Монгол Улсын Боловсролын Их Сургууль

Компьютер Мэдээллийн Технологийн Сургууль

Програмчлалын тэнхим

Бие даалт Сэдэв: Компьютерийн хөгжлийн түүх ба бүтэц

2012 он

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Компьютерийн үндэс

1. Компьютерийн техник хангамж

1.1 Компьютер гэдэг нь тооцоолох гэсэн утгатай үг бөгөөд тодорхой

мэдээлэл боловсруулж үр дүнд нь чанарын өөр утга агуулга бүхий мэдээлэл

гаргадаг. Анх 1940 оны үеэс үүсэлтэй гэж үздэг бөгөөд хөгжлийнхөө явцад ш/у –

ны ололтоос хамаарч хөгжлийг:

-1950-1958 он энэ үеийн машины үндсэн элемент нь электрон ламп байсан

бөгөөд овор ихтэй байсан ба дээд түвшний хэл үйлдлийн системийн

талаар зарим нэг санаа үүсэх төдий байв.

-1958-1968 он энэ үеийн машины үндсэн элемент нь транзистор диод мэтийн

хагас дамжуулагч байсан бөгөөд хэмжээ нь багассан. Мөн соронзон туузыг

хэрэглэх болсон ба Алгол Fortran хэлнүүд гарч ирсэн.

-1964-1969 он энэ үеийн машины үндсэн элемент нь интеграл скем болсон ба

програм хангамжийн хувьд нэлээн боловсронгуй болсон.

-1970-1990 үеийн машины үндсэн элемент нь микро скем болсон. програм

хангамжийн хувьд ихээхэн хөгжсөн.

-1990 одоо хүртэл үе энэ үеийн машинууд нь pentiom процессортой

мэдээллийг боловсруулах хурд болон санах хэмжээ өндөр түвшинд

хүрсэн.

Компьютер нь өөр хоорондоо харилцан нягт уялдаа бүхий хэд хэдэн

байгууламжаас тогтсон архиметикийн болон логик үйлдлүүд хийж чадах их

хэмжээний мэдээллийг хадгалах боловсруулалтын эцсийн болон завсрын үр

дүнд хэрэглэгчдэд янз бүрийн хэлбэрээр гаргаж өгөх зэрэг өргөн боломж бүхий

машин юм. Компьютерт тохирсон түүнд танигдахуйц хэлбэрээр тодорхойлогдох

түүний хийх ажлын дэс дарааг ширхэгчлэн тогтоож өгсөн үйл ажиллагааны

дарааллыг програм гэнэ.Програмын гүйцэтгэх үйлдлийн дэс дарааллыг

алгоритм гэнэ. Компьютер нь алгоритмыг гүйцэтгэх өөрийн хэлтэй түүнийг

програмчлалын хэл гэнэ. Програмын алгоритмыг зохиох түүнийг аль нэг хэл

дээр хөрвүүлэх машинд оруулах алдааг засах турших зүгшрүүлэх бүхий л үйл

ажиллагааг програмчлал гэнэ.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

1.2 Компьютер бүтэц

- Input оролт

- Proccesoring боловсруулах

- Storage хадгалах

- Output гаралт

- Comminication холболт

Оролтын төхөөрөмжийн гол үүрэг нь өгөгдлийг цуглуулж Компьютерт

боловсруулах боломжтой болгон хөрвүүлэх явдал юм. Боловсруулалт хийх

төхөөрөмж нь Компьютерын програм хангамжаас ирж буй командыг хүлээн

авч гүйцэтгэх үүрэгтэй. Гар: энэ нь мэдээллийг гаднаас оруулах гол

хэрэгсэл. Товчлуур дарахад гар түүнийг мэдэрч мэдээ дамжуулна энэ нь

гараас төв процессорт дамжуулах 9-р тасалдал юм. Тасалдал нь гар ажилд

орсныг мэдэгдэх ба ROM д бичигдсэн тасалдал боловсруулах програмд

шилжин ямар товчлуур дарсныг таних үйл ажиллагаа явагдана. Гар өөртөө

бага хэмжээний санах ой байдаг. Товчлуур дарсан мэдээг тасалдал

боловсруулах програм энэ санах ойгоос уншиж таних ажиллагаан орно

эхлээд тусгай зориулалмыг товчлуур мөн эсэхийг шалгана. Хэрэв аль

тусгай зориулалтын товчлуур биш бол энгийн тэмдэгтийн код руу хөрвүүлж

дэлгэц рүү гаргана. Товчлуурын бүтэц нь бичгийн машины стандарт

товчнууд, тооны машины товчнууд, курсор удирдах, функциональ товчнууд

гэсэн үндсэн 4н бүлэгт багтдаг 101н товч байрлах бөгөөд текстэн мэдээлэл

оруулах, тоо оруулах, тусгай үйлдлүүдийг хийх, компьютерын дэлгэцэн дээр

шилжих хосолсон ба гурвалсан товчнуудын тусламжтайгаар системийн

үйлдлүүдийг удирдах гэсэн өөр өөрийн үүрэгтэй.

Хулгана: Хулгана нь мэдээллийг хурдан хялбар оруулахад зориулагдсан

төхөөрөмж юм. Хулганыг хөдөлгөн дэлгэцэнд харагдах заагчийг хэрэгтэй

газраа авч ирэн хулганы зүүн баруун талын товчны аль нэг дарах замаар

компъютерын удирдана. Энэ заагуурыг хулганы заагч гэнэ. Хулганы

заагчийн хэлбэр тухайн үеийн ажлын байдлаас хамааран янз бүрийн

хэлбэртэй харагдана. Хулганы баруун товч нь зүүн товчоо бодвол цөөн

хэрэглэгдэх ба хураангуй цэс гаргах, өмнөх үйлдлүүдийг хүчингүй болгох

эсвэл ямар нэг тусламж авах зэрэг туслах үйлдэл хийхэд хэрэглэнэ.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Микрофон: Компьютерээс интернэтийн сүлжээгээр дамжуулан аль нэг

компьютерийн хэрэглэгч болон ердийн телефон утас руу залган ярихад

микрофоныг ашигладаг.

Микрофон доторх диапрагм нь дуу авиаг электрон аудио сигнал руу хувиргадаг.

1.3 Боловсруулах төхөөрөмж Компьютер болгон CPU chip буюу

микропроцессортой байдаг. Микропроцессор нь компьютерийн тархи нь юм.

Компьютерын хувьд тухайн зорилгод хүрэхийн тулд тодорхой командуудын

дарааллаас тогтох програмыг биелүүлэх хэрэгтэй болдог энэ үүргийн төв

процессор гүйцэтгэнэ. төв процессор дотор мэдээг түр хадгалахдаа

регистрийг ашигладаг. Регистр нь мэдээ командыг хүлээж авах хадгалах

дамжуулах үүрэгтэй. Командыг гүйцэтгэхийн тулд удирдах хэсэг үндсэн санах

ойгоос командыг регистрт байрлуулдаг командыг боловсруулах процессор нь

командын цикл гүйцэтгэх, цикл гэсэн 2 шаттай явагддаг.Командын циклийн

үед үндсэн санах ойгоос командыг уншиж командын регистрт бичиж улмаар

түүнийг таних үйл ажиллагаа явагдана. Гүйцэтгэх циклийн үед командыг

гүйцэтгэнэ үр дүнг регистрт бичдэг. Төв процессор бүр бусдаас ялгагдах

командын системтэй. Төв процессорт зориулж програм бичихийн тулд

командын систем судлах хэрэгтэй. Төв процессорын биелүүлэх командыг 4н

үндсэн төрөлд ангилдаг. Үүнд арифметик ба логик удирдах дотоод

шилжилтийн оруулах ба гаргах командууд. Төв процессорын өөр нэг үүрэг бол

хаяглах арга юм. Командын үйлдэл үр дүнг хадгалах санах ойн хаягийн хэсэгт

санах ойн хаягийг бүхлээр бичихэд хялбар боловч командын уртад их

нөлөөлнө. Иймд командыг богиносгох зорилгоор хаягийн хэсэгт хаягийн

хагасыг нь бичиж тооцооны аргаар үндсэн санах ойн хаягийг тодорхойлж

болдог. Хаяглах аргууд:

- шууд хаяглах арга, операндын хэсэгт хэмжигдэхүүнийг шууд бичнэ.

- Энгийн хаяглах арга операндын хэсэгт хэмжигдэхүүнийг хадгалж байгаа

санах ойн хайрцгийн хаягийг бичнэ.

- Дам хаяглах арга операндын хэсэгт хэмжигдэхүүнийг хадгалж байгаа

хайрцгийн хаягийн хадгалж байгаа хайрцгийн хаягийг бичнэ.

-Харьцангуй хаяглах арга операндын хэсэгт харьцангуй хаягийг бичиж жинхэнэ

хаягийг суурь хаяг дээр нэмэх замаар тооцоолно.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Микропроцессорыг Intel болон Motorola фирмүүд үйлдвэрлэдэг. Єндөр хурд

шаардагддаг сервер компьютерт RISC чипийг ашигладаг.

Ñàíàõ îé:

Санах ойн дараалсан үүрүүд бүхий нэг хэмжээст массив. Компьютерийн санах

ойн тус бүр нэг байт хэмжээтэй хайрцагуудаас тогтддог ба хайрцаг бүр физик

хаягтай. Үндсэн санах ой төв процессор болон бусад хэсгүүдийн хооронд

мэдээллийн хадгалах үүрэгтэй. Санах ойн гол үзүүлэлт нь түүний хэмжээ

багтаамж юм. Санах ойд хадгалагдаж байгаа мэдээлэл нь хоѐртын тооллын

систем бичигдсэн байдаг. Санах ойн байт бүхэн дугаартай. Энэ дугаарыг санах

îéí õàÿã ãýíý. Áàéòóóäûã á¿ëýãëýæ ¿¿ð ¿¿ñãýíý. Êîìïüþòåðèéí òºð뺺ñ õàìààð÷

үүрийн урт тогтмол байна. Үүнийг машины үг гэнэ. Хоѐр байтаас тогтсон үгийг

хагас үг, дөрвөн байтаас тогтсон үгийг бүтэн үг, найман байтаас тогтсон

хоѐрлосон үг буюу давхар үг гэнэ.

Øóóðõàé ñàíàõ îé: компьютер ажиллаж байхад түүнийг ажиллуулж байгаа

системийн програмууд болон тухайн мөчид боловсруулагдаж байгаа өгөгдлүүд

тэдгээрийг боловсруулж буй хэрэглээний програмуудыг хадгалж байдаг

макросхемийг шуурхайн санах ой гэнэ. Шуурхай санах ойн кэш санах ойгоос

хэдэн дахин их багтаамжтай ба хэд хэдэн сая байт(мегабайт) мэдээлэл

хадгалах боломжтой. Компьютер унтраах үед шуурхай ойд байгааг өгөгдлүүд

устгагдана. Шуурхай санах ойэ багтаамж нь компьютерийн хүчил чадлыг

илэрхийлдэг гол үзүүлэлт болдог бөгөөд түүний багтаамж өндөр байх тусам

мэдээлэл боловсруулах хурд нь өндөр, хүчил чадал сайн байдаг.

Тогтмол санах ой: компьютер асаах үед хамгийн эхлэж автоматаар ажиллан

компьютерийг ажиллагаанд оруулдаг програмыг хадгалж байдаг макросхемийг

тогтмол санах ой гэнэ. Макросхем нь эхний програмыг компьютерийн унтраасан

үед хадгалж байдгаараа RAM аас ялгаатай. Санах ой энэ хэсэгт тусгай

зориулалтын програмууд хадгалагдсан байдаг.

Кэш санах ой: компьютер ажиллаж байх үед ямар нэгэн заавал ажиллаж

байдаг бөгөөд энэ үд процесс нь компьютерийн ажилд хамгийн хэрэгтэй

мэдээллүүдийг өөртөө хадгалж байдаг үүнийг кэш санах ой гэнэ. Кэш санах ойн

багтаамж нь тийм ч их биш дөнгөж хэдхэн мянган байт байдаг. Компьютер

www.zaluu.comwww.zaluu.com

унтраахад кэш санах цэвэрлэдэг. Макропроцесс мэдээлэл боловсруулахдаа

эхлээд кэш санах ойд хайлт хийнэ. Хэрэв урьд нь уншиж байсан мэдээлэл

олдвол үндсэн санах ойгоос тухайн мэдээллийг дахин унших цаг алддаггүй.

Эх хавтан: энэ нь хавтан дээр компьютерийн бүх дотоод төхөөрөмжүүд

бэхлэгдэх буй холбогдоно. Эх хавтан ба процессор хоѐр бие биендээ тохирч

байх ѐстой. Эх хавтан дурын процессор таарахгүй харин түүнд зориулагдсан

процессор таарна. Эх хавтан процессор хоѐроос гадна мэдээлэл боловсруулах

ажиллагаанд дууны карт ба видео карт гэсэн хоѐр тусгай төхөөрөмж оролцоно.

Видео карт нь эх хавтан ба дисплей хоѐрыг хооронд холбож процессороос

дисплей рүү өгсөн дохиог боловсруулдаг. Харин дууны карт нь процессороос

өгсөн дуу авианы мэдээллийг хүлээн авч боловсруулах үүрэгтэй. Дууны картан

дээр микрофон залгах үүр байдаг тул түүнд микрофон залган компьютер дээр

дуу авиа хөгжим бичих боломжтой болно. Эх хавтан дээр суурьлагдсан

төхөөрөмжийг onboard гэдэг.

1.4 Хадгалах төхөөрөмжүүд:

Optic disk

Оптик дискэн дээрх мэдээллийг лазерийн гэрлийн тусламжтайгаар уншиж

бичдэг. Оптик дискэнд CD-ROM, CD-Recordable, CD-ReWritable, WORM диск

нар орно.

CD-ROM (Compact Disk- Read Only Memory)

CD-ROM нь компакт дискэн дээр бичигдэж ирсэн график дүрс, текст, дууг

зөвхөн уншихаас ямар нэг юм бичих боломжгүй. CDROM-ын компакт дискийг

унших хурд нь 1x, 2x, 4x, 8x, 16x, 32x,

0x, 50x зэрэг байдаг.

1х гэдэг нь өгөгдөлд хандах хурд нь секундэд 150 килобайт юм.

2х нь секундэд 300 килобайт, 4х - 600Kb гэх мэт. Компакт диск нь 120 мм-н

диаметртэй байдаг. Нэг компакт диск нь 72 минутын стерео дуу хадгалдаг.

Компакт дискний мэдээлэл хадгалах хэмжээ нь 650 Mb бөгөөд энэ нь 250000

хуудас текст эсвэл 7000 фото зураг, дүрс багтах боломжтой юм.

CD-R (Compact Disk - Recordable)

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Єгөгдөл, дуу, видео зэргийг бичихэд зориулсан форматтай ирдэг энэ компакт

дискийг ердийн CD-ROM төхөөрөмж унших боломжтой. Фото зураг

боловсруулдаг чанараараа дэлхийд дээгүүрт ордог Кодак компани нь Photo CD

гэсэн технологийг гаргасан. Энэ нь ердийн зургын аппаратаар авсан зургын

хальсыг тусгай зориулалтын сканераар татан авч CD-ROМ дискэн дээр хуулж

бичдэг байна. WORM disk (Write Once, Read Many disk)

Энэ дискэнд мэдээллийг зөвхөн нэг л удаа бичдэг. Харин мэдээллийг дискнээс

хэдэн ч удаа уншиж болно. Үүнийг мэдээлэл хадгалах зориулалттай ашигладаг.

CD-RW (Compact Disk - ReWritable)

Энэ дискэн дээрх мэдээллийг арилгаад ахиж хуулж болдог. Энэ технологийг

Erasable Optical Disk гэж нэрлэдэг. Урьд нь бичиж хадгалсан материалаа

шинэчилсний дараа эргээд хуулж хадгалах шаардлагатай хүмүүст зориулсан.

FLOPPY DISKETTE DRIVE (FDD)

Персонал компьютерийг анх ажилд бэлтгэхэд хамгийн их хэрэгцээтэй байдаг

дагалдах төхөөрөмж бол FDD буюу та бидний нэрлэдгээр уян дискний

төхөөрөмж юм. FDD нь соронзон оптик буюу соронзон орны тусламжтайгаар

биетийн оптик чанарыг өөрчлөх аргад тулгуурлагдан хийгдсэн байна.

FDD 3.5" ба 5.25" гэсэн хоѐр янз байдаг. Харин сүүлийн үед 5.25" ийн FDD-г

ашиглах нь ховор болсон билээ.

FLOPPY DISKETTE (Уян диск)

Бага хэмжээний мэдээллийг хадгалах зориулалттай гадаад санах байгууламж

юм. Уян дискийг хэмжээгээр нь 2, багтаамжаар 4 хувааж болно. Хэмжээний

хувьд 3.5 ба 5.25 инч, багтаамжийн хувьд 3.5"-ийн 1.44mb, 2.88mb, ба 5.25"-ийн

360kb, 1.2Mb гэсэн 4 янз байдаг байна . Эдгээрээс хамгийн өргөн хэрэглэгддэг

нь 3.5"ийн 1.44 mb багтаамж бүхий диск юм.

HDD (Hard Disk Drive)

Хатуу дискийн төхөөрөмж нь хатуу дискийг байрлуулах, файл бичих, унших

зэргийг хянадаг механизм юм. Хатуу дискийн төхөөрөмжийг ихэвчлэн "hard

drive" гэж дууддаг ба үүнийг хүмүүс ихэвчлэн хатуу диск гэж ойлгодог. Энэ хоѐр

нь нэг дор байдаг боловч тус тусдаа үүрэгтэй 2 зүйл юм.

HD (Hard disk)

Хатуу диск нь Hard Disk Drive буюу HDD-гийн нэг хэсэг бөгөөд томоохон

хэмжээний өгөгдлийг хадгалах зориулалт бүхий төхөөрөмж юм. Хатуу диск

ажиллаж байх үед түүний дохиоллын гэрэл асч байдаг. Хатуу дискний

www.zaluu.comwww.zaluu.com

төхөөрөмж нь мэдээлэл унших, бичих хэд хэдэн толгойтой байна. Хатуу

дискэнд хадгалагдах мэдээллийг байтаар хэмжинэ. Жишээ нь: MS Word

программ 16Мb зай эзэлдэг.

Хатуу дискийн motherboard-д залгадаг интерфейс нь IDE, EIDE, SCSI төрлийнх

байдаг. EIDE интерфейстэй UltraDMA/66, UltraATA/66 дискнүүд өгөгдлийг 66

Мbps хурдаар дамжуулдаг.

Мөн зөөврийн компьютерт зориулсан кредит картны хэмжээтэй хатуу диск

байдаг.Хатуу дискийг голчлон Seagate, Quantum фирмүүд үйлдвэрлэдгээс

гадна Maxtor, Fujitsu, Samsung, Western Digital зэрэг компаниуд ч өөр өөрсдийн

технологийг ашиглан үйлдвэрлэдэг. Seagate фирмийн хатуу диск байдаг.

Zip drive

Zip drive нь персонал компьютер дэхь файлуудыг архивлах, хуулж авахад

зориулсан жижиг авсаархан төхөөрөмж юм. Iomega корпораци нь zip

төхөөрөмжийг өөрийн нэрийн дор гаргаж худалдаалдаг. Zip төхөөрөмж болон

диск нь 2 төрлийн хэмжээтэй байдаг. 100 Mb-н хэмжээ нь үнэн хэрэгтээ

100431872 байт бөгөөд энэ нь 70 ширхэг уян диск бүхий өгөгдөлтэй тэнцэнэ.

Мөн 250 Mb-н диск, drive гэж байдаг. Таны хатуу дискэн дээрх бүх файлыг

Iomega zip төхөөрөмжийн тусгай программийн тусламжтайгаар бүгдийг нь нэг

болон цөөн хэдэн zip диск рүү хуулах боломжтой.

Zip төхөөрөмжийг:

1. Ашигладаггүй боловч хэзээ нэг цагт хэрэглэхүйц файл хуучин имэйлүүдийг

хадгалахад

2. Танд зарим үед хэрэг болох том хэмжээний файлууд жишээ нь төрөл бүрийн

график зургуудийг хадгалахад

3. Бусадтай их хэмжээний файлуудыг солилцоход

4. Єөрийнхөө системийг өөр жижиг laptop болон PDA төрлийн PalmPilot

компьютер луу шилжүүлэхэд

5. Єөрийнхөө хатуу дискэн дээрх файлуудаас тодорхой нэг файлуудыг тусад нь

хадгалахад (жишээ нь санхүүгийн файлууд г.м) ашигладаг.

Flash:

1.5. Мэдээлэл гаргах төхөөрөмжүүд: Гаралтын төхөөрөмжийн үүрэг нь

компьютер дээр боловсруулсан мэдээллийг хэрэглэгчдэд ямар нэгэн байдлаар

хүргэх явдал юм.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Монитор гэдэг нь компьютер дэхь зүйлсийг дэлгэцээр гаргах боломжтой

салангид төхөөрөмжийг хэлдэг. Харин display нь зөвхөн мониторын экран юм.

Иймд энэ хоѐр бол нэг нь нөгөөдөө багтаж байдаг нэг бүхэл зүйл (эд анги)

юм.Дэлгэц нь monitor болон адаптер гэсэн хоѐр хэсгээс тогтоно. Монитор буюу

display нь мэдээлэл болон график дүрслэлийг харуулах зориулалттай. Адаптер

нь компьютерийн үндсэн блокт байрлах плат байна. Дэлгэц нь 24 мөртэй нэг

мөрдөө 80 тэмдэгт бичдэг бөгөөд нийт нэг дэлгэцэнд 1920 тэмдэгтийг

багтаадаг. Үүнийг бүтэн дэлгэц буюу дэлгэцийн нэг хуудас гэнэ. Хэвтээ болон

босоо чигт байгаа цэгүүдийн нийт тоог мониторын дүрс үүсгэх чадвар буюу дүрс

үүсгэх нягтрал гэнэ. шингэн кристаллан дисплейг зөөврийн буюу laptop

компьютеруудад хэрэглэдэг.

Єнгө ба resolution (өнгө ялгаруулалт)

Анхны компьютерүүдийн дисплей ихэвчлэн хар цагаан байсан бол өнөөдөр

ихэвчлэн өнгөт дэлгэцтэй мониторуудыг үйлдвэрлэх болсон байна. Харин хэдэн

өнгөөр харуулж чадаж байгаагаас уг дисплейний өнгөний үзүүлэлт

тодорхойлогддог байна.

- Monohrome display Adapter нь хар цагаан хоѐр өнгөтэй, 1970 онд гарсан.

- CGA (Color Graphics Adapter) нь 1981 онд гарсан, өнгөр ялгаруулалт нь

хөндлөнгөөр 320 pixel, босоогоор 200 pixel хүртэл байх ба дөрвөн өнгөтэй.

- EGA (Enhanced Graphics Adapter) нь 1984 онд гарсан, арван зургаан өнгөтэй,

хөндлөнгөөр 640 босоогоор 350 pixel -тэй.

- VGA (Video Graphics Array) ийг 1987 онд гаргасан бөгөөд 640 x 480 pixel бүхий

16 өнгөтэй, эсвэл 320 x 200 pixel бүхий 256 өнгөтэй байхаар сонгож болдог.

- XGA (Extended Graphics Array) нь 1990 онд гарсан 800 x 600 pixel бүхий

16,000,000 өнгөтэй эсвэл 320 x 200 pixel бүхий 65,536 өнгөтэй байхаар сонгож

болдог.

- SVGA (Super Video Graphics Array) нь 1993 онд гарсан. 14 инчийн дисплейтэй

бол 16,000,000 өнгийг 800 х 600 pixelтэйгээр, 20 инчийн дисплейтэй бол 1280 x

1024 эсвэл 1600 x 1200 pixelтэй байхаар сонгох боломжтой байдаг.

Дэлгэцийн хэмжээ

Мониторын дэлгэцийг түүний хэмжээгээр нь бас ялгадаг ба энэ нь инч гэсэн

нэгжээр хэмжигддэг. Жирийн хэрэглэгч нарт зориулсан персонал компьютерийн

хувьд ихэвчлэн 12, 13, 15, 17,19 инчийн дисплейтэй байдаг.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Їйлдвэрлэсэн технологи

Ихэнх дисплей бидний сайн мэдэх электрон цацрагт хоолойн (CRT- cathode ray

tube) технологиор бүтээгддэг. Бусад төрлийн технологиор бүтээгдсэн

дисплейнүүд маш нимгэн байдаг бөгөөд эдгээрийг хавтгай экрантай дэлгэц (flat-

panel display) гэдэг байна.

Энэ төрлийн дисплейд

LED - гэрлэн диодын

LCD- шингэн кристаллийн технологиор хийгдсэн дисплейнүүд багтдаг.

Принтер (хэвлэх төхөөрөмж)

Компьютерийн дэлгэцэн дээр гарч буй төрөл бүрийн мэдээллийг цаасан дээр

хэвлэн гаргах боломж бүхий төхөөрөмжийг принтер гэнэ. Принтерийг дотор нь

хэвлэх төрлөөр нь dot- matrix буюу матрицийн принтер, inkjet буюу черниллэн

хортой принтер мөн сүүлийн үед өргөн нэвтэрч буй laserjet буюу лазерийн

принтер гэх зэргээр ангилдаг. Принтер нь хар цагаан буюу монохром, өнгөт гэж

2 төрөлтэй байдаг. Єнгөт принтерийн нэг хуудас хэвлэх өртөг нь монохром

лазер принтертэй харьцуулахад өндөр байдаг хэрнээ хэвлэлтийн хурд нь удаан

байдаг.

Сүүлийн үед олон үйлдэлтэй принтерийг олноор үйлдвэрлэн гаргаж байгаа

билээ. Энэ принтер нь хэвлэх төдийгүй хувилах, факс дамжуулах, хүлээн авах,

сканердах зэрэг үйлдлүүдийг хийдэг. Сканердахын тухайд HP office Jet R80, HP

office Jet T65 принтерүүд дэх цэгийн оптик нягтшил ихтэй төдийгүй хар цагаан

болон өнгөт горимд скан хийдэг байна. Харин HP OfficeJet R80, Brother MFC-

8300, 8600 принтерүүд нэг минутанд 11-12 хуудас хувилдаг бол ихэнх

принтерүүд нь 3-5 хуудас хувилах хүчин чадалтай байдаг байна.

Принтер нь компьютерт 2 төрлийн портоор залгагддаг. Хамгийн өргөн дэлгэр

хэрэглэгддэг нь паралель портны принтер юм. Нөгөө нь сүүлийн үед

ашиглагдаж буй өндөр хурдын порт болох USB (Universal Serial Bus) юм.

Принтерийн чанарыг үнэлэх 4 хүчин зүйл:

- Єнгө

Ямар нэгэн дүрс, зурагтай материалыг хэвлэхэд өнгө гол хүчин зүйл болдог.

Єнгөт принтер нь хар цагаан болон өнгөт гэсэн 2 хортой байдаг боловч

принтерийг зөвхөн хар цагаан горимоор хэвлэхээр тохируулж болно.

- Resolution (өнгөний ялгарал)

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Принтерийн өнгөний ялгарал нь ихэвчлэн dpi (dots per inch) буюу нэг инчид

ноогдох цэгийн тоогоор хэмжигддэг. Жишээ нь принтерийн өнгөний ялгарлын

тохиргоог 150 dpi болгоод нэг хуудас хэвлэх, мөн 300 dpi болгоод өөр нэг

хуудас дээр нэг ижил текстийг хэвлэхэд 300 dpi тохируулгаар хэвлэсэн хуудас

нөгөөгөөсөө илүү тод харагддаг.

- Хурд

Нэг хуудсыг хэвлэн гаргах хугацааг хэлнэ. Ихээхэн хэмжээний материал

хэвлэхэд хурд ихтэй байх шаардлагатай байдаг. Єнгөт принтерийн хурд удаан

байдаг байна. Үнэ өртөг ихтэй принтерүүд ихэвчлэн хурд ихтэй түргэн хэвлэдэг

байна. Зарим удаан принтерүүд 3-6 хуудсыг минутанд хэвлэх нь ч бий.

- Санах ой

Ихэнх принтерүүд багахан хэмжээний санах ойтой ирдэг байна. Жишээлбэл

1Mb гэх мэт. Єөрийн гэсэн санах ойтой принтер нь дүрс, зурагтай болон

хүснэгтэн материалыг хурдан хэвлэдэг.

Принтерийг HP буюу Hewlett Packard, Epson, Xerox, Okidata зэрэг корпорациуд

үйлдвэрлэн гаргадаг. Жишээлбэл: Epson Stylus Color 440, HP DeskJet 612C,

812C, HP LaserJet 5L, Xerox DocuPrint C11, Okidata Okipage 12I гэх мэт.

Спикер:

1.6 Холболтын төхөөрөмж: Холболтын төхөөрөмжийг нэг

компьютерээс нөгөө рүү холбогдон мэдээлэл солилцоход ашигладаг.

Модем нь Modulator Demodulator гэсэн vгний товчлол бөгөөд компьютерт

боловсруулсан өгөгдлийг телефон шугамаар дамжуулахын тулд аналог руу

хувиргаж модуляци хийх vүрэгтэй. Мөн телефон шугамаар дамжин ирсэн

аналог сигналыг компьютерт хvлээн авахдаа тоон сигнал руу хувирган

демодуляци хийдэг.

Анх 1960-аад онд модем бий болсон ба терминалаас компьютер луу телефон

утасны шугамаар дамжин холбогдох зориулттай хийгджээ.

Анхны модемын хурд 300 bps (bit per second) байсан бол 1998 оны сvүлээр

56Kbps хурдынхыг ашиглаж эхэлсэн. Мөн өндөр хурдын xDSL системийн

модемыг ашиглах болсон.

Модемын боломжууд

Voice modem ,Fax modem ,Error correction, Data compression, Flow

control,UART data buffering

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Модемыг дотор нь software мөн hardware гэж 2 ангилдаг. Модем нь модуляци,

демодуляци хийхээс гадна алдааг шалгаж засах, компресс хийх зэрэг

vйлдлvүдийг гvйцэтгэдэг ба Hardware модем нь энэ бvгдийг дагнан хийдэг.

Харин software модем нь бие дааж бvх vйлдлийг хийх боломжгvй бөгөөд

үнийгээ процессортой хамтран гvйцэтгэдэг. Ийм учраас процессорын хурд сайн

байх шаардлагатай. US Robotics буюу 3Com -н Winmodem нь модуляци,

демодуляцийг өөрөө гvйцэтгээд алдаа шалгаж засах (Hardware error correction),

компресс хийх (Hardware compression) vйлдлийг нь процессор гvйцэтгэдэг. Энэ

модем нь ихэвчлэн шинэ компьютертэй дагалдаж ирдэг.

HSP (Host Signal Processing) модемын хувьд дээрх 2 vйлдлийг бие дааж хийх

боломжгvй зөвхөн процессор нь гvйцэтгэдэг тул Pentium II 300Mhz -с дээш

хурдтай байх шаардлагатай байдаг.

Модемын стандарт протоколууд

Bell/CCITT/ITU-T Standarts, Data Transfer Protocols,Modulation

Protocols/V.standards

TCP/IP, SLIP/PPP protocols

Модемын төрлvүд

Гадуур модем, Дотуур модем, Built-in модем, Onboard модем, PCMCIA

модем

Модем нь компьютерт суухдаа COM порт болон IRQ эзэлдэг.

Мэдээллийг хvлээн авах дамжуулах vйлдлийг зэрэг гvйцэтгэж чадахуйц

модемыг full-duplex vйлдэлтэй гэнэ. Харин хvлээн аваад дараа нь дамжуулах

эсвэл дамжуулчихаад хvлээн авах боломжтой модемыг half-duplex vйлдэлтэй

модем гэдэг.

Бусад модемууд

ISDN modem ,xDSL modem ,Rack modem, Cable modem ,Palm modem,Null

modem

Модем vйлдвэрлэдэг гол том компаниуд нь 3com, Motorola мөн Rockwell юм.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Линк:

2. Компьютерийн програм хангамж:

програм хангамж гэдэг нь компьютерийг ашиглахад шаардлагатай

програмуудын цогцос юм. Тухайн нэг бодлогыг бодохын тулд ямар ямар

үйлдлүүдийг ямар дэс дараатай гүйцэтгэхийг шихрэгчлэн заасан зааврыг

програм гэнэ.

2.1 Програм хангамжийн ангилал: хэрэглээний програм, системийн програм

хангамж гэж 2 ангилдаг. 2.2.Системийн програмууд дотроос хамгийн

өргөн дэлгэрсэн компьютер дээр ажиллаж байгаа програмууд дотроос

хамгийн чухал програм бол үйлдлийн систем(operating system) гэж

нэрлэгддэг програмууд юм. Энэ програм нь компьютерийн аппаратын

нөөцийг хуваарилан гараас өгсөн командыг уншиж хэрэглээний

програмыг ажилд оруулж үр дүнг монитор дээр гарган шуурхай ба гадны

санах ойг хуваарилаж байдаг. Үйлдлийн системийн үүрэг нь 1.

компьютерийг ажиллуулна. 2. компьютерт залгадаг уян диск агуулагч

хэвлэх төхөөрөмж, хулгана, товчлуурт гар зэрэг гадаад төхөөрөмжүүдийн

ажиллагааг удирдана. 3. хэрэглээний програмуудыг ажиллуулж

өгөгдлийн файлуудтай ажиллах боломжийг хэрэглэгчдэд олгоно. 4.

хэрэглэгч компьютер хоѐрыг хооронд нь холбогч хэрэгсэл болно. Єөрөөр

хэлбэл командын тусламжтайгаар компьютерийг удирдах боломжийг

хэрэглэгчдэд олгоно. Үйлдлийн систем нь том, жижиг маш олон

програмуудыг агуулсан хэд хэдэн мегабайт бүхий том хэмжээний багц

програм байдаг.2.3. Хэрэглээний стандарт програмын санд ихэнх төлөв

тооцооллын ажлыг гүйцэтгэх зураг зурах, текстэн мэдээлэл

боловсруулах, математик статистикийн бодлого бодох, файлтай

ажиллах, мөн тоглоомын програмууд орно. Сүүлийн үед ямар нэгэн

програмтай хамт ирж компьютерт ороод хэвийн үйл ажиллагаа

алдагдуулдаг устгах зориулалттай зохиогдсон вирусын програмууд,

тэдгээрийг илрүүлэх, устгах зорилгоор бичигдсэн програмууд мөн энд

орно. Мэдээллийн боловсруулахад зориулагдсан командын бүрдлийг

програм гэнэ.

www.zaluu.comwww.zaluu.com