vëndeve të Ulta (Hollandeze) në Tiranë synon të adresojë problemet gjinore të shoqërisë shqiptare duke rritur ndërgjegjësimin e popullatës e sidomos të të rinjve mbi çështjet gjinore. Nëpërmjet artit dhe specifikisht fotoromancave me tematikë gjinore, ne sjellim një formë të re të të shprehurit dhe targetimit që ka për qëllim të ndryshojë qëndrimet e njerëzve në nivelin bazë duke ndihmuar kështu në krijimin e komuniteteve që integrojnë parimet e barazisë gjinore dhe drejtësisë sociale në jetën e tyre të përditshme.

Adresa: Rr. Thanas Ziko, Pall. 6, Shk. 3, Ap. 41, Tirana, Albania e-mail: sharsalbania@gmail. com Mobile: +355 68 20 61 105

76 Zana është ulur me nënën, babain dhe vëllain duke biseduar

Duke përdorur si taktikë krijimin e grupeve lokale teatrale të cilat do të iniciojnë diskutimin, analizën dhe veprimet konkrete në çështjet gjinore më kritike të komunitetit ku këto grupe artistike bëjnë pjesë,projekti i inicuar nga SHARS dhe i mbështetur nga Ambasada e Mbretërisë së Vëndeve të Ulta (Hollandeze) në Tiranë synon të;

Rrisë ndërgjegjësimin e të rinjve dhe komunitetit të cilit i përkasin mbi çështjet gjinore. Të thyejë heshtjen në zonat e targetuara rreth çështjeve gjinore dhe diskriminimit të grave.Të rrisë aftësitë e lidershipit dhe njohjes së të drejtave të njeriut.

Të pasurojë të rinjtë me mjete alternative me anë të të cilave ata mund të shprehin lirshëm opinionet e të transmetojnë mesazhe sensitive tek moshatarët, prindërit dhe pjesëtarët e tjerë të komunitetit.Rritjen e kapaciteteve të të rinjve për të punuar në grup, të zgjidhin probleme dhe të vlerësojnë kontributin dhe rolin e domosdoshëm të të dyja gjinive.

Shoq

ata Artistëve të Rinj të Skenës

Assocation of Youth Artists of the Sce

ne

SH. A. R. S.SH. A. R. S.

A. Y. A. S.A. Y. A. S.A. Y. A. S.outprint