Minggu 1.

SOALAN: HURAIKAN KONSEP, DEFINISI, CIRI-CIRI DAN OBJEKTIF

TAMADUN

Konsep Tamadun

Terminologi

Pelbagai terminologi yang pernah digunakan berkaitan dengan pengertian

tamadun. Hal ini boleh dilihat melalui penggunaannya dalam bahasa-bahasa

berikut:

BAHASA INGGERIS

Pelbagai terminologi yang pernah digunakan dalam bahasa Inggeris berkaitan

dengan pengertian tamadun seperti culture, renaissance, enlightment dan

civilization.

BAHASA ARAB

Sama seperti bahasa Inggersis, pelbagai terminologi yang pernah digunaka

dalam bahasa Arab berkaitan dengan pengertian tamadun.Antaranya ialah

al-‘umran, al-bunyun, ath-thaqafah, al-hadharah, al-madaniahdan at-tamaddun.

BAHASA MELAYU

Antara terminologi yang pernah digunakan dalam bahasa Melayu berkaitan

dengan pengertian tamadun ialah kebudayaan, peradaban, tamadun dan

madani.

Penggunaan pelbagai terminologi dalam bahasa Inggeris, Arab dan

Melayu membuktikan betapa perbincangan berkaitan dengan tamadun

mendapat tempat utamda dan penting sejak dahulu hingga kini.

Terminologi dalam bahasa Arab berkaitan dengan tamadun memainkan

peranan yang penting dalam mempengaruhi penggunaannya sama ada dalam

bahasa Inggeris atau Melayu. Contohnya, terminologi culture dan kebudayaan

merupakan terjemahan daripada bahasa Arab iaitu ath-thaqafah.

Apabila lahir terminologi at-tamaddun dalam bahasa Arab, maka lahirlah

terjemahannya dalam bahasa Inggeris iaitu civilization.Bahasa Melayu

meminjam terminologi Arab menjadi tamadun dengan pengguguran satu

“d”.Terminologi yang terakhir inilah yang popular dan dominan penggunaannya

dalam bahasa Arab, Inggeris dan Melayu pada masa kini.

Menjelang tahun 1990-an, bahasa Melayu mula menggunakan terminologi

baharu iaitu “madani” sebagai tamabahan kepada terminologi “tamadun”.Ia juga

merupakan pinjaman daripada terminologi Arab iaitu al-madaniahyang

diperkenalkan oleh al-Farabi dalam abad ke-11 Masihi yang lalu seperti mana

yang terdapat dalam kitabnya As Siayasah al-Madaniah.

Definisi Tamadun

SARJANA BARAT

Antara sarjana Barat yang memberikan takrif tamadun ialah seperti berikut:

i. Darcy Riberio dalam bukunya the Civilization Process berpendapat

bahawa tamadun mempunyai kaitan yang rapat sekali dengan

perbandaran.

ii. Clive Bell dalam bukunya Civilization anda Old Finds menjelaskan

bahawa tamadun merupakan satu kriteria masyarakat. Hal ini bererti

bahawa tamadun merupakan kayu ukur yang dapat menyukat atau

menentukan tahap pencapaian sesuatu tamadun.

iii. Redfield dalam bukunya Introduction to the Civilization of India: Changing

Dimensions of India Society and Culture menjelaskan bahawa tamadun

merupakan beberpa puncak pencapaian manusia sama seperti puncak-

puncak gunung di permukaan bumi ini.

iv. Darcy Riberio dalam bukunya The Civilised Society mentakrifkan tamadun

sebagai puncak pencapaian sesuatu masyarakat dalam proses

kemajuan.

v. Karl Wittfogel dalam bukunya Approaches to Asian Civilization

mendefinisikan tamadun sebagai ciri kebudayaan secara keseluruhan

daripada sesuatu negara.

vi. Arnold Toynbee dalam bukunya A Study of History menjelaskan bahawa

tamadun itu merupakan sejenis kebudayaan yang berkembang di kota.

Beliau menambah lagi tamadun ialah satu kumpulan pemikiran daripada

pelbagai manifestasi, orientasi yang berterusan, satu gaya kebudayaan

yang bertanggungjawab membentuk institusi politik, kesusasteraan,

agama dan moral.

vii. Will Deorant dalam bukunya History of Civilization mendefinisikan

tamadun sebagai satu sistem sosial yang menolong manusia dalam

mempertingkatkan kedudukan kebudayaan. Beliau menambah lagi

tamadun ialah sesuatu kemajuan atau ciptaan baharu yang dilahirkan oleh

sesuatu umat untuk menjadikan hidup mereka lebih tenteram dan selesa.

viii. A.S. Hornby dan E.C. Parnwell, dalam The Progressive English

Dictionary, menjelaskan bahawa tamadun membawa maksud

meningkatkan pencapaian hidup manusia daripada kemunduran kepada

kemajuan dalam bidang ilmu pemikiran, sains, teknologi, politik, moral dan

sebagainya.

Kesimpulan daripada keseluruhan pandangan sarjana barat berkaitan

dengan takrif tamadun boleh disimpulkan sebagai pencapaian manusia dalam

bidang kerohanian dan kebendaan yang berpusat di kota.

SARJANA ISLAM

Antara pendapat sarjana Islam yang sempat diketengahkan disini ialah:

i. Ibnu Khaldun dalam kitabnya al-Muqaddimah memperkenalkan dua

terminologi al-umran dan al-hadharah dalam abad ke-14 yang membawa

maksud sekumpulan manusia yang tinggal kekal di sesuatu tempat atau

kota atau wilayah dan tanah pertanian yang akhirnya merintis kemajuan,

kemakmuran dan pencapaian yang bersumberkan agama.

ii. Abu Nasir al-Farabi telah memperkenalkan istilah al-Madaniah.

Terminologi ini diambil daripada akar kata Madinag iaitu negara Islam

pertama yang diasaskan oleh Rasulullah s.a.w. Madaniah yang

digambarkan oleh al-Farabi ialah pencapaian umat Islam di kota yang

berasaskan wahyu iaitu akidah, syarak dan akhlak.

iii. Jurji Zaidan memperkenalkan terminologi at-tamaddundalam abad ke-19

yang terdapat dalam kitabnya Tarikh at-Tamaddun al-Islami, setebal 5

jilid. Ia merupakan pencapaian umat Islam yang berpusat di kota dalam

bidang kerohanian dan kebendaan yang berasaskan agama.

Takrif yang diberikan oleh sarjana Islam lebih tepat dan menyeluruh daripada

sarjana barat.Hal ini disebabkan sarjana barat kurang menekankan unsur

keagamaan sebagai asas dan sumber pembinaan sesuatu tamadun.Sedangkan

sarjana Islam menjadikan unsur agama sebagai asas dan sumber utama dalam

pembinaan dan pencapaian sesuatu tamadun.

Sesungguhnya tamadun Islam itu paling istimewa, mengatasi dan dibezakan

daripada tamadun yang lain dalam dua faktor iaitu sumbernya (al-Quran dan as-

Sunnah) dan asasnya (akidah, syarak dan akhlak).

Ciri-ciri Tamadun Islam

Antara ciri-ciri tamadun Islam ialah seperti berikut:

KOTA RAYA

Sememangnya kota raya menjadi ciri utama tamadun Islam. Buktinya Madinah

merupakan negara dan kota raya pertama Islam yang diasaskan sendiri oleh

Rasulullah s.a.w. Justeru itulah juga beberpa sarjana Islam menggunakan

terminologi al-madaniah untuk menggambarkan tentang tamadun Islam, Antara

mereka ialah Muhammad Farid Wajdi dalam kitabnya yang berjudul al-Madaniah

wa al-Islam (1899) dan Syeikh Muhammad Abduh dalam risalahnya “al-Islam wa

an-Nasraniah wa al-Ilm wa al-Madaniah” (Islam dan Kristian dalam bidang sains

dan tamadun).

PENDUDUK YANG RAMAI

Tidak syak lagi sesuatu tamadun itu tidak mungkin lahir tanpa kewujudan

penduduk yang ramai.Sebab itulah Ibnu Khldun menggunakan istilah al-

hadharah untuk menggambarkan tentang pengertian tamadun yang membawa

maksud kehadiran penduduk yang ramai.

SENI BINA

Seni bina merupakan ciri tamadun Islam yang penting. Seni bina merupakan

kayu ukur yang menentukan ketinggian sesuatu tamadun sama ada sebelum

atau selepas Islam. Justeru itulah juga terdapat sarjana Islam yang

menggunakan istilah al-bunyun yang membawa maksud bangunan yang

tersergam indah dan banyak latar seni bina untuk menggambarkan tentang

tamadun Islam.

Taj Mahal di India misalnya menjadi saksi nyata tentang keagungan dan

ketinggian pencapaian tamadun Islam. Sehingga ia diiktiraf oleh dunia sebagai

salah satu benda ajaib di atas muka bumi ini pada masa kini.

SAINS DAN ILMU PENGETAHUAN

Perkembangan sains, teknologi dan ilmu pengetahuan sebagai suatu ciri utama

tamadun Islam sukar dinafikan.Sehingga terdapat sarjana Islam yang

menggunakan terminologi ath-Thaqafah (ilmu pengetahuan) untuk

menggambarkan tentang kebesaran dan keunggulan tamadun Islam.

Bangsa yang menguasai sains, teknologi dan ilmu pengetahuan sejak

dahulu hingga kini merupakan bangsa yang menguasai dan memimpin

dunia.Pada zaman keagungan tamadun Islam iaitu zaman Bani Abasiyah, umat

Islam menguasai sains, teknologi dan ilmu pengetahuan.Sebab itulah mereka

menjadi pemimpin dunia.

Masyarakat barat di era siber, teknologi maklumat, teknologi digital dan

teknologi mkro menguasai dan menjadi pemimpin dunia kerana mereka

menguasai bidang sains, teknologi dan ilmu pengetahuan.

PERKEMBANGAN EKONOMI

Perkembangan ekonomi begitu penting sekali yang membantu kemajuan,

pembangunan dan pencapaian sesuatu tamadun.Perkembangan perindustrian,

perdagangan dan pertanian menjadi nadi yang membawa kepada kemakmuran

sesuatu tamadun.

Justeru itulah terdapat sarjana Islam yang menggunakan terminologi al-

umran (kemakmuran ekonomi) seperti Ibnu Khaldun untuk menggambarkan

keunggulan tamadun Islam.

KEAMANAN

Keamanan merupakan puncak daripada kehidupan yang dikuasai oleh undang-

undang, peraturan, tatasusila dan kesopananan atau adab yang dikuatkuasakan

oleh sebuah pemerintahan yang adil dan saksama.

Sehingga terdapat sarjana Islam yang menggunakan terminologi al-adab

atau peradaban untuk menggambarkan tentang kesejahteraan dan kebahagiaan

dalam tamadun Islam.Contohnya Muhammad Uthman el-Muhammady yang

memberi judul bukunya Peradaban Dalam Islam untuk melukiskan tentang

kemurnian tamadun Islam yang penuh dengan kesopanan, ketertiban, budi

bahasa dan tatasusila.

KESENIAN

Kesenian yang halus dan tulen adalah juga merupakan salah satu ciri tamadun

Islam. Kesenian yang paling agung ialah seni khat dan awan larat yang

menghasilkan bangunan-bangunan, kitab-kitab, alat-alat yang diperbuat daripada

tembikar, barang-barang kemas, perhiasan yang diperbuat daripada gading,

kaca, tenunan, wang syiling, lencana dan sebagainya.

Sesungguhnya tamadun Islam itu mempunyai ciri-cirinya yang tersendiri.

Semua ciri itu dibezakan daripada ciri tamadun selain daripada Islam kerana ia

mempunyai paksi yang kukuh iaitu akidah, syarak dan akhlak. Juga sumber yang

mantap dan lumyan iaitu al-Quran dan as-Sunnah.

Objektif Tamadun Islam

Hubungan Manusia Dengan Allah s.w.t (Hablumminallah)

Ia merupakan cara bagaimana manusia itu dapat mengenal Allah swt yang

dikenali dengan enam rukun Iman dan cara manusia berhubung dengan Allah

swt pula dikenali dengan rukun Islam yang lima.

Keimanan mempunyai unsur kekuatan yang mencukupi untuk mengubah

individu dan umat menjadi individu dan umat yang berjiwa besar.Contohnya,

masyarakat Arab Jahiliah yang dahulunya buta huruf yang hidup dalam keadaan

mundur, muncul sebagai satu bangsa penakluk, pemerintah dan perancang

tamadun yang agung.Imanlah yang bertanggungjawab melakukan kesemuanya

ini kerana segala tingkah-laku, penguasaan ilmu pengetahuan dan daya reka

umat Islam tidak dapat dipisahkan dari keimanan yang mereka hayati.

Keimananlah yang bertanggungjawab membebaskan jiwa manusia dari

pengaruh kebendaaan dan nafsu.Segala daya usahanya diniatkan untuk

memperoleh keredhaan Allah swt. Contohnya, keimananlah yang menyebabkan

Abu Bakar al-Sidiq, Uthman bin Affan, dan para sahabat yang lain

mensedekahkan segala hartanya ke jalan Allah swt setiap kalinya berlaku

peperangan antara umat Islam dengan musyrikin Mekah. Keimanan jugalah

menyebabkan banyak para sahabat yang berkesanggupan untuk menyeberangi

padang pasir dan lautan luas ke seluruh pelusuk dunia untuk menyebarkan

islam. Keimananlah juga yang menyebabkan para sahabat yang sanggup

mengorbankan nyawa untuk menegakkan kalimah Allah swt.

Orang yang beriman sentiasa berada dalam keadaan aman dan bahagia.

Mereka sentiasa mengingati Allah swt sama ada dalam kesenangan atau

kesusahan. Apabila dianugerahkan kenikmatan dari Allah swt, mereka bersyukur

dan membelanjakan hartanya pada jalan Allah swt.Sebaliknya, jika ditimpa

kemalangan atau kedukaan, mereka akan bersabar dan rela dengan qada’ dan

qadar Allah swt.Hal ini amat berbeza dengan mereka yang tidak beriman.Apabila

mreka memperoleh kenikmatan, mereka bergembira sehingga melakukan

maksiat, tetapi apabila ditimpa kecelakaan mereka tidak sabar lalu membunuh

diri. Contohnya, di Jerman Barat dilaporkan pada tahun 1974, terdapat 10,000

kes bunuh diri kerana kekecewaan masyarakat Barat dengan tamadun

kebendaan (Sayid Mujtaba, 1974).

Pelaksanaan lima rukun Islam mempengaruhi diri individu muslim untuk

mengiktiraf secara sukarela kewujudan dan keesaan Allah swt itu sendiri.

Pelaksanaan rukun islam sekaligus berfungsi sebagai lambang pengakuan diri

seorang tentang kewujudan Allah swt. Keupayaan seseorang melaksanakan lima

rukun islam membuktikan tentang ketinggian iman dan daya kegigihan yang

tinggi untuk mematuhi, menyembah dan menyerahkan diri kepada Allah swt.

Pelaksanaan rukun Islam juga melambangkan kejayaan seseorang membesar

dan mengagungkan Allah swt yang diakui sebagai pencipta dirinya

sendiri.Pengagungan manusia kepada Allah swt juga melambangkan

perendahan diri seseorang apabila berhadapan dengan fenomena kebesaran

Allah swt.

Perasaan ini akhirnya berjaya membentuk peribadi musim yang warak,

tawaduk dan merendah diri, bukan sahaja terhadap Allah swt malah apabila

berhadapan dengan makhluk ciptaan-Nya. Perasaan riak, sombong, takabur,

dengki dan sebagainya adalah sifat-sifat yang tidak tercatat dalam senarai sifat-

sifat individu muslim. Malah sifat beriman, bertakwa dan beramal soleh sentiasa

mewarnai, menjiwai dan menghayati jiwa dan jasadnya sehingga tidak ada

sesuatu dalam kehidupannya yang terlepas daripada perasaan merendah diri

kepada Allah swt.

Melahirkan kesedaran dan keinsafan diri manusia akan betapa besarnya

nikmat yang dianugerahkan Allah swt kepada manusia. Keadaan ini

dilambangkan dalam bentuk kesyukuran.Sebagai seorang yang bersyukur pasti

sentiasa berasa puas hati dengan segala anugerah Allah swt yang diberikan

kepadanya. Hatinya sungguh rela dan bahagia dengan kurniaan Allah swt.

Segala nikmat yang diberikan oleh Allah swt sama ada dalam bentuk

kesempurnaan tubuh badan, harta benda dan sebagainya dipergunakan

sebaiknya untuk mendapatkan keredhaan Allah swt. Sebagai seorang yang

mengeluarkan zakat malah rela pula membelanjakannya ke jalan Allah swt.

Rukun Islam mencetuskan sifat ihsan di dalam diri seseorang.Dengan ini,

lahirlah kesedaran dan dan keinsafan tentang kehadiran kekuasaan Allah swt

pada setiap masa dan setiap tempat.Segala laku perbuatannya dirasakan

sebagai berada di dalam cermin terang yang sentiasa diawasi di bawah

pemerhatian Allah swt. Sifat ihsan ini penting untuk melahirkan individu muslim

yang sentiasa bertakwa kepada Allah swt tanpa mengira masa dan tempat.

Malahirkan individu yang sentiasa bertawakal kepada Allah swt.Setiap

kegiatannya sentiasa diserah kepada Allah swt sehingga tiada sesuatu yang

menakutkan atau menggentarkannya apabila bertindak untuk menegakkan

kalimah Allah swt.Ia sanggup mempertaruhkan jiwa dan raganya demi

menegakkan kalimah Allah swt.

Hubungan Manusia Dengan Manusia (Hablumminannas)

Setiap manusia diwajibkan mematuhi segala titah perintah Allah swt dan

meninggalkan segala laranganNya apabila berhubungan antara satu dengan

yang lain. Hal ini disebabkan tidak ada manusia yang boleh hidup bersendirian.

Justeru itu, pematuhan perundangan ciptaan Allah swt yang mengatur cara

bagaimana manusia itu berinteraksi di antara satu dengan yang lain dalam

bentuk kekeluargaan, jiran, masyarakat, negara, ekonomi, kebudayaan,

pendidikan dan seumpamanya adalah termasuk dalam hubungan manusia

dengan manusia.

Pematuhan syarak amat besar ertinya ke arah pembentukan masyarakat

dan tamadun khalifah Allah swt di atas muka bumi ini.kesempurnaan masyarakat

hanya dapat disempurnakan dengan adanya tolong-menolong, kerjasama dan

perpaduan. Hal ini dapat diselaraskan melalui adanya undang-undang atau

syariat.Undang-undang menentukan hak setiap anggota masyarakat dan

terselamat daripada pencerobohan.

Hubungan Manusia Dengan Alam

Hubungan manusia dengan alam juga merupakan matlamat tamadun dan

peradaban Islam. Allah swt telah memperundangkan cara bagaimana manusia

seharusnya bertingkah laku apabila berhubungan dengan alam sekitarnya. Hal

ini penting kerana segala yang berlaku di daratan dan lautan semuanya dijadikan

untuk kepentingan dan kebahagiaan manusia sejagat.Dengan penganugerahan

akal pula manusia digalakkan olaeh Allah swt untuk menguasai dan menerokai

angkasa lepas, menyelami dasar lautan dalam dan mencari gali di perut bumi

untuk mengambil faedah dan mengetahui rahsia alam. Hal ini adalah kea rah

peningkatan keimanan kepada Allah swt dan tamadun manusia untuk

kepentingan manusia sejagat. Ini dijelaskan oleh Allah swt di dalam al-Quran

yang bermaksud:

“Allah swt yangmenjadikan langit dan bumi dan Dia menurunkan air

dari langit, maka Dia mengeluarkan dengannya buah-buahan yang

menjadi rezki bagi kamu. Dan Dia memudahkan bagi kamu kapal

bagi kamu berjalan di lautan dengan ketentuan daripadaNya dan

dimudahkan untuk kamu sungai-sungai, disediakan malam dan

siang dan Dia membawa datang kepada kamu segala sesuatu

yang kamu mohon daripadaNya”.

Perundangan yang digubal oleh Allah swt dalam kontek hubungan

manusia dengan alam sekitar mempengaruhi manusia dalam dua perkara

berikut: (Mustafa Haji Daud, 1991)

1. Supaya manusia sentiasa ingat dan bersyukur kepada Allah swt apabila ia

dikurniakan pangkat, kebesaran dan harta kekayaan.

2. Supaya kesemuanya dipergunakan sebaik mungkin bagi memperolehi

keredhaan Allah swt.

Dari segi pelaksanaannya, sejarah telah membuktikan tamadun Islam telah

berjaya menyempurnakan keperluan masyarakat manusia untuk mencapai

kebahagiaan. Keadilan meluas di dalam semua bidang sama ada politik,

ekonomi, pentadiran, pendidikan, kebudayaan, perundangan dan sebagainya.

Contohnya, pada zaman Umar bin al-Khattab dan Umar bin Abdul Aziz, tidak ada

fakir miskin yang dapat diberikan wang zakat dari Baitulmal.

Minggu 2.

SOALAN: MENGAPAKAH TAMADUN ISLAM BERPANDUKAN AL-QURAN/

AS-SUNNAH/ AKAL/ PENEMUAN & CIPTAAN BARU/ PENYEMPURNAAN

SEMULASUMBER TAMADUN ISLAM

Tamadun Islam mempunyai sumber yang amat kukuh, mantap dan lumAyan

sekali seperti berikut:

Wahyu

Wahyu yang menjadi sumber tamadun Islam itu pula terbahagi kepada dua iaitu

al-Quran dan as-Sunnah.

AL-QURAN

Keungguluan al-Quran sebagai sumber tamadun Islam dapat dilihat daripada

sudut berikut:

Kesasihan dan Keterpeliharaan

Kesasihan dan keterpeliharaan al-Quran telah disamin sendiri oleh Allah S.W.T

sejak ia diturunkan hingga hari kiamat nanti. Ia terpelihara daripada sebarang

penyelewengan sama ada yang dilakukan oleh manusia atau jin. Hal ini

dijelaskan oleh Allah S.W.T dalam ayat, terjemahannya:

“Sesungguhnya Kamilah yang menurunkan al-Quran dan

sesungguhnya Kami benar-benar memeliharanya”.

(Surah al-Hijr 15:9)

Kesahihan, ketulenan dan keterpeliharaan al-Quran merupakan salah

satu daripada ciri yang menjadikannya sebagai sebesar-sebesar mukjizat yang

pernah diturunkan ke muka bumi ini.

Keindahan Bahasanya

Keindahan bahasa al-Quran juga merupakan salah satu ciri

keunggulannya.Antara kemukjizatan bahasa al-Quran yang terpenting ialah

daripada segi balaghanya (retorika) yang mengagumkan sasterawan Arab

Jahiliah yang begitu mahir dengan balagha.Malah melumpuhkan keanggunan

dan kepakaran dalam bahasa kesusasteraan.

Mereka gagal untuk membawa walaupun satu ayat yang dapat

menandingi keindahan bahasa al-Quran apatah lagi untuk mengatasinya sejak

ia diturunkan hingga hari ini. Al-Walid bin Mughirah salah seorang sasterwan

Arab Jahiliah yang terkenal kejaguhannya apabila mendengar alunan al-Quran

berkata:

“Sungguh indah sekali pertuturan ini sungguh terpikat aku

kepadanya! Puncaknya penuh buah, akarnya penuh air. Dia

tetap di atas, tidak akan diatasi oleh yang lain”.

Keluasan dan Kedalaman Ilmiahnya

Perkembangan dan penemuan baharu dalam bidang ilmiah yang diterokai oleh

manusia sama ada di kalangan orang Islam sendiri atau daripada tamadun lain

tidak satu pun terlepas daripada jangkauan al-Quran yang belum diurai oleh

manusia. Seperti mana yang diriwayatkan oleh Ibnu Jarir dan Ibnu Hatim

daripada Imam Syafie bahawa beliau telah berkata:

“Telah diturunkan dalam kitab suci al-Quran setiap ilmu

dan diterangkan padanya akan segala-galanya tetapi

ilmu pengetahuan kita tidak tercapai kepada segala

hakikat yang dijelaskan oleh al-Quran”.

Kejiwaan

Al-Quran juga merupakan mukjizat daripada segi kejiwaan atau nafsiah.Hal ini

berpunca daripada keupayaan dan kejayaannya menguasai manusia untuk

menyampaikan risalah akidah, syarak dan akhlak. Setiap ajaran yang hendak

disampaikan, al-Quran berusaha mempengaruhi dan menguasai jiwa umat

Islam sehingga dengan segala senang hati, insaf dan sedar menerima

ajarannya.Jiwa manusia sememangnya daripada segi fitrah mudah menerima

kebenaran.Hakikat inilah yang dipergunakan oleh al-Quran.

Sesungguhnya keunggulan al-Quran sebagai sumber tamadun Islam yang

utama merupakan sesuatu yang sukar untuk dipertikaikan.Tidak syak lagi

keunggulannya berpunca daripada tarafnya sebagai wahyu dan mukjizat yang

terbesar dan kekal hingga hari kiamat sebagai sumber pembinaan tamadun

Islam buat selama-lamanya.

AS-SUNNAH

As-Sunnah sebagai wahyu kedua di samping al-Quran juga merupakan sumber

tamadun Islam yang penting. Kepentingannya boleh dilihat dari segi fungsinya

seperti yang berikut:

Penjelas al-Quran

Al-Quran sifatnya umum, prinsip, konsepsi dan menyeluruh.Justeru itu, as-

Sunnah diperlukan bagi menghuraikan prinsip dan konsep umum dan

menyeluruh daripada al-Quran. Hal ini diakui oleh Allah S.W.T sendiri dalam

ayat, terjemahannya:

“Dan Kami turunkan kepadamu al-Quran agar kamu

menerangkan kepada umat manusia apa yang telah

diturunkan kepada mereka dan supaya mereka

memikirkannya”. (Surah an-Nahl 16:44)

Memperkukuhkan al-Quran

Dengan huraian dan penjelasan yang dilakukan oleh as-Sunnah terhadap al-

Quran, sekali gus ia berfungsi sebagai pengukuh al-Quran, sehingga ia menjadi

lebih mantap dan unggul.

Pentafsir al-Quran

Ayat-ayat al-Quran kebanyakkannya berbentuk umum dan mutlak.Ia

memerlukan penafsiran daripada Rasulullah s.a.w. Tanpa pentafsiran itu,

sukarlah bagi umat Islam untuk memahami. Dalam hal ini, as-Sunnah berfungsi

dalam empat bentuk:

a) Mentafsirkan hal yang umum seperti cara melaksanakan ibadat

sembahyang, zakat, haji dan lain-lain.

b) Membataskan hukum yang belum ditetapkan batasnya oleh al-Quran.

c) Mengkhususkan sesuatu hukum yang umum.

d) Menjelaskan hukum yang masih rumit.

Oleh kerana sifat al-Quran itu bersifat umum, prinsip, konsepsi dan

menyeluruh, ada hukum cabang atau kecil yang tidak disentuh oleh al-

Quran.Ketika itulah as-Sunnah memainkan peranannya sebagai penambah

hukum al-Quran.Contohnya ialah anak binatang yang masih di dalam kandungan

ibunya.Bagaimanakah kedudukannya jika ibunya disembelih seperti lembu?

Rasulullah s.a.w menjelaskannya seperti berikut:

“Sembelihan janin (anak di dalam kandungan) mengikut sembelihan ibunya.”

Hadith ini menambah hukum al-Quran yang menghalalkan sembelihan

binatang ternakan iaitu anak yang masih berada di dalam kandungan ibunya

sebagai halal dimakan apabila ibunya disembelih mengikut syarak.

Tidak syak lagi as-Sunnah menjadi sumber kedua pembinaan tamadun Islam

selepas al-Quran.Ia berkaitan dengan akidah, syarak dan akhlak yang menjadi

asas tamadun Islam. Ia juga menunjukkan dalam bentuk nyata cara

pembentukkan sahsiah muslim, pembentukan keluarga bahagia, pembentukan

masyarakat yang bersatu padu, membentuk negara yang makmur, megatur

kegiatan ekonomi yang menjamin kesejahteraan sejagat, mengembangkan ilmu

terutama ilmu sains, mementingkan teknologi canggih dan kesenian yang dapat

mempertingkatkan keimanan, ketakwaan dan amal soleh yang membawa

kepada kesejahteraan dan kebahagiaan manusia sejagat.

AKAL/PEMIKIRAN

Akal/ pemikiran merupakan sumber pembinaan tamadun Islam selepas wahyu.

Akal mempunyai potensid an fungsi yang amat besar dalam menggarap ilmu

pengetahuan, berfikir dan mengambil pengajaran. Hal ini dijelaskan oleh Allah

S.W.T dalam ayat, terjemahannya:

“Sesungguhnya, dalam penciptaan langit dan bumi, silih bergantinya

malam dan siang, bahtera yang belayar di laut membawa apa yang

berguna bagi manusia dan apa yang Allah turunkan dari langit berupa

air.Lalu dengan ait itu Dia hidupkan bumi sesudah mati (keringnya) dan

disebarkan di bumi itu segala jenis haiwan dalam peredaran angin dan

awan yang dikendalikan di antara langit dan bumi.Sesungguhnya

(terdapat) tanda-tanda keesaan dan kebesaran Allah bagi kaum yang

memikirkannya”. (Surah al-Baqarah 2:164)

Perkataan akal (al-aql) dalam bahasa Arab membawa maksud kebolehan

memahami, menegah daripada yang terlarang dan keji. Dalam bahasa Inggeris

ia dikenali sebagai mindyang membawa maksud hati, menitikberatkan dan awas

atau berhati-hati.

Akal mempunyai cirinya yang tersendiri iaitu kebolehan mengamati

sesuatu yang bermakna, menerangkan dan menggambarkan sebab dan akibat

sesuatu. Akal juga mempunyai fungsi yang besar.Antara fungsi akal ialah berfikir

berasaskan kepada pengamatan dan kefahaman, membuat keputusan atau

pertimbangan, mereka cipta, berkreativiti dan berinovasi yang bersumberkan

bakat semula jadi dan keupayaan manusia.

Hanya segelintir manusia yang mempunyai keupayaan akal yang luar

biasa dikenali sebagai genius sama ada di kalangan umat Islam seperti Ibnu

Khaldun atau bukan muslim. Mereka menjadi tunggak pembinaan dan

pencapaian tamdun manusia.

Potensi akal untuk diperkembangkan melalui pendidikan amt besar

sekali.Intelek seseorang boleh diperkembangkan lagi melalui pembelajaran,

pembacaan, penelitian, perbincangan dan penyelidikan.Mereka yang telah

berkembang inteleknya ialah seperti mereka yang berupaya cipya seribu satu

alat teknologi canggih, mikro dan tinggi di sepanjang sejarah tamadun

manusia.Itulah puncak tamadun.

Namun demikian, potensi akal jika tidak dibimbing oleh wahyu ia boleh

merosak dan memusnahkan tamadun manusia apabila kal digunakan untuk

mereka cipta alat teknologi yang boleh merosakkan keselamatan agama, akal,

amruah, keturunan, tubuh badan dan harta benda.

PENEMUAN

Dengan akal atau pemikiran, manusia berupaya, menjalankan penyelidikan,

penjelajahan dan penerokaan seluruh alam nyata dari bumi hinggalah angkasa

lepas.Mereka menemui planet yang beratus ribu jumlahnya.Penyelidikkan juga

dilakukan di bumi terhadap kehidupan manusia, haiwan, tumbuh-tumbuhan dan

sebagainya.Ia menghasilkan pelbagai penemuan. Penemuan itu tidak lain dan

tidak bukan penemuan terhadap sunnatullah atau undang-undang ciptaan Allah

S.W.T yang mengatur dan menguasai perjalanan alam yang dikenali oleh saintis

barat sebagai the law of nature. Hal ini dijelaskan oleh Allah S.W.T dalam ayat,

terjemahannya:

“Dialah yang tidak ada Tuhan malainkan Dia. Yang menguasai (sekalian

alam). Yang Maha Suci, Yang Maha Selamat Sejahtera (daripada segala

kekurangan). Yang melempahkan keamanan, Yang Maha Pengawal serta

Pengawas, Yang Maha Berkuasa, Yang Maha Kuat, yang melengkapi

segala kebesaran-Nya.Maha Suci Allah daripada segala yang mereka

sekutukann dengan-Nya.Dialah yang menciptakan sekalian makhluk,

yang mengadakan (daripada tiada kepada ada), yang membentuk rupa

(makhluk-makhluk-Nya menurut yang dikehendaki-Nya).Bagi-Nya nama-

nama yang sebaik-baiknya dan semulia-mulia, bertasbih kepada-Nya

segala yang ada di langit dan di bumi dan Dialah yang tidak ada tolok

bandingnya, lagi amat bijaksana”. (Surah al-Hasyr 59:23-24)

PENCIPTAAN

Allah S.W.T juga menganugerahkan kepada setiap manusia dengan bakat

tertentu.Dengan bakat itu, sesetengah manusia berupaya melakukan pelbagai

ciptaan di sepanjang sejarah. Umat Islam menghasilkan pelbagai ciptaan yang

berasaskan akidah, syarak dan akhlak dan bersumberkan al-Quran dan as-

Sunnah seperti teknologi pelayaran, teknologi penyelidikan angkasa lepas

(falak), teknologi pertanian, teknologi pengairan, teknologi timbang-menimbang

dan sukat-menyukat, teknologi perubatan dan sebaginya.

Kreativiti umat Islam meliputi penghasilan baharu dalam bidang sains,

pelbagai teknologi seperti teknologi perubatan, teknologi pertanian, teknologi

perindustrian, teknologi penyelidikan angkasa lepas (falak), teknologi makanan,

teknologi seni bina, teknologi ukiran, teknologi seramik dan sebagainya.

Islam selanjutnya membezakan antara kreativiti manusia daripada

kreativiti Allah S.W.T. Kreativiti Allah S.W.T adalah mutlak iaitu menjadikan

sesuatu daripada tiada. Ia menjadikan alam dan segala isi kandungannya

sedangkan manusia mengubahsuai ciptaan Tuhan kepada suatu bentu baharu.

Contohnya dalam seni bina. Umat Islam hanya mengambil bahan-bahan

binaan ciptaan Tuhan seperti batu, kayu, besi dan lain-lainnya yang dicantum

menjadi bangunan. Daya kreativiti atau pemikiran manusia itu selanjutnya

merupakan anugerah Allah S.W.T juga, bukan ciptaan manusia.Allah S.W.T

berkuasa bila-bila masa untuk mengambilnya kembali.

Islam mengakui kewujudan perbezaan tahap kreativiti di kalangan

manusia.Ada yang lebih kreatif dan ada yang kurang.Hal ini sengaja dijadikan

oleh Allah S.W.T untuk menguji dan menyaring siapakah yang beriman dan

siapakah pula yang kufur. Juga agar manusia sentiasa tolong-menolong,

bekerjasama, kasih-mengasihi, hormat-menghormati dan bersatu-padu.

Yang lebih kreatif membantu golongan yang kurang kreatif daripada segi

idea dan hasil kreativitinya. Yang kurang kreatif pula menghargainya dan

memberikan pertolongan dalam kadar keupayaan masing-masing seperti tenaga

dan sebagainya. Lahirlah masyarakat Islam yang aman, damai dan bahagia.

PENGUBAHSUAIAN DAN PENYEMPURNAAN SEMULA

Pengubahsuaian dan penyempurnaan semula merupakan sumber terakhir

tamadun Islam.Contohnya setelah wilayah Islam berkembang luas, umat Isalm

terdedah kepada pelbagai tamadun asing yang tidak kurang tinggi mutunya

seperti tamadun Rom dan Parsi.Mereka telah mencapai pencapaian yang tinggi

contohnya dalam bidang sains, perubatan, seni bina, pengurusan dan

pentadbiran.

Umat Islam tiada pilihan melainkan mempelajari dan menguasai

pencapaian mereka itu.Selepas itu, mereka melakukan pengubahsuaian dan

penyempurnaan semula agar sesuai dengan akidah, syarak dan akhlak

Islam.Contohnya ialah seni bina. Umat Islam telah melakukan pengubahsuaian

dan penyempurnaan semula seni bina Rom dan Parsi untuk tiga tujuan:

i. Imarah ad-Diniah iaitu tempat-tempat ibadat seperti masjid.

ii. Imarah al-Harbiyah iaitu bangunan ketenteraan termasuk kubu, kota dan

kem tentera.

iii. Imarah al-Madaniah iaitu bagunan awam seperti jabatan kerajaan, pusat

perniagaan, perindustrian, pelabuhan dan istana.

Sesungguhnya, sumber tamadun Islam itu begitu unggul sekali.Akal,

pemikiran, penciptaan, pengubahsuaian dan penyempurnaan semula dibimbing

dan diperkukuhkan oleh wahyu daripada Allah S.W.T iaitu al-Quran dan as-

Sunnah.

Minggu 3.

Soalan: Apakah kepentingan wujudnya interaksi positif dan negatif antara

pelbagai tamadun

Sepanjang arus perkembangan tamadun-tamadun dunia sama ada tamadun

Mesopotomia, Babylon, Mesir, Yunani, India, China sehinggalah kepada

tamadun Islam dan Barat, wujud pertalian antara mereka sama ada pada

peringkat awal, pertengahan ataupun akhir, sama ada sedikit ataupun banyak

dan sama ada secara terancang ataupun kebetulan sebagai suatu perhubungan

yang normal antara manusia bagi memenuhi kehendak-kehendak yang tidak

terbatas yang wujud sepanjang sejarah kehidupan manusia.

Hasil perhubungan tersebut banyak menyumbang kepada kemajuan

peradaban manusia pada hari ini.suatu perkara yang perlu diingatkan ialah

kebangkitan setiap tamadun dunia itu mewakili peradaban, idea, nilai dan

falasafah yang pelbagai dan kedangkala berbeza antara satu sama lain.

Perbezaan-perbezaan yang tidak boleh dikompromikan itu kadangkala dapat

membawa kepada pergeseran yang mencetuskan konflik serta membawa

implikasi negatif mahupun positif sewaktu berinteraksi.

3.1 Kesan Positif Interaksi antara Tamadun

Antara kesan positif yang telah tercapai hasil daripada interaksi antara tamadun

ialah pemberian perlindungan, keamanan dan kestabilan, contohnya Tamadun

Islam dengan Yahudi Arab dalam Perlembagaan Madinah di Zaman Nabi

Muhammad s.a.w. Empayar Umaiyah dan Abbasiyah memberi perlindungan

keamanan dan kemakmuran kepada semua rakyatnya tanpa mengira agama,

bangsa dan budaya.

Interaksi antara Tamadun India dengan China telah memungkinkan

penyebaran agama Buddha, seni mempertahankan diri, teknologi pengeluaran

gula daripada tebu, astronomi dan kesusasteraan India dikembangkan di negara

China.Sebaliknya, pengetahuan membuat kertas, bahan letupan dan

penggunaan kompas dari Tamadun China dapa dipelajari oleh Tamadun India.

Sementara itu, interaksi antara pedagang Arab-Parsi dengan Negara

China telah mengembangkan perdagangan dan ekonomi.Lebih daripada itu,

ramai pedagang Arab telah menetap di Negara China dan berkhawin dengan

wanita tempatan. Pada zaman pekerintahan Dinasti Tang, Sung, Yuan dan Ming,

telah muncul beberapa orang tokoh pemimpin Islam dalam pemerintahan

Negara China. Ini telah memungkinkan penyebaran Islam dengan lebih meluas

dan kewujudan komuniti Islam di Negara China.

Interaksi antara Tamadun China dengan tamadun Melayu telah

melibatkan kemajuan dalam teknologi dan kebendaan, tetapi tidak mengubah

pemikiran beragama.Barangan dan perdagangan seperti gula, sutera, tembikar

dan logam datangnya dari Tamadun China.Hubungan diplomatik Negara China

dengan Melayu juga semakin berkembang khususnya pada zaman Dinasti Yuan

dan Ming serta Kesultanan Melayu Melaka.

Hubungan Tamadun China dengan Tamadun Jepun juga telah membawa

kesan yang amat positif di mana Negara China telah membantu masyarakat

Jepun dalam aspek falsafah dan agama, kesusateraan, pertanian dan

penggunaan logam.

3.2 Kesan Negatif Interaksi antara Tamadun

Di samping kesan-kesan positif, pertembungan antara tamadun juga telah

mendatangkan beberapa kesan negatif.Antaranya ialah penduduk Kristian

Eropah telah membunuh orang Yahudi secara beramai-ramai pada abad ke-9,

ke-18 dan Perang Dunia Kedua.Ini disebabkan faktor agama, falsafah,

ketidakseimbangan ekonomi dan sosial.

Pada Zaman Pertengahan di Eropah, telah berlaku Peran Salib antara

orang Islam dengan penganut agama Kristian kerana tindakan agresif pemimpin

Kristian dan faktor lain termasuk politik, ekonomi dan sosial. Begitu juga dengan

kes di India, di mana penganut Islam dan Hindu sering berperang dan

berbunuhan.

Hubungan anatara tamadun India dengan Tamadun China juga

bermasalah, di mana pada peringkat awal perkembangan agama Buddha di

Negara China, ia mendapat tentangan hebat daripada penganut Confucious.

Para sami Buddha telah ditangkap, dipenjarakan dan kuil-kuil Buddha telah

dimusnahkan.

Hubungan antara Tamadun Islam dengan Tamadun China juga

bermasalah, contohnya pada tahun 751 M, di mana panglima Ziyad bin Salleh

telah menyerang Negara China sedangkan pada masa itu hubungan baik wujud

antara Empaya Abbassiyah dengan Dinasti Tang. Masalah cemburu dengan

kemakmuran orang Islam di Negara China pada zaman Dinasti Han dan

masalah perbezaan agama juga menyebabkan berlaku pemberontakan dan

penghijrahan orang Islam Cina ke Asia Tenggara.

Setiap tamadun dalam sejarah manusia mengalami zaman kemerosotan

masing-masing.Menurut pendapat Ibnu Khaldun, kemerosotan sesebuah

tamadun disebabkan putaran sejarah. Pada awalnya, ia berjaya kerana

mengamalkan nilai-nilai murni, tetapi selepas mencapai kejayaan, nilai-nilai

tersebut merosot keran limpah kemewahan dan penyelewengan.

Minggu 4.

SOALAN: JELASKAN NILAI-NILAI UNIVERSAL ANTARA TAMADUN

4.1 Institusi Keluarga dan Komuniti

TAMADUN ISLAM

Tamadun Islam yang berasaskan ajaran al-Quran memberi kepentingan

dalam hubungan kekeluargaan.

Hubungan anak-anak dengan ibu bapa berasaskan kepada hak dan

tanggungjawab.

Islam menegaskan hak terhadap anak mestilah dilaksanakan sejak anak

itu di dalam kandungan.

Ibu bapa bertanggungjawab memberi pendidikan yang sempurna kepada

anak-anak-merangkumi pendidikan agama dan kemahiran.

Anak-anak tidak boleh menderhaka terhadap ibu bapa kerana keredhaan

Allah terletak pada keredhaan ibu bapa.

Konsep keadilan menjadi asas di dalam sistem keluarga Islam.

TAMADUN CHINA

Keluarga merupakan unit asas dalam tamadun China.

Ajaran Confucius menjadi asas kepada tamadun China - mementingkan

hubungan kasih sayang dan hierarki kuasa.

Konsep ‘li’ menekankan 5 jalinan hubungan sesama manusia:-

i. Hubungan maharaja dengan rakyat.

ii. Hubungan bapa dengan anak.

iii. Hubungan abang dengan adik

iv. Hubungan suami dengan isteri

v. Hubungan kawan dengan kawan

Anak-anak tidak boleh menderhaka kepada kedua ibu bapa.

Konsep ketaatan yang kental kepada ibu bapa menyebabkan masyarakat

cina mengadakan upacara mengingati nenek moyang-bertujuan

mengucapkan terima kasih dan menunjukkan ketaatan kepada nenek

moyang dan ibu bapa yang telah meninggal.

TAMADUN INDIA

Unit keluarga penting dalam tamadun India.

Pembinaan keluarga mempunyai matlamat untuk membentuk sistem

sokongan yang berbentuk fizikal dan kerohanian, di samping menjadi

penerus zuriat.

Keluarga bersama ialah bentuk yang paling menonjol dalam sistem

kekeluargaan India.

Walaupun hubungan darah yang dikira daripada anggota lelaki daripada

keluarga yang sama merupakan asas ikatan kekeluargaan tetapi yang

lebih penting ialah ikatan yang didasarkan oleh perasaan kasih sayang

dan rasa hormat.

4.2 Komuniti

TAMADUN ISLAM

Komuniti atau masyarakat adalah unit yang penting dalam tamadun Islam.

Ikatan sesama anggota komuniti tidak hanya ditentukan oleh hubungan

kekerabatan, malah hubungan sesama agama(ukhwah) dan hubungan

sesama manusia yang merangkumi hubungan orang Islam dengan jiran

yang bukan Islam.

Tamadun Islam menggariskan hak dan tanggungjawab individu Islam

terhadap jirannya dan peringkat-peringkat ikatannya dengan jiran

tersebut.

Asas hubungan individu dalam Islam:

i. Ikatan kekerabatan

ii. Persamaan agama

iii. Ikatan kemanusiaan

Hubungan sesama anggota masyarakat berasaskan konsep egalitarian

bermaksud sama rata.

Dalam pengertian sebenar ajaran Islam, tidak wujud sistem kelas dalam

masyarakat - tidak membezakan kdudukan lelaki dan wanita.

Konsep sama rata wanita dalam Islam ialah berdasarkan konsep keadilan.

Ini bermakna fungsi dan peranan wanita adalah merangkumi bidang

pekerjaan yang sesuai dengan sifat kewanitaan dan fizikalnya.

TAMADUN CINA

Pembentukan komuniti cina banyak dipengaruhi oleh sistem kekeluargaan

masyarakat cina - Kuasa lelaki dan bapa.

Sistem kekerabatan berasaskan hubungan darah.

Sistem kelas dalam komuniti ditentukan oleh tahap pendidikan dan

kemahiran.

TAMADUN INDIA

Berbeza daripada tamadun lain, komuniti dalam tamadun India mempunyai

peraturan yang ketat.

Sistem sosial dan komuniti berasaskan sistem kasta.

Penentuan kasta seseorang adala secara ascribed iaitu diwarisi daripada

nenek moyang.

Sistem kasta turut menentukan jenis pekerjaan yang boleh dilakukan dan

layanan yang patut diberikan kepada individu tersebut.

Sistem kasta mempengaruhi semua aktiviti kehidupan dalam komuniti.

Konsep dharma ditekankan dalam hubungan sesama anggota

masyarakat.

Dharma menggariskan fungsi dan peraturan bagi menentukan apa yang

harus dilakukan oleh setiap anggota.

Minggu 5.

SOALAN: NYATAKAN SUMBANGAN-SUMBANGAN TOKOH-TOKOH ISLAM

TERHADAP PEMBANGUNAN TAMADUN ISLAM

Ibnu Sina (370-428 Hijrah/980-1037 Masihi)

Nama penuh beliau ialah Abu Ali al-Hassain Ibnu Abdullah.Beliau dilahirkan di

kampung Afsyara, Bukhara, Asia Tengah.Beliau menjadi doktor perubatan ketika

masih berumur 17 tahun. Beliau lebih dikenali sebagai Avicenna di barat.

Namanya dalam bidang ilmu perubatan begitu menonjol sekali dama ada

di dunia Islam atau di barat.Sebenarnya beliau juga merupakan seorang ahli

falsafah Islam yang ulung.Dalam bidang perubatan beliau diakaui sebagai ketua

para doktor Muslim.Antara karya agung beliau ialah al-Qanun fi at-Tabib.Buku ini

diterjemahkan ke dalam bahasa-bahasa Eropah. Menjelang abad ke-15 ia telah

diterjemahkan ke dalam 15 bahasa. Antaranya ialah yang diberi judul Perspects

of Medicine yang diterbitkan pada tahun 1593 di Rom.

Ia telah dijadikan buku rujuka utama bidang perubatan di Eropah

menjelang abad ke-17. Ia telah diulang cetak beberpa kali hingga menjelang

abad ke-19 sebagai bukti keunggulan karangan beliau. Beliau muncul sebagai

seorang doktor yang termasyhur apabila berjaya mengubati penyakit Raja Noah,

Bani Samaniah ketika berumur 21 tahun.Dilantik menjadi doktor peribadi di

beberpa istana seperti Gurgan, Hamadan dan Isfahan.

Remedies of the Heart juga merupakan buku perubatan yang tidak kurang

unggulnya.Ia mengandungi huraian berkaitan dengan 760 jenis penyakit dan

cara pengubatannya. Beliau juga merupakan antara sarjana Islam yang begitu

profilik dalam penghasilan karya yang meliputi banyak bidang seperti ilmu

agama, metafizik, falsafah, astronomi dan ilmu bahasa (filologi) di samping ilmu

perubatan. Justeru itulah beberapa jumlah karya beliau masih menjadi tanda

tanya di kalangan pengkaji sejarah hingga kini.

Yang lebih utama ialah pengiktirafan dunia barat terhadap kepakarannya

dalam bidang perubatan sehingga beliau dianugerah gelaran Zenith.Ia

merupakan satu gelaran yang tertinggi dalam bidang tersebut. Beliau juga

dikenali sebagai seorang ahli falsafah.Antara karya falsafah beliau ialah Danesh

Nameh dalam bahasa Parsi.Uyun al-Hikmah (bahasa Arab) dan Mujiz Kabir. Isu

utama yang dibicarakan oleh Ibnu Sina dalam bidang falsafah ialah:

membuktikan kewujudan dan keesaan Allah S.W.T dan membicarakan hal roh

manusia serta kaitannya denga Allah S.W.T.

Sejak dahulu hingga kini, seluruh dunia tidak kira di barat atau di timur

tidak henti-henti menganjurkan symposium, seminar, kolokium dan diskusi

khusus membincangkan keilmuan Ibnu Sina.

ABU AL-QASIM KHALAF PAKAR BEDAH MUSLIM

Sumbangan dan Pencapaian

Di kalangan ahli perubatan Islam, beliau dikenali sebagai perintis ilmu

pengenalan penyakit (diagnosis) dan cara penyembuhan penyakit telinga, Abu

Qasim telah merintis pembedahan telinga untuk mengembalikan fungsi

pendengaran dengan cara memerhatikan secara saksama anatomi saraf-saraf

halus, pembuluh-pembuluh darah dan otot-otot.

Selain itu, beliau turut mempelopori pengembangan ilmu bagi penyakit

kulit.Abu Qasim pernah mengarang beberapa buah buku tentang bidang

kedoktoran dan peralatan-peralatannya dalam sebuah ensiklopedia perubatan

bertajuk At-Tasrif liman ‘Azija ‘an at-Ta’lif yang menerangkan secara jelas

diagram mengenai 200 peralatan pembedahan. Ilustrasi diagram tersebut

memberi gambaran banyak peralatan yang boleh digunakan untuk keperluan

perubatan pergigian.

Pada bahagian akhir buku karangannya yang mengandungi 30 bab itu,

beliau menyatakan tentang luka dan cara pembedahannya, pengubatan tulang

yang remuk, penyakit gigi sekali gus dengan kaedah perubatannya tentang

pembakaran luka dan pembersihan kotoran dalam rahim selepas bersalin. Buku

itu kemudian meletakkan dasar-dasar pengembangan kedoktoran pergigian di

Eropah.Malah beberapa bahagian penting dalam buku tersebut telah diadaptasi

oleh seorang ahli bedah Perancis yang terkenal di Eropah, Guy de Chauliac. Al-

Tasrif diterjemahkan buat kali pertama dalam bahasa Latin oleh Gherard of

Cremona dan diikuti oleh beberapa terbitan lain di Eropah.

Pada abad ke-12, secara umumnya kaedah perubatan kesihatan yang

terbaik adalah di negara-negara Islam.Baghdad, misalnya, pada tahun 1160

mempunyai lebih daripada 60 buah klinik.Malah para doktor dan ahli farmasi di

Baghdad perlu mendapat latihan secukupnya sebelum terjun ke dunia

perubatan. Dr. Donald Campbell dalam bukunya, Arabian Medicine and Its

Influence on the Middle Ages, mengakui bahawa buah fikiran Abu Qasim banyak

dipengaruhi oleh sistem perubatan Barat. Di Eropah, beliau pernah menerima

pujian sebagai ahli perubatan yang mempunyai reputasi tinggi seperti mana

Galen dan Hippocrates.Sehingga abad ke-15, silibus pelajaran media di

Universiti Tubingen masih menggunakan salah satu karya Abu Qasim iaitu Kitab

al-Masnur.

Sebahagian daripada penulisannya mengenai perubatan diterbitkan ke

dalam bahasa Latin yang bertajuk Liber Theorical nec non Practiceas-

Sharavii(1519). Bukunya yang lengkap mengenai ulasan pembedahan,

Abulcasis de Chirurgia Arabice et Latine Cura Johannis Channing, telah

diterbitkan di Venice pada 1479, Basla (1541) dan Oxford (1778). Karyanya yang

lain ditemui dalam buku History of Medicine jilid I oleh M.Neuberger pada 1910

dan Carl Brockelmann menjumpai karyanya dalam buku Geschichte der

Arabischen Literatur jilid I pada 1898.

AR-RAZI PAKAR FARMASITIKAL

Sumbangan

Al-Razi telah memberi banyak sumbangan dalam pelbagai bidang.Beliau

menjadi perintis dalam bidang pediatrik (berkaitan kanak-kanak), obstetrik (ilmu

perbidanan) dan ophthalmologi (berkaitan mata).Walau bagaimanapun, jasa

beliau dalam bidang perubatan memang tidak dapat dinafikan lagi.Beliau digelar

"Bapa Pediatrik" oleh ahli sejarah kerana usahanya yang bersungguh-sungguh

untuk mengubati penyakit kanak-kanak.Beliau juga orang yang pertama

mengenalpasti penyakit 'hay fever' dan penyebabnya.

Al-Razi juga adalah orang yang pertama memperkenalkan alkohol

(Bahasa Arab: Al-Kuhl) untuk tujuan perubatan. Beliau juga adalah pakar bedah

yang terkemuka dan orang yang pertama menggunakan opium (dadah) untuk

tujuan bius.Beliau juga menekankan kaitan antara makanan dan

kesihatan.Beliau mengaitkan ini sebagai hasil pengaruh faktor psikologi terhadap

kesihatan.

Al-Razi adalah orang yang pertama membincangkan mengenai penyakit

katarak iaitu sejenis penyakit mata. Beliau pernah menjalankan pembedahan

memulihkan selaput mata dengan cara menarik keluar lensa dan juga saintis

pertama yang membincangkan mengenai pembesaran dan pengecilan pupil

mata. Beliau menerangkan bahawa reaksi tersebut berlaku kerana tindak balas

terhadap keamatan cahaya.

Al-Razi juga pernah membuat kajian mengenai penyakit batu karang di

mana beliau mendapati litoriti merupakan proses untuk menghancurkan batu

karang dalam pundi-pundi kencing kepada bahan-bahan kecil supaya senang

dikeluarkan melalui saluran kencing. Selain daripada itu, beliau juga telah

memberikan sumbangan dalam usaha mengubati penyakit cacar dan campak.Al-

Razi merupakan orang yang pertama membezakan kedua-dua penyakit ini

seterusnya membuat kajian sistematis mengenai penyakit tersebut. Ini dicatatkan

dalam buku beliau yang bertajuk Al-Judari wa al Habsah.

Al-Razi juga telah memperkenalkan perkara-perkara berikut dalam ilmu

farmasi:

Penggunaan ubat untuk melawaskan pembuangan air besar secara

lembut

Penggunaan air sejuk untuk menyembuhkan demam yang melarat

Penciptaan benang seton dan pembakaran tisu untuk kes-kes luka

Al-Razi juga menekankan hubungan di antara doktor dan pesakit. Beliau

menyarankan agar wujudnya ikatan kepercayaan antara kedua-dua pihak ini:

"Komen yang positif daripada doktor akan menguatkan semangat pesakit,

membuatkan mereka rasa lebih selesa serta membantu proses pemulihan".

Beliau juga mengingatkan kepada para pesakit: "Bertukar-tukar doktor pula akan

hanya membazirkan kesihatan, masa dan wang pesakit itu sendiri".

Hasil Karya

Al-Razi telah menghasilkan 237 buah buku di mana 140 buah daripadanya

adalah berkaitan bidang perubatan.Sepuluh buah daripada buku-buku perubatan

tersebut telah diterjemahkan ke dalam bahasa Latin. Antara kitab yang telah

beliau hasilkan ialah Kitab al-Mansuri, Kitab al-Hawi Fit-Tibb, Kitab al-Muluki dan

Kitab al-Judari wa al-Hasabah.

Kitab al-Hawi Fit-Tibb merupakan karya beliau yang termasyhur. Kitab ini

juga dikenali sebagai 'Comprehensive Book' yaang merangkumi ilmu perubatan

patologi dan terapi dari sumber-sumber Yunani, India dan Arab.Sepanjang

hidupnya, beliau telah membuat pelbagai kajian mengenai ilmu perubatan.Beliau

akhirnya telah menghimpunkan kesemua pengalaman perubatan tersebut ke

dalam Ensiklopedia Perubatan yang berjumlah 20 jilid. Kitab al-Hawi merupakan

pecahan terbesar di mana ia meliputi 9 jilid. Ia telah diterjemahkan ke dalam

bahasa Latin dengan nama 'Liber Continens' oleh doktor perubatan Yahudi

berbangsa Sicily, Faraj Ibn Sallim (Farragut) pada 1279M dan diulang cetak

beberapa kali pada 1509M di Venice dan juga 1528M, 1578M dan 1745M di

Paris.

Kitab al-Mansuri pula merupakan kitab perubatan pertama yang ditulis

oleh beliau.Ia dinamakan sempena nama pemerintah Rayy pada masa itu iaitu

Mansur Ibn Ishaq. Ia telah diterjemahkan ke dalam bahasa Latin pada 1480M di

Milan dan dikenali dengan nama 'Liber AlMansoris'. Ia mengandungi 10 jilid dan

sebahagian daripadanya telah diterbitkan ke dalam bahasa Jerman dan

Perancis. Terjemahan jilid ke-9 yang telah ditulis oleh Gerard Cremona dengan

nama 'Nonus Al-Mansuri' adalah teks terkenal di Eropah sehingga kurun ke-16.

Kitab al-Judari wa al-Hasabah pula adalah kajian menyeluruh yang pertama

berkenaan penyakit cacar dan campak. Ia diterjemahkan ke dalam bahasa Latin

buat kali pertama pada 1565M dan kemudian ke dalam bahasa-bahasa lain dan

diulang cetak sehingga 40 edisi di antara 1498-1866M. Ia telah diterjemahkan ke

dalam Bahasa Inggeris oleh William A. Greenhill di London pada 1848M. Tesis

berkenaan kedua-dua penyakit ini diiktiraf sebagai kajian sistematis yang sulung

dalam sejarah perubatan. Pada masa yang sama juga, beliau telah

menyarankan beberapa petua untuk merawat kedua-dua penyakit tersebut.

SENI BINA

Khalifah al-Walid bin ‘Abdul Malik (86-87H)

Semasa pemerintahan Khalifah al-Walid, Masjid Suriah di Damsyik yang

dahulunya merupakan sebuah gereja masyarakat Kristian berbangsa Yunani

telah diperbaharui dan dibangunkan semula (Mahayudin, 2004).Menurut

pengarang ini lagi, pada zaman pemerintahan beliaulah bermulanya pembinaan

unsur-unsur bangunan masjid secara lengkap seperti mihrab, mimbar, menara,

selain tiang dan dinding serta atap.Khalifah al-Walid banyak menyumbang ke

arah kemajuan seni bina Islam semasa pemerintahannya sehingga beliau digelar

‘Pembina Agung Kerajaan Bani Umayyah’ (Mahayudin, 2004).

Beliau telah membina pejabat-pejabat kerajaan dan juga beberapa

bangunan bagi mengindahkan kota Damsyik dan memulihara Masjid Nabawi di

Madinah, Masjid al-Haram di Makkah dan Masjid al-’Aqsa di Bayt al-Maqdis.

Beliau juga telah menyempurnakan pembinaan batu di Bayt al-Maqdis iaitu

Qubbah al-Sakhrah.(Mahayudin, 2004).

Khalid bin ‘Abdullah al-Qasri

Beliau merupakan gabenor kepada Khalifah Hisham bin ‘Abd al-Malik. Menurut

Mahayudin (2004), beliau telah berjaya membina parit-parit dan tali air dalam

usaha menyiapkan projek pertanian yang dirancang oleh Khalifah Hisham bin

Abd al-Malik.

Khalifah Abdul Rahman II

Di antara sumbangan Khalifah Abdul Rahman II dalam aspek seni bina ialah

membuat projek membina menara-menara lampu di beberapa pelabuhan untuk

memudahkan kapalkapal perdagangan berlabuh di pantai-pantai Andalus

(Mahayudin, 2004).

Khalifah Abu Ja’far al-Mansur

Nama penuh beliau ialah Abu Jaafar Abdullah bin Muhammad bin Ali al-Abbas

telah dilahirkan di 101H di al-Hamimah (Mohd Mokhtar, 1993). Hasan Ibrahim

(dalam Mohd Mokhtar, 1993) menyatakan bahawa beliau merupakan khalifah

Abbasiyah yang kedua selepas Abu al-Abbas al-Saffah.Beliau telah mendirikan

sebuah istana yang bernama al-Khuldi di pinggir Sungai Dajlah.Rekabentuk

istana ini sangat indah dan kedudukannya yang strategik telah menyebabkan

beliau menamakannya ’Qasr al-Khuldi’ yang bermaksud istana abadi. Beliau juga

telah membina Masjid Jami’ al-Mansur di hadapanIstana al-Zahab yang mana

merupakan masjid yang tertua di Kota Baghdad (Mahayudin,

2004).

Khalifah al-Mahdi

Khalifah al-Mahdi ialah khalifah yang ketiga dalam khalifah-khalifah Bani

Abbasiyahperingkat pertama (Mohd Mokhtar, 1993).Beliau telah membina Istana

al-Salam di Isabaz dan Masjid Jami’ al-Rishafah pada tahun 157H (Mahayudin,

2004).

Khalifah al-Ma’mun

Universiti Nizamiyyah merupakan pusat pengajian tinggi formal yang ditubuhkan

oleh Khalifah al-Ma’mun di zaman pemerintahannya.Penubuhan universiti ini

telah memberi peluang yang besar kepada orang ramai untuk menimba ilmu di

peringkat yang lebih tinggi (Mahayudin, 2004). Imam Abu Hanifah, Imam Shafii,

Imam Malik, al-Kindi, al-Farabi, Abu Bakar al-Razi dan Ibn Sina adalah antara

tokoh-tokoh intelektual yang pernah menuntut di universiti bersejarah ini.

Beliau telah membina Bayt al-Hikmah yang merupakan pusat kegiatan ilmu

pengetahuan yang terbesar terletak di Baghdad (Mahayudin, 2004).Pelbagai

aktiviti penulisan karyakarya ilmiah dan juga aktiviti penterjemahan buku ke

dalam bahasa Arab dijalankan di kutub khanah ini.Beliau juga telah

memperkembangkan bidang astronomi dengan membina pusat astronomi di

Syamsiyah, berhampiran Kota Baghdad untuk mengawasi pergerakan bintang

(Mahayudin, 2004).Kesan daripada penubuhan ini ahli-ahli geografi Islam telah

berjaya membuktikan bahawa dunia ini bulat yang mengandungi 360 darjah.

Ibrahim al-Farazi

Beliau merupakan seorang ahli geografi Islam yang telah membuat banyak

kajian.Beliau telah berjaya mencipta astrolab yang digunakan oleh ahli pelayaran

sehingga kini (Mahayudin, 2004).

SENI MUZIK

Al-Farabi

Nama sebenar al-Farabi ialah Abu Nasr Muhammad Ibn Muhammad Ibn

Tarkhan (Haliza, 2006). Beliau dilahirkan pada 260 Hijrah (874 Masihi) di

Khurasan, Turki.Beliau banyak menyumbang dari segi pemikiran serta

penghasilan buku dalam bidang falsafah, mantik, sosiologi, sains dan muzik.

Di dalam seni muzik, al-Farabi merupakan seorang pemuzik yang handal dan

lagu hasil karya beliau meninggalkan kesan secara langsung kepada

pendengarnya.Selain mempunyai kemampuan bermain alat muzik, beliau juga

berjaya mencipta sejenis alat muzik yang dikenali sebagai gambus (Umar,

1983).Mahayudin (2004) pula menyatakan bahawa al-Farabi adalah pencipta

dan pengembang seni muzik daripada alat rabah dan qanun.

Al-Farabi turut menghasilkan sebuah buku yang mengandungi pengajaran dan

teori muzik Islam yang diberi judul al-Musiqa (Haliza, 2006, Mahayudin, 2004,

Abd Alim dan Syed Idrus, 1995). Menurut Mahayudin (2004), beliau juga terkenal

menerusi karyanya yang diterjemahkan bertajuk Grand Book on Music, Styles in

Music dan On The Classification of Rhythm. Buku-buku ini sebenarnya

diterjemahkan daripada karya bahasa Arab dan menjadi rujukan penting di

Eropah.Selain itu, beliau juga memberi sumbangan yang besar dalam

penciptaan not-not muzik.

Al-Kindi

Nama sebenar al-Kindi ialah Abu Yusuf Ya’qub Ibn Ishaq al-Kindi. Beliau

dilahirkan di Kufah sekitar tahun 800 M (Dipetik http://www.muslimheritage.htm ).

Beliau merupakan seorang yang pakar dalam bidang muzik dan banyak

menghasilkan bukubuku mengenai teori-teori muzik. Banyak karyanya telah

diterjemahkan kepada bahasabahasa Eropah antaranya, Essentials of

Knowledge in Music, On The Melodies dan The Necessary Book in the

Composition of Melodies (Mahayudin, 2004).

Al-Kindi juga telah berjaya menemui pelbagai not muzik yang mana apabila

digabungkan akan menghasilkan harmoni. Mengikut beliau, nada-nada suara

yang terlalu rendah dan terlalu tinggi adalah tidak seimbang dan tidak

menyenangkan (Dipetik di http://www.muslimphilosophy.com).Al-Kindi juga

berpendapat bahawa muzik termasuk dalam disiplin ilmu sains, di samping turut

berhubung rapat dengan matematik dan memberi kesan terhadap kesihatan

(Mahmood Zuhdi, 2003).

Muhyiddin Ibn Arabi

Beliau merupakan seorang ahli muzik Islam yang terkenal.Karya-karyanya

banyak berkisar tentang alat-alat muzik (Mahayudin, 2004).Di dalam bukunya

beliau menerangkan bahawa Islam mencadangkan agar seni muzik

dipertingkatkan.

Safi al-Din Abd al-Mu’min

Beliau merupakan orang yang pertama sekali membina sekolah muzik.Malahan,

beliau turut menghasilkan beberapa karya muzik menerusi Syarifiya dan Modus

Muzik (Mahayudin, 2004).Beliau turut digelar ’Father of Music’ oleh ahli muzik

Barat yang mengagumi hasil karya seninya.

Shams al-Din Muhammad bin Safi al-Din

Beliau adalah anak kepada Safi al-Din yang juga merupakan pakar dalam bidang

muzik yang terkenal.Terdapat buku-buku hasil ciptaannya yang diterjemahkan

seperti The Jewels of Arrangement in the Knowledge of the Melodies

(Mahayudin, 2004).

SENI KHAT DAN KALIGRAFI

Ibn Muqlah

Nama sebenar beliau ialah Abu Ali Muhammad Ibn Ali Ibn Muqlah (Kamil al-

Baba, 1992).Beliau dilahirkan di Baghdad dalam tahun 886 Masihi merupakan di

antara ahlikaligrafi yang masyhur di zaman pemerintahan Bani Abbasiyyah.Ibn

Muqlah dianggap sebagai pencipta tulisan khat naskhi yang menggantikan

tempat khat kufi dalam keseragaman kaligrafi Islam (Kamil al-Baba, 1992).

Beliau telah memperkenalkan khat al-Mansub (proportional script) di dalam

sejarah kaligrafi Islam.Di dalam khat ini, beliau telah menetapkan satu sistem

ukuran dalam menulis satu-satu huruf.Misalnya huruf alif ditulis berpandukan

titik-titik (3, 5 atau 7 titik) (Kamil al-Baba, 1992).

Ibn Bawwab

Ibn Bawwab ialah Abu al-Hassan Ali Ibn Hilal Ibn al-Bawwab dilahirkan di

Baghdad (Seyyed Hossein Nasr, 1987).Beliau digelar Ibn Bawwab kerana

ayahnya adalah seorang jurukunci (bawwab) Dar al-Qada’ (bilik pengadilan) di

Baghdad.Semenjak kecil lagi beliau telah mempelajari ilmu khat dengan

Muhammad Ibn Asad dan Muhammad al-Simsimani (Kamil al-Baba, 1992).

Beliau yang merupakan ahli kaligrafi pada zaman Bani Abbasiyyah dianggap

sebagai pencipta kepada khat rayhani dan muhaqqaq (dipetik di

http://www.muslim.org ). Terdapat sebanyak 64 buah al-Qur’an ditulis oleh Ibn

Bawwab yang mana salah satunya ditulis dengan khat rayhani (Kamil al-Baba,

1992).

Yaqut al-Musta’simi

Nama sebenar beliau ialah Syekh Jamaluddin Yaqut al-Musta’simi al-Thawusyi

al-Baghdadi (Kamil al-Baba, 1992).Selain daripada menjadi ketua di

Perpustakaan al-Mustansyiriyyah, beliau juga dikenali sebagai budayawan dan

ahli pujangga.Tulisannya dikatakan lebih cantik daripada Ibn Muqlah dan Ibn

Bawwab.Beliau pernah digelar sebagai Qiblat al-Kuttab yang bermaksud kiblat

para penulis khat Kamil al-Baba, 1992). Beliau juga dikatakan pengasas kepada

”Sittah”enam jenis tulisan yang terkenal ketika itu (Ghazali, 2001).

SENI SASTERA

Firdawsi

Firdawsi amat terkenal melalui hasil karyanya yang berjudul Hikayat 1001 Malam

(dipetik di http://www.muslimphilosophy.com ). Ceritanya telah banyak memberi

kesan kepada masyarakat Islam dan tidak ketinggalan juga orang-orang Barat

sehinggakan ia telah diterjemahkan ke dalam beratus-ratus bahasa. Beliau juga

menghasilkan karya bertajuk Shah Nameh yang turut diterjemahkan ke dalam

bahasa Inggeris dengan judul Epic Kings (Ghazali, 2001).

Ibn Tufayl

Nama sebenar beliau ialah Abu Bakr Muhammad Ibn Abd al-Malik Ibn

Muhammad Ibn Muhammad Ibn Tufayl al-Qaysi (dipetik di

http://www.muslimheritage.com ). Di dalamkaryanya, beliau menceritakan

tentang bagaimana seseorang mencapai fasa perkembangan yang tinggi sekali

tanpa bantuan apa-apa daripada orang lain atau dari alam sekitarnya (Hasan,

1971). Ibn Tufayl dengan karyanya Hayy Ibn Yaqzan yang mengungkapkan

bahawa manusia boleh mengenal Tuhan tanpa wahyu dan guru telah

mempengaruhi pemikiran orang Eropah. Karya ini telah diterjemahkan ke bahasa

Latin oleh Roger Bacon dan diterbitkan bersama-sama teks Arab di Oxford pada

tahun 1671 (Dipetik di http://www.members.tripod.com/man 999/

sumbangan_Islam_2.htm ). Orang Eropah bukan setakat menterjemah malahan

mereka juga menghayatinya melalui penciptaan kisah-kisah berdasarkan idea

yang dikemukakan dalam buku tersebut.Antara kisah tersebut ialah Crusoe yang

dihasilkan pada abad ke 18 (Hasan, 1971).

Omar Khayyam

Omar Khayyam juga terkenal sebagai seorang penyair yang hebat di zamannya.

Malah, beliau pernah menjadi terkenal di kalangan dunia Barat sejak tahun 1839

apabila Edward Fitzgerald menerbitkan terjemahan Bahasa Inggeris bagi

bukunya, Rubayyat (Dipetik di http://www.tutor.com.my/tutor ) . Buku ini

menggambarkan kehebatan dan kekayaan ilmu yang dimilikinya.Sumbangan

beliau sebagai ahli falsafah banyak meletakkan asas dalam tamadun keilmuan

manusia sejagat.

Abu al-Sult Ibn Abdul Aziz

Antara sarjana Islam yang terkemuka di Andalus pada abad keenam hijriyyah

termasuklah Abu al-Sult Umaiyah Ibn Abdul Aziz Ibn Abi al-Sulf (Mahmood

Zuhdi, 2003).Beliau dilahirkan di Daniat, Andalus Timur pada tahun 459 H (1067

M) (Ibn Abi Usaiba’ah, 1965).Beliau banyak menggubah syair-syair puji-pujian

kepada raja untuk mencari rezeki.Selain antologi-antologi syair, beliau juga

menghasilkan karya berkenaan dengan sastera iaitu al-Mulah al-Asriyah,

Hadiqah al-Adab, dan al-Risalah al-Misriyyah (Ibn Abi Usaiba’ah, 1965).

Ibn Bajjah

Beliau ialah Abu Bakr Muhammad Ibn Yahya al-Sa’igh dilahirkan di Saragossa

pada tahun 457 H (1082 M) (Mahmood Zuhdi, 2003).Beliau merupakan seorang

sasterawan yang unggul, ahli bahasa dan seorang hafiz al-Qur’an.Beliau

menghasilkan karya seperti Risalah al-Wida’, al-Risalah al-Ittisal dan al-Madinah

al-Fadilah (Umar Furrukh, 1983).

Minggu 6.

SOALAN:APAKAH KESAN PENGARUH ISLAM DALAM TAMDUN MELAYU?

Islam bermaksud menyerah diri dan tunduk patuh kepada perintah Allah S.W.T.

sama ada zahir atau batin. Islam juga boleh didefinisikan sebagai agama yang

diturunkan kepada seluruh nabi-nabi dan rasul-rasul bermula dari Adam a.s.

sehinggalah Nabi Muhammad S.A.W. Oleh itu, Islam adalah asas kepada

pembentukan Tamadun Melayu. Tamadun Melayu pula diklasifikasikan sebagai

sebuah tamadun yang dibentuk oleh sekelompok manusia yang digolongkan

secara luas sebagai kumpulan orang-orang Melayu dan terdiri daripada

beberapa buah negeri seperti Indonesia, Filipina, Brunei, Pattani dan Malaysia.

Ia terletak di antara lautan Hindi dan Laut China Selatan dan merupakan laluan

utama untuk kapal-kapal dagang pada masa dahulu. Ini secara tidak langsung,

Wujudnya beberapa teori yang telah dikemukakan oleh para sejarawan berkaitan

kedatangan Islam ke Alam Melayu.

Salah satu teori ialah teori dari Arab yang dikemukakan oleh Prof. Syed

Muhammad Naquib al-Attas dimana terdapat bukti tulisan jawi yang diambil

daripada perkataan Arab.Selain itu wujudnya persamaan diantara bahan

penulisan dan kesusasteraan di Asia Tenggara dengan yang terdapat di Tanah

Arab.Contoh seperti perkataan fakir, syukur, sahabat, dakwat dan soleh.

Teori seterusnya ialah teori dari India, dikemukakan oleh Snouck

Hurgronje yang merupakan salah seorang ahli sejarh Belanda. Ini diperkukuhkan

dengan penemuan batu nisan yang dipercayai dibawa masuk dari Gujerat,India

iaitu makam Maulana Malik Ibrahim di Gerisik. Selain itu, adanya persamaan dari

segi bahasa yang diambil dari istilah India Selatan seperti perkataan lebai, raja,

permaisuri dan lain-lain.

Akhir sekali teori dari China yang dikemukakan oleh John Crowford

dimana kedatangan Islam ke Alam Melayu dari China adalah berdasarkan dari

peristiwa pemberontakan di Canton. Teori dari China ini telah dikemukakan oleh

sebahagian ahli sejarawan berdasarkan penemuan-penemuan sejarah di

Pahang,Kedah dan Terengganu seperti contoh penemuan batu bersurat (702

H/1303 M) di Kuala Berang, Terengganu yang membuktikan Islam datang ke

Malaysia melalui pantai timur dari China atau Indo China.

SOSIAL

Sosial adalah suatu masyarakat, suatu komuniti atau suatu kelompok orang.

Sosial boleh didefinasikan sebagai suatu cara manusia berinteraksi di antara

satu sama lain dalam suatu kelompok masyarakat. Ia dapat dilihat melalui

pelbagai aspek seperti budaya dan kepercayaan, undang-undang serta politik

dan akhir sekali dari aspek pendidikan.

UNDANG-UNDANG

Pada zaman Hindu-Buddha, mereka mengamalkan konsep Dewaraja di mana

raja dianggap suci dan mutlak kerana mereka adalah jelmaan dewa-dewa. Ada

pula yang menganggap mereka dari keturunan Dewa Siva atau Vishnu atau

Buddha Mahayana, secara tidak langsung ia telah mewujudkan sistem

feudalisme iaitu raja ditaati dan disembah oleh rakyat secara membuta tuli.

Undang-undang telah digubal mengikut citarasa dan selera raja, bendahara serta

temenggong sehingga semakin tinggi taraf sosial seseorang semakin besar pula

kemungkinan terlepas daripada hukuman-hukuman tertentu. Manakala, rakyat

tidak berhak untuk bersuara dalam apa situasi apa sekalipun. Sementara itu, raja

berhak sepenuhnya untuk memutuskan sesuatu hukuman dan barang siapa

yang menentangnya akan ditimpa daulat. Mereka juga mempunyai keistimewaan

yang luar biasa sehingga tiada siapa yang boleh menegur atau menasihat

walaupun tidak berlaku adil atau wajar.Pengaruh agama Hindu-Buddha telah

membentuk masyarakat kepada kelas-kelas atau kasta seperti Brahmin, Ksatria,

Vaisya dan Sudra. Misalnya dalam undang-undang jenayah, golongan

pemerintah dan bangsawan menerima hukuman yang jauh lebih ringan

berbanding rakyat jelata walaupun kesalahan yang dilakukan adalah sama.

Selain itu, dari sudut adat istiadat pula, rakyat dilarang meniru gaya hidup

golongan pemerintah dan bangsawan, misalnya, mereka tidak boleh memakai

pakaian berwarna kuning yang melambangkan golongan pemerintah dan

bangsawan.

Selepas kedatangan Islam ke Tanah Melayu, telah wujud undang-undang

jenayah, muamalah, kekeluargaan, keterangan dan acara dan sebagainya yang

berpandukan undang-undang Islam.Mukadimah undang-undang tersebut dimulai

dengan konsep keislaman kemudian ditakrif sultan dan raja-raja sebagai khalifah

Al-Mukminin. Islam telah menerapkan konsep persamaan taraf dan

persaudaraan Islam malah berjaya mewujudkan perpaduan, kemesraan dan

semangat bantu membantu antara satu sama lain. Ini menyebabkan sistem

kasta telah dihapuskan selepas kedatangan Islam.Islam menuntut agar rakyat

taat setia kepada pemerintahnya dan pemerintah pula bertanggungjawab ke atas

rakyat pimpinannya.Antara contoh-contoh yang dapat dilihat adalah ketika

zaman pemerintahan Sultan Alauddin di Melaka, di mana beliau pernah meniru

jejak langkah khalifah Umar Al-Khattab yang menyamar diri di waktu malam

untuk, menyiasat kesusahan rakyatnya.Sultan Alauddin berbuat demikian kerana

ingin menghapuskan perompak-perompak yang bermaharajalela di Melaka

ketika itu.Undang-undang yang digunakan pada ketika itu ialah Hukum Kanun

Melaka dan Undang-undang Laut Melaka.Selain itu, terdapat undang-undang

Pahang yang merupakan perlembagaan negeri itu sejak tahun 1592, Pahang

diisytiharkan sebagai Dar al-Islam dengan Sultan Abdul Ghafur Muhiyuddin Shah

sebagai Khalifah.Undang-undang Pahang menggunakan hampir sepenuhnya

peraturan berdasarkan hukum Islam.Daripada 68 fasal semuanya, 42 fasal

merupakan terjemahan daripada undang-undang fiqh mazhab

Shafi’e.Penampilan kedua-dua undang ini dapat mempamerkan dengan jelas

bahawa peraturan Islam pernah diamalkan di rantau ini.

BUDAYA

Sebelum kedatangan Islam, agama dan budaya Hindu-Bhudda telah bertapak

kukuh dalam masyarakat alam melayu hingga berabad-abad lamanya.Agama

Hindu boleh dikatakan menjadi anutan kebanyakan masyarakat atasan seperti

golongan istana kerana ianya amat sesuai untuk menjaga kepentingan sosial

dan politik mereka sendiri.Manakala rakyat biasa atau bawahan selalunya

menganut dan memegang kepada kepercayaan animisme contohnya, percaya

kepada jiwa, roh dan semangat dinanimisme iaitu percaya kepada tenaga yang

ada pada roh, jiwa dan semangat pada benda-benda tersebut.Selain itu, terdapat

sistem perhambaan dan masyarakat dilayan mengikut kedudukan serta taraf

sosial seseorang. Sistem kekeluargaan tidak pernah wujud dan lelaki boleh

berkahwin dengan lebih daripada seorang wanita dalam pada masa yang sama.

Manakala, bayi perempuan dibunuh hidup-hidup kerana dipercayai membawa

sial. Mereka juga tidak mempunyai garis panduan yang boleh diikuti dalam

melaksanakan aktiviti seharian mereka seperti cara pergaulan dan hukum-

hukum halal serta haram sesuatu benda.

Kedatangan Islam telah mencetuskan zaman baru.Ia merupakan satu

kesan menyeluruh berasaskan paradigma tauhid. Impak tauhid tersebut

menyebabkan kesan berlaku itu merangkumi “rupa dan jiwa” masyarakat di alam

melayu ini. Pengaruh tersebut bukan sahaja melibatkan pertukaran watak luaran

tetapi terkesan daripada falsafah dan pemikiran islam yang tulen. Tauhid itu juga

telah menghasilkan kehidupan beribadah menghiasi akhlak yang bernilai tasawuf

juga mencetuskan perubahan-perubahan lain seperti manusia telah dapat

membezakan halal dan haram dalam garis panduan islam. Islam telah membawa

unsur-unsur yang rasional, intelektual dan logik akal di mana mereka diajar

supaya mempercayai Allah S.W.T yang Maha Esa, melakukan suruhan-Nya dan

meninggalkan larangan-Nya. Selain itu, islam menyuruh umatnya supaya

berusaha bersungguh-sungguh mencari rezeki yang halal agar disenangi dan

dihormati oleh semua orang jika gagal sekalipun, islam menyuruh umatnya agar

tabah dan sabar kerana segalanya adalah dugaan dan ketentuan Allah S.W.T.

Selain itu, bagi mendidik masyarakat, Islam telah memperkenalkan hukum-

hukum dan peraturan berdasarkan Al-Quran dan Al-Hadith. Ajaran Islam telah

mengatur sistem perhubungan sosial dan kekeluargaan yang cukup menarik

kepada masyarakat.Contohnya, dalam perhubungan antara anak-anak dengan

ibu bapa, suami dengan isteri, orang tua dengan orang muda, pemimpin dengan

rakyat dan sebagainya.Melalui hukum dan peraturan itu, terbentuklah nilai dan

harmoni dalam perhubungan sosial antara individu dan masyarakat. Masyarakat

menjadi lebih teratur dan islam berjaya mewujudkan perpaduan, kemesraan dan

semangat bantu-membantu antara satu sama lain dimana terdapatnya garis

panduan yang boleh mereka ikuti. Contohnya, orang tua dan menyayangi orang

yang lebih muda.

PENDIDIKAN

Ketika sebelum kedatangan islam, golongan raja-raja dan bangsawan adalah

yang lebih berpeluang untuk mendekati ilmu, sedangkan rakyat jelata tidak

mempeduli serta mengambil berat tentang menuntut ilmu.ini adalah kerana ilmu

pengetahuan terkongkong di kawasan istana dan kraton sahaja. Selain itu,

golongan wanita tidak menganggap ilmu sebagai aspek penting dalam

kehidupan walaupun dari keturunan raja atau bangsawan.

Kedatangan islam ke rantau ini telah banyak member kesedaran dalam

aspek pendidikan dan ilmu pengetahuan masyarakat melayu. Islam telah berjaya

melahirkan semangat keilmuan dalam kalangan penduduknya untuk mencari dan

mempelajari ilmu tersebut. Faktor asasi yang merupakan punca kesedaran atau

punca revolusi kebudayaan ini ialah penjelasan rasional mengenai konsep

perihal “wujud” yang dibawa untuk pertama kalinya oleh islam. Kedatangan islam

telah berjaya memberi kesedaran kepada masyarakat di alam melayu ke arah

bersifat ilmiah dan saintifik serta dapat meninggalkan era sebelumnya yang

mengutamakan sesuatu yang bersifat tahyul dan khayalan untuk menuju ke

sesuatu yang berbentuk realistik. Kini seluruh masyarakat termasuk raja dan

kerabat, pembesar dan rakyat jelata didedahkan dengan ilmu pengetahuan

islam. Maka secara langsung atau tidak langsung telah menyumbang persepsi

atau tanggapan masyarakat terhadap pegangan agama, kebudayaan dan ilmu

pengetahuan.Alam melayu juga muncul sebagai pusat keilmuan.Ramai tokoh-

tokoh ilmuan yang lahir di rantau ini seperti Nuruddin al-Raniri, Shamsudin al-

sumaterani, Abdul Rauf Singkil dan lain-lain lagi. Perkembangan sistem di alam

melayu telah membawa kepada perkembangan pelbagai ilmu pengetahuan

antaranya ialah ilmu syar’iyyah atau naqliyyah yang merangkumi tiga asas utama

agama islam iaitu usuluddin, fiqh dan tasawwuf. Pada abad ke-15, Melaka telah

menjadi pusat keilmuan islam pertama di Asia Tenggara. Pemerintah Melaka

mempunyai minat yang mendalam dan komitmen untuk meluaskan kegiatan

dakwah dan keilmuan ke kawasan jajahan takluk Melaka.Berlakunya

perkembangan tasawuf falsafah Abdul Karim Al-Jili dengan kitabnya Insan Al-

Kamil serta kitab Ad-Durr Al-Manzum oleh Abu Ishak Al-Shirazi.Di Melaka kitab

Ihya’ Ulumudin karya Imam al-Ghazali turut diajar.Selain daripada itu, karya

tersebut turut diterjemahkan ke Bahasa Melayu pada kitab-kitab sastera seperti

Hikayat Amir Hamzah dan Hikayat Muhammad Ali Hanafiah. Sejarah Melayu

telah menyatakan nama ulama’-ulama’ yang pernah dating ke Melaka ialah

seperti Makhdum Sayyid Abdul Aziz, Maulana Abu Bakar, Kadhi Yusof, Kadhi

Menua, Kadhi Munawar Syah, Maulana Sadar Johan dan sebagainya.

SENI

Seni itu penjelmaan rasa indah yang terkandung dalam jiwa manusia, dilahirkan

dengan perantaraan alat komunikasi ke dalam bentuk yang dapat ditangkap oleh

pancaindera pendengar (seni suara) dan penglihatan (seni lukis &

senibina).Terdapat tiga bahagian seni iaitu kaligrafi, senibina dan seni suara.

KALIGRAFI

Kaligrafi adalah seni tulisan yang indah dan berasaldaripada perkataan Yunani

‘kalios’ yang bermaksud indah dan ‘grafia’ beerti coretan atau tulisan. Terdapat

pelbagai jenis kaligrafi tetapi khat dan tulisan cina sahaja yang diiktiraf sebagai

tulisan kaligrafi.Pada zaman jahiliah, mereka dikatakan ‘buta huruf’ kerana

mereka Cuma tahu bertutur dan tidak tahu menulis. Dengan adanya kaligrafi ini

dapat mengubah lisan Bahasa Arab kepada tulisan dan bermulanya

perkembangan seni kaligrafi iaitu penemuan batu bersurat di Kuala Terengganu

pada tahun 1889M, batu nisan di Pekan, Pahang (419H) dan di kedah(291H)

merupakan titik tolak bermulanya kesenian islam. Tulisan kaligrafi pada batu

bersurat itu telah menerangkan hukum-hukum syarak.Antara hukum yang

diperjelaskan ialah hukum bagi penzina dan sebagainya. Manakala, tulisan pada

batu nisan pula diukir dari ayat-ayat Al-Quran dan syair dengan gaya Thuluth

kaligrafi yang terpahat di batu-batu nisan ini mempunyai nilai seni dan ukiran

yang sangat baik dan menunjukkan si mati mempunyai kedudukan yang sangat

baik. Fungsi kaligrafi pada zaman itu dianggap hiasan tetapi lebih ke arah

pendidikan.

Pada zaman tamadun melayu, pengukir-pengukir kaligrafi melayu

menggunakan ayat-ayat Al-Quran dan motif tumbuh-tumbuhan pada sarung dan

bilah keris kelewang, parang dan lembing. Penenun songket pula menggunakan

motif kaligrafi pada hiasan songket.Kaligrafi juga digunakan pada mata wang

rasmi pada zaman pemerintahan Sultan Muzaffar Syah (Melaka). Sultan Abdul

Jalil Shah (Johor) juga menggunakan seni kaligrafi islam pada mata wang emas.

Ayat-ayat Al-Quran yang bermotifkan kaligrafi telah diukir pada dinding-dinding

masjid sebagai hiasan.Contohnya di dinding Masjid Tengkera, Melaka.

SENI BINA

Kedatangan islam ke alam melayu telah mengikis sisa-sisa Hindu-Buddha yang

telah bertapak di Wilayah Langkasuka dan Srivijaya. Kuil-kuil mula ditinggalkan

manakala satu demi satu bangunan masjid mula didirikan. Islam juga tidak

ketinggalan dalam mempersembahkan tamadun yang menjelma sebagai satu

cara hidup yang unggul. Fungsi masjid dahulu tidak terhad hanya kepada solat

jemaah sahaja malahan ia turut menyatukan hubungan antara manusia dan

manusia melalui kegiatan tarbiyah, dakwah dan mesyuarat serta kegiatan-

kegiatan yang dibenarkan oleh syariat. Berhubung dengan pembinaanya,

separuh pendapat menyatakan ia dibina oleh alim ulama dari Jawa. Dari segi

bentuknya, ia mempunyai dinding tiga tangkup dan bertiang sama seperti Masjid

Agung Demak. Kebanyakan masjid awal menggunakan bumbung berbentuk

meru.Bumbung meru berhubung rapat dengan iklim dan persekitaran

setempat.Ia bukan sahaja memudahkan curahan air tetapi juga membenarkan

peredaran udara keluar masuk dengan bebas. Bahagian atas yang tirus

melambangkan kemuncak perjuangan seseorang mencapai keredaan Allah

S.W.T. Manakala, bahagian bawah yang luas melambangkan orang ramai

menurut Othman Mohd Yatim. Bumbung meru ini juga menurut orientalis,

membayangkan pengaruh sisa-sisa Hindu-Buddha berdasarkan sebuah candi

yang terdapat di Jago, Sumatera dan model-model pagoda dari China. Reka

bentuk bumbung tersebut dihubungkan dengan cuaca dan mutu ketahanan kayu

Bentuk masjid awal di alam melayu mempunyai reka bentuk yang hampir

sama. Antara unsur-unsur penting yang dikekalkan ialah mimbar, mihrab, ruang

solat dan tempat wudhu’. Bumbung meru telah digantikan dengan kubah gaya

moor dan menara. Kubah berbentuk moor dijadikan satu ikutan kebanyakan

masjid di Malaysia. Kubah tersebut merupakan seakan-akan bentuk payung

yang berkembang seolah-olah melambangkan perkembangan islam di tamadun

melayu. Antara fungsi masjid pada tamadun melayu ialah tempat

melangsungkan pernikahan, memberi dan menerima al-Din, umat islam

berkumpul, dan penginapan percuma bagi musafir. Masjid juga melambangkan

ungkapan ketaqwaan serta kebesaran islam. Menara yang dibina tinggi untuk

memperdengarkan azan lima kali sehari semalam. Manakala, mihrab merupakan

penunjuk arah kiblat yang menghadap Kaabah dan mimbar tempat di mana

khatib memberikan khutbah. Kebanyakan arkitek di Malaysia telah

mengaplikasikan bentuk kubah dan senibina islam dalam binaan bangunan pada

masa kini. Antara contohnya ialah Pejabat Perdana Menteri (Putrajaya), Istana

Negara dan Stesen Kereta Api Tanah Melayu Berhad Kuala Lumpur (Ibu Pejabat

KTM).

SENI SUARA

Seni suara wujud di mana-mana dan bila-bila masa dalam pelbagai kegiatan

kehidupan manusia.Sesuatu perbuatan dikatakan berseni jika memperlihatkan

sesuatu istimewa dan mempunyai daya penarik.Percakapan dihiasi kata-kata

indah dipanggil seni kata.Percakapan itu sedap didengar dan mempunyai daya

penarik contohnya kata-kata sopan, bermadah, pantun, dan syair tergolong

dalam kata-kata seni.Seni cakap yang sopan dan benar adalah tuntutan agama.

Sabda Rasulullah s.a.w bermaksud:”sesiapa yang beriman kepada Allah s.w.t

dan hari kiamat, maka hendaklah dia berkata yang baik mahupun dia diam.”

(Hadith Riwayat Bukhari dan Muslim)

Azan yang menyeru melakukan solat adalah sebahagian seni

suara.Perkataannya amat tinggi seninya yang mengandungi kalimah suci

mengagungkan Allah s.w.t, menyeru melakukan perintah Allah s.w.t dan

mengajak kebaikan untuk kejayaan semua. Azan dilaungkan di seluruh

penempatan yang ada manusia untuk mentauhidkan Allah s.w.t. Justeru mudah

untuk mengetahui mengenai adanya umat islam di sesuatu kawasan jika

kedengaran azan. Seni suara pada masa kini turut diperdengarkan pada majlis-

majlis tertentu seperti majlis cukur jambul,berkhatan,marhaban dan berzanji.

Selain itu,seni suara turut digunakan untuk melagukan ayat-ayat Al-Quran iaitu

taranum. Malah perkembangan seni ini semakin berkembang apabila ia

digunakan dalam menyampaikan dakwah melalui nasyid .Oleh itu,perkembangan

seni suara semakain berkembang dan seiring dengan perkembangan-

perkembangan yang lain.

Minggu 7.

SOALAN: APAKAH CIRI-CIRI PEMODENAN YANG BERJAYA DILAKUKAN

OLEH MAHARAJA MEIJI PADA ZAMAN PEMERINTAHANYA ?( 1897 -1912)

PENGENALAN

Perkataan Jepun bermaksud sumber matahari atau dalam bahasa Inggeris “the

sourse of the rising sun”.Orang Jepun menggelarkan negaranya sebagai Nihon

atau Nippon. Kepulauan Jepun terletak di sebelah timur pantai Benua Asia,

menganjur sebagai satu kawasan yang melengkung sejauh 3,800

kilometer(2,360 batu). Ia meliputi kawasan seluas 377,708 kilometer persegi

(145,834 batu persegi). Kepulauan Jepun terdiri daripada empat buah pulau

utama iaitu Pulau Honshu, Hokkaido, Kyushu dan Shikoku dan mengandungi

lebih kurang 3,900 buah pulau kecil yang berangkaian. Sebelum munculnya

zaman pembaharuan Meiji 1868- 1912, Jepun diperintah oleh Keshogunan

Tokugawa (1603-1867).Keshogunan Tokugawa mengamalkan pemerintahan

secara feudalisme di mana para shogun (pemimpin tertinggi samurai) menguasai

aspek politik, ekonomi dan sosial.

Pihak Shogun telah mengamalkan ‘Dasar Tutup Pintu’.Jepun

mengamalkan dasar tersebut bagi menjaga kedaulatan dan keselamatannya

daripada ancaman kuasa-kuasa besar.Keadaan ini menjadikan Jepun sukar

menerima pembaharuan daripada kuasa barat.Keadaan ini sebaliknya telah

berubah dengan kedatangan Kapten Perry ke Jepun. Kapten Perry dan Shogun

telah menandatangani Perjanjian Kanagawa yang menandakan tamatnya dasar

pemencilan yang diamalkan sekian lama.

ZAMAN PEMBAHARUAN MEIJI (1868-1912)

Pemerintah Meiji setelah mengambil tampok pemerintahan daripada keshogunan

Tokugawa telah mengambil daya usaha untuk memajukan dan membangunkan

Jepun.Pada tahun 1867, rejim Tokugawa digulingkan dan Meiji mengambil alih

kuasa pemerintahan.Kuasa sebenar berada di tangan golongan pegawai dan

pemimpin yang merupakan bekas kelas tentera.Objektif utama dalam dasar luar

mereka ialah mengubahsuaikan perjanjian-perjanjian yang berat sebelah,

mencapai kebebasan sepenuhnya dan mencapai kedudukan yang selaras

dengan kuasa barat.

Proses pemulihan Meiji ini dipengaruhi oleh pemimpin-pemimpin

terkemuka seperti Inobuto Hirobumi, Saigo Takamori, Okuma Shigenobu,

Fukuzawa dan diketuai oleh Mahajara Mutsuhito yang terkenal dengan gelaran

Maharaja Meiji. Maharaja Meiji mendapati kekuatan dan keagungan Barat

terletak pada kekuatan ekonomi dan ketenteraan. Para pemimpin muda Meiji

telah menyedarkan betapa pentingnya pembaharuan dan pembangunan bagi

Negara Jepun. Mereka ini telah menggubal satu dasar modenisasi yang

menyeluruh dari segi politik, ekonomi dan sosial .Ia melibatkan penyerapan

teknologi dan sains dari Barat yang diselaraskan dengan ciri-ciri Jepun.

KUNCI KEJAYAAN MASYARAKAT JEPUN DALAM PEKERJAAN DAN

KEHIDUPAN

Pemerintah Meiji telah mewujudkan empat slogan sebagai teras kepada rakyat

Jepun untuk meyokong kepimpinan Meiji dan rakyat Jepun dapat berdiri

setanding dengan ketamadunan barat.Keempat-empat prinsip ini telah

disematkan di jiwa orang-orang Jepun supaya sentiasa hidup bermatlamat dan

mencipta keunggulan di dunia.

Melalui slogan-slogan ini , Kerajaan Meiji menghantar misi-misi ke barat

untuk mempelajari sistem industri Amerika dan Eropah. Jepun juga

melengkapkan sektor militarinya dengan berpandukan kepada model Jerman

dan Perancis.

i. Fukoku Kyohei- ‘Kuatkan Tentera Kuatkan Ekonomi’. Prinsip ini mendokong

cita-cita bahawa segala pemikiran dan jasad orang-orang Jepun hendaklah

memperkuatkan keselamatan negara dan memperkukuhkan ekonomi supaya

rakyat Jepun disegani dan dihormati di dunid. Oleh itu mereka digesa bekerja

kuat tanpa rasa jemu supaya negara mencapai keunggulan.

ii. Bunmei Kaika- ‘Meningkatkan Kecerdikan Dalam Pendidikan’. Prinsip ini

mendokong agar orang-orang Jepun bersemangat mencari, mengamalkan

dan menyebarkan ilmu-ilmu baru berteraskan sains dan teknologi kepada

seluruh anak-anak Jepun. Ini dibuat berdasarkan Jepun telah ketinggalan jauh

dari segi pencapaian teknologi dan ekonomi apabila membuka pintu

negaranya ke atas negara-negara barat. Bagi menjamin maruah dan bangsa

Jepun dihormati, rakyat disarankan menimba ilmu tanpa sempadan.

iii. Shokusan Kogyo- ‘Menjalankan Program Perindustrian Berat’. Prinsip ini

mendokong cita-cita bahawa negara Jepun mestilah maju dalam lapangan

perindustrian berat untuk mengembangkan ekonomi Jepun di seluruh dunia.

Tokyo telah memainkan peranan sebagai pusat perindustrian dan penyelidikan di

lapangan perindustrian supaya negara Jepun mampu mengeksport barang-

barangnya ke seluruh dunia.Ramai orang Jepun telah dihantar ke negara barat

untuk menimba ilmupengetahuan dan pulang ke Jepun sebagai perintis serta

penasihat kepada orang-orang Jepun di lapangan perindustrian.

iv. Kokusai- Kankei ‘Menjalin Perhubungan dengan Masyarakat Antarabangsa

untuk menjadi sebuah negara maju rakyat Jepun diminta mengadakan

perhubungan dengan seluruh dunia agar negara Jepun terkenal dan ini sekaligus

berupaya meningkatkan perdagangan Jepun. Budaya Jepun menjadi elemen

penting diperkenalkan oleh orang-orang Jepun melalui konsep ‘kaizen’ dan

‘arigato’.

ASPEK SOSIAL

Kerajaan Meiji telah menjalankan pemodenan pendidikan ke atas semua lapisan

masyarakat. Rakyat Jepun percaya bahawa pendidikan boleh menjadikan

Negara mereka makmur dan masyarakat akan mahir dalam bidang sains dan

teknologi. Masyarakat Jepun menghayati sejarah pembinaan negara Jepun dan

bersikap setia, yakin, berdisiplin dan sanggup berkorban (Bushido) setiap masa .

Amanat dan amanah ini dipraktikkan oleh setiap masyarakat dalam kehidupan

seharian mereka.

Perkembangan pendidikan zaman Meiji dilihat sebagai satu cara meyetupadukan

rakyat dengan mengarahkan rakyat kea rah modenisasi nasional. Perlembagaan

Tokugawa telah menjadi landasan awal pemodenan Meiji. Dasar pendidikan

Meiji adalah berasaskan kepada prinsip Nasionalime, serta penyerapan budaya

barat yang bersifat selektif.

Kejayaan-kejayaan yang dicapai hasil pemodenan pemerintah Meiji ialah:-

i. Membentuk sisitem pendidikan moden dan menggantikan sistem pendidikan

Terrakoya. Sistem pendidikan Terrakoya yang mementingkan kemahiran

membaca,menulis dan mengira dirombak dengan penumpuan utama kearah

pemikiran yang kritis. Kementerian Pendidikan ditubuhkan pada tahun 1871

dan pembentukan Rukun asas Pendidikan Rasmi Negara (Gakusei 1872 )

berkesan menambahbaikkan mutu pendidikan Jepun. Jepun telah menjadikan

negara-negara barat sebagai model dalam memajukan pendidikan. Jepun

telah menjadikan Perancis, Jerman ,Belanda , Amerika Syarikat, Britain dan

Russia.

ii. Memasukkan doktrin Shinto (agama rasmi Jepun), sistem Kokutai

(semangat Kebangsaan Jepun) dan konsep Furusato (nilai kekeluargaan dan

hubungan sosial). Bagi menyedarkan rakyat Jepun supaya sentiasa mengenal

diri, bangsa dan tidak mudah lupa, lali atau lemah, pelajar-pelajar dan rakyat

Jepun ditanamkan tiga elemen tersebut. Doktrin Shinto menekankan falsafah

perjuangan dan pengorbanan dalam kehidupan seharian, falsafah kokutai

menekankan rakyat mesti bersatu pada dan berjuang untuk menjadikan orang-

orang Jepun satu bangsa yang mulia di dunia menerusi taat setia kepada

maharaja dan menjaga Negara sepanjang masa. Manakala Furusato ialah

menekankan nilai ikatan kekeluargaan dan hubungan social yang rukun damai

bagi membangunkan Negara yang dapat memberikan satu kehidupan yang

terjamin lagi aman.

iii. Kota Tokyo berperanan sebagai pusat perkembangan dan penyebaran ilmu.

Pemimpin Meiji telah menjadikan Tokyo pusat pusat kecemerlangan ilmu

sejajar dengan kemudahan infrastruktur yang dimilikinya. Menjelang tahu

1880- an banyak universiti ditubuhkan antaranya Universiti Tokyo 1877,

Universiti Meiji 1881, Universiti Tokyo Imperial 1885, dan Universiti Waseda

1882. Penubuhan unversiti ini telah melahirkan golongan cerdik pandai Jepun

yang seterusnya menabur bakti untuk kemajuan negara Jepun.

iv. Pemerintah Meiji telah mengeluarkan peruntukan yang besar dalam bidang

pendidikan. Ramai pakar-pakar asing dan penterjemah buku-buku asing ke

dalam bahasa Jepun diambil. Pemimpin Meiji sedar mutu pendidikan akan

terabai dan rakyat lambat menerima pembaharuan ilmu-ilmu moden tanpa

adanya kepakaran dan buku-buku ilmuan bagi rakyat Jepun meningkatkan

ilmu pengetahuan dan bidang teknologi.

ASPEK EKONOMI

Pemerintah Meiji sebaik sahaja mengambil kuasa pemerintahan daripada

Shogun Tokugawa pada tahun 1868-1912, telah mengambil daya usaha yang

gigih memajukan dan memodenkan pembangunan ekonomi bagi memajukan

Negara Jepun. Salah satu usaha yang dilakukan ialah memajukan industri

perkapalan perdagangan untuk kejayaan ekonominya.Perusahaan kapal-kapal

kecil telah digantikan dengan kapal-kapal yang besar dan berteknologi tinggi.

Bagi mengekalkan negara Jepun sebagai sebuah negara yang berpengaruh dan

berkuasa, pada tahun 1869, pemerintah Meiji telah menetapkan keputusan

pembinaan kapal-kapal moden. Pengumunan ini telah dikeluarkan oleh Perdana

Menteri Jepun melalui arahan yang bernombor 968.

Pada tahun1870, pengumunan ini dijalankan sekali lagi untuk

meningkatkan pertumbuhan syarikat-syarikat perkapalan Jepun.Kedua-dua

pengistiharkan ini menunjukkan secara jelas pemerintah Meiji mengutamakan

dan menggalakkan perdagangan luarnya.Pedagang-pedagang Barat seperti

Amerika Syarikat, British, Perancis, German dan lain-lain berlumba-lumba ingin

mendapatkan konsesi perdagangan terbuka luas di Jepun. Dasar terbuka ini

telah menyebabkan pelabuhan-pelabuhan utama seperti Tokyo, Osaka,

Kyoto,Yokohama, Nigata menjadi tumpuan pertukaran perdagangan

antarabangsa. Pemimpin Meiji juga turut membina kapal perang bagi mengawal

dan menjamin kedaulatannya daripada sebarang ancaman daripada luar.

Pembinaan kapal-kapal perang ini ternyata telah membantu kejayaan

Jepun di dalam menewaskan China pada 1894-1895 dan Rusia 1904-1905.

Kemengan ini telah meninggikan lagi imej Jepun di kalangan negara-negara

barat.Menerusi pelaksanaan dasar industri perkapalan moden, pemerintah Meiji

telah berjaya membuka mata orang-orang Jepun bahawa dasar pemencilan diri

tidak lagi menguntungkan orang-orang Jepun dan Negara mereka secara

keseluruhannya. Melalui perdagangan import dan eksportnya, Pemerintah Meiji

juga turut memajukan pembinaan jalanraya, landasan keretapi, dan telgraf.

Perkembangan ini adalah penting bagi membantu Negara Jepun melaksanakan

revolusi industri berat seperti penubuhan kilang-kilang simen, besi,pembinaan

pelabuhan-pelabuhan.Revolusi perindustrian berat ini tidak akan berjaya jika

pengangkutan perkapalan tidak dijalankan lebih dahulu.

Selain daripada perindustrian perkapalan yang ditumpukan oleh

Pemerintah Meiji, berbagai-bagai program ekonomi di adakan untuk

kesejahteraan rakyat Jepun.Dimulakan dengan perindustrian bercorak

berat .Sebelum tahun 1870 ekonomi pertanian dan perindustrian dimulakan

secara kecil-kecilan akibat kekurangan modal.Selepas tahun 1870 kerajaan tealh

mengambil alih dan mula membiayai pembangunan perindustrian dengan modal

yang diperolehi dari cukai dan pinjaman saudagar. Untuk terus meningkatkan

lagi bidang industri, kerajaan telah menubuhkan Kementerian Perusahaan

dalam bulan Disember 1870. Kerajaan Meiji mula mengimport mesin-mesin dan

menjual mesin-mesin ini kepada pengusaha tempatan secara ansuran,

perindustrian utama seperti kilang kain bulu dan tekstil, simen, dan kertas

ditubuhkan.

Pemerintah Meiji juga membangun pertanian secara moden bagi meningkatkan

daya pengeluaran pertanian khususnya dalam bekalan makanan (tanaman padi).

Tanah-tanah telah dibuka dengan luasnya di Pulau Honshu dan Hokkaido.

Tanaman padi ,teh, buah-buahan dan sayur-sayuran diberi tumpuan utama. Para

pelajar telah dihantar ke luar negeri untuk mendalami bidang pertanian,

khususnya di Britiain untuk mendalami cara-cara penggunaan jentera moden,

baja kimia, cara mengawal penyakit, pemasaran dansebagainya.

Pemerintah Meiji juga telah membangunkan pertanian secara moden

dengan cara meningkatkan daya pengeluaran pertanian khusunya dalam

bekalan makanan (tanaman padi). Tanah-tanah telah dibuka dengan luasnya di

Pulau Honshu dan Hokkaido. Tanaman padi,teh ,buah-buahan telah diberi

tumpuan utama.Tumpuan juga diberi pada program perindustrian

berat .Pemimpin-pemimpin telah berusaha memperkembangkan industri besi

dan keluli, perkapalan, ketenteraan, tanah, pembinaan untuk melahirkan sebuah

masyarakat usahawan dan negara industri.

Kemunculan Zaibatsu (keluarga perdagangan) seperti Mitsui, Mitsubishi,

Sumitomo dan Yasuda telah mempercepatkan proses perindustrian dan

pertumbuhan kapitalisme di Jepun. Kumpulan ini telah berkembang menjadi

syrikat-syarikat gergasi dalam bidang perindustrian dan perdagangan.Zaibatsu

Mitsui dan Mitsubishi telah bekerjasama erat dengan beberapa pemimpin

Meiji.Kumpulan ini menjadi penggerak dalam semua lapangan pembagunan

seperti pembinaan jalan raya, landsan keretapi, penubuhan bank-bank dan

sebagainya.

Institusi-institusi kewangan ditubuhkan untuk menjana projek-projek

perindustrian secara besar-besaran dan mengurus kewangan negara.

Pada tahun 1870, sistem kewangan baru diperkenalan daripada ‘ryo’

kepada ‘yen’.Sistem cukai, sistem tariff dan perlindungan turut diperkenalkan

bagi mengurus ekonomi Jepun.Pada tahun 1876, Pemerintah Meiji telah

menubuhkan Pusat Galakan Perdagangan untuk menyelaraskan aktiviti-aktiviti

perdagangan baru, menyusun kemudahan pengangkutan dan mengkaji

masalah-masalah perdagangan di dalam dan di luar negeri.Pusat ini juga

ditugaskan untuk mencari peluang-peluang perdagangan di seluruh

Negara.Kemuncak daripada kepesatan ekonomi ini ialah penubuhan Bank

Industri pada tahun 1900.Selain itu kerajaan Meiji juga turut merangka satu

bentuk sistem ekonomi baru yang sistematik.

Sistem ini meliputi sistem perkembangan infrastruktur termasuk jalan

raya, sistem keretapi, sistem pos dan telegraf, penerimaan organisasi saham

bersama sebagai satu bentuk perbadanan, mengimport jentera serta memilik

negarakan kilang-kilang.5.0POLITIKSebaik sahaja pemerintah Meiji menerajui

pemerintahan kerajaan Jepun, pada 3hb Januari 1868, beliau telah melafaz

beberapa ikrar.Ia bertujuan untuk menaik taraf negara Jepun supaya setaraf

negara-negara yang sudah maju di barat. Ikrar Meji mengandungi lima usul iaitu:

Membentuk kerajaan berdasarkan demokrasi berparlimen

Menggalakan yang menghalang bidang pelajaran.

Menghapuskan adat istiadat lama yang menghalang proses pemodenan.

Golongan atasan diarahkan supaya jangan memandang rendah kepada

orang-orang bawahan seperti petani dan pegawai tentera dan awam.

Dasar tutup pintu dan anti orang asing adalah tidak menguntungkan dan

perlu dihapuskan.

Pada tahun 1873, sistem fiskal telah diubahsuai.Sistem bayaran cukai secara

tradisional dan rampasan harta secara paksaan telah dihapuskan.Bayaran wang

secara tunai dipraktikan dalam sebarang jenis urusniaga. Satu sistem cukai

pusat yang moden telah ditubuhkan bersama-sama dengan satu sistem wang

yang baru. Salah satu langkah modenisasi yang dijalankan ialah penghapusan

sistem feudal kepada sistem pemerintahan secara demokrasi.

Penghapusan feudalisme memperkukuhkan kedudukan kerajaan Meiji.Ini

membolehkan kerajaan mempunyai kuasa yang sepenuhnya ke atas negara dan

rakyat.Pada tahun 1876 sistem feudalisme dibubarkan sepenuhnya dan

terbentuklah pemerintahan pusat.pemerintah Meiji juga telah menamatkan

system ‘class’. Lapisan masyarakat yang sebelum ini dikuasai oleh golongan

samurai, petukan, petani dan pedagang. Status rakyat adalah sama rata dalam

mendapatkan keistemewaan-keistemewaan sebagai raakyat Jepun khususnya

dalam lapangan ketenteraan dan pendidikan.

Pada 11hb. Februari 1886, Maharaja Meiji telah mewujudkan Perlembagaan

Meiji ( Perlembagaan Negeri Jepun yang pertama dan bertulis ).Perlembagaan

Meiji mengandungi dua buah dewan iaitu Dewan Pertuanan dan Dewan

Perwakilan. Pemerintah Meiji juga membuat perubahan dari dasar pemencilan

kepada dasar berbaik-baik dengan negara barat.Pada tahun 1877 Menteri Luar

negeri Terajima Munenori, telah membuka jalan perundingan dengan Amerika

Syarikat.

Kerajaan Meiji juga menjalankan dasar berbaik-baik dengan pemimpin-

peminpin negara barat khususnya Britain, Amerika Syarikat, German, Perancis,

Belanda, Sepanyol, Portugis dan lain-lain untuk menimba berbagai-bagai disiplin

ilmu khususnya sains dan teknologi. Pemerintah Meiji juga menumpukan

kekuatan tentera menubuhkan sebuah Angkatan Tentera dengan menubuhkan

Angkatan Tentera Darat dan Laut bertaraf Antarabangsa Gagah Perkasa- Berani

Mati (Harakiri dan Kamekaze).

Minggu 8.

SOALAN: Huraikan peranan agama Islam dalam membantu pembinaan

Tamadun China.

GERAKAN ISLAM DI CHINA

Agama Islam dipercayai tiba di Negara China lebih daripada 1400 tahun yang

lalu.Sebelum umat Islam berhijrah ke Madinah Baginda Rasulullah telah

mengutuskan beberapa orang sahabat supaya berdakwah ke China. Antara

sahabat yang diutuskan adalah seperti Saad bin Abdul Qais, Qais bin Hudhafah,

Urwah bin Abi Uthman dan Abu Qais bin al-Harith. Misi dakwah ini telah berjaya

melahirkan lebih daripada 136 juta umat Islam yang terdapat pada hari ini.Dan

jumlah ini adalah lebih besar daripada jumlah yang diberikan oleh kerajaan

China.Ini kerana mengikut statistic bancian yang dibuat apda tahin 1990,

bilangan umat Islam di China tercatat hanya sekitar 17 juta orang sahaja.

Terdapat banyak keraguan berkaitan dengan jumlah tersebut kerana umat

Islam membentuk penduduk majoriti di sebahagian besar di wilayah China

seperti Xinjian, Gansu, Hubei, Qinghai dan Yunnan. Akan tetapi tidak ada

catatan yang tepat mengenai tarikh sebenar kedatangan Islam ke China, hanya

di dalam rekod Dinasti Tang mennerangkan tentang hubungan diplomatik yang

terjalin antara pemerintahan China dan pemerintahan Khulafa al-Rasyidain.

Juga terdapat di dalam rekod tersebut mengenai kedatangan orang asing

dari Madinah, Annam dan kemboja.Apabila orang dari Madinah tiba mereka

menyembah langit tanpa ada tugu atau tiang di hadapan mereka, mereka juga

tidak makan khinzir dan minum arak serta memakan makanan yang disembelih

sahaja.Mereka kemudiannya menetap di Canton dan mendirikan satu

penempatan. Mereka amat taat akan pemerintah yang mereka pilih, di sana juga

berlaku perniagaan diantara mereka dan penduduk di kawasan tersebut. Maka

selepas beberapa tahun terbentuk, telah berlaku gerakan Islam di sana.

PERMULAAN GERAKAN ISLAM

Pergerakan ini berlaku setelah beberapa tahun Islam bertapak di Canton iaitu di

wilayah selatan China.Wilayah ini adalah satu pusat perdangangan yang penting

bagi para pedagang.Maka ianya telah menjadi satu kawasan yang strategik

untuk melakukan kerja-kerja dakwah. Keadaan ini membawa kepada jalinan

hubungan politik dan perniagaan antara umat Islam dengan dinasti-dinasti yang

memerintah China pada ketika itu dan hubungan yang baik ini membolehkan

kedua-dua pihak memberikan perlindungan apabila keadaan memerlukan.

Malahan juga umat Islam juga dibenarkan berkahwin dengan wanita-wanita

tempatan dan ini memberi kemudahan bagi umat Islam untuk menyebarkan

Islam di sana. Hasil daripada perkahwinan itu terlahirlah satu komuniti Islam

yang cukup besar di China dan akhirnya telah membentuk identitinya sendiri.

Semasa China berada di bawah pemerintahan Mongol ada di antara

kalangan umat Islam yang dilantik menjawat jawatan penting dalam

kerajaan.Bagi membantu pentadbiran empayarnya.Hasilnya Islam dapat

berkembang dengan pesat pada abad ke 12 ketika itu serta ianya diterima baik

oleh semua pihak.Kecekapan dan keadilan di samping sifat amanah yang

ditunjukkan oleh mereka berjaya meningkatkan imej di kalangan orang

cina.Akhirnya agama Islam dapat diterima dan diiktiraf sebagai agama

Negara.Pembinaan masjid-masjid di beberapa buah bandar besar dilakukan

dengan giat sekali dan menjadi bukti kukuh tentang Islam melalui zaman

kegemilangan dan keemasan dibawah pemerintah Mongol.

ISLAM DAN PERADABAN CHINA

Usaha-usaha dakwah yang dijalankan oleh Nabi diteruskan oleh para sahabat

beliau. Di antara sahabat yang paling giat menjalankan usaha dakwah di China

ialah khalifah Usman bin Affan. Pada masa itu China diperintah oleh Dinasti

Tang.Maharaja Yung Wei menjalankan dasar-dasar liberal terhadap kemasukan

orang luar.Khalifah Usman mengutuskan 15 orang Islam bagi berdakwah ke

China.Walaupun rombongan itu tidak berjaya megislamkan maharaja, mereka

tetap berjaya menyebarkan ajaran Islam dikalangan penduduk tempatan.

Kebebasan yang diberikan oleh maharaja China digunakan sepenuhnya bagi

menonjolkan kecantikan dan keindahan ajaran islam.

Selain berdakwah, umat islam juga mendirikan masjid yang

kemudiannnya diterima sebagai sebahagian daripada peradaban China. Malah

ajaran Islam dianggap bersesuaian dengan ajaran Confucius yang

mementingkan ketinggian budi dan keluhuran akhlak. Nilai-nilai ini membolehkan

islam diterima dengan baik oleh masyarakat China. Kehadiran umat Islam di

China tidak lagi menjadi suatu perkara yang asing.Umat Islam turut memainkan

peranan dalam membina, membangun serta mewarnai peradaban China.

Sumbangan umat Islam ini berlanjutan hingga pemerintahan Bani

Umaiyyah dan Bani Abbasiyah.Duta-duta ini dihantar ke China bagi menjalinkan

hubungan yang baik dengan pemerintah disana.Hubungan itu bukan sekadar

dalam bidang diplomatik semata-mata tetapi menjangkau sehingga kepada

kerjasama dalam bidang politik dan ketenteraan.Khalifah Al-Mansur menghantar

sepasukan tentera bagi membantu Maharaja Su Tsung dalam menghadapi

pemberontakan yang berlaku di wilayah Si Ngan dan Honan.

Sebagai menghargai bantuan yang diberikan itu, Maharaja membenarkan

umat Islam berkahwin dengan wanita tempatan dan menetap di China. Hasil

daripada proses kahwin campur ini melahirkan suatu ikatan persaudaraan antara

orang Arab dengan orang China. Selain membentuk ikatan sosial melalui

perkahwinan, umat Islam juga menjalinkan hubungan mereka dengan orang

China melalui perdagangan.Kemuncak kepada hubungan dagang antara orang

Arab dengan orang China dikatakan berlakusemasa pemerintahan Khalifah

Harun ar-Rasyid pada tahun 786-809 Masihi.Manakala penglibatan secara aktif

umat Islam didalam politik dan pentadbiran negara China berlaku semasa

pemerintahan Mongol dan Dinasti Ming.Umat Islam dilantik menjadi jawatan

penting dalam kerajaan sekaligus menunjukkan betapa Islam mempunyai

kedudukan yang cukup tinggi serta memainkan peranan yang penting dalam

pemerintahan negeri China.

Pemerintah mongol melantik Abdul Rahman sebagai ketua perbendaharaan

negara yang mempunyai kuasa mengagihkan cukai yang dikenakan keatas

rakyat China.Menurut para sejarawan, hampir tiga perempat daripada jawatan-

jawatan penting dalam pemerintahan Kublai Khan beragama Islam.Hal ini

memperlihatkan pengaruh Islam yang kuat dalam pentadbiran Mongol.Seorang

yang bernama Umar Shamsuddin atau Syeikh Ajjal dilantik sebagai panglima

tentera kerajaan Mongol.Jasanya cukup besar kepada pihak pemerintah

sehingga mereka memberi peluang kepada beliau bagi memegang jawatan itu

sehingga ke penghujung ajalnya.Umat Islam dipandang tinggi di China dan

mereka dihormati.Mereka juga dikenali dengan orang yang amanah.

Lantaran itu umat islam diberi kepercayaan memegang jawatan menteri

kewangan dan mengendalikan jabatan yang berkaitan dengan urusan

perdagangan. Contohnya, pemerintahan Dinasti Sung (960-1279M)

menggunakan pakai sistem pembayaran cukai yang digunakan oleh Khalifah

Umar al-Khatab. Begitu juga dengan urusan pungutan hasil cukai dagangan dan

pemeriksaan barang-barang oleh pihak kastam banyak diambil daripada kaedah

yang dilaksanakan oleh pemerintahan Islam.

Sumbangan Islam sebenarnya tidak terbatas dalam hal ehwal politik dan

pentadbiran tetapi turut meliputi perkembangan ilmu pengetahuan orang Islam

dalam bidang sains, astronomi dan matematik dikenali sejak lebih seribu tahun

yang lalu.Ilmu-ilmu ini diterjemahkan ke astronomi Islam seperti Masali, Bakhtiar

dan Abdulla.Mereka mencipta kalendar yang mempunyai tambahan 7 hari dalam

setiap pusingan 19 tahun berdasarkan kepada kiraan pusingan matahari dan

bulan.Sokongan yang diberikan oleh pihak pemerintah membolehkan ilmu

pengetahuan berkembang dengan pesat.

Pada masa ini dinasti Tang dan Sung berkuasa, orang cina diperkenalkan

dengan kaedah pengiraan Arab yang dikenali sebagai Xiyi Lishu. Senario yang

sama dapat diperhatikan pada era pemerintahan dinasti Ming yang

memanfaatkan ilmu yang dimiliki oleh para saintis Islam digunakan bagi

mengkaji kejadian alam yang berbentuk sfera. Ketika orang Eropah masih

percaya dunia ini berbentuk empat segi, umat Islam sudah lama

telahmengetahui bumi ini sebenarnya bulat dan bergerak mengelilingi matahari.

Teori ini yang digunakan oleh dinasti China bagi menjelajah laut yang terbentang

sebagaimana yang dilakukan oleh laksamana Cheng Ho.

Dalam bidang sastera, pengaruh Islam dapat dilihat pada pengkhasilan

karya-karya falsafah dan sastera yang bermutu tinggi. Satunya satunya ialah

Shih Ching atau Classic of songs yang mengandungi 305 lagu.Sanjungan

kepada Islam dapat dilihat pada karya yang ditulis oleh Wang Dai Zing yang

menghasilkan sejumlah karya besardalam bahasa Cina.

Terdapat juga dinasti yang menggunakan khidmat ilmuan Islam bagi

mencipta pelbagai peralatan pelayaran dan meramalkan cuaca.Dinasti Yuan

menggunakan kepakaran orang Islam bagi membina pusat kajian bintang pada

tahun 1272 Masihi.Tokoh-tokoh ilmu Islam dilantik bagi melakukan kajian yang

berkaitan dengan peredaran bintang.Salah seorang daripada ilmuan itu adalah

Jamaludin atau Tcha Ma Lao berasal dari Parsi.Beliau menterjamahkan banyak

penemuan dari bahasa Arab ke bahasa Cina.Jamludin juga memperkenalkan

calendar 10 ribu tahun yang juga dikenali sebagai Wan Nein Li yang digunakan

sebagai takwim rasmi kerajaan Dinasti Yuan.Banyak kalendar yang digunakan

oleh orang Cina dicipta oleh ahli termasuk dalam bidang-bidang undang-undang,

bahasa dan sejarah yang kini dianggap sebagai sebahagian daripada warisan

peradaban China yang tiada tolak bandingnya.

Minggu 9.

SOALAN: TAMADUN INDIA MEMPUNYAI HUBUNGAN YANG KUAT

DENGAN AGAMA. BINCANGKAN KENYATAAN INI.

PENDIDIKAN

Peningkatan dalam bidang pendidikan bermula pada Zaman Vedik.Pendidikan

pada zaman ini sangat mementingkan keagamaan dan Hindu menjadi

terasnya.Pendidikan pada zaman ini hanya didominasi oleh kaum

lelaki.Golongan wanita pada masa itu tidak mempunyai ruang untuk menerima

pendidikan.Pendidikan pula memberikan perhatian kepada pembelajaran kitab-

kitab Veda dan bahasa Sanskrit merupakan medium pengajaran yang

penting.Kaedah hafalan merupakan kaedah yang digunakan untuk mendalami

kitab-kitab Veda tersebut.

Pendidikan yang berteraskan agama Hindu dan Buddha adalah untuk

menyediakan manusia menghadapi hari selepas mati.Tumpuan pendidikan ialah

agama.Segala hukum agama harus dipelajari supaya mereka dapat hidup

sempurna dengan nilai-nilai murni yang diajar oleh agama.Pendidikan tinggi

telah diberikan di Kolej Brahman. Untuk mencapai taraf sebagai Brahmin tang

berpendidikan, seseorang harus menghafal pelbagai buku agama khususnya

Veda yang mengandungi peraturan ritual, mantera, dan lagu-lagu agama.

FALSAFAH

Falsafah wujud dalam 2 bentuk pemikiran yang besar, iaitu kumpulan yang

bersumberkan kitab Veda dan yang menolak kitab Veda.Kitab Veda terdiri

daripada Rig Veda, Yajur Veda, Sama Veda, dan Atharva Veda. Upanishad,

Mahabharata, dan Bhagavad Gita merupakan antara sumber falsafah yang

terdapat dalam Veda. Sementara falsafah bukan aliran Veda bersumberkan

ajaran Carvaka, Jainismedan Buddhisme.

SAINS DAN TEKNOLOGI

Sains dan teknologi ialah cabang kepada pengetahuan Vedik.Pengetahuan

tentang astronomi dapat dipetik daripada Rig Veda.Ilmu matematik telah wujud

dalam tamadun India dan berkembang pest pada Zaman Gupta.Ahli matematik

India telah mengetahui tentang konsep geometri dan telah

memperkenalkansistem nombor, iaitu angka Brahmin dan angka Kharosti.Sistem

angka juga telah wujud dalam tamadun Yunani, iaitu herodianicdan ionic.Ilmu

perubatan berkembang disebabkan kecendurungan masyarakatnya dalam

fisiologi kerana kaitannya dengan yoga.

SENI BINA

Masyarakat telah berupaya untuk membina binaan yang sangat baik.Hal ini

dapat dilihat pada binaan Great Bath.Oleh sebab kehidupan masyarakat India

sangat erat hubungannya dengan agama, maka bidang seni bina turut

berkembang berdasarkan keagamaan.Oleh itu, terlihat binaan yang berteraskan

agama Buddha dan Hindu.Antara binaan yang mengagumkan termasuklah

binaan kompleks kuil di Gua Ajanta.Kompleks ini mempunyai 20 buah

kuil.Sementara itu kompleks kuil di Gua Ellora pula mempunyai 28 buah kuil-gua

dan dibina antara abad kelima hingga abad kelapan Masihi.

BAHASA DAN KESUSASTERAAN

Kelompok Dravidia dan Indo- Arya mempunyai budaya serta bahasa yang

berbeza.Bagi masyarakat Dravidia di bahagian selatan India bahasanya adalah

seperti Telegu, Malayalam, Kannada dan sebagainya.Bahasa utama pada

Zaman Vedik ialah bahasa Sanskrit.

Tamadun India turut menghasilkan satera agama Hindu dan Buddha, antaranya

termasuklah epik Mahabharata dan Ramayana.Mahabharata menceritakan

peperangan antara dua tentera, iaitu yang baik dan yang jahat.Ramayana pula

ialah cerita inkarnasi Dewa Vishnu sebagai Rama dan pergaduhannya dengan

raja Sri Lanka yang melarikan isterinya, Sita.

SISTEM SOSIAL

Dalam tamadun India, salah satu perkara penting yang harus diperhatikan dalam

sistem sosial ialah kewuujudan sistem kasta. Sistem ini merupakan sebuah

institusi yang sangat unik dan tidak ditemui dalam mana-mana tamadun dunia

yang lain. Sistem ini mempunyai empat kasta utama, iaitu Brahmin, Ksyatria,

Vaisya dan Sudra.Keempat-empat kasta ini mempunyai tangggungjawabyang

berbeza.Sistem kasta ini menjadi darah daging kepada sistem sosial India dan

sistem ini diikuti dengan ketat. Berdasarkan sistem ini, abtara lainnya, seseorang

lelaki tidak boleh mengahwini wanita daripada kasta yang berbeza dan tidak

boleh bercampur gaul dengan ahli kasta yang berbeza.

Minggu 10.

SOALAN: DENGAN MELAYARI INTERNET ,SILA DAPATKAN MAKLUMAT

MENGENAI ISU-ISU SEMASA BERKENAAN TAMADUN ISLAM DAN BARAT.

Multaqa’ Staf ABIM Dan Agensi

Pada 7 Mac yang lalu, Angkatan Belia Islam Malaysia (ABIM) telah mengadakan

majlis multaqa’ membabitkan staf sepenuh masa ABIM serta agensi-agensi

berkaitan seperti Koperasi Belia Islam Malaysia (KBI), Yayasan Takmir

Pendidikan, Islamic Outreach ABIM, Hospital Al-Islam, serta Kolej Darul

Hikmah.Multaqa’ ini diadakan untuk menghargai jasa-jasa staf sepenuh masa

ABIM serta agensi-agensi yang telah mencurahkan segala keringat, idea serta

masa untuk memastikan usaha dakwah ABIM di setiap lapangan kehidupan

dapat dijalankan dengan lancar, di samping memperbaharui tekad serta

menyegarkan kembali visi dan misi untuk membangun Khayra Ummah melalui

pembacaan deklarasi-deklarasi oleh wakil-wakil agensi, serta majlis bacaan ikrar

oleh Pemangku Setiausaha Agung ABIM, Dr Amran Muhammad.

Pertemuan Peguam Pembela Islam

Pada 13 Februari yang lalu, Angkatan Belia Islam Malaysia (ABIM) menerusi biro

undang-undang, telah mengadakan pertemuan membabitkan wakil Peguam

Pembela Islam, Saudara Abdul Rahim Sinwan, Naib Presiden Antarabangsa

ABIM merangkap pengerusi Dewan Pembela ABIM,Saudara Azril Mohd Amin,

Exco Undang-undang ABIM, Saudara Jufitri Joha, serta beberapa orang

peguam. Sepanjang pertemuan ini, mereka yang hadir telah sama-sama

berbincang serta berkongsi pengalaman berkenaan dengan isu-isu semasa

seperti murtad, penggunaan kalimah Allah, serta beberapa isu muktahir

berkaitan dengan perundangan syariah serta kedudukan Islam dalam konteks

perlembagaan di negara ini. Kesimpulannya, mereka yang hadir telah

memutuskan untuk membentuk barisan peguam muda pembela Islam untuk

menangani isu-isu berkenaan dalam pelbagai kapasiti.*Barisan Peguam Muda

Pembela Islam mengalu-ngalukan penyertaan dikalangan barisan para peguam

muda Islam. Sebarang pertanyaan boleh diajukan kepada

webmaster@abim.org.my

ABIM Anjurkan Bengkel Strategik Menangani Isu Palestin

14 Feb 2008 Sabtu, Ampang - ABIM telah menganjurkan Bengkel Strategik

Menangani Isu Palestin bertempat di Islamic Outreach ABIM (IOA).Bengkel

tertutup tersebut telah dihadiri oleh Ahli Jawatankuasa Kerja ABIM Pusat serta

Setiausaha ABIM Negeri.Antara keputusan yang dicapai dalam bengkel tersebut

termasuklah strategi jangka panjang untuk menangani isu Palestin yang

melibatkan kerjasama pertubuhan di peringkat antarabangsa, selain

memperkemas kempen boikot produk Israel dan pro-Zionis.Turut dilancarkan

dalam bengkel tersebut adalah buku 'Kebangkitan Generasi Salahuddin dan

Kembalinya Al-Quds ke Pangkuan Islam' tulisan Dr. Majid Irsan Kailani.

ABIM Sertai Pameran Festival Perkembangan Ekonomi Islam (I-Fest)

Bermula daripada 22 januari sehingga 26 januari yang lalu, Angkatan Belia Islam

Malaysia (ABIM), telah menyertai Festival Perkembangan Ekonomi Islam

Malaysia (I-Fest) anjuran Yayasan Pembangunan Ekonomi Islam (YAPEIM) di

Mid Valley Megamall. Sepanjang program tersebut, gerai ABIM telah menerima

kunjungan daripada pelbagai pihak termasuk daripada Ketua Pengarah YAPEIM

sendiri, Datuk Abdul Malek Awang Kechil, yang berminat untuk mengetahui

dengan lebih lanjut mengenai ABIM di samping membeli beberapa buku serta

penerbitan terkini keluaran ABIM,termasuk buku terbaru 'Isu-isu dalam pemikiran

Islam' yang ditulis oleh Dr Mohd Farid Shahran, Timbalan Presiden ABIM.Di

samping itu, gerai ABIM juga turut membuka tabung sumbangan GAZA untuk

membolehkan para pengunjung menyalurkan bantuan kepada mangsa-mangsa

kekejaman di GAZA. Ribuan terima kasih diucapkan di atas sumbangan yang

diberikan dan sumbangan tuan-tuan dan puan-puan.

ABIM Serahkan Memorandum Bantahan Kepada Kedutaan A.S

Pada 9 hb Januari yang lalu, Naib Presiden Antarabangsa Angkatan Belia Islam

Malaysia (ABIM), Encik Azril Mohd Amin bersama dengan wakil-wakil NGO yang

bernaung di bawah Gabungan pertubuhan bukan kerajaan (NGO) Menentang

Penindasan Rakyat Palestin (Complete), semalam telah menyertai perhimpunan

bantahan serangan tidak berperikemanusiaan Israel ke atas Gaza di hadapan

Kedutaan Amerika Syarikat di Kuala Lumpur. Di samping itu, beliau beserta

wakil-wakil NGO tersebut juga turut menyerahkan memorandum bantahan

kepada wakil kedutaan Amerika Syarikat di atas sikap membisu negara kuasa

besar dunia tersebut ke atas kekejaman yang dilakukan oleh Israel . Pada hari

yang sama juga, Angkatan Belia Islam Malaysia (ABIM) telah menghantar

wakilnya, Saudara Muhd Raimi Abd Rahim untuk menyertai pelancaran kempen

boikot barangan keluaran syarikat yang menyumbang kepada keganasan Israel,

yang diadakan di Masjid Negara, Kuala Lumpur. Kempen ini yang dilancarkan

oleh Persatuan Pengguna Islam Malaysia (PPIM)

Presiden ABIM Sertai Perhimpunan Aman Palestin

Pada 10 hb Januari yang lalu, Aman Palestine telah menjemput Presiden ABIM,

saudara Yusri Mohamad, untuk memberikan ucapan di Perhimpunan Palestine di

Stadium Malawati, Shah Alam, Selangor Darul Ehsan. Dalam ucapannya itu,

saudara presiden telah menyeru kepada para hadirin untuk sama-sama berdoa

agar menjadi generasi ataupun kelompok yang mampu meneruskan

kesinambungan perjuangan suci Salahuddin Al-Ayyubi untuk membebaskan Al-

Quds dari cengkaman Zionis. Selain saudara presiden, ABIM juga diwakili oleh

beberapa orang aktivis dari ABIM Pusat serta ABIM Selangor, yang sama-sama

hadir untuk menzahirkan sokongan mereka ke atas usaha mengurangkan

penderitaan serta kesengsaraan yang dialami oleh penduduk-penduduk di Gaza.

( Sila Lihat Rakaman Video Disini www.madanitv.net )

Misi Skuad Prihatin Ke Pahang

Kuantan,10 Januari 2009/13 Muharam 1430H – Angkatan Belia Islam Malaysia

(ABIM) di bawah Skuad Prihatin(SP) melalui misi kemanusiaan Bencana Alam:

Banjir di Pantai Timur telah menghantar seramai 7 orang aktivis yang diketuai

oleh Dr.Saifullah Al-Hany Abd. Halim, Ketua Biro Kesihatan ABIM. Rombonan

kali ini menuju ke Pusat Pemindahan banjir daerah Pekan yang terletak di balai

raya Kg. Acheh.Sebanyak 6 keluarga yang terdiri 20 orang ahli keluarga telah

menghuni pusat pemindhan tersebut. SP juga telah dibantu oleh Sdr. Mahadi

Deraman, SU ABIM Pahang dan 9 orang sukarelawan ABIM Pahang ( pelajar

perubatan dari UIA kampus Kuantan ) bagi membantu mangsa banjir.Misi kali ini

telah dipecahkan kepada 3 skuad iaitu skuad pemeriksaan kesihatan yang

menyediakan perkhidmatan pemeriksaan kesihatan yang percuma kepada

penduduk kampung. Skuad kedua,skuad agihan barangan(hygiene kit dan air

mineral ABIM) yang diagih kepada lebih 25 buah rumah sekitar kg. Acheh dan

Kg. Sg.Ganchong.Skuad ketida skuad kidmat masyarakat yang ditugaskan untuk

membantu.

Siaran Media 21 Disember 2008/23 Zulhijjah 1429 - Penswastaan Institut

Jantung Negara (IJN) Wajar Dibatalkan Sahaja.

Angkatan Belia Islam Malaysia (ABIM), sebagai sebuah institusi rakyat yang

prihatin, membantah keras cadangan menswastakan Institut Jantung Negara

(IJN) kepada Sime Darby Sdn. Bhd. IJN merupakan satu-satunya pusat

perubatan pesakit jantung di negara ini yang menawarkan perkhidmatan yang

bermutu dengan kadar bayaran yang berpatutan. Penswastaan IJN yang

bermotifkan keuntungan komersial dikhuatiri akan meningkatkan kos rawatan

yang seterusnya membebankan pesakit. ABIM menegaskan bahawa

perkhidmatan kesihatan adalah berteraskan keperluan umum atau public need

yang sepatutnya disediakan oleh kerajaan secara percuma atau pada kadar

yang berpatutan.

Hari Kedua Di Tamrin Nuqaba Kebangsaan ABIM

Bangi 20 Disember2008 - Tamrin Nuqaba Kebangsaan ABIM, diteruskan lagi

pada pagi ini dengan sesi pembentangan Slot pertama oleh dua Tokoh ABIM

iaitu Prof. Madya Dr Halim El-Muhammady dan Tuan Hj. Abd Halim Ismail. Sesi

ini di pengerusikan oleh Sdr. Shirajuddin Sirat salah seorang peserta

Tamrin.Dimulakan dengan pembentangan oleh Prof. Madya Dr Halim El-

Muhammady dengan kertas kerja beliau yang bertajuk "Tarbiyyah Qur'aniyah

Pemantap Kerohanian Dan Pengukuh Gerakan Islam Dalam Menghadapi

Cabaran Masa Kini".

Seminar Isu-Isu Semasa Tamadun Ummah Peringkat Kebangsaan

Pada 25 jun 2008 Seminar Isu-Isu Semasa Tamadun Ummah Peringkat

Kebangsaan anjuran Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) dengan

kerjasama Pertubuhan Muafakat Sejahtera Malaysia (MUAFAKAT) dan Universiti

Malaya (UM) telah diadakan bertempat di Hotel Grand Season, Kuala Lumpur.

Presiden ABIM, Tn.Hj. Yusri bin Mohammad telah diberi penghormatan dengan

dijemput sebagai ahli panel forum yang bertajuk Isu-isu semasa Umat Islam dan

Cabarannya. Turut sama dijemput untuk menjadi ahli panel di dalam forum

tersebut adalah Prof. Dato’ Muhammad bin Abu Bakar dari Universiti Malaya.

Forum tersebut dipengerusikan oleh Ustaz Ismail bin Noor dari JAKIM. Seminar

ini dianjurkan khusus untuk membincangkan kepentingan menjaga survival umat

Melayu di zaman ini, dengan tumpuan diberikan khusus kepada agenda Islam

secara keseluruhannya. Seminar ini meliputi perbincangan membabitkan

pelbagai mauduk penting, di samping merangka perencanaan secara sistematik

dan keperluan untuk merubah sikap kaum Melayu.

Minggu 11.

SOALAN: HURAIKAN 5 DARIPADA 10 PRINSIP ISLAM HADHARI

Maksud Islam Hadhari

Apakah yang dimaksudkan dengan Islam Hadhari ? 'Islam Hadhari' adalah

gabungan dari dua kalimah Bahasa Arab, iaitu : 'Islam' dan 'Hadhari' (sifat). Asal

perkataan 'Hadhari' ialah 'Hadharun' - 'Hadharatun' (Hidup di Bandar) yang

membawa maksud membangun, maju ataupun bertamadun - lawan kepada

perkataan 'badawah' ( kepedalaman atau kemunduran). Bertolak daripada kata

dasar tersebut maka perkataan 'hadharah' ataupun sifatnya 'hadhari' bolehlah

ditakrifkan sebagai hasil tindakbalas antara manusia dengan alam dan

kehidupan sekitarnya melalui usaha yang dilakukan oleh manusia sendiri bagi

memperbaiki kedudukan kehidupannya di dunia secara fizikal dan spiritual

mengikut keperluan dan peredaran semasa (waqie).

Pengertian hadharah (hadharatun) itu semakin luas skopnya apabila

komuniti manusia itu semakin jauh daripada corak hidup kepedalaman, serta

apabila mereka mula terbabit dengan gaya hidup masyarakat maju yang

progresif dari semasa ke semasa mengikut kesesuaian zaman dan tempat.

Justeru, hadharah ataupun tamadun adalah hasil-hasil usaha yang dilakukan

oleh manusia untuk mengeksploitasi unit-unit alam yang berada di

sekitarnya.Tujuannya ialah untuk merealisasikan segala keperluan dalam

masyarakat manusia serta menyebarluas faktor-faktor kebaikan dan

kebahagiaan di kalangan manusia sejagat.

Bagi menjana pembangunan yang seimbang dan pengintegrasian antara

kemajuan duniawi dan juga persiapan ukhrawi dalam Pembangunan Islam

Hadhari di Malaysia, maka Y.A.B Perdana Menteri telah memberi penekanan

kepada Kehidupan Berkualiti sebagai salah satu daripada 10 Prinsip Utama

Islam Hadhari:

1. Keamanan dan ketaqwaan kepada Ilahi.

2. Kerajaan adil dan beramanah.

3. Rakyat berjiwa merderka.

4. Penguasaan ilmu pengetahuan.

5. Pembangunan ekonomi yang seimbang dan komprehensif.

6. Kehidupan berkualiti.

7. Pembelaan hak kumpulan minoriti dan wanita.

8. Keutuhan budaya dan moral.

9. Pemeliharaan dan pemuliharaan alam semula jadi.

10. Kekuatan Pertahanan dan Perpaduan.

Prinsip Pertama: KEIMANAN DAN KETAQWAAN KEPADA ALLAH

Bagi orang Islam pendekatan Islam Hadhari meletakkan keimanan dan

ketaqwaan kepada Allah sebagai teras utamanya.al-qur’an dan sunnah

Rasulullah S.A.W sebagai teras pegangan dan rujukannya. Gabungan

kemantapan akidah (kepercayaan), syariah (perundangan), akhlak, moral dan

nilai-nilai murni adalah teras perancangan dan pelaksanaan pembangunan diri

dan pengurusan sistem untuk mencapai umat yang berkualiti dan negara yang

cemerlang. Ini bersesuaian dengan firman Allah S.W.T dalam surah al-A’raaf :96,

yang bermaksud :

“Dan (Tuhan berfirman lagi): Sekiranya penduduk negeri itu, beriman serta

bertaqwa,tentulah kami akan membuka kepada mereka (pintu pengurniaan)

yang melimpah-limpah berkatnya, darilangit dan bumi . Tetapi mereka

mendustakan(rasul kami), lalu kami timpakan mereka dengan azab seksa

disebabkan apa yang mereka telah usahakan”.

Pada prinsipnya penentuan pegangan agama atau akidah bagi mereka

yang berada di luar Islam terbahagi kepada dua iaitu tiada paksaan dalam

agama dan kebebasan dalam menganut agama masing-masing seperti firman

Allah SWT dalam surah al-Baqarah : 256, yang bermaksud:

"Tidak ada paksaan dalam agama (Islam) kerana sesungguhnya telah nyata

kebenaran (Islam) dari kesesatan (kufur). Oleh itu, sesiapa yang tidak

percayakan Taghut, dan dia pula beriman kepada Allah, maka sesungguhnya dia

telah berpegang kepada simpulan (tali agama) yang teguh yang tidak akan putus

dan (ingatlah), Allah Maha Mendengar, lagi Maha Mengetahui”.

Dan dalam surah al-Kaafiruun: 6, Allah SWT berfirman, yang bermaksud:

“Bagi kamu agama kamu dan bagiku agamaku”

Prinsip Kedua: KERAJAAN ADIL DAN BERAMANAH

Adil adalah memberi yang hak kepada yang berhak akan haknya, mengikut

kadar masing-masing. Ini bersesuaian dengan firman Allah SWTdalam surah an-

Nahl : 90 yang bermaksud:

“Sesungguhnya Allah menyuruh berlaku adil, dan berbuat kebaikan, serta

memberi bantuan kepada kaum kerabat; dan melarang daripada

melakukan perbuatan-perbuatan yang keji dan mungkar serta

kezaliman.Ia mengajar kamu (dengan suruhan dan larangan-Nya ini)

supaya kamu mengambil peringantan mematuhi-Nya”.

Pelaksanaan keadilan tidak melihat pada keturunan, warna kulit, bangsa,

kedudukan, miskin kaya atau perbezaan agama. Ini bersesuaian dengan

peruntukan dalam al-qur’an dan hadis Rasulullah SAW. Allah SWT berfirman

dalam surah al-Maa’idah : 8, yang bermaksud:

“Dan jangan sekali kebencian kamu terhadap sesuatu kaum itu

mendorong kamu kepada tidak melakukan keadilan.Hendaklah kamu

berlaku adil (kepada sesiapa jua) kerana sikap adil itu lebih hampir

kepada taqwa. Dan bertaqwalah kepada Allah, sesungguhnya Allah maha

mengetahui dengan mendalam akan apa yang kamu lakukan.

Dan hadis Nabi SAW diriwayatkan oleh Bukhari maksudnya,

“Sekiranya (anakku) Fatimah mencuri nescaya aku akan

memotong tangannya”.

Amanah pula bermaksud menunaikan segala tanggungjawab dan

kewajipan yang diletakkan ke atasnya. Ini bersumberkan dari al-qur’an dan hadis

Nabi SAW. Dalam al-qur’an Allah SWT berfirman dalam surahan-Nisa : 58, yang

bermaksud:

“Sesungguhnya Allah SWT menyuruh kamu supaya menyerahkan segala

jenis amanah kepada ahlinya (yang berhak menerimanya), dan apabila

kamu menjalankan hukum di antara manusia, (Allah menyuruh) kamu

menghukum dengan adil. Sesungguhnya Allah SWT dengan

(suruhanNya) itu memberi pengajaran yang sebaik-baiknya kepada

kamu.Sesungguhnya Allah SWT sentiasa mendengar lagi sentiasa

melihat”.

Dan hadis nabi SAW, yang diriwayatkan oleh Ahmad Maksudnya :

“Dan tidak beriman bagi seseorang yang tidak amanah”

Islam Hadhari meletakkan amalan tadbir urus yang baik (good

governance) dan adil serta amanah kepada semua lapisan rakyat. Pengurusan

negara yang cekap, adil, amanah (tidak boros dan perbelanjaan berhemah)

melahirkan negara yang baik, maju, dan dirahmati Allah SWT sebagaimana

ditegaskan dalamal-qur’an surah Saba’ : 15, yang bermaksud:

“Sesungguhnya, adalah bagi penduduk negeri Saba’ satu tanda (yang

membuktikan kemurahan Allah) yang terdapat di tempat tinggal mereka, iaitu:

dua kumpulan kebun (yang luas lagi subur)”.Yang terletak disebelah kanan dan

di sebelah kiri (Kariah mereka). (Lalu dikatakan kepada mereka): ”Makanlah dari

rezeki pemberian Tuhan kamu dan bersyukurlah kepadaNya: (negeri kamu in

iadalah) negeri yang baik (aman dan makmur), dan (Tuhan kamu adalah) Tuhan

yang Maha Pengampun”.

Prinsip Ketiga: RAKYAT BERJIWA MERDEKA

Salah satu prinsip utama pendekatan Islam Hadhari ialah mewujudkan rakyat

yang berjiwa merdeka.Antara ciri jiwa merdeka ialah berfikiran kreatif dan

inovatif.Masyarakat yang berjiwa merdeka dapat melahirkan buah fikiran yang

dinamik dan positif sehingga mampu melahirkan idea-idea baru yang bermanfaat

bagi memartabatkan diri, keluarga, masyarakat dan negara. Ini selaras dengan

firman Allah SWT dalam al-qur’an surah al-Isra’: 70, yang bermaksud:

“Dan sesungguhnya kami telah memuliakan anak-anak Adam; dan kami telah

beri mereka menggunakan berbagai-bagai kenderaan di darat dan di laut; dan

kami telah memberikan rezeki kepada mereka dari benda-benda yang baik-baik

serta kami telah lebihkan mereka dengan selebih-lebihnya atas makhluk-

makhluk yang telah kami ciptakan”.

Masyarakat hendaklah mengatasi belenggu pemikiran yang terjajah, bersikap

terbuka kepada kemajuan dan perubahan orang lain, tidak bersikap jumud dalam

menghasilkan pemikiran berdaya maju dan menolak amalan-amalan negatif

yang boleh menyebabkan jiwa terus terbelenggu.Masyarakat yang berjiwa

merdeka bukanlah masyarakat yang terlepas daripada peraturan undang-undang

dan etika, sebaliknya asas-asas murni itu hendaklah digunakan sebagai

landasan membangunkan masyarakat dan negara yang teguh dan utuh.

Setiap potensi anggota masyarakat harus digerakkan sebijaksana

mungkin sehingga mampu memartabatkan jati diri, imej keluarga, integriti

masyarakat, keutuhan negara berasaskan patriotisme yang tinggi dan kesetiaan

yang tidak berbelah bahagi.

Jiwa merdeka harus mampu melakukan pilihan dan membuat saringan serta

bersikap terbuka terhadap faktor dari luar lingkungan budaya dan tradisi yang

tidak bercanggah dengan nilai etika dan sejagat yang sifatnya menyumbang

terhadap pembangunan tamadun mengikut acuan kita sendiri.Makna jiwa

merdeka bukan hanya terletak pada slogan atau pernyataan luaran semata-mata

tetapi lebih daripada itu menuntut pengorbanan dan keperluan bekerja

bersungguh-sungguh ke arah menyumbang dan membangunkan negara.

Prinsip Keempat: PENGUASAAN ILMU PENGETAHUAN

Kemampuan menguasai ilmu pengetahuan secara intergratif boleh menjadikan

kita memiliki kekuatan pengetahuan yang pelbagai dan semasa supaya

kecemerlangan intelektual dapat dikembangkan, kekuatan peribadi dapat

ditampilkan dan ketangkasan jasmani dapat dibangunkan. Proses ini perlu bagi

melahirkan insan seimbang dan harmonis seperti yang terdapat dalam matlamat

Falsafah Pendidikan Negara kita. Ini bertepatan dengan firman Allah SWT dalam

al-qur’an surah al-Mujaadalah: 11, yang bermaksud:

“Dan orang-orang yang diberi ilmu pengetahuan agama (dari kalangan kamu) –

beberapa darjat .Dan (ingatlah), Allah maha mendalam pengetahuan-Nya

tentang apa yang kamu lakukan”.

Dalam mana-mana sejarah masyarakat yang maju dan bertamadun ianya tidak

akan berlaku tanpa menjadikan ilmu sebagai sumbernya. Tamadun Baghdad

dan Tamadun Andalusia menjadi contoh nyata bagaimana ilmu yang integratif

mampu menyumbang ke arah pembangunan tamadun Barat dan Timur.

Dalam menghadapi cabaran globalisasi dan cabaran semasa, faktor ilmu

intergratif, kemajuan sains dan teknologi sewajarnya menjadi fokus bagi

melahirkan sumber tenaga manusia yang bukan sahaja mempunyai ilmu dan

ketrampilan tetapi juga memiliki nilai-nilai murni yang sifatnya

menyumbangterhadap pembangunan negara, bangsa dan manusia sejagat.

Melalui pengukuhan ilmu fardu ain yang dilengkapkan dengan penguasaan ilmu

fardu kifayah, hasrat untuk mencapai kecemerlangan terbuka luas. Melalui

sistem pendidikan yang melengkapi dwipengkhususan dan double Major, kita

boleh melahirkan sumber tenaga yang mampu menerajui program pembangunan

negara dan ummah.

Usaha penggalian dan penerokaan serta penemuan ilmu sains dan teknologi

amat digalakkan dalam tradisi Islam.Amat disedari umat Islam ketinggalan dalam

penguasaan sains dan teknologi pada masa kini.Sewajarnya usaha pengkajian

dan penyelidikan (tadabbur) dijadikan matlamat keilmuan supaya asas

pembangunan intelek, rohani dan jasmani dapat berlaku secara seimbang,

menyeluruh dan teratur. Ini bertepatan dengan firman Allah dalam surah a-li

‘Imraan : 190, yang bermaksud:

“Sesungguhnya pada kejadian langit dan bumi, dan pada pertukaran malam dan

siang, ada tanda-tanda (kekuasaan, kebijaksanaan, dan keluasan rahmat Allah)

bagi orang-orang yang berakal”.

Prinsip Kelima: PEMBANGUNAN EKONOMI SEIMBANG DAN

KOMPREHENSIF.

Dalam usaha untuk memajukan negara, aspek ekonomi turut sama diberi

keutamaan oleh Islam. Pembangunan ekonomi seimbang dan komprehensif

memberikan satu pendekatan yang menggabungkan kepada usaha

memantapkan amalan ekonomi yang berakhlak dengan kemampuan

melaksanakan aktiviti ekonomi secara berkesan sesuai dengan perkembangan

ekonomi di dalam negara dan diperingkat antarabangsa. Ini bertepatan dengan

firman Allah S.W.T dalam surah al-Jumu’ah : 10, yang bermaksud:

“Kemudian setelah selesai sembahyang, maka bertebaranlah kamu dimuka bumi

(untuk menjalankan urusan masing-masing), dan carilah apa-apa yang kamu

hajati dari limpah kurnia Allah, serta ingatlah akan Allah banyak-banyak (dalam

segala keadaan), supaya kamu berjaya (di dunia dan akhirat)”.

Untuk menjayakan pendekatan tersebut, pihak kerajaan dan sektor swasta perlu

sama-sama berperanan secara bersepadu.Ini sudah pun diberi penekanan

dalam konsep pensyarikatan Malaysia.Islam Hadhari menuntut setiap

masyarakat merebut peluang untuk memaju pencapaian ekonomi mereka.

Usaha-usaha untuk memantapkan keadilan dan kestabilan ekonomi di dalam

negara akan terus diberi keutamaan. Melalui strategi pembasmian kemiskinan,

mencapai guna tenaga penuh, kestabilan paras harga dan pertumbuhan

ekonomi yang mapan, keadilan dan kestabilan ekonomi akan dapat dicapai.

Bahkan strategi tersebut menepati aspirasi Islam Hadhari.

Melalui strategi tersebut negara mampu mengembeling kesemua tenaga rakyat

semoga mereka dapat berprestasi di peringkat optimum. Dalam rangka yang

sama pendekatan Islam Hadhari akan terus berusaha untuk meningkat

kecekapan sistem penyampaian sektor awam dan prestasi sektor swasta.

Justeru itu mutu sistem pendidikan dan Institusi Latihan Negara perlu sentiasa

dipertingkatkan semoga kesemua aspek keperluan tersebut dapat dibekalkan

kepada rakyat.

Dalam suasana ekonomi dunia yang sangat mencabar dan tidak menentu,

perancangan dan dasar ekonomi yang digubal perlu sensitif kepada

perkembangan tersebut. Walaupun sektor pembuatan dan perkhidmatan

menyumbang secara besar-besaran kepada pertumbuhan ekonomi negara, demi

keselamatan negara, sektor pertanian akan turut diberi perhatian yang

sewajarnya. Pembekalan kepada makanan asasi rakyat, adalah sesuatu yang

dituntut oleh Islam. Melalui kemajuan bidang sains bioteknologi, negara akan

berusaha untuk memaju sektor pertanian dengan teknologi tersebut. Jelas sekali

bahawa pendekatan Islam Hadhari adalah suatu pendekatan yang komprehensif

di mana pencapaian pembangunan ekonomi negara mampu menjana kepada

wujudnya sebuah masyarakat yang bertamadun dan progresif.