Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 1  

B G E TBORDER GREEN ENERGY TEAM

B G E TB G E TBORDER GREEN ENERGY TEAM

 

 

 

กมภาพนธ 2552

บทนา: 

กลมบเจด (BGET) ไดทาการสรางระบบไฟฟาพลงนาขนาดเลกทหมบานเกระค ของชนเผาปกาเกอะญอ (กะเหรยง) ในอาเภอทา

สองยาง จงหวดตาก ไฟฟาทผลตนาไปใชทโรงเรยนประถมและวดในหมบาน งบประมาณในโครงการนไดรบการสนบสนนจาก

มลนธพลงงานเพอสงแวดลอม (มพส.) ความชวยเหลอในการกอสรางไดจากกลมตางๆ ดงน ชาวบานหมบานเกระค อาสาสมคร

นกศกษาจากโรงเรยน Spring Street International, สถาบน Village Studies จากประเทศสหรฐอเมรกา, และโรงเรยน

Engineering Studies Program (ESP) จากพนทพกพงชวคราวบานแมหละ อ.ทาสองยาง จ.ตาก

รายงานโครงการไฟฟาพลงนาขนาดเลก หมบานตะโปะป  

Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 2  

รายละเอยดโครงการ:

หมบานเกระค เปนหมบานชนเผาปกาเกอะญอ (กะเหรยง) ตงอยในอาเภอทาสองยาง จงหวดตาก ใกลอทยานแหงชาตแมเมย

พนทแหงนมความอดมสมบรณและความหลากหลายทางธรรมชาต พรอมทงมลาธารนาหลายสายไหลผาน และมทวทศนท

งดงาม หมบานเกระคประกอบดวย 49 ครวเรอน ชาวบานสวนใหญนบถอพทธศาสนา กะเหรยงเปนภาษาหลกทใชในหมบาน

แมวาชาวบานสวนใหญจะใชภาษาไทยได อาชพหลกของชาวบานทน คอ ทานา ทาไรพรก ยาสบ และพชผลอนๆ วฒนธรรม

ชนเผายงคงมใหเหนอย เชน การหาอาหารและสมนไพรจากปา รวมทงการทอผากะเหรยงใชเปนเครองนงหม เปนตน ใน

หมบานมสาธารณประโยชน คอ โรงเรยนหนงแหง วดหนงแหง และอนามยหนงแหง

ครวเรอนหลายแหงและสถานทสาธารณะบางแหงมระบบไฟฟาพลงแสงอาทตยขนาดเลกใช หรอระบบโซลารโฮม ระบบเหลาน

เปนโครงการของรฐบาลทตดตงมาประมาณ 3 – 5 ป ระบบโซลารโฮมเหลานประกอบดวย แผงโซลาร 120 วตต แบตเตอร

ตะกวกรดชนดรอบลกขนาด 125 แอมป-ชวโมง เครองควบคมประจแบตเตอรและเครองแปลงไฟอยในชนเดยวกน หลอดไฟ

ฟลออเรสเซนตขนาด 10 วตต สองหลอด และปลกเสยบอปกรณไฟฟาหนงปลก ถงแมวาระบบสวนใหญจะยงใชงานไดอยแตม

สญญานบงบอกวาระบบขาดการดแลรกษาเนองจากชาวบานขาดความรในการบารงรกษาอยางถกตอง

นอกจากระบบโซลารโฮมแลว ชาวบานเคยใชระบบไฟฟาพลงนาขนาดเลกมากทมการตดตงเมอ พ.ศ. 2546 เพอจายไฟฟา

ใหแกโรงเรยนและวด ระบบผลตไฟฟาได 500 วตต แตใชไดระยะหนงจนเครองผลตไฟฟามปญหาและใชการไมได แตทอพวซ

ทใชนนยงสามารถนากลบมาใชใหมไดในโครงการนเนองจากไมไดตดกาวเขาดวยกน

โรงเรยนระดบประถมทหมบานเกระคมนกเรยนตงแตระดบอนบาลถงระดบประถมศกษาปทหก มอาคารเรยนสองแหง แยก

จากกนโดยมสนามหญาขนาดใหญและสนามฟตบอลอยตรงกลาง นอกจากอาคารเรยนสองหลงแลว ยงมบานพกครสองหลง

และหองครวเลกๆ หนงแหง โรงเรยนมนกเรยนทงหมด 79 คน ทวดประจาหมบานโดยปกตจะมพระสงฆอยสามรปเพอประกอบ

พธกรรมทางศาสนาพทธ

การออกแบบระบบ:

แหลงนาทใชสาหรบระบบไฟฟาพลงนาขนาดเลกนอยหางจากหมบานตากวาหนงกโลเมตร ปรมาณนาทวดไดในเดอนสงหาคม

2551 (ชวงปลายฤดฝน ซงปกตมนามากทสด) คอ 1,238 ลตร/วนาท ใชวธการวดพนทของลาธาร ปรมาณนาทคาดวาจะเหลอ

ในชวงฤดแลง คอ ประมาณ 372 ลตร/นาท หรอประมาณ 30% ของฤดฝนทวดได เพอลดผลกระทบกบลาธารตามธรรมชาต

ระบบไฟฟาพลงนานออกแบบใหใชนา 18.6 ลตร/วนาท หรอประมาณ 5% ของปรมาณนาในลาธารชวงฤดแลง

โครงการทตดตงโดยบเจดครงนใชเครองสบนาชนดหอยโขงมาใชงานกลบทางเปนเครองผลตไฟฟา ขอดของการใชเทคโนโลยน

คอ ราคาเครองสบนาทตาเมอเทยบกบเครองผลตไฟฟาดวยพลงนา สามารถหาซอในทองตลาดไดทวไป อะไหลหางาย การ

Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 3  

บารงรกษาและซอมแซมไมซบซอน การเลอกเครองสบนาทตดตงในหมบานเกระค ตองคานงถงคณลกษณะของตางๆ เชน

อตราการไหลทใชในการออกแบบ และแรงดนนาทคาดไว

เครองสบนาของ Ebara รน MD 50-125/2.2 ถกเลอกโดยใชอตราการไหลท 18.6 ลตร/วนาท ความยาวทอนา 208.8 เมตร และ

ระดบความสงระหวางเขอนและหองเครองผลตไฟฟาประมาณ 10 เมตร เครองสบนานจะผลตไฟฟาได 1 กโลวตต

สาหรบระบบน ตวเกบประจหรอคาปาซเตอรตอในรป C-2C เปนตวเปลยนเฟสของเครองผลตไฟฟาจากสามเฟสเปนหนงเฟส

ขนาดตวเกบประจทใชคอ 40 ไมโครฟารด สามตว ตวหนงตอกบเฟสหนง อกสองตวตอขนานกนใหคาเปน 80 ไมโครฟารดและ

ตอกบไฟอกเฟสหนง ไฟเฟสทเหลอไมมตวเกบประจตออย ตวเกบประจนทาหนาทปอนกระแสสนามแมเหลกใหกบมอเตอร

ขดลวดเหนยวนา เพอใหมอเตอรเรมเดนเครองได และทาหนาทเปนเครองผลตไฟฟา (เจนเนอเรเตอร)

เครองควบคม

ขนาดสายไฟทใชจากหองเครองผลตไฟฟาคอ 16 ตารางมลลเมตร ระยะทางเดนสายไฟทงหมดในระบบประมาณ 1,385 เมตร

สายไฟขนาดนทาใหแรงดนลดลงตากวา 1% ซงรกษาระดบแรงดนของระบบไวท 220 โวลต

Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 4  

คณสมบตเครองสบนา (เครองผลตไฟฟา)นาหนก (กโลกรม) 34ความสงทใชงาน (เมตร) 5.6อตราการไหลทใชงาน (ลตร/นาท) 855กาลงไฟทใช (กโลวตต) 4กาลงไฟมอเตอร (กโลวตต) 2.2กาลงไฟมอเตอร (แรงมา) 3ประสทธภาพทจด ความสง-อตราการไหล (%) 70ชอการคา Ebaraรนของเครองสบนา MD 50-125/2.2

แรงดนไฟ (โวลต) 230กระแสไฟ (แอมป) 8.7ตวเกบประจ C (ไมโครฟารด) 40ตวเกบประจ 2C (ไมโครฟารด) 80

รายละเอยดของระบบเสนผานศนยกลางทอ (นว) 6ความสญเสยระดบความสง (%) 13.7ความสงทนาตก (เมตร) 10ความยาวทอ (เมตร) 208.8ความยาวสายไฟ (เมตร) 1385อตราการไหลของนาในฤดแลง (ลตร/วนาท) 371.5การใชนาในระบบชวงฤดแลง (%) 5กาลงผลตของระบบ (กโลวตต) 1ขนาดสายไฟ (ตารางมลลเมตร) 16ระดบแรงดนทลดลง (%) 0.8

แผนภาพระบบสายไฟของไฟฟาพลงนาขนาดเลก หมบานเกระค

คณสมบตของพนทตดตงและเครองผลตไฟฟา

Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 5  

การกอสรางระบบไฟฟาพลงนาขนาดเลก:

การตดตงระบบไฟฟาพลงนาขนาดเลก ตองคานงถงสวนประกอบตางๆ เชน เขอน ทอสงนา หองเครองผลตไฟฟา ระบบเดน

สายไฟ และอปกรณไฟฟาทตอภายในอาคาร โดยปกตการกอสรางตองใชแรงงานมากและตองแบงงานเปนสวนๆ เพอใหงาน

เสรจตามเวลา ซงระบบทหมบานเกระคนใชเวลากอสรางประมาณหนงสปดาห

เขอน

กอนทมงานบเจดเดนทางมาถงหมบาน ชาวบานไดชวยกนเปลยนทศทางการไหลของนาในลาธารจงทาใหบรเวณทจะสราง

เขอนคอนขางแหง นอกจากนชาวบานไดเกบหนและทรายเตรยมไวเพอใชผสมปนสรางเขอน เมอนกเรยนอาสาสมครชาว

อเมรกาและนกศกษาจากพนทพกพงชวคราวบานแมหละเดนทางมาถง กเรมชวยกนลาเลยงหนขนาดใหญโดยเรยงแถวสงกน

เพอวางเปนแนวครงวงกลมบรเวณทจะสรางเปนเขอน ทอสงนาถกวางฝงในเขอนขณะทชนหนทเรยงไวสงขน เพอเพมความ

แขงแรงของโครงสรางเขอน เราใชเหลกดดเปนโครงสรางตาขายกอนทจะเทคอนกรต

Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 6  

หลงจากเทคอนกรตทผสมแลวเปนโครงสรางเขอน และโครงสรางเขอนแหง เราใชถงทรายและกรวดวางเสรมไวเหนอและลาง

สนเขอนเพอเพมความแขงแรง นอกจากนเราใชตาขายปดปากทอสงนาเพอปองกนไมใหเศษไมหรอหนขนาดใหญเขาสทอได

ทอสงนา

สาหรบทอสงนา ใชทอพวซขนาด 6 นวเปนระยะทางประมาณ 250 เมตร ขอไดเปรยบคอสามารถใชทอเดมจากการตดตงระบบ

ไฟฟาพลงนาครงกอนหนาน ในหมบานเกระค ซงอยในสภาพเหมอนใหม ทอเกาถกถอดไวเรยบรอยแลวกอนททมงานบเจดจะ

เขาในพนท ทอเหลานมขอตอตอไวดานหนงแลว หลงจากตอทอสงนาเรยบรอยแลวและเรมทดสอบระบบโดยใหนาไหลเขาทอ

พบวาขอตอเดมนนไมไดทากาวไวจงมนาบางสวนไหลซมออก สวนนตองแกไขในครงตอไป

Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 7  

หองเครองผลตไฟฟา

หองเครองผลตไฟฟาเปนอาคารทมเครองผลตไฟฟา เครองควบคม และตวเกบประจของระบบตดตงอย ดงนนจดนเปนจดท

เปลยนพลงงานจากแรงนาตกทมาจากทอสงนาเปนพลงงานไฟฟาและถกสงตามสายไฟไปยงหมบาน ขนตอนหนงททาทายคอ

การวางทอใหไดตาแหนงและมมทตองการโดยใชขตองอและขอลด ระบบนเราใชของอ 45° สองตว ทสาคญคอตองลองตอขอ

ตอทกตวโดยทไมทากาวกอน เพอใหไดความยาวและตาแหนงทตองการ เพอลดแรงดนทอาจเกดขนกบชนสวนตางๆ และ

ตวเครองผลตไฟฟา

เพอปองกนเครองผลตไฟฟาและอปกรณควบคมอเลคทรอนกสตางๆ ถกทาลายจากสภาพอากาศและฝน โครงสรางอาคาร

เลกๆ ถกสรางดวยเสาคอนกรตสเสา และไมทหาไดในพนทใชเปนโครงของอาคาร แผนสงกะสใชทาผนงและหลงคา หลงจาก

สรางเขอน ทอสงนา และหองเครองผลตไฟฟาเรยบรอยแลว เราไดทดสอบระบบโดยการเปดปากทอสงนาทเขอน และวาลวนา

ทเครองผลตไฟฟา การเปดวาลวตองทาอยางชาๆ เพอปองกนการเปลยนแปลงแรงดนในระบบอยางรวดเรว ซงอาจทาใหแรงนา

กระแทกทอ หรอทเรยกวา “water hammer” ทาใหทอแตกเสยหายได อตราการไหลของนาทใชถงนาวดจากปรมาณนาทไหล

ออกจากทอนาทผานเครองแลวมประมาณ 8 ลตร/วนาท ซงตากวาทออกแบบไวเลกนอย อตราไหลตากวาทคาดไวเลกนอยน

อาจเกดจากระยะทอทเพมขนเนองจากตองเดนทอในเสนทางทแตกตางไปจากเดม และการสญเสยประสทธภาพจาก

โครงสรางเขอนและทอสงนา การเรมเดนเครองผลตไฟฟาตองใชแบตเตอรลกเลกขนาด 12 โวลต ตอกบขวของเครอง กอนจะ

เปดวาลวนาใหกงหนหมน หลงจากทาซาหลายครงเครองกเรมผลตไฟฟาท 220 โวลต

Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 8  

ระบบสายไฟ

การตดตงระยะทางสายไฟทงหมดประมาณ 1,300 เมตร เรมโดยการปรบพนททจะปกเสาไฟฟา เสาไฟฟาทใชเปนเสาคอนกรต

ใชแรงคนขนเสาไปปกตามทางเดนสายไฟ แตละเสามระยะหาง 20 เมตร การเดนสายไฟนนาทมโดยไท (ชางเทคนค) และ

ผชวยงานเปนนกเรยนจาก ESP หลงจากเดนสายไฟเสรจทกคนกมความมนใจในความสามารถในการเดนสายไฟของตน

อปกรณอเลคทรอนคส

สายไฟฟาเดนเขาทแรกคอทอาคารเรยนหนง โดยตอกบสะพานไฟ โวลตมเตอร แอมปมเตอร และมเตอรวดการใชไฟ มสะพาน

ไฟตอในแตละอาคารทเหลอ อาคารเรยนสองหลงและวดมหลอดไฟและปลกไฟตอเพอใหใชอปกรณไฟฟาตางๆ

Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 9  

กลมบเจดและผ รวมงาน:

กลมบเจด หรอ Border Green Energy Team (BGET) มสานกงานตงอยทอาเภอแมสอด จงหวดตาก ทางานในพนทเพอ

สนบสนนการแกปญหาโดยใชระบบพลงงานทดแทน พนททางานของกลมไดแก พนทพกพงชวคราวตามแนวชายแดนไทย –

พมา หมบานชนเผาพนเมอง ชมชนและโรงเรยนคนตางดาว และกลมทชวยเหลอทางการแพทยในประเทศพมา โครงการทได

ทาแลว ไดแก การอบรมการดแลรกษาและซอมแซมระบบโซลารโฮมเบองตน การตดตงระบบไฟฟาพลงนาขนาดเลก ระบบกาซ

ชวภาพจากมลสตว ระบบสบนาไฮโดรลกแรม ระบบผสมผสานไฟฟาโซลารเซลลและเครองผลตไฟฟาดเซล และการอบรมการ

ใชเตาอบพลงแสงอาทตย ทมงานบเจดประกอบดวยชนเผาปกาเกอะญอ (กะเหรยง) ซงเปนกลมชนเผาททางทมงานรวมงาน

ดวยมากทสด นอกจากนทมงานยงมอาสาสมครชาวตางชาตทมความรดานเทคโนโลยและดานอนๆ

โครงการศกษาชมชน หรอ Village Studies Program (สนบสนนโดย โรงเรยนนานาชาต Spring Street ทประเทศ

สหรฐอเมรกา) เปนกลมนกเรยนมธยมปลายและนกศกษาระดบปรญญาตร จากประเทศสหรฐอเมรกา

โรงเรยนนานาชาต Spring Street มลรฐวอชงตน ประเทศสหรฐอเมรกา เปาหมายของโรงเรยนคอตองการใหนกเรยนม

ประสบการณกวางในดานความหลากหลายของวฒนธรรมตางๆ กลมนกเรยนนไดรวมชวยเหลอการกอสรางระบบไฟฟาพลง

นาของบเจดมาแลวในโครงการกอนหนาน นกเรยนกลมนมความกระตอรอรนในการทางานสง และมความพยายามทางาน

รวมกบชาวบานในหมบานเปนอยางด

โรงเรยน Engineering Studies Program (ESP) เปนโรงเรยนในพนทพกพงชวคราวบานแมหละ อาเภอทาสองยาง จงหวดตาก

โรงเรยนมการสอนวชาทางดานวศวกรรมและเทคนค ไดแก วชาเครองกล คอมพวเตอร ภาษาองกฤษ และพลงงานทดแทน ม

ความหวงวานกเรยนผลภยเหลานจะสามารถใชความรความชานาญทไดรบจากโรงเรยนนไปใชในกรณทไดเดนทางไปประเทศ

ทสามเพอเปนประชากรของประเทศนนๆ หรอสามารถใชความรนใหเปนประโยชนในอนาคต ในการตดตงนมนกเรยนเขารวม

โครงการจานวนเจดคน

Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 10 

Border Green Energy Team  www.bget.org  หนา 11 

แผนทอทยานแหงชาตแมเมย