KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with...

56
KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARI DENEY FÖYLERİ HAZIRLAYAN: Dr. Hasan TİRYAKİ

Transcript of KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with...

Page 1: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

KONTROL VE

OTOMASYON

LABORATUVARI

DENEY FÖYLERİ

HAZIRLAYAN: Dr. Hasan TİRYAKİ

Page 2: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 1 (1.HAFTA)

ENDÜSTRİYEL SENSÖRLER

Endüstride yaygın olarak kullanılan sensörlerden oluşan bir deney seti laboratuvarımızda mevcuttur.

Bu deney seti kullanılarak sensörlerin çalışma prensibini ve bağlantı şeklini deney esnasında

öğreneceğiz.

DENEYİN AMACI: Endüstriyel sensörlerin tanıtımı.

KULLANILMA YERLERİ: Endüstriyel alanlar.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇVE GEREÇLER:

Retro-reflector sensör, Reflector(triple mirror), Through-beam sensor, receiver, transmitter, Diffuse

sensor with background suppression, Fibre optic unit, Proximity switch inductive M12, Proimity

sensor ınductive with anologue output M12, proximity switch inductive M18, Proximity switch

capacitive M12, Proximity switch magneto resistıve

Power supply unıt 24V DC

Positioning slide

Indicator unıt and distributör, electrical

Digital multimeter

Set of objects

Fibre optic cable

Cetvel

Deneye gelmeden önce önbilginin okunması gerekir!!!

ÖNBİLGİ

Retro- reflective sensor

Optik yakınlık sensörleri iki ayrı modülden (verici ve alıcı) oluşur. Yansıtıcı sensör durumunda her ikisi de tek

bir yuva içerisinde yerleştirilmiştir. Retro- reflective sensör verici görünmez spectral aralık titreşimli kızılötesi

ışık yayar. Işık harici reflectör tarafından geri yansıtılır. Bu ışık reflective sensör içindeki yuvada alıcı

Page 3: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

tarafından tespit edilir aynı zamanda geriye yansıtmalı sensör yer almaktadır eğer emilsyon yolu bir nesne ile

kesilirse bu anahtarlama durumda bir değişikliğe yol açar. Tespit edilecek nesne yayılan ışık ışınının yeterli

zayıflaması şeklinde oluşması koşuluyla mat veya saydam olabilir. Şeffaf açık geçirgen nesnelerde emilsyon

zayıflık derecesi belirli sınırlar içerisinde potansiyometre ile ayarlanabilir. Optik eksene dik olarak

yerleştirilir. Ayna yansıtma nesneleri genellikle tespit edilemez. Yakınlık sensörü PNP çıkışı sinyal hattı açık

olduğu zaman pozitif potansiyele geçer. Yük çıkış ile toprak arasına bağlanır. Sarı ışık anahtarlama durumunu

gösterir.

Bağlantı şeması:

Atama listesi:

Sensör Girişi Indicator unit and

distribütör,electrical

24 v 24 V

Q1 4 numaralı giriş

Q2 -

Q3 -

0 V 0 V

Page 4: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Reflektor (Triple mirror)

Herhangi bir ışık kaynağından yayılan ışık demetini kontrol edebileceğimiz açıdan yönünü değiştiren

malzemelerdir.

Through-beam sensor, receiver

Optik yakınlık sensörleri 2 ana modülden, verici ve alıcıdan oluşur. Karşılıklı sensör durumunda,bu iki farklı

muhafazalar içinde barındırılabilir. Alıcı, vericiden gelen görünmez spectral aralıkta gelen kızıl ötesi ışığı alır.

Eğer yayılan ışık yolu bir nesne tarafından kesilirse elektriksel çıkış değerleri anahtarlama durumuna göre

Page 5: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

değişir. Nesne kendine gelen ışığın belli bir miktarını yansıtabilir. Saydam açık geçiren nesneler ile belirli

sınırlar içerisinde alıcıda potansiyometre vasıtasıyla emilsyon düzeyi ayarlanabilir.

Yakınlık sensörü PNP çıkışa sahiptir. Sinyal hattı anahtarlama durumunda pozitif potansiyele geçer. Yük

yakınlık sensörü çıkışı ile toprak arasına bağlanır. Sarı ışık yayan LED anahtarlama durumunu gösterir.

Bağlantı şeması:

Atama listesi:

Sensör Girişi Indicator unit and

distribütör,electrical

24 v 24 V

Q1 4 numaralı giriş

Q2 -

Q3 -

0 V 0 V

Page 6: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Through-beam sensor,transmitter

Optik yakınlık sensörleri 2 ana modülden, verici ve alıcıdan oluşur. Karşılıklı sensör durumunda, iki ayrı

gövde bulunur. Verici spectrumun görünmez kesiminde yer alır, darbeli kızılötesi ışık yayar. Yeşil LED

çalışma durumunu gösterir. Tespit edilecek nesne herhangi bir ışık miktarı yansıtır ancak minimal bir

miktarda ışığın geçmesine izin vermeli.

Bağlantı şeması:

Page 7: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Atama listesi:

Sensör Girişi Indicator unit and

distribütör,electrical

24 v 24 V

Q1 2 numaralı giriş

Q2 -

Q3 -

0 V 0 V

Diffuse sensor with background suppression

Farklı yüzeylerin özellikleri ve renkleri bakımından sınıflandırmalarını yapan sensörlerdir. Optical proximity

switches 2 ana modülden, verici ve alıcıdan oluşur. Bu durumda, yayılan ışık tek bir kısımdan sağlanır.

Kırmızı veya kızılötesi ışık yayan LED’ler genelde yayıcı olarak kullanılır. Bu ışık uygulanabilir yarı iletken

alıcılar tarafından belirlenir. Nesne ışığın belli bir kısmını geri yansıtır ve alıcıyı çalıştırır. Yeterince gelen ışık

direk veya dağınık bir şekilde yansıtıldığında mat, şeffaf veya opak nesne yansıtıcı tarafından algılanabilir.

Page 8: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Bağlantı şeması:

Atama listesi:

Sensör Girişi Indicator unit and

distribütör,electrical

24 v 24 V

Q1 4 numaralı giriş

Q2 -

Q3 2 numaralı giriş

0 V 0 V

Kullanılacak Malzeme: Öncelikle 6 numaralı parçanın pürüzlü yüzeyi (etiketli kısım ) daha sonra pürüzsüz

arka kısım kullanılacaktır.

16 numaralı siyah parça, 10 numaralı beyaz parça sensörler arasında sabit bir boşluk bırakılarak algılama

mesafeleri ölçülecektir.

Page 9: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Proximity switch inductive M12

İndüktif anahtarı bir bobin ve paralel bir rezonans devresinden oluşan bir osilatör devresinin yanı sıra bir

kondaktör ve bir yükseltici içerir. Elektromanyetik alan bobinin ferrit kap saf tarafından dışarı doğru olduğu

ön görülmektedir.

Eğer bir elektriksel iletken bir elektrik alan içerisinde konumlandırılırsa indüksiyon Faraday yasalarına uygun

olarak girdap akımlarında azalma görülür. İletkenliğe ve iletken maddenin boyutuna bağlı olarak osilasyon

büyük ölçüde azalır.

Anahtar N-0 bağlantısı ile dizayn edilmiştir. Yük sensörle toprak arasına bağlanır. Sensör aktif yüzeyi mavi

plastik levha ile belirtilir. Sarı led anahtarlama durumunu gösterir. Proximity sensör kaplamalı metaller için

uygun değildir.

Metalleri algılamada kullanılır. Endüktif yakınlık sensörleri makine veya otomasyon ekipmanlarının metalik

nesnelerinin doğru temassız algılama gerektiren uygulamalar için çoğunlukla tercih edilir.

Page 10: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Bağlantı şeması:

Atama listesi:

Sensör Girişi Indicator unit and

distribütör,electrical

24 v 24 V

Q1 4 numaralı giriş

Q2 -

Q3 -

0 V 0 V

Kullanılacak malzeme: 5 ve 17 numaralı parçalar kullanılarak deney yapılacaktır.

Page 11: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Inductive proximity sensor with anologue output M12

Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluşan paralel rezonans devresinden oluşturulmuş

bir osilatör, bir kapasitör ve bir yükselticiden oluşmuştur. Elektromanyetik alan bobin ferrit kabından dışarı

doğru yönelmektedir. Eğer elektriksel iletken malzeme parazit elektriksel alan içerisine getirilirse, indüksiyon

yasasına uygun olarak girdap akımları oluşacaktır ve osilasyon frekansı azalacaktır. İletkenliğe, ebata, iletken

nesnenin yakınlığına bağlı olarak, osilatör titremesi azabilir. Eğer iş parçası ve malzemenin şekli benzerse,

çıkış sensöründen gelen iş parçası mesafesiyle orantılıdır. Metalleri algılamada kullanılır. Endüktif yakınlık

sensörleri makine veya otomasyon ekipmanlarının metalik nesnelerin doğru, temassız algılama gerektiren

uygulamaları için çoğunlukla tercih edilir.

Bağlantı Şeması:

Page 12: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Atama listesi:

Sensör Girişi Indicator unit and

distribütör,electrical

24 v 24 V

Q1 4 numaralı giriş

Q2 2 numaralı giriş

Q3 -

0 V 0 V

Kullanılacak malzeme: 5 ve 17 numaralı parçalar kullanılarak deney yapılacaktır.

Inductive proximity switch inductive M18

Inductive proximity switch bobin ile paralel rezonans devresinden oluşan osilatör, kapasitör ve yükselticiden

oluşur. Elektromanyetik alan bobin derrit kabından dışa doğru yönlenmektedir. Eğer elektriksel iletken bir

malzeme parazit elektriksel alan içine getirilirse, indüksiyon yasasına göre uygun olarak girdap akımları

oluşacaktır. Ve osilasyon titreşimi düşer. Boyutlara, iletkenliğe ve iletken nesnenin yakınlığına bağlı olarak

osilatör sona erer. Böyle bir etkide sönümlenebilir. Osilatördeki bu sönümleme elektriksel olarak

hesaplanabilir ve çıkış sinyali oluşturur.

PNP çıkışa sahiptir. Anahtarlandığında sinyal pozitif potansiyel, anahtar N/O bağlantısıyla sağlanmıştır. Yük

sensörle toprak arasına bağlanır. Aktif yüzey mavi plastikle kaplanmıştır. Anahtarlama durumu sarı LED ile

gösterilir. Sensör gömme montaj metallerini algılamayabilir.

Page 13: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Bağlantı Şeması:

Atama Listesi:

Sensör Girişi Indicator unit and

distribütör,electrical

24 v 24 V

Q1 4 numaralı giriş

Q2 -

Q3 -

0 V 0 V

Kullanılacak malzeme: 5 ve 17 numaralı parçalar kullanılarak deney yapılacaktır.

Page 14: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Capacitive Proximity Sensör M12

Kapasitif yakınlık sensörleri bir rezonans devresindeki kondansatörün kapasitans değişimi analiz temelinde

çalışır. Bir malzemenin yakınlık sensörü yaklaştığında kapasitörün kapasitansı artar. Bu rezonans devresinin

titreşimi yanıt olarak ölçülebilir bir değişiklik olarak sonuçlanır. Kapasitans değişikliği malzemenin

boyutlarına, mesafeye ve malzemenin dielektrik sabitine göre belirlenir.

Yakınlık sensörü PNP çıkışa sahiptir. Sinyal yolu anahtarlama durumunda pozitif potansiyele sahiptir.

Anahtar N-0 bağlantısı ile tasarlanmıştır. Yük sensör ile toprak arasına bağlanır. Sarı LED anahtarlama

durumunu gösterir.

Page 15: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Bağlantı Şeması:

Atama listesi:

Sensör Girişi Indicator unit and

distribütör,electrical

24 v 24 V

Q1 4 numaralı giriş

Q2 -

Q3 -

0 V 0 V

Kullanılacak malzeme: 6 , 12 ve 17 numaralı parçalar kullanılarak deney yapılacaktır.

Page 16: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Magneto-Resistive Proximity Switch

Magneto-resistive proximity switch resistör tarafından oluşan manyetik alan etkisini belirler. Mıknatıs

bağlantı olmaksızın sensöre yaklaştırıldığında resistörün üzerindeki akım köprüsünde voltaj oluşur. Voltaj

entegre edilmiş elektronik ölçüm ile çıkış sinyaline çevrilir. Hassas manyetik alanlı yüzey kontaksız proximity

switch kullanılarak mavi nokta ile tanımlanır.

Bağlantı şeması:

Atama listesi:

Sensör Girişi Indicator unit and

distribütör,electrical

24 v 24 V

Q1 4 numaralı giriş

Q2 -

Q3 -

0 V 0 V

Kullanılacak malzeme: Deney esnasında mıknatıs kullanılacaktır.

Page 17: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 2 (1.HAFTA)

PROSES KONTROL DENEY SETİ UYGULAMASI

Bu uygulamada Fluid Lab PA programı kullanılacaktır.

Uygulamada kullanılacak malzemeler:

1)Pompa

2)Kapasitif yakınlık sensörleri

3) 2/2 Selenoid Yön Valfi

4)Festo proses deney seti

Page 18: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Program yukarıdaki panelin en sağındaki lamba ve butonlar ile kontrol edilecektir.

BUTONLAR

0.buton = Selenoid valf kontrolü

3. buton = Pompa kontrolü

2. buton = Seviyeli su pompalama kontrolü

LAMBALAR

2.lamba = Üst limit sensörü (Seviye algılanırsa yesil ışık verir)

3.lamba = Alt limit sensörü (Seviye algılanırsa yesil ışık verir)

5.lamba = Digital basınç sensörü (Seviye algılanırsa yesil ışık verir)

7.lamba = Akı sensörü (Seviye algılanırsa yesil ışık verir)

Page 19: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

UYGULAMA

1- İlk olarak altta bulunan seviye tankındaki su üst seviye tankına pompalanacaktır.

2- Yukarıdaki panelde en sağda bulunan 3 numaralı butonu yukarı kaldırıyoruz. Eğer istenirse

sağ en altta bulunan çizelgeden pompa devir sayısını değiştirebiliriz.

3- 3. lamba yeşil ışık verdiği zaman 3 numaralı buton aşağı indirilerek pompalama işlemi

sonlandırılır.

4- 2.lamba yeşil ışık verdiği zaman suyun boşaltılması gerekir. 0.buton yukarı kaldırılarak

selenoid valf aktif hale getirilir.

5- Suyun tamamı alt seviye tankına boşaltılır. Son olarak 2. lambanın ışık

vermediği ve 3. lambanın yeşil ışık verdiği gözlenir.

NOT: Yukarıda belirtilmeyen buton ve lambalar kullanılmayacaktır.

Page 20: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 3 (2. HAFTA)

LAMBA KUMANDASI

Bir salona ait aydınlatma lambası iki ayrı anahtar ( giriş ve çıkış kapısında birer anahtar) ile yapılmak

istenmektedir. Anahtarlardan herhangi birine basılması ile lamba yanacak, diğer anahtara

basıldığında sönecektir.(vaviyen anahtar bağlantısı)

DENEYİN AMACI: Doğruluk tablosu yardımı ile lamba ve motor kumandasını yapabilmek. Ve,

Veya bağlantılarını gerçekleştirmek.

KULLANILMA YERLERİ: Lambaların kumanda edilmesi gereken yerler.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇVE GEREÇLER: PLC cihazı, anahtar, kontaktör, lamba

vs.

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

ATAMA LİSTESİ:

Page 21: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

Deneye gelmeden önce önbilgi mutlaka okunmalıdır !!!

DOĞRULUK TABLOSU:

Yukarda belirtilen deney için doğruluk tablosunu oluşturunuz.

Yukarda belirtilen deney için Ladder diyagramını çiziniz.

E2 E1 Q

Page 22: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 4 (2. HAFTA)

MOTOR KUMANDASI

Bir motora ait kumanda röle üzerinden üç ayrı anahtar ile yapılmak istenmektedir. Anahtarlardan

herhangi birine basılması veya bırakılması durumunda motorun çalışma durumunu değiştirmesi

istenmektedir. Örneğin, anahtarlardan birine basıldığında motor çalışacak, diğer birine basıldığında

duracaktır. İlk iki anahtarın konumunda bir değişiklik olmaksızın üçüncüsüne basıldığında motor

tekrar çalışacaktır.(Ara vaviyen )

DENEYİN AMACI: Doğruluk tablosu yardımı ile motor kumandasını yapabilmek. Ve, Veya

bağlantılarını gerçekleştirmek.

KULLANILMA YERLERİ: Motorların kumanda edilmesi gereken yerler.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇVE GEREÇLER: PLC cihazı, anahtar, kontaktör, motor

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

ATAMA LİSTESİ:

Page 23: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

Aşağıdaki doğruluk tablosunu doldurunuz.

DOĞRULUK TABLOSU:

Yukarda belirtilen deney için ladder diyagramını çiziniz.

E3 E2 E1 Q

Page 24: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 5 (2. HAFTA)

HAVALANDIRMA CİHAZLARININ İZLENMESİ

Bir kapalı otoparkın havalandırması için 4 adet havalandırma cihazı çalıştırılmaktadır. Havalandırma

cihazları hava kirliliğine göre otomatik olarak devreye girmektedir. Bu cihazların izlenmesi PLC ile

yapılacaktır. Havalandırma cihazlarının hepsi veya 3 tanesi çalışıyor ise, havalandırma yeterli

olmakta ve bu durum yeşil bir lamba ile gösterilmektedir. İki cihazın çalışması durumunda sarı

lamba, bir veya lambaların hiçbirinin yanmaması durumunda kırmızı lamba yanacaktır.

DENEYİN AMACI: Doğruluk tablosu yardımı ile lamba kumandasını yapabilmek. Ve,Veya

bağlantılarını gerçekleştirmek.

KULLANILMA YERLERİ: Lambaların ve motorların kumanda edilmesi gereken yerler.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇVE GEREÇLER: PLC cihazı, anahtar, kontaktör, lamba

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

ATAMA LİSTESİ:

Page 25: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

DOĞRULUK TABLOSU

Aşağıdaki doğruluk tablosunu doldurunuz.

E4 E3 E2 E1 A1 A2 A3

Yukarda belirtilen deney için Ladder diyagramını çiziniz.

Page 26: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 6 (3. HAFTA)

KİMYASAL KARIŞTIRMA KAZANI

Bir kimyasal karıştırma kazanı belli ısı ve basınç altında çalışmaktadır. Bu kazanda ısı ve basınç

ölçümü için ısı ve basınç ölçer vardır. Isı ve basıncın ayarlanması; bir ısıtıcı (H) soğuk su beslemesi

(K) ve bir emniyet valfi (S) ile yapılmaktadır. Kazanın kumanda elemanlarının çalışma şartları

şöyledir.

Emniyet valfi (S) :Basınç çok yüksekse

Soğuk su girişi (K) :Isı çok yüksekse

Isıtıcı (H) :Isı çok düşükse veya basınç çok düşük ve ısı normal ise

Karıştırıcı (U) :Soğuk su girişi veya ısıtıcı çalışıyorsa

Kazan üç şekilde çalışmaktadır.

Başlangıç :Basınç çok düşük(AN)

Normal :Basınç normal (NB)

Alarm :Basınç çok büyük (AL)

DENEYİN AMACI: Kazan ısısı ve basıncının kontrol edilmesi.

KULLANILMA YERLERİ: Kimyasal madde kazanları, çeşitli buhar kazanları vb.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇVE GEREÇLER:

PLC cihazı, sensörler, kontaktör, motor, selenoid valfler, aşırı akım rölesi ve bağlantı iletkenleri vb.

Deneye gelmeden önce önbilginin okunması gerekir!!!

ÖNBİLGİ

Sembolik Adresleme İçin Sembol Tablosunu Kullanmak:

Sembol tablosu kullanarak değişkenlere isim verebilirsiniz. Böylece programınızda değişkenlerin

mutlak adresi değil,sembolik isimleri görülebilir. Birden çok sembol tablosu oluşturulabilir, ancak

her bir tablo aynı adresleri içeremez. Aynı adres aynı tablo içinde iki kere de yer alamaz. Bunun

dışında sembol tablosunda sistem tarafından tanıtılan sembollerle ilgili bir bölme de vardır. Sembol

tablosu, global değişken tablosu olarak da isimlendirilir. Komutlarda kullanılan operandları mutlak

veya sembolik olarak adresleyebilirsiniz. Mutlak adres, hafıza alanı ve bit ve bayt adresini içerir

(I0.0 gibi).Sembolik adres ise alfanümerik kombinasyonlardan oluşur (Start_Butonu gib).SIMATIC

programları için bu adres atamaları sembol tablosunda, IEC programları için global değişken

tablosunda yapılır.

Bir adrese sembol atamak için:

1. Araştırma çubuğu üzerindeki sembol tablosu simgesini tıklatın.

2. Sembol ismini (azami 23 karakter) Symbol Name sütununa girin.

3. Adresi (örneğin, I0.0) Adres sütununa girin.

Page 27: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

ATAMA LİSTESİ:

Page 28: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

Yukarıda belirtilen deney için Ladder diyagramını çiziniz.

NOT: Deney 7 ve bundan sonraki deneylerde sembol tablosu kullanılacaktır.

DENEY 7 (3. HAFTA)

ASENKRON MOTORUN ÇALIŞTIRILMASI

3 fazlı bir asenkron motor "S1" butonu ile çalıştırılacak"S0" butonu ile durdurulacaktır. Ayrıca motor

"F2" aşırı akım rölesi ile korunacaktır. Gerekli PLC programını yazınız.

DENEYİN AMACI: 3 fazlı bir asenkron motorun PLC ile kontrol edilmesi ve bağlantılarının

yapılması.

KULLANILMA YERLERİ: 3 fazlı asenkron motorların kumanda edilmesi gereken yerler.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER: PLC cihazı,buton,kontaktör,aşırı akım

rölesi ve bağlantı iletkenleri.

NOT: Deneye gelmeden önce önbilginin okunması gerekir!!!

Page 29: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

ÖNBİLGİ:

RS-HAFIZA ELEMANI

RS-Hafıza elemanları kumanda problemlerinde çok sık olarak kullanılır. Bu nedenle bütün PLC

üreten firmalar belli bir sayıda RS-elemanı intern olarak hazırlamışlardır. Zaten PLC' nin kolaylığı

da burada başlamaktadır.

Hafıza elemanları elektrik kumanda devrelerinde kullanılan kilitleme (mühürleme) devreleridir.

Aşağıda iki değişik tipte gösterilmiştir. (Her iki devrede set ve reset butonlarına aynı anda basılırsa

ne olur?)

Page 30: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Set ve Reset Öncelikli RS Flip Flop

Set öncelikli flipflop, setin resete karşı önceliği olduğu

kilitleme elemanıdır (flipflop).Eğer hem set (S1), hem de

reset (R) girişleri aynı anda varsa, setin önceliği vardır,

yani çıkış (OUT) “1” olur. Reset öncelikli flipflop, resetin

sete karşı önceliği olduğu kilitleme elemanıdır (flipflop).

Eğer hem set (S), hem de reset (R1) girişleri aynı anda

varsa, resetin önceliği vardır, yani çıkış (OUT) “0” olur.

Bit parametresi, set ve reset edilen Boole elemanıdır.

Seçime bağlı çıkış, Bit parametresinin değerine eşittir.

Page 31: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

ATAMA LİSTESİ:

Not: Stop butonları kablo kopmalarına karşı normalde kapalı kontak seçilmiştir.

PLC BAĞLANTI ŞEMASI :

Yukarda belirtilen deney için Ladder diyagramını çiziniz.

Page 32: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 8 (3. HAFTA)

ASENKRON MOTORUN İLERİ GERİ YÖNDE ÇALIŞTIRILMASI

3 fazlı bir asenkron motor "S1" butonu ile ileri yönde "S2" butonu ile geri yönde çalıştırılacaktır.

"S0" butonuna basılınca da duracaktır. Bir yönde çalışırken motor durdurulmadan diğer yönde

çalışmayacaktır. Ayrıca motor "F2" aşırı akım rölesi ile korunacaktır.

DENEYİN AMACI: 3 fazlı bir asenkron motorun devir yönü değiştirilmesinin PLC ile kontrol

edilmesi ve bağlantılarının yapılması.

KULLANILMA YERLERİ: 3 fazlı asenkron motorların devir yönünün değiştirilmesi gereken

yerler.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER: PLC cihazı, buton, kontaktör, aşırı

akım rölesi ve bağlantı iletkenleri.

NOT: Deneye gelmeden önce önbilgi mutlaka okunmalıdır.

ÖNBİLGİ

BELLEK ELEMANLARININ KARŞILIKLI OLARAK KİLİTLENMESİ

Bellek elemanlarının karşılıklı olarak kilitlenmesi kumanda problemlerinde her zaman

karşılaşılan, göz önünde tutulması gereken bir prensiptir. Bir bellek elemanın kilitlenmesi, bu

elemanın ancak belirli şartlar altında SET yapılabilmesi demektir. Kilitleme SET kısmında

olabileceği gibi RESET kısmında da olabilir.

Page 33: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan
Page 34: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan
Page 35: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

ATAMA LİSTESİ:

Not: Stop butonları kablo kopmalarına karşı normalde kapalı kontak seçilmiştir.

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

Yukarda belirtilen deney için Ladder diyagramını çiziniz.

Page 36: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 9 (4. HAFTA)

LAMBA KUMANDASI

Bir butonun kısa süreli basılması ile bir lamba yanmalı, butona yeniden basılması ile lamba

sönmelidir. Gerekli PLC programını yazınız.

DENEYİN AMACI:. Darbe (pozitif ve negatif kenar tetikleyiciler) sinyalinin öğrenilmesi

KULLANILMA YERLERİ: PLC ile otomasyon sistemlerinin kumandasında.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER: PLC cihazı, PC, lamba, bağlantı

iletkenleri vb.

NOT: Deneye gelmeden önce önbilgi mutlaka okunmalıdır.

ÖN BİLGİ

DARBE VERİCİLER

Darbe vericiler kumanda tekniğinde uzun süreli giriş sinyallerinden bir darbe oluşturulmasında

kullanılırlar. Kontaktör tekniğinde de aynı düşünce mevcuttur. Kontaktörün çekmesi veya düşmesi

sırasında çok kısa bir sinyal elde edilebilir. Bu fonksiyon bazı PLC üreten firmalarda intern olarak

gerçekleştirilir. Hatta darbe süresi bile ayarlanabilir.

Page 37: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Pozitif Değişim

Page 38: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Negatif Değişim

Ü

ATAMA LİSTESİ:

Yukarda belirtilen deney için Ladder diyagramını çiziniz.

Page 39: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 10 (4. HAFTA)

SU POMPASI KUMANDASI

Şekildeki P pompası S seviye butonu ile kumanda edilmektedir. Su seviyesi yükseldiğinde seviye

butonu kapanacak P pompası duracak. Su aşağıda A vanasından boşalacaktır. Su seviyesi düşünce S

seviye butonu açılırsa P pompası ayarlanan süre sonunda çalışacaktır. (örneğin 10 sn) Havuzdaki

suyun dalgalanması ile S seviye butonu açılıp kapanabilir, kumanda bundan etkilenmeyecektir. S

seviye butonunun kapalı olduğunu L lambası bildirecektir.

DENEYİN AMACI: PLC ile su deposu kontrolü ve PLC bağlantılarının yapılması.

KULLANILMA YERLERİ: Su deposu, yakıt tankı vb. seviye kontrolü yapılması gereken yerler.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇVE GEREÇLER: PLC cihazı, buton, kontaktör, aşırı akım

rölesi motor ve bağlantı iletkenleri vb.

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

ATAMA LİSTESİ:

Page 40: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

Yukarda belirtilen deney için Ladder diyagramını çiziniz.

Page 41: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 11 (4. HAFTA)

BİR ASENKRON MOTORUN YILDIZ ÜÇGEN YOL VERİLMESİ

Üç fazlı bir asenkron motor otomatik yıldız üçgen yol verilecektir.S1 butonuna basılınca motor

yıldız yol alacak,5 s sonra otomatik olarak üçgen çalışacaktır.S2 butonuna basılınca motor

duracaktır. Ayrıca motor aşırı akım rölesi ile korunacaktır.

DENEYİN AMACI: Zamanlayıcıların otomasyon sistemlerinde kullanılması .

KULLANILMA YERLERİ: PLC ile üç fazlı bir asenkron motorun otomatik yıldız üçgen yol

verilmesi.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇVE GEREÇLER: PLC cihazı, PC, buton, motor, aşırı

akım rölesi, bağlantı iletkenleri.

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

ATAMA LİSTESİ:

Page 42: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

Yukarda belirtilen deney için Ladder diyagramını çiziniz.

Page 43: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 12 (5. HAFTA)

MOTOR KUMANDASI

Bir motor çalışma emri verildikten 2.5 s sonra dönmeye başlaması ve dur emri verildikten 2.5 s sonra

durması gerekmektedir. Gerekli PLC programını yazınız.

DENEYİN AMACI: Zamanlayıcıların program içinde kullanılması ve programının yazılması.

KULLANILMA YERLERİ: PLC ile motor kumandasının yapılması.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER: PLC cihazı, PC, anahtar, kontaktör,

motor, bağlantı iletkenleri.

ÖN BİLGİ

Kalıcı Çekmede Gecikmeli Zaman Rölesi

Page 44: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Düşmede Gecikmeli Zaman Rölesi

Page 45: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

ATAMA LİSTESİ:

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

Yukarda belirtilen deney için Ladder diyagramını çiziniz.

Page 46: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 13 (5. HAFTA)

OTOPARK

10 araba kapasiteli bir otoparkın doluluk durumu PLC ile izlenmek istenmektedir. Otoparka giriş

ve çıkış yapan arabalar, sensörler yardımı ile sayılmaktadır. Otoparkın kapasitesi dolunca giriş kapısı

açılmayacak ve arabalar içeriye giremeyecektir. Otopark içerisine araba girdikten 10 sn sonra

otopark kapısı otomatik olarak kapanacaktır. Gerekli PLC programını yazınız.

DENEYİN AMACI: Sayıcıların program içinde kullanılması ve programının yazılması.

KULLANILMA YERLERİ: PLC ile sayma işlemlerinin yapıldığı tesislerin kumandalarının

yapılması.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇVE GEREÇLER:

PLC cihazı, PC, buton, anahtar, kontaktör, motor, bağlantı iletkenleri vb.

Deneye gelmeden önce önbilgi mutlaka okunmalıdır !!!

ÖN BİLGİ

SAYICI KOMUTLARI

Yukarı Sayıcı

Yukarı Say komutu (CTU), yukarı sayma girişinin (CU) her

yükselen kenarında (0’dan 1’e dönüşümünde) anlık sayma

değerini bir arttırır. Cxx anlık değeri ayar değeri PV’ye eşit veya

büyükse Cxx biti set olur. Reset (R) girişi geldiğinde ve Reset komutu işlendiğinde sayıcı değeri

sıfırlanır. Maksimum değere (32767) ulaşıldığında sayma işlemi durur.

Aşağı Sayıcı

Aşağı Say komutu (CTD), yukarı sayma girişinin (CD) her yükselen kenarında (0’dan 1’e

dönüşümünde) anlık sayma değerini bir azaltır.Cxx anlık değeri 0’a eşitse Cxx biti set olur. LD

(Load) girişi geldiğinde sayıcı biti sıfırlanır ve anlık değer PV değerine eşit yapılır. Sıfıra

ulaşıldığında sayma işlemi durur. (ve Cxx biti set olur).

Yukarı / Aşağı Sayıcı

Yukarı / Aşağı Say komutu (CTUD), yukarı sayma girişinin (CU) her yükselen kenarında yukarı

sayar,aşağı sayma girişinin (CD) her yükselen kenarında ise aşağı sayar. Sayıcının anlık değeri Cxx o

ana kadarki sayılan değeri saklar. Sayma işlemi yapıldığı anda anlık değer ile ayar değeri PV

karşılaştırılır. Maksimum değere (32767) erişildiğinde yeni bir yukarı sayma girişi anlık değerin

minimum değere dönmesine neden olur (-32768).Aynı şekilde, minimum değere ulaşıldıktan sonraki

aşağı sayma giriş sinyali anlık değerin maksimum değer (32767) olmasına neden olur. Anlık değer

Cxx ayar değeri PV’ye eşit veya büyükse Cxx biti set olur. Diğer durumda sıfırdır. Reset (R) girişi

Page 47: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

geldiğinde veya Reset komutu işlendiğinde sayıcı sıfırlanır. CTUD sayıcısı PV değerine ulaştığında

sayma işlemi durur. Her sayıcı için sadece bir anlık değer olduğundan, aynı sayıcıyı birden çok

şekilde kullanılmaz. (Yukarı Sayma, Aşağı Sayma ve Yukarı/Aşağı Sayma aynı anlık değere erişir.)

Reset komutuyla bir sayıcı resetlendiğinde sayıcı biti resetlenir ve anlık değer de sıfırlanır.

Sayıcı Komutlarının Çalışma Şekli:

Yukarı Sayıcı

Page 48: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

Aşağı Sayıcı

Aşağı / Yukarı Sayıcı

Page 49: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

Yukarıda belirtilen deney için teknoloji şeması aşağıda verilmektedir.

ATAMA LİSTESİ:

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

Yukarıda belirtilen deney için Ladder Diyagramını çiziniz.

Page 50: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 14 (6. HAFTA)

TRAFİK IŞIKLARI

Bir kavşaktaki trafik ışıkları gündüz aşağıdaki diyagram gibi, gece ise; her iki sarı lamba 1Hz lik

sinyal ile yanıp sönecektir. Darbelerle bir sayıcı ileriye saydırılacak ve sayıcı durumu kıyaslanarak

lambaların ne zaman yanıp ne zaman söneceği belirlenecektir.

DENEYİN AMACI: Karşılaştırıcıların otomasyon sistemlerinde kullanılması.

KULLANILMA YERLERİ: PLC ile trafik lambaları kumandasının yapılması.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER: PLC cihazı, PC, buton, lamba,

bağlantı iletkenleri vb.

Deneye gelmeden önce önbilgi mutlaka okunmalıdır !!!

ÖNBİLGİ

KARŞILAŞTIRMA KOMUTLARI

Karşılaştırma komutları iki değerin aşağıdaki şartları

sağlayıp sağlamadığına bakar:

IN1 = IN2

IN1 > IN2

IN1 >= IN2

IN1 < IN2

IN1 <= IN2

IN1 <> IN2

Bayt Karşılaştırma işlemleri işaretsizdir. Tamsayı

Karşılaştırma işlemleri, Double Word Karşılaştırma İşlemleri,

Reel Sayı Karşılaştırma işlemleri işaretlidir.

Karşılaştırma Elemanları:

1- Eşit Karşılaştırması

Karşılaştırılacak adresle karşılaştırılan değer eşit olduğu zaman kapalı kontak gibi davranır.

Çıkışına bağlana çıkış elemanına sinyal gönderilmesini sağlar.

Byte ( B), Word ( I ), Double Word ( D ), Real ( R ) String ( S )

Page 51: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

2- Eşit Değil Karşılaştırması

Karşılaştırılacak adresle karşılaştırılan değer eşit olmadığı zaman kapalı kontak gibi davranır.

Çıkışına bağlanan elemana sinyal gönderilmesini sağlar.

Byte ( B), Word ( I ), Double Word( D ), Real ( R ) String ( S )

3- Büyük Eşit Karşılaştırması

Karşılaştırılacak adres karşılaştırılan değerden büyük veya eşit olduğu zaman kapalı kontak

gibi davranır. Çıkışına bağlanan elemana sinyal gönderilmesini sağlar.

Byte ( B), Word ( I ), Double Word ( D ), Real ( R )

4- Küçük Eşit Karşılaştırması

Karşılaştırılacak adres karşılaştırılan değerden küçük veya eşit olduğu zaman kapalı kontak

gibi davranır. Çıkışına bağlanan elemana sinyal gönderilmesini sağlar.

Byte ( B), Word ( I ), Double Word ( D ), Real ( R )

5- Büyük Karşılaştırması

Karşılaştırılacak adres karşılaştırılan değerden büyük olduğu zaman kapalı kontak gibi

davranır. Çıkışına bağlanan elemana sinyal gönderilmesini sağlar.

Byte ( B), Word ( I ), Double Word ( D ), Real ( R )

Page 52: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

6- Küçük Karşılaştırması

Karşılaştırılacak adres karşılaştırılan değerden küçük olduğu zaman kapalı kontak gibi davranır.

Çıkışına bağlanan elemana sinyal gönderilmesini sağlar.

Byte ( B), Word ( I ), Double Word ( D ), Real ( R )

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

Yukarıda belirtilen deney için teknoloji şeması aşağıda verilmektedir.

Page 53: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

ATAMA LİSTESİ:

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

Yukarıda belirtilen deney için PLC bağlantı şeması aşağıda verilmektedir.

Yukarıda belirtilen deney için Ladder Diyagramını çiziniz.

Page 54: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

DENEY 15 (6. HAFTA)

ODA SICAKLIĞI KONTROLU

Bir odanın sıcaklığı klima sistemi ile kontrol edilmektedir. Oda sıcaklığı istenen değerin üzerine

çıktığında soğutucu, istenen değerin altına indiğinde ısıtıcı çalışacak belirlenen değerlere geldiğinde

duracaktır. Odanın sıcaklığı, 0 ile 10 volt arasında çıkış veren bir sensör ile algılanmaktadır. Oda

sıcaklığına bağlı olarak üst ve alt çalışma sınırları aşağıdaki diyagrama göre olacaktır.

DENEYİN AMACI: Analog sinyallerin incelenmesi ve gerekli programın yazılması.

KULLANILMA YERLERİ: Analog sinyallerin işlenmesi gereken yerler.

DENEYDE KULLANILACAK ARAÇ VE GEREÇLER:

PLC cihazı, anahtar, ısıtıcı soğutucu. vs.

Deneye gelmeden önce önbilgi mutlaka okunmalıdır!!!

ÖNBİLGİ

ANALOG KUMANDA SİNYALLERİ

PLC cihazları sadece gerilim ve akım cinsinden elektriksel sinyalleri okuyabilir ve dışarı

verebilir. Elektriksel olmayan sinyaller mevcutsa bunların PLC dışında elektriksel sinyaller cinsine

dönüştürülmesi gereklidir.

Bir analog sinyalin PLC içinde değerlendirilebilmesi için sinyalin hangi değiştirilebilir

parametrede olduğunun bilinmesi gerekir. Yani PLC analog girişlerine uygulanan sinyalin bir akım

parametresi veya gerilim parametresi olması önemlidir.

Analog Sinyal

Teknik sınırlar içerisinde her değeri alabilen akım yada gerilim değeridir. Örneğin tam skala

değeri 10 V olan bir ölçüm istasyonunda gerilim 0….10 V arasındaki tüm değerleri teknik sınırlar

içinde müsaade edilen hassasiyet ölçüsünde algılanabilir. Halbuki dijital sistemde tanımlanan gerilim

yada akım değeri ile ‘lojik 0’ olarak tanımlanan değerlerin dışındakiler dikkate alınmaz.

Otomasyon endüstrisinde analog sinyal üreten sinyal verici elemanlar mevcuttur. Bunlar direnç

elemanları, analog endüktif, kapasitif, ultra-sonic , optik algılama elemanları, PT100 ve PT1000 ısı

sondaları , NTC – PTC termistör elemanları, analog basınç algılayıcıları vb. şeklindedir.

PLC Otomasyonunda Analog Sinyal İşleme Prensibi

Analog ölçme sinyalleri doğrudan PLC tarafından okunamaz. Çünkü PLC cihazı sadece ‘0 ve 1’

leri anlayabilmektedir. O halde analog sinyallerin PLC tarafından anlaşılabilir hale getirilmesi

gereklidir. Bunun için giriş gerilimiyle orantılı olarak bir dijital değer atayan analog-dijital

dönüştürücü kullanılır. Bunun için ölçülmüş gerilime orantılı bir zaman içerisinde, bir darbe

üretecinden gelen sinyaller bir register içerisinde sayılır. Böylece sayma işleminin gerçekleştirildiği

kapı-zamanı nın ‘T’ uzunluğu ölçülen büyüklük için bir ölçüdür. Analog girişten ölçülen gerilim ne

kadar büyük olursa , zaman aralığı da o ölçüde büyümekte ve darbelerin frekansı sabit olduğundan ,

Page 55: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

darbe sayıda o ölçüde büyük olmaktadır. Böylece aslında Gerilim –Zaman çevrimi

gerçekleştirilmektedir.

Analog Girişlerde Ölçülmüş Değerin Tanımlanması

Analog giriş modülünün yapısına göre bir veya birden fazla analog giriş kanalı bulunabilir.

Bunlar S7-200 PLC için A-B-C-D şeklinde ifade edilirler. Her kanalda 16 bit (1Word) uzunluğunda

bir register atanmış olup , analog-dijital dönüştürme işlemi sonucunda elde edilen dijital veriler bu

register içerisinde saklanır. Analog değer karşılığı olan dijital değerler registerda 13 bit sayı olarak

saklanmaktadır. Bu değer isteğe bağlı olarak 12 bit ön işaretli veya 13 bit ön işaretsiz sayı olarak

düzenlenebilir.

Analog girişler

1. Kanal: RA, A- , A+ : AIW0

2. Kanal: RB, B- , B+ : AIW2

3. Kanal: RC, C- , C+ : AIW4

4. Kanal: RD, D- , D+ : AIW6

Analog girişler AIW0, AIW2, AIW4, AIW6 şeklinde çift sayıları kullanan 16 bitlik word

alanında adreslenirler. Birden fazla çıkışın olması durumunda ise analog çıkışlar AQW1, AQW3,

AQW5 şeklinde tek sayılarla ifade edilen word alanlarını kullanırlar. Modül üzerinde tek analog

çıkışın bulunması durumunda ise analog çıkış AQW0 şeklinde adreslenebilir.

Bir ısı-gerilim dönüştürücüsünden veya basınç-gerilim dönüştürücüsünden elde edilen doğru

gerilim, analog giriş kanalına uygulanır. Analog giriş sinyalleri dijital eşdeğerlerine

dönüştürüldükten sonra analog giriş kanalı içinde 12 bitlik bit alanda değerlendirilir. Bir elektrik

sinyali dijital sinyale dönüştürülürken bit sayısı ‘Çözünürlüğü’ verir.

Örnek: 0 ile 10 Volt değeri 2 bit ile dönüştürülüyorsa; n=bit sayısı olmak üzere hassasiyet şöyle

hesaplanır.

10 V / = 10 V / = 2,5 V

Örnek: 0 ile 10 Volt değeri 8 bit ile dönüştürülüyorsa; n=bit sayısı olmak üzere hassasiyet şöyle

hesaplanır.

10 V / = 10 V / = 0,039 V

16. bit n işaret bitidir. Bu bitin de kullanılması durumunda ‘65536’ birimlik bir çalışma alanı oluşur.

Bu çalışma alanının yarısı (+32767) +10 volt için, yarısı da (-32768) +10 Volt için kullanılır. Yani

bu durumda +/- ön işaret oluşmuş olur.

Page 56: KONTROL VE OTOMASYON LABORATUVARIcdn.istanbul.edu.tr/statics/...Inductive proximity sensor with anologue output M12 Inductive proximity sensor with anologue output, bobinden oluan

TEKNOLOJİ ŞEMASI:

Yukarıda belirtilen deney için teknoloji şeması aşağıda verilmektedir.

ATAMA LİSTESİ:

Örneği çözmek için önce kalibrasyon yapmak gerekir.1V’luk değişimin kaç dereceye tekabül

ettiği hesap edilir. Buna göre set ve reset değerleri bulunur. Örneğimizde bu değerler rastgele

alınmıştır.

PLC BAĞLANTI ŞEMASI:

Yukarıda belirtilen deney için Ladder Diyagramını çiziniz.