KOSAM GURE - PASMEP - Accueilpasmep.org/docs/Document de plaidoyer fulfulde.pdf · KOSAM GURE :...

KOSAM GURE : CINNGANNDE FAA REENA NGAL GOLLAL

ANNIYIINGAL LAMNDAANDE LEY BURKINA FASO

Keùùe Golle Ndeenaagu £aadeeji Maroo$e

Aditagol maanda limtugol keùùe ngol binndol no yarda soni hol-litaama to ngol ùuuri. PASMEP no haaja he$a *ereeji fu *i ngol *erewol jinngu limta ley muu*um maadu gollira.

Ngol winndaakanaa hollita dow mballa ceede saruusi noddirtee*o Misereor

Ngol *erewol winndaakana dow mballa feeru$e e anndan$e ùuwu$e too :

3µerewol jinngu golloo$e gollal kosam Burkina Faso

NAATIRGOL HAALA

Burkina Faso yoo leydi Saahel. Yim$e muu*um heew$e fu mbuuraynaa dow ndemri e maral. Cellal maral kam woni gol-lal tata$al nannoowal ceede caggal maral kan²e e haabu. Mi-nisteere kawjii*o golleeji maral holliti kee yim$e 30 nder hemre njottii$e gollude na golla en ton, faa na $eydana 20 nder hemre nder ke$al leydi.

Kosam ke$etee*am ley Burkina *on sonnete woo*i *on yarete. Ammaa *am heùataa. Nani no golleeji kosam $eydake sanne. Woo*i anniyaaji garooji no huyna sanne. µum saabi ko maroo$e no njey tabintinnde *e kulle *i*i: Tinnaade waawtude nyaam-nugol daabaaji,e filaade buuduuji daabaaji wurooji kosam lobbi.Golloo$e kosam wuroo$e tuubaakoo$e kam en du no njogi sa**aa-ji muu*um en. Sarusiiji maw*i ga*ooji kosam e hooree$e ley*e ma$$e pamiri en faa to fadde *uu*eefi kosam nga*etee*am ka-tin (*um woni mono fu yoppe wa*ira kosam no waawiri). Sa**a majjum woni : kosam wa*aama heewi faa yim$e ley*e tuubaa-koo$e waawaa hantude *um, jonlee *um jippini coggu kosam.

µum nafaa saruusiiji maw*i no sooda kosam ko tii*a faa heewa conndiijam no yaara sinii e Afirikki *um lee nafataa golloo$e kosam wuroo$e tuubaakoo$e, sabu annda sanne kosam muu*um ko balli, ndelle anndaa $e ke$a kosam faa heewa ko$e ke$a $e mbuura. Ndegomma *um hewtantaa$e faa tilsa e ma$$e sannu-gol gese ma$$e e mare ma$$e.

Dow saabe *um golloo$e kosam Burkina no rooko laamu gofer-nema faa walla$e $e ndeena gollal ma$$e. µum wa*i hooree$e golloo$e golle kosam Burkina wa*i en kawrital Wagadugu faa winnda en *erewol dey durwa faa reena gollal muu*um dey rooko mballa faa $ura nii.

Ngol *erewol wa*aakana hooree$e leydi. Wallitortoo$e annde e ceede e golloo$e faa yaara gollal kosam yeeso.

4 µerewol jinngu golloo$e gollal kosam Burkina Faso

µerewol ngol no tawra keùùe maw*e *i*i (02) heùùere aranndeere ndee hokkataanaa kibaaruuuji gollal kosam ley Burkina. Heùùere *i*a$erde nde no haala kulle tati (03) maw*e (*um woni ko waawi wa*eede, nafaaji e tii*ormaaji golle kosam.


GOLLE KOSAM LEY BURKINA FASO

No golle kosam worri :

Kosam yoko yim$e filotoo sanne saabe yo nyaamndu neeniin-du. No*am wallito du faa hannden e habdugol e talkaaku. Ko $uri bduu$i sappo (10) joonin, hooree$e leydi ardini gollal kosam *am woni gollal gaddoowal tinu. Laa budda, faa $eyda ke$al golloo$e golle kosam, laamu darni ley hitaande 2010 anniya golle $eydaari ko ha$$ondiri e maral (no wi’ee PN-DEL). Pndel no ha$$ondiri faa neema daabaaji lobbo tawee faa he$a, woo*i faa $uyta soodugol kosam e ko ha$$ondiri e muu*um eko ùuwi e ley*e go**e fu. Laamu wallitaken faa hannden golloo$e wuroo$e kosam e joùùingol golleeji wayli-tingol kosam ley gure . Woo*i du faa hannden laamu janngi-nii waylitoo$e kosam, $uyti coggu aawitirdi ku*ooli daabaaji e turtooji. Woo*i $e tinndinii yim$e e nyaamnugol kosam wuroojam.

Golloo$e gollal kosam yo yim$e gure kawri ti$$e dow kosam wa*oo$e ko $uri 60 dow hemre, golloo$e fu. Yo fu hannden wayloo$e kosam $e cuu*i $e cuu*i baylitir*e kosam no gol-lira nyannde fu ko foti liitaraaji kosam 70. Yo faa hannden connoo$e kosam maw$e e famar$e e heew$e neemotoo$e ko-sam wonayna ley galluuje. £e golloo$e golle kosam fu yo nga*aanaa baale, baale no woni ley waaldeere mawnde ko-sam. Baale e sarusaaji keww*i no ngollida e golloo$e golle kosam ley Burkina. Yo saruusiiji laamu, owennjeeji, baale e porjeeji, e saruusiiji ceede e filotoo$e $eydude anndal e ko nanndi e muu*um.

Wallitingol kosam no faabo neemaaji keew*i hono degee, ga-ppal, kosam $iraa*am,yawur,maasa kosam,cettungol, nebam e nebam taaynaa*am, kaataare nde nebam na’i e ko nanndi e muu*um. µii nyaamnduuji fu no sonnee e kiyoosiiji, otelliiji, bitigaaji siper marseeji,luu$e gure, fuwaruuji, gaariiji molaaji


e luumotoo$e jiiltotoo$e eko nanndio e muu*um.

Sukaa$e no yara yawur ley nyalaa*e tati. Kosam wuroojam hitaande 2015


NAFAAJI GOLLAL KOSAM LEY BURKINA

Nafaaji gollal koasam no ha$$ondiri e waawude $eydude kosam *am e $eydude soodoo$e *am. Dow waawude wa*ude kosam ley hitaande 2014 Burkina Faso no tawdaa adadu na’i miliyonnji 9

Gudali yo buuduuji na’i cu$aa*i saabe no*i njaada e nokku fu woo*i *i $eydotoo*i.

091 000, ley majji na’i debbi muynooji no wa*a miliyonnji (02), *um woni ko ministeere kawjii*o banngal maral holliti. µumlee liitaraaji kosam mi-liyonnji tati e ujunaaji kerme jeenay (3 900 000) *um woni ko he$aa nder gollal ngal way-litaa nder hitaande 2014. Soni golloo$e golleeji kosam $en ke$i jannginaama,e gollitir*i, e pi-lake ke$i buuduuji na’i lobbi, no

$e mbaawi $eydude ke$al kosam *am ko wa*ata 20 dow hemre hitaande fu- limowa wa*i eta faa hollita kee baaw*e wa*ugol ko-sam ley Burkina Faso no heewta liitaraaji miliyonnji keme *i*i e capan*e joy nder hitaande fu.

Faa faro banngal ùameede kosam eko ùuwi e muu*um ley wuro.PNUD holliti kee yim$e Burkina limataakenona miliyonnji 17,8 ley hitaande2014. Ley hitaande yim$e $en $eydataakona hitaande fu,3,1 nder hemre faro $eydaare wuro, jawdi leydi $eydortaakona hitaande fu 5 nder hemre illum duu$i 10 joonin. Faro banngal baka (P I B) mono fu, ton du $eydaari wa*i hitaande fu ko wa*i 2,3 nder hemre soni darnaama ke yim$e $eydotoo wakkati fu e woo*i ke$al ma$$e du $eydoto woo*i tawaangal nyamndu ma$$e du waylitoto woo*i, ndelle $amal kosam e kulle muu*um du $ey-doto hitaande fu.


NAFAAJI GOLLAL KOSAM HANNDEN

Ley Afrikki gorgaajo Burkina Faso no woni ley ley*e fu hooreeje coodooje no nanna kosam e ko ùuwi e muu*um. µi cogguuji no nanna woo*a e golloo$e wuroo$e saabe kosam woni luumo fu hooreewo ke$al ma$$e.Kosam conndiijam ùuu-roojam ley*e tuubaakoo$e fota e kosam wuroojam coggu liil-tere kosam $ulnaa*am waylita sonnantaakena nyaamoowo buu*i 120 seefa (0,91e). Dey nani ne**o soodi kosam conndi buu*i 45 seefa (0,34e) fu no waawi wa*ude liiteri kosam.

µi cogguuji no nanna no laatani golloo$e wuroo$e tuubaako du sa**a. No$e nga*a kosam sanne. µum no saabo $uytugol coggu kosam. Golloo$e kosam no waasa ceede keew*e illum faddagol wa*ugol kosam $anta ley*e tuubaakoo$e. Ndelle sarussiiji maw*i(sosiyeteeji) coodooji kosam, kam en he$ata ley jippinngol cogguuji*i.

Ko $eydi *um, sar*i gollidinde faro banngal $eydaare(APE) no anniyi ittude njobdi *oonyee ley ¾ *ow cogguuli *i ley*e eroppu wa*anta ley*e yaasiije. µum woni soni sar*iji *in naandinaama (APE) dow gineeji ùuur*i Eroppu nay naatu*i Burkina fu tati ley majji woni yo$antaake *oonyee faa hann-den coggu ndarnaangu ley CEDEAO (TEC) mo tuumi bootooji kosam conndi *i kilooji(kg) fu 5 hemre. µum lee reenata cog-gu wuroowu. Ngun coggu ndarnaangu ley CEDEAO (TEC) yo bonee faro luumo kosam wuro Burkina faso *oo.

µo ngon*en haanden *oo, goongalaajo on woni noy golloo$e wa*ata faa he$a wuurira gollal kosam ley Burkina Faso. Nani no on sa**a waawi fiirtoraade :

Go’a$el, cuu*i kosam pamari mbaylitooji kosam golloo$e $e keewa semmbe no hesa $annude. Ngol $annol no yi*aa faro cuu*i kosam tuubaakoo$e maw*i, faa wara en heewta nokku luumo ngon.


µi*a$el, kosam conndi ngaddetee*am saabote $uytere sem-mbe golloo$e Afrikki mo heewaano du. Nani non no $e nga*a kosam $ur*am woo*ude. µam kosam lobbam ndelle no hesa halkude saabe keewal kosam conndijam ngaddaa*am heb-bine wuro.

Tata$el, maroo$e ke$an tii*orma faro nguurndam muu*um en. Alla e ko heewi e ngolloo$e kosam wuroo$e yo ngolloo$e ley $aadeeji. Ley Afrikki ngorgal ley ùim$e tato fu ne**o tawete no wuurdi e gollleeji ka$$onndir*i e mardi. Nguurndam ma$$e yoli faro $anngal sa**iiji APE e TEC. µuum no saa-bo dillugol guree$e faa yaha en ley golluuje, dillugol yim$e Afrikki faa yaha en Eroppu e saamugol sukaa$e jokol$e ma-roo$e ley juu*e bom$e hono bokko haram e jihadiste en.

Kosam, gollal nafoowal gaddoowal golleeji e $eydaari


GOLLAL KOSAM Faro banngal tii*ormaaji gollal kosam kollitaa*i yeeso *i, gol-loo$e gollal ngal adi aadi durwi faa nananee en. £e umminii golleeji jinngu.

Arannde, fu golleeji kaaldal hakkunde maroo$e so$$ire e hor*oore faro jinngu

Dow sifa majjum hannden faro banngal ittugol fonndugol cog-guuli kosam golloo$e golle kosam ley*e tuubaakoo$e, e maan-dingol APE e golleeji TEL, golloo$e kosam Burkina Faso e $e Eroppu hawri en faa durwana nafaaji muu*um en. µumlee, golleeji e aadiiji keew*i na ndarna faa fadde cuu*i kosam maw*i ley*e Eroppu to hebbina luu$e kosam Afirikki.

Dow *um golloo$e kosam Burkina dow gollidingol e golloo$e Eroppu ndarni en noone kosam lobbam nanndu*am e mbo*eefi kosam Eroppu faa wallito yim$e e anndintinde kosam wuroojam dey nyaama*am. No anniya du bonnannda cuu*i luu$e Eroppu maw*i e bigaaji maw*i connooji koseele ùuunaa*e gere .

µi*a$el, njinngu no wa*ee faa waylee njobguuji dow koseele faa wallito kosam wuroojam.

Paamire hakkunde gure hono APE e TEL wallitataako gollal kosam Burkina Faso. Ko filetee yo tabintinngol reenugol gollal kosam wuroojam. Dow hiinya nafaa faro banngal $eydaare, Bur-kina Faso e ley*e SEDEYAAWO fu no jey $eydude njo$*diiji koseele go**e ùuunaa*e gere faa fadde to luumo hebbine koseele ùuy*e gere. Ley Eroppu no jey goyneede faa faa rookie hooree$e $uyta wa*ugol kosam e ceede keew*engattetee*e e golle kosam faro masinaaji maw*i ley ley*e tuubaakoo$e.Annda du nanngo-dirde hakkunde golloo$e kosam, connoo$e famar$e, nyaamoo$e e golloo$e ley cuu*i masinaaji kosam ley leydi fu e wurtannde ley*e.


Tata$el, na woodi jeytagol coggu wuroowu e $attingol kulle kosam to nyaamoo$e *um.

Gollal kosam yo huunde lobbere ha$dirde rafo e talkaaku. Faa yim$e Burkina woowtinee nyaamndu kosam wuroojam, gollal kosam ngal $eydake hitaande fu, yo liitaraaji kosam miliyon e ujunaaji keme jeetati (1,800 000) waylitaa ley hitaande 2012, lii-taraaji kosam miliyonnji *i*i eujunaaji keme jeenay (2 900 000) ley hitaande 2013 e liitaraaji kosam miliyinnji tati e ujunaaji keme jeenay (3 900 000) ley hitaande 2014. Ha*ataa dow ndee $eydaare gollal ngal, *uu*eefi kosam nga*etee*am wuroojam huu$ataa ùamle nyaamoo$e.

Rafi gineeji gollitir*e waylitingol kosam reenude *am e adugol *am no faddoo kosam yottaade galluuje maw*i yo goonga, cuu*i kosam pamari baylitooji e connooji kosam tawataakena ndegom ley kominiiiji gure bo**u*i

Galluuje maw*e e nokkuuje maw*e coodooje kosam wuro Waga-dugu e Boobo Julaso . Golloo$e gollal kosam no jey en gollidinde faa cuu*i kosam pamari wurooji kewta wa*ugol kosam faa yot-tina ko yim$e nyamoo$e wuroo$e haaja dey golle faa $eyda faa hannden ko yim$e galluuje haaja. Golloo$e kosam wo**u$e laabi dewetee*i no waawi en wa*ude formaaji hono ko wi’ete “ tome ko Saahel” maadu konfetiiri kosam.

Ko $eydi *um,golloo$e kosam no anniyi joùùinde luu$e kosam maw*e, *um woni fowaariiji kosam wuroojam hono nyalaande tatiiwo kosam e yaade faa hannden luu$e maw*e wanaa nya-laande ittanaande remoo$e, luu$e cuu*i kosam pamari, luu$e ko ndemri nyaamdu. Nden no mbaawi annditinnde nooneeji kosam lobbam wuroojam, e nyaamduuji ga*iraa*i kosam. Dow yottingol $e ùami laamu hokka$e luu$e faa no$e njaara kosam wuroojam cuu*i lekkolji, nokkuuje sordaasii$e e ko nanndi e muu*um.


HANTIRGOL

Kawrital miijo banngal kosam wuroojam wallitake e winndidude ngol *erewol jinngannde kosam. Tawaama kee Burkina Faso *o, kosam wuroojam no dari ko waddanta ceede yim$e gollanoo$e wayloo$e e sonnoo$e kosam fu. Kosam *am no nyaame sanne, woo*i no *am filee sanne dow ko yim$e keewi ley galluuje joonin. Golle majjum gaddooje liitiriiji 3,9 miliyonji ley hitaande 2014 no waawi faa hann-den $eydaade soni filaama nyaamdu lobburu e buuduuri na’i lobbiri ko $eydi faa hannden soni yim$e ley golleeji kosam $en no faamondiri dow baale muu*um en , fu no he$a mballaaji golloo$e sarusiiji e jom en ceede.

Ammaa non, koseele ùuwooje ley*e tuubaakoo$e no anniyii bon-nannde golleeji kosam leydi Burkina Faso e Afirikki gorgaajo. µam kosam no anniyi halkude ( ballinde) kosam wuroojam e cuu*i baylite kosam *am, *am saaboto talkaaku $aadeeji bur*i dow golleeji kosam.Dow habdugol e *am golloo$e golleeji kosam wuroojam kam en yop-pay ko’e muu*um. No $e ndarani durwirde no jeyiri fu faa $e ndeena nafaaji ma$$e. Ginan kay, $e ndewri golloo$e golleeji kosam ley*e Eroppu (Tuubaakoo$e) kawroo$e kam en du sa**aaji $uytere coggu kosam saabe keewal majjum. Ùuude joonin, nde yi’aa harfeere “faire faso” no takka e botti kosam maadu ko ha$$ondiri e kosam fu fame kee *am yo kosam wuroojam dey *am soode. µam kosam na $uri kosam conndiijam ùuw*am ley*e Eroppu, ko jokkoyta*am faire faso wa*oyte e kulle ka$$ondirte e ndemri Burkina e connetee*e coggu mballungu.

Faa hannden, golloo$e ley golleeji kosam no anniyi jinngude faa way-lita jukkeede lampooji nannugol kosam conndiijam ley Burkina Faso. µeen jukke ndarnaa*e dow joy dow hemre ((5) na fam*i, *um balli-ni naatugol faa heewa kosam conndiijam ley ley*e SEDEYAAWO . No$e ndooko faa hannden faa jukke *en $eydee *o bootooji kosam conndiijam ga*iraa*am masinaaji *am bootooru kilooji 25.

Faro hantorde majjum, no$e ndarani faa $e $eyda nyaameede kosam


ley Burkina. Dow *um, $e nga*an luu$e fu ley leydi Burkina. No$e ndooko du gofernema (hooree$e laamu) hokka luu$e nyamlee kosam (komanndiiji) ko nyamndu sukaa$e lekkolji, nokkuuje (kam mini ton) e ko nanndi e muu*um. No$e njey hawjaade sa**aaji ko$$ondir*e e rafi gineeji gollitir*i waylitingol kosam, feewnugol *am e $ottude (adude) *am. µum woni ko ballinta warde kosam wuroojam ley luu$e galluuje maw*e Burkina.

Golleeji waylitinngol kosam na wallito $eydaari ke$al debbo


DARNE

Dow daranaade haala golleeji kosam wuroojam, nafaaji muu*um, e sa**aaji muu*um kollitaa*i ley ngol *erewol jinngu, golloo$e golleeji kosam wuroojam Burkina Faso, dow kawrital muu*um faa miijo ley nyalaa*e 9 e 10 leyru Me 2016 ley Wagadugu, ndarnii’en :

Arannde fufaro banngal hooree$e laamu ( gofernema) Burkina Faso

•DowtabintinngolsartiMaputo, ley10dowhemreTayreceede keùùanaa*e ndemri, tinnee faa ceede keùùanaa*e maral *ee tawee $uytaaka ley ko darnaa *um.•$uyteejukkedoonyedownannugolgineejigollitir*icuu*igolleeji baylite kosam wuroojam; •Semmbinee luu$e laamu faro banngal kosam wuroojam(cuu*i lekkol, nokkuuje sodaasii$e (kan ) miniter) eko nanndi e muu*um;•Kosamwuroojamja$$orefaro$eydugoljukkeTECfaayaha35 dow hemre e $eydi TVA leydi ko wa*ata 18 dow hemre;

µi*a$al majjum woni faro Miniter hawja Maral :

• £eydeeanndeekeewalsaruusii$eMinisteerhawjiindema-ral faa wallita golloo$e golleeji kosam wuroojam Burkina

Tata$el majjum woni faro banngal SEEDEYAAWO

• Fkkitee jukkee*ee taarifnderjokomen (TEC) faa$eydejukke *e kosam conndiijam ton, nannetee*am faa wa*a 35; dow hemre dey $eyde TVA leydi ndin faa yaha 18 dow hemre.

Naya$erde majjum woni faro Iniyo Eroppu

• £eydeereeneecoggukosamEroppu• Darneekomonofujeywa*udekosamley$aadeejiton.

µo mi tawete Aveni yatennga (laawol wayiguya);

sekteer 22; Imeebili Sawadogo Maliek; 04 BP 8281 Wagadugu 04

Telefon: ( 00226 25 35 35 21 Emel : [email protected]/[email protected]

Site web: www.pasmep.org

Ko woni PASMEP :

Wa*aakana hitaande 2012, woo*i yo ha$$ere golleeji reenu-gol $aadeeji maroo$e (PASMEP) wa*aande waalde yim$e Burkina nde sariya laaluwa 10/92/AAP mo 15 lewru dee-saamburu hitaande 1992. Yo nde laatiinde waaldeere da-raniinde golleeji ka$$ondir*i e maral faro Saahel am-maa ley Burkina fu. Feendaare mayre yo $eydugol hakkeeji maw*i, e $ileydaaku yim$e ndemoo$e e maroo$e.

KOSAM GURE - PASMEP - Accueilpasmep.org/docs/Document de plaidoyer fulfulde.pdf · KOSAM GURE :...

Documents

Transcript of KOSAM GURE - PASMEP - Accueilpasmep.org/docs/Document de plaidoyer fulfulde.pdf · KOSAM GURE :...