Onthulling gedenkplaat

door de Stichting Sint Maarten

KONINKLIJK ZALTBOMMELS MANNENKOOR - BELCANTO

GEMENGD KOOR

REQUIEMMOZART

PROGRAMMA

ZATERDAG 18 APRIL 20.00 UURSint-Maartenskerk Zaltbommel - Toegang vrij

Onthulling gedenkplaat

door de Stichting Sint Maarten

BEVRIJDINGJAARHERDENKINGS

CONCERT

Dit concert is mede mogelijk

gemaakt door de volgende sponsoren:

Gemeente Zaltbommel

Van Voorden Stichting

Rabo Coöperatiefonds

Hitachi Data Systems

Autobedrijf Vos Zaltbommel

Stichting Sint Maarten

HERDENKINGSCONCERT

70 JAAR BEVRIJDING

18 APRIL 2015

Grote of Sint-Maartenskerk

Zaltbommel

Aanvang 20.00 uur

Vereniging Koninklijk Zaltbommels Mannenkoor - Belcanto Vereniging Muziekcollectief Zaltbommel Stichting Mikwe Stichting Sint Maarten

REQUIEM

Wolfgang Amadeus MOZART (1756- 1791)

Elma van den Dool sopraan

Liesbeth van der Loop alt

Matthew Smith tenor

Palle Fuhr Jørgensen bas

Gemengd koor KZM-Belcanto

Zaltbommels begeleidingsorkest

Het geheel onder leiding van:

Corné Mooibroek

Voorwoord Dit jaar is het 70 jaar geleden dat wij zijn bevrijd. Een vrijheid die zwaar bevochten is en waarbij ook in de Bommlerwaard veel slachtoffers zijn gevallen. Het herdenken van die slachtoffers gebeurt op 4 mei. In dit speciale jaar echter ook op 18 april met het uitvoeren van dit Requim van Mozart.

Slachtoffers van oorlogen zijn meest gewone burgers. Met dit Requiem worden ook de in de oorlog vermoorde Joodse koorleden herdacht. Dat maakt ons bewust van de verschrikking van oorlogen. Ook nu nog worden mensen vanwege afkomst en godsdienst vervolgd en vermoord.

Bij 70 jaar bevrijding zijn ook vreugdevolle zaken te herdenken. Het feit dat de Sint-Maartenstoren niet is opgeblazen, is memorabel. Een prachtig monument van Nederrijnse gotiek is gespaard gebelven. Inwoners van de gemeente hebben zich daar destijds voor ingezet. Een gedenkplaat waard.

Ik wens u een goede bijeenkomst.

Albert van den Bosch Burgemeester van Zaltbommel

INLEIDING

Vandaag 18 april 2015 wordt in de Sint-Maarten het Requiem van Mozart uitgevoerd door het Koninklijk Zaltbommels Mannenkoor - Belcanto gemengd koor, solisten en het Zaltbommels Begeleidingsorkest. Om iedereen te laten genieten van deze prachtige muziek en samen de start van 70 jaar bevrijding te vieren is het concert gratis toegankelijk. Dit is mogelijk gemaakt door diverse instanties (Zie achterin dit programmaboekje.) De bijeenkomst is een initiatief van het gemengd koor Vereniging KZM-Belcanto, Vereniging Muziekonderwijscollectief Zaltbommel, Stichting Mikwe en de Stichting Sint Maarten. Het programma bevat de volgende onderdelen: 1. Beelden vermoorde koorleden 2. Requiem van Mozart 3. Onthullen gedenkplaat 4. Drankje 1. Beelden vermoorde koorleden Het vieren van bevrijding betekent ook stilstaan bij de gevolgen van onvrijheid. Aan het begin van de festiviteiten in de gemeente wordt dan ook herdacht dat er in de Bommelerwaard vele slachtoffers vielen of te betreuren zijn. Slachtoffers door afzwaaiende bommen in Hurwenen en Bruchem, door artilleriebeschietingen en ontploffing van munitie in Kerkwijk, door executies van burgers uit Aalst en Zaltbommel, door verdrinking bij verzetswerk, door uitbraken van besmettelijke ziekten ten gevolge van slecht hygiënische toestanden, door moord op 58 Joodse inwoners (mannen, vrouwen en kinderen). Om al deze omgekomen mensen te herdenken wordt Mozart's Requiem uitgevoerd. Inwoners met een Joodse achtergrond waren ook lid van het Zaltbommels Mannenkoor en Dameskoor Excelsior. Twee mannen, Mozes van Straten en Louis Joosten zongen bij de bassen. Toen de oorlog uitbrak waren zij al ruim 20 jaar lid van het koor. Op bijgaande foto uit 1928 staan zij al. In het voorjaar van 1940 zongen beiden nog mee in de vijfde uitvoering van de Matthäus Passion van Bach in de Grote of Sint-Maartenskerk. In november

1941 werden zij gedwongen hun lidmaatschap op te geven. In maart 1942 weigerden het Zaltbommels Mannenkoor en dameskoor Excelsior lid te worden van de nationaalsocialistische Kultuurkamer. De koren stopten met repeteren en uitvoeren. Na de oorlog startten ze weer. In de eerste jaarvergadering van het mannenkoor in januari 1946 werden de vermoorde Joodse mannen herdacht:

“Op uitzondering van twee kwamen allen terug, maar zij die waarschijnlijk niet meer terugkomen zijn onze trouwe leden Moos van Straaten en Louis Joosten. Deze twee menschen moesten bedanken als lid van onze vereniging. Wat dat voor onze Moos, die 22 jaar lid was van onze vereniging is geweest, laat zich indenken. Maar wij Bestuur, Directeur en leden zullen hen nimmer vergeten. Mochten zij door het brute geweld gevallen zijn. Zij rusten in vrede. De laatste brief het welk het bestuur van onze vriend Moos ontving wil ik U hier voorlezen.” Bron: Regionaal archief Rivierenland

Zij rusten in vrede. Met het uitvoeren van het Requiem van Mozart wil KZM-Belcanto het "Zij rusten in vrede" muzikaal verwoorden. In samenwerking met de Stichting Mikwe worden voorafgaand aan het concert korte beelden vertoond van vermoorde koorleden en hun gezinnen. Dit zijn slecht enkele beelden van mensen die omgekomen zijn in de oorlog. Ze staan voor alle anderen. Mozes van Straten was eigenaar van een porseleinwinkel in de Gamerschestraat. Mozes was jarenlang penningmeester van de Joodse gemeente. Hij zong n het Zaltbommels Mannenkoor. Zijn vrouw Amalia van Straten-Kahn was maatschappelijk actief. Zij was lid van het Comité Weldadigheidszegels (kinderpostzegels). Zij hadden twee zonen: Jacob Adolf (roepnaam Sjakkie) en Michel (roepnaam Chellie). Het hele gezin werd op 8/9 april 1943 opgepakt en op 28 mei 1943 in de gaskamers van Sobibor gedood.

Louis Joosten was slager. Zijn gezin woonde in de Boschstraat. Luiis was actief in het verenigingsleven. Hij voetbalde, was lid van de kegelclub en deed mee aan wielerwedstrijden. Ook hij zong in het Zaltbommels Mannenkoor. Zijn vrouw was Crisje Joosten-Blom. Zij hadden twee kinderen Max en Betty. Het hele gezin werd op 19 november 1942 opgepakt. Crisje met Max en Betty werden op 27 november 1942 in Auschwitz in de gaskamer vermoord. Louis kwam op 15 juli 1943 als dwangarbeider in Zuidsilezië (Malapane) door uitputting om het leven.

Mozes van Straten (derde rij, 5e van rechts) en Louis Joosten (vierde rij, 3e van rechts) zongen in het Zaltbommels mannenkoor. In april 1940 zongen zij nog in de Matthäus Passion van Bach. In 1943 werden zij en hun gezinnen vermoord. Foto Collectie Regionaal Archief Rivierenland.

2. Requiem van Mozart 3. Onthullen gedenkbord Na afloop van het concert wordt een gedenkplaat onthuld. Daarmee wordt stilgestaan bij het feit dat aan het einde van de oorlog de toren van de Sint Maarten niet door de Duitsers werd opgeblazen en een belangrijk cultuurmonument kon blijven. Dit mede dankzij persoonlijke garanties van de volgende inwoners van Zaltbommel: H.S.D. Bartlema, J.Güppertz, G.L. van Hattum, W. van Hattum, G. Hellinga, G. den Hollander, H. Kleinhout, M. Koopmans, C. van Liere, W. van Lookeren Campagne, G.W. Meijer, H. van Minnen, A.E. van Mourik, M.C.D. van Mourik, W.A. Ooms, J.B.M. Oskamp, R. Rutgers, G.J. van Voorden, P. de Vries en F. Wagner. Bron: Regionaal archief Rivierenland

4. Drankje

Na afloop bent u van harte uitgenodigd voor een drankje. Er is geen pauze bij dit concert. U kunt consumptiebonnen/-munten kopen voor jus d'orange, wijn en bier á €2.00

Requiem Mozart: delen

1. Introïtus koor

2. Kyrie koor

3. Dies Irae koor

4. Tuba mirum solisten

5. Rex tremendae koor

6. Recordare solisten

7. Confutatis koor

8. Lacrimosa koor

9. Domine Jesu koor

10. Hostias koor

11. Sanctus koor

12. Benedictus solisten

13. Agnus Dei koor

14. Communio sopraan en koor

Mozart en het Requiem

Tot aan de 10-e eeuw werden in de katholieke kerk tijdens uitvaarten alleen gewone missen gelezen. Daarna ontstond de speciale dodenmis met requiemteksten. Van de verschillende varianten die in omloop kwamen werd uiteindelijk in 1570 in het Missale Romanum de officiële tekst vastgelegd.

Het Dies Irae waarin de dag des oordeels wordt aangekondigd werd het laatst aan het Requiem toegevoegd en is waarschijnlijk van de hand van Tomas van Celano, de biograaf van St. Franciscus. Het Dies Irae verdween ook weer als eerste uit de tekst, namelijk tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965). Men vond het teveel 'middeleeuwse bangmakerij'.

Aanvankelijk werd het Requiem eenstemmig gezongen. De eerste meerstemmige versies ontstonden in de 15e eeuw. Het vroegst bekende meerstemmige Requiem, waarschijnlijk gecomponeerd rond 1470, is van Johannes Ockeghem die er direct maar liefst veertig stuks schreef. Gaandeweg werden er steeds meer instrumenten aan toegevoegd zodat meer uiting gegeven kon worden aan allerlei dramatische en theatrale gevoelens. Ook Mozart was een componist die graag voor toneel componeerde en hij had een speciale voorliefde voor kerkmuziek vanwege -zoals hij zelf zei- de 'hoge pathetische stijl'. Hij zag de opdracht voor zijn Requiem als een welkome uitdaging om zich ook in die stijl te bekwamen.

Voor zijn Requiem heeft Mozart een aantal thema's van andere componisten geleend. Het Introïtus is afgeleid van een Funeral Anthem van Händel, het Kyrie naar het koor 'and with his stripes' uit de Messiah. Ook het Requiem van Michael Haydn diende als voorbeeld. Verder liet hij hoogklinkende instrumenten zoals fluiten, hobo's en hoorns weg om de zang zo duidelijk als mogelijk te laten klinken.

Mozart begon in zijn laatste levensjaar met het componeren van het Requiem en hij overleed voordat het af was. Hoewel hij een duidelijk voorgevoel had van zijn naderende einde (hij vertelde zijn vrouw dat hij het waarschijnlijk voor zijn eigen dood schreef) was hij daar beslist niet somber over. In de eerste plaats omdat hij in dat jaar zijn mooiste werken

componeerde, zoals het laatste pianoconcert nr. 27 in Bes majeur, de opera's 'La Clemenza di Tito' en 'Die Zauberföte', het klarinetconcert in A majeur, het motet 'Ave Verum Corpus' en nog veel meer. In de tweede plaats hield hij er ook in zijn laatste levensjaar een druk sociaal leven op na met concerten die hij zelf dirigeerde of alleen bijwoonde. Daarnaast bezocht en ontving hij vele vrienden. Bovendien doorspekte hij zijn laatste brieven met zijn eigenaardige humor. Zo schreef hij nog op 8 oktober 1791 aan zijn vrouw: "...en vergeet niet Süssmayer nog een paar flinke oorvijgen van mij te geven". Süssmayer was één van zijn beste vrienden en zou na Mozart's dood het Requiem voltooien. Het is ook die versie die vanavond uitgevoerd wordt.

Tenslotte blijkt Mozart's eigen visie op de dood uit een hoogst opmerkelijk fragment in zijn laatste brief aan zijn vader (4 april 1787): “...omdat de dood het ware einddoel van het leven is, heb ik mij sinds een paar jaar met deze ware en beste vriend van de mens zo vertrouwd gemaakt, dat zijn beeld niet alleen niets afschrikwekkends meer voor mij heeft, maar heel veel kalmerends en troostrijks. En ik dank mijn God dat hij mij het geluk gegund heeft hem (de dood) als de enige sleutel tot onze gelukzaligheid te leren kennen. Ik ga nooit naar bed zonder te bedenken dat ik misschien- zo jong als ik ben- er de volgende dag niet meer zal zijn. Voor dit geluk dank ik mijn Schepper elke dag en ik wens het ieder van mijn medemensen toe.”

Ik wens u vanavond veel muzikaal genoegen met de prachtige muziek van Mozart's Requiem.

Corné Mooibroek, dirigent

Gemengd koor KZM-Belcanto Het gemengd koor KZM-Belcanto komt voort uit het Koninklijk Zaltbommels Mannenkoor, het dameskoor Excelsior en de Vereniging Opera en Belcanto Bommelerwaard. Het Koninklijk Zaltbommels Mannenkoor werd in 1885 opgericht. Het dameskoor Excelsior in 1887. In de 125 jaar van haar bestaan kreeg het koor landelijke bekendheid met uitvoeringen van de Mattheus Passion. In 1936 vond de eerste uitvoering daarvan plaats samen met het dameskoor Excelsior. Solisten van naam verleenden hun medewerking. In de jaren negentig werd het dameskoor Excelsior in het koor opgenomen en vond een fusie plaats met de Vereniging Opera en Belcanto Bommelerwaard. Deze vereniging bracht in de jaren tachtig opera’s van Giuseppe Verdi en Willibald von Gluck op de planken. De afgelopen jaren werden vooral oratoria en verwant repertoire ten gehore gebracht zoals: het Gloria van Vivaldi, het Requiem van Faure, de Matthäus Passion van Telemann, de Petite Messe Solennelle van Rossini en in 2012 en 2014 de Messiah van Handel. Sinds enkele jaren zingen projectzangers mee (www.kzm-belcanto.nl). Sopranen : Heleen van Altena, Marian van den Bogert, An Cornelissen, Jelske Faber, Rikie Gloudemans, Wil Hamers, Jacoline Hartman, Rommy Hilverda, Jootje Huizer, Jacqueline Janssen, Jeanette Krale, Mies de Lanoy, José Leusink, Marjan Mos, Annie Omloo, Gonnie Schutte, Joke Smits, Olga Steenbergen, Gerda Willemse, Rietje van Weel. Tenoren: Thom Bergsma, Wim Dobbe, Jef van Eijken, Gert Koren, Jacques Lambrix, Hans Louvet, Nel Naaijen, Peter van Roojen. Alten : Marjanne Daalder, Mirjam Duijts, Ans Haring, Hinke Harkema, Annemieke den Hertog, Jeanne Dhondt, Ingrid van Houdt, Agnes Krijnen, Janny Lagendijk, Mieke Laheij, Fabienne Lammers, Bernadetta van Loenhout, Janine Mostert, Esther Neijssen, Jet van Oers, Jopie van den Oord, Hanny van de Pavert,Hanneke Remie, Nelly Snijders, Bea Wolf Bassen: Jaap Bimmel, Henk Holwerda, Wim Klein Poelhuis, Gert de Klerk, Wouter Laheij, Jo Linders, Fred van Ravenszwaaij, Frans Spijkers, Piet Wientjes, Wim Zondag

Zaltbommels Begeleidingsorkest Sinds 2014 wordt het koor begeleid door het Zaltbommels Begeleidingsorkest. Het is een semiprofessioneel orkest. Het orkest bestaat uit docenten en leerlingen van de Vereniging Muziekcollectief Zaltbommel (muziekschool), aangevuld met ervaren amateurs uit de regio en professionals. De twee verenigingen, KZM-Belcanto en Muziekcollectief Zaltbommel willen de inwoners van de Bommelerwaard zo de kans geven om samen -jong en oud- te musiceren en voor eigen publiek uit te voeren. Viool 1: Martin de Winter (concertmeester), Renée Maartense, Annemiek Helmink, Ginni Bush, Joeske Drost, Jorien Aberkrom. Viool 2: Peter Klussener, Marijke Huijgen, Daan Augustijn, Ariënne Baijense, Arianne Bouman. Alt viool: Otto Sasse, Steven Vink. Cello: Marion Vanhoecke. Contrabas: Henk van Steenis Bassethoorn 1: Thea van Rosmulder Bassethoorn 2: Ingrid van der Wiel. Fagot 1: Marc van Acht, Fagot 2: Inge van der Hols. Trompet 1: Brian Bonga Trompet 2: Tessa van Genderen. Bastrombone: Dick van der Plas Tenortrombone: Adriaan Martens Alttrombone: Gerard de Krom Pauken: Peter-Jan Steen

Corné Mooibroek

Vanaf 2001 is Corné Mooibroek dirigent van KZM-Belcanto. Onder zijn leiding hebben succesvolle uitvoeringen plaatsgevonden van onder meer The Messiah van Händel, het Requiem van Fauré, de Petite Messe Solennelle van Rossini en de Matthäuspassion van Telemann. Corné studeerde piano vanaf 7-jarige leeftijd. Tijdens zijn psychologiestudie bleef hij muzieklessen volgen. Hij studeerde piano aan het Sweelinck conservatorium in Amsterdam bij Paul Koomen, Fania Shapiro en Tom Bollen.

Koor- en orkestdirectie volgde hij bij Hans Vos. Naast KZM-Belcanto dirigeert hij onder andere de oratoriumvereniging COV-Amstelveen. Hij dirigeerde daar werken als Die Schöpfung en Die Jareszeiten van Haydn, het Oratorium de Noël van Camille Saint-Saëns en het Weihnachtsoratorium van Bach. Hij vormt een duo met de sopraan Elma van den Dool.

Elma van den Dool

Sopraan Elma van den Dool studeerde zang aan het Amsterdams Conservatorium en het Utrechts Conservatorium. Hier behaalde ze in 1981 en 1992 respectievelijk haar diploma’s Docerend en Uitvoerend Musicus. In 1989 was Elma laureate bij het tegenwoordige Spoorenbergconcours. Zij gaf zangles aan de muziekscholen van Leeuwarden en Utrecht. Van 1986 tot 1993 werkte ze fulltime bij De Nederlandse Opera. Aansluitend trad ze in dienst van het Groot Omroepkoor. Bij het Muziekcentrum van de Omroep werkt zij ook mee aan projecten van de afdeling Educatie.

Elma treedt als sopraansoliste op in de grote koorwerken van o.m. Bach, Mozart. Handel, Haydn, Mendelssohn, Rossini, Verdi en Brahms. Daarnaast geeft Elma van den Dool samen met haar man recitals met onbekende liederen van bekende componisten als Schubert, Schumann, Rachmaninov, Ravel en Poulenc. Elma is tevens zangpedagoge en bereidt concerten voor met amateurkoren in de regio. Op de cd-opname van Wagners Lohengrin door het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor onder leiding van Jaap van Zweden zingt zij de rol van Erste Knabe. Verder heeft ze diverse cd’s gemaakt van concerten met koren.

Liesbeth van der Loop

Mezzosopraan Liesbeth van der Loop behaalde aan het conservatorium van Tilburg haar diploma’s voor Klassiek Gitaar en Klassieke solozang. Vervolgens zette zij haar studie voort aan De Nieuwe Opera Academie o.l.v. Kenneth Montgomery en Alexander Oliver van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en sloot dit in 1999 af met het diploma Uitvoerend Musicus Opera. Zij ontving lessen en Masterclasses van Bernard Kruysen, met wie zij ook liedrecitals gaf in Meester en Gezel-concerten, Cristina Deutekom, Margreet Honig, Barbara Pearson, Diane Forlano en Craig Rutenberg, coach van de Metropolitan Opera van New York. Thans wordt zij begeleid door Jan Polak.

In oratoria zong zij vele altpartijen zoals die in het Stabat Mater van Pergolesi, de Matthäus Passion, het Weihnachts-oratorium en de Hohe Messe van Bach, het Requiem Van Mozart en de Petite Messe Solennelle en het Stabat Mater van Rossini, maar ook in werken van hedendaagse componisten zoals Michael Tippet, Daan Manneke en Karl Jenkins. Als concertzangeres was zij te horen in Pulcinella van Strawinsky o.l.v. Jac van Steen, Il Tramonto van Respighi, Nuits d’été van Berlioz, en in de Wesendonk-Lieder van Wagner. Zij vertolkte operarollen als Dido uit Dido and Aeneas o.l.v. Paul McCreesh, Zweite Dame in Die Zauberflöte van Mozart, Maddalena in Rigoletto van Verdi en Veerle in de jeugdoperette Een

dans voor Lieveke van de Vlaamse componist Coen Dejonghe. Bij De Nationale Opera & Ballet nam zij deel aan diverse solistenensembles.

Matthew Smith

Tenor Matthew Smith behaalde zijn Master in Music aan de Universiteit van Wisconsin. Hij trad op in Carnegie Hall en met de gezelschappen van de Mid-West Present Music en Skylight Opera. Hij keerde terug naar zijn geboorteland Engeland en oogstte successen met diverse muziektheaterproducties in het West End Savoy Theatre in Londen. Hij verleende zijn medewerking aan de Engelse tournee van de Phantom of the Opera van Lloyd Webber. Vanaf 2001 veranderde Matthew zijn repertoire. Hij was tenorsolist in Hampton Court Palace en was verder onder meer te horen in Grange Park, bij de London City Opera, Carl Rosa, Surrey Opera, New London Players, Opera West en Thursford.

Matthew had vanaf 2002 optredens in the VS, Europa en het Midden Oosten. In 2006 werd hij lid van het Groot Omroepkoor. Sindsdien woont hij in Amsterdam en werkte hij tevens samen met Cappella Amsterdam en Ensemble Lyric. Als tenorsolist was hij te horen in o.a. Puccini’s Messa Di Gloria met het Noord Nederlands Orkest in Leeuwarden.

Palle Fuhr Jørgensen

Bas Palle Fuhr Jørgensen werd in 1955 geboren in het Deense Odense. Hij studeerde aan de Pedagogische Academie in zijn geboorteland. Daarna begon hij aan een opleiding aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam. Na enkele jaren studie aan de operaklas vervolgde hij zijn opleiding met privélessen. Hij had les van Erik Hammer, Louis Devos, Marie Louise Hendrickx, Zeger Vandersteene en Lucienne Van Deijck, en volgde masterclasses bij Cathy Berberian, Tom Krause en Guus Hoekman.

Palle Fuhr Jørgensen was korte tijd werkzaam als onderwijzer in Denemarken en werkte nadien freelance bij het Groot Omroepkoor. Bovendien zong hij in het Koor Nieuwe Muziek, het Nederlands Kamerkoor en Netherlands Bach Choir. Hij vormt een vast duo met pianist Roel Praas en trad solistisch op in oratoriumuitvoeringen, operaproducties, concerten en liedrecitals. Hij won de vijfde prijs tijdens het Mina Bolotine Concours in Antwerpen. In 1983 kreeg hij zijn vaste aanstelling als bas bij het Groot Omroepkoor. Naast zijn werkzaamheden voor het Groot Omroepkoor is Palle Fuhr Jørgensen een enthousiast altviolist en speelt hij zowel in orkesten als in strijkkwartetten.

Martin de Winter (concertmeester) Martin de Winter heeft ruim 20 jaar ervaring als viooldocent. Sinds 2009 is hij als viooldocent verbonden aan de Plantage, centrum voor de kunsten in Tiel en het Muziek Onderwijs Collectief Zaltbommel.

Daarnaast is Martin als uitvoerend musicus actief. Zijn repertoire omvat barok en symfonisch tot pop en jazz. Martin werkt regelmatig bij verschillende orkesten in Nederland: het Noord-Nederlands Orkest, het Nederlands Philharmonisch Orkest, het Gelders Orkest, Orkest van het Oosten, het Brabants Orkest, het Residentie Orkest, Holland Symfonia, het Limburgs Symfonie Orkest en de orkesten van de omroep, inclusief het Metropole orkest. Met enkele orkesten werden buitenlandse tournees gemaakt. Hij is concertmeester van het Zaltbommels Begeleidingsorkest

Requiem - Tekst

I. Introïtus Requiem

Requiem aeternam dona eis, Domine, Heer, geef hun eeuwige rust

et lux perpetua luceat eis. en het eeuwige licht verlichte hen. Te decet hymnus, Deus, in Sion, God, u moeten wij prijzen op de Sion et tibi reddetur votum in Jerusalem.

en U de beloofde offers brengen in Jerusalem.

Exaudi orationem meam, Luister naar mijn gebed; ad te omnis caro veniet. tot U komt al het vlees. II. Kyrie

Kyrie eleison. Heer, ontferm u over ons. Christe eleison. Christus, ontferm u over ons. Kyrie eleison Heer, ontferm u over ons. III. Sequenz

1. Dies Irae

Dies irae, dies illa Dag van de gramschap, die dag der dagen solvet seaeclum in favilla, welke de wereld in as zal leggen, Test David cum Sybilla. zoals David en Sybilla getuigen. Quantus tremor est futurus. Welk een angst zal er zijn, Quando Judex est venturus, Als de Rechter zal komen, Cuncta stricte discussurus. om alles rechtvaardig te oordelen.

2. Tuba mirum

Tuba mirum spargens sonum, De wonderbaarlijke bazuin Per sepulcra regionum zal allen uit het dodenrijk Coget omnes ante thronum. tot voor de troon oproepen.

Mors stupebit et natura, De dood en de schepping zullen verstomd staan,

Cum resurget creatura, wanneer de schepselen zullen herrijzen

Judicanti responsura. om zich voor de Rechter te verantwoorden.

Liber scriptus proferetur, 't Schuldboek zal worden voorgedragen In quo totum continetur dat alles zal bevatten Unde mundus iudicetur. waarover de wereld berecht kan worden. Judex ergo cum sedebit, Is de Rechter dan gezeten

Quidquid latet apparebit, zal alles, wat verborgen was, onthuld worden.

Nil inultum remanebit. Niets zal ongewroken blijven. Quid sum, miser, tunc dicturus! Wat zal ik, arme, dan zeggen?

Quem patronum rogaturus, Welke beschermer om hulp vragen, als zelfs

Cum vix iustus sit securus. de rechtvaardige nauwelijks veilig zal zijn?

3. Rex tremendae

Rex tremendae maiestatis, Machtige Koning, voor wie wij moeten beven,

Qui salvandos salvas gratis, Gij, die hen, die gered moeten worden,

redt, Salva me, fons pietatis! Gij bron van goedheid, red ook mij! 4. Recordare

Recordare, Jesu pie, Gedenk, goede Jezus, Quod sum causa tuae viae, dat Gij om mijnentwille gekomen zijt. Ne me perdas illa die. Laat mij op die dag niet verloren gaan.

Quaerens me, sedisti lassus. Terwijl gij mij zocht, zat Gij vermoeid terneer.

Redemisti crucem passus. Uw dood aan het kruis heeft mij verlost,

Tantus labor non sit cassus! Laat zoveel pijn niet tevergeefs zijn geweest!

Juste Judex ultionis Rechter der gerechte wrake, Donum fac remissionis schenk mij vergiffenis Ante diem rationis. voor de dag des oordeels. Ingemisco tanquam reus, Ik zucht als een beklaagde Culpa rubet vultus meus, Schuld kleurt mijn wangen. Supplicanti parce Deus. Ik smeek U, God, spaar mij. Qui Mariam absolvisti, Gij, die Maria heeft vergeven, et latronem exaudisti, en de misdadiger verhoord, Mihi quoque spem dedistio. Gij hebt ook mij hoop gegeven. Preces meae non sunt dignae, Mijn gebeden hebben geen waarde, Sed tu bonus fac benigne, maar Gij, goede God, spaar welwillend Ne perenni cremer igne. mij van het eeuwig vuur.

Inter over locum praesta, Wil mij een plaats tussen de schapen, Et ab haedis me sequestra, afgescheiden van de bokken, Statuens in parte dextra. aan de rechterkant bereiden. 5. Confutatis

Confutatis maledictis, Als de vervloekten uitgestoten zijn, Flammis acribus addictis, en prijsgegeven aan de felle vlammen, Voca me cum benedictis. roep mij dan tot de gezegenden. Oro supplex et acclinis, Met mijn hart, als tot stof vergaan, Cor contritum quasi cinis, bid ik U, deemoedig en geborgen: Gere curam mei finis. draag zorg voor mijn einde. 6. Lacrimosa

Lacrymosa dies illa, Op die dag van tranen, waarop Qua resurget ex favillaa de schuldige mens uit de as zal verrijzen Judicandus homo reus, om beoordeeld te worden, Huic ergo parce, Deus! wees hem dan genadig, o God! Pie Jesu, Domine, Lieve Jezus, Heer, Dona eis requiem. Amen! Geef hun rust. Amen! IV. Offertorium

1. Domine Jesu

Domine Jesu Christe, Rex Glaoriae!

Heer Jezus Christus, Koning der heerlijkheid.

Libera animas omnium fidelium Verlos de zielen van alle gestorven gelovigen

defunctorum de poenis inferni van de straffen van de hel

et de profundo lacu. en van de diepe afgrond Libera eas de ore leonis. Bevrijdt hen uit de muil van de leeuw, Ne absorbeat eas Tartarus, laat de afgrond hen niet verzwelgen. ne cadant in obscurum. Werp hen niet in de duisternis Sed signifiger sanctus Michael Maar laat de heilige Michael als banier- repraesentet eas in lucem sanctam, drager hen leiden naar het heilig licht,

quam olim Abrahae promisisti et zoals Gij eertijds Abraham en zijn semini eius. nakomelingen beloofde. 2. Hostias

Hostias et preces tibi, Domine, Wij dragen U offer en dankgebeden op, laudis offerimus. Heer, Tu suscipe pro animabus illis, wil ze aanvaarden tot heil van de zielen quarum hodie memoriam facimus: die wij heden gedenken.

Fac eas, Domine, Laat hen, Heer, van de dood de morte transire ad vitam, overgaan naar het leven, quam olim Abrahae promisisti et zoals Gij eertijds Abraham en zijn semini eius. nakomelingen beloofde. V. Sanctus Sanctus Heilig, heilig, heilig, Sanctus Dominus Deus Sabaoth. is de Heer, God der heerscharen. Pleni sunt coeli et terra gloria tua. Hemel en aarde zijn vol van Uw glorie. Hosanna in excelsis! Hosanna in de hoge! VI. Benedictus

Benedictus, qui venit in nomine Domini!

Gezegend, hij die in de naam des Heren komt.

Hosanna in excelsis! Hosanna in de hoge!

VII. Agnus Dei

Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,

Lam Gods, dat de zonden van de wereld draagt,

dona eis requiem. Geef hun rust. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,

Lam Gods, dat de zonden van de wereld draagt,

dona eis requiem sempiternam. Geef hun eeuwige rust. VIII. Communio

Lux aeterna Lux aeterna luceat eis Domine, Het eeuwige licht verlichte hen, o Heer, cum sanctis tuis in aeternum, Bij Uw heiligen in eeuwigheid, quia pius es. omdat Gij goedertieren zijt. Requiem aeternam dona eis, Domine Geef hun eeuwige rust, o Heer,

Lux aeterna luceat eis Domine, En het eeuwige licht verlichte hen, o Heer,

cum sanctis tuis aeternum, Bij Uw heiligen in eeuwigheid, quia pius es. omdat Gij goedertieren zijt.