KOSMICZNE PLANY PEGAZ-A -...

Cena 4.20 zł (w tym 8% VAT) wydanie specjalne 2017

PRZEMYSŁ OBRONNY – MSPO 2017

NR INDEKSU 344583

GEN. LEON KOMORNICKI OCENIA POLSKIE WOJSKO

KOSMICZNE PLANYPEGAZ-A

� str. 28

� str. 36

Renishaw Sp. z o.o.

RESOLUTE™Pomiar bezwzględnej

pozycji w trudnych warunkach

� str. 44

Produkujemysilnik lotniczy ASz 62 IR

o mocy 1000 KM z elektronicznymwtryskiem paliwa zasilany benzyną

lotniczą oraz samochodową.Stosowany do napędu samolotów

AN-2, Y5B, M18 Dromader, Otter, Kruk

Wdrażamy do produkcjisilnik lotniczy PZL-200 o mocy 280 KM

zasilany benzyną samochodową

Prowadzimy prace konstrukcyjne nadsilnikiem lotniczym PZL-100 o mocy 100,150… KM zasilanym olejem napędowym

ul. Częstochowska 140, 62-800 KaliszNIP: 618-00-42-077, REGON:

250658668, KRS: 0000071223.tel. +48 62 504 6100fax: +48 62 504 6777

email: [email protected]

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Kalisz” S.A.

Jest zakładem polskiego przemysłu lotniczego, powstał w 1952 roku. Produkuje certyfikowane (rów-nież międzynarodowo) tłokowe silniki lotnicze ASz-62 IR do samolotów An-2 i M-18 „Dromader”. Sil-nik w trakcie modernizacji wyposażono w elektroniczny wtrysk paliwa, zwiększony resurs i moc.Przystosowany jest również do zasilania paliwem samochodowym (E95). WSK przeprowadza naprawy i remonty tych silników. Oferta handlowa zawiera produkcję kół i prze-kładni zębatych do przemysłu lotniczego, części do silników wysokoprężnych, pompy olejowe, kor-pusy pomp oraz inne elementy wymagające precyzji wykonania. Świadczy również usługi w zakresieobróbki mechanicznej oraz cieplnej, cieplno-chemicznej i galwanicznej. „Produkujemy i remontujemy również zespoły i części silnika TWD-10B do samolotu AN-28. Obecnieprowadzimy próby fabryczne z nowym lotniczym silnikiem tłokowym PZL 200 o mocy 280 KM orazprace konstrukcyjne nad nowym lotniczym silnikiem PZL 100 zasilanym olejem napędowym – infor-muje dyrekcja WSK „PZL- KALISZ” S.A.WSK „PZL- KALISZ” S.A. dostarcza swoje wyroby dla przemysłu lotniczego (silniki, podzespoły, czę-ści, usługi remontowe i kooperacyjne) oraz motoryzacyjnego (części do silników wysokoprężnych, ma-jących zastosowanie w pojazdach trakcyjnych, samochodach). Spółka występuje na rynku równieżjako kooperant w zakresie części maszyn roboczych (głównie koła zębate). Naturalny rozwój firmy to certyfikacja. I tak, aby sprostać wymaganiom stawianym przez nowoczesnyprzemysł lotniczy, firma uzyskała:• certyfikat ISO 9001-2008, • certyfikat AS 9100,• certyfikat PART 145,• certyfikat PART 21G,• certyfikat AQAP-2110,• certyfikat WSK w zakresie obrotu towarami o znaczeniu strategicznym,• certyfikaty NADCAP na azotowanie (gazowe, jonowe), hartowanie próżniowe, chromowanie, fos-foranowanie, pasywację, elektrodrążenie chemiczne, badania nieniszczące stanu powierzchni (NITALETCH) i defektoskopii magnetycznej.

Celem WSK „PZL-Kalisz” S.A. jest spełnienie wymagań jakościowych i bezpieczeństwa w wytwarza-nych wyrobach. „Chcemy, by każdy klient wiedział, że jakość, niezawodność i bezpieczne użytkowa-nie wyrobów jest naszym atutem” – mówi dyrekcja WSK „PZL-KALISZ” S.A.

Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Kalisz” S.A.ul. Częstochowska 140, 62-800 Kalisz,

NIP 618-00-42-077, REGON 250658668, KRS 0000071223.tel.: +48 62 504 61 00, fax: +48 62 504 67 77, email: [email protected]

www.wsk.kalisz.pl

01-496 Warszawa, ul. Korfantego 75tel. 22 832 42 51, 22 832 42 5322 832 42 54, fax 22 832 24 99e-mail: [email protected]

Redaguje kolegiumMariusz Piotr Gryżewski (redaktor naczelny)e-mail: [email protected]

Agnieszka Żądło (sekretarz redakcji)e-mail: [email protected]

Elżbieta Łagowska (redaktor wydania), Piotr Danilczuk, Piotr Nowacki, Tomasz Rekowski, Czesław Rychlewski, Magdalena Szczygielska, Michał TabakaAdiustacja i korektaAgnieszka Żądło,Magdalena Szczygielska

Dział marketingu i reklamy01-496 Warszawaul. Korfantego 75tel. 22 832 42 51, 22 832 42 53,

22 832 42 54, fax 22 832 24 99e-mail: [email protected]

Projekt i składMaxMedia (Daniel Kuciński)

Dystrybucja w PolsceEMPIK; INMEDIO Sp. z o.o.; RUCH SA

PrenumerataKIOSK24.PL; KOLPORTER SA;RUCH SA: Zamówienia na prenumeratę w wersjipapierowej i na e-wydania można składaćna stronie www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy kierować naadres e-mail: [email protected] kontaktując się z Infolinią pod nu-merem: 22 693 70 00.Druk: MaxMediaWydawcaMaxMedia, 01-932 Warszawa, ul. Estrady 67NIP 118-088-54-88

Numer oddano do druku: 24.08.2017 r.Za treść ogłoszeń redakcja ponosiodpowiedzialność w granicach wskaza-nych w ust. 2 art. 42 ustawy Prawo pra-sowe. Publikowane zdjęcia i materiały sąwłasnością redakcji oraz prezentowanychfirm i instytucji. Przedruk tylko za zgodąwydawcy. Redakcja zastrzega sobieprawo do skrótów.

PATRONATMEDIALNY

FAKTY, LUDZIE, OPINIE 6

„Poniatowski” i „Pułaski” już dla VIP-ówMON podpisało umowę na dostawę dwóch małychsamolotów do przewozu najważniejszych osóbw państwie w listopadzie ub. roku. Jesienią tego rokuwyruszą w pierwsze podniebne rejsy

PRZEMYSŁ OBRONNY 10

MSPO – więcej cywili na rocznicęW związku z jubileuszem 25-lecia targów Międzynaro-dowego Salonu Przemysłu Obronnego wiele atrakcjiprzewidziano dla wizytujących cywili. 9–10 wrześniaw Kielcach odbędą się Dni Otwarte pod tytułem„Tysiąclecie Oręża Polskiego”

Programy stworzą nową armięModernizacja polskiego wojska ma kosztować aż130 mld zł przez najbliższych kilka lat. Przed namiwięc lata budowy dedykowanych programów,międzynarodowych negocjacji i wielkich kontraktów.Szefostwo MON chce jak największego udziału pod-miotów kontrolowanych przez Skarb Państwa, bytym samym ruszyć kołem napędowym całej gospo-darki

Nowoczesnością zwiększymy przewagęWiększość zidentyfikowanych, nowych rozwiązańpochodzi z sektora cywilnego. Staramy się odnaj-dować w nich nowe zastosowania – mówi płk dr hab.inż. Sławomir Augustyn, szef Inspektoratu Implemen-tacji Innowacyjnych Technologii Obronnych

Potrzeba nam systematykiMoją rolą i rolą kierowanej przeze mnie instytucji jeststworzenie takiego środowiska, aby w połączeniuz coraz to nowocześniejszym sprzętem żołnierzestanowili skuteczny element odstraszania potencjal-nego przeciwnika – mówi szef Inspektoratu WsparciaSił Zbrojnych, gen. bryg. Dariusz Łukowski

Niechciane dziecko rośnie w siłęO sytuacji w przemyśle obronnym za czasów rządówPO-PSL oraz aktualnej polityce obronnej, tworzonejprzez PiS, opowiada gen. dyw. w st. spoczynkuLeon Komornicki, minister ds. przemysłu obronnegow gospodarczym gabinecie cieni BCC i były z-ca szefaSztabu Generalnego

Kosmiczne plany PeGaZ-aGdy spojrzymy na światowe koncerny, takie jak Lock-heed Martin, Boeing, Airbus, Leonardo czy Thales,każdy z nich jako jedną ze swoich gałęzi biznesowychposiada obszar technologii kosmicznych i satelitarnych– mówi Maciej Lew-Mirski, wiceprezes Polskiej GrupyZbrojeniowej

Po pierwsze uzbroić się w… cierpliwośćO kontrakcie na Caracale, przetargach na myśliwce,systemach Patriot i Homar, a także VIP-owskichsamolotach i transparentności zamówień publicznychopowiada płk Dariusz Pluta, szef Inspektoratu Uzbro-jenia MON

LIDER BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA 58

Miriady laureatów LBPKto otrzymał tytuł „Lidera Bezpieczeństwa Państwa –2017”, a kto „Pierścień Patrioty”, można było sięprzekonać podczas gali zorganizowanej przez Sto-warzyszenie Dostawców na Rzecz SłużbMundurowych 28 czerwca br.

TARGI INTARG 62

INTARG – drugie imię innowacjiW ciągu 2 dni Międzynarodowych Targów Wynalazkówi Innowacji po raz 10. zaprezentowano najnowszerozwiązania dla przemysłu, medycyny oraz mające zas-tosowanie w życiu codziennym

Spis treści

www.magazynfakty.plcodzienna porcja nowych informacji

Fakty 5

6 Fakty

FAKTY, LUDZIE, OPINIE

21czerwca br. odbyła się uro-czystość przyjęcia pierw-szego samolotu Gulfstre-am G550 do służby w 1. Ba-

zie Lotnictwa Transportowego w Warsza-wie. – To samolot mający dawać i gwa-rantować bezpieczeństwo ludziom wybra-nym przez naród, aby gwarantowali pokój,dobrobyt, aby gwarantowali bezpieczeństwoPolsce i całemu narodowi, wszystkim lu-dziom – powiedział minister Antoni Ma-cierewicz po przebazowaniu samolotu.

Samolot po wylądowaniu na war-szawskim Okęciu, zgodnie z lotniczymzwyczajem, przekołował przez kurtynęwodną utworzoną przez wozy lotniskowejstraży pożarnej. Samolotowi oficjalnienadano imię „Książę Józef Poniatowski”– biało-czerwoną szarfę zakrywającą wi-zerunek księcia Poniatowskiego zerwałamatka chrzestna samolotu, aktorka Hali-na Łabonarska. Samolot pobłogosławili bi-skup polowy WP generał brygady JózefGuzdek, prawosławny ordynariusz woj-skowy Jerzy Pańkowski i ks. płk WiesławŻydel z ewangelickiego duszpasterstwawojskowego.

Kontrakt na kwotę 440,5 mln zł nettona trzy samoloty średniej wielkości Boeing737 został podpisany w marcu br. Umowaobjęła dostarczenie samolotów w konfigu-racji 16-miejscowej, pakietu logistycznego,dokumentacji technicznej, szkolenie pilotówi personelu naziemnego oraz wsparcie eks-ploatacji. Wiceszef resortu obrony BartoszKownacki przypomniał, że zakupów sa-molotów nie dokonywano przez ponad25 lat, a dzisiaj przywracamy normalność.Podkreślił, że samoloty będą służyć tymwszystkim, którzy przez najbliższych kil-kadziesiąt lat będą wybierani w demokra-tycznych wyborach.

Samolot G550 to sprawdzony, nowo-czesny samolot dyspozycyjny. Jego masastartowa wynosi 41 ton, a zasięg maksy-malny sięga 12,5 tys. kilometrów. Wypo-sażenie pilotażowo-nawigacyjne samolotuG550 spełnia wszystkie standardy mię-dzynarodowe w zakresie bezpieczeństwa lo-tów, a sama konstrukcja zapewnia bez-pieczną i komfortową podróż praktyczniepo całym świecie.

Ministerstwo obrony narodowej twier-dzi, że w postępowaniu przetargowymsprawa bezpieczeństwa lotów traktowa-

na była priorytetowo, czego przykłademmoże być m.in. wymóg, aby samolot wy-posażony był w nowoczesny system EVS(Enhanced Visual System), umożliwiają-cy załodze wykonywanie lotu w trudnychwarunkach atmosferycznych. Wyposaże-nie pilotażowo-nawigacyjne samolotuG550 spełnia wszystkie standardy mię-dzynarodowe w zakresie bezpieczeństwalotów. Zapewnia wykonywanie lotów VFRi IFR w międzynarodowej przestrzeni po-wietrznej zgodnie z wymaganiami ICAO:EVS – Enhanced Visual System, ACARS– Aircraft Communications Addressingand Responding System, SATCOM – sys-tem łączności satelitarnej, EFB – ElectronicFlight Bag, Transponder systemu identy-fikacji bojowej IFF Mark XIIA, wyposa-

żenie medyczne (Emergency Medical Kit,First Aid Kit) oraz HUD – Head-Up Di-splay.

Drugi VIP-owski samolot wylądował nalotnisku w Bydgoszczy 29 lipca. Pierwszeloty nowymi maszynami dyspozycyjnymi sąprzewidywane na jesień br.

Nazwy samolotów do przewozu naj-ważniejszych osób w państwie zostały wy-łonione w ramach konkursu zorganizowa-nego przez Ministerstwo Obrony Naro-dowej. Dwa Gulfstreamy G550 otrzymałynazwy „Książę Józef Poniatowski” i „Ge-nerał Kazimierz Pułaski”, natomiast sa-moloty Boeing B737, zakup których pla-nowany jest na listopad – „Józef Piłsudski”,„Roman Dmowski” i „Ignacy Jan Pade-rewski”. �

„Poniatowski” i „Pułaski” już dla VIP-ówMON podpisało umowę na dostawę dwóch małych samolotów do przewozu najważniejszych osób w państwie w listopadzie ub. roku. Jesienią tego roku „Poniatowski” i „Pułaski” wyruszą w pierwsze podniebne rejsy

Przyjęcie do służby samolotu Gulfstream G550

Fot. PPOR. ROBERT SUCHY (CO MON) (2)

Fakty 7


Przemarsz pododdziałów AlejamiUjazdowskimi poprzedziła para-da lotnicza nad Warszawą, którąotworzył Zespół Akrobacyjny

„Biało-Czerwone Iskry”. Nad trasą defila-dy przeleciały śmigłowce Puszczyk, Sokół,Mi8/Mi-17 i Mi-24 oraz trzy wiropłaty ame-rykańskiej armii – AH-64 Apache, dwu-wirnikowy CH-47 Chinook oraz UH-60Black Hawk. Po nich nastąpił przelot sa-molotów turbośmigłowych i odrzutowych:transportowych M-28 Bryza, C295, C-130

Hercules; Zespołu Akrobacyjnego „Orlik”na samolotach szkolnych PZL-130,a po nim ugrupowania bojowych Su-22,MiG-29 oraz F-16.

Ulicą przejechały pojazdy polskich i so-juszniczych sił zbrojnych, w tym czołgi Le-opard 2A5 i 2A4, czołgi PT-91 Twardy, ko-łowe transportery opancerzone Rosomak,samochody Humvee, przeciwlotnicze ra-kietowe wozy bojowe Osa, wyrzutnie ra-kietowe WR-40 Langusta, 152 mm haubi-co-armaty Dana na podwoziach koło-wych oraz – po raz pierwszy – pełny mo-duł ogniowy 155 mm samobieżnych gą-sienicowych haubic Krab. Łącznie ponad180 jednostek sprzętu wojskowego z jed-nostek podległych Dowództwu General-nemu Rodzajów Sił Zbrojnych.

Uroczystości pod pomnikiem Mar-szałka Józefa Piłsudskiego przy Belwede-rze oraz defilada wojskowa Alejami Ujaz-dowskimi to kulminacyjny element ob-chodów Święta Wojska Polskiego oraz 97.rocznicy Bitwy Warszawskiej. Podczas ce-remonii przemówienie wygłosił prezydentAndrzej Duda. – 15 sierpnia to wielkie świę-

to wiktorii w Bitwie Warszawskiej, świętoprzełomu w wojnie polsko-bolszewickiej wodpieraniu bolszewickiej napaści na Polskęi Europę – mówił prezydent Andrzej Duda.

Zwierzchnik Sił Zbrojnych RP podczasuroczystości przed pomnikiem MarszałkaJózefa Piłsudskiego dodał, że 15 sierpniajako Święto Wniebowzięcia NajświętszejMaryi Panny to co roku bardzo ważny dzieńdla chrześcijan. – Ale dla nas Polaków od97 lat to także święto wielkiego polskiegozwycięstwa, wielkości polskiego orężai nas jako narodu – podkreślił prezydent.– Wierzę głęboko, że spokojnie i z rozwa-gą, w sposób zaplanowany i logiczny mo-dernizację polskiej armii i zwiększenie jej li-czebności uda się przeprowadzić. Wierzętakże w to, że w tym procesie zachowamyjedność jako politycy i że także będziemyumieli zachować jedność w ramach polskiejarmii – mówił podczas uroczystości pre-zydent. – Polska armia jest jedna i nie moż-na jej różnicować poprzez rodzaje wojsk czyjakąkolwiek inną klasyfikację. Wszyscy pol-scy żołnierze i wszystkie jednostki zasługująna szacunek, bo szacunek dla polskiego żoł-

nierza, jego trudu, jego bohaterstwa, jegoodwagi, gotowości obrony ojczyzny musibyć zachowany w całym społeczeństwie, odwładz aż do zwykłego obywatela – zazna-czył Zwierzchnik Sił Zbrojnych RP AndrzejDuda.

Bezpośrednio po przemówieniu pre-zydent złożył wieniec przed pomnikiemMarszałka Józefa Piłsudskiego przy Bel-wederze.

Przemówienie poprzedziło odznacze-nie przez Prezydenta RP dowódcy wojsklądowych USA w Europie gen. broniBena Hodgesa Krzyżem Komandorskimz Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczpospoli-tej Polskiej.

W ceremonii przy Belwederze uczest-niczyli przedstawiciele najwyższych władzpaństwowych. Obok prezydenta RP An-drzeja Dudy obecni byli m.in. marszałek Sej-mu RP Marek Kuchciński, marszałek Se-natu RP Stanisław Karczewski, premier RPBeata Szydło, wicepremier i minister kul-tury Piotr Gliński, minister obrony naro-dowej Antoni Macierewicz oraz szef Biu-ra Bezpieczeństwa Narodowego PawełSoloch. Obecni byli także przedstawicielekierowniczej kadry Ministerstwa ObronyNarodowej oraz Sił Zbrojnych RP.

Na zakończenie centralnych obchodówŚwięta Wojska Polskiego minister obronynarodowej Antoni Macierewicz wraz z kie-rowniczą kadrą Ministerstwa Obrony Na-rodowej oraz Sił Zbrojnych RP złożył wie-niec przed pomnikiem Marszałka Józefa Pił-sudskiego przy Belwederze. Tysiące war-szawiaków i turystów bawiły się po defila-dzie na pikniku wojskowym na Agrykoli.Można na nim było obejrzeć uzbrojeniei sprzęt polskich Sił Zbrojnych RP. �

Dumna armia w stolicyUroczystości państwowe Święta Wojska Polskiego w Warszawie zakończyły się defiladą woj-skową z udziałem 1500 żołnierzy, ok. 200 pojazdów i kilkudziesięciu statków powietrznych

Fot. MON.GOV.PL (2)

Prezydent RP Andrzej Duda wraz z małżonką witają ministra MON Antoniego Macie-rewicza i kadrę kierowniczą polskiego wojska na Placu Piłsudskiego w Warszawie

8 Fakty


Wojsko pragnie wyjść do spo-łeczeństwa, otworzyć się nanie. Chcemy stać się wręcz in-tegratorem społeczności lo-

kalnych – mówi generał brygady WiesławKukuła, dowódca Wojsk Obrony Teryto-rialnej. – Przedsiębiorcy, szczególnie z sek-tora małych i średnich firm, to częstotrzon owych społeczności. Dostrzegamyw nich ogromny potencjał patriotyczny,a także entuzjazm dla idei obronności. Pra-gniemy wykorzystać go przy tworzeniuWojsk Obrony Terytorialnej.

– Nikt nie ma prawa odmawiać przed-siębiorcom patriotyzmu, są solą tej ziemi,nikt jednak nie może ich do niego zmuszać.Współpraca WOT i ZPP zakłada całkowi-tą dobrowolność inicjatyw proobronnych– mówi Cezary Kaźmierczak, prezes ZPP.– Widzimy w przedsiębiorcach wystarcza-jąco dużo entuzjazmu i potrzeby włączeniasię w obronność, by mieć pewność, że przyj-mą naszą wspólną inicjatywę z zaintere-sowaniem. W wielu krajach zachodnich,w tym Stanach Zjednoczonych i Wielkiej

Brytanii, dobrowolne wspieranie wysiłkuobronnego przez biznes jest normą, a przed-siębiorcy są dumni z takiej aktywności.Chcemy, by w Polce było podobnie.

Pierwszy krok w inicjatywie WOTi ZPP to Kodeks Dobrych Praktyk współ-

pracy biznesu z Wojskami Obrony Tery-torialnej, kolejny to wypracowanie syste-mu pozytywnych motywacji do takiej ko-operacji, wreszcie zmiany legislacyjneporządkujące zaangażowanie biznesuw obronność. �

Biznes wesprze Wojska Obrony TerytorialnejBadania sondażowe przeprowadzone przez Związek Przedsiębiorców i Pracodawców po-kazują, że niemal połowa polskiego społeczeństwa chce się włączyć w przywilej jakim jestobrona państwa. Współpraca Wojsk Obrony Terytorialnej i ZPP tworzy ramy do takiegozaangażowania

Pracą SOP będzie kierował ko-mendant. Nowością jest to, żeotrzyma on status centralnegoorganu administracji rządowej,

co przyspieszy i usprawni proces decyzyj-ny. To on określi zakres ochrony, jakim na-leży objąć określoną osobę. Do tej pory od-powiedzialny był za to minister spraw we-wnętrznych i administracji. Natomiast o tym,kto będzie chroniony, poza przypadkamiwskazanymi wprost w ustawie, jak do-tychczas będzie decydował minister wła-ściwy do spraw wewnętrznych. Komendantbędzie także mógł wydawać pozwolenia naprzywóz i posiadanie broni przez funkcjo-nariuszy ochraniających zagraniczne de-legacje. Ustawa doprecyzowuje też, kto z za-granicznych gości otrzyma ochronę polskichfunkcjonariuszy SOP. Wynika z niej, że ob-

jęte nią zostaną delegację, w których znaj-dują się głowy państw, szefowie rządów i ichzastępcy, przewodniczący parlamentówlub izb parlamentów, ministrowie spraw za-granicznych. W uzasadnionych przypad-kach ten katalog będzie można poszerzyć.

Ustawa przewiduje też nowe rozwią-zania związane z naborem. Kandydacii funkcjonariusze będą mogli być podda-wani badaniom na wariografie czyli po-pularnym wykrywaczu kłamstw. Podobnerozwiązanie stosowane jest teraz w trakcienaboru do Straży Granicznej i części innychsłużb. Przepisy pozwolą też pozyskać dosłużby w SOP funkcjonariuszy pracującychobecnie w innych formacjach munduro-wych m.in. Policji, SG czy PSP.

Służba Ochrony Państwa będzie licz-niejsza od BOR, co jest niezbędne dla za-

pewnienia właściwego standardu ochronynajważniejszych osób w państwie i służą-cych im obiektów. Projekt przewiduje, żeochroną objętych zostanie więcej obiektówadministracji rządowej. Obecnie za ichbezpieczeństwo odpowiedzialne są nie-jednokrotnie firmy ochroniarskie, którenie zawsze są w stanie zapewnić odpo-wiednie standardy ochrony. Nowe obiektyotrzymają ochronę na podstawie decyzji mi-nistra spraw wewnętrznych i administracji.SOP uzyska możliwość pracy operacyjno-rozpoznawczej. Do tej pory BOR uzależ-niony był od informacji, które otrzymywałod innych służb. W uzasadnionych przy-padkach Służba Ochrony Państwa będziemogła korzystać z pomocy innych forma-cji m.in. Policji, Straży Granicznej czyŻandarmerii Wojskowej. �

Powstanie Służba Ochrony PaństwaNowa formacja, która zastąpi Biuro Ochrony Rządu, będzie służbą wyspecjalizowaną w ochronie najważniejszych osób w państwie

Fakty 9


26maja br. podczas XI Mię-dzynarodowej Wystawy AIRFAIR w Bydgoszczy Pol-ska Grupa Zbrojeniowa

S.A., Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 2 S.A.w Bydgoszczy oraz PIT-Radwar S.A.w obecności sekretarza stanu w Minister-stwie Obrony Narodowej Bartosza Kow-nackiego podpisały umowę powołującąKonsorcjum do udziału w prowadzonymprzez Inspektorat Uzbrojenia MON po-stępowaniu, dotyczącym zamówienia Sys-temów Bezzałogowych Statków Powietrz-nych (SBSP) klasy taktycznej krótkiego za-sięgu pk. „Orlik” dla Sił Zbrojnych RP. Li-derem Konsorcjum jest Polska GrupaZbrojeniowa S.A.

Celem powołania Konsorcjum z Pol-ską Grupą Zbrojeniową S.A. jako lideremjest wspólne opracowanie i złoże-nie oferty do Inspektoratu Uzbro-jenia MON, dotyczącej programuSBSP o kryptonimie „Orlik” wramach programu operacyjnego„Rozpoznanie obrazowe i sateli-tarne”, stanowiącego komponentPlanu Modernizacji Technicznej SiłZbrojnych RP.

Członkowie Konsorcjum po-dejmą współpracę w zakresie opra-cowania, budowy, realizacji dostaworaz zabezpieczenia cyklu życiaSystemu Bezzałogowych StatkówPowietrznych klasy taktycznej krót-kiego zasięgu. Liderem Wyko-nawczym Konsorcjum są Wojskowe Za-kłady Lotnicze Nr 2 S.A. w Bydgoszczy.Podpisana umowa definiuje obowiązkiczłonków Konsorcjum oraz określa podziałzadań w zakresie kompleksowego przygo-towania produktu Grupy KapitałowejPGZ, który zostanie zaoferowany Inspek-toratowi Uzbrojenia.

Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. jako li-der Konsorcjum odpowiadać będzie zaprzygotowanie oferty Systemu Bezzało-gowych Statków Powietrznych klasy tak-tycznej krótkiego zasięgu zgodnie z wy-maganiami określonymi przez MinisterstwoObrony Narodowej. Z kolei WojskoweZakłady Lotnicze Nr 2 S.A. w Bydgoszczyjako Lider Wykonawczy Konsorcjum sąpodmiotem odpowiedzialnym za integra-cję poszczególnych elementów systemu,m.in. platformy powietrznej, Naziemnej Sta-

cji Kontroli (NSK) oraz innych kompo-nentów systemu.

W programie dotyczącym pozyskaniaSystemu Bezzałogowych Statków Po-wietrznych klasy taktycznej krótkiego za-sięgu pk. „Orlik” Konsorcjum z Polską Gru-pą Zbrojeniową S.A. na czele zaoferuje In-spektoratowi Uzbrojenia System BSP typuE-310. To pierwszy tego rodzaju system cał-kowicie zaprojektowany i wyprodukowanyw Polsce. SBSP E-310 jest przeznaczony dorealizacji zadań kompleksowego rozpo-znania na rozległym obszarze, w różnychwarunkach terenowych i klimatycznych.E-310 zapewnia możliwość gromadzeniai przesyłania w czasie rzeczywistym wyso-kiej jakości danych rozpoznawczych dowskazanych odbiorców.

Główne elementy SBSP E-310 to plat-forma powietrzna o napędzie hybrydo-

wym (dwa silniki: elektryczny i spalinowy)oraz Naziemna Stacja Kontroli (NSK).Z kolei elementem integrującym te kom-ponenty jest system łączności i przesyłaniadanych, który umożliwia operatorowi za-równo zdalne sterowanie samolotem bez-załogowym, jak i zarządzanie ładunkiemużytecznym (playloadem). Samolot bez-załogowy E-310 może realizować loty nawysokościach do 5 tys. m z prędkością po-nad 200 km/h. Z kolei ładunek użyteczny sa-molotu bezzałogowego E-310 stanowiągłowica optoelektroniczna wyposażonaw kamery dzienną i nocną, dalmierz lase-rowy i laserowy wskaźnik celu, radar SARz GMTI przeznaczony do tworzenia i prze-syłania obrazu sytuacji naziemnej w trud-nych warunkach atmosferycznych oraz śle-dzenia celów ruchomych, a także (opcjo-nalnie) system ELINT pozwalający narozpoznanie urządzeń emitujących energięelektromagnetyczną. Samolot bezzałogowySBSP E-310 może operować w promieniuokoło 200 km od NSK, co oznacza, że dzię-ki długotrwałości lotu do 15 h, przy rozlo-kowaniu kilku Naziemnych Stacji Kontro-li na terenie kraju, system oferowany przezKonsorcjum z Polską Grupą ZbrojeniowąS.A. na czele, umożliwia stały monitoringpowierzchni całej Polski. �

Będą wojskowe „Orliki”Polska Grupa Zbrojeniowa została liderem Konsorcjum do realizacji programu pozyskaniaSystemów Bezzałogowych Statków Powietrznych klasy taktycznej krótkiego zasięgu pk.„Orlik”

Fot. WZL BYDGOSZCZ

Samolot bezzałogowy SBSP E-310

10 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Tegoroczna główna część MSPO– przeznaczona jednak główniedla firm z branży obronnej – od-bywać się będzie w dniach od

5 do 8 września 2017 r. w stolicy byłegoCentralnego Okręgu Przemysłowego. Jestto największa tego typu wystawa w Euro-pie Środkowo-Wschodniej i z pewnością na-leży do najważniejszych i największychimprez branży obronnej na świecie. Pełnanazwa imprezy to Międzynarodowy SalonPrzemysłu Obronnego i MiędzynarodoweTargi Logistyczne – LOGISTYKA” Kielce2017. Jest to także jedyne tego typu wyda-rzenie w Polsce objęte honorowym patro-natem Prezydenta RP. Swoją obecność naimprezie zapowiedział również MinisterObrony Narodowej Antoni Macierewicz.

W trakcie zeszłorocznej wizyty naMSPO Andrzej Duda, Prezydent RP, mó-wił: – Oglądałem wystawę z ogromnym za-interesowaniem jako mężczyzna, ale przede

wszystkim jako zwierzchnik sił zbrojnychw czasie, gdy modernizujemy polską armię.Oczekuję, że program wydatków na wojskopolskie i zobowiązania wobec sojusznikówbędą realizowane sprawnie. (…) Chcę, bywyposażenie było najlepsze i by cena byłaadekwatna do jakości w trosce o bezpie-czeństwo polskiego żołnierza. Prezydent po-gratulował również światowego poziomuorganizacji Salonu Przemysłu Obronne-go prezydentowi miasta Kielce Wojcie-chowi Lubawskiemu, prezesowi ZarząduTargów Kielce dr. Andrzejowi Mochonio-wi oraz wojewodzie świętokrzyskiemu Aga-cie Wojtyszek. Również w tym roku poziomma być co najmniej tak wysoki jak ostatnio.

Obchodzące 25-lecie MSPO jest miej-scem prezentacji najnowszych konstrukcji,prototypów i projektów firm zarówno pol-skich, jak i z całego świata w zakresie uzbro-jenia, techniki wojskowej, systemów obronydedykowanych armii, w tym tworzonych

Wojskom Obrony Terytorialnej. Istotnym jest,aby polska armia mogła korzystać z najlep-szych polskich produktów. Wspieranie pol-skiego przemysłu zbrojeniowego jest naszympodstawowym obowiązkiem.

Tegoroczne MSPO, jak to często bywaz jubileuszowymi imprezami, łączy trady-cję z nowoczesnością. Wojsko Polskie na ob-szernej ekspozycji pod hasłem „Innowa-cyjność, Technika, Skuteczność” zapre-zentuje sprzęt, uzbrojenie i wyposażenie, ja-kim dysponuje. Odrębne miejsce na tej wy-stawie zajmą powołane do życia w bieżą-cym roku Wojska Obrony Terytorialnej. For-macja ta pozyskuje obecnie znaczną ilośćnowoczesnego sprzętu produkcji krajo-wej, np. hełmy i oporządzenie firmy Maspol,optoelektronikę z PCO oraz karabinki mo-dułowe MSBS i pistolet PR-15 Ragun – naj-nowszą konstrukcję Fabryki Broni Łucznik.

Zakupy są elementem szerokiego pro-gramu modernizacji i rozbudowy Sił Zbroj-

MSPOW związku z jubileuszem 25-lecia targów Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego wiele atrakcji przewidziano dla wizytujących cywili. 9–10 września w Kielcach odbędą się Dni Otwarte pod tytułem „Tysiąclecie Oręża Polskiego”

– więcej cywili na rocznicęFot. Targi Kielce (2)

PRZEMYSŁ OBRONNY

nych w oparciu o StrategicznyPrzegląd Obronny. Wynika onz obecnej sytuacji związanej z anek-sją Krymu i trwającego konfliktu nawschodzie Ukrainy oraz narasta-jącym napięciem na linii Rosja– NATO. Jednym z sygnałów za-ostrzenia się tej relacji będą nad-chodzące zaledwie tydzień po za-kończeniu MSPO ogromne ma-newry rosyjsko-białoruskie „Za-pad 2017”, w których weźmieudział 13 tys. żołnierzy.

W tym roku na kieleckiej im-prezie można spodziewać się re-kordowej obecności nie tylko podwzględem liczby ministerialnychdelegacji, ale również wystawcóworaz zwiedzających. Dotąd potwierdzonoudział ponad 400 wystawców z 30 krajów,wśród których prym będzie wiodła KoreaPołudniowa reprezentowana przez eks-pozycję tamtejszego ministerstwa obronyoraz stanowiska 14 firm. Współpraca z tymkrajem jest już intensywnie realizowanaprzez polski przemysł, między innymi w ra-mach programu dział samobieżnych Krabkalibru 155mm wykorzystujących koreań-skie podwozie K9 firmy Samsung Tech-win. Dotychczas takie wystawy miały:Norwegia, Francja, Włochy, Turcja, Niem-

cy, Izrael, USA, Szwecja, państwa Grupy V4oraz Wielka Brytania.

Do pobicia jest ubiegłoroczny wynik,który zamknął się liczbą 614 wystawców, wtym 264 firm zagranicznych oraz 22.140zwiedzających. Nie może tu zabraknąćnie tylko partnera strategicznego imprezy,czyli Polskiej Grupy Zbrojeniowej, ale teżnajwiększych światowych potentatów ryn-ku zbrojeniowego takich jak: Airbus, BellHelicopter, Boeing, Kongsberg Defence &Aerospace, Leonardo, Nammo, Thyssen-Krupp Marine Systems, MBDA, Lockheed

Martin, Raytheon czy Saab Tech-nologies.

Jeśli chodzi o odwiedzającychtargi, to z pewnością na wysokąfrekwencję wpłyną dwa dodatkowedni, podczas których zwiedzanie te-renów wystawowych na TargachKieleckich będzie bezpłatne. Zna-czące miejsce będzie również zaj-mować ekspozycja Sił Zbrojnych,w tym ich nowego elementu, WojskObrony Terytorialnej. Z okazji 25-le-cia targów 9 i 10 września zaplano-wano wspomniane na początku DniOtwarte MSPO, w czasie którychswój potencjał obronny zaprezentujepolskie wojsko, będzie można zo-baczyć pokaz walki wręcz i samo-

obrony oraz tresurę psów policyjnych.W trakcie targów zostaną wyłonione

najlepsze produkty, które są nagradzane wróżnych kategoriach, m.in. przez prezydentaRP, ministra obrony narodowej, komen-dantów głównych policji i straży pożarnejczy Dowódcę Generalnego Rodzajów SiłZbrojnych. Również szef InspektoratuWsparcia Sił Zbrojnych jest fundatorem na-gród w kategoriach szkolenia i innowa-cyjności oraz wyróżnienia specjalnego,przyznawanego za wprowadzanie nowa-torskich rozwiązań. �

Firma „Pasamon” z Bydgoszczy, istniejąca od 1924 roku, jest doświadczonym producentem wysokiejjakości taśm tkanych i pasmanterii technicznej.

W naszej ofercie znajduje się blisko 2500 wzorów taśm z poliamidu, poliestru, polipropylenu oraz ba-wełny, w bogatej gamie rozmiarów od 3 do 130 mm. Oferujemy m.in. lamówki, taśmy do systemuPALS, rurowe oraz gumy płaskie.

Produkowane przez nas taśmy tkane znajdują zastosowanie m.in. w produkcji sprzętu wojskowego (ka-mizelki, ładownice, plecaki, torby, namioty), umundurowania, spadochronów oraz szelek zabezpiecza-jących.

Wykonujemy wyroby o specjalnym przeznaczeniu jako trudnopalne, wodoodporne, z pokryciem siliko-nem, niewidoczne w podczerwieni (IRR).

W celu zapewnienia wysokiej jakości produkowanych wyrobów przeprowadzamy badania parametrówtechnicznych w zakładowym laboratorium metrologicznym oraz potwierdzamy zgodność produktówz obowiązującymi normami w wyspecjalizowanych instytutach oraz akredytowanych laboratoriach.

Gwarantem stałej, niezmiennie wysokiej jakości produkcji i zarządzania jest wdrożony w 2004 roku sys-tem zarządzania jakością, zgodny z normą ISO 9001.

Pasamon Sp. z o.o.85-027 Bydgoszcz, ul. Jagiellońska 117, tel./fax 52 341 40 21

www.pasamon.com.pl

12 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Gliwickie Zakłady Mechaniczne„Bumar-Łabędy” SA znajdująsię wśród najpoważniejszychkandydatów pretendujących do

roli dostawcy wozów zabezpieczenia tech-nicznego dedykowanych do obsługi tegotypu czołgów. Są także ważnym poten-cjalnym uczestnikiem fazy analityczno--koncepcyjnej w zakresie możliwości pozy-skania Wozu Zabezpieczenia Techniczne-go dla ciężkiego typu sprzętu gąsienicowe-go, dedykowanego głównie Leopardom.

Wozy dla LeopardówModernizowane Leopardy, ważące

prawie 60 ton, wymagają nowej klasy wo-zów przeznaczonych do ich obsługi. Ak-tualnie Łabędy uczestniczą w dialogu tech-nicznym, który wszedł w fazę analityczno--koncepcyjną w zakresie możliwości pozy-skania WZT, ogłoszonym przez Inspekto-rat Uzbrojenia. Po ubiegłorocznej prezen-tacji tego wozu jako ARV3PL re-alizowana jest koncepcja WZT-5.Stanowi ona kolejną wersję wo-zów zabezpieczenia technicznego,w których od szeregu lat specjalizujesię łabędzka fabryka.

Kontrakt na modernizacjęsprzętu pancernego to największaw ostatnich latach umowa zawar-ta pomiędzy Inspektoratem Uzbro-jenia MON a konsorcjum w skła-dzie: Polska Grupa Zbrojeniowa SAi Zakłady Mechaniczne „Bumar-

-Łabędy” SA. Jej wartość wynosi 2.415mld zł i przewiduje przeprowadzenie mo-dernizacji 128 czołgów podstawowych Le-opard 2A4 do wersji 2PL. Jednym z naj-ważniejszych elementów całego programujest uzyskanie przez polski przemysł po-tencjału gwarantującego podniesienie wa-lorów techniczno-taktycznych tego czołgu.Kolejna wersja pierwszego etapu moder-nizacji tego czołgu zaprezentowana zostaniepodczas tegorocznego MSPO w Kielcach.Ekspozycja poprzedzona zostanie prezen-tacją egzemplarza dla wojska na poligoniew Świętoszowie.

Nowa propozycja modernizacji T-72PT-17 to kolejna propozycja moderni-

zacji czołgów rodziny T-72 oraz PT-91Twardy, która zostanie zaprezentowanapodczas tegorocznego MSPO. ZM „Bu-mar-Łabędy” SA opracowały pakiet mo-dernizacyjny, którego celem jest pozbycie się

słabych punktów czołgów T-72, poprzezzwiększenie siły ognia i osłonności bali-stycznej, mobilności oraz podniesieniakomfortu pracy załogi. Na podwoziu czoł-gu o wzmocnionym zawieszeniu, wyposa-żonym w Power-Pack (silnik S1000R),agregat prądotwórczy APU, klimatyzację,sterowanym za pomocą wolantu kierowni-cy zamontowano dodatkowe opancerzenie(pancerz kompozytowy).

Posadowioną na nim wieżę (pancerzkompozytowy) wyposażono w armatę ukra-ińską KBM-2 120 mm/L50. Automat za-ładowania umieszczony został w niszywieży (22 szt. amunicji scalonej kal 120 mm).

W zmodernizowanym czołgu, któryotrzymał kryptonim PT-91M2 zmoderni-zowano karuzelowy automat załadowania,zmieniając jednocześnie rozmieszczenieamunicji II rzutu. Zamontowano niezależnyagregat prądotwórczy APU o mocy 8–10[kW]. Stanowisko kierowcy wyposażono

w noktowizor PNK-72 „Radom-ka”. Koncepcja modernizacjiPT-91M2, przy zaangażowaniustosunkowo niewielkich środkówfinansowych, obejmuje także za-stosowanie nowych polskich przy-rządów optoelektronicznych, ofe-ruje podniesienie walorów ognio-wych, trakcyjnych oraz zwiększe-nie poziomu ochrony balistycznej,a nowe propozycje moderniza-cyjne sprawiają, że „Łabędy” prze-żywają nowy czas. �

Nowe życie Leopardów

Zakłady Mechaniczne „Bumar-Łabędy” SA w Gliwicach znajdują się wśród liderów działań, których celem jest wzmocnienie pancernego potencjału państwa. Przede wszystkim realizują obecnie największy kontrakt związany z modernizacją czołgów Leopard 2A4 do wersji Leopard 2PL

14 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Michał Tabaka

Chcąc rzetelnie i obiektywnie oce-niać plany modernizacji polskiejarmii, trzeba w pierwszej kolej-ności unieść się ponad politycz-

ny spór, który z powodzeniem organizuje ko-munikację społeczną w kraju nad Wisłą. Niedo końca miałoby sens roztaczanie „pacy-fistycznych” argumentów, idących w kie-runku likwidacji wojska i ogłoszenia neu-tralności. Abstrahując, że takie procesy cią-gną się nawet przez dziesięciolecia, to dzi-siaj – w dobie terroryzmu, uchodźców i glo-balnej niepewności – zastanawianie się nadsensem nowocześniejszego i, tym samym,lepszego wojska – ma jak najbardziej sens.

Niestety – na przykładzie Ukrainy – hi-storia pokazuje nam, że owszem liczą sięsojusze. Wszyscy wszak z satysfakcją i tro-chę z ulgą przyjęli zapewnienia prezyden-ta Trumpa dotyczące art. 5 Sojuszu Pół-nocnoatlantyckiego NATO, ale jednak bar-dzo istotne jest, by Polacy w ostatecznymrozrachunku mogli wreszcie liczyć wy-łącznie na siebie i swoje zasoby.

Liczby na papierzePolska armia potrzebuje dodatkowych

nakładów – to kolejne zdanie, z którym na-wet największym wrogom trudno byłoby sięspierać. Nie chodzi o popularne rzekomeczy faktyczne zaniechania poprzedników(wszystkich). Rzecz bardziej w pędzącymświecie i dosyć jednak nieciekawych czasach.Największe gospodarki łożą coraz więcejpieniędzy na doskonalenie swojego uzbro-jenia. W przeważającej części myślą o swo-ich możliwościach defensywnych, a nieofensywnych.

O tym, że już na tym poziomie będąprzeszkody niech świadczą pierwsze, jesz-cze sprzed ponad roku, zapowiedzi re-prezentantów MON, którzy podkreślali,że jednym z docelowych planów jestzwiększenie liczebności polskiej armii. Ażo 50 procent. Obecnie w Polsce mamyok. 120 tys. wojaków. Wtedy mielibyśmypodobną liczbę żołnierzy co np. Niemcyi Grecja. W tyle zostawilibyśmy m.in.Wielką Brytanię (ok. 150 tys. żołnierzy),Hiszpanię (125 tys.) czy Ukrainę (ok.160 tys.). Liczebniejszą armię od Polski na

Starym Kontynencie będą miały Francja(ok. 205 tys.) i Włochy (320 tys.).

Zwiększenie liczby wojaków o 60 tys. tozadanie trudne, wymagające strategicz-nego planowania, sporego marginesu cza-sowego i przede wszystkim dużych nakła-dów finansowych. Dlatego w perspektywienajbliższych lat takie rozwiązanie wydaje sięjednak mało prawdopodobne. Tak jak za-powiedzi z początków rządów PiS o ko-nieczności podniesienia nakładów na pol-ską armię z 2 do 3 proc. PKB, co ozna-czałoby zwiększenie wydatków o ok. 8–10mld zł. Dzisiaj nie znajdziemy już ani żad-nego przedstawiciela MON, ani jakiego-kolwiek reprezentanta rządu, który mógł-by odpowiedzialnie stwierdzić, że jest tonadal możliwe do wykonania. W planachwięc stanęło na 2,5 proc. PKB do 2030 r.I tak ambitnie.

Karuzela programówModernizacja polskiej armii to tak na-

prawdę kilkanaście programów dotyczącychróżnych aspektów obronnych, a nie tylkowojska. Wedle zaakceptowanego w paź-

Programy stworzą nową armię

Modernizacja polskiego wojska ma kosztować aż 130 mld zł przez najbliż-szych kilka lat. Przed nami więc lata budowy dedykowanych programów, mię-dzynarodowych negocjacji i wielkich kontraktów. Szefostwo MON chce jaknajwiększego udziału podmiotów kontrolowanych przez Skarb Państwa, bytym samym ruszyć kołem napędowym całej gospodarki

PRZEMYSŁ OBRONNY

dzierniku 2016 r. przez szefa MON Anto-niego Macierewicza harmonogramu zmianw Planie Modernizacji Technicznej pol-skiego wojska (już po zeszłorocznych ko-rektach) tylko w latach 2017–2022 wyda-my na to astronomiczną kwotę 77 mld zł,z czego większość (61 mld zł) przeznaczonabędzie na 15 priorytetowych programówmodernizacyjnych.

Warto w tym miejscu przypomniećdeklarację przedstawicieli MON, którzy nie-długo po zmianie władzy zaczęli kreślić roz-pisaną na wiele lat poprawę techniczną(i nie tylko) naszej armii, która w całości mapochłonąć w sumie 130 mld zł.

Trzeba również zaznaczyć, że margi-nesy czasowe poszczególnych programówsą wyjątkowo trudne do oszacowania i do-syć ruchome. Gdyby to był tylko czysty biz-nes, to sprawa pewnie byłaby „szybka i przy-jemna”. Ale w przypadku pompowania pie-niędzy w wojsko mamy do czynienia jesz-cze z polityką i różnymi interesami.

„Wisła” z „Narwią” pod rękęNajdroższym programem, ale też naj-

bardziej reprezentatywnym i niezwykleistotnym w sensie szeroko rozumianejobronności kraju jest bez wątpienia „Wisła”.Co więcej, zgodnie z zapewnieniami MON,„Wisła” jest ściśle powiązana z innym pro-gramem – „Narew”, dotyczącym systemuobrony przeciwrakietowej krótkiego za-sięgu. Jego właściwa realizacja będzie więcmiała spore znacznie dla całego procesumodernizacji.

MON od miesięcy twierdzi, że ma„zaklepane” 30 mld zł na zakup 8 systemówobrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowejśredniego zasięgu. Wiadomo, że będą toamerykańskie Patrioty, wyposażone w sys-tem IBCS, także po poprawkach. Dziękinim jest możliwość prowadzenia samo-dzielnych działań – z wykorzystaniem roz-poznanego obrazu sytuacji powietrznej – jużprzez niewielkie jednostki ogniowe. Szko-puł w tym, że już rok temu mieliśmy sygnałyod Amerykanów o możliwych opóźnie-niach. Teraz to już pewne, co determinujeczasowo całą operację zakupu.

– Ostateczna decyzja będzie podjęta pouzyskaniu pełnej informacji ze strony Sta-

nów Zjednoczonych. Niewątpliwie opóź-nienie systemu IBCS poważnie utrudnia re-alizację programu obrony powietrznejśredniego zasięgu – mówi na łamach por-talu defence24.pl Bartosz Kownacki, wi-ceminister obrony. Opóźniona „Wisła”opóźni „Narew” (wartość tylko tego pro-gramu oszacowano na 16 mld zł), na któ-ry składa się łączność, system dowodzeniaoraz rakiety plus zaplecze logistyczne.

– „Narew” będzie zrobiony tak, by moż-na było podłączyć do niego dowolną rakietęnaprowadzaną inercjalnie. Może to być ra-kieta średniego zasięgu, krótkiego, nie mato znaczenia. Cały system będzie uniwer-salny, różnica będzie tylko w rakiecie i ra-darze kierowania ogniem – tłumaczy w me-diach dr inż. Tomasz Zawada, dyrektor Biu-ra Systemów Obrony Przeciwlotniczeji Przeciwrakietowej PIT-RADWAR, szef ze-społu „Tarcza Polski”.

Porozumienie na dostawę Patriotówz Departamentem Stanów już zostałopodpisane. To dopiero pierwszy krok w re-alizacji „Wisły”, której start ciągnie się nie-miłosiernie od lat. Czy realizacja całego pro-gramu już dalej obędzie się bez opóźnieńi innych potknięć? Dzisiaj chyba nawetświeczka nie pomogłaby w znalezieniuodważnego, skorego odpowiedzieć na to py-tanie.

„Kruk”, „Orka” i resztaMimo że przede wszystkim „Wisła” jest

medialna i łatwo wokół tego programu kre-ować nowe spory polityczne, to jednak cały

plan modernizacji polskiej armii koncentrujesię na innych aspektach. Przykładem jestchociażby program „Kruk” dotyczący za-kupu śmigłowców wielozadaniowych, naktóry przeznaczono 10 mld zł.

Pamiętamy wszyscy międzynarodowezamieszanie wokół francuskich Caracali,a potem pojawiające się informacje o pla-nach modernizacji śmigłowca Mi-24 wewspółpracy z Ukrainą. Tymczasem dlaekspertów jest jasne, że tak czy inaczej śmi-głowce obecnie będące na wyposażeniu pol-skiej armii wymagają bezwzględnej mo-dernizacji. Bez niej nadal nie będą posia-dały żadnych przeciwpancernych kiero-wanych pocisków rakietowych, co patrząc

na inne armie świata – jest już standardem.Obecnie wszystko na to wskazuje, że MONwziął na „celownik” amerykańskiegoAH-64 Apache. Sporo wyjaśniło oświad-czenie resortu w tej sprawie, w którym czy-tamy, że ministerstwo chce przejrzeć wszyst-kie możliwości na rynku, chcąc mieć tym sa-mym jak największy wybór:

„Jednocześnie w celu realizacji tego pro-gramu, mając na uwadze wspólną polity-kę bezpieczeństwa i obrony Unii Europej-skiej, prowadzone są rozmowy na szczeblurządowym ze stroną włoską. Istotne jest też,że potencjalna wspólna platforma śmi-głowca uderzeniowego może stanowićprzykład dobrej i zbudowanej na wzajem-nym zaufaniu współpracy przemysłowej.Wspomniany kierunek działań będzie oka-zją do sprawnego i efektywnego budowa-nia przestrzeni bezpieczeństwa Unii Eu-ropejskiej i NATO” – informuje MON.

Modernizacja „wody”Unowocześnienie armii nie ominie też

wody. Zadbać mają o to programy „Orka”,„Czapla” i „Miecznik”. Główne założeniatego pierwszego uległy już modyfikacjom.Pierwotnie wszak zakładano, że za 3 okrę-ty podwodne zapłacimy 7,5 mld zł i po-winny być one gotowe do służby w latach2020–2030. Teraz jest już jasne, ze ów ter-min jest po prostu nierealny.

– Prowadzimy rozmowy z trzema po-tencjalnymi kontrahentami: Niemcami

współpracującymi z Norwegią, Szwecjąoraz Francją – mówi na łamach defence24Bartosz Kownacki. – Rozmowy są bardzotrudne, gdyż zdolności polskiego przemy-słu są ograniczone. Dążymy do uzyskaniazwrotu dla polskich stoczni realnego trans-feru technologii, co w znaczący sposób wy-dłuża prowadzone negocjacje. Gdybyśmychcieli pozyskać gotowy okręt bez pakietuprzemysłowego, kontrakt mógłby zostaćpodpisany już znacznie wcześniej. Pomimotego oceniam, że przy jasnym i twardym sta-nowisku idziemy do przodu, widzimy wy-raźny postęp w rozmowach – dodaje. �

Niewątpliwie opóźnienie systemu IBCS poważnieutrudnia realizację programu obrony powietrznej śred-niego zasięgu – mówił na łamach portalu defence24.plBartosz Kownacki, wiceminister obrony narodowej

Fakty 15

Fot. Targi Kielce

16 Fakty

A co z programami „Miecznik” i „Cza-pla” z budżetem 4 mld zł, które zakładałyzakup 6 okrętów? Tutaj też możliwe sąopóźnienia determinowane głównie jednakpieniędzmi, a raczej ich brakiem. Przed-stawiciele MON zastrzegają, że ich reali-zacja będzie zależała od planowanegozwiększania wydatków obronnych do2,2 proc. PKB w 2020 roku i 2,5 proc. PKBw roku 2030.

Bezzałogowce tylko polskie?Nie da się zaprzeczyć twierdzeniom, że

ostatnie lata na niebie wygrywają bez-sprzecznie drony. Początkowo wykorzy-stywane tylko promocyjnie i komercyjnie dzi-siaj znajdują uznanie w armiach na wszyst-kich szerokościach geograficznych. W przy-padku dronów operacyjnych o ich zakupiemówią programy „Zefir” i „Gryf”. Napierwszy plan wysuwały się negocjacje z fir-mami z USA i Izraela. Z kolei w przypad-ku dronów krótkiego zasięgu w ramach pro-gramów „Orlik” i „Wizjer” – za 2,5 mld złplanowano zakup 250 maszyn. Dalszekroki miały zależeć od aktualnego stanu Pla-nów Modernizacji Technicznej.

W lipcu br. szef MON anuluje do-tychczasowe postępowania i wprowadzastosowne zmiany w Planie. W przypadkubezzałogowców od tego czasu zgoda jesttylko i wyłącznie na negocjacje z podmio-tami, które są pod kontrolą Skarbu Państwa.Teraz zresztą widać, że resort działa w tymwzględzie dwutorowo. Z jednej strony w lip-cu ubiegłego roku Polska Grupa Zbroje-niowa S.A. oraz izraelski Elbit Systems pod-pisały list intencyjny, który zakłada szersząwspółpracę, m.in. w programie bezzało-gowców. Z drugiej już w 2015 roku PGZw Radomiu utworzył konsorcjum rodzi-mych firm w składzie: PGZ S.A., WZL-2S.A., PIT-Radwar S.A., MESKO S.A. orazWZE S.A., którego celem jest złożenie pol-skiej oferty na system „Gryf”.

Na najszybszą realizację mają szansędwa mniejsze programy: „Ważka” i „Mikro”.Chodzi tutaj o drony charakteryzujące siępionowym startem, przeznaczone przedewszystkim do użycia w terenie zurbanizo-wanym. W przypadku większych dronów –w ramach programów „Orlik”, „Wizjer”,„Gryf” i „Zefir” – na ich służbę w polskiejarmii będziemy musieli poczekać co naj-mniej do 2020 r.

Dobrze się stało, że październikowa ko-rekta zaakcentowała konieczność wyjścianaprzeciw dzisiejszym wyzwaniom tech-nologicznym. W ten sposób program „Cy-berobrona i narodowa kryptologia” uzu-pełnił Plan Modernizacji Technicznej.

Cyfrową modernizację podzielono nadwie części: Wsparcie Cybernetyczne iWsparcie Kryptologiczne. Każda z nich

obejmuje 14 odrębnych zadań. Pierwszeumowy będą zawarte jeszcze w tym roku.W obecnych 12 miesiącach powinny byćznane wszystkie inne potrzeby w tym za-kresie, co ułatwiłoby Inspektoratowi Uzbro-jenia MON ich realizację do założonego2022 r.

WOT to też modernizacjaTrudno bronić tezy jakoby moderni-

zacja armii oznaczała tylko nowoczesneknow-how i technologię. Zwłaszcza, żew Programie Modernizacji Technicznejjedna z najdroższych propozycji nie doty-czy wcale sprzętu, a samych ludzi. Rzecz ja-sna chodzi o Wojska Obrony Terytorialnej.

Według danych MON koszty organi-zacji tej jednostki, jej wyposażenia, a póź-niej utrzymania mogą sięgać nawet 24 mldzł. Ostatnio wiceminister MON MichałDworczyk mówił o kwocie 3,5 mld zł.

Największe zakupy zaplanowano nalata 2017–2019. Mają one objąć: wyposa-żenie ochronne, systemy noktowizyjnei broń osobistą dla żołnierzy OT. Z kolei do2022 r. mają też być realizowane zakupysprzętu łączności. W latach 2018–2022 mająbyć pozyskiwane pojazdy terenowe dlaformacji OT.

Krytycznie nastawieni do pomysłu po-wołania do życia OT przekonują, że przezto trzeba przesunąć część środków finan-sowych z innych programów, co znowuspowoduje ich dodatkowe opóźnienie. An-toni Macierewicz zaprzecza: – Żadna zło-tówka z budżetu na modernizację armii niezostała przesunięta na Wojska ObronyTerytorialnej. Wojska Obrony Terytorialnejpowstają dzięki powiększeniu budżetu, a niedzięki przeniesieniu jakiejś części budżetu– argumentuje.

Na początek wyposażenie żołnierzy OTma być skromne: broń osobista i noktowi-zory. To z tego względu, że najpierw – za-

nim OT zostanie profesjonalną jednostką– tych konkretnych żołnierzy czekają licz-ne szkolenia i kursy z podstaw walki i prze-trwania na polu walki.

W przypadku OT szef MON powtórzyłznaną już retorykę. Resort nie chce szukaćsprzętu dla OT na całym świecie. Zamó-wienia powinny wypełnić polskie firmy. My-lić się będzie jednak ten, kto nazwie to na-rodowymi ambicjami ministra. Przecież ta-kie, a nie inne jest założenie w Strategii naRzecz Odpowiedzialnego Rozwoju wice-premiera Mateusza Morawieckiego, odpoczątku akcentującego preferencje dlapolskiego rynku, rodzimych producentów.Według niego to oni powinni mieć zdecy-dowanie większy wpływ na kształtowanienaszej gospodarki. Jak pokazuje nastawienieMON – także w modernizacji polskiej ar-mii.

Możemy krzywić się na formę zakoń-czenia negocjacji z Airbusem, kręcić nosemna powstanie WOT. To jednak nie możenam pozwolić na stwierdzenie, że moder-nizacja polskiego wojska jest w powijakachi w ogóle nie wiadomo o co chodzi.

Wiadomo, najczęściej o pieniądze i czas.Plan jest bardzo rozległy. Tylko kosztypierwszej jego części (77 mld zł) przypra-wiają o zawrót głowy. Do tego dochodząuwarunkowania polityczne i niełatwe mię-dzynarodowe negocjacje. I pewnie po dro-dze, przez następne lata, zdarzą się po-tknięcia, modyfikacje, z czegoś trzeba bę-dzie zrezygnować, a coś zamienić. Alejednak będziemy mieli nowocześniejsząi tym samym silniejszą armię. Dzisiaj,w świecie rozemocjonowanym ustrojowoi politycznie to wartość nie do przecenienia.Rzecz jasna nie chodzi o gotowość do ta-kich czy innych działań wojennych. Liczysię poczucie własnego bezpieczeństwa.Jego brak, co pokazała dobitnie historia,może mieć opłakane skutki. �

�

PRZEMYSŁ OBRONNY

18 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Panie pułkowniku, jakie miejsce w pro-cesie budowania zdolności Sił ZbrojnychRP zajmuje Inspektorat Implementacji In-nowacyjnych Technologii Obronnych?

Inspektorat Implementacji Innowa-cyjnych Technologii Obronnych jest jed-nostką organizacyjną Ministerstwa Obro-ny Narodowej, wspierającą działania Szta-bu Generalnego Wojska Polskiego oraz in-nych komórek organizacyjnych resortuobrony narodowej w obszarze poszukiwańnowoczesnych rozwiązań technicznychi technologicznych, które wypełniają wy-magania operacyjne i mogłyby być wdra-żane do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Pol-skiej w średnio- i długoterminowej per-spektywie.

Nasze zadania to m.in. identyfikacja,analiza, gromadzenie i udostępnianie da-nych w zakresie perspektywicznych tech-nologii obronnych z uwzględnieniem badańnaukowych wskazanych w dokumencie„Priorytetowe kierunki badań naukowychw resorcie obrony narodowej na lata 2013–2022”. Przedstawiamy również propozycjezadań do planu badań naukowych w za-

kresie rozwoju innowacyjnych technologiiobronnych. Sprawujemy nadzór nad wy-branymi projektami realizowanymi poza re-sortem obrony narodowej, w obszarzeobronności i bezpieczeństwa państwa,w celu wykorzystania ich wyników dlazwiększenia zdolności operacyjnej SZRP,a także współdziałamy z koordynatoramipolityki naukowej i naukowo-technicznej re-sortu obrony narodowej w procesie wyko-rzystania wyników badań naukowych w ra-mach modernizacji technicznej SZRP. Bie-rzemy także aktywny udział w opracowy-waniu propozycji działań, które zmierzajądo kompleksowego zabezpieczenia intere-sów resortu obrony narodowej w zakresiepraw własności intelektualnej – autorskichpraw majątkowych, patentów itp., po-wstałych w wyniku badań naukowych i pracrozwojowych realizowanych na potrzebywojska. Uwzględniając niezawodność eks-ploatacyjną sprzętu wojskowego, znajdu-jącego się aktualnie na wyposażeniu SZRP,obejmujemy również swoją działalnościąaspekt racjonalizatorstwa w resorcie obro-ny narodowej i możliwości implementacjinowych technologii do sprzętu już użyt-kowanego. Ponadto uczestniczymy w pra-cach zespołów zadaniowych, powołanychw ramach programów badania i wykorzy-stania przestrzeni kosmicznej, oraz opra-cowywaniu rekomendacji odnośnie zakre-su i kierunków działań resortu obrony na-rodowej dla efektywnego wykorzystaniatechnologii kosmicznych i satelitarnychna potrzeby Sił Zbrojnych RP.

Kierowana przez pana instytucja do-radza w kwestii wykorzystania przestrze-ni kosmicznej na potrzeby Sił Zbrojnych.Jak w praktyce wygląda jej udział w obron-ności państwa? Jak bardzo technologie ko-smiczne i satelitarne są przydatne dlawojska?

Uczestniczymy w seminariach i kon-ferencjach, prezentując zapotrzebowanie re-

sortu obrony narodowej na technologiezwiązane z przemysłem kosmicznym. Or-ganizujemy spotkania bilateralne przed-stawicieli sił zbrojnych z zainteresowany-mi firmami. Nasi przedstawiciele braliczynny udział w przygotowaniu przez Mi-nisterstwo Rozwoju Polskiej strategii ko-smicznej – działu poświęconego bezpie-czeństwu i obronności. Jest oczywistym, żew obecnym świecie technologie kosmiczne,a w szczególności satelitarne, są niezbęd-ne w wojsku, w szczególności podczas roz-poznania czy też w telekomunikacji.

Jak wiele czerpie wojsko z nowychtechnologii rynku cywilnego? Czy współ-praca z jego przedstawicielami jest łatwai chętnie dzielą się oni swoją wiedzą i swo-imi rozwiązaniami?

Naszą rolą jest wyszukiwanie nowychtechnologii, możliwych do wykorzystaniaw siłach zbrojnych. Większość zidentyfi-kowanych, nowych rozwiązań pochodziz sektora cywilnego. Staramy się odnajdo-wać w nich nowe zastosowania, którychtwórca technologii, nie będący specjalistąw dziedzinie taktyki i techniki wojskowej,czasami nie dostrzega. Często angażujemysię w rozwijanie pomysłów przedstawicie-li nauki i przemysłu. Ściśle współpracuje-my w tym zakresie z Biurem ds. Innowacjii Nowych Technologii Polskiej Grupy Zbro-jeniowej, które pośredniczy w kontaktachi wspiera działania drobnych inwentoróww rozwoju pomysłów wspólnie z podmio-tami grupy.

Dysponujemy poświadczeniami bez-pieczeństwa, jak większość jednostek or-ganizacyjnych MON posiadamy wydzie-loną sieć informatyczną, certyfikowaną doprzetwarzania informacji o klauzuli nie-jawnej, jak również pomieszczenia do prze-twarzania dokumentów o takich klauzulach.Dokładamy wszelkich starań, aby udo-stępniane nam informacje nie były ujaw-niane nikomu spoza zainteresowanych

Nowoczesnością zwiększymy przewagęNaszą rolą jest wyszukiwanie nowych technologii, możliwych do wykorzysta-nia w siłach zbrojnych. Większość zidentyfikowanych, nowych rozwiązań po-chodzi z sektora cywilnego. Staramy się odnajdować w nich nowezastosowania – mówi płk dr hab. inż. Sławomir Augustyn, szef InspektoratuImplementacji Innowacyjnych Technologii Obronnych

PRZEMYSŁ OBRONNY

stron, co skutkuje otwartością i zaufa-niem zgłaszających się do nas podmiotów,dlatego można powiedzieć, iż współpracajest owocna i zdecydowanie ciekawa.

Należy tutaj wspomnieć o organizo-wanym przez nas konkursie na innowacyjnetechnologie dla sił zbrojnych, który skie-rowany jest do polskich środowisk nauko-wych, przemysłowych, jak również do wy-nalazców indywidualnych. Jest on jed-nym z wielu źródeł, w których wyszukuje-my pomysły niejednokrotnie wyprzedzają-ce aktualny stan wiedzy i techniki o lata. Nie-które z nich są na tyle wizjonerskie, żew pierwszej chwili wydają się pochodzićz literatury science fiction. Każdy taki po-mysł poddajemy analizie i procedujemyzgodnie z przyjętymi w resorcie obrony na-rodowej standardami. Mamy nadzieję, żesprzęt i wyposażenie, jakie powstająw wyniku inicjowanych przez nas projek-tów, za kilka lub kilkanaście lat będą stan-dardowym, pozostającym w dyspozycjipolskiego żołnierza wyposażeniem.

Powiedział pan, że jednym ze sposo-bów poszukiwania przez państwa nowychrozwiązań jest organizowany coroczniekonkurs Innowacje dla Sił Zbrojnych RP.Czy daje on wymierne korzyści dla funk-cjonowania I3TO?

Nasze działania ukierunkowane są nato, aby polska myśl techniczna, jak również

polski przemysł zbrojeniowy, uczestniczy-ły w wypracowaniu najlepszych rozwiązań,które zapewnią żołnierzom odpowiedniezdolności operacyjne oraz bezpieczeń-stwo. Konkurs Innowacje dla Sił ZbrojnychRP bardzo dobrze wpisuje się w to zada-nie, bowiem daje nam możliwość zapo-znania się z nowatorskimi rozwiązaniami,nad którymi aktualnie pracują zarówno fir-my, jak i instytucje naukowo-badawcze,bądź też indywidualni wynalazcy, a któremogą znaleźć zastosowanie w wojsku.Wiedza, którą w ten sposób pozyskujemy,pozwala też na nasz aktywny udział w pod-noszeniu zdolności operacyjnych SZRP.

Należy również zaznaczyć, że pozy-skane dzięki organizacji konkursu infor-macje o innowacyjnych technologiach za-silają stworzoną przez nas bazę danych, do-stępną dla instytucji resortu obrony naro-

dowej. W przypadku poszukiwania kon-kretnych technologii przez użytkownikasprzętu wojskowego – gestora, organizatorasystemu funkcjonalnego, ma on łatwy do-stęp do informacji na temat nowych roz-wiązań, które są opracowywane na polskimrynku.

Organizując kolejną edycję konkursu,staramy się wyjść naprzeciw potrzebomwojska, dlatego postanowiliśmy wprowa-dzić nową kategorię (oprócz koncepcji i pro-jektów badawczo-rozwojowych – przyp.red.), mianowicie projekty specjalnegoprzeznaczenia. W tej edycji poszukujemykoncepcji z zakresu platform bezzałogo-wych. Kategoria ta w kolejnych edycjachkonkursu będzie podlegać zmianie w opar-ciu o wymagania operacyjne i prioryteto-we kierunki badań w resorcie obrony na-rodowej. �

Firmy, które uczestniczą w targach pokroju MSPO,prezentują zazwyczaj gotowe produkty, które mają lubw najbliższej przyszłości mogą mieć w swojej ofercie,my natomiast pozyskujemy informacje na tematnowinek technicznych i rozwiązań światowych w poszczególnych dziedzinach techniki wojskowej

Fakty 19

20 Fakty

Wybrane projekty konkursowe w za-leżności od stopnia zaawansowania tech-nologicznego – poziomów gotowości tech-nologii PGT – staramy się rozwijać i wpro-wadzać do Sił Zbrojnych RP, wykorzystu-jąc do tego przydzielone nam proceduryi kompetencje. Przykładem mogą być ini-cjowane przez nas projekty badawczo--rozwojowe, finansowane ze środkówMON za pośrednictwem NarodowegoCentrum Badań i Rozwoju.

Świat podąża do przodu bardzo szyb-ko. Nowe technologie są zastępowanejeszcze nowocześniejszymi. Jak ten trendwpływa na modernizację armii? Czy w ta-kich warunkach łatwo jest przewidywaćdziałania modernizacyjne, które z założeniamają służyć armii?

Wysoki poziom potencjału obronnegojest celem strategicznym każdego suwe-rennego państwa. W celu osiągnięcia jaknajlepszego wskaźnika dąży się do uzy-skania wysokiego stopnia zaawansowaniatechnologicznego uzbrojenia. Wynika toprzede wszystkim z potrzeby posiadaniaprzewagi strategicznej i operacyjnej nad po-tencjalnym przeciwnikiem, jak również zezobowiązań sojuszniczych, zaś w systemiekoalicyjnym pomaga w zachowaniu od-

powiedniego poziomu interoperacyjno-ści.

Cały czas rozwijane są nowe techno-logie – świat nauki tworzy wciąż nowe roz-wiązania. Część z nich znajduje swoje za-stosowania, część jest wyjściem do rozwojukolejnych, a część jest ślepymi drogami roz-woju. Dynamiczny rozwój nowych tech-nologii w obszarze uzbrojenia wpływa nakształt definiowania nowych zdolnościoperacyjnych. Współczesne i przyszłe ope-racje posiadają szereg charakterystycz-nych cech, do których należy zaliczyć: in-tegrację działań, sieciocentryzm, wielowy-miarowość, nieliniowość, ogniskowość,precyzję i asymetrię. Ostatnie doświadczeniaz konfliktów zbrojnych wskazują na stop-niowe przechodzenie od klasycznej walkizbrojnej do szeroko rozumianego oddzia-ływania, w tym oddziaływania kinetyczne-go – śmiercionośnego i nieśmiercionośne-go – oraz oddziaływania niekinetycznego,

związanego głównie ze zdolnościami pro-wadzenia działań i operacji informacyjnych,psychologicznych oraz tych w ramachwspółpracy cywilno-wojskowej.

Wzrasta potrzeba motywacji polskie-go przemysłu obronnego do większegoudziału w międzynarodowych programachnaukowych i technicznych, co pozwoli nadostęp do najnowszych osiągnięć techno-logicznych, zwiększając potencjał inno-wacyjności w polskim przemyśle zbroje-niowym i ośrodkach naukowych. W ob-szarze rozwoju uzbrojenia Sił Zbrojnych RPrealizowane będą również zadania nieob-jęte programami operacyjnymi, mającejednak istotne znaczenie dla poszczególnychsystemów funkcjonalnych i zabezpieczeniaaktywności wojsk.

Nad jakimi projektami pracujeciepaństwo obecnie? Jak przełożą się one naprawidłowe działanie Sił Zbrojnych RP?

Koordynujemy projekty badawczo--rozwojowe o wysokim podłożu nowator-skim, innowacyjne nie tylko w skali kraju,lecz także na arenie międzynarodowej.Zajmujemy się badaniami naukowymioraz pracami rozwojowymi praktyczniewe wszystkich obszarach systemów funk-cjonalnych, istotnych dla Sił Zbrojnych RP.

Ze względu na powyższe, ale przedewszystkim na zapewnienie ochrony wraż-liwych danych, istotnych zarówno dla wy-konawców projektów, jak i SZRP, nie mogęprzekazać szczegółowych informacjio projektach. Niemniej jednak chciałbympodkreślić, że sprawujemy kontrolę po-cząwszy od projektów z zakresu ochronyi przetrwania wojsk, poprzez ukierunkowanetypowo na rażenie, a kończąc na projektachz zakresu łączności satelitarnej.

Odnosząc się do drugiej części pytania,jestem przekonany, że pozytywnie zakoń-czone projekty badawczo-rozwojowe zwięk-szą możliwości militarne sił zbrojnych po-przez pozyskanie nowych zdolności ope-racyjnych, które pozwolą uzyskać poten-cjalną przewagę nad przeciwnikiem.

Zbliżają się kolejne targi MSPO. Czysą one dla państwa źródłem inspiracji? Czyi w tym roku będziecie mieć tam państwoswoje stoisko?

Nasz personel traktuje udział w róż-nych targach jako doskonałe źródło wiedzyw działalności bieżącej. Firmy, które uczest-niczą w targach pokroju MSPO, prezen-tują zazwyczaj gotowe produkty, któremają lub w najbliższej przyszłości mogąmieć w swojej ofercie, my natomiast po-zyskujemy informacje na temat nowinektechnicznych i rozwiązań światowych w po-szczególnych dziedzinach techniki woj-skowej. Robimy to poprzez udział w pre-zentacjach i pokazach, seminariach,a przede wszystkim uczestnicząc w bez-pośrednich rozmowach. Taką wiedzę wy-korzystujemy w naszej codziennej pracy,m.in. opiniując pomysły, z którymi zgłaszająsię do nas firmy, instytuty naukowo-ba-dawcze czy indywidualni wynalazcy. Mu-simy wiedzieć, jakie są trendy na rynku,żeby wydać merytoryczną opinię, czy war-to daną technologię rozwijać. Poza tymw ramach prac analitycznych, mając wie-dzę na temat aktualnego stanu rozwojutechnologicznego krajowych podmiotówprzemysłu zbrojeniowego i instytucji ba-dawczo-naukowych, możemy na zasa-dzie synergii proponować nowatorskierozwiązania, wykorzystujące dostępne lubrozwijane komponenty, lub inicjować zu-pełnie nowe programy badawcze, wyty-czając kierunki rozwoju technologii jeszczeniedoskonałych. Nasze główne działanie toposzukiwanie rozwiązań innowacyjnych– technologii, które nie są jeszcze dostęp-ne, a nie produktów „z półki”. DlategoMSPO to dla nas głównie źródło wiedzyo tym, w którym kierunku podąża świat,i jej przeniesienie na polski grunt.

W tym roku również będziemy mieliswoje stoisko na MSPO. Zaprosiliśmy doudziału w wystawie firmy, które brałyudział w poprzednich edycjach naszegokonkursu, a które dysponują dużym po-tencjałem innowatorskim i charakteryzu-ją się operatywnością w działaniu. Mająone tym samym okazję zaprezentowaćswój potencjał i nawiązać nowe kontak-ty biznesowe.

Nasza obecność w Kielcach jest też jed-nym z elementów autopromocji, dziękiktórej jesteśmy coraz bardziej rozpozna-walni w środowisku naukowym i wśród in-dywidualnych wynalazców, a wśród zwie-dzających jest ich niemałe grono. Owocu-je to dziesiątkami rozmów podczas targówi późniejszych spotkań roboczych, któ-rych ideą jest wyselekcjonowanie innowa-cyjnych pomysłów, rodzących się w głowachludzi, często spoza świata nauki, którzy niedysponują ani odpowiednim zapleczem, aniteż środkami finansowymi na ich wcieleniew życie.

Rozmawiał Tomasz Rekowski

�

PRZEMYSŁ OBRONNY

Nasza obecność w Kielcach jest też jednym z elemen-tów autopromocji, dzięki której jesteśmy coraz bardziejrozpoznawalni w środowisku naukowym i wśród indy-widualnych wynalazców, a wśród zwiedzających jestich niemałe grono

Fakty 21

PRZEMYSŁ OBRONNY

Drgania mogą być zarówno czyn-nikiem niepożądanym, obni-żającym komfort życia, jak rów-nież zjawiskiem wywoływa-

nym w sposób planowy w celu testowaniatrwałości produktów. Systemy elektrody-namicznych wzbudników drgań, wytwa-rzające powtarzalne drgania o określonychparametrach, umożliwiają badanie trwałościelementów mechanicznych lub elektro-nicznych w znacznie krótszym czasie niż

w przypadku eksploatacji w warunkach rze-czywistych. Skrócenie czasu testów prze-kłada się na znaczne obniżenie kosztówprzygotowania nowych produktów i kon-troli jakości już wytwarzanych elementów.Komory klimatyczne używane wraz zewzbudnikami są w stanie odwzorowaćzmienność temperatur i wilgotności, abyzbliżyć warunki testu do warunków natu-ralnych.

Firma Brüel & Kjaer posiada kilka-dziesiąt lat doświadczenia w produkcjiwzbudników drgań oraz urządzeń do po-miaru dźwięku i drgań, które są stosowa-ne podczas testów trwłościowych. Jej no-wym produktem jest wspomniany wzbud-nik LDS V8900.

Istotnym elementem systemu jest ste-rownik drgań LASER ze stosownym opro-gramowaniem. Wykorzystując pomiar po-ziomu drgań, na stole wzbudnika z pętląsprzężenia zwrotnego jesteśmy w stanie

utrzymać drgania o określonej formie np.sinus, random, shock itp. w zadanej ilościcykli testu. Testy mogą być prowadzone za-równo w kierunku pionowym, jak i pozio-mym z zastosowaniem stołu ślizgowego.

Dobór wzbudnika wymaga uwzględ-nienia wielu czynników od wymaganych pa-rametrów drgań do wagi i wymiarów te-stowanych obiektów. Służymy naszym do-świadczeniem w doborze odpowiedniegosystemu.

Bruel & Kjaer Polska sp. z o.o.02-910 Warszawa, ul. Goraszewska 12

tel.: 22 858 93 92, faks: 22 858 82 21e-mail: [email protected]

www.bruel.com.pl, www.bksv.com

Nowa jakość w badaniachtrwałościowych produktówW odpowiedzi na potrzeby rynku firma Brüel & Kjaer uruchomiła produkcję pierwszego na świecie wzbudnika – LDS V8900 – chłodzonego powietrzem generującego siłę 80 kN (sinus) i przemieszczenia 101,6 mm (4”) w zakresie częstotliwości do 3 kHz

Diagram przedstawiający zakres para-metrów pracy wzbudnika typ V8900

22 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Przychody globalnego sektora lot-nictwa, kosmonautyki oraz zbro-jeń podniosły się o 2,4 procentw 2016 roku (15,7 mld dol.),

osiągając wartość 674,4 mld dol. Stopawzrostu spadła z wartości 3,8 proc. osią-gniętej w roku 2015. Mimo to, wskaźniki dlasektora nadal nieco wyprzedzają szacowanywzrost globalnego produktu krajowegobrutto (PKB) wynoszący 2,3 proc. Sektorzawdzięcza tę zwyżkę przede wszystkim roz-wojowi europejskiego podsektora komer-cyjnego i amerykańskiego podsektoraobronnego.

Wzrost przychodów komercyjnej bran-ży lotniczej i kosmicznej na świecie zwol-nił. W 2015 roku wzrost przychodów się-gał 6,3 proc., a w 2016 roku wynosił już tyl-ko 2,7 proc. Przychody podsektora pod-niosły się z wartości 314,7 mld dolaróww roku 2015 do 323,1 mld dol. Europejskipodsektor odnotował znaczący wzrost(o 6,7 proc.), podczas gdy wzrost w Stanach

Zjednoczonych był raczej niewielki, rzędu1,3 proc. Taki stan rzeczy wynika bezpo-średnio z 1,8 proc. spadku, jaki odnotowanow zakresie amerykańskich projektów lot-niczych, podczas gdy jednocześnie w Eu-ropie liczba takich projektów wzrosłao 8,3 proc. Portfel zamówień lotniczychutrzymał się na rekordowo wysokim po-ziomie, podnosząc się o 1,6 proc., do war-tości 13.687 w 2016 roku.

Globalny podsektor obronny nadalwychodzi z kryzysu, przy jednoczesnymwzroście nakładów zbrojeniowych. Po oży-wieniu obserwowanym w 2015 roku, w roku2016 przychody zbrojeniowe na świeciewzrosły o 2,1 proc., czyli o 7,2 mld dol., dokwoty 351,3 mld dol. Światowe wydatki naobronę poszły w górę o 0,6 proc., przy czymw Stanach Zjednoczonych odnotowano ichwzrost o 1,7 proc. Stało się tak przedewszystkim za sprawą zwiększenia przy-chodów amerykańskiej branży zbrojenio-wej o 3,1 proc. wynikającego z 3,6 proc.

wzrostu nakładów Departamentu Obrony– najważniejszego klienta tego sektora.Dla porównania przychody podsektoraobronnego w Europie podniosły się jedy-nie o 0,6 proc. przy wzroście nakładówobronnych o 2,8 proc. Pomimo zwiększe-nia wydatków, obniżył się poziom wzrostuprzychodów obronnych w Europie. Przy-czyn tego stanu rzeczy należy upatrywaćw przekształceniach portfela Airbus Defense& Space, (rzędu 1,3 mld dol. na niekorzyśćfirmy).

Branża samolotowa rośnie, ale wolniej

Europejski sektor lotniczy i obronnynadal wyprzedza sektor amerykański podwzględem wzrostu przychodów. W 2016roku spółki reprezentujące tę branżę w Eu-ropie mogły pochwalić się 3,7-proc. wzro-stem w skali roku, pozostawiając w tyle spół-ki amerykańskie, które odnotowały wzrostrzędu 2,4 proc. Wynik ten jest echem re-

Przemysł obronny niemal równo z PKB

Spada tempo wzrostudochodów globalnejbranży lotnictwa, kosmo-nautyki i zbrojeń – obec-nie wskaźniki tylkonieznacznie wyprzedzająwzrost PKB na świecie,jak wynika z raportuprzygotowanego przezfirmę badawczą Deloitte

PRZEMYSŁ OBRONNY

zultatów z 2015 roku, kiedy to sektor eu-ropejski wzrósł o 8,2 proc., podczas gdyanalogiczne przychody sektora w Sta-nach Zjednoczonych podniosły się jedynieo 1,4 proc. W 2016 roku firmy europejskiezawdzięczały swój rozwój głównie wynikomosiągniętym przez podsektor lotnictwa i ko-smonautyki, który zwiększył swoje przy-chody o 6,7 proc. dzięki komercyjnymprojektom lotniczym. Z drugiej strony, eu-ropejski podsektor obronny wzrósł tylkoo 0,6 proc. w porównaniu do 3,1 proc. wzro-stu podsektora obronnego w StanachZjednoczonych.

Zwiększone wpływy wynikały ze wzro-stu przychodów w segmentach elektronikii OEM (original equipment manufacturing).Firmy działające na tych obszarach zaro-biły, odpowiednio 3,4 i 3,7 mld dol. Rozwójsegmentu OEM prawdopodobnie wynikaze znaczącej zwyżki przychodów Grupy Air-bus (2,4 mld dol.) i Lockheed Martin(1,9 mld dol.) w 2016 roku. W segmencie

elektroniki prym wiedzie Grupa Harris, któ-ra zarobiła 2,4 mld dol., głównie dziękitransakcji nabycia Exelis.

Rentowność operacyjna firm repre-zentujących sektor lotnictwa, kosmonautykii zbrojeń utrzymuje się na niezmienionympoziomie – sytuacja sektora w Europie siępoprawia, a w Stanach Zjednoczonych –nieco pogarsza. Marże operacyjne ciągleutrzymują się na poziomie dwucyfrowym,tzn. 10,4 proc., czyli ich wartość nie odbiegazbytnio od wyniku 10,5 proc. odnotowa-nego w 2015 roku. Marże w sektorze ame-rykańskim spadły o 2,5 proc. – do 11,5 proc.,podczas gdy europejskie firmy wykazująmarże rzędu 9,6 proc., co stanowi zwyżkęo 5,3 proc.

Te tendencje zwyżkowe wiążą się przedewszystkim z sukcesami Airbus, Rolls--Royce i Safran. W konsekwencji, różnicamiędzy Stanami Zjednoczonymi a Europązmniejszyła się z 2,3 proc. w 2015 roku do1,8 proc. Poprawa sytuacji jest potwier-dzeniem wzmożonego ukierunkowaniaEuropy na racjonalizację wykorzystania ak-tywów i ograniczenie wydatków operacyj-nych. W ciągu ostatniego dziesięciolecia zin-

tensyfikowano wysiłki w zakresie zwięk-szania skali działalności poprzez wprowa-dzanie paneuropejskich sojuszy i przed-sięwzięć typu joint venture – działania w tymzakresie prawdopodobnie będą nadal po-dejmowane w obliczu nacisków cenowychi dużej konkurencji ze strony Rosji, Chini innych krajów.

Dynamiczny sektor Umacnia się wzrost zysków operacyj-

nych w sektorze zbrojeniowym na świeciew miarę usztywniania marż w sektorze lot-nictwa i kosmonautyki komercyjnej. Zyskikomercyjnego podsektora lotniczego i ko-smicznego spadły w 2016 roku o 9,4 proc.w porównaniu do marż operacyjnych firmz branży zbrojeń, które podniosły sięo 5,3 proc. mimo wzrostu przychodów je-dynie o 2,1 proc. w 2016 roku. Zyski ope-racyjne podsektora komercyjnego spadły dowartości 9,1 proc., podczas gdy marżefirm zbrojeniowych wzrosły do poziomu

11,5 proc. Zwiększenie marż podsektoraobronnego wiąże się ze świetnymi wynika-mi operacyjnymi firm Rolls-Royce i Lock-heed Martin.

Segment dostawców napędu osiągnąłw tym względzie najwyższe wyniki. Do-stawcy Tier 2 uplasowali się natomiast nadrugiej pozycji. Dostawcy Tier 2 osiągali jużmarże rzędu blisko 20 proc. i nadal wy-przedzają dostawców Tier 1. W 2016 ro-ku zyski operacyjne segmentu dostawcównapędu wzrosły z wartości 18 proc. do19,2 proc., a odnośnie dostawców Tier 2,z wartości 16,7 proc. do 17,9 proc. Marżeoperacyjne dostawców Tier 1 utrzymały sięw roku 2016 na poziomie 10,0 proc., choćbyły znacznie niższe niż zyski w segmencieTier 2.

W 2016 roku w sektorze produkcyjnymzaobserwowano umiarkowaną poprawędzięki dynamicznemu rozwojowi w Euro-pie. Produkcja w branży lotnictwa, ko-smonautyki i zbrojeń wzrosła o 1,9 proc.dzięki znaczącej poprawie sytuacji w po-przednich latach i wzrostom rzędu 7,6, 7,7i 11,7 odpowiednio w 2012, 2013 i 2014roku. W globalnych firmach tego sektora

produkcja przypadająca na jednego pra-cownika wynosi średnio 36.504 dol. – sta-nowi to niewielką zwyżkę i wynika ze spad-ku bazy pracowniczej o 1,1 proc. i nie-wielkiego wzrostu zysków operacyjnych.W europejskim sektorze lotnictwa, kosmo-nautyki i zbrojeń nastąpił znaczący wzrostprodukcji (11,1 proc.), podczas gdy ame-rykańskie wskaźniki produkcji podniosły sięjedynie o 1,1 proc. Jednocześnie jednaknadal istnieją spore rozbieżności odnośniepoziomu produkcji w przeliczeniu na jed-nego pracownika – w Stanach Zjednoczo-nych wskaźnik ten wynosi 42.817 dol.,a w Europie odpowiednio – 31.970 dol.

Na kredytCiągle rośnie zadłużenie, ponieważ

przedsiębiorstwa zwiększają efekt dźwignifinansowej dla potrzeb finansowania swo-ich zakupów, wykupu akcji własnych orazopracowywania nowych innowacyjnychproduktów. Wskaźnik zadłużenia kapitałuwłasnego dla globalnego sektora lotnictwa,kosmonautyki i zbrojeń pogorszył się(39,4 proc.), z poziomu 1,18 w 2015 rokudo 1,65. W Stanach Zjednoczonych wskaź-nik ten pogorszył się o 34,2 proc., z pozio-mu 1,79 do 2,40. Zważywszy, że stopy pro-centowe nadal utrzymują się na niskim po-ziomie, kapitał zewnętrzny, szczególniew USA, wykorzystano na finansowanie wy-kupów akcji własnych, transakcji nabyciaoraz na rozwój produktów. Chociaż eu-ropejskie firmy z branży zaobserwowaływ 2016 roku osłabienie wskaźnika zadłu-żenia kapitału własnego do poziomu 1,58,nadal utrzymały swoją znacznie silniejsząpozycję niż przedstawiciele tego sektoradziałający w Stanach Zjednoczonych.

Wyniki europejskich i amerykańskichfirm z sektora lotnictwa, kosmonautykii zbrojeń są lepsze niż odpowiednie indek-sy rynkowe. Amerykańskie firmy znaczniewyprzedziły wyniki indeksu Standard & Po-or’s (S&P) 500, który odnotował wzrosto 11,2 proc. wobec indeksu Dow JonesA&D (ze wzrostem 17,9 proc.). Analo-gicznie wyniki firm europejskich poprawi-ły się o 4,9 proc. w 2016 roku, co znacznieprzewyższa wartości indeksu STOXX 600,który wykazał wzrost rzędu 1,3 proc.

– Myśląc o roku 2017 i latach następ-nych należy spodziewać się dalszego wzro-stu w sektorze obronnym, ponieważ krajeinwestują w nowe technologie, aby prze-ciwdziałać wciąż pojawiającym się zagro-żeniom terrorystycznym. Portfel zamó-wień na samoloty sięgający blisko 13,7 tys.sztuk spowoduje, że również branża lotni-cza będzie osiągać stabilne wyniki finansowe– podsumowuje Piotr Świętochowski, part-ner w dziale Audit & Assurance, ekspert ds.przemysłu obronnego w Deloitte. �

Europejski sektor lotniczy i obronny nadal wyprzedzaw sektor amerykański pod względem wzrostu przy-chodów. W 2016 roku spółki reprezentujące tę branżęw Europie mogły pochwalić się 3,7-proc. wzrostem wskali roku, pozostawiając w tyle spółki amerykańskie,które odnotowały wzrost rzędu 2,4 proc.

Fakty 23

24 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Jakie miejsce w polskich Siłach Zbroj-nych zajmuje innowacyjność i w jakim ob-szarze najsilniej dochodzi do głosu?

Biorąc pod uwagę, że Siły Zbrojne sągwarantem naszego bezpieczeństwa za-równo zewnętrznego, jak i wewnętrznegoinnowacyjność właśnie w obszarze bez-pieczeństwa – w tym bezpieczeństwa mili-tarnego – wpisuje się w całej swej definicjiw unowocześnianie i modernizowanie pol-skich Sił Zbrojnych, co następuje sukce-sywnie we wszystkich ich rodzajach.

W resorcie obrony narodowej instytu-cją zajmującą się kwestiami innowacyjno-ści i wdrażania nowoczesnych technologiijest Inspektorat Implementacji Innowacyj-nych Technologii Obronnych, z którym In-spektorat Wsparcia Sił Zbrojnych ściślewspółpracuje w obszarze wsparcia i za-

bezpieczenia technicznego pozyskiwanegonowoczesnego sprzętu wojskowego.

Innowacyjność jest również jednymz kluczowych parametrów w procesie wy-łaniania liderów produkcji zbrojeniowejpodczas Międzynarodowego Salonu Prze-mysłu Obronnego. Nakłady finansowe prze-znaczane na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych w Ministerstwie Obrony Na-rodowej systematycznie rosną, a jednąz głównych myśli przewodnich MSPO jestwłaśnie promowanie innowacyjności.

Przykładem takich działań są równieżrealizowane programy operacyjne MON,w których możemy wyróżnić 5 głównychobszarów: systemy obrony powietrzneji obrony przeciwlotniczej, śmigłowce wspar-cia bojowego i zabezpieczenia, moderni-zacja Marynarki Wojennej, zintegrowane

systemy wsparcia dowodzenia oraz zo-brazowania pola walki C4ISR, bezzałogowesystemy rozpoznawcze i rozpoznawczo--uderzeniowe.

Jakie rozwiązania są obecnie najpo-trzebniejsze w wojsku, by można byłomówić o zrealizowanych założeniach pro-fesjonalizacji armii i gotowości obronnejna miarę czasów i potrzeb?

Profesjonalizacja Sił Zbrojnych RP tociągły proces jakościowej i ilościowej trans-formacji zasobów kadrowych i sprzętowychpolskiej armii. Zmiany te są wprowadzanestopniowo, tak aby przez cały czas trwaniatego procesu była ona gotowa do wyko-nywania swoich konstytucyjnych zadańi wypełniania misji, również tych pozagranicami kraju, wynikających z naszych zo-bowiązań sojuszniczych i umów między-narodowych.

Proces profesjonalizacji jest realizowanyw trzech głównych obszarach: personelu,tj. żołnierzy i pracowników wojska, mo-dernizacji technicznej oraz szkoleniai kształcenia. Jednym z aspektów profe-sjonalizacji, obok modernizacji technicznej,była reforma systemu zarządzania zaso-bami osobowymi, zmierzająca do zastą-pienia służby obowiązkowej ochotnicząsłużbą wojskową – zawodową i kontrak-tową. Istotnym elementem tego procesubyły również zmiany w systemie kształce-nia kadr. Dlatego też kierownictwo MONtak dużą wagę przykłada do reformy sys-temu edukacji wojskowej, maksymalniedopasowując go do wymagań dzisiejszegopola walki i panującej sytuacji geopoli-tycznej. Ponadto trwają prace nad budowąnowego systemu uzupełniania rezerw,a WOT stają się kluczowym elementem tegoprocesu.

Jak wspomniałem, profesjonalizacja toproces ciągły, musimy więc nadążać za wy-stępującymi zmianami i rozwojem. Wieleosób kojarzy profesjonalizację tylko z przej-ściem na tzw. armię zawodową, ale to byłtylko pierwszy krok.

Profesjonalna armia to więc nie tylkonowoczesny i zaawansowany techniczniesprzęt, ale też bardzo dobrze wyszkolonyżołnierz. To my – żołnierze stanowimy

Potrzeba nam systematykiMoją rolą i rolą kierowanej przeze mnie instytucji jest stworzenie takiego śro-dowiska, aby w połączeniu z coraz to nowocześniejszym sprzętem żołnierzestanowili skuteczny element odstraszania potencjalnego przeciwnika – mówiszef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, gen. bryg. Dariusz Łukowski

Fot. ST. CHOR. SZT. SŁAWOMIR MROWIŃSKI / IWSPSZ

PRZEMYSŁ OBRONNY

w głównej mierze o walorach bojowych pol-skich Sił Zbrojnych. Moją rolą i rolą In-spektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych jeststworzenie takiego środowiska, aby w po-łączeniu z coraz to nowocześniejszymsprzętem żołnierze stanowili skutecznyelement odstraszania potencjalnego prze-ciwnika.

Co jest najbardziej potrzebne? W mo-jej ocenie są to systematyczna moderniza-cja istniejącej bazy szkoleniowej – mam namyśli poligony, place ćwiczeń, strzelnice, itd.,pogłębianie i zacieśnianie współpracy z pań-stwami Sojuszu, realizacja międzynaro-dowych szkoleń, wymiana doświadczeńw obszarze szkolenia, wspieranie i wyko-rzystanie potencjału naukowego oraz tech-nologicznego polskiego przemysłu zbroje-niowego, a także budowa partnerskich re-lacji z rodzimym przemysłem zbrojeniowymjako integralnym elementem polityki obron-nej naszego państwa.

Co stanowi najmocniejszą stronę pol-skiej obronności, a które aspekty wciąż wy-magają wsparcia, szkoleń, unowocześnie-nia i potężnych nakładów inwestycyj-nych?

Bez wątpienia najmocniejszą stroną jestpołączenie potencjału kadrowego, pozio-mu finansowania oraz potencjału przemysłuobronnego. Dodatkowo nieocenionym fak-tem w tej kwestii jest bardzo pozytywne na-stawienie społeczeństwa polskiego do siłzbrojnych i zadań przez nie wykonywanych.

Polski żołnierz i wysoki poziom jego wy-szkolenia jest świadectwem jakości polskiejarmii, czego potwierdzeniem są liczne,bardzo wysokie oceny wystawiane przez na-szych sojuszników, którzy chwalą nas przyokazji realizacji wspólnych przedsięwzięć.

Nie bez znaczenia jest też wzrost li-czebności Sił Zbrojnych. Tworzenie WojskObrony Terytorialnej podnosi potencjałobronny kraju, wpaja w młodych ludzi war-tości patriotyczne, poczucie obowiązku i od-powiedzialności za samych siebie, obywa-teli i całą Ojczyznę.

Zmieniające się otoczenie współcze-snych zagrożeń wymusza wręcz rozwój pol-skiej obronności. Modernizacja technicz-na sił zbrojnych, zakupy nowego sprzętuwojskowego determinują właściwą orga-nizację szkolenia, wręcz stworzenia nowe-go systemu szkolenia wojsk. Współczesnezagrożenia bezpieczeństwa wymuszają or-ganizację nowego systemu dowodzeniai kierowania siłami zbrojnymi.

Obecnie w Wojsku Polskim eksploato-wany jest nowoczesny sprzęt – samolotyG-550, samoloty F-16, KTO ROSOMAK,czołgi Leopard II – który stanowi jednąz mocniejszych stron naszego potencjałui jednocześnie wizerunku na arenie mię-dzynarodowej. Do tego stosujemy nowo-

czesne metody diagnostyki oraz mamyświetnie wyszkolony personel obsługowyi zabezpieczający, który każdorazowo udo-wadnia swoje wyszkolenie, wolę walki i siłęcharakteru podczas realizacji zadań man-datowych poza granicami kraju oraz pod-czas organizowanych ćwiczeń i zawo-dów, jak na przykład podczas corocznychNATO Tiger Meet czy Strong EuropeTank Challenge.

Trzeba zaznaczyć również, że plano-wany wzrost wydatków na obronność dowysokości 2,1 proc. PKB w 2020 r., a do-celowo do 2,5 proc. PKB w 2032 r. pozwolina kontynuację realizacji programu rozwojusił zbrojnych nakreślonego podczas pro-wadzonego Strategicznego Przeglądu

Obronnego. W tym miejscu trzeba nieste-ty zaznaczyć, ze nie wszystkie państwa so-juszu podchodzą do tego zagadnienia w po-dobny sposób.

Z drugiej strony, bez wątpienia, pewnychnakładów wymaga szeroko pojęta infra-struktura wojskowa, którą trzeba dostoso-wać do realnych potrzeb i zwiększających sięsił zbrojnych. Dodatkowo oczekiwana zmia-na systemu dowodzenia i kierowania będzieważnym elementem w kontekście poprawyfunkcjonowania sił zbrojnych.

Jakie widzi pan realne możliwościzmian w zakresie optymalnego przygoto-wania kadr wojskowych w polskich wa-runkach? Jak wiele zależy od ścieżki edu-kacji, metod i pomocy dydaktycznych, a ileod późniejszego wyposażenia armii i sys-temu organizacji jej struktur?

Przygotowanie kadr wojskowych zawszebyło naszym priorytetem. Dobrze przygo-towani żołnierze to gwarancja właściwej re-alizacji zamierzonych celów, to wreszciemniej problemów z utrzymaniem sprzętuw wysokiej sprawności technicznej, to po-

kazanie sojusznikom, że jesteśmy dobrzeprzygotowani i nie tylko my liczymy na so-juszników z NATO, ale NATO może liczyćna nas. Profesjonalne przygotowanie musizaczynać się od pierwszego przekroczeniabram koszar czy nawet od pierwszej wizy-ty w Wojskowej Komendzie Uzupełnień,gdzie kandydat na żołnierza niejednokrot-nie po raz pierwszy styka się oko w okoz przedstawicielem wojska i to pierwsze spo-tkanie może zaważyć na wyobrażeniu in-stytucji, jaką jest armia. Nie ukrywamytego, że poszukujemy najlepszych, chcemyich zachęcić perspektywą stabilnej pracy,możliwością podwyższania kwalifikacji,awansów, atrakcyjnością służby, nie tylkow kraju, ale także poza granicami.

W zamian oczekujemy pełnego zaan-gażowania, czy to na kursach, szkole-niach, poligonach czy wreszcie na mi-sjach zagranicznych.

W zakresie kształcenia i doskonaleniazawodowego od lat funkcjonuje pewien po-dział na ośrodki, które specjalizują sięgłównie w profesjonalnym przygotowaniużołnierzy niższych szczebli: szeregowychi podoficerów oraz także pracownikówRON i ośrodki specjalizujące się w przy-gotowaniu kadry wyższych szczebli: wyż-sze szkoły oficerskie i akademie wojskowe.System doskonalenia zawodowego ulegaciągłym przeobrażeniom, udoskonalanymrozwiązaniom edukacyjnym.

IWsp SZ widzi potrzebę stawiania nanajwyższym miejscu problematyki eduka-cji kadr, dlatego tak inwestujemy w rozwójCSLog. W ostatnich latach wprowadzili-śmy nowatorskie rozwiązania edukacyjne,stworzyliśmy najnowocześniejsze stano-wiska symulacyjne. Wprowadzanie ichdo jednostek szkolnictwa wojskowegodaje gwarancję bezpiecznej eksploatacji �

Co jest najbardziej potrzebne? W mojej ocenie są tosystematyczna modernizacja istniejącej bazy szkole-niowej – mam na myśli poligony, place ćwiczeń,strzelnice itd., pogłębianie i zacieśnianie współpracy z państwami Sojuszu, realizacja międzynarodowychszkoleń, wymiana doświadczeń w obszarze szkolenia,wspieranie i wykorzystanie potencjału naukowego oraztechnologicznego polskiego przemysłu zbrojeniowego,a także budowa partnerskich relacji z rodzimym prze-mysłem zbrojeniowym jako integralnym elementempolityki obronnej naszego państwa

Fakty 25

26 Fakty

sprzętu wojskowego, będącego na wypo-sażeniu jednostek wojskowych. Nowocze-sne metody szkolenia np. e-learning i nie-ograniczony dostęp do niego umożliwiapodnoszenie kwalifikacji w każdym miejscui czasie. Naszą rolą – dowódców/szefówwszystkich szczebli dowodzenia jest takieumiejętne kierowanie podwładnymi, bypoczucie obowiązku podnoszenia kwalifi-kacji było inicjatywą ich samych.

Wojskowa Akademia Techniczna czyCentrum Szkolenia Logistyki to oczywiściefilary systemu szkolenia kadr korpusu oso-bowego logistyki. Wspólnie z Organizato-rem Systemu Funkcjonalnego Logistyki pro-wadzimy także prace nad sformowaniemjeszcze jednego ogniwa – Szkoły Podofi-cerskiej Logistyki, co pozwoli kształcićadeptów logistyki od szeregowego po ofi-cera.

Inwestycja w kadry, stwarzanie wa-runków do podnoszenia kwalifikacji orazpromowanie samokształcenia przynosiwymierne korzyści. W opinii żołnierzy i spo-łeczeństwa resort obrony narodowej zyskujewizerunek dobrego, stabilnego, dbającegoo rozwój kadr pracodawcy, co w obecnychczasach jest atutem bezcennym na „cywil-nym” rynku pracy.

Wspomniana planowana zmiana sys-temu dowodzenia i kierowania siłamizbrojnymi stworzy przejrzyste zasady po-działu kompetencji i odpowiedzialnościpomiędzy poszczególnymi rodzajami siłzbrojnych, a także pozwoli na stworzenietransparentnych zasad działania w różnychaspektach działalności służbowej.

Podczas targów MSPO Inspektorat od5 lat organizuje konferencje „Biznes z woj-skiem to pewne pieniądze”. Jak hasło cy-klicznej debaty ma się do aktualnej sytu-acji? Czy polski przemysł zbrojeniowymoże być spokojny o portfel zleceń ze stro-ny sił zbrojnych?

Polski Przemysł Zbrojeniowy możebyć spokojny, jak to pani określiła, o „port-fel zleceń” ze strony Sił Zbrojnych. IWsp SZjako główny organ wykonawczy logistykiwojskowej jest instytucją w dużej części re-alizującą Plan Modernizacji Technicznej.Odpowiadamy za wydatkowanie wyso-kich kwot finansowych przeznaczonych naobronność, modernizację, zabezpieczenieoraz obsługę sprzętu wojskowego od jegowprowadzenia do wycofania z sił zbrojnych.Za zakup nowego sprzętu wprowadzone-go do sił zbrojnych w głównej mierze od-powiada Inspektorat Uzbrojenia.

Głównym celem wspomnianej konfe-rencji jest przedstawienie polskiemu prze-mysłowi zbrojeniowemu, jakimi środkamifinansowymi dysponuje IWsp SZ w rokubudżetowym i w perspektywie 5, czasem10 lat. Jest to jedna z niewielu okazji, gdy

można poznać wykonawców i zamawia-jących, wyartykułować oczekiwania dlaobu stron.

Zapewnienie ciągłości dostaw, a takżesprawności sprzętu jest kluczową rolą In-spektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych. Mającna uwadze z jednej strony potrzeby wojska,a z drugiej możliwości przemysłu zbroje-niowego staramy się w możliwie opty-malny sposób zharmonizować te dwaaspekty. Należy jednak pamiętać, że wszyst-kich nas obowiązuje prawo, które precy-zyjnie określa metodologię przy wyborze po-tencjalnych kontrahentów, tak aby nie na-ruszać warunków konkurencyjności na eu-ropejskim rynku dostawców i usługodaw-ców, a jednocześnie, aby zapewnić odpo-wiedni potencjał obronny polskiego prze-mysłu zbrojeniowego na czas kryzysu lubkonfliktu zbrojnego. W moim przekonaniupolski przemysł obronny może być spokojnyw kontekście zleceń ze strony Polskich SiłZbrojnych. Należy również dodać, że tar-gi MSPO dają dodatkowo możliwość pol-skim podmiotom zaprezentowania swoichmożliwości oraz zawierania umów równieżz armiami innych państw, co znacząco przy-czynia się do ekonomicznego rozwojufirm.

Jaki jest główny cel InspektoratuWsparcia Sił Zbrojnych na tegorocznychtargach MSPO? Jakie ma pan przesłanie

dla swoich zwierzchników, dowódcówjednostek wojskowych i firm, które wspie-rają polską armię poprzez działalnośćprodukcyjną i usługową?

Dzięki Międzynarodowemu SalonowiPrzemysłu Obronnego możemy przedsta-wić najnowsze polskie rozwiązania w za-kresie techniki wojskowej i porównać je zeświatowymi osiągnięciami. Kieleckie targimilitarne to nie tylko niezwykle cenionaw sferze światowych ekspertów platformaspotkań i wymiana poglądów, ale, co cie-szy najbardziej, to również doskonała pro-mocja współpracy dla bezpieczeństwa.

Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych(IWsp SZ) od chwili powołania w paź-dzierniku 2006 r., jest organizatorem Wy-stawy Sił Zbrojnych i stanowi nieodłącznyelement Międzynarodowego Salonu. Coroku prezentujemy stale zmieniające się ob-licze polskiego wojska, nowoczesnegosprzętu i wyposażenia oraz rosnącychzdolności naszych żołnierzy. Wyzwalamyklimat profesjonalnej armii i pokazujemypróbkę tego, co najważniejsze w koszarachi parkach sprzętu technicznego. Prezentu-jemy także wyposażenie logistyczne wyko-rzystywane przez polskich żołnierzy namisjach zagranicznych.

Rozmawiała Magdalena Szczygielska

�

PRZEMYSŁ OBRONNY

Zapewnienie ciągłości dostaw, a także sprawnościsprzętu jest kluczową rolą Inspektoratu Wsparcia SiłZbrojnych. Mając na uwadze z jednej strony potrzebywojska, a z drugiej możliwości przemysłu zbroje-niowego staramy się w możliwie optymalny sposóbzharmonizować te dwa aspekty

Uroczystość nominacji na najwyższe stanowiska w armii w marcu 2016 r.

Fot. MON.GOV.PL

Remonty, modernizacje i produkcja sprzętu wojskowego

Autobox Innovations Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.ul. 1 Maja 12, 27-200 Starachowice, www.autobox.pl

STAR 266 M2chluba starachowickiej

spółki i dowód na jejprężną działalność.

28 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Zaangażował się pan w prace gabine-tu cieni BCC jako sobowtór ministraobrony narodowej. Z niezgody na to, co siędzieje w wojsku?

Zacznijmy od tego, że gabinet cieniBCC powstał w 2012 r. po to, żeby oceniaćprace rządów, ale nie z punktu wodzeniazwykłego krytykanctwa, lecz merytorycz-nie, na podstawie przepisów, ustaw i roz-porządzeń. Zbieramy się raz na kwartał,przygotowujemy nasze raporty oceniają-ce poczynania poszczególnych ministrówi rządu. W raportach tych zawarte są tak-że nasze rekomendacje i zalecenia. Każ-demu z rządów dawaliśmy około pół-roczną karencję i staraliśmy się nie oceniaćpersonalnie ministrów, ale ich dokonania.Każda z naszych funkcji w gospodar-

czym gabinecie cieni BCC jest funkcją spo-łeczną. Z racji mojego doświadczenia od-powiadam za ocenę działań rządu w ob-szarze polskiego przemysłu obronnego.

Wchodzi pan w „buty” jednego z naj-bardziej kontrowersyjnych ministrów – An-toniego Macierewicza. Gdyby miał pan gozastąpić po kolejnych wyborach, w jakimstanie zastałby pan Wojsko Polskie?

Nie aspirujemy do roli ministrów, niewchodzimy w niczyje buty. Każdy ministerma przecież coś więcej niż tylko zajmowa-ne stanowisko. Zarządza konkretnym urzę-dem, wieloma ludźmi, ma do dyspozycjispecjalistów i odpowiada za powierzony muobszar funkcjonowania państwa. My w ga-binecie cieni BCC jesteśmy sami ze so-bą i ze swoim doświadczeniem. Badamy

i oceniamy istotne dla gospodarki państwaproblemy. Zależy nam na eliminowaniuwszystkich nieracjonalnych barier, które wy-stępują w życiu gospodarczym. Są to czę-sto przeszkody niewymagające nakładów,ale ich konsekwencje hamują rozwój kra-ju i godzą w jego bezpieczeństwo. Staramysię zarówno sugerować pewne rozwiązaniana etapie powstawania ustaw i rozporzą-dzeń, jak i udoskonalać istniejące aktyprawne. Jestem pewien, że po kolejnych wy-borach stan Wojska Polskiego będzie zde-cydowanie lepszy niż ten, który zastał mi-nister Antoni Macierewicz po rządachPO-PSL.

Przyzna pan generał, że jednak gabi-net cieni kojarzy się z alternatywą wobecrządu.

Tak, ale my tworzymy gabinet gospo-darczy, nie polityczny. Nie reprezentujemyteż żadnej partii politycznej. Nie jesteśmyteż w opozycji do partii rządzącej. Faktemjest, że z naszego gabinetu wywodzi się kil-ku polityków aktualnie piastujących wyso-kie stanowiska w rządzie Prawa i Spra-wiedliwości. Minister Jerzy Kwieciński,odpowiadający u nas kiedyś za rozwój go-spodarczy, dziś jest sekretarzem stanu u pre-

Niechciane dziecko rośnie w siłę

O sytuacji w przemyśle obronnym za czasów rzą-dów PO-PSL oraz aktualnej polityce obronnej,tworzonej przez PiS, opowiada gen. dyw. w st.spoczynku Leon Komornicki, minister ds. przemy-słu obronnego w gospodarczym gabinecie cieniBCC i były z-ca szefa Sztabu Generalnego

PRZEMYSŁ OBRONNY

miera Mateusza Morawieckiego, a Krzysz-tof Szubert sekretarzem stanu w minister-stwie cyfryzacji. Te powołania na stanowi-ska w rządzie są dowodem nie tylko wyso-kich kwalifikacji naszych kolegów, ale tak-że świadectwem wysokiego poziomu me-rytorycznego gabinetu gospodarczego cie-ni BCC.

Czy z tego pięcioletniego okresu pa-mięta pan wpływ raportu gospodarczegogabinetu cieni na pracę MinisterstwaObrony Narodowej?

Poprzednicy obecnej ekipy – politycyz Platformy Obywatelskiej i PolskiegoStronnictwa Ludowego tak chętnie niezaglądali do naszych raportów. Być możegrzęzły one gdzieś w sekretariatach urzęduRady Ministrów i nie docierały przed ob-licze pana premiera Tuska czy też pani pre-mier Kopacz oraz poszczególnych mini-strów tamtych rządów. Nie naszą roląbyło sprawdzanie, czy są one czytane. Po-nadto staraliśmy się organizować naszekonferencje czy też braliśmy udział jako pa-neliści w dyskusjach, np. podczas KongresuGospodarczego w Katowicach czy też Fo-rum Gospodarczego w Krynicy, gdzie nieraz w sposób zdecydowany wyrażałem

swoje zdanie o zjawiskach szkodliwychdla polskiego przemysłu obronnego i bez-pieczeństwa państwa. Nasz głos był sły-szalny, ale niekoniecznie uwidaczniał sięw decyzjach ówczesnego MON.

Z czego mogło to wynikać?Z braku pokory i arogancji... Wielu mi-

nistrów i sekretarzy stanu uważało, że niemuszą brać pod uwagę głosu ekspertów,a nasz gabinet właśnie taką funkcję spełnia.Mimo wszystko staraliśmy się systema-tycznie i systemowo wysyłać swoje analizynie tylko do ministrów, ale także kierowa-liśmy je do gabinetu prezydenta RP. Tylkoniektóre nasze propozycje zostały wziętepod uwagę. Gdyby z większą pokorą wsłu-chiwano się w nasz głos, to nie mielibyśmytego, z czym borykaliśmy się w naszej go-spodarce, a co z kolei osłabiało naszepaństwo i jego bezpieczeństwo.

W obszarze obronności przyjęto wa-dliwą strategię, która była wynikiem nie-właściwej oceny militarnych zagrożeń zestrony Rosji. Uważano, że Rosja nam niezagraża i wystarczającym dla naszego bez-pieczeństwa jest członkostwo w NATO. Za-niedbano obronę narodową. Ta wadliwastrategia negatywnie odbiła się na potencjale

obronnym państwa, w którym udział mająwojska polskie i polski biznes zbrojeniowy.Na domiar złego, polski przemysł obron-ny, jako istotny element gospodarki naro-dowej, był traktowany jak niechciane dziec-ko, bowiem zarządzano nim decentrali-stycznie, przez kilka resortów. Z jednej stro-ny przez Ministerstwo Obrony Narodowej,które dokonywało w nim zakupów techni-ki wojskowej i uzbrojenia, z drugiej zaś stro-ny na ten przemysł miało wpływ Minister-stwo Skarbu Państwa, które powoływałorady nadzorcze w spółkach państwowychtego przemysłu. Zarządy zaś tych spółek po-woływane były przez Ministerstwo Go-spodarki. W tym też ministerstwie po-wstawały programy konsolidacji, rozwojui wsparcia polskiego przemysłu obronnego.Powyższe rozwiązanie zastosowane w kie-rowaniu tak ważnym sektorem gospodar-ki było sprzeczne z podstawowymi zasa-dami sztuki zarządzania i tym samym nie-efektywne.

Jaki to miało wpływ na przemysłobronny?

To powodowało, że polski przemysłobronny przez 25 lat nie mógł wyjść „naprostą” i stać się konkurencyjnym wobec �

W obszarze obronności przyjęto wadliwą strategię, która była wynikiem niewłaściwej oceny militarnych zagrożeń ze strony Rosji. Uważano, że Rosja nam nie zagraża i wystarczającym dla naszego bezpieczeństwa jest członkostwo w NATO. Zaniedbano obronę narodową

Fakty 29

30 Fakty

zachodnich koncernów zbrojeniowych. Źlewyglądała także współpraca Wojska Pol-skiego z polskim przemysłem obronnymi na odwrót. Pomiędzy tymi dwoma istot-nymi komponentami potencjału obronne-go państwa, w imię zwalczania korupcji, De-cyzją nr 125 MON zabroniono przedsta-wicielom wojska i przemysłu wzajemnychkontaktów. Tym samym stworzono „biu-rokratyczny mur”, skutecznie paraliżującywspółpracę SZ RP z polskim przemysłemobronnym. Było to rozwiązanie niezmier-nie szkodliwe dla polskiego przemysłuobronnego i niespotykane w żadnym pań-stwie będącym członkiem NATO.

Ten stan rzeczy z chwilą przejęciawładzy przez PiS uległ zdecydowanej po-prawie, bowiem państwowy przemysłobronny został podporządkowany mini-strowi obrony narodowej. I tym samymwspółpraca pomiędzy wojskiem a tymprzemysłem ma dzisiaj naturalny i efek-tywny wymiar. Przykładem tej efektywno-ści jest 100-proc. wykorzystanie budżetuMON przeznaczonego na realizację za-kupów techniki wojskowej i uzbrojenia, wy-nikających z planu technicznej modernizacjiSZ RP.

Jak widziałby pan współpracę po-między wojskiem a przemysłem obron-nym?

Wojskowi powinni współpracowaćz przemysłem obronnym poprzez uczest-nictwo w programach badawczo-rozwojo-wych, a także poprzez wspólne opracowa-nie programów technicznej modernizacji SiłZbrojnych RP i promowanie za granicą tech-niki wojskowej i uzbrojenia produkowane-go w naszym przemyśle. Generałowie Woj-ska Polskiego powinni być propaństwow-cami i myśleć nie tylko o dobru sił zbrojnych,ale także o potrzebie wspierania rozwojupaństwowego przemysłu obronnego i pol-skiej gospodarki. Ścisła współpraca międzykierowniczą kadrą Wojska Polskiego a pol-skim przemysłem obronnym powinna byćświętą i niepodważalną zasadą. Mam na-dzieję, że nigdy więcej nie wróci myślenie,które było sformułowane w Decyzji MONnr 125 z czasów rządów PO-PSL, o którejjuż wspomniałem.

Ponadto niedopuszczalna powinnabyć praktyka przyjmowania w ramach da-rowizn bez umowy przemysłowej uzbroje-nia i techniki wojskowej z innych armii nawyposażenie Wojska Polskiego. Przykłademtakiego postępowania było przyjęcie z wy-posażenia Bundeswehry czołgów Leopard.To spowodowało, że w dalszym ciąguproducent tych czołgów sprawował nadnimi technologiczny i remontowy nadzór.Bez wiedzy i udziału producenta nie moż-na było tych czołgów naprawiać, remon-tować i modernizować. W polskim prze-

myśle obronnym nie uruchomiono pro-dukcji najbardziej potrzebnych części za-miennych do tego czołgu. Oddziały 11DKPanc. zostały całkowicie uzależnione odzaplecza remontowo-obsługowego i amu-nicji niemieckiego przemysłu obronnego.Tym samym dywizja ta utraciła swoją „su-werenność”. Należy także zauważyć, że Le-opard jest czołgiem ciężkim, ważącym po-nad 64 tony. Jego wykorzystanie w opera-cji obronnej na obszarze naszego kraju jestpoważnie ograniczone, ponieważ nie jestodpowiednio przygotowana do użyciatego czołgu infrastruktura drogowo-mo-stowa i kolejowa.

Pana zdaniem takich problemów teraznie ma?

Zaskoczę Panią. Jest lepiej. Z chwiląpodporządkowania polskiego przemysłuobronnego ministrowi obrony narodowejnastąpiła normalizacja współpracy miedzywojskiem a tym przemysłem. Obowiązujetu zasada, że procedury tej współpracy mająsłużyć dobru wojska i przemysłu, a nie woj-sko i przemysł mają służyć procedurom. Taostatnia zasada obowiązywała za po-przednich ministrów obrony narodoweji była sformułowana we wspomnianej jużDecyzji nr 125. Dzisiaj ta decyzja jest nie-ważna i nie obowiązuje. Polski przemysłobronny juz w ubiegłym roku otrzymał za-mówienia z wojska i podpisał kontrakty na

ich realizację w tym roku. Zdarzyło się topo raz pierwszy od 20 lat.

Poprzednio takie zamówienia i kon-trakty podpisywane były dopiero w pierw-szej połowie roku, w którym miały być re-alizowane. Budżet MON przeznaczony nazakup techniki wojskowej i uzbrojenia w da-nym roku nie był wykorzystany, a przemysłprzystępował do realizacji zamówień w dru-giej połowie roku ich wykonania.

Dzisiaj minister obrony narodowejpodjął bardzo istotną decyzję o 30-proc. za-liczkowaniu tych zamówień. Istotny jest tak-że fakt, że coraz większe znaczenie nabie-ra współpraca polskiego przemysłu obron-nego z przemysłem zbrojeniowym StanówZjednoczonych. Wzmacnia to w sposóbistotny nasze relacje ze strategicznym so-jusznikiem, który m.in. w wyniku skutecz-nych negocjacji ministra Bartosza Kow-nackiego sprzedał nam, jako jedynemukrajowi, 70 najnowszej generacji, celującychna ponad 900 km, rakiet dalekiego zasię-gu JASSM-ER do samolotów F16.

Niezmiernie ważne i celne są wnioski,które zostały sformułowane w wyniku stra-tegicznego przeglądu obronnego, doko-nanego przez zespół wiceministra obronynarodowej Tomasza Szatkowskiego, którychczęść jawna została nie tak dawno opubli-kowana. Wskazują one w sposób jedno-znaczny na potrzebę nie tylko jakościowe-

�

PRZEMYSŁ OBRONNY

Na utrzymanie SZ RP wydawane są gigantycznepieniądze podatnika. To są zobowiązania, które trzebaspłacić nie tylko zdolnością do obrony granic, ale również poprzez transfer technologii wojskowej do produkcji cywilnej

Fakty 31

go, ale i ilościowego zwiększenia potencjałuSZ RP, aby w ciągu 12 lat uzyskały one zdol-ność do samodzielnej obrony granic przedagresją z zewnątrz. Dlatego priorytetem mabyć taka rozbudowa armii, by miała real-ne zdolności odstraszania potencjalnegoagresora. Celem ma być przede wszystkimstworzenie warunków do mobilizacji i sku-tecznej kolektywnej operacji obronnej, a nieuzyskanie zdolności do użycia siły poza gra-nicami kraju. Zapowiedziano podwojenieliczebności armii do ponad 200 tys. żoł-nierzy w ciągu 8 lat. Aby było to możliwe,planuje się także zwiększenie finansowaniawojska. Do 2030 roku wskaźnik wydatkówna obronność ma zostać podniesiony dopoziomu 2,5 proc. PKB rocznie. Dziękitemu Wojsko Polskie ma stać się w ciągu 15lat jedną z najnowocześniejszych i najlicz-niejszych armii w Europie. Zreformowanyma zostać system zakupów sprzętu i uzbro-jenia. Do 2018 roku ma być zmieniony do-tychczasowy system dowodzenia SZ RP.

Z utworzeniem Obrony Terytorialnejrównież pan generał się zgadza?

O powołanie Wojsk Obrony Teryto-rialnej apelowałem wielokrotnie w swoichwystąpieniach na różnego rodzaju konfe-rencjach i naradach. Czyniłem to ciągle od1991 roku. W 1993 roku, kiedy byłem za-stępcą szefa Sztabu Generalnego rozpo-częto proces ich formowania. Po 1998 rokuproces ten zatrzymano, a w 2008 roku tenrodzaj wojsk rozformowano. Polska, będącwschodnią flanką NATO, na styku z po-tencjalnym agresorem, powinna posiadaćSZ RP składające się z dwóch komponen-tów, wojsk operacyjnych i wojsk obrony te-rytorialnej. Potencjał wojsk obrony teryto-rialnej powinien mieć charakter odstra-szający, zniechęcający potencjalnego wro-ga do rozpoczęcia agresji. Wojska te takżepowinny być źródłem i sposobem zasilaniarezerw osobowych SZ RP. Natomiast woj-ska operacyjne na obszarze kraju mają byćwykorzystane na istotnych kierunkach ude-rzeń potencjalnego agresora i do realizacjizadań o charakterze manewrowo-uderze-niowym.

Czy obecny potencjał Sił Zbrojnych RPjest wystarczający, aby zapewnić skutecz-ną obronę naszego terytorium na wypadekwojny?

Obecny potencjał SZ RP nie gwaran-tuje skutecznej obrony naszego teryto-rium, gdyby wojna wybuchła w najbliższymczasie. Program tzw. restrukturyzacji SiłZbrojnych Wojska Polskiego prowadzonyna przestrzeni ostatnich 15 lat w istocie byłprogramem nieprzemyślanej likwidacji po-tencjału obronnego, który doprowadził dotego, że na tzw. ścianie wschodniej, na prze-strzeni od Suwałk do Przemyśla, i na głę-bokość do 200 km od wschodniej granicy

do Wisły powstała „dziura strategiczna”.W tej przestrzeni, najistotniejszej dla obro-ny państwa, nie mamy dzisiaj ani jednej dy-wizji wojsk operacyjnych. Ze wschoduprzed Warszawą znajduje się tylko jednaBrygada Zmechanizowana. W 2010 rokuna tym kierunku rozformowana została 1.Dywizja Zmechanizowana. Ta decyzjabyła wyjątkowo nieodpowiedzialna i szko-dząca bezpieczeństwu państwa. W tej sy-tuacji decyzja obecnego ministra obrony na-rodowej o powołaniu w pierwszej kolejno-ści 3 brygad obrony terytorialnej na ścianiewschodniej wychodzi naprzeciw potrzebomwzmocnienia potencjału obronnego na tejprzestrzeni. Ponadto ważnym wzmocnie-niem potencjału w tym obszarze jest obec-ność wojsk armii USA i batalionowej gru-py bojowej NATO, utworzonej w tym re-jonie w czerwcu br. na podstawie decyzjiszczytu Sojuszu w lipcu ubiegłego roku. Po-tencjał w tym rejonie stanowi siły odstra-szania NATO. Stan naszego bezpieczeń-stwa ulega więc zdecydowanej poprawie.

Ale nikt o tym, że jesteśmy w NATOnigdy nie zapomniał...

Tak, lecz w planowaniu obronnym przy-jęto zasadę obowiązującą kiedyś w UkładzieWarszawskim. Popełniono błąd. Oczeki-wano na rekomendacje i zalecenia od kie-rownictwa NATO, zamiast w pierwszej ko-lejności opracować plan obrony narodowej,określić potrzeby i oczekiwania wobec So-juszu, by ten plan skutecznie zrealizować.Takie bowiem w planowaniu obronnymobowiązują zasady w NATO. Do takiegoteż podejścia zobowiązuje nas Art. 3 Trak-tatu Waszyngtońskiego, który mówi o tym,że państwo będące członkiem NATO zo-bowiązane jest do budowy silnego własnegopotencjału obronnego. Aby Polska, będą-ca flanką NATO to zobowiązanie skutecz-nie mogła zrealizować, jej SZ RP musząskładać się z dwóch komponentów tj.z wojsk operacyjnych i wojsk obrony tery-torialnej, a program ich technicznej mo-dernizacji powinien być realizowany głów-nie w oparciu o polski przemysł obronny.

Czy w dalszym ciągu grozi nam woj-na? Zarysowuje pan wyraźnie zagrożenieze wschodu.

Był moment strategicznej pauzy – przez25 lat. Myśmy go przespali, a Rosja go wy-korzystała na uporządkowanie swoich szy-ków po rozpadzie ZSRR i aby uzależnić Za-chód od dostaw swoich surowców, głów-nie gazu i ropy, a uzyskane pieniądze z ichsprzedaży przeznaczyć na odbudowę i mo-dernizację armii. Rosja nigdy ze swojej im-perialnej polityki nie zrezygnowała. Do-wodami tego są doktryna, w której NATOokreślone jest jako potencjalny wróg Rosji,agresja tego państwa w 2008 r. na Gruzjęi w 2013 r. na Ukrainę w aneksji Krymu oraz

systematyczne wzmacnianie potencjałuofensywnego armii rosyjskiej w ObwodzieKaliningradzkim oraz zachodnim okręguwojskowym. Tych faktów nie można lek-ceważyć i trzeba podejmować adekwatnedecyzje, aby przeciwstawić się ewentualnejagresji, której na obecnym etapie nie moż-na wykluczyć.

Obecne kierownictwo MinisterstwaObrony Narodowej podejmuje odpowied-nie do tej sytuacji decyzje i realizuje wyni-kające z nich przedsięwzięcia związanez przygotowaniem obronnym państwa,aby nie dopuścić do tej agresji.

Realizacja programu modernizacjitechnicznej SZ RP w oparciu o nasz prze-mysł obronny powinna z jednej strony po-zwalać pozyskiwać wojsku sprzęt i uzbro-jenie najnowszej generacji i sprzyjać roz-wojowi, konkurencyjności naszego prze-mysłu obronnego, z drugiej zaś stronydokonywać transferu najnowszych tech-nologii wojskowych do produkcji cywilneji tym samym sprzyjać rozwojowi gospo-darczemu państwa. Wojsko i przemysłobronny nie są bowiem same dla siebie.

Co pan przez to rozumie?Na utrzymanie SZ RP wydawane są gi-

gantyczne pieniądze podatnika. To są zo-bowiązania, które trzeba spłacić nie tylkozdolnością do obrony granic, ale równieżpoprzez, jak wcześniej wspomniałem, trans-fer technologii wojskowej do produkcji cy-wilnej. Technologie wojskowe powinnystanowić koło zamachowe rozwoju go-spodarki państwa. Tak to jest w zachodnichpaństwach. W przemyśle obronnym tychpaństw produkcja cywilna stanowi od 60 do70 procent całej produkcji. W naszympaństwowym przemyśle obronnym pro-dukcja cywilna jest szczątkowa i wynosi od1 do 3 procent. Zdecydowanie to lepiej wy-gląda w prywatnych firmach zbrojeniowych,np. w WBE, Teldacie.

Pozytywnymi zjawiskami w tym za-kresie są decyzje obecnego ministra obro-ny narodowej o przejęciu w podporządko-wanie Polskiej Grupy Zbrojeniowej zakła-dów cywilnych Jelcz, Sanos i Exatel. Trans-fer technologii wojskowej na produkcjęcywilną powinien stać się normą w każdymzakładzie polskiego przemysłu obronnego.Nakłady na badania są bardzo kosztowne,a produkcja techniki wojskowej i uzbroje-nia ma charakter „krótkich serii”. Transfe-rem technologii wojskowej do produkcji cy-wilnej należy rekompensować inwestycjew badania i rozwój techniki wojskowej i tymsamym uzyskiwać większą rentownośći konkurencyjność przedsiębiorstw. Takwięc państwowe firmy zbrojeniowe na tympolu mają wiele do zrobienia.

Rozmawiała Agnieszka Żądło

PRZEMYSŁ OBRONNY

32 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Stanowi centrum współpracy za-równo firm zrzeszonych w Sto-warzyszeniu Grupy Przedsiębior-ców Przemysłu Lotniczego „Do-

lina Lotnicza”, jak również innych firm z re-gionu Podkarpacia i kraju, z wielomaośrodkami naukowymi – uczelniami tech-nicznymi i instytutami branżowymi włącz-nie. Celem tej kooperacji jest opracowanieoraz wdrożenie nowych rozwiązań w ob-szarze nowych materiałów, także wysoko za-awansowanych technologii materiałowych.Laboratorium jest przygotowane i dyspo-nuje zarówno aparaturą do badań właści-wości fizycznych, chemicznych i mecha-nicznych materiałów, jak również urzą-dzeniami do realizacji procesów technolo-gicznych – także małej produkcji. Wpro-wadzane są jednocześnie mechanizmy za-pewniające wdrożenie wyników prac ba-dawczych do praktyki przemysłowej.

Akredytowane na wysokim szczebluEfekty prowadzonych badań materia-

łów – opracowane technologie w obszarzeodlewnictwa precyzyjnego, wytwarzaniawarstw i powłok ochronnych do pracyw wysokiej temperaturze w środowisku ga-zów utleniających, obróbki cieplnej i ciepl-

no-chemicznej w warunkach próżni, ochro-ny przed korozją oraz obróbki skrawaniemmateriałów trudnoobrabialnych – są bez-pośrednio wdrażane do przemysłu. Labo-ratorium posiada bowiem akredytację TheNational Aerospace and Defense Con-tractors Accreditation Program (NAD-CAP) ustaloną przez Performance ReviewInstitute Warrendale (PA, USA) w 2009 roku(jako jedyne laboratorium uczelniane w kra-ju i jedno z kilku w Europie). AkredytacjaNADCAP potwierdza umieszczenie La-boratorium na liście kwalifikowanej do-stawców (Qualifield Manufakturer’s List– QML). Uzyskanie akredytacji NAD-CAP stanowi podstawy uznania efektówprowadzonych prac badawczych przezświatowe firmy w obszarze lotnictwa, ko-smonautyki, uzbrojenia i przemysłów po-krewnych. Laboratorium posiada równieżakredytację Polskiego Centrum Akredyta-cyjnego (PCA).

Odpowiednio dostosowaneDotychczasowe wyniki współpracy z fir-

mami z zakresu lotnictwa, energetyki, mo-toryzacji, również szerokiej współpracy zprzemysłem maszynowym potwierdzająpełną odpowiedzialność za realizację zadań

projektowych i badawczych. Uzyskane re-zultaty stanowią efektywne rozwiązania nakonkretne potrzeby i wyzwania technolo-giczne stawiane przez firmy. WyposażenieLaboratorium w aparaturę badawcząi urządzenia technologiczne umożliwiawspółpracę z przemysłem w projektach do-tyczących tylko fazy badawczej lub uwzględ-nienie jej wyników do opracowania tech-nologii i jej wdrożenia.

Oferta technologicznaLaboratorium wykonuje – w ramach

wyodrębnionych pracowni, wyposażonychw specjalistyczną aparaturę i urządzeniatechnologiczne – badania materiałów orazopracowuje i wdraża do przemysłu tech-nologie materiałowe w zakresie: • Krystalizacji kierunkowej i monokry-stalizacji – przygotowanie modeli wosko-wych oraz woskowych zestawów modelo-wych, technologii ceramicznych form od-lewniczych, technologii odlewów precy-zyjnych krystalizujących kierunkowo lubw procesach konwencjonalnych z nadsto-pów niklu,• Warstw ochronnych i powłokowychbarier cieplnych – wytwarzanie warstw me-todą natryskiwania plazmowego w wa-

Rzeszowska naukapracuje na rzecz lotnictwa

Działalność Uczelnianego Laboratorium Badań Materiałów dla Przemysłu Lotniczego Politechniki Rzeszowskiej prowadzona jest w klastrze uczelniano-przemysłowym

PRZEMYSŁ OBRONNY

runkach obniżonego ciśnienia (MultiCo-at®LPPS®) lub atmosferycznego (LPPS),fizycznego osadzania z odparowaniemwiązką elektronów (EB-PVD) oraz che-micznego osadzania z fazy gazowej (CVD),• Obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej –procesy ulepszania cieplnego (hartowaniegazowe przy dużym ciśnieniu azotu),umacniania wydzieleniowego, wyżarzanienadstopów niklu w próżni lub atmosferzeobojętnej, nawęglanie lub azotowanie sto-pów żelaza, obróbki,• Korozji i procesów elektrochemicznych– procesy: utleniania jarzeniowego odlewówze stopów magnezu, twarde anodowaniestopów aluminium, cykliczne utlenianie sto-pów metali do temperatury 1100°C w kon-trolowanej atmosferze (powietrze, tlen,gaz obojętny) oraz ocena odporności ma-teriałów na korozję i erozję w temperaturzepokojowej lub podwyższonej (maks.1200°C),• Obróbki skrawaniem z dużą prędkością(HSM) – obróbka stopów metali, m.in. trud-noskrawalnych stopów tytanu i nadstopówniklu ze wspomaganiem wiązki laserowejlub skoncentrowanego strumienia cieczychłodząco-smarującej (również w warun-kach kriogenicznych),• Obróbki laserowej – procesy: napawa-nia przez osadzanie proszków metali na

podłożu metalicznym (druk 3D lub rege-neracja elementów konstrukcji) oraz wy-konywanie otworów o małej średnicyw materiałach ceramicznych lub meta-licznych – wytwarzanie warstw metalicz-nych odpornych na korozję, erozję, kawi-tację, wysoką temperaturę i agresywne śro-dowiska,• Komputerowej symulacji procesów tech-nologicznych – modelowanie procesów od-lewania (m. in. krystalizacji kierunkowej),obróbki cieplno-chemicznej (dyfuzyjne

procesy nawęglania lub azotowania), pę-kania metali lub ceramiki (propagacja i ki-netyka uszkodzeń w warunkach zmęczeniai pełzania),

Uczelniane Laboratorium Badań Ma-teriałów dla Przemysłu lotniczego w przed-stawionej ofercie dysponuje wiedzą, wy-posażeniem w aparaturę i technologiczneurządzenia, a także doświadczeniemw opracowaniu technologii i we wdrażaniuwyników realizowanych badań do prakty-ki przemysłowej. �

Fakty 33

TWORZYMY TECHNOLOGIE DLA LOTNICTWAUczelniane Laboratorium Badań Materiałów dla Przemysłu Lotniczego Politechniki Rzeszowskiejul. Żwirki i Wigury 4, 35-959 Rzeszów, tel./fax: +48 17 743 24 14, [email protected], www.labmat.prz.edu.pl

34 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Wskład konsorcjum realizują-cego projekt w ramach kon-kursu GEKON – GeneratorKoncepcji Ekologicznych (nr

GEKON2/O4/268473/23/2016) Narodo-wego Centrum Badań i Rozwoju oraz Na-rodowego Funduszu Ochrony Środowiskai Gospodarki Wodnej (2016-2018) opróczWITI wchodzą: Lubawa S.A. (lider), In-stytut Metalurgii i Inżynierii MateriałowejPAN, Kraków oraz AK Consulting z Ka-towic. W WITI projekt jest realizowanyw Pracowni Nowych Technologii podkierownictwem dra inż. Stanisława Ma-leczka.

Zasada działania ogniw słonecznychpolega najogólniej mówiąc na konwersjiświatła słonecznego na energię elektryczną.Efektywność przemiany zależy od wieluczynników, między innymi od rodzaju za-stosowanego ogniwa słonecznego czy in-tensywności i czasu nasłonecznienia.

Niewątpliwie jedną z podstawowych za-let stosowania ogniw słonecznych jestmożliwość całkowitego uniezależnienia sięod sieci przesyłowej, co stwarza możliwośćzbudowania awaryjnego źródła zasilaniabądź stworzenia generatora prądu elek-trycznego w miejscu bez żadnej infra-struktury energetycznej. W zastosowa-niach komercyjnych obecnie dominująkrzemowe ogniwa słoneczne na sztyw-nych podłożach. Natomiast polimeroweogniwa słoneczne oraz niektóre cienko-warstwowe, które są elastyczne i mająmniejszą wagę, wciąż charakteryzują się sto-sunkowo niską sprawnością i trwałościązdecydowanie niższą w stosunku do stan-dardowych ogniw krzemowych.

Innowacyjne Elastyczne Pokrycie Fo-towoltaiczne (EPF), zaprojektowane i wy-tworzone w ramach realizacji projektu, jestformą pośrednią, która cechuje się dobrąelastycznością, wysoką sprawnością orazwieloletnim okresem użytkowania. Pod-stawową zaletą takiego rozwiązania jestmożliwość zwijania (np. na bębnie) i roz-wijania na dowolnej powierzchni, łatwa ob-

sługa oraz lekka konstrukcja. Podstawo-wy wariant EPF (jeden segment przed-stawiony na zdjęciu) w wersji produkcyj-nej, charakteryzuje się napięciem wyj-ściowym 36 V, maksymalną mocą 30 W,wymiarami 1,6 × 0,5 metra oraz wagą~ 1,9 kg. Pokrycie EPF produkowanejest praktycznie o dowolnej długości coumożliwia łączenie segmentów w celuzwiększenia mocy sumarycznej.

W fazie wdrożeniowej znajduje sięobecnie rozbudowany wariant EPF wypo-sażony w akumulatory i systemy zarzą-dzania, pozwalający na odbiór energii na-wet przy braku oświetlenia – jeden segmentstanowi źródło energii o wartości napięciawyjściowego rzędu 24 V.

Innowacyjny charakter zaproponowa-nego źródła zasilania zdeterminowany zo-stał poprzez zastosowanie elastycznego ma-teriału z wbudowanymi ogniwami foto-woltaicznymi o małych wymiarach w po-staci mozaiki. Elastyczność EPF wynika za-równo z właściwości samego materiału pod-łoża, jak również ze sposobu rozmieszczeniai rodzaju ogniw fotowoltaicznych. Pod-

stawową trudnością w wykonaniu EPF, któ-rą udało się pokonać, było zapewnienie od-powiednich właściwości mechanicznychpokryciu. Problem ten został rozwiązanypoprzez zastosowanie odpowiedniej struk-tury warstwowej pokrycia, co jest swoiste-go rodzaju kamieniem milowym w tym roz-wiązaniu. Zaproponowane pokrycie EPFcechuje się nie tylko znaczną elastycznościąumożliwiającą jego rolowanie, ale, co jest

również bardzo istotne z punktu widzeniaprzyszłych użytkowników, możliwością od-cięcia zadanej długości EPF bez utraty wła-sności elektrycznych.

Opracowane elastyczne pokrycie fo-towoltaiczne (EPF) jest dedykowane do pra-cy w obszarach dotkniętych skutkami ka-tastrof naturalnych (powodzie, tornada, sil-ne opady śniegu) oraz nienaturalnych (ka-tastrofy budowlane, przemysłowe).

Podstawowymi odbiorcami EPF mogąbyć polskie siły zbrojne, a także policja, strażgraniczna, służby ratownicze, a także klien-ci indywidualni.

www.witi.wroc.pl

Innowacyjne Elastyczne Pokrycie FotowoltaiczneWojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej im prof. Józefa Kosackiego (WITI) jest konsorcjantem projektu pt. „Innowacyjne Elastyczne Pokrycie Fotowoltaiczne”

Podstawowymi odbiorcami EPF mogą być polskie siły zbrojne, a także policja, straż graniczna, służby ratownicze, a także klienci indywidualni

Elastyczne pokrycie fotowoltaiczne o wy-miarach 1,6 x 0,5 m – wersja rozwinięta

Elastyczne pokrycie fotowoltaiczne zro-lowane

PRZEMYSŁ OBRONNY

Fakty 35

Politechnika Świętokrzyska, a tak-że Politechnika Rzeszowska, Ka-tolicki Uniwersytet Lubelski JanaPawła II oraz Uniwersytet Tech-

nologiczno-Humanistyczny imienia Kazi-mierza Pułaskiego w Radomiu dołączyły dogrona ośrodków naukowych współpracu-jących z Polską Grupą Zbrojeniową – pol-skiego lidera przemysłu i jednego z wio-dących koncernów obronnych w Europie.

Partnerstwo obejmuje przede wszyst-kim wspólne prowadzenie prac rozwojo-wych z zakresu technologii militarnych,związanych zwłaszcza z konstrukcjamii technologiami wykorzystywanymi w in-nowacyjnych produktach, przeznaczonychdla Sił Zbrojnych RP. Stworzy to możli-wości, żeby uczelnie wyższe jeszcze ak-tywniej zaangażowały się w proces kształ-cenia specjalistycznych kadr dla polskiegoprzemysłu obronnego.

Jak powiedział rektor Politechniki Świę-tokrzyskiej Wiesław Trąmpczyński: – Dzię-ki porozumieniu uczelnie będą miały kon-takt z nowoczesnymi technologiami, któ-re nierozerwalnie związane są z obronno-ścią. Dodatkowo nasi studenci będą moglipracować w tych zakładach, a nie wyjeżdżaćza granicę.

Umowa podpisana pomiędzy PolskąGrupą Zbrojeniową SA i PolitechnikąŚwiętokrzyską dotyczy działań związa-nych z systemami naprowadzania, dyna-miką i sterowaniem obiektami ruchomymi,innowacyjnymi technologiami wytwarzaniaoraz nowoczesnymi materiałami, a takżeprac nad wykorzystaniem kompozytów,np. tzw. pianki metalicznej. Dokument za-kłada również, że na bazie potencjału na-ukowo-badawczego i laboratoryjnego Po-litechniki Świętokrzyskiej zostanie utwo-rzone Centrum Badań Uzbrojenia Bezza-łogowych Obiektów Ruchomych (CBU-BOR), które będzie stanowić zapleczedla spółek obronnych skonsolidowanychw Grupie PGZ.

Rektorzy Politechniki Rzeszowskiej,Politechniki Świętokrzyskiej oraz Uniwer-

sytetu Technologiczno-Humanistycznegow Radomiu podpisali umowę o ustano-wieniu konsorcjum pod nazwą COP – Tra-dycja, Obronność.

Biorąc pod uwagę, że siedzibą uczelni– sygnatariuszy umowy – jest teren Cen-tralnego Okręgu Przemysłowego, którybył tworzony w latach 1936–1939 z inicja-tywy wicepremiera E. Kwiatkowskiego dlarozwoju przemysłu ciężkiego i zbrojenio-wego, a także mając na względzie budo-wanie polskiej gospodarki w obszarze in-nowacji i nowych technologii, głównym ce-

lem Konsorcjum jest naukowe wsparcie dlapolskiego przemysłu zbrojeniowego.

W szczególności uczelnie chcą współ-pracować przy realizacji projektów ba-dawczo-rozwojowych oraz innych projek-tów i wspólnie starać się o pozyskanie naten cel środków finansowych. Ma to szcze-gólne znaczenie obecnie, gdy stawia się narozwój własnego przemysłu obronnego,który wymaga najbardziej rozwiniętychtechnologii, jak i dobrze wyposażonych jed-nostek naukowych.

Odradzanie się rodzimego przemysłuzbrojeniowego jest także wyzwaniem dlapolskiej nauki w zakresie innowacyjnychrozwiązań. Absolwenci uczelni z Rzeszo-wa, Radomia i Kielc już pracują w zakła-dach zbrojeniowych na terenie dawnegoCOP-u, a uczelnie współpracują z zakła-dami zbrojeniowymi. W Politechnice Świę-tokrzyskiej w działalności na rzecz zakła-dów zbrojeniowych specjalizuje się Kate-dra Technik Komputerowych i Uzbrojenia.Utworzenie konsorcjum zwiększy potencjałnaukowo-badawczy oraz możliwości dzia-łania ww. uczelni. Wspólny cel to nowe tech-nologie dla przemysłu zbrojeniowego. �

Powstało Konsorcjum COP – Tradycja, ObronnośćUtworzenie Centrum Badań Uzbrojenia Bezzałogowych Obiektów Rucho-mych, kształcenie wykwalifikowanej kadry i prowadzenie prac rozwojowychto główne cele zawartej 28 kwietnia br. współpracy pomiędzy PolitechnikąŚwiętokrzyską i Polską Grupą Zbrojeniową

Umowę o współpracy podpisali: BłażejWojnicz, prezes Polskiej Grupy Zbrojenio-wej oraz profesor Wiesław Trąmpczyński,rektor Politechniki Świętokrzyskiej

Od lewej: rektor Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego w Radomiu prof. dr hab.inż. Zbigniew Łukasik, rektor Politechniki Rzeszowskiej prof. dr hab. inż. Tadeusz Markow-ski oraz rektor Politechniki Świętokrzyskiej prof. dr hab. inż. Wiesław Trąmpczyński

36 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Planują państwo utworzenie CentrówProjektowania Systemów Satelitarnych. Ja-kie były inspiracje do podjęcia tej decyzji?

Obszar technologii kosmicznych i sa-telitarnych to stosunkowo nowa domena

produktowa, którą postanowiliśmy utworzyćpod koniec 2015 roku. Budowanie kompe-tencji w tym obszarze ma szczególne zna-czenie z punktu widzenia unowocześnieniaoferty produktowej PGZ. Technologie ko-

smiczne to również sposób na zachęceniedo pracy w polskiej zbrojeniówce młodychinżynierów, którzy poprzez realizację am-bitnych, międzynarodowych projektówbędą budować potencjał polskiego prze-mysłu zbrojeniowego w tak specyficznymobszarze. Zadeklarowana przez nas kilkamiesięcy temu chęć utworzenia CentrumProjektowania Systemów Satelitarnych jestzatem wymiernym krokiem, który ma na celuułatwić nam osiągnięcie zakładanego celu.

Czym ma być owo CPSS?Zgodnie z naszymi wstępnymi założe-

niami CPSS będzie nowoczesnym obiek-tem wyposażonym w sieć komputerówi urządzeń multimedialnych, umożliwiają-cym zespołowi ekspertów wspólne projek-towanie systemów satelitarnych. Zgodniez koncepcją działanie Centrum polegać bę-dzie na interaktywnej, równoległej pracy spe-cjalistów reprezentujących różne dziedzi-ny inżynieryjne, takie jak optoelektronika,mechanika czy informatyka, którzy za po-mocą specjalistycznego oprogramowaniabędą mogli prezentować symulacje pro-jektów i wspólnie wybierać optymalne roz-wiązania. Do zadań CPSS należeć będziecentralizacja zarządzania projektami,wsparcie pracy zespołowej i zwiększenieefektywności projektów.

Co to oznacza dla polskiego przemy-słu zbrojeniowego?

Powstanie CPSS to przede wszystkimszansa na dokonanie skoku technologicz-nego i pozyskanie kompetencji bardziejdoświadczonych podmiotów, jeśli chodzio projektowanie różnego rodzaju podsys-temów wykorzystywanych do budowy plat-form satelitarnych. Mówimy zatem o prak-tycznym narzędziu, dzięki któremu polscyinżynierowie będą mogli zdobywać wiedzęoraz budować swoje kompetencje w od-niesieniu do projektowania poszczególnychpodsystemów kosmicznych.

Czy powstanie tego systemu w jaki-kolwiek sposób przyczyni się do bezpie-czeństwa Polski w przestrzeni kosmicznej?

Kosmiczne plany PeGaZ-aGdy spojrzymy na światowe koncerny, takie jak Lockheed Martin, Boeing,Airbus, Leonardo czy Thales, każdy z nich jako jedną ze swoich gałęzi bizne-sowych posiada obszar technologii kosmicznych i satelitarnych. PGZ chcerównież podążać tą drogą. Mamy jednocześnie świadomość, że nie będzie tołatwa droga. Wymagać będzie od nas dużych inwestycji i nakładów – mówiMaciej Lew-Mirski, wiceprezes Polskiej Grupy Zbrojeniowej SA

PRZEMYSŁ OBRONNY

Utworzenie CPSS wzmocni potencjałPolskiej Grupy Zbrojeniowej, szczególniew obszarze innowacyjnych technologii. Po-wodzenie tego projektu w połączeniu z de-cyzjami MON dotyczącymi zakupu sate-lity obserwacyjnego dla Sił ZbrojnychRP w dłuższej – kilkunastoletniej – per-spektywie czasowej powinno ułatwić zbu-dowanie suwerennych zdolności do pro-jektowania własnych narodowych syste-mów satelitarnych.

Na jakich wzorach będzie budowanyten system? Czym polski CPSS będzie sięróżnił od istniejących centrów tego typuw innych krajach?

Podobne centra istnieją w kilku innychkrajach członkowskich ESA i są wyko-rzystywane w początkowych fazach mi-sji kosmicznych, głównie w zakresie stu-diów wykonalności, projektowania, ba-dania opłacalności planowanych misjii walidacji nowych technologii. Opera-torzy CPSS podkreślają, że ich utworze-nie pozwoliło na ograniczenie kosztówi czasu projektów, zwiększenie jakości pro-duktów końcowych, zmniejszenie ryzykaniepowodzeń oraz stymulowanie inno-wacyjnych rozwiązań i współpracy eks-pertów. Zamierzamy wykorzystać tewzorce, które sprawdziły się w innych kra-jach.

Kto zaangażuje się w prace nad po-wstaniem CPSS w Polsce? Gdzie będziejego siedziba? Dużo mówiło się o Rado-miu…

Nie podjęliśmy jeszcze decyzji doty-czącej lokalizacji tego Centrum. Jego utwo-rzenie wymaga szczegółowych prac anali-tycznych. Bardzo istotna w tym względziejest również decyzja Ministerstwa ObronyNarodowej ws. ewentualnego zakupu sa-telity obserwacyjnego dla Sił Zbrojnych RP.Aby działanie CPSS przyniosło zamie-rzone efekty, pożądane byłoby jego utwo-rzenie we współpracy z tym partnerem, któ-ry dostarczy Polsce pierwszy system sate-litarnej obserwacji Ziemi i zobowiąże się doprzekazania naszemu krajowi określonychtechnologii. Powstanie CPSS podniesieefektywność tego transferu.

Jaka będzie rola Politechniki War-szawskiej w tym zakresie? Czy to jednora-zowa współpraca z tą uczelnią? Przy jakichinnych zleceniach państwo współpracują?

Politechnika Warszawska jest jednymz kluczowych partnerów Polskiej GrupyZbrojeniowej. Porozumienie o współ-pracy w wielu obszarach, nie tylko w ob-szarze technologii kosmicznych i sateli-tarnych, podpisaliśmy już na początku2016 roku. Obecnie bardzo ściśle współ-pracujemy z ekspertami tej uczelni w od-

niesieniu do budowy polskich kompetencjiw obszarze krytycznych technologii wy-korzystywanych w rakietach krótkiegozasięgu. Mam tu na myśli przede wszyst-kim technologie układów wykonawczychsterowania rakiet.

Polska Grupa Zbrojeniowa staje się na-turalnym liderem w rozwoju technologiikosmicznych w Polsce – powiedział panostatnio. Czy to oznacza, że na tej dziedziniebędą się państwo w przyszłości skupiać?

Zdecydowanie obszar technologii ko-smicznych i satelitarnych będzie jednymz ważniejszych w działalności PGZ, cooczywiście nie oznacza, że będzie domi-nujący. Gdy spojrzymy na światowe kon-cerny, takie jak Lockheed Martin, Boeing,Airbus, Leonardo czy Thales, każdyz nich jako jedną ze swoich gałęzi bizne-sowych posiada obszar technologii ko-smicznych i satelitarnych. PGZ równieżchce podążać tą drogą. Mamy jednocześnieświadomość, że nie będzie to łatwa droga.Wymagać będzie od nas dużych inwesty-cji i nakładów. Do tego aby budować wła-sny potencjał w tym obszarze, potrzebna jeststabilność finansowania. Takie warunkijest w stanie zapewnić Polska Grupa Zbro-jeniowa.

Rozmawiał Piotr Nowacki

38 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Utworzeniu firmy ABM Spaceprzyświecała próba skomercja-lizowania dorobku technicz-nego i organizacyjnego, który

powstał przez okres przygotowań do dwóchedycji URC. Rzeczywistość zweryfikowałapomysł oraz poddała próbie determinacjędo utrzymania firmy i dalszego jej rozwo-ju. Bieżące prace w firmie polegały na roz-wijaniu konstrukcji robota mobilnego orazna zdobywaniu kompetencji, które, jak sięokazało w późniejszym czasie, miały za-owocować.

– Po otrzymaniu pierwszego projektuz Europejskiej Agencji Kosmicznej wkro-czyliśmy na ścieżkę, którą nadal podążamy.Ten pierwszy projekt był dla nas potwier-dzeniem, że nawet młoda firma możeotrzymać projekt z agencji kosmicznej, ba– może być liderem konsorcjum – mówiSebastian Meszyński, CEO w ABM Spa-ce. – Obecnie skończyliśmy realizację dru-giego projektu z ESA. To, naszym zdaniem,przyczynia się do uwiarygodnienia rozwi-janych kompetencji oraz pozwala zdobywaćdoświadczenie.

Firma jest w trakcie realizacji projektu,który otrzymała z NCBiR-u w ramach na-boru do konkursu GameINN. Projekt po-lega na zbudowaniu infrastruktury oraz spe-cyficznego środowiska symulacyjnego – śro-dowisko to łączy świat wirtualny z rzeczy-wistym, będąc propozycją nowego rodza-ju teleprezencji.

– Naszą największą dumą jest fakt, żejest to polska firma, która została założo-na w celu świadczenia usług i projektowa-nia rozwiązań na ogólnoświatowy rynektechnologii kosmicznych. Do dnia dzisiej-szego mamy zrealizowane dwa projektyz Europejskiej Agencji Kosmicznej. Uczest-niczyliśmy również w dwóch wyjazdach te-stowych w ramach symulowanych misjimarsjańskich, organizowanych przez mię-dzynarodową społeczność zrzeszającązafascynowanych eksploracją kosmosuludzi. Celem pierwszej podróży była jaskinialodowa w Austrii, gdzie nasz robot Mag-ma White testował francuski georadarWISDOM zbudowany na potrzeby misjiEXOMARS – przyznaje Meszyński.

Drugim celem była Sahara, gdzie te-stowali rodzaj spektrometru L.I.F.E. Firmama na swoim koncie również kilka usług,w tym wynajem stołu z poduszką po-wietrzną, na której jeden z polskich pod-miotów testował swoje rozwiązanie chwy-taka do satelitów. Jest jednym z partneróww takich projektach jak DREAM orazPW-SAT2. W sierpniu br. była współorga-nizatorem Polskiej Symulowanej MisjiMarsjańskiej PMAS 2017 przeprowadza-nej w Pile i w siedzibie ABM Space w To-runiu. Jest to bardzo duży zastrzyk do-świadczenia oraz szansa na nawiązanie dłu-gofalowej współpracy.

– Staramy się w jak najbardziej efek-tywny sposób łączyć kosmos z branżąprzyziemną. Rozwiązania wypracowanew ramach realizacji projektów dla ESA

mogą być użyte w naszych rozwiązaniachtechnologicznych – twierdzi Mateusz Jó-zefowicz, CCO w ABM Space. Jednymz takich przykładów jest wykorzystanierezultatu projektu WIMR (Where Is My Ro-ver), w którym to projekcie zostały opra-cowane algorytmy do pozycjonowania ro-bota na podstawie obrazu. Zastosowań jestwiele, obecnie ABM implementuje te al-gorytmy w rodzimych robotach. Drugąścieżką transferu tej technologii jest wyko-rzystanie jej w innych systemach sterowa-nia. Kolejnym przykładem jest projektReMY (Remote Mars Yard). Projekt za-kłada stworzenie 400 m2 terenu marsjań-skiego, po którym robot sterowany z do-wolnego zakątka Ziemi będzie mógł wy-konywać misje marsjańskie. Rozwiązaniawypracowane w tym projekcie otwierają dlaABM Space nowe horyzonty usługowe.

– Będziemy w posiadaniu infrastrukturytestowej, na której instytucje i firmy ze-wnętrzne będą mogły testować swoje urzą-dzenia lub procedury bez potrzeby budo-wania własnych środowisk symulacyjnych.Mamy pełną świadomość, że na tym eta-pie rozwoju firmy możemy być tylko alboi aż dostarczycielem pewnych wycinkówtechnologii kosmicznej. Jednak nasza am-bicja pcha nas, aby sięgać jeszcze wyżej– podsumowuje Sebastian Meszyński. �

Jak podbić kosmos prosto z Polski?ABM Space to młoda firma o ciekawych korzeniach i ambitnychzałożeniach. Powstała w 2011 roku, tuż po powrocie grupystudentów z University Rover Challenge – zawodów łazikówmarsjańskich, które odbywają się w Stanach Zjednoczonych

Projekt ReMY (Remote Mars Yard)

Sebastian Meszyński, CEO w ABM Space

Filarem SSA jest podprogram Spa-ce Surveillance and Tracking(SST), który koncentruje się namonitorowaniu aktywnych sateli-

tów oraz obiektów typu śmieć kosmiczny,takich jak np. nieaktywne satelity czy czło-ny rakiet nośnych na różnych orbitach oko-łoziemskich. W należącym do Centrum Ba-dań Kosmicznych PAN ObserwatoriumAstrogeodynamicznym w Borówcu pod Po-znaniem znajduje się satelitarna stacja la-serowa, która wykonuje bardzo dokładne(rzędu 1–2 cm) i precyzyjne (kilka mm) po-miary odległości do obiektów na niskich(Low Earth Orbit – LEO) i średnich (Me-dium Earth Orbit – MEO) orbitach oko-łoziemskich za pomocą ultrakrótkich im-pulsów laserowych. W drugiej połowie2016 roku ośrodek CBK PAN w Borowcupod Poznaniem rozpoczął regularne śle-dzenie śmieci kosmicznych z rejonu LEO.To jedyny polski ośrodek wykonujący takiepomiary.

Technologia laserowych pomiarów od-ległości do satelitów jest już od wielu lat roz-wijana w CBK PAN. Obecnie trwają pra-ce nad uruchomieniem drugiego systemupomiarów laserowych w ramach programuSpace Surveillance and Tracking (SST).Nowy system oparty będzie na współcze-snych rozwiązaniach z dziedziny fizyki la-serów, układów sterowania, detekcji, opty-ki i programowania.

Polska planuje zbudować Optoelek-troniczny System Obserwacji Ziemi. Już te-raz warto pomyśleć o ochronie swoich sa-telitów, których charakter misji będzie mia-ła podwójne zastosowanie. Wyposażenie sa-telity w kilka odbłyśników laserowych za kil-kaset euro gwarantuje stałe, dokładne i pre-cyzyjne śledzenie takiego obiektu technikąlaserową, nawet wtedy gdy znajduje sięw cieniu Ziemi czy przelatuje nad stacją ob-serwacyjną w dzień. Daje to gwarancję do-kładnego wyznaczenia orbity obiektu. A tonajważniejsza informacja dla każdego ope-ratora satelity.

Technika laserowych pomiarów od-ległości do satelitów i śmieci kosmicznychjest również domeną wojskowych ośrod-ków i operatorów różnych misji wojsko-wych. Technologia, którą Polska już ma

i którą rozwija CBK PAN pozwoliłaby Si-łom Zbrojnym RP śledzić np. wrogie sa-telity szpiegowskie. Możemy uzyskać in-formacje o tym, co, kiedy i jak nad namilata, z czego zbudowany jest dany obiekt,jakiego jest przeznaczenia, jakie wykonujemanewry, kiedy przelatuje nad terytoriumRP. Wykorzystanie takiej technologii po-zwoliłoby polskiej armii na zbudowaniestrategicznych zdolności operacyjnychw zakresie rozpoznania i identyfikacjiobiektów na orbicie okołoziemskiej. Ma-jąc na orbicie swojego satelitę, trzeba wie-dzieć nie tylko to, po jakim torze się po-rusza. Kluczowe jest rozpoznanie, codzieje się w jego najbliższym otoczeniu,czy nie zagraża mu jakiś inny obiekt, obcysatelita albo śmieć kosmiczny. Szybkieuzyskanie takiej informacji pozwala na

wykonanie np. manewru uniknięcia koli-zji na orbicie.

Technika laserowa odgrywa coraz więk-szą rolę w programie SST. Dzisiejsze dzia-łania wspierają przede wszystkim agencjekosmiczne i operatorów misji satelitar-nych na całym świecie w dokładnym wy-znaczaniu orbit różnych obiektów. W przy-szłości lasery dużej mocy będą wykorzy-stywane do zmiany orbity pod wpływem ci-śnienia światła laserowego, a także dousuwania niebezpiecznych obiektów z or-bity. Wejście na stałe Polski w europejskiei światowe struktury SSA/SST zapewni do-stęp do kluczowych i strategicznych infor-macji z dziedziny katalogowania, monito-rowania i rozpoznania przestrzeni ko-smicznej w rejonach orbitalnych od LEOdo GEO. �

Śledzimy śmieci kosmiczneOd kilku już lat Centrum Badań Kosmicznych PAN uczestniczy w jednym z opcjonalnych programów Komisji Europejskiej i EuropejskiejAgencji Kosmicznej ESA Space Situational Awareness (SSA)

Obecnie trwają prace nad uruchomieniem drugiegosystemu pomiarów laserowych w ramach programuSpace Surveillance and Tracking (SST). Nowy systemoparty będzie na współczesnych rozwiązaniach z dziedziny fizyki laserów, układów sterowania, detekcji, optyki i programowania

Lasery wykorzystywane do pomiarów odległości di satelitów i śmieci kosmicznych(Źródło: CBK PAN Borowiec)

PRZEMYSŁ OBRONNY

Fakty 39

40 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Kiedy rozmawialiśmy rok temu, oba-wiał się pan, że nowa władza będzie fa-woryzowała spółki Skarbu Państwa, po-mijając prywatne firmy. Czy te prognozysię sprawdziły?

Niestety moje obawy były zasadne, po-nieważ pogłębił się proces faworyzowaniafirm prywatnych zgrupowanych pod opie-ką ministra obrony narodowej. Z jednej stro-ny to naturalne i zrozumiałe, ale z drugiejstrony szef resortu obrony powinien patrzećszerzej. Przemysłu obronnego nie da sięoprzeć wyłącznie na podmiotach pań-stwowych, bo w obrębie rynku działaznacznie więcej przedsiębiorstw z kapitałemprywatnym. Wystarczy popatrzeć na prze-targi, aby stwierdzić, że przemysł prywat-ny ma ciężej niż kiedyś. Firmy prywatnez branży zbrojeniowej borykają się z ba-rierami, które nie wynikają z żadnych za-pisów. Formalnie obowiązuje zasada rów-ności podmiotów, ale w praktyce do głosudochodzi polityka szeptana. Jeżeli takasytuacja się utrzyma, to będzie stanowiła po-ważne zagrożenie dla całego krajowegoprzemysłu obronnego, zwłaszcza że do-konuje się wielu zakupów zza granicy.

Dlaczego dla prywatnych firm z Za-chodu jest otwarta furtka, a polskim pod-miotom rzuca się kłody? Niektóre polskiefirmy są zaradne, mają kontakty na różnychrynkach i nawet gnębione w rodzimych wa-runkach, i tak sobie poradzą, tyle że nie będąrozwijać technologii na potrzeby polskiej ar-

mii. W tym momencie zyskują zagranicz-ne firmy zbrojeniowe i armie innych państw,a traci polskie wojsko. Czy o to nam cho-dzi? Poza tym produkty takie jak Kraby, Ho-mary, Raki są zbudowane z polskich kom-ponentów: stali, elektroniki itp. – jeśli ode-tniemy możliwości rozwojowe prywatnympodwykonawcom, będzie problem z pro-duktem finalnym.

Jakiś czas temu część produkcji pań-stwowej w sektorze obronnym trafiław ręce prywatne. Czy obserwuje pan chęćprzejęcia ich z powrotem przez państwo?

Widoczna jest tendencja, żeby posze-rzać kompetencje Polskiej Grupy Zbroje-niowej, ale zapominamy przy tym o jednejważnej rzeczy. Jeżeli pozbędziemy się we-wnętrznej konkurencji polsko-polskiej, to ar-mia będzie skazana na zakupy od mono-polisty – bez wpływu na cenę. Świat odszedłod tego dawno temu, a chyba chcemy sięrozwijać, nie cofać. Poszerzenie ofertyo nowe kompetencje wiąże się z pozyska-niem specjalistów, technologii itd. To zło-żony proces. Pytanie: czy opłacalny, jeśli za-leży nam jedynie na względach decydenta.Znacznie korzystniejszym rozwiązaniem jestnawiązanie współpracy z siecią firm pry-watnych niż ponoszenie stałych kosztówwłasnych. Tu pojawia się ważne zadanie dlaministra obrony narodowej, który trzymapieczę nad przemysłem zbrojeniowym,a także misja przed kierownictwem PolskiejGrupy Zbrojeniowej, której powinno zale-

żeć na wspieraniu prywatnych kooperantów.Małe firmy znacznie szybciej i taniej do-starczą technologie i podzespoły niezbęd-ne do wykonania produktu.

Jak owe małe podmioty radzą sobiez dotarciem do światowych odbiorców?

Zasadniczo sektor prywatny podzielił-bym na trzy grupy: wielki przemysł prywatnyz kapitałem zagranicznym, w obrębie któ-rego funkcjonują potentaci mający stałychpartnerów za granicą, firmy rodzinne, któ-re skupiają się na rynku krajowym i nie ce-lują w eksport, bo zamówienia wewnętrz-ne zaspokajają ich potrzeby, oraz firmy, któ-re osiągnęły pewien poziom na krajowymrynku i chcą się rozwijać poprzez świato-wą ekspansję, tym bardziej że w Polsce mającoraz bardziej ograniczone możliwości. Fir-my z ostatniej grupy prężnie się rozwijają,szukając odbiorców zewnętrznych na ryn-kach obcych i pod ich kątem tworzą pro-dukty. Tu można wymienić np. Grupę WB,która prowadzi mądrą politykę rozwoju, Lu-bawę, TELDAT. Izba stara się im pomócnawiązać kontakty z partnerami zagra-nicznymi, w wielu przypadkach z sukcesa-mi, których potwierdzeniem są międzyna-rodowe kontrakty.

Czy zadaniem izby nadal jest promo-cja polskiego przemysłu obronnego? Jakzmieniają się jej formy?

Niestety program promocji, jaki reali-zowaliśmy, nie mógł być kontynuowany.Szansę dostały inne branże, mimo że mie-

Faworyzowani są państwowi z PGZ

Formalnie obowiązuje zasada równości podmiotów, ale w praktyce do głosudochodzi polityka szeptana. Jeżeli taka sytuacja się utrzyma, to będzie stano-wiła poważne zagrożenie dla całego krajowego przemysłu obronnego,zwłaszcza że dokonuje się wielu zakupów zza granicy – mówi Sławomir Kułakowski, prezes Polskiej Izby Producentów na rzecz Obronności Kraju

PRZEMYSŁ OBRONNY

liśmy rządową obietnicę środków prze-znaczonych na ten cel. Zabrakło siły lob-bingowej, która zadziałałaby w Minister-stwie Rozwoju i wpłynęłaby na stosownąustawę. Ani w 2016, ani w 2017 roku nieprzeznaczono złotówki na promocję kra-jowego sektora obronnego. Ubolewamnad tym, bo wcześniej w ramach odpo-wiedniego programu małe firmy były ak-tywne i miały możliwość wypromowaniaswoich produktów. Jak może wyglądać pro-mocja, jeśli nie ma pieniędzy na ten cel?

Przez wiele lat polską specjalizacją byłamodernizacja poradzieckiego sprzętu. Czydziś mamy w branży obronnej flagowe pro-dukty utożsamiane na świecie z Polską?

Ja takiego produktu nie widzę. Wielewyrobów ma potencjał i mogłoby z powo-dzeniem konkurować z innymi markami, alebez wsparcia ze strony państwa nie są roz-poznawalne poza granicami. Głośno byłonp. o rakietach Grom, ale jeśli popatrzymyna skalę produkcji, to nie jest to produkt,który może się na świecie przebić. Inne kra-je, takie jak Rosja, Chiny czy Stany Zjed-noczone, podobnymi, a nawet gorszymi sys-

temami bez trudu mogą nas wyprzeć z ryn-ku. Niestety przez ostatnie 2 lata nic nie zro-biliśmy, żeby promować polski przemysłobronny. Zmierzamy w kierunku produk-cji ograniczonej do potrzeb armii z pomi-nięciem eksportu. Rynek sam zamyka się napopyt z Zachodu. Może ktoś mi zarzuci pe-symizm, ale jest gorzej niż było i nie widzęperspektyw na zmianę tego stanu.

Czy krajowy rynek zbrojeniowy jestw stanie zapewnić polskiej armii sprzęt?

Tak, w wielu segmentach rynku jeste-śmy w stanie w pełni pokryć zapotrzebo-wanie wojska, i to na europejskim poziomie.Jednocześnie trzeba pamiętać, że wyścigzbrojeń trwa. Światowe lobby zbrojeniowejest silne i robi wszystko, żeby napędzać ko-niunkturę. Wielcy mogą więcej, a my mu-simy próbować odnaleźć się jakoś w tymukładzie. Warto podejmować starania,żeby polski sektor zbrojeniowy był konku-rencyjny na globalnym rynku, bo nigdy niejest tak, żeby nie mogło być lepiej. Kiedyw Polsce sektor zbrojeniowy słabnie i od-

czuwa brak wsparcia państwa, zachodniakonkurencja zaciera ręce. Kuriozalny jestfakt, że resort obrony zwalcza inicjatywyizby mające na celu pomoc prywatnymprzedsiębiorstwom z branży.

Oferta wystawiennicza dla przemysłuobronnego jest bardzo szeroka. Czy nie wy-starczyłyby jedne duże targi jak MSPOw Kielcach?

W zasadzie w branży liczą się 4 imprezytargowe. Oczywiście najpierw jest MSPO,a potem długo nic. Warto wspomnieć o lo-kalnych targach dla marynarki wojenneji targach policyjnych. Dobrze rozwinęły sięteż dwudniowe targi lotnicze Air Fair w Byd-goszczy. Chciałbym w tym miejscu pod-kreślić, że pokazy dla społeczeństwa są waż-ne, ale to zadanie dla wojska. To uświada-mia ludziom, z jakiego sprzętu korzysta ar-mia, czyli krótko mówiąc, na co są wyda-wane ich pieniądze z podatków. Poza tymtego typu wydarzenia przyciągają przyszłekadry, potencjalnych kandydatów do szkółwojskowych. Dla branży tego typu pokazyotwarte generują jedynie dodatkowe kosz-ty, które nie zwrócą się za sprawą nawią-

zanych kontaktów, które mogą zaprocen-tować kontraktami. Dla przemysłu są tar-gi branżowe, które mogą przynieść wy-mierne efekty biznesowe.

Coraz więcej gałęzi gospodarki zma-ga się z problemem braku specjalistów.W jakim stopniu ta kwestia dotyczy prze-mysłu obronnego?

To bardzo duży problem równieżw branży obronnej. Potrzebni są zarównoinżynierowie do biur projektowych, jak i pra-cownicy fizyczni: spawacze, tokarze, ludzie,którzy potrafią obsługiwać maszyny nu-meryczne. Braki kadrowe dotyczą całegosektora: i państwowych zakładów, i pry-watnych firm, choć tym drugim łatwiej sku-sić pracownika wynagrodzeniem. Ta sytu-acja powinna być rozwiązana przez pań-stwo.

Czy szybko rozwijająca się w Polscebranża lotnicza też znajduje się pod skrzy-dłami izby?

Jak najbardziej, mamy wśród członkówfirmy lotnicze, oczywiście ukierunkowane

na siły zbrojne. Chylę czoła przed inicjatywąDoliny Lotniczej, która powstała w Rze-szowie i rozwija się w imponującym tem-pie. Firmy działające w jej obrębie przy-kładają ogromną rolę do jakości i oferujązaawansowane technologie na wysokim po-ziomie, a w efekcie są kooperantami liczą-cych się zagranicznych koncernów. Tegotypu przedsięwzięcia warto wspierać.

Podsumowując, co stanowi dziś naj-większy problem przemysłu zbrojenio-wego?

Niewątpliwie ukierunkowanie na kon-kretnego odbiorcę oraz polityczne piętnoodciśnięte na tym rynku. Podejmowane de-cyzje wpływające na sektor obronny niestetyw dużej mierze wynikają z nieznajomościbranży.

Czy nowe firmy są zainteresowane ryn-kiem obronnym i czy jest dla nich miejsce?

Mimo wspomnianych problemówmożna mówić o dynamice rynku. Co rokuw branży pojawiają się nowe firmy ześwieżymi pomysłami i możliwościami.Niektórym udaje się przebić, innym nie. Ry-nek zbytu jest ogromny, bo docelowy od-biorca to nie tylko wojsko, ale też inne służ-by mundurowe. Na sektor obronny trzebabowiem patrzeć szerzej niż przez pryzmatMON-u. W tym roku uaktywnił się Ce-gielski, który podpisał umowy z Tatrą i tu-recką firmą na produkcję pojazdów opan-cerzonych przeznaczonych na eksport, a ak-cjonariuszem i organem sprawującym nad-zór nad Cegielskim jest minister rozwoju.Jak widać, inne resorty też uznają, że war-to wejść w sektor zbrojeniowy. To koncep-cja w pewnym sensie konkurencyjna dla Pe-GaZ-a, sam jestem ciekaw, jak się rozwinie.

Jak wygląda sytuacja w izbie?O ironio, dzięki polityce ministra Ma-

cierewicza, który prowadzi politykę elimi-nującą firmy prywatne, przybywa namczłonków z kapitałem prywatnym. Nieste-ty nie jesteśmy traktowani przez MON popartnersku i nasza pomoc nie jest mile wi-dziana, mimo że jesteśmy apolityczni i dą-żymy do tego, by wspierać obronność bezwzględu na to, kto rządzi. Tylko od mą-drości polityków zależy, czy zechcą sko-rzystać z naszego doświadczenia, czy nie.Życzyłbym sobie, żeby decydenci w MONw końcu zrozumieli, że samorząd gospo-darczy jest potrzebny i wzajemne wsparciemoże przynieść korzyści. Tymczasem izbana każdym kroku natrafia na opór, po-dobnie jak podmioty prywatne na drodzedo rozwoju. Dlatego okoliczności zobli-gowały nas do większego wsparcia sekto-ra prywatnego, ale nie zapominamy o fir-mach skupionych w PGZ, wspierając jew działalności eksportowej.

Rozmawiał Mariusz Gryżewski

Kiedy w Polsce sektor zbrojeniowy słabnie i odczuwabrak wsparcia państwa, zachodnia konkurencjazaciera ręce. Kuriozalny jest fakt, że resort obronyzwalcza inicjatywy izby mające na celu pomoc prywat-nym przedsiębiorstwom z branży

Fakty 41

42 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Na niedawnej konferencji „Kształtobrony terytorialnej” powiedział pan, żeWOT mają rozwijać więzi między oby-watelem a państwem. Jak ma to wyglądaćw praktyce?

Poddając siły zbrojne procesowi pro-fesjonalizacji, doprowadziliśmy do tune-lowego postrzegania obronności. Świado-mość społeczna dotycząca obronnościczęsto zamyka się w garnizonach, a stądo krok do sytuacji, w której cele obronne niesą tożsame z celami społecznymi. Powią-zanie wojska ze społeczeństwem musi byćgłębokie. WOT zbliży siły zbrojne do spo-łeczeństwa. Będzie to możliwe m.in. dzię-ki terytorialności służby, ponieważ żołnie-rze będą pełnić ją w miejscach, w którychżyją i mają kontakt z rodzinami, znajomy-mi. W ten sposób ludność cywilna widzi, żewojsko jest obecne, a jeśli jesteśmy obecni,to po to, żeby pomagać. Jesteśmy po to, bydać ludziom realne wsparcie. Wpisujemy

w nasze kompetencje umiejętności przy-datne społecznie. To zaczyna być dostrze-galne tam, gdzie WOT już funkcjonuje. Pro-jektujemy zdolności tak, żeby ludzie, któ-rzy wyjdą z WOT, mieli określone kwalifi-kacje, choćby ratownicze. Kreujemy tzw.kwalifikacje podwójnego zastosowania.Jednocześnie, uwzględniając krótszy czasszkolenia niż w wojskach operacyjnych, sta-wiamy na specjalizacje, zgodne z indywi-dualnym doświadczeniem, zainteresowa-niami, wykształceniem. Zaufanie społecz-ne możemy zbudować, jedynie wykazującwrażliwość na sytuacje kryzysowe, które do-tykają obywateli. Tutaj z pewnością naj-większym ryzykiem jest czas i fakt, że takiesytuacje mogą wystąpić na terenach, gdziejeszcze nie jesteśmy gotowi. W takich przy-padkach zadania będą realizowane na do-tychczasowych zasadach, czyli przez woj-ska operacyjne. To droga do tego, aby za-nim zajdzie ostateczna konieczność po-

twierdzenia przydatności bojowej, pokazaćpodatnikom, że budujemy bardzo efektywnyrodzaj sił zbrojnych. 48 tys. żołnierzy wojskterytorialnych będzie kosztować tyle, ile nie-całe 5 tys. żołnierzy zawodowych. Liczbypotwierdzają korzyści płynące z obranegokierunku zmian.

Jak finalnie będzie wyglądała strukturaWojsk Obrony Terytorialnej?

Na WOT złoży się dowództwo, 17 bry-gad, ponad 60 batalionów lekkiej piecho-ty, ulokowanych w większych powiatach,i ponad 350 kompanii lekkiej piechoty,umiejscowionych w powiatach. Ich liczeb-ność zdefiniuje demografia, ale założyliśmy,że statystycznie brygada będzie liczyćok. 3,5 tys. żołnierzy. Kompanie będą pro-filowane, przy czym najpowszechniejszebędą te o przeznaczeniu ogólnym. Inne pro-file to kompanie wodne, miejskie i górskie.Ponadto w Siedlcach powstanie CentrumSzkolenia, aby odciążyć szkoleniowo w tymzakresie wojska operacyjne. Wyznaczamynowe standardy i z dystansem podcho-dzimy do dogmatów. To pierwsza rzecz, ja-kiej uczy się oficera w siłach specjalnych– dogmaty często są kajdanami, które zbytwielu wojskowych nauczyły myśleć tune-lowo. Najlepsze są regulacje, które ukształ-towało samo życie – wdrożone lekcje zdo-byte. Spotkaliśmy się z bardzo dobrym od-zewem ze strony przedsiębiorstw i samo-rządów, które same inwestują w infra-strukturę szkoleniową, wychodząc na-przeciw naszym oczekiwaniom szkolenio-wym. Mamy liczne zgłoszenia od naszychżołnierzy, iż pracodawcy chętnie wspiera-ją ich służbę w WOT. Właśnie przygotowujęprogram, który będzie wspierał przedsię-biorców aktywnie zaangażowanych w za-trudnienie żołnierzy WOT – wkrótce przed-łożę go do akceptacji ministrowi Antonie-mu Macierewiczowi.

Rekrutacja do WOT-u trwa od kilkumiesięcy. Czy jest pan zadowolony z jej do-tychczasowych wyników?

Budujemy efektywny rodzaj sił zbrojnychZapewniam, że za 10 lat nikt nie będzie kwestionował potrzeby utrzymaniatakiej formacji, która – jestem przekonany – świetnie się zintegruje ze struk-turami Sił Zbrojnych RP. Potrzebujemy jedynie szansy i czasu, aby pokazaćwymierne efekty, zarówno w sferze obronnej, jak i społecznej – mówi gen.bryg. Wiesław Kukuła, dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej

PRZEMYSŁ OBRONNY

Na tę chwilę mamy 20 tys. zadeklaro-wanych osób w całej Polsce. Niemal 3,5 tys.żołnierzy w służbie – nie jesteśmy już naj-mniejszym rodzajem sił zbrojnych. W pla-nach mieliśmy uruchomienie kampanii re-krutacyjnej, ale wstrzymujemy się z tym, po-nieważ liczba zgłoszeń póki co przekraczanasze możliwości szkoleniowe. Liczbyprzemawiają na naszą korzyść, a proszę pa-miętać, że dopiero zaczęliśmy się rozwijać.Podejrzewam, że tempo naboru się utrzy-ma. Większym wyzwaniem niż brak kan-dydatów jest zbudowanie dla nich odpo-wiedniej infrastruktury szkoleniowej, żebysprostać wyzwaniu, jakie stawiają przedWOT młodzi polscy patrioci.

Kto najchętniej wstępuje w szeregipaństwa formacji?

Zaskoczył nas fakt, że ponad 30 proc.naszych kandydatów to ludzie z wyższymwykształceniem. 51 proc. zgłoszeń pocho-dzi od osób z wykształceniem średnim, w tym15 proc. od studentów. To pokazuje, że po-ziom świadomości naszych żołnierzy jest bar-dzo wysoki. Takie wskaźniki wypadają nadwyraz dobrze nawet w stosunku do wojskoperacyjnych. Jednocześnie taki profilkandydata rodzi wyzwania, bo poziom kadroficerskich musi być adekwatny do tak wy-magającego żołnierza. Aby zagospodaro-wać ten potencjał, w tym roku urucha-miamy też studium oficerskie TerytorialnejSłużby Wojskowej. Obecnie 6 proc. zgło-szeń stanowią kobiety. Poziom bezrobot-nych w naszej strukturze jest niespodzie-wanie niski, więc gratyfikacja finansowa niejest decydującym czynnikiem dla chęt-nych do zasilenia WOT. 60 proc. kandy-datów pochodzi z miast, w tym 20 proc.z miast wojewódzkich. Średnia wieku wy-nosi 32 lata, ale pamiętajmy, że wartość tajest modelowana przez nas odpowiednimdoborem kandydatów do służby. Niestetymusimy dokonywać pewnej selekcji. Tu de-cydują różne aspekty, m.in. stan zdrowia.W 10. miesiącu służby każdy zdaje egzaminfizyczny, który zweryfikuje, komu warto daćszansę i dopuścić go do drugiego roku służ-by, kiedy to odbywa się relatywnie drogieszkolenie specjalistyczne. Do tego etapumogą być zakwalifikowani wyłącznie spraw-dzeni, najlepsi kandydaci, którzy dowiodą,że są w stanie samodzielnie się rozwijać.W trzecim roku służby wszyscy zdają takisam egzamin jak żołnierze służby zawo-dowej. Potem – zgodnie z ustawą – żołnierzma prawo wstąpić do zawodowej służbywojskowej – nasi żołnierze mogą być źró-dłem kadr dla wojsk operacyjnych. To bę-dzie zysk z inwestycji, jakie teraz realizująwojska operacyjne na rzecz nowo tworzo-nej formacji.

Co będzie się składało na uzbrojenieżołnierzy WOT-u?

Ponieważ jesteśmy lekką piechotą, niewykorzystujemy zaawansowanych syste-mów uzbrojenia. Główne wyposażenie na-szych żołnierzy stanowi broń osobista, doobsługi której można przygotować żołnie-rzy relatywnie łatwo i szybko. To kolejnaprzesłanka za tym, że polski przemysłmoże pokryć zapotrzebowanie wojska.Z bardziej zaawansowanych elementów wy-posażenia jednostek WOT mogę wymienićśrodki łączności, drony i przeciwpancernepociski kierowane. Oczywiście broń będzieprzechowywana w hubach logistycznych ibędzie wydawana na czas szkoleń. Żołnierzezabiorą ją do domów tylko wtedy, gdy po-ziom zagrożeń bezpieczeństwa państwaprzekroczy określoną wartość.

Czy żołnierze WOT będą przygoto-wani do zagrożeń terrorystycznych?

Muszą być. Kiedyś walka z terrory-zmem należała do wyspecjalizowanychi scentralizowanych jednostek, ale czasy sięzmieniły i dziś liczy się to, by na zagroże-nie odpowiedzieć natychmiast. Ponieważw sytuacjach kryzysowych liczy się czas, musireagować ten, kto jest przy zdarzeniu, bo tomoże być jedyna forma ocalenia ludzi.Centralizacja jednostek antyterrorystycz-nych nie jest adekwatna do obecnej taktykiterrorystów. Służby muszą być rozproszo-ne w terenie i mieć tam silne wsparcie – towłaśnie zadanie dla nas. Niemniej nasza rola

będzie głównie lokowana w obszarze anty-terroryzmu. W działaniach kontrterrory-stycznych będziemy wspierać Policję, Żan-darmerię Wojskową i Wojska Specjalne.

Jakie ma pan nadzieje względem for-mowania się WOT?

Moją największą nadzieją jest to, byzrealizować projekt i nie zawieść oczekiwańnaszych żołnierzy, którzy tak licznie za-ciągają się do służby. To dumni młodzi Po-lacy, nowe pokolenie, siła projektu WOTi doskonali żołnierze-obywatele. Mamrównież nadzieję na zmianę postrzeganiaprojektu przez część niechętnych mu eks-pertów. Na oceny przyjdzie czas za trzy lata.Na tym etapie jest za wcześnie na krytykę,bo my sami dopiero zbieramy pierwszewnioski. Pamiętam ekspertów, którzy kon-sekwentnie krytykowali powstanie WojskSpecjalnych – co mają do powiedzenia dzi-siaj? Teraz podobna narracja prowadzo-na jest wobec procesu tworzenia WojskObrony Terytorialnej. Zapewniam, że za10 lat nikt nie będzie kwestionował potrzebyutrzymania takiej formacji, która – jestemprzekonany – świetnie się wpisze w struk-turę polskich sił zbrojnych. Potrzebujemyjedynie szansy i czasu, aby pokazać wy-mierne efekty, zarówno w sferze obronnej,jak i społecznej.

Rozmawiał Mariusz Gryżewski

Liczby przemawiają na naszą korzyść, a proszę pamię-tać, że dopiero zaczęliśmy się rozwijać. Podejrzewam,że tempo naboru się utrzyma. Większym wyzwaniemniż brak kandydatów jest zbudowanie dla nichodpowiedniej infrastruktury szkoleniowej, żebysprostać wyzwaniu, jakie stawiają przed WOT młodzi polscy patrioci

Fakty 43

Żołnierze WOT podczas przysięgi wojskowej w Białymstoku

Fot. ROBERT SUCHY/MON.GOV.PL

44 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

W ostatnim okresie coraz więcej sły-chać o Renishaw w kontekście innowacjii wdrożeń na polskim rynku. Proszę przy-bliżyć czytelnikom państwa firmę.

Zajmujemy się inżynierią, instrumen-tami do badań naukowych oraz technikąpomiarową i medyczną. Dostarczamy pro-dukty i usługi dla użytkowników w wieludziedzinach: od produkcji urządzeń pozy-cjonujących, silników odrzutowych czy teżturbin wiatrowych, poprzez protetykę sto-matologiczną, na neurochirurgii kończąc.Renishaw jest też producentem maszyn dowytwarzania przyrostowego z proszków me-talicznych, zwanych drukarkami 3D. Gru-pa Renishaw to ponad 70 przedstawi-cielstw w 35 krajach, zatrudniających po-nad 4000 pracowników.

Podczas wystawy Mach-Tool w Po-znaniu spółka Renishaw celebrowała ju-bileusz 15-lecia na polskim rynku. Dla-czego właśnie tam?

Międzynarodowa wystawa Mach-Toolto doskonałe forum do bezpośrednichkontaktów z klientami, którzy mogą zoba-czyć nasze urządzenia oraz dzięki rozmo-

wie z naszymi specjalistami mają okazjęuzyskać pełną informację o ich parametrachi możliwościach. Media społecznościowe,strony internetowe ani literatura nie za-stąpią tego rodzaju relacji. Podczas wy-stawy nasz nowy system do kalibracji ob-rabiarek XM60 nagrodzono Złotym Me-dalem Targów Poznańskich – to wspania-łe ukoronowanie 15 lat Renishaw na pol-skim rynku.

Co wyróżnia Renishaw na polskimrynku?

Lokalne przedstawicielstwo w Polscezajmuje się sprzedażowym i serwisowymwsparciem kluczowych grup produkto-wych. Nasi specjaliści są na bieżąco z wy-zwaniami technicznymi dostępnymi narynku i często dysponują kompetencjamiobejmującymi nie tylko wybraną dziedzinę,np. technikę pomiarów obrabiarkowych, lecztakże zagadnienia metrologii i diagnosty-ki maszyn. Często prowadzą integrację kil-ku urządzeń z robotami, aby zapewnić wy-soką produktywność i jakość procesu wy-twórczego.

Wspomniał pan o łączeniu urządzeńw sieci. Jeśli dodamy robotyzację i auto-matyzację procesów, mamy sedno kon-cepcji Przemysłu 4.0. Jak Renishaw od-powiada na takie wyzwania?

W odpowiedzi na ten trend, obserwo-wany od kilku lat, Renishaw oferuje szero-kie możliwości integracji naszych systemówpomiarowych z systemami produkcyjnymialbo z obrabiarkami i robotami. Wystarczywspomnieć o możliwościach współpracyz innymi urządzeniami, jakie daje naszEquator – uniwersalny sprawdzian pro-dukcyjny, który może bezpośrednio praco-wać w gnieździe z robotem i obrabiarkąCNC, zapewniając ciągłą informację o od-chyłkach wymiarowych, które pomagają ste-

rować procesem produkcji. Sądzę, że wrazz upowszechnieniem się koncepcji Prze-mysłu 4.0. oraz oczekiwanym pojawie-niem się wielu start-upów będziemy mielido czynienia z ciekawymi innowacjamiw polskim przemyśle i jestem przekonany,że będzie to proces w wielu przypadkach in-spirowany i przebiegający z aktywnymudziałem Renishaw.

Na jakie trendy rozwoju produktówRenishaw zwrócą państwo uwagę podczaszbliżających się wystaw MSPO w Kielcachi EMO w Hannoverze?

Podczas MSPO zaprezentujemy gamęminiaturowych enkoderów służących doprecyzyjnych pomiarów przemieszczeńliniowych i kątowych, które pozwalająna osiąganie rozdzielczości 1 nm przyprędkości przemieszczeń 50m/s, w szero-kim zakresie temperatur. Znajdują one wie-le zastosowań jako elementy budowy ma-szyn i urządzeń, zwłaszcza w przemyśle ko-smicznym, lotniczym, samochodowym,precyzyjnym oraz obrabiarkowym. Z ko-lei w Hanoverze będziemy eksponowaćswoje systemy na stanowisku poświęco-nym metrologii przemysłowej oraz nadrugim, dedykowanym procesom wytwa-rzania przyrostowego. Skupimy się na no-wym oprogramowaniu i sondach do ska-nowania na obrabiarkach CNC, umożli-wiających znaczne przyspieszenie po-miarów i bazowania części. Pokażemy naj-nowsze oprogramowanie i sondy prze-znaczone do wyposażenia maszyn współ-rzędnościowych, a także nowe maszynyRenAM 500M i AM 400 wraz z wyposa-żeniem i oprogramowaniem produkcjiRenishaw do wytwarzania części z prosz-ku metalicznego.

Rozmawiał Piotr Danilczuk

Koncepcja zintegrowanych pomiarów dla trudnych warunków zastosowańSądzę, że wraz z upowszechnieniem się koncepcji Przemysłu 4.0. oraz ocze-kiwanym pojawieniem się wielu start-upów będziemy mieli do czynienia z cie-kawymi innowacjami w polskim przemyśle i jestem przekonany, że będzie toproces w wielu przypadkach inspirowany i przebiegający z aktywnym udzia-łem Renishaw – mówi Tomasz Rżysko, General Manager Renishaw Sp. z o.o.

46 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

SYMÉTRIE jest jednym z wiodą-cych w świecie dostawców robo-tów sześcioramiennych do zasto-sowań kinetycznych i związanych

z pozycjonowaniem. Robot sześciora-mienny to rodzaj robota równoległego, zna-nego też jako platforma Stewarta, z sze-ścioma siłownikami liniowymi (dźwigni-kami) i sześcioma stopniami swobody (X,Y, Z, pochylenie w pionie, odchyleniew poziomie i obrót).

Roboty sześcioramienne firmy SY-MÉTRIE składają się z dolnej platformy(podstawy), górnej platformy (platformymobilnej) i 6 siłowników liniowych z wbu-dowanymi napędami ze śrubą kulową.Kula i przegub uniwersalny łączą każdywspornik odpowiednio z podstawą i plat-formą mobilną. Przenoszony ładunekznajduje się na górnej platformie; możnago zamontować zarówno w orientacjipionowej, jak i poziomej. Roboty sze-ścioramienne znajdują zastosowanie w sy-mulatorach lotu, urządzeniach do testo-wania materiałów, badaniach mikrosko-powych, pozycjonowaniu teleskopów, lot-nictwie, badaniach naukowych i wielu in-nych aplikacjach.

Seria satelitów MTG będzie składać sięz czterech satelitów obrazujących (MTG-I)i dwóch satelitów sondujących (MTG-S),których zadaniem będzie zbieranie da-nych z geostacjonarnej orbity Ziemi. Obate zastosowania wymagają indywidualne-go sterowania siłownikami za pomocąsztywnych serwopętli i absolutnego prze-twornika położenia. System przetwornikapołożenia RESOLUTE firmy Renishaw zeskalą liniową RELA ZeroMet™ (FeNi36)jest zamontowany na każdym ramieniu.Skala charakteryzuje się „zerowym” współ-czynnikiem rozszerzalności, rozdzielczością5 nm, która pozwala na wykonywanie po-

miarów o wysokiej precyzji, minimalnymszumie, o niskim błędzie cyklicznym i przywysokich prędkościach przemieszczania.Absolutne przetworniki położenia RESO-LUTE zapewniają niezwykłą precyzję i sta-bilność działania robotów sześcioramien-nych GICS i ZONDA; oba zostały za-kwalifikowane do zastosowań w pomiesz-czeniach o wysokim poziomie czystościzgodnie z normą ISO-5.

– Wybraliśmy absolutne przetwornikipołożenia RESOLUTE firmy Renishaw zewzględu na ich doskonałe parametry po-miarowe. Działają one niezawodnie w wa-runkach wysokiej próżni. Co więcej, skalaprzetwornika jest wykonana z materiału Ze-

roMet o niskim współczynniku rozsze-rzalności, dzięki czemu nasze roboty sze-ścioramienne są mniej wrażliwe na zmia-ny temperatury. Stabilność termiczna byłakluczowym wymogiem w tych projektach,związanych z optyką kosmiczną – przyznająprzedstawiciele firmy SYMÉTRIE.

Zaletami zastosowania przetwornikaRESOLUTE w robotach sześcioramien-nych są:• Niezawodność: wiarygodność danychprzesyłanych z przetwornika jest bardzoistotna. Tryby usterek, jak np. nieprawidłowezliczanie, przerwy w działaniu po wyłą-czeniach zasilania są nie do zaakceptowa-nia, ponieważ prowadzą do błędnych od-

RESOLUTE™ do robotów sześcioramiennychSeria absolutnych przetworników położenia RESOLUTE™ została wybranado obsługi robotów sześcioramiennych GICS (Ground Integration and Cali-bration Support) oraz ZONDA firmy SYMÉTRIE, które służą do dwóchtypów zaawansowanego atestowania podzespołów do produkcji satelitów po-godowych MTG (Meteosat Third Generation) wprowadzanych na rynekw 2019 r.

Robot sześcioramienny GICS

PRZEMYSŁ OBRONNY

czytów, a te z kolei mogą być potencjalniekatastrofalne, gdyż odchylenie od stabilnychkonfiguracji może przyczynić się do zna-czącego uszkodzenia robota. PrzetwornikRESOLUTE wykazuje wysoką tolerancjęna zabrudzenie, zarysowania oraz smarystałe, które mogą powodować błędne zli-czanie w przypadku innych przetworników.Niezależny algorytm sprawdzania położe-nia daje pewność wykrycia każdego, po-tencjalnego problemu przed wykonaniemzmiany położenia przez układ serwo. • Wysoka dokładność systemu oraz pręd-kość i komunikacja szeregowa BiSS: zewzględu na równoległy układ kinematycz-ny roboty sześcioramienne wymagają bar-dzo skomplikowanego układu sterowania.Na przykład współrzędne położenia sąpodawane w wirtualnych osiach karte-zjańskich, które sterownik zamienia na-stępnie na polecenia pozycjonowania dlaposzczególnych siłowników. Wysoka do-kładność i doskonałe parametry dyna-miczne przetwornika RESOLUTE w po-łączeniu z jego szybszym czasem reakcjidzięki zastosowaniu interfejsu BiSS, przy-czyniają się do optymalizacji parametrówzarówno sterownika, jak i robota sześcio-ramiennego.• Wysoka rozdzielczość oraz niski poziomzakłóceń (rozstrojenia): roboty sześcio-ramienne wymagają wysokiej precyzjii stabilności. Niski poziom szumu, za-zwyczaj poniżej 10 nm RMS (wartośćśrednia kwadratowa), pozwala na zwięk-szenie czułości przemieszczania i zwięk-sza stabilność robota poprzez sztywnośćserwopętli. • Łatwa instalacja: Jednotorowy absolut-ny optyczny przetwornik położenia RE-SOLUTE charakteryzuje się o wiele więk-szą tolerancją dla niedokładności monta-żu niż tradycyjne przetworniki konkurencji.Wbudowana dioda LED konfiguracji prze-twornika RESOLUTE dodatkowo uprasz-cza instalację podczas produkcji i serwi-sowania robota sześcioramiennego.

Robot sześcioramienny GICSRobot sześcioramienny o wymiarach

1600 (dł.) x 1200 (szer.) x 1000 mm (wys.)został wykonany na zamówienie Europej-skiej Agencji Kosmicznej (ESA) i zapro-jektowany do obsługi elastycznych modu-łów obrazowania FCI (Flexible CombinedImager) w czterech satelitach obrazujących.Moduł obrazowania FCI umożliwia wy-konywanie pełnych obrazów Ziemi co 10minut w 16 kanałach widmowych. Składasię ze zwierciadła skanującego, teleskopui modułu separacji widmowej i wykrywaniaSSDA (Spectral Separation and DetectionAssembly), który zawiera cztery detektoryfiltrujące z układami optycznymi.

Robot sześcioramienny GICS firmySYMÉTRIE jest przeznaczony do na-ziemnej kalibracji i testowania modułuSSDA w sześciu stopniach swobody i przydokładności przemieszczania ±0,1 μm.Przyrząd ma na celu podział przychodzą-cej wiązki światła na 5 dyskretnych grupwidmowych; cztery z nich to wiązka bliskiejpodczerwieni (NIR) lub podczerwieni (IR).Podczas testowania i kalibracji zespół źró-dłowy kieruje światło do „zespołu optycz-nego” wewnątrz platformy mobilnej robo-ta. Zespół optyczny przetwarza następnietę wiązkę światła i oświetla pole widzeniamodułu SSDA, który znajduje się w przed-niej części źrenicy wyjściowej. Zadaniem ro-bota sześcioramiennego jest zapewnienieprecyzyjnej i bardzo dokładnej rejestracjimiędzy źrenicą wyjściową zespołu optycz-nego a aperturą wejściową modułu SSDA.

ZONDA do modułu IA DEATen nieco mniejszy robot sześciora-

mienny o wymiarach 725 mm (dł./szer.)× 650 mm (wys.) jest przeznaczony do za-stosowań próżniowych o ciśnieniu do10–6 mbara. Został specjalnie zaprojekto-wany do naziemnej kalibracji i testowaniazespołu IA DEA (Interferometry AssemblyDetection Electronics Assembly). Znaj-duje się on przed przyrządem sondy pod-czerwieni IRS w satelicie. Umożliwia prze-chwytywanie charakterystyki optycznej i ra-diometrycznej różnych podzespołów przy-rządu, a także ich regulację.

Sonda IRS jest niezastąpionym źró-dłem informacji dla służb operacyjnych

w krajowych centrach meteorologicznychi regionalnych/globalnych centrach nu-merycznego prognozowania pogody. W tymprzyrządzie zastosowano spektrometr pod-czerwieni z transformatą Fouriera. Działaon w zakresie fal milimetrowych i składa sięze zwierciadła skanującego, przedniegoteleskopu, interferometru, tylnego telesko-pu, chłodzonego układu optycznego ogni-skowania i detektorów. Robot sześciora-mienny firmy SYMÉTRIE obsługuje po-jedyncze ciało doskonale czarne i źródłopodczerwieni do przeprowadzania testównaziemnych i kalibracji modułu IA DEAprzed wystrzeleniem. Oba źródła pod-czerwieni, w tym docelowe układy optycz-ne do odtwarzania standardowych wzor-ców testowych, są montowane na stoleprzesuwnym X-Y na wierzchu robota sze-ścioramiennego. Zadaniem robota sze-ścioramiennego jest precyzyjne orientowanieźródeł podczerwieni i układu optycznegowzględem modułu IA DEA, z dokładnościąprzemieszczenia ±0,1 μm.

Rozwiązanie z przetwornikiem RESOLUTE

Zastosowanie przez firmę SYMÉTRIEprzetwornika położenia RESOLUTEz protokołem BiSS® umożliwia dalszy roz-wój nowoczesnych robotów sześciora-miennych. Używa się ich często w lotnic-twie i aeronautyce, w synchrotronachi ogólnie w badaniach naukowych, a tak-że w wielu innych gałęziach przemysłu zewzględu na wszechstronną możliwośćsterowania ruchem. �

Fakty 47

Stanowisko badawcze modułów satelitarnych z zastosowanymi robotami ZONDAoraz GICS

50 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Michał Tabaka

Jeszcze 15 lat temu targi i w ogóle ry-nek wystawienniczy był najpopu-larniejszą i najefektywniejszą formąkontaktu z klientem. Zwłaszcza gdy

przedsiębiorstwo strategicznie ów kon-takt rozpisywało i kalkulowało na

lata. Potem nastała era Interne-tu, który także w tym względziesytuację mocno zmienił. Mimoto liczba organizowanych nacałym świecie targów zwiększasię. Nie dziwi to między innymi

reprezentantów branży zbroje-niowej. Dalej sprzęt wojskowy, nie-

kiedy w otoczce tajemnicy, sprzeda-wany jest na tego typu imprezach. A przy-

najmniej jest na nich mocno zachwalanyi szeroko prezentowany.

Chociaż czasy zimnej wojny już daw-no za nami, to jednak handel sprzętem woj-skowym kwitnie jak dawno nie miał okazji.W nawale informacyjnego przekazu, kiedymusimy poświęcić coraz więcej energii, byodplewić te prawdziwe wiadomości odfałszywych – umyka nam fakt, że świat taknaprawdę zbroi się na potęgę.

Sztokholmski Międzynarodowy In-stytut Badań Nad Pokojem (SIPRI) w ra-porcie opublikowanym w lutym br. zwra-ca uwagę, że światowy handel broniąi sprzętem wojskowym w ciągu ostatnichpięciu lat osiągnął rekordowy poziomwłaśnie z czasów zimnej wojny. Analizu-jąc sytuację globalną w tym czasie, trud-no takim wynikom się dziwić. To chociażbykwestia Ukrainy i niekontrolowanego za-chowania Rosji, to też ciągle dynamicznasytuacja na Bliskim Wschodzie, „dopra-wiona” ostatnio odchodzącą od demo-kracji Turcją. W końcu w tym kontekścietrzeba powiedzieć o niebezpiecznych dlacałego świata zapędach Korei Północnej.A wszystko to dzieje się w czasach, kiedyjuż nawet dwa, trzy tygodnie bez mniej-szego lub większego zamachu terrory-stycznego stają się dziwne. Już niestety doczerwonych i żółtych pasków, wstrząsa-jących zdjęć i nagrań powoli się przyzwy-czajamy. Owszem, dalej widok ofiar na uli-cach europejskich i nie tylko miast prze-raża, zasmuca i zmusza do refleksji. Alemiejsce szoku w głowie zastępuje puste, re-toryczne pytanie: znowu?!

Szeroko płyną miliardy O tym wszystkim wiedzą przecież też

najważniejsi decydenci. Ciągle wiodącązaś myślą jest to, że tylko wtedy zdołamyefektywnie zadbać o pokój, jeśli będziemyuzbrojeni „po zęby”. Dlatego handel bro-nią ma się tak dobrze. Kwitnie import i eks-port. Z miliardami dolarów w tle.

Wojsko na targach, czyli slalom między tajemnicą a sukcesem

Fot. EUROSATORY (2)

Jeżeli chcemy szczegółowo do-wiedzieć się o planach handlo-wych tych największychkoncernów, ale też mniejszychfirm z branży obronnej musimynastawić się na odmienianie w każdym możliwym przypadkusłowa „tajne”

PRZEMYSŁ OBRONNY

Jak wskazuje raport SIPRI, zdecydo-wanie największym eksporterem w obsza-rze zbrojeniowym są Stany Zjednoczone,na które przypada aż 33 proc. udziałuw rynku. Na drugim stopniu podium lokujesię Rosja z wynikiem 23 proc. Dalsze miej-sca zajmują Chiny (6,2 proc.), Francja(6 proc.) i Niemcy (5,6 proc.)

– Udział USA w światowym eksporcie,porównując pięciolatki, wzrósł w latach2012–2016 aż o 21 proc. USA sprzedająswój sprzęt wojskowy do ponad stu państwna całym świecie. Chociażby w tym wzglę-dzie nie mają z kim konkurować – przeko-nuje w swojej analizie Aude Fleurant, dy-rektor programu SIPRI ds. Światowych Wy-datków Militarnych.

Głównymi importerami z kolei są kra-je z Azji, Bliskiego Wschodu i Oceanii. Bez-sprzecznym liderem są Indie z 13-procen-towym udziałem w rynku. Tu zakupy sprzę-tu wojskowego w porównaniu do lat 2012–2016 wzrosły bardzo wyraźnie, o 43 procent.Największego skoku dokonała Arabia Sau-dyjska, która – porównując okres 2007–2011– zwiększyła swoje wydatki na broń ażo 212 proc. W czołówce krajów wydającychnajwięcej na zakupy dla swoich armii są:Zjednoczone Emiraty Arabskie, Chiny,Algieria czy Wietnam.

W samej Europie stabilność i strate-giczne podejście w wydatkach na broń naj-lepiej widać w kraju nad Wisłą. Tak na-prawdę tylko Polska na Starym Konty-

nencie, jako reprezentant NATO, zwiększałasukcesywnie swoje wydatki na armię.

– Motorem wzrostu tych wydatkówbyło wpisanie ustawowego obowiązkuprzeznaczania na obronność najpierw1,95 proc. PKB, a obecnie 2 proc. PKB. Jakoże nie doświadczyliśmy recesji, co roku prze-znaczamy coraz więcej pieniędzy na armię.Takimi danymi nie mogą się poszczycić weFrancji, Niemczech, Włoszech, WielkiejBrytanii, czy nawet USA – przekonujew rozmowie z serwisem money.pl dr Mar-cin Terlikowski, ekspert Polskiego Instytu-tu Spraw Międzynarodowych. Polska prze-znacza na zbrojenie 9,34 mld dol. To lokujenas na 24. miejscu na świecie.

Targowa mapa coraz gęstsza Jeżeli chcemy szczegółowo dowiedzieć

się o planach handlowych tych największychkoncernów, ale też mniejszych firm musi-my nastawić się na odmienianie w każdymmożliwym przypadku słowa „tajne”. Za-zwyczaj w odpowiedzi dostaniemy garśćogólników. Nieco łatwiej jest z identyfika-cją najpopularniejszych targów, na którychposzczególne firmy zjawiają się najchętniej.

W pierwszej kolejności jednak musimysobie uzmysłowić, że, i owszem, Między-narodowy Salon Przemysłu Obronnegow Kielcach to trzecia (po Londynie i Paryżu)tego typu impreza wystawiennicza w Eu-ropie. To wcale jednak nie oznacza, że li-sta zaczyna się właśnie na Kielcach i zarazpo nich kończy. Targi zbrojeniowe to wy-darzenia bardzo prestiżowe, na których naj-częściej sprawy stricte handlowe ściślewiążą się z tymi politycznymi i gospodar-czymi. Nie brakuje więc tych, którzy właśnieprzez organizację targów zbrojeniowych,a potem budowania odpowiedniej markichcą wyznaczyć drogę marketingowegorozwoju.

Na chwilę zapominając o targach kie-leckich, rozejrzyjmy się uważnie po wszyst-kich innych imprezach o podobnym cha-katerze. Szybko zauważymy, że już w paź-dzierniku (10–13) odbędą się XIV Mię-dzynarodowe Targi Zbrojeniowe „Arms andSecurity 2017” w Kijowie, które – jakzgodnie wskazują znawcy tematu – po moc-

no zapowiadanych ćwiczeniach „Zapad2017” wojsk rosyjskich i białoruskich mogąnabrać dodatkowego, nowego znaczenia.Mamy tam zobaczyć m.in. broń i sprzętwojskowy dla armii oraz organów ścigania,uzbrojenie i osobiste wyposażenie żołnie-rzy na polu bitwy, sprzęt i uzbrojenie wojsklądowych czy samoloty wojskowe.

Na targowej mapie warto zaznaczyć teżMiędzynarodowe Targi Obronności i Tech-nik Ochrony IDET w Brnie organizowanena przełomie maja i czerwca. BrneńskiIDET zyskał stałe miejsce wśród najlep-szych światowych wystaw technologiiobronnych. Wystawcy z około 40 krajówprezentują tu swoje produkty zagranicznym

delegacjom wojskowym i specjalistom z ca-łego świata.

Wśród rodzimych imprez wystawien-niczych nie sposób nie wspomnieć o targachPro-Defence w Ostródzie. Partnerem stra-tegicznym tegorocznej edycji (1–4 czerw-ca) była Polska Grupa Zbrojeniowa. Grze-chem byłoby nie wspomnieć o targach mi-litarnych Balt Military Expo (20–22 czerw-ca) w Gdańsku, które organizowane są od1998 r.

– Te targi nie są dedykowane przecięt-nemu Kowalskiemu, choć oczywiście nie za-mykamy się przed takim gościem. Zależynam chociażby na wszystkich firmach za-opatrujących wojsko. Na frekwencję abso-lutnie nie mamy powodu narzekać. To od6 do 8 tys. gości w ciągu trzech dni – mówiMarek Buczkowski, dyrektor projektu BaltMilitary Expo.

Z kolei jak krążący po mapie w po-szukiwaniu targów palec „zawędruje” zaocean, wskaże z pewnością targi ShotShow w Las Vegas – pozycja obowiązko-wa w kalendarzu dla wszystkich zajmują-cych się handlem bronią strzelecką i amu-nicją. W światowym kalendarzu nie mawiększej tego typu imprezy.

Co pokazać, co ukryćWiększe i mniejsze firmy zbrojeniowe,

by efektywnie wystawiać się na całym świe-cie potrzebują odpowiednio skrojonej na tęmiarę strategii. Koszty obecności, ale teżtransportu, całej logistyki na niektórych tar-gach są niekiedy naprawdę spore. Dlategoważna jest znajomość tego rynku i celo-wanie w imprezy, po których faktyczniemogą być konstruowane jakieś kontrakty.

– Bez wcześniejszej analizy nie maszans. I tak trzeba liczyć się z ryzykiem, żewytypowane miejsce tym razem nie spełniłnaszych oczekiwań. Handel sprzętem woj-skowym jest jednak specyficzny. Tutajwszystko dzieje się w swoim tempie. Tar-gi są elementem całości. Ważnym, alejednak tylko elementem, który „zagra”, je-śli inne też będą dobrze „nucić” – mówiąprzedstawiciele siemianowickiej spółki„Rosomak”, której flagowy produkt: Ko-łowy Transporter Opancerzony „Roso-mak” był i jest bardzo popularny w Indiachczy Malezji. W zeszłym roku Rosomakpodpisał swój pierwszy kontrakt ekspor-towy. 40 pojazdów trafiło na Bliski Wschódza ok. 170 mln zł.

Targowego rytmu bardzo pilnuje Pol-ska Grupa Zbrojeniowa SA, w skład którejwchodzi przeszło 60 przedsiębiorstwz branży zbrojeniowej, stoczniowej oraz no-wych technologii, osiągającą roczne przy-chody na poziomie 5 mld zł.

– Rynek wystawienniczy to nasz prio-rytet. Plan zawsze konstruowany jest na cały �

Targi zbrojeniowe to wydarzenia bardzo prestiżowe, naktórych najczęściej sprawy stricte handlowe ściśle wiążąsię z tymi politycznymi i gospodarczymi. Nie brakuje więctych, którzy właśnie przez organizację targów zbroje-niowych, a potem budowanie odpowiedniej marki chcąwyznaczyć drogę marketingowego rozwoju

Fakty 51

52 Fakty

rok. Przygotowania do niektórych imprezto tygodnie, a nawet miesiące. Bez wcze-śniejszego zaplanowania to wszystko niemogłoby się udać – słyszymy w biurze pra-sowym PGZ.

Faktycznie logistyka w przypadku na-wet kilkunastu kooperujących ze sobą pod-miotów prosta nie jest i potrzebuje sto-sownej koordynacji. Jest to jak najbardziejmożliwe. A co ważniejsze: efektywne.

PGZ SA zadbało o stosowne stoiskobroni palnej na targach Shot Show w LasVegas. Wypełniły je swoimi produktami pol-skie przedsiębiorstwa Fabryka Broni „Łucz-nik” w Radomiu, ZM Tarnów oraz MeskoSA. Eksperci bardzo wysoko ocenili za-prezentowane w tym roku automatyczne ka-rabinki MSBS w dwóch wersjach kalibro-wych tj. 5.56×45 oraz 7.62×39 wraz z wer-sją samopowtarzalną tego karabinka. Po-kazano również pistolet PR-15 Ragun,pełną gamę karabinków BERYL i Mini Be-ryl. Nie zabrakło pistoletów z rodzinyGLAUBERYT, dedykowanych na rynekAmeryki Północnej, a także wznowionejedycji pistoletu VIS wz.35.

Z kolei we wspomnianej OstródziePGZ SA zaprezentowało m.in. karabinyMSBS i Beryl, przeciwlotnicze zestawyrakietowe Grom i Piorun, bezzałogowe sa-moloty „Neox”, „Atrax M” i „Drozd”,moździerze 98 i 120 mm, granatniki i minyprzeciwpancerne, modernizowane na po-trzeby polskiej armii czołgi Leopard 2, kom-plet indywidualnego wyposażenia żołnie-rza przygotowany dla Wojsk Obrony Te-

rytorialnej czy systemy optoelektroniczneoraz radary.

Nie tylko handelTargi stają się doskonałą okazją nie tyl-

ko do stricte handlowych, związanych z kon-traktami wojskowymi pertraktacji. Ważnejest tak zwane oddziaływanie społeczne.Konkretnie chodzi o nową formację w pol-skiej armii – Wojskową Obronę Terytorial-ną.

Na pewno warto zajrzeć na stoiskoprzygotowane przez żołnierzy Wojsk Obro-ny Terytorialnej. Tu można sprawdzić, ja-kie warunki trzeba spełnić, by wstąpić w sze-regi nowego rodzaju wojsk. Ci, którzy są jużzdecydowani, od razu mogą złożyć wy-pełniony wniosek o przyjęcie do OT. Topierwszy krok do rozpoczęcia służby – za-chęcał do odwiedzenia targów „Pro-De-fence” ppłk Robert Więtrowicz z WOT.

Przy takiej okazji można było samemusprawdzić swoją formę fizyczną, nie tylkorobiąc wskazaną liczbę przysiadów i pom-pek, skrywając przyspieszony oddech.W Ostródzie dokonywano pomiarów m.in.masy mięśniowej, tłuszczu czy wody w or-ganizmie.

Na innym stoisku, także zgodnie zestrategią przybliżania wojska i wojskowo-ści obywatelowi, Centrum Szkolenia WojskLądowych i Centrum Szkolenia Mary-narki Wojennej zorganizowały szkoleniez podstaw przetrwania. Można było do-wiedzieć się, jak zbudować schronienie, roz-palić ognisko w trudnych warunkach, kon-

struować pułapki na zwierzynę czy uzdat-nić wodę do picia. Jak wygląda polowy szpi-tal medyczny i pomoc rannym, można byłozobaczyć dzięki inicjatywie WojskowegoCentrum Kształcenia Medycznego w Ło-dzi i „Rosomaka” z Siemianowic Śląskich.

Wystawiennicze imprezy to równieżmożliwość podpisania wiążących umówz korzyścią dla całej branży, tak jak w przy-padku zawiązanej współpracy międzyPGZ SA i Inspektoratem Implementacji In-nowacyjnych Technologii Obronnych w za-kresie innowacyjnych rozwiązań techno-logicznych, które mogą zostać wykorzystanew produkcji sprzętu i uzbrojenia dla SiłZbrojnych, a także już opracowanych pro-duktów spełniających kryteria innowacyj-ności.

Handel sprzętem wojskowym nie jest ła-twym zadaniem. W gąszczu politycznychi ekonomicznych relacji trzeba z jednej stro-ny dbać o tajemnicę swoich planów, z dru-giej o znajomość swoich produktów na mię-dzynarodowym rynku. W czasach szaleją-cej globalizacji zamykanie się w branżysprzętu wojskowego byłoby po prostu biz-nesowym samobójstwem.

Tutaj nie ma jednak miejsca na szybkii niebezpieczny zjazd. Trzeba bardziejprzygotować się na trudny technicznie,wymagający i pewnie rozgrywany w fatal-nych warunkach atmosferycznych slalom.Tak jeżdżą wszyscy, którym w głowie suk-ces: i polityczny, i ekonomiczny. I chociażtrasy w ostatnich latach wyraźnie zapeł-nione, to nie ma co siedzieć w schronisku.Trzeba też jeździć, bo można sporo stracić.W czasach tak niepewnych siedzenie tylkow siedzibie firmy byłoby co najmniej nie-roztropne. �

�

PRZEMYSŁ OBRONNY

Paryż i Londyn na czele

Największymi targami zbrojeniowymina świecie są paryskie Eurosatory,które obywają się co 2 lataw czerwcu. Te z 2016 r. zgromadziły1.572 wystawców z 56 krajów, przy-jęły 57.108 zwiedzających ze151 krajów, 213 oficjalnych delegacjiz 94 krajów, 13 ministrów obrony na-rodowej i 23 wiceministrów tego re-sortu. Podczas tej edycji akcentowa-no m.in. nowoczesne drony orazśrodki przeciwko atakom cyberterro-rystycznym. Drugie miejsce przypadaorganizowanym (w lata nieparzyste)w Londynie Defence & SecurityEquipment International. Podczasedycji w 2015 r. było 1500 wystawcówz 61 państw. W 2017 r. targi odbędąsię w dniach 12–15 września.

54 Fakty

PRZEMYSŁ OBRONNY

Panie pułkowniku, jak naprawdę wy-glądał przetarg na Caracale? Co poszło nietak?

Umowa miała dotyczyć dostawy50 śmigłowców wielozadaniowych dla pol-skich Sił Zbrojnych, ale w związku z tym,że oferta offsetowa przedstawiona przez fir-mę Airbus Helicopters nie spełniała ocze-kiwań dotyczących zabezpieczenia intere-su ekonomicznego państwa polskiego, ne-gocjacje zostały zakończone przez zespółoffsetowy przy Ministerstwie Rozwoju.

Z czego generalnie wynikało opóź-nianie realizacji zamówień w ostatnich la-tach?

Inspektorat Uzbrojenia odpowiada zapozyskiwanie sprzętu wojskowego, nato-miast zasadnicze parametry taktyczno--techniczne planowanego do pozyskaniasprzętu wojskowego (SpW) określane są wWymaganiach Operacyjnych opracowy-wanych w SG WP przy udziale gestora. Od-zwierciedlają one potrzeby operacyjne SZRP, które są nadrzędną dyrektywą w pro-

cesie pozyskiwania nowego sprzętu woj-skowego. Z różnych powodów mogą onesię zmieniać w trakcie ich określania, np. wwyniku powstania nowych zagrożeń, zmia-ny koncepcji działań na arenie prac bojo-wych czy też zależnie od dostępności no-wych technologii.

Czas trwania procedur zakupowychw znacznej części zależy od stopniaskomplikowania przedmiotu zamówie-nia – im bardziej złożony przedmiot za-mówienia, tym dłuższy jest czas wyma-gany na przeprowadzenie procedury orazwynegocjowanie wszystkich postanowieńumowy. Często w trakcie postępowańidentyfikowane są różnice pomiędzy wy-maganiami SZ RP a deklarowanymiprzez wykonawców możliwościami speł-nienia tych wymagań. W takich sytu-acjach konieczna jest analiza, czy istnie-je możliwość zmiany lub rezygnacji z wy-magań, których spełnienie przez wyko-nawców jest niemożliwe lub ekonomicz-nie nieuzasadnione.

Kolejnym czynnikiem wydłużającymprocedury pozyskania SpW jest ilość pod-miotów, które uczestniczą w procedurachprzetargowych. Każdą ofertę potencjalne-go wykonawcy należy poddać szczegółowejanalizie i ocenie, a następnie przeprowadzićnegocjacje z wykonawcami. Na czas reali-zacji zadań przez IU mają również wpływdługotrwałe procedury odwoławcze w Kra-jowej Izbie Odwoławczej i sądach oraz dłu-gość cyklu produkcyjnego danego sprzętuwojskowego. Wszystkie wspomniane czyn-niki mają znaczący wpływ na czas nie-zbędny na przeprowadzenie całej procedurypozyskania SpW. Stąd też nie wszystkie po-stępowania znajdują swój finał w postaci za-kupów w pierwotnie zaplanowanych ter-minach.

Współpraca pomiędzy przemysłemobronnym a wojskiem jest konieczna, a jed-nocześnie o tyle trudna, o ile zawsze wy-wołuje podejrzenia o faworyzowanie nie-których firm, a wręcz nieuczciwe prakty-ki czy korupcję. Jaki jest pana pomysł, abyuniknąć takich pomówień i sytuacji?

W ramach realizacji procedur udzie-lania zamówień publicznych występujeszereg obostrzeń uniemożliwiających do-wolność działania. Już samo sformalizo-wanie poszczególnych procesów ograniczatzw. uznaniowość w zakresie podejmowa-nych decyzji. Stosownych narzędzi w za-kresie antykorupcyjnym czy przeciwdzia-łających faworyzowaniu określonych pod-miotów dostarczają obowiązujące przepi-sy – ustawa Prawo zamówień publicznych,decyzja Nr 367/MON – które formalizująwybór poszczególnych trybów, dobóruczestników postępowania, zasady infor-mowania o postępowaniach lub prowa-dzenia dialogu technicznego. Regulacjezawierają także szczególne przepisy od-noszące się do możliwości udziału w po-stępowaniu konkretnych osób, w tym na-kładają wymóg w zakresie konieczności zło-żenia oświadczenia o braku powiązań zestroną przemysłową.

Ponadto w resorcie obrony narodowejod lat funkcjonują zasady w zakresie kon-

Po pierwsze uzbroić się w…cierpliwośćO kontrakcie na Caracale, przetargach na myśliwce, systemach Patriot i Homar, a także VIP-owskich samolotach i transparentności zamówień publicznych opowiada płk Dariusz Pluta, szef Inspektoratu Uzbrojenia MON

PRZEMYSŁ OBRONNY

taktów z wykonawcami lub potencjalnymiwykonawcami zamówień publicznych.Obecnie jest to decyzja Nr 145/MON mi-nistra obrony narodowej w sprawie zasadpostępowania w kontaktach z wykonaw-cami. Określa ona, w jaki sposób mają dzia-łać żołnierze i pracownicy, aby unikać po-dejrzeń o stronniczość lub faworyzowaniektóregoś z podmiotów. Jest ona swoistymkodeksem postępowania, którego stoso-wanie zapobiega powstawaniu ryzyka za-chowań nieetycznych lub nawet korupcyj-nych. Regulacja ta dotyka tak istotnych kwe-

stii jak konflikt interesów, zasady organizacjii uczestnictwa we wspólnych przedsię-wzięciach, w tym ich sponsorowania czyrozliczania. Gdy dodamy do tego ko-nieczność składania oświadczeń mająt-kowych przez kadrę wojskową oraz ogra-niczenia w zakresie podejmowania do-datkowych form zarobkowania, możemyzauważyć, że istnieje szereg mechanizmówprawnych ograniczających ryzyka fawory-zowania lub ryzyka korupcyjne.

Oprócz konieczności przestrzeganiaww. regulacji warto jednocześnie zwrócićuwagę na stały monitoring procedur reali-zowanych przez Inspektorat Uzbrojenia,który prowadzą Służba KontrwywiaduWojskowego, Żandarmeria Wojskowa, Biu-ro ds. Procedur Antykorupcyjnych MON.W celu uniknięcia choćby podejrzeń w za-kresie faworyzowania podmioty te są in-formowane o czynnościach podejmowa-nych w ramach przygotowywania lub prze-prowadzenia procedury udzielania zamó-wień publicznych i czynnie w nich uczest-niczą. Jednocześnie w resorcie obrony na-rodowej podejmowane są działania w celuuszczelniania systemu przepływu informacjize środowiskiem przedsiębiorców, tak abynie zdarzały się sytuacje, w których wcze-śniejsze uzyskanie informacji umożliwiałobylepszą pozycję konkurencyjną dla wybra-nego podmiotu. Wydaje się, że rzetelne ikonsekwentne stosowanie istniejących jużregulacji oraz stały monitoring właściwychorganów pozwala na ograniczenie zagro-żeń.

Na jakim etapie są w tej chwili prze-targi na dostarczenie śmigłowców różnymwojskom polskiej armii?

Obecnie prowadzimy dwa postępo-wania śmigłowcowe: na pozyskanie śmi-głowców w wersji bojowego poszukiwaniai ratownictwa w wariancie specjalnym dlapododdziałów wojsk specjalnych (CSARSOF) oraz śmigłowców zwalczania okrę-tów podwodnych (ZOP) wyposażonychdodatkowo w sprzęt medyczny pozwalającyna prowadzenie akcji poszukiwawczo-ra-towniczych dla Marynarki Wojennej. Po-

nieważ oba te zadnia zostały uznane zaistotne dla bezpieczeństwa państwa, po-stępowania te wyłączone są ze stosowaniaustawy Prawo Zamówień Publicznych i pro-wadzone są w trybie negocjacji z kilkomawykonawcami. W zakresie pozyskania śmi-głowców CSAR-SOF zakończono nego-cjacje z wykonawcami. W postępowaniu nadostawy śmigłowców ZOP zostały złożo-ne oferty wstępne i przystępujemy do dia-logu technicznego.

MON poinformowało o planach za-kupu ponad 100 myśliwców w 2019 r. Mająto być albo używane izraelskie F-16, albonowe F-16, a potem dodatkowo F-35. Czyjuż zapadła decyzja, która z tych opcji zo-stanie wybrana?

Wiążące decyzje dotyczące wyborujednej z nich nie zostały dotąd podjęte i sąuzależnione od wyników analiz ekono-miczno-operacyjnych.

System rakietowy Patriot trafi do Pol-ski najpóźniej do 2022 r. – powiedział mi-nister obrony Antoni Macierewicz. Polskama kupić też od Amerykanów więcej wy-rzutni rakietowych Homar, niż pierwotniezakładano. Z czego w pana ocenie wyni-ka ta opieszałość?

W przypadku zestawów Patriot trudnomówić o opóźnieniach. Zgodnie z przeka-zanym Letter of Request oraz przedsta-wionym przez stronę amerykańską har-monogramem dla pierwszego dywizjonudostawy w fazie pierwszej powinny nastą-pić od 2022 r. Druga faza obejmie dosta-wę systemu z pociskami Skyceptor oraz ra-

darem dookólnym. Możliwa byłaby szyb-sza dostawa zestawów w aktualnej konfi-guracji, ale należy uwzględnić tutaj przedewszystkim dwa czynniki, tj. czas niezbęd-ny na szkolenie obsług zestawów orazzwiązaną z tym dostępność ośrodka szko-leniowego, a także wymóg strony polskiejzwiązany z pozyskaniem IBCS – Integra-ted Air and Missile Battle Command Sys-tem, którego harmonogram pozyskaniaprzez stronę polską jest zbieżny z wyma-ganiami US Army. Będzie on dostępnyw wersji produkcyjnej właśnie w 2022 r. Na-leży podkreślić, że w takiej sytuacji stronapolska byłaby jednym z pierwszych użyt-kowników IBCS obok US Army.

W kontekście wyrzutni rakietowychHomar Inspektorat Uzbrojenia prowadzipostępowanie na pozyskanie łącznie 56 wy-rzutni modułu Homar. W resorcie obronynarodowej trwają odpowiednie analizyekonomiczno-operacyjne w zakresie ewen-tualnego zwiększenia dostaw.

21 czerwca br. na lotnisku 1. Bazy Lot-nictwa Transportowego w Warszawie wy-lądował pierwszy z dwóch samolotówGulfstream G550, które mają służyć dotransportu najważniejszych osób w pań-stwie. Ile, skąd i jakich samolotów dlaVIP-ów trafi jeszcze do Polski?

W 2016 r. IU zawarł z firmą GulfstreamAerospace Corporation z USA umowę nadostawę 2 „małych” samolotów do prze-wozu najważniejszych osób w państwie.W ramach umowy dostarczono 2 bliźnia-cze samoloty typu G-550 w konfiguracji16-miejscowej, umożliwiające przewóz conajmniej 8 pasażerów na trasie transkon-tynentalnej Warszawa–Nowy Jork, bezmiędzylądowania. Poza wyposażeniemstandardowym dla klasy „business jet”samoloty są wyposażone m.in. w systemyłączności satelitarnej – SATCOM, elek-troniczne urządzenia wspomagające zało-gę lotniczą EFB (Electronic Flight Bag), wy-świetlacz przezierny HUD (Head-UpDisplay), system transmisji cyfrowejACARS (Aircraft Communications Ad-dressing and Responding System), sys-tem wspomagający obserwację przestrze-ni przed samolotem EVS (Enhanced VisualSystem) oraz ponadstandardowy sprzętmedyczny. Dodatkowo samoloty zostanąwyposażone w transponder systemu iden-tyfikacji bojowej IFF. W zakres zamówieniawchodzi ponadto dostawa pakietu logi-stycznego i dokumentacji technicznej, szko-lenie personelu latającego i technicznegooraz wsparcie eksploatacji. Pierwszy samolotzostał przebazowany do Polski w dniu21 czerwca 2017 r., drugi przywitaliśmyw Bydgoszczy 29 lipca 2017 r.

W 2017 r. IU zawarł z firmą The Bo-eing Company z USA umowę na dostawę �

W kontekście wyrzutni rakietowych Homar InspektoratUzbrojenia prowadzi postępowanie na pozyskaniełącznie 56 wyrzutni modułu Homar. W resorcie obronynarodowej trwają odpowiednie analizy ekonomiczno--operacyjne w zakresie ewentualnego zwiększeniadostaw

Fakty 55

56 Fakty

3 „średnich” samolotów do przewozu naj-ważniejszych osób w państwie. W ramachumowy dostarczone zostaną 3 samolotytypu B737-800NG, w tym jeden w konfi-guracji pasażerskiej, umożliwiającej prze-wóz co najmniej 132 pasażerów – do-puszczona dostawa samolotu „używane-go”, jednak nie starszego niż 5 lat, podzie-lony na przedziały economy i business,umożliwiający przelot na trasie trans-atlantyckiej Warszawa–Nowy Jork z jednymmiędzylądowaniem z co najmniej 85 pa-sażerami, oraz dwa nowe samoloty wersjiBBJ 2 w bliźniaczej konfiguracji, podzielonena przedziały economy, business i przedziałVIP, umożliwiające przelot na trasie trans-atlantyckiej Warszawa–Nowy Jork bezmiędzylądowania z co najmniej 30 pasa-żerami.

Dwa nowe samoloty poza wyposaże-niem standardowym dla tej klasy samolo-tów zostaną wyposażone m.in. w systemyłączności satelitarnej – jawnej i szyfrowa-nej do poziomu „tajne”, systemy łącznościwojskowej UHF/VHF/HF, system pod-trzymywania życia wraz z noszami, trans-ponder systemu identyfikacji bojowej IFF,odbiorniki GPS z modułami SAASM,wojskowy system nawigacyjny TACANoraz systemy ochrony i obrony aktywne ipasywne. W zakres zamówienia wchodziponadto dostawa pakietu logistycznego idokumentacji technicznej, szkolenie per-sonelu latającego i technicznego orazwsparcie eksploatacji. Dostawa pierwsze-

go samolotu w konfiguracji pasażerskiejprzewidziana jest do 15 listopada 2017 r.,zaś dostawa kolejnych dwóch nowychsamolotów – odpowiednio do 15 września2020 r. oraz do 15 listopada 2020 r.Wszystkie samoloty będą eksploatowanew 1. Bazie Lotnictwa Transportowegow Warszawie.

Wiem, że MON zamówiło trzy średniejwielkości Boeingi 737 w wersji VIP, ale Kra-jowa Izba Odwoławcza na wniosek kilkupodmiotów oskarżających otworzyła po-stępowanie w tej sprawie. 4 lipca miał za-paść wyrok, decyzja sądu nie ma jednakwpływu na realizację kontraktu. Jak tomożliwe?

Faktycznie, 4 lipca br. miało miejsceogłoszenie wyroku w przedmiotowej spra-wie. Sąd w części zgodził się ze stanowi-skiem IU i uznał, że kolejny podmiot niemiał interesu prawnego we wnoszeniu od-wołania do KIO. Wcześniej, bo jeszczew postępowaniu przed KIO został wyklu-czony inny podmiot. W pozostałej częściskarga IU została oddalona. Rzeczywiściewyrok Sądu Okręgowego w Warszawienie miał wpływu na realizację umowy,gdyż sąd nie mógł jej unieważnić. Prawo za-mówień publicznych, w tym prawo unijne,które zostało implementowane do pol-skiego porządku prawnego, przewidujebowiem w wyjątkowych sytuacjach – a nie-wątpliwe z taką mieliśmy do czynienia – roz-wiązanie polegające na tym, że jeżeli umo-wa w sprawie zamówienia publicznego zo-

stała zawarta w okolicznościach dopusz-czonych w ustawie, to nie można następ-nie jej unieważnić, a ewentualnie jedyniestwierdzić naruszenie przepisów ustawy.

W postępowaniu na dostawę samolo-tów „średnich” w wersji VIP okolicznościątą było postanowienie KIO uchylające za-kaz zawarcia umowy z uwagi na fakt, że ne-gatywne konsekwencje dla interesu pu-blicznego, w szczególności w dziedzinieobronności i bezpieczeństwa, a w ocenieIzby przede wszystkim brak PowietrznychPunktów Kierowania w czasie pokoju, kry-zysu czy wojny, jak również brak ciągłościoperacyjnej i niewystarczające zapewnieniebezpieczeństwa przewozu najważniejszychosób w państwie, a także straty poniesio-ne w związku z przedłużającym się proce-sem zabezpieczenia transportu powietrz-nego najważniejszych osób w państwie takfinansowe, jak i kadrowe, przeważają nadpotrzebą ochrony wszystkich wyżej wska-zanych potencjalnych wykonawców, którychinteres mógłby doznać uszczerbku w związ-ku z zawarciem przez zamawiającegoumowy. Tym samym nie ulega wątpliwości,że umowa została zawarta w świetle pra-wa.

Co powinno być priorytetem, jeślichodzi o uzdrowienie zamówień publicz-nych w MON?

Uzdrawianie systemu zamówień pu-blicznych musi doprowadzić do zwiększe-nia efektywności realizowanych zamó-wień. W tym kierunku prowadzone sąprace zarówno nad Narodową PolitykąZbrojeniową, w ramach której wypraco-wany ma być nowy model pozyskiwaniasprzętu wojskowego, jak i wdrażane sąwnioski wynikające ze Strategicznego Prze-glądu Obronnego. Część koniecznychzmian została już wprowadzona Decyzjąnr 141/MON, która zastąpiła Decyzjęnr 72/MON w sprawie systemu pozyski-wania, eksploatacji i wycofywania sprzętuwojskowego SZ RP. Nowa decyzja regulu-je kwestie dotyczące łączenia zamówień nadostawy sprzętu z budową potrzebnej in-frastruktury, jak również precyzuje zadaniadla poszczególnych komórek organizacyj-nych. Trzeba jeszcze poprawić proces iden-tyfikacji i uzasadniania zadań wyłączonychze stosowania ustawy Prawo zamówień pu-blicznych na podstawie art. 346 Traktatuo Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Jed-nocześnie konsekwentnie podnosimy po-trzebę sformułowania zasad udzielaniazamówień publicznych w dziedzinachobronności i bezpieczeństwa, realizowanychobecnie na podstawie rozdziału 4a ustawyPrawo zamówień publicznych, w formie od-rębnej ustawy.

Rozmawiała Agnieszka Żądło

�

PRZEMYSŁ OBRONNY

Często w trakcie postępowań identyfikowane sąróżnice pomiędzy wymaganiami SZ RP a deklarowanymi przez wykonawców możliwo-ściami spełnienia tych wymagań. W takich sytu-acjach konieczna jest analiza, czy istnieje możli-wość zmiany lub rezygnacji z wymagań, którychspełnienie przez wykonawców jest niemożliwe lub ekonomicznie nieuzasadnione

Fakty 57

PRZEMYSŁ OBRONNY

Od 60 lat są państwo związani z pro-dukcją na potrzeby wojska. Ukoronowa-niem tej historii jest Węzłowy Wóz Ka-blowy WWK-10/C opracowany przez pra-cowników Zakładu według złożonychprzez użytkownika wymagań. W jaki spo-sób on funkcjonuje?

Od 2002 roku w ZDZ produkowanyjest Węzłowy Wóz Kablowy WWK-10/C, aod 2016 roku jego zmodyfikowana i uno-wocześniona wersja. Przeznaczony jest dobudowy polowych połączeń teleinforma-tycznych. To całkowicie nowe rozwiązaniekonstrukcyjne, chronione wzorem użyt-kowym, powstałe w wyniku autorskiego pro-jektu inżynierów krakowskiego ZakładuDoskonalenia Zawodowego. Wyposażonyjest w najnowocześniejsze rozwiązaniatechniczne. Jego uniwersalność sprawia, żemoże być wykorzystywany przez wszystkierodzaje wojsk. Taki samochód służy doprzewozu kompletnego wyposażenia po-trzebnego do budowy i konserwacji sieci po-lowych.

Nowością w stosunku do dotychczasużywanych wozów kablowych jest sztyw-na zabudowa WWK-10/C. Po obu stronachkontenera znajdują się po trzy przedziałyzamykane roletami samozwijającymi,a z tyłu pojazdu jest jeszcze jeden. Kon-strukcja wykonana jest w taki sposób, abyobsługa WWK-10/C mogła z łatwością wy-jąć albo załadować potrzebne elementy dobudowy lub konserwacji sieci łącznościo-

wej. Dla ułatwienia czynności ła-dunkowych dookoła wozu zamon-towano rozkładane podesty oraz ażtrzy rodzaje oświetlenia.

Jakie inne produkty dla woj-ska posiadają państwo w swojejofercie?

Zapory małowidoczne, bojowehełmofony, niewielkie wózki kablowei wspomniane węzłowe wozy kablowe, aletakże specjalne systemy wykorzystywanem.in. do zwiększenia zasięgu dronów– to wszystko jest dziełem pracowników Za-kładu Doskonalenia Zawodowego, a bar-dzo specjalistyczny sprzęt powstaje w dośćniepozornych, choć nowoczesnych i wy-posażonych w najnowsze obrabiarki cy-frowe warsztatach.

Trzon państwa działalności stanowijednak działalność szkoleniowa. Co obej-muje zakres waszej dydaktyki?

Większość prowadzonych przez ZDZszkoleń to szkolenia – można by powiedzieć– szyte na miarę, oparte o wstępną anali-zę potrzeb i oczekiwań słuchacza lub zle-ceniodawcy, a także wymagań potencjal-nych pracodawców. Konieczne jest szybkiereagowanie na potrzeby różnych grup od-biorców oraz umiejętność przewidywaniakierunków zmian na rynku. Warunkiem suk-cesu jest również utrzymywanie dobrych re-

lacji z otoczeniem społecznym, in-stytucjami publicznymi, organi-zacjami społecznymi oraz lokal-nymi pracodawcami.

Jak udaje się państwu połą-czyć tak rozległe obszary dzia-łalności od szkoleń do wysokowyspecjalizowanej produkcji

i usług?Aby pozostać na rynku, być konku-

rencyjnym i sprostać wysokim wymogomw zakresie rozwiązań technicznych, mu-sieliśmy poszukiwać wielu nowych roz-wiązań, orientować się na innowacyjność,nowoczesność i wiedzę. Należało zwiększaćpoziom efektywności produkcji, wdrażaćprogramy pilotażowe, nowe projekty i nowerozwiązania, niejednokrotnie przy wspar-ciu jednostek naukowych. Udało nam sięzrealizować wiele prototypowych rozwią-zań. Posiadamy wiele istotnych certyfika-tów, potwierdzających nasze możliwościi osiągnięcia. Mimo ciągłego przekształcaniasię rynku usług szkoleniowych, nowychuwarunkowań i przepisów prawa, Zakła-dowi Doskonalenia Zawodowego udaje sięnadal być konkurencyjnym i utrzymywać ja-kość oferowanych usług na najwyższym po-ziomie.

Rozmawiał Piotr Danilczuk

Stworzyliśmy nowoczesny WWK-10/CO produkcji Węzłowego Wozu Kablowego dla armii i prowadzeniu szkoleń opowiada prezes Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Krakowie,inż. Zygmunt Chudy

58 Fakty

Uroczyste otwarcie gali, któramiała Miejsce w Centrum Kon-ferencyjnym Wojska Polskiegow Warszawie, rozpoczęło się od

części artystycznej w wykonaniu Repre-zentacyjnego Zespołu Artystycznego Woj-ska Polskiego. Gości powitał prezes Sto-warzyszenia Dostawców na Rzecz SłużbMundurowych w Bydgoszczy Jan AndrzejLigus, a wykład inauguracyjny wygłosił szefInspektoratu Implementacji Innowacyj-nych Technologii Obronnych Minister-stwa Obrony Narodowej płk dr hab. inż.Sławomir Augustyn. Na sali obecni byli tak-że wchodzący w skład komitetu organiza-cyjnego ppłk Krzysztof Płomiński – członekStowarzyszenia Dostawców na rzecz Słu-żļ Mundurowych, uczestnik misji pokojo-wych ONZ na Bliskim Wschodzie oraz Ma-rek Bronicki – prezes oddziału IPA w Po-znaniu.

W piątej edycji konkursu LBP kapitu-łę stanowili prezesi firm i przedsiębiorstwnagrodzonych w ubiegłorocznej IV edycjikonkursu LBP. Wyróżnione oraz nagro-dzone projekty, produkty i usługi w oceniekomisji konkursowej w pierwszej kolejno-ści musiały spełniać kryteria potencjal-nych zastosowań w obszarze szeroko poj-mowanego bezpieczeństwa narodowego,gdzie współczesne wyzwania cywilizacyjnestojące przed społeczeństwem nadająszczególny wymiar i znaczenie proble-mom bezpieczeństwa państwa. Dlatego teżcelem, jaki postawili przed sobą organiza-torzy konkursu było i jest nagradzanieosiągnięć polskich przedsiębiorców i in-stytutów naukowo-badawczych, które re-alizują swoją aktywność zawodową oraz na-ukową w obszarze umacniania i rozwijaniaistniejącego potencjału bezpieczeństwanaszego kraju. Niniejszy cel w świetleostatnich zapowiedzi płynących z resortówbezpieczeństwa i obronności państwaw kwestii zakupów wyposażenia sprzętu odpolskich producentów nabiera szczególnegouzasadnienia.

Jeszcze tylko zadość stało się formal-nościom – gen. bryg. w st. spocz. Andrzej

Wiśniewski odczytał protokół podsumo-wujący prace Rady Programowo-Konkur-sowej V Edycji Konkursu „Lider Bezpie-czeństwa Państwa – 2017”. Nagrodzo-nych statuetkami „Lider BezpieczeństwaPaństwa – 2017” I stopnia zostało 12 pro-duktów/projektów powstałych w 9 przed-siębiorstwach/instytutach. Prezentacji pro-duktów i projektów oraz opisu ich zasto-sowań dokonał płk Lech Woźniak. NagrodyI stopnia otrzymały następujące produktyi projekty: • Modułowy system aranżacji i zabudowyskrzyń transportowych (MSA-CAAE), któ-rego producentem jest firma: CasteliorAndrzej Górecki i wspólnicy sp.j.• Agregat prądotwórczy Getor Quattro GS2860 K, produkowany przez EPS System– Robert Lipnicki• Katalityczna mobilna instalacja minera-lizacji odpadów organicznych i niebez-piecznych (Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjno-Handlowe „Mind” sp. z o.o.spółka komandytowo-akcyjna)• Skafander suchy nurkowy w wersji mili-tarnej – UNRUG (Konfexim-2 sp. z o.o.)• Projekt bezzałogowego latającego am-bulansu (Politechnika Gdańska)

• Układ do wykrywania i przeciwdziałaniaatakom elektronicznym typu spoofing w sa-telitarnym systemie nawigacyjnym GPS(Politechnika Gdańska)• Alkomat Promiler Iblow (Promiler sp. z o.o.)• Mobilne Centrum Monitoringu (MCM)Mercedes-Benz sprinter 513 CDI furgon(Szczęśniak Pojazdy Specjalne sp. z o.o.)• Robot mobilny TRM® 2.0 (PrzemysłowyInstytut Automatyki i Pomiarów PIAP)• Opancerzony pojazd hybrydowy do wal-ki w terenie zurbanizowanym (WojskoweZakłady Motoryzacyjne S.A.)• Zdalnie sterowany pojazd transportowy(Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A.)• Pojazd plutonu lekkiej piechoty dla wojskobrony terytorialnej (Wojskowe ZakładyMotoryzacyjne S.A.)

Po ponownym występie Reprezenta-cyjnego Zespołu Artystycznego WojskaPolskiego odbyło się wręczenie nagródDiamentowy „Lider Bezpieczeństwa Pań-stwa – 2017” przez przewodniczącego Ko-mitetu Organizacyjnego Konkursu Preze-sa Stowarzyszenia Dostawców na RzeczSłużb Mundurowych oraz przewodniczą-cego Rady Programowo-Konkursowej gen.bryg. w st. spocz. Andrzeja Wiśniewskiego.

Miriady laureatów LBPKto otrzymał tytuł „Lidera Bezpieczeństwa Państwa – 2017”, a kto „Pierścień Patrioty”, można było się przekonać podczas gali zorganizowanejprzez Stowarzyszenie Dostawców na Rzecz Służb Mundurowych 28 czerwcabr. Uroczystość odbyła się pod honorowym patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy

LIDER BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

Fot. archiwum organizatora

Nagrodzonych zostało 8 produktów/pro-jektów powstałych w 7 przedsiębiorstwach/instytutach:• symetryczny szyfrator blokowy, które-go producentem jest Instytut Informatyki,Wydział Elektroniki i Technik Informacyj-nych Politechniki Warszawskiej• System obserwacji dookólnej (PCOS.A.)• System głębinowy Morświn (Politechni-ka Gdańska)• System głębinowy OPM pk. Głuptak (Po-litechnika Gdańska)• ADS – attack deception system – systemwykrywający ataki cybernetyczne (STM So-lutions sp. z o.o. sp.k.)• Ciężki kołowy pojazd ewakuacji i ratow-nictwa Tatra T815-7 8x8 (Szczęśniak Po-jazdy Specjalne sp. z o.o.)• Aquila – bezzałogowy śmigłowiec (UAVSPoland sp. z o.o.)• Lotniskowy zasilacz hydrauliczny– lzh/n-seria 2 (Wojskowe Centralne Biu-ro Konstrukcyjno-Technologiczne S.A.)

Nagrody Grand Prix „Lider Bezpie-czeństwa Państwa” przyznano w dwóch ka-tegoriach: bezpieczeństwo ogólne – Harpia(wielosensorowy system do wykrywaniai neutralizacji dronów wyprodukowanyprzez firmę Wtórplast S.A.), a w katego-rii wojsko – system zarządzania walką

szczebla taktycznego (Teldat sp. z o.o. sp.komandytowa).

Po wręczeniu ww. nastąpiło wręczenie„Pierścieni Patrioty”, które są symbolemprzynależności do elitarnej grupy ludzi, bę-dących stale w gotowości służyć Ojczyźnie.Tym unikatowym sygnetem Stowarzysze-nie Wspierania Bezpieczeństwa Narodo-wego zapoczątkowało nową formę wy-różnień osób, które w sposób znaczącyprzyczyniły się do propagowania patrioty-zmu, polskości i miały wpływ na budowa-nie pozytywnego wizerunku naszej Ojczy-zny.

„Pierścienie Patrioty” wręczał prezes za-rządu Krajowego Stowarzyszenia Ochro-ny Informacji Niejawnych oraz Stowa-rzyszenia Wspierania Bezpieczeństwa Na-rodowego płk Tadeusz Koczkowski wrazz gen. Pawłem Prószyńskim – członkiem ka-pituły. Pierwszy z Pierścieni otrzymał Fran-ciszek Siegień – właściciel firmy Elena, któ-ra powstała w 1990 roku jako wyraz pasjijej właściciela do zdrowia i zdrowego ży-wienia. Przedsiębiorstwo posiada tytuł„Lider Bezpieczeństwa Państw”a za inno-wacyjność na rzecz bezpieczeństwa i obron-ności, jest wiarygodnym partnerem dlasłużb mundurowych, uzyskało świadectwokwalifikacyjne do zaopatrywania wojskaw środki spożywcze pochodzenia zwierzę-

cego. Drugim laureatem został Andrzej Gó-recki – współwłaściciel Castellior. Profe-sjonalna wiedza i doświadczenie sprawia-ją, że firma ta oferuje najszerszy wybórskrzyń transportowych uznanych marekoraz robionych indywidualnie na zamó-wienie. Jej produkty gwarantują poczuciebezpieczeństwa związane z ich użytkowa-niem i sprawdzeniem w najbardziej nieko-rzystnych warunkach.

Prezes Stowarzyszenia Dostawców naRzecz Służb Mundurowych wręczył rów-nież Medale za Innowacyjność na RzeczBezpieczeństwa i Obronności. Uhonoro-wano nimi Roberta Lipnickiego (prezesa fir-my STM Solutions), inż. Janusza Mi-chalskiego (prezesa firmy „Mind”), prof. drahab. inż. Janusza Namieśnika z Politech-niki Gdańskiej, Ryszarda Paluszkiewicza(wiceprezesa firmy Confexim), dra inż. An-drzeja Skorpuskiego z Politechniki War-szawskiej, Janinę Małecką-Ulińską (prezesfirmy Eko Systemy FHU) oraz Piotra Ki-siela (prezesa zarządu Wojskowego Cen-tralnego Biura Konstrukcyjno-Technolo-gicznego).

Uroczystą galę zakończył występ Re-prezentacyjnego Zespołu ArtystycznegoWojska Polskiego, pamiątkowa sesja zdję-ciowa oraz zaproszenie na uroczystą ko-lację. �

Fakty 59


Studenci są kształceni na czterechkierunkach studiów: oceanotech-nika, energetyka (międzywydzia-łowy), transport oraz techniki geo-

dezyjne w inżynierii (międzywydziałowy).Do statystycznych osiągnięć WOiO moż-na zaliczyć promowanie ponad 250 dok-torów, 50 doktorów habilitowanych, a tak-że 8250 absolwentów studiów magisterskichlub inżynierskich. WOiO aktualnie za-trudnia ok. 90 profesorów, adiunktów i wy-kładowców, a roczna liczba absolwentówwynosi ok. 350.

WOiO szeroko współpracuje z prze-mysłem i podmiotami gospodarki morskiejzarówno w kraju, jak i za granicą. Niektó-re specjalności są prowadzone we współ-pracy ze światowymi koncernami. Wspo-mnieć można specjalność technologiepodwodne, realizowaną pod patronatemi przy wsparciu General Electric. Współ-

praca ze spółkami należącymi do Remon-towa Holding, DNV GL, CRIST, Wartsi-la, Ulstein, PRS, ABS, CTO, PROCAD,NED, StoGda i wieloma innymi firmamiumożliwia wspólne realizacje przedsię-wzięć edukacyjnych i badawczo-rozwojo-wych.

Na WOiO realizowanych jest wiele pro-jektów badawczych nagradzanych w róż-nych konkursach. Dwa przykładowe pro-jekty doceniane w minionym roku to pro-

jekt promu, który ma łączyć dwa oddziałyNarodowego Muzeum Morskiego w Gdań-sku oraz projekt dotyczący projektowaniai budowy obiektów podwodnych w zakre-sie obronności kraju, nagradzany w kilkukonkursach, m.in. Lider BezpieczeństwaPaństwa 2017 (za projektowanie i budowępodwodnych pojazdów zdalnego stero-wania typu „Morświn” i „Głuptak”).

www.oio.pg.edu.pl

Wydział z unikalnymi specjalnościamiJako jeden z pierwszych wydziałów Politechniki Gdańskiej Wydział Oceano-techniki i Okrętownictwa (WOiO) kształci kadry dla przemysłu morskiegonieprzerwanie od 1945 roku

60 Fakty

Firma działa od 1987 r. Najpierw bylipaństwo jednoosobową działalnością go-spodarczą, a potem spółką. Czy od po-czątku działalności zmieniła się specjali-zacja przedsiębiorstwa?

Obszary działania firmy przez całyokres istnienia pozostają te same. Należądo nich: technologie eksploatacyjne maszyni urządzeń przemysłowych, produkcja ak-tywnych środków smarowych na baziezmodyfikowanych sulfonianów wapnia i ak-tywnych domieszek powinowatych do me-tali, produkcja części zamiennych jednost-kowych i kompozytowych, projektowaniei wykonawstwo osprzętu technologicznego

oraz urządzeń wysokospecjalistycznych,innowacyjne technologie ekologiczne, pro-jektowanie i wykonawstwo wraz z osprzę-tem technologicznym i produkcyjnym cią-gów produkcyjnych opartych na technicekatalitycznej.

Co stanowi trzon oferty produktoweji usługowej przedsiębiorstwa?

Trzonem oferty produktowej przedsię-biorstwa są aktywne środki smarowe o za-kresie pracy temperaturowej od –40 do300°C, innowacyjne technologie i proceduryeksploatacyjne oraz techniki katalityczne,w tym linia produkcyjna do resyntezy ma-terii organicznej metodą bezpłomieniową.

Nowatorstwo, szerokiezastosowanie i rozsądna cena

Innowacyjna technologia mineralizacji katalitycznej jest technologią unika-tową w skali światowej, opracowaną i wdrożoną przez polskich naukowców i inżynierów. Umiejętne połączenie poszczególnych faz procesu, wynikającychz praw fizyki, dało ten wspaniały wynik. Efektem jest opracowanie i wdrożeniew przemyśle nowych technologii eksploatacyjnych na bazie aktywnych kompo-nentów powinowatych do metali – mówi Janusz Michalski, prezes zarząduPrzedsiębiorstwa Usługowo-Produkcyjno-Handlowego „Mind” Sp. z o.o.


„Mind” zajmuje się także mineraliza-cją odpadów komunalnych i przemysło-wych. Na czym polega ta innowacyjna tech-nologia?

Ta innowacyjna w skali światowej tech-nologia mineralizacji katalitycznej materiiorganicznej polega na niskotemperaturo-wym zgazowywaniu materii organicznejz udziałem katalizatora bez dostępu po-wietrza przy maksymalnej temperaturzeprocesu wynoszącej 550°C, oczyszczaniugazów poreakcyjnych katalitycznie i ad-sorpcyjnie oraz wykorzystaniu produktówpoprocesowych, takich jak energia cieplna,woda o parametrach destylatu, minerałów,gipsu, które w tym przypadku nie są od-padami. Przedstawione rozwiązanie pro-cesu technologicznego nie powoduje wy-twarzania dodatkowych związków, takichjak NOx, dioksyny, furany, CO, metanitp., co ma miejsce przy zastosowaniupłomieniowych technik unieszkodliwianiamaterii organicznej. System mineralizacji ka-talitycznej materii organicznej, czyli odpa-dów komunalnych i przemysłowych, w tymniebezpiecznych, pozwala obniżyć kosztyinwestycyjne i procesowe o 30–40 proc.w stosunku do dotychczas stosowanychmetod.

Ktoś wcześniej już wymyślił tę meto-dę? Jakie inne nowości mają państwo naswoim koncie?

Innowacyjna technologia mineraliza-cji katalitycznej jest technologią unikatowąw skali światowej, opracowaną i wdrożo-ną przez polskich naukowców i inżynierów.Umiejętne połączenie poszczególnych fazprocesu, wynikających z praw fizyki, dałoten wspaniały wynik. Efektem jest opraco-wanie i wdrożenie w przemyśle nowychtechnologii eksploatacyjnych na bazie ak-tywnych komponentów powinowatych dometali – środków smarowych, myjąco--czyszcząco-smarujących, które charak-teryzują się dużą trwałością użytkową,a przy tym produkty ich zużycia nie są nie-bezpieczne. Niedawno w firmie urucho-miliśmy produkcję aktywnych środkówsmarowych.

Czy do tej pory współpracował panz jednostkami wojskowymi? Na jakiej za-sadzie odbywała się współpraca? Jakie pro-dukty wybierali?

Nasza współpraca z jednostkami woj-skowymi rozpoczęła się w latach 90. i do-tyczyła negatywnych zjawisk technicznychi ekonomicznych występujących w proce-sach regeneracji i produkcji części za-miennych. Poprzez dostawy procedur i pro-duktów udało się obniżyć poziom, a cza-sami wręcz wyeliminować te negatywne zja-wiska. Obecnie zmienił się obszar współ-pracy i dotyczy on nowo uruchamianychpodzespołów lub wyrobów w części wy-

stępowania negatywnych zjawisk tribolo-gicznych, mających bezpośredni wpływna bezpieczeństwo, niezawodność i spraw-ność użytkową.

Do jakich maszyn lub pojazdów woj-skowych mają zastosowanie pana pro-dukty?

Nasze produkty mają i mogą mieć za-stosowanie we wszelkich pojazdach woj-skowych i ich wyposażeniu.

Czym pan przekonuje podmiotyz branży obronnej, aby zdecydowały się napana towar? Jakie walory są decydujące?

Zainteresowanie ofertą „Mind” wyni-ka z faktu, że stosując nasze produkty, moż-na wyeliminować szereg negatywnych zja-wisk z określonych faz procesu produkcyj-nego. Ponadto pozwalają one zwiększyćbezpieczeństwo, niezawodność i skutecz-ność zainstalowanego osprzętu.

Nie tylko wojsko, lecz także placówkimedyczne i służby utrzymania ruchumogą skorzystać z asortymentu „Mind’.Jak szeroka jest państwa oferta?

Jak zaznaczyłem na wstępie, naszaoferta obejmuje obszary produkcji mate-rialnej i bytowej. Dostarczamy nasze pro-dukty praktycznie do wszystkich branżprzemysłowych, począwszy od przemysłu

spożywczego, a kończąc na przemyśleciężkim. Obecnie dużym zainteresowa-niem cieszy się bazowa, mobilna instalacjado mineralizacji odpadów organicznych– bardzo niebezpiecznych – w służbach me-dycznych, nie tylko wojskowych, na misjachwojskowych i na poligonach, także zewzględu na wodę, która jest produktem koń-cowym w ilości 50 proc. wsadu, i energięcieplną. Instalacja ta pozwala rozwiązaćwiele nierozwiązywalnych problemów zwią-zanych z bezpieczeństwem przy rozsądnympoziomie nakładów, które należy ponieść.

Czy w najbliższym czasie planują pań-stwo wprowadzenie na rynek jakiejś no-wości?

Tak. Jesteśmy członkiem konsorcjum,w ramach którego opracowujemy i wdra-żamy nową generację środków smaro-wych dla przemysłu spożywczego, jakoczęść programu „Innowacyjna gospodar-ka”. Obszarem naszego działania są ba-dania przemysłowe, wdrożenie, a następ-nie produkcja i dystrybucja. Nowy produktpowinien się pojawić na polskim rynkuw ciągu 2 lat. Jego dodatkowym atutem bę-dzie rozsądna cena.

Rozmawiała Piotr Nowacki

Fakty 61

Nasza oferta obejmuje obszary produkcji materialnej i bytowej. Dostarczamy nasze produkty praktycznie dowszystkich branż przemysłowych, począwszy od prze-mysłu spożywczego, a kończąc na przemyśle ciężkim


62 Fakty

TARGI INTARG

INTARG to wyjątkowa platforma bez-pośredniego kontaktu przedstawicie-li nauki i biznesu, potencjalnych na-bywców prezentowanych innowacji

oraz podmiotów wspomagających i fi-nansujących badania i rozwój. Celem tar-gów jest również wsparcie rozwoju i kon-kurencyjności przedsiębiorstw oraz trans-feru innowacji do przemysłu, dlatego sta-łymi uczestnikami tego interdyscyplinarnegowydarzenia są start-upy, młodzi wynalaz-cy oraz podmioty wspierające wynalazczośći rozwój.

10. edycja targów INTARG odbyłasię w dniach 22–23 czerwca w Międzyna-rodowym Centrum Kongresowym w Ka-towicach. Jubileuszowy program corocz-nego spotkania wynalazców jak zwykleobfitował w konferencje i sesje branżowe,które były okazją do dyskusji na temat in-nowacji, współpracy nauki i biznesu, fi-nansowania prac nad nowatorskimi roz-wiązaniami. Głównym celem targówINTARG był jednak przegląd najnow-szych osiągnięć w dziedzinie innowacyjnościz różnych branż. Tym razem swoje naj-nowsze dokonania – ponad 170 produk-tów, technologii i usług – zaprezentowali wy-nalazcy z 18 krajów, od Belgii, Francjii Czech, przez Rosję, Wietnam, Malezję, poUSA, a ich rozwiązania reprezentowały caływachlarz zastosowań, m.in. w medycynie,

lotnictwie, przemyśle samochodowymi transporcie, chemii, metalurgii, włókien-nictwie, energetyce, informatyce. Dzięki róż-norodności wystawionych rozwiązań zwie-dzający INTARG mieli okazję przekonać się,jak bardzo innowacje łączą świat nauki i biz-nesu, a przy tym służą nam wszystkim,wpływając na poprawę jakości życia, pra-cy, zdrowia i środowiska.

Wydarzeniu towarzyszył konkurs LiderInnowacji, pod honorowym patronatem mi-nistra nauki i szkolnictwa wyższego Jaro-sława Gowina, w ramach którego nagro-dzono najbardziej odkrywcze rozwiązaniai nowe technologie, które mają szansę naszerokie zastosowanie w przemyśle. Naj-lepsze spośród prezentowanych innowacjiwybrało kilkudziesięcioosobowe jury podprzewodnictwem dr. inż. Krzysztofa Bier-nata, prof. nadzw., oraz zespól ekspertówpod kierunkiem dr. hab. inż. Grzegorza Wci-sło. Efektem ich kompleksowej oceny był sze-reg nagród i medali, w tym 12 medali pla-tynowych, z których aż 7 trafiło do twórcówz Polski. Przyznano również wyróżnieniaspecjalne – na Grand Prix za instalację dotermolizy i uwodoronienia odpadowychpoliolefin zasłużył zdaniem jurorów Prze-mysłowy Instytut Motoryzacji w koopera-cji z firmą Technologie Recyklingu AdamHańderek. Nagroda przewodniczącegojury przypadła Politechnice Rzeszowskiej im.

Ignacego Łukasiewicza za urządzenie do re-habilitacji wstawania z krzesła, zwłaszcza dlaosób po udarach mózgu i osób starszych.Z kolei nagroda za najlepszy wynalazek za-graniczny trafiła do firmy Health Water LLCz Rosji za wynalazek „Woda funkcjonalnastymulująca drenaż limfatyczny, metoda jejpowstawania oraz zastosowanie”.

Nagrody specjalne przyznali też patronihonorowi. Instytut Włókiennictwa otrzymałPuchar prezesa Urzędu Patentowego RP zatkaninę barierową chroniącą przed działa-niem pól elektromagnetycznych. MedalMiędzynarodowej Federacji StowarzyszeńWynalazczości (IFIA) trafił do Mazo-wieckiego Klastra Peptydowego, CentrumMedycyny Doświadczalnej sp. z o.o., In-stytutu Medycyny Doświadczalnej i Kli-nicznej im. M. Mossakowskiego PAN orazInstytutu Homeostazy sp. z o.o. i spółkiBIOKUMED w uznaniu dla nowych pep-tydomimetyków wspomagających terapięnowotworu trzustki. Swoje puchary przy-znali też rodzimym podmiotom prezesnaczelnej Organizacji Technicznej NOT (zanagrodzoną Grand Prix targów INTARGinstalację do termolizy i uwodoronienia od-padowych poliolefin) oraz marszałek wo-jewództwa śląskiego, który docenił Regio-nalne Centrum Krwiodawstwa i Krwio-lecznictwa za autologiczny przeszczepchondrocytów do regeneracji chrząstki

INTARG – drugie imię innowacji

W ciągu dwóch dni Międzynarodowych Targów Wynalazków i Innowacji po raz 10. zaprezentowano najnowsze rozwiązania dla przemysłu, medycynyoraz mające zastosowanie w życiu codziennym

Fot. EUROBUSINESS-HALLER (3)

TARGI INTARG

stawowej. Ponadto Urząd Patentowy Re-publiki Czeskiej przyznał puchary polskie-mu Instytutowi Transportu Samochodo-wego za przenośne stanowisko badawczedo pomiaru parametrów technicznych dooceny drgań kół pojazdu samochodowegoprzy wymuszonych drganiach o stałej am-plitudzie oraz Politechnice Wrocławskiej zawiertło koronowe do wykonywania od-wiertów w betonie. W czasie targów zostałyrównież ogłoszone oficjalne wyniki kon-kursu Młody Wynalazca 2017.

Tegoroczną edycję INTARGu wsparłowiele czołowych polskich instytucji, orga-nizacje międzynarodowe oraz liczne media,dzięki czemu wydarzenie miało prestiż i sze-rokie nagłośnienie. Obok organiza-tora targów – Eurobusiness-Halleri Fundacji Haller Pro Inventio– współgospodarzem spotkania byłomiasto Katowice, partnerem – Fun-dacja NANONET, zaś patronatemhonorowym objęły wydarzenia takieinstytucje i osoby jak wicepremieri minister nauki i szkolnictwa wyż-szego, Ministerstwo Rozwoju, pre-zes Urzędu Patentowego, dyrektorNarodowego Centrum Badań i Roz-woju, przewodniczący Rady Głów-nej Instytutów Badawczych, prezesNaczelnej Organizacji Technicznej

NOT, prezes Polskiej Izby Gospodarczej Za-awansowanych Technologii, marszałekwojewództwa śląskiego, prezydent miastaKatowice. Podczas ceremonii ogłoszeniawyników obecni byli m.in. zastępca preze-sa Urzędu Patentowego Andrzej Pyrża, wi-ceprezes Śląskiej Rady Naczelnej Organi-zacji Technicznej FSNT w KatowicachWłodzimierz Kulisz, naczelnik WydziałuObsługi Inwestorów Urzędu Miasta Ka-towice Mateusz Skowroński. �

Fakty 63

Dzięki zastosowaniu PCM mak-symalizujemy ilość energii ciepl-nej, jaką możemy przechowy-wać w jednostce objętości (po-

jemność cieplna 6-krotnie większa w po-równaniu do zbiornika wypełnionegowodą). W podejściu tradycyjnym energiacieplna może być transportowana jedynieza pomocą infrastruktury przesyłowej (ru-rociągów). Enetech zmienia sposób my-ślenia o transporcie ciepła, umożliwiającjego dostarczanie do odbiorców nie mają-cych dostępu do sieci ciepłowniczej oraz li-kwidując problem niskiej emisji.

Opisywana technologia jest atrakcyjnadla biogazowni, elektrociepłowni, przed-siębiorstw dystrybuujących energię cieplnąoraz klientów przemysłowych, umożliwia-jąc im odzysk ciepła odpadowego. Insty-tucjom dostarczającym energię cieplnąpozwala na poszerzenie bazy klientów

o tych, do których dotychczas nie opłaca-ło się lub nie było możliwości administra-cyjnych dotrzeć z siecią ciepłowniczą. Dzię-ki zastosowaniu technologii, potencjalni od-biorcy ciepła mogą zastąpić źródła ciepłaoparte na węglu, czystą energią cieplną do-starczaną w mobilnym zbiorniku. Poten-

cjalnym użytkownikiem mogą być równieżgminy i inni klienci administracyjni. Pre-zentowany zbiornik może także zastąpićawaryjne kotłownie olejowe, użytkowaneprzez przedsiębiorstwa ciepłownicze.

www.enetech.com.pl

Mobilny zbiornik na energię cieplną

Wizualizacja zbiornika ciepła (długość ok. 5,5 m,średnica 2 m, pojemność cieplna ok. 2 MWh)

Enetech oferuje zbiornik służący do magazynowania oraz transportu ciepłana niewielkie odległości (do 30 km) wypełniony materiałem zmiennofazowymPCM (z ang. Phase Change Material)

64 Fakty

TARGI INTARG

W konkursie Lider Innowacji pana stu-dentka Paula Kiełbik otrzymała tytuł Ko-biety-Wynalazcy. Na ile przełomowe są jejodkrycia w dziedzinie diagnostyki nowo-tworów?

Badania nad zastosowaniem nano-cząstek w biologii i medycynie prowadzo-ne są przez mój zespół we współpracy z gru-pą prof. Marka Godlewskiego z InstytutuFizyki PAN od 10 lat. Punktem wyjścia byłybadania nad zastosowaniem nanocząstekjako zamienników powszechnie używa-nych fluorescencyjnych markerów che-micznych. Chodziło także o zastąpieniewchodzących ówcześnie na rynek tzw. kro-pek kwantowych, czyli nanocząstek o do-brych parametrach fluorescencyjnych, jed-nak opartych o rdzeń z silnie tok-sycznych związków kadmu. Na-szą propozycją było opracowa-nie nanocząstek z rdzeniem ce-ramicznym z biodegradowal-nych bądź biostabilnych tlenkówtzw. metali szerokoprzerwowych(np. cynk lub cyrkon), praktycz-nie nietoksycznych dla organi-zmu, domieszkowanych jonamimetali ziem rzadkich dla uzy-skania właściwości fluorescen-cyjnych.

Badania te, rozpoczęte w cza-sie mojego stażu w Australii,pokazały, jak kluczowe dla za-chowania nanocząstek w orga-

nizmie eukariotycznym są ich rozmiary. Do-piero nanocząstki o rozmiarach około 100i więcej nm są przez komórki organizmu eu-kariotycznego rozpoznawane, aktywnietransportowane i dzięki temu mogą byćz tych komórek i organizmu eliminowane.

Drugim przełomowym odkryciem, do-konanym już w Polsce, było pokazanie, żebadane przez nas nanocząstki podlegają ak-tywnemu wchłonięciu z przewodu pokar-mowego, przez szczelną barierę jelitową.Dzięki temu można zastosować podaniedoustne nanocząstek, zamiast inwazyjneji niezwykle trudnej do opracowania w sta-bilnej zawiesinie formulacji dożylnej. Na tymetapie badań do zespołu dołączyła PaulaKiełbik, która pod moim kierunkiem zre-alizowała pracę licencjacką i magisterską,a następnie rozpoczęła badania do dokto-ratu.

Prace mgr Pauli Kiełbik dotyczą za-stosowania nanocząstek biodegradowal-nych, opartych o rdzeń z tlenku cynku mię-dzy innymi jako markerów w diagnostycenowotworów. Skupiają się na dwóch pod-stawowych aspektach: określenia rozprze-strzeniania nanocząstek w organizmie, ichprzechodzenia przez bariery tkankowe (np.barierę krew-mózg), retencji w narządachi tkankach oraz eliminacji i biodegradacjizastosowanych nanomateriałów. Drugimaspektem pracy było określenie przydatnościróżnie domieszkowanych nanocząstek jako

markerów procesów patologicznych, mię-dzy innymi guzów nowotworowych. Oka-zało się, że „nasze” nanocząstki przenika-ją do tkanki guza pierwotnego i kumulująsię w nim w znacznie większym stopniu niżw pozostałych tkankach. Drugim, niezwy-kle ważnym odkryciem było pokazanie, żete same nanocząstki są deponowanew ogniskach przerzutów nowotworowychnawet w bardzo wczesnych stadiach. Dzię-ki temu jesteśmy potencjalnie w stanie nietylko precyzyjnie określić zasięg rozprze-strzenienia nowotworu w tkance, ale wy-krywać także ogniska przerzutowania nie-widoczne „gołym okiem”. Te wyniki są natyle przełomowe, że zainteresowanie nimiwyrazili uznani specjaliści medycyny ludz-kiej z zakresu onkologii. We współpracyz nimi rozpoczynamy następny etap badań,już klinicznych, mających na celu przygo-towanie nanocząstek do wdrożenia.

Czy właśnie nad tym pracuje obecniepana Katedra Nauk Fizjologicznych?

Aktualnie trwają u nas badania nad roz-wojem zaawansowanych, celowanych te-rapii przeciwnowotworowych opartych nanaturalnych mechanizmach obronnychorganizmu. Zajmuje się tym zespół prof.Magdy Król. Nad zastosowaniem nano-cząstek jako nośników leków i do terapii fo-todynamicznej, nanocząstkami do dia-gnostyki nieinwazyjnej i śródoperacyjnej no-wotworów pracuje mój zespół. Mechani-

zmy odtwarzania i regeneracjimięśni analizuje zespół prof.Katarzyny Grzelkowskiej-Ko-walczyk. Poszukiwania gene-tycznych i metabolicznych bio-markerów chorób cywilizacyj-nych i metabolicznych pro-wadzą zespoły prof. TomaszaMotyla, Piotra Ostaszewskie-go i Arkadiusza Orzechow-skiego, a mechanizmów prze-budowy i regeneracji gruczo-łu mlekowego – zespół prof.Małgorzaty Gajewskiej.

Rozmawiał Tomasz Rekowski

Nanocząstki w natarciuNajwiększym odkryciem związanym z zaszczytnym wyróżnieniem Pauli Kieł-bik tytułem Kobiety-Wynalazcy było wykazanie specyficznego zachowaniastosowanych przez nas nanocząstek w płucach – mówi dr Michał Godlewski,prodziekan ds. studiów obcojęzycznych z Katedry Nauk Fizjologicznych naWydziale Medycyny Weterynaryjnej Fot. EUROBUSINESS-HALLER (2)

Barbara Haller de Hallenburg wręcza nagrodę Intarg Pauli Kiełbikz Katedry Nauk Fizjologicznych SGGW

Grad medali za stacjonarne wielogazowe,detektory gazów

Po sukcesach na targach innowacji w Krakowie, Brukseli, Zagrzebiu i Kaohsiung na Tajwanie spadł na nas gradmedali za dwu- i trzygazowe detektory oraz mnogą, skalowalną centralę modularPAG-30-500 kan., przyznanychprzez jury Międzynarodowych Targów Innowacji i Wynalazków INTARG w Katowicach.

Potwierdza to jakość i funkcjonalność tych nietypowych, jedynych w świecie detektorów, które chronią dziświele garaży, tuneli, laboratoriów i innych obiektów w Polsce, Holandii, Belgii, a niebawem także w innychkrajach.

Kapituła Konkursu przyznała Pro-Service sześć medali, w tym cztery złote i dwa srebrne.

Zakłady Mechaniczne „BUMAR-ŁABĘDY” S.A.

ul. Mechaników 9, 44-109 Gliwice

tel. +48 32 734 51 11, fax.+48 32 734 65 11

[email protected]

www.bumar.gliwice.pl

Zakłady Mechaniczne „Bumar-Łabędy” SA

Wykonawca modernizacji czołgów Leopard 2PL,

propozycji modernizacyjnych PT-17 i PT-91M2

oraz remontów sprzętu pancernego

w ramach Programu Modernizacji Sił Zbrojnych RP

NOWE WYZWANIA, NOWE ROZWIAZANIA.

LDS V8900 – nowa klasa chłodzonychpowietrzem wbudników drgańElektrodynamiczny wzbudnik drgań typ V8900 umożliwia prowadzenie badań trwałościowych produktów w dużym zakresie parametrów przy zachowaniu niskich kosztów eksploatacji.

Bruel & Kjaer Polska sp. z o.o.

02-910 Warszawa, ul. Goraszewska 12tel.: 22 858 93 92, faks: 22 858 82 21e-mail: [email protected] www.bksv.com

Podstawowe parametry technicznewzbudnika:• siła wytwarzana przez wzbudnik

do 80 kN (sinus)• zakres częstotliwości testów do 3 kHz• wartość przemieszczenia dla testów

o charakterze udarowym do 101,6 mm (4”)• moment skrętny do 3 kNm, zmniejszający

potrzebę użycia stołów roboczych z prowadnicami

• chłodzenie powietrzem, zmniejszające koszty eksploatacji

KOSMICZNE PLANY PEGAZ-A -...

Documents

Transcript of KOSMICZNE PLANY PEGAZ-A -...